7

บทท� 2 แนวคด ทฤษฎ และงานวจยท�เก�ยวของ

ในการสารวจองคความรดานแนวคดทฤษฎท�เก�ยวของกบการวจยน และไดนาเสนอตามหวขอตอไปน 1. ระบบการทจรตเลอกต ง 2. แนวคดเก�ยวกบการปกครองทองท� 3. ทฤษฎเก�ยวกบการรบร 4. งานวจยท�เก�ยวของ ระบบการทจรตเลอกต ง พชาย รตนดลก ณ ภเกต (2537 : 48-50) ไดกลาวถงทศนะและการตความเร�องการทจรตเลอกต งของชาวบานม 2 ทศนะหลก ๆ ทศนะแรกการขายเสยงของชาวบานเปนส�งเลวราย เปนพฤตกรรมท�ทาลายระบอบประชาธปไตย และเปนสาเหตสาคญท�ทาใหระบอบประชาธปไตยไมพฒนา วธการมองปญหาเชนน เปนการใชกฎหมายเปนเกณฑวดโดยตรง โดยไมคานงถงสภาพบรบททางสงคมและวฒนธรรม กลมท�มทศนคตเชนน ไดแก นกวชาการของกรมการปกครอง กระทรวงมหาดไทย สวนอกทศนะหน� งเปนการมองท�มลกษณะท�ตรงขามกนกบทศนะแรก โดยเหนวาการขายเสยงเปนภาวะชอบธรรมท�ชาวบานสามารถกระทาได เพราะอดตท�ผานมาระบบการเมองไมเคยใหผลประโยชนตอบแทนหรอแมแตจะใหชาวบานเขาไปมสวนรวมแมแตนอยท�ซ ารายย�งกวากคอ แมแตระบบราชการกไมมส�งใดท�กอประโยชนแกชาวบานไดอยางจรงจงและตอเน�อง ทศนะการมองเชนน แปลวา ระบบโครงสรางสงคมการเมอง เปนตวกาหนดสาคญท�ทาใหชาวบานขายเสยง ขอเสนอเชงการแกปญหาของกลมน กคอควรจะปรบปรงปฏรปโครงสรางทางการเมองใหม โดยการกระจายอานาจไปยงชมชนชนบท เปดโอกาสใหชาวบานไดเรยนรประชาธปไตยเชงปฏบตอยางตอเน�องซ� งจะทาใหชาวบานเกดความตระหนกและคนพบดวยตนเองวาประชาธปไตยมประโยชนในเชงรปธรรมตอเขาและชมชนของเขาอยางไร หากสามารถทาไดดงน กจะทาใหชาวบานหวงแหนสทธของตนและการขายเสยงจะลดลงกระท�งหมดไปในท�สด จากทศนะท�กลาวมาจะเหนวาทศนะการมองชาวบานกบการขายเสยงมลกษณะเปนข วท�ตรงขามกน ยากท�ฝายใดฝายหน� งจะยอมรบฝายตรงขามท�มลกษณะสดข วท งค ดงน นส� งท�ตองวเคราะหคนหาความจรงคอการขายเสยงในทศนะของชาวบานเอง การรบรเชงภววสยของชาวบานเก�ยวกบการขายเสยง มวาทกรรมหลกอยอยางนอย 3 ชด ดวยกน

8

วาทกรรมชดแรก เปนประเภท “ขายเสยง ขายสทธJ เหมอนขายชวต ขายชาต” ผผลตไดแกกระทรวงมหาดไทยการรณรงคของกระทรวงน กลาวไดวาปราศจากผลสาเรจอยางส นเชง การตอบโตจากชาวบานกคอ ท�พวกขาราชการพวกนกการเมองโกงเงนประเทศนบสบลานรอยลาน ทาไมไมรณรงคบางเพราะหากนบเร�องการขายชาต คนพวกน ย�งกวาชาวบานเสยอก ชาวบานรบเงนเพยง 100 - 200 บาท จะถอวาขายชาตไดอยางไร กลาวไดวาชาวบานในเขตชนบทเกอบทกพ นท�ปฏเสธวาทกรรมชดน อยางไมไยด วาทกรรมชดท�สอง เปนประเภท “รบเงนเอา ใหเหลากน แตอยาเลอก” ผผลตวาทกรรมชดน เปนกลมนกวชาการในมหาวทยาลยเปนสวนใหญโดยมนยวาหากเขาเอาเงนมาใหกเอาไวเพราะชาวบานยงยากจน แตการใหเงนกหาใชเปนบญเปนคณแตอยางใด ดงน นตอนลงคะแนนควรเลอกคนดหรอคนท�เราชอบวาทกรรมประเภทน มท งการตอบรบและปฏเสธ การตอบรบอยในกลมผมฐานะคอนขางดหรอกลมคนท�อาศยในเขตเมอง สวนการปฏเสธน นเกดข นในเขตชนบทและผมฐานะยากจนเปนสวนใหญ วาทกรรมชดท�สาม เปนประเภท “รบเงนเขามาแลว กตองลงคะแนนใหเขา” ในปรากฏการณของการเลอกต ง วาทกรรมชดน ประสบความสาเรจมากท�สด เพราะไปสอดคลองกบหลกคตธรรมของชาวบานเร�อง “บญคณ” ซ� งเปนคตท�ดารงอยในสงคมไทยมาอยางลกซ งยาวนาน ชาวบานสวนใหญตอบรบวาทกรรมชดน และยงเหนวาผสมครคนไหนใหเงนกแสดงวาเปนคนมน าใจ คนท�เอาเงนมาแจกและเอาส� งของเคร�องใชมาใหน�นแหละเปนคนด ย�งกวาน นการเลอกต งในระยะหลง ๆ ผสมครมแนวโนมใชสถาบนศาสนาเปนเคร�องมอ โดยเฉพาะพระสงฆบางแหงถงกบเปนผบอกใหชาวบานรบเงนเองทเดยว วาทกรรมชดท�สามน ผผลตไดแก นกการเมองท�ลงสมครรบเลอกต งน�นเอง วาทกรรมประเภทท�สามน มความสอดคลองกบสภาพเง�อนไขเชงภววสยและอตวสยของชาวบานคอนขางสง เง�อนไขภววสยท�สาคญ คอ 1. สภาพทางเศรษฐกจสวนปจเจกและโครงสรางเศรษฐกจของชมชน 2. สภาพโครงสรางสงคมในชมชนซ� งหมายรวมไปถงโครงสรางอานาจของชมชนและพลงในการนาของผนาดวย สวนเง�อนไขเชงอตวสย ไดแก ระบบคดของชาวบานตอสภาพการเมองไทย และความสมพนธระหวางพวกเขากบนกการเมอง เง�อนไขท�กลาวมาท งหมดจะเปนส�งกาหนดวาการขายเสยงเกดข นมากหรอนอย ยากหรองาย กบชาวบานกลมไหน กบชมชนหมบานอะไร และขบวนการขายดาเนนไปอยางไร ชาวบานเลอกขายเสยงกบผสมครคนไหน ประเภทไหนเพราะเหตใด และบางสวนท�ไมยอมขายน นมอะไรเปนตวกาหนดบางเหตใด โครงสรางทางเศรษฐกจกบการทจรตเลอกต ง การระบโดยตรงในเชงปจเจกชนวาชาวบานคนใดทจรตเลอกต ง แมวาสามารถวเคราะหแยกแยะออกมาไดโดยใชทฤษฎ แตไมนยม

9

กระทากนเพราะ จานวนตวอยางมมากเกนไป จนกระท�งเปนไปไดในเชงปฏบต ดงน นหนวยท�ใชในการวเคราะห จงใชลกษณะชมชน หมบาน เปนเกณฑในการพจารณา รวมกบลกษณะกลมชนช นอาชพของประชากร เม�อกลาวถงโครงสรางเศรษฐกจของสงคมไทย ในท�น จะพจารณาภาพรวมของส�ประเดนหลก คอ ระดบรายไดของชมชน ลกษณะอาชพ การถอครองและกรรมสทธJ ในท�ดน และความตองการในสาธารณปโภคท�ขาดแคลน ระดบรายไดของชมชน มขอสมมตฐานหลกอยวา ชมชนใดท�มระดบ รายไดตางกนจะมพฤตกรรมการใชสทธไมเหมอนกน ชมชนยากจนซ� งมรายไดเฉล�ยตอหวตอป ต�ากวา 10,000 บาท มแนวโนมท�จะถกซ อเสยงไดงายท�สด และซ อไดดวยราคาไมแพงนก ดงเชน บางชมชนในภาคตะวนออกเฉยงเหนออตราการซ อเสยงเพยง 30 - 50 บาทตอหวเทาน น ถดมาเปนชมชนคอนขางจนหรอประชากรมรายไดประมาณ 10,000 - 20,000 บาทตอคนตอป ชมชนประเภทน กมจานวนมากโดยเฉพาะในเขตภาคกลาง อตราการซ อ - ขายเสยงดเหมอนจะแพงกวาชมชนประเภทแรกเฉล�ยจะอยในอตรา 100-150 บาทตอคน อกประเภทหน�ง เปนชมชนคอนขางรวยหรอประชากรมรายไดเฉล�ยประมาณ 20,000-30,000 บาทตอป มกจะเปนชมชนท�อยชานเมองหรอในจงหวดท�มเศรษฐกจคอนขางด อตราการซ อ - ขายเสยง ในชมชนแบบน เกดข นนอยกวา 3 ประเภทแรก แตอตราการซ อคอนขางแพงคออยในอตราประมาณ 300 - 500 บาทตอคน อยางเชน บางชมชนในจงหวดนนทบร ปทมธาน เปนตน และนอกจากจะแพงแลวอตราการลงคะแนนตอบแทนกต�ากวา 3 ชมชนท�กลาวมาอกดวย ประการถดมาท�ตองนามาพจารณา คอ ลกษณะอาชพของประชากรในชมชนซ�งสามารถจาแนกออกเปนส�ลกษณะกวาง ๆไดเชนกน คอ 1. ชมชนท�ชาวบานประกอบอาชพรบจางเปนหลก ชมชนประเภทน มกอยในเขตเมอง หรอเขตอตสาหกรรม อยางเชน ชมชนแออดหรอสลม ชมชนกรรมกรผใชแรงงานหรอชมชนท�รบจางภาคการเกษตร แนวโนมของการขายเสยงของประชากรในชมชนลกษณะเชนน มสง เพราะเงนท�ไดจากการขายเสยง อาจจะมากกวาเงนท�ไดจากการรบจางทางานรายวนเสยอก หรอในบางพ นท� อยางเชน เขตจงหวดสมทรปราการ ผใชแรงงานจะไดเงนพเศษเปนโบนส หากไปใชสทธเลอกต งตามท�เจาของโรงงานช นา 2. ชมชนผสมผสานระหวางเกษตรกรรมและรบจาง ชมชนประเภทน ไดรบอทธพลจากความเปนเมองเขาไป ทาใหความหลากหลายในการประกอบอาชพเพ�มข น แตกยงคงประกอบอาชพหลกเปนเกษตรกร ขณะเดยวกนอาจมอยถงเกอบคร� งหน�งท�ประกอบอาชพแรงงานภาคเกษตรและรบจางท�วไป เน�องจากมความหลากหลายในอาชพดงน นการซ อเสยงโดยผสมครคนใดคนหน� งท งหมบานเปนเร�องท�กระทาไดคอนขางลาบาก กลาวไดวาชมชนในอาณาบรเวณรอบ ๆ เขตเมองหรอไมไกลจากตวอาเภอและจงหวด แทบจะเปนชมชนในลกษณะน ท งส น อยางไรกตามเง�อนไขการขายเสยงของกลมอาชพน กยงคงมแนวโนมท�คอนขางสงและเปนไปอยางกวางขวาง 3. ชมชนท�ประกอบอาชพเกษตรกรรมเปนหลกซ� งเปนชมชนท�มจานวนมากท�สดในสงคมไทยและกระจายตวไปตามพ นท�ชนบท โดยเง�อนไขของอาชพทาใหประชากรในชมชน

10

เชนน มฐานะและรายไดไมดนก จงเปนภาวะปกต ท�พวกเขาจะขายเสยงเพ�อแลกเงน และดวยเหตน เอง การซ อขายเสยงจงแพรสะพดไปในเกอบทกพ นท�ทกจด 4. ชมชนท�ประกอบอาชพคาขาย/หรอขาราชการเปนหลก โดยสวนใหญแลวมกเปนชมชนในเขตเมอง ประชากรในเขตเหลาน สวนใหญมฐานะคอนขางด และโดยเง�อนไขเชงอาชพ ทาใหพวกเขามความเปนตวของตวเอง สามารถพ�งตนเองไดในระดบหน�ง ชมชนเชนน มแนวโนมการขายสทธJไมมากนกแตอาจมขอยกเวนสาหรบชมชนท�ขาราชการช นผนอยอาศยอย เชน บานพกขาราชการตารวจระดบประทวน บานพกทหารระดบประทวน เปนตน ชมชนเชนน การขายสทธJ มอยกวางขวางและกระทากนอยางไมเกรงกลวกฎหมายบานเมอง นอกจากรายไดและอาชพแลว การถอครองกรรมสทธJ ท�ดนกเปนหลกเกณฑอกประการหน� งท�จาเปนจะตองนามาพจารณาประกอบ การถอครองท�ดนของชมชนน จะพจารณาลกษณะของท�ดนท�ประชากรในชมชนน นวาสวนใหญมกรรมสทธJ ในท�ดนหรอสวนใหญเปนผเชาท�ดน แนวโนมการทจรตเลอกต งของชมชนท�ชาวบานไรกรรมสทธในท�ดนมสงกวาชมชนท�ชาวบานสวนใหญมกรรมสทธJ เหตผลหลกกคอ การเชาท�อยน น ผเชามกคดวาผใหเชามบญคณ ดงน นเม�อมผใหเชา ขอรองใหกระทาอยางใดอยางหน�งทางการเมองผเชากยากท�จะปฏเสธไดและโดยสวนมากจะเหนวา ผท�มท�ดนใหชาวบานเชามกจะเปนหวคะแนนใหกบนกการเมองคนใดคนหน� ง ดงน นจงเปนการสะดวกท�พวกเขาใชกลไกเหลาน บงคบใหชาวบานขายเสยง และลงคะแนนใหกบผสมครท�พวกเขาแนะนา ประเดนสดทาย เก�ยวกบความตองการและขาดแคลนในสาธารณปโภคชมชนประเภทน มอยแทบทกหวระแหง ความตองการส�งพ นฐานของชมชนชนบทไทยถกละเลยจากระบบราชการตลอดมา ชาวบานรองขอส�งเหลาน กบราชการ บางแหงกไดสมใจแตตองรอนานหนอย บางแหงกถกลมไปเลย แตสวนใหญชาวบานมกจะไมไดตามท�เรยกรองมา ดงน นเม�อมการเลอกต ง พวกเขา กเลยแหกนไปขอจากนกการเมอง และตอบแทนดวยการเทคะแนนเสยงให ชมชนย�งขาดแคลนมาก กย�งมความตองการมาก ดงน นการขายสทธJ จงมแนวโนมเกดข นสง จากเง�อนไขท�กลาวมาท งหมดทาใหเราเหนภาพโดยสงเขปในดานโครงสรางเศรษฐกจวาชมชนหมบานใด มสภาพลกษณะตรงกบเง�อนไขเหลาน น ณ จดน น แนวโนมการขายเสยงของชมชนมความเปนไปไดสง และหากเรานาเง�อนไขเหลาน มาพจารณารวมกนกย�งจะทาใหภาพแจมชดข นไปอก รปแบบและกระบวนการทจรตซ อเสยงเลอกต ง สรปไดดงน 1. การทจรตในการรณรงคหาเสยง การทจรตหาเสยง หมายถง การท�ผสมครรบเลอกต งและทมงานดาเนนกจกรรมอยางใดอยางหน� ง หรอหลายอยาง ในหวงเวลาฤดเลอกต งเพ�อใหเปน

11

ท�จงใจประชาชนในเขตเลอกต งไดรจกช�อเสยง อนจะนาไปสความโนมนาวใจและความประทบใจ ซ� งเปนปฐมบทของการตดสนใจตอการลงคะแนนเสยงเลอกต งของประชนตอไป (อสระ สวรรณบล และคณะ. 2535 : 28) นอกจากน ยงมกระบวนการทจรตซ อเสยงเลอกต งพอสงเขปดงน (พชาย รตนดลก ณ ภเกต. 2537 : 98-112) การหวานพช การหวานพช หมายถง การท�ผสมครกระทาพฤตกรรม “แจกจายส�งของเคร�องใช ท งตอตวปจเจกบคคลและ/หรอตอชมชน” โดยการกระทาน ผสมครมไดไปบบบงคบหรอสญญาชดเจนกบชาวบานวา เม�อตนเองใหแลวชาวบานจะตองเลอกตนเอง ดวยพฤตกรรมเชนน จงทาใหชาวบานสวนใหญเกดความเล�อมใสศรทธา เพราะภายใตโลกทศนของชาวบานน น บคคลผใหส�งของแจกจายแกผอ�นโดยไมหวงส� งตอบแทนน นถอไดวาเปนคนดท�แทจรงและผซ� งรบส� งของท�แจกจายแลวกถอวาตนเองเปนหน บญคณตอตนเองและหากมโอกาสจะหาทางตอบแทนคน ดงน นผสมครประเภทน จงมกครองใจชาวบานไดเปนเวลานาน การซ อ ลด แลก แจก แถม คงทาระยะยาวกอนการเลอกต งแมเปน “หมาหลง” แตกมสทธจะข นปายถาวางแผนระยะยาว ถามรถไถ กมาชวยไถใหราคาถก ๆ หรอฟรเลย ถาเปนเถาแกรานวสดกอสราง หรอผรบเหมา กขนลกรงไปโรย ทาสะพาน ขดบอน า ฯลฯ พชผลท�บรรดาผสมครนยมหวานกนมหลายประเภทดวยกน ท งท�กระทาตอชมชนและตวบคคล สรปไดดงตอไปน 1. การใหทนการศกษาแกเดกนกเรยน รวมถงการแจกจายอปกรณการเรยนการสอนแกเดกและโรงเรยนดวย เชน การแจกสมดดนสอ เส อผา แกเดกนกเรยน การบรจาคอปกรณกฬาตาง ๆ แกโรงเรยน การเลอกกลมเปาหมายท�โรงเรยนและเดก นบวาเปนความชาญฉลาดของผสมคร เพราะเปนสถานท�ท�ครอบคลมไดทกจดของเขตเลอกต งและครอบคลมประชากรเปนจานวนมาก ย�งไปกวาน นการใหส�งของแกเดกยอมมผลกระทบตอความคดจตใจของผปกครองไมนอยทเดยว การลงทนระยะยาวของผสมครท�ใชวธน นบวาใหผลเกนคม 2. การทาบญกบวด เพ�อใชวดเปนแหลงกระพอช�อเสยง ผสมครคนใดท�มเงนมากหนอยจะบรจาคสรางโบสถหรอถาวรวตถกบวด แตหากเงนไมถงกอาจรบเปนเจาภาพทอดผาปา ทอดกฐน ย�งทามากวด กจะทาใหช�อเสยงถกร�าลอในฐานะคนใจบญใจกศลมากข น 3. การทาโครงการพฒนา ปจจบนเปนส�งท�ไดรบความนยมไมนอย โครงการหลกท�เปนขวญใจชาวบานคอการทาถนน การซอมแซมถนน และโครงการอ�น ๆ เชน การขดบอบาดาล คลอง หนอง บง หรอปรบปรงแหลงน าอ�น ๆ ตางเปนโครงการท�ไดรบความนยมไมนอยไปกวากน 4. โครงการจดอบรม มกลมแมบานเปนเปาหมาย การอบรมเปนเพยงเร�องท�นามาใชบงหนาเทาน น จดประสงคท�แทจรงคอการนาไปเท�ยว แตวธน ใชไดผลพอสมควรเพราะชาวบานสวนใหญ

12

แทบไมเคยออกพนจากจงหวดท�ตนอย ดงน นเม�อมใครมาจดการทองเท�ยวใหโดยไมเสยคาใชจายกยอมจะยนดเปนธรรมดา การหวานพชของผสมครนอกจากจะเปนการแจกส�งของในรปวตถแลว วธการท�ผสมครนยมปฏบตอกอยางคอ “การบรการ” หรอการอานวยความสะดวกในดานตาง ๆ โดยเฉพาะอยางย�งกจกรรมท�เก�ยวของกบวถชวตและวฒนธรรมของชาวบาน โดยเง�อนไขทางวฒนธรรมของสงคมไทย ภายใตคตความเช�อทางศาสนาพทธนกายหนยาน ชาวบานยดถอการทาบญใหกบบคคลท�เสยชวตไปแลวจะไดรบกศลมาก พธเก�ยวกบงานศพจงเปนพธท�มความหมายในเชงสงคม วฒนธรรมสง ญาตมตรของผเสยชวตจะมความทรงจาอยางลกซ งตอบคคลตาง ๆ ท�เขามาชวยเหลอ เพราะเทากบเปนการสะทอนถงน าใจในยามยาก การหวานพชเพ�อหวงผลในวนหนานอกจากจะสรางภาพลกษณท�ดงามในใจชาวบานแลว ยงเปนการหลกเล�ยงขอกลาวหาวาเปนผทจรตเลอกต งไดอกดวย ท ง ๆ ท�รปแบบและเน อหาแลว วธการน เปนการทจรตวธหน�งซ� งมความซบซอนและแฝงตวอยางกลมกลนกบชวตทางวฒนธรรมของชาวบาน ประสทธภาพและประสทธผลของการหวานพชน ข นอยกบเง�อนไข 3 ประการ คอ ประการแรก เหย�อ หรอส�งของชนดท�ใชหวาน หากเปนประเภทท�สนองตอบตรงกบความตองการของชาวบาน ยอมสรางความพงพอใจเกดข น พชท�หวานยอมมโอกาสเตบโตและสลกอยในจตใจชาวบานไดโดยไมยาก ประการท�สอง ความกวางขวางและครอบคลมพ นท�บรการ หากมอาณาเขตของการปฏบตกวางขวางและครอบคลมพ นท�ในเขตเลอกต งมากเพยงใด ยอมจะไดรบผลตอบแทนมากข นเทาน น ประการท�สาม ทมงานประชาสมพนธผลงาน เปนส�งจาเปนเพราะหากทากจกรรมแลวไมมใครรวาเปนผทากไมเกดผลใด ๆ ทมประชาสมพนธท�ดท�สดคอ การใชหวคะแนนท�เปนผนาชาวบานเปนบคคลท�ชาวบานใหความเคารพนบถออาจมตาแหนงเปนทางการหรอไมเปนทางการกได การจดงานเล ยงเลอกต ง หนาท�หลกทางการเมองของงานเล ยง คอ เปนเคร�องมอในการสรางภาพลกษณของผสมครรบเลอกต งประการหน�ง กบเปนเคร�องมอในการดงดดคนใหรวมกนเปนกลมกอนอกประการหน�ง ดานการสรางภาพลกษณ ผสมครตองการแสดงใหประชาชนเหนวาตนเองเปนผมจตใจกวางขวาง มน าใจตอทกคน อกท งเม�อมชาวบานมารวมตวกนในงานเล ยงจงถอโอกาสน ข นกลาวปราศรยหาเสยง เทคนคของการจดงานเล ยงจะข นอยกบวตถประสงคในการจด เชน ไปเล ยงท�รานอาหาร หรอเปดรานอาหารบรการฟรแกชาวบาน รวมถงงานเล ยงโตะจน เปนเจาภาพจดงานประเพณ เชน งานบวช งานแตงงาน ซ� งผท�ออกหนาจะเปนหวคะแนนหรอตวแทนของผสมคร นอกจากจะมงานเล ยงเพ�อสรางภาพลกษณในดานกวางแลว ยงมงานเล ยงอกประเภทหน�งท�นยมใชกนมาก คอการประชมสงสรรคกลมยอย โดยการนดชาวบานเพ�อมาพดคยแลกเปล�ยน

13

ทศนะความเหนตลอดจนความเปนอยและปญหาตาง ๆ ของชาวบาน เม�อคยกนเสรจจะรบประทานอาหารรวมกนเลกนอย ผนาทางศาสนากบการหาเสยง มกจะเปนผนาแบบไมเปนทางการของชาวบาน มอทธพลทางความคดและจตวญญาณตอชาวบานในระดบสง โดยเฉพาะพระสงฆท�มช�อเสยง ดงน นเม�อพระสงฆแนะนาวาส� งน นด ส�งน ด มกจะปฏบตตามโดยเรงดวนและปราศจากคาถามหรอคาสงสยใด ๆ ท งส น ผสมครรบเลอกต งจะมอบปจจยท งท�เปนเงนหรอส�งของแกวดหรอพระ เพ�อเปนกลไกในการจงใจใหชาวบานเหนวาตนเองเปนคนด บทบาทของพระสงฆและวดตอการหาเสยงเลอกต งน นนบวนจะมความเก�ยวของกนมากข น โดยพระสงฆไดกลายเปนเสมอนผชวยหรอกลไกในการหาคะแนนเสยงรวมท งเปนการนาเอาความศกดJ สทธJ ท�ชาวบานใหความเช�อถอศรทธาเปนเคร�องหมายรบรองคณภาพและคณความด การแจกเงนและส�งของแกครอบครวและรายบคคล วธการน ผสมครจะแจกจายทรพยากรของตนอยางไมเปนระบบและไมสามารถคาดการณไดวาชาวบานจะเลอกตนเองมากนอยขนาดไหน จะมท งการแจกส�งของกนตรง ๆ และการแจกทางออม เชน ผสมครบางคนเปนเจาของรานวสดกอสราง กจะขายสนคาแกชาวบานในราคาถก หรอทาเปนคนมน าใจโดยแจกวสดแกชาวบานใหนาไปสรางศาลาประชาคม หรอสราง ส�งสาธารณปโภคอ�น ๆ การใชเงนเปนกลไกเคร�องมอในการแสวงหาคะแนนนยม เรยกวา การปพรม โดยผสมครและตวแทนจะนาเงนบรรจใสซองไปแจกจายแกชาวบานพรอมกบแนะนาตวเองสรางความคนเคยและสนทสนม หวคะแนนอาชพ และผสนบสนน บคลากรท�ปฏบตงานชวยเหลอผสมคร คอ หวคะแนนนอยใหญหลากหลายกนหลายระดบ หวคะแนนเปนใครกไดท�สามารถจดหาคะแนนเสยงใหกบผสมครได ไมวาจะใชเงน หรออทธพล หรอกลเมดตาง ๆ ท งท�ถกตองตามกฎหมายหรอไมกตาม หวคะแนนอาจเปนขาราชการ หรออดตขาราชการ เจาอาวาส หรอพระลกวด กรรมการวด ครบาอาจารย พอคา ผนาแรงงาน ผรบเหมากอสราง นกเลง อนธพาล หรอเจาพอประจาถ�น ตลอดถงญาตพ�นองเพ�อนฝง หวคะแนนเหลาน ใชวาจะรบเงนเสมอไป หลายคนทางานใหผสมครโดยไมหวงผลตอบแทน เน�องจากมศรทธาในตวผสมคร ถาหากรบเงนมากจะนามาเปนคาใชจายในการเล ยงดหวคะแนนระดบรอง ๆ ลงมา ตลอดจนชาวบานท�มาชวยหาเสยงใหบางสวนอาจนาไปใชในการซ อเสยงทางตรง และการสรางและซอมสรางบรณะสาธารณสถาน สาหรบหวคะแนนมออาชพท�รบเงนคาจางสวนตว ทานองรบจางหาเสยงอาจไมมความผกพนใกลชด หรอจงรกภกดกบผสมคร อาจผนแปรไปตามจานวนและกระแสเงน

14

การทจรตในการซ อ ขายเสยง การซ อเสยง ขายเสยงน เปนพฤตกรรมท�เกดข นโดยเจตจานงของผซ อและสามารถผลกดนใหเกดสญญาแลกเปล�ยนอยางแนนอน ผขายมโอกาสนอยมากท�จะบดพล ว เพราะกลไกในการควบคมกากบของผซ อโดยสวนมากจะทางานไดอยางคอนขางมประสทธภาพ ซ� งอาจจาแนกได 2 ประเภท คอ ประเภทแรก ซ อเพ�อหวงคะแนน กลมเปาหมายในการซ อ ไดแก มวลชนเปาหมายท�ตนและกลไกสามารถควบคมกากบได ประเภทท�สอง ซ อเพ�อกดกนหรอมงหมายทาลายฐานคะแนนเสยงคแขงขน กรรมวธตกเขยวคะแนน กรรมวธตกเขยวเปนแนวทางการหาเสยงตอกลมคนหรอตอชมชนคลาย ๆ กบการหวานพช แตตางกนตรงท�การมขอผกมดหรอไมผกมดเทาน น ผลของการมสญญาผกมดระหวางผซ อกบผขาย จงทาใหการตกเขยวคะแนนกลายเปนรปแบบกรรมวธของการซ อ ขายเสยงอกอยางหน�ง องคประกอบสาคญของการตกเขยว คอ “เหย�อตกเขยว” ไดแก วสดอปกรณหรอการสรางส�งสาธารณปโภคตาง ๆ เง�อนไขเวลาของการตกเขยวมกเกดข นในชวงตน หรอกลางฤดการหาเสยง โดยผสมครจะสงแกนนาหวคะแนนหลกของตนไปพบกบผนาชาวบาน แลวเสนอเง�อนไขท�ผสมครจะกระทาใหหมบาน เชน จะซอมถนนให หรอจะขดสระน าให หรอส� งอ�น ๆ ท�ชมชนตองการซ� งมกจะเปนเร�องท�เก�ยวกบกจกรรมสาธารณะหรอสวนรวมของหมบานเปนหลก การเลนพนนและหวยผสมคร การเลอกต งมท งความเหมอนและตางจากการแขงขนประเภทอ�น ๆ ดานท�เหมอนคอ จะตองมผแพ ผชนะ สวนดานท�ตางกน คอ ผลของการแพชนะมแรงกระทบอยางสงตอตวผแขงขน และผท�เก�ยวของสนบสนน จงทาใหผท�แขงขนพยายามดาเนนการทกวถทางท�จะทาใหตนเองชนะการแขงขนใหได ดงน นผสมครบางคนจงใชเทคนควธการของการพนน ในวถชวตของชาวบานเขามาเปนตวเช�อมและทาใหกลายเปนคะแนนเสยงออกมาได วธเลนเพ�อใหไดคะแนนวธแรกน นใชการตอรอง โดยยมมาจากการตอรองในวงการมวย คอ ผสมครจะใหตวแทนแกนนาหวคะแนนของตนออกไปตอรองกบชาวบานโดยใชวธสรางสถานการณใหคแขงมสภาพเปนตอหรอเสยงดกวา สวนตนน นมสภาพเปนรอง ผอยากใหคนท�ตนเลนชนะจะพยายามไปชกชวนเพ�อนฝงมารวมเลนและหาเสยงไปในตว สวนหวยผสมครน นเลยนแบบมาจากหวยใตดน โดยใชเลขของผสมครแทน หวคะแนนจะทาหนาท�เสมอนคนเดนโพยหวยและเสนอราคาแกชาวบาน วธการน จะทาใหการควบคมคะแนนทาไดสะดวก

15

ขบวนการลากพาและการยงกระสน การซ อเสยง ขายเสยง โดยใชเงนน นเรยกวา “ขบวนการลากพา” เน�องจากการดาเนนการมการรวมมอกนระหวางบคคลหลายกลม มความเก�ยวเน�องกนของกจกรรมแตละประเภทอยางเปนกระบวนการ มข นตอนดงน 1. ข นสารวจรายช�อผท�เปนเปาหมายในการลากพา เพ�อท�จะนาไปเบกเงนจากหวคะแนนหลกหรอผสมครตอไป 2. การเตรยมกระสน หมายถง เงนน�นเอง 3. การยงกระสน คอ การขนเงนไปแจกจาย กรรมวธบตรผตาง ๆ บตรผสามารถจาแนกเปน 2 ลกษณะใหญ ๆ คอบตรผจากการซ อขายโดยตรงจากประชาชนกบบตรผท�เกดจากความบกพรองของทะเบยนราษฎร การซ อเสยง ขายเสยงโดยวธอ�น ๆ การซ อเสยง ขายเสยงท�กลาวมาขางตนน น เปนเร�องท�ผสมครไดกระทาการระหวางตนเองกบชาวบานโดยตรง แตยงมการซ อ ขายเสยง อกประเภทหน� งท�ผสมครใชผสมครดวยกนเองเปนกลมเปาหมาย คอ การซ อตวผสมครดวยกนเอง และการซ อหวคะแนนของฝายคแขงโดยการประมล การทจรตในการลงคะแนนเสยง การทจรตแบบน เปนวธการข นสดยอดของการทจรตท งหมด เพราะผสมครท�จะใชวธการน ไดน น นอกจากจะตองมเงนหรอมฐานเศรษฐกจม�นคงแลว ยงตองมอานาจและอทธพลเหนอกลไกขาราชการดวย วธน จะเกดข นเฉพาะพ นท�ท�ผสมครเคยมตาแหนงทางการบรหารมากอน และพ นท�ซ� งผสมครมอทธพลรวมถงพ นท�ท�อยภายใตการดแลของหนวยทหารตาง ๆ อกดวย กรรมวธทจรตลงคะแนนเสยงจาแนกเปน 2 ระยะ คอ ระยะกอนวนเลอกต ง กบวนเลอกต ง โดยระยะแรกน นเปนการเตรยมการซ� งประกอบดวย รายช�อผมสทธเลอกต งในระบบทะเบยนจะมการนาช�อเขา-ออก จากทะเบยนบานหน�งไปอกทะเบยนบานหน�ง ซ� งอยในเขตเลอกต ง หรอท�เรยกกนวา “การนาผเขาบาน” ผสมครจะใชอทธพลของตนซ อเจาหนาท�ฝายทะเบยนในเขตเลอกต ง จากน นใหจดทาบญชรายช�อผมสทธซ� งปลอมแปลงข นมาบรรจลงในทะเบยนบาน เม�อนาผเขาบานเสรจส นแลว ลาดบตอไปกลมผทจรตจะจดเตรยมคนสาหรบปลอมตวไปลงคะแนน กบการทาบตรประชาชนปลอมหรอใบเหลองปลอม การทจรตลงคะแนนเสยงท�กลาวมาเปนวธท�ตองอาศยองคประกอบหลกคอหวคะแนนและประชาชนในสงกด แตวธทจรตลงคะแนนเสยงอกวธเปนการอาศยเจาหนาท�ประจาหนวยเลอกต งลวน ๆ (พชาย รตนดลก ณ ภเกต. 2537 : 113 - 134) ประกอบดวยเทคนคดงตอไปน 1. เทคนคการสอดไสคะแนนกอนการเปดหบ

16

2. เทคนคการสอดไสคะแนนระหวางเวลาดาเนนการลงคะแนน 3. เทคนคการดWมคะแนนกอนการปดหบบตรเลอกต ง 4. เทคนคการแกลงอานคะแนนหมายเลขผสมครผด 5. เทคนคการทาบตรเสย 6 เทคนคการรวมและลงคะแนนผด คณะกรรมการตดตามและสอดสองดแลการเลอกต ง (2535 : 16-24) ไดสรปปจจยท�มผลตอรปแบบและกระบวนการทจรตซ อเสยงเลอกต ง มดงน 1. ฐานเศรษฐกจของผสมครรบเลอกต ง มสภาษตทางการเมองอยางหน�งวา ถาอยากจะเปนสมาชกสภาผแทนราษฎร (ส.ส.) “หากไมมเงน กตองมมวลชน” ดงน น ฐานะทางเศรษฐกจท�จะมถงระดบเปนฐานใหกบการลงเลนการเมองน น นบวาเปนส�งสาคญย�งยวดทเดยว หากผสมครเปนคนรวยและรวยถงข นใหคนอ�นพ�งพาทางการเงนได ซ� งภาษาทางการเมองเรยกวา “ห วคนอ�นได” ยอมจะทาใหมโอกาสกาวสตาแหนงการเมองท�สงกวาระดบการเปน ส.ส. ธรรมดา ดงน น ส.ส. ประเภทรวยและห วคนอ�นไดน ยอมมโอกาสกาวข นเปนรฐมนตรไดสงและหรอมความคาดหวงสงในการลงสมครรบเลอกต งเพราะตาแหนง ส.ส. กลายเปนท งตาแหนงและท งบนไดท�จะกาวสงข นไป ดงน น ผลงสมครประเภทน มกจะยอมแพเลอกต งไมไดและจะทมสดตวหากมคแขงท�สสกนข นมา และผลของการทมและสสดตวน เอง กจะทาใหเกดการทจรตเลอกต งโดยเฉพาะอยางย�งหากเปนบคคลประเภท “หมาหลงถ�น” หรอ “หมาจรถ�น” ท�นยมเรยกกนในทางการเมองสาหรบบคคลท�มฐานมวลชนไมกวางและม�นคงอยเปนพ นฐานโอกาสทางทจรตถงขนาดลงมอซ อเสยงกยอมจะมมาก อยางไรกตาม ส.ส. ท�รวยและเปนเจาบญทมดงกลาว มกจะมจานวนไมมากนกเม�อเปรยบเทยบกบผลงสมครหรอ ส.ส. ท งหมด ดงน น ผลงสมครหรอ ส.ส. ท�เคยมอยท งหลาย สวนใหญจะเปน “ผท�ถกคนอ�นห ว” ในทางการเงนเขาสรฐสภา การหนนชวยทางเศรษฐกจนอกหมพวก ส.ส. ดวยกนกมอยมากพอสมควรในบางพ นท�ภาคอสาน ภาคตะวนออก และของภาคใตบางสวน ซ� งผหนนชวยเหลาน คอ “เจาพอ” ท�เปนนายทนใหญบาง หรอเปนผทรงอทธพลในพ นท�บาง ความตางระหวางการเปนนายทนทมเองกบการเปนบคคลท�คอยการหนนชวยจากผอ�น นอกจากจะแตกตางกนในเชงอสรภาพของพฤตกรรมการเมองแลว ยงแตกตางกนในเร�องโอกาสการใชเงนตอสหาเสยงอกดวย ท งน เพราะการพ�งจมกคนอ�นหายใจยอมไมสะดวกคลองตวเปนธรรมดา และทาใหผลงสมคร ส.ส. ประเภทน พลาดโอกาสการไดรบการเลอกต งไปมากเพราะมสายปานส นหรอมกระสนจากด ดงน น หากจะทาการทจรตซ อเสยงในชวงปลายฤดรณรงค โดยเฉพาะชวงท�จาเปนตองโรมรนพนตกบคแขงแลวผลงสมคร ส.ส. ประเภทใชจมกคนอ�นหายใจน อาจจะทาการทจรตซ อเสยงไมไดหรอไมไดเตมท� เพราะสายปานท�มหรอท�เขาใหไวไดหมดไปเสยกอนน�นเอง

17

การหนนชวย ส.ส. จากตวองคกรพรรคและจากมวลชนท�วไปท�บรจาคนบวาเปนส�งท�หวงไดยากหรอแทบจะไมไดเลยท งน เพราะองคกรพรรคการเมองไทย ยงไมใชองคกรทางการเมองแบบตะวนตกหรอสากลท�มกองทนสวนรวมสาหรบการดาเนนกจกรรมตาง ๆ ของพรรค แตยงเปนองคกรบคคลท�เกาะกนเปนกลมพวกแบบ “มงเลก” ใน “มงใหญ” ท�อาศยการชวยเหลอในกลมพวกและอาศยวธการเร� ยไรหรอ “โตย” กบคนมสตางคในพรรคหรอนายทนพรรคเปนหลกอย ดงน นการหนนชวยในนามสวนรวมขององคกรพรรคจงออนแอและแทบจะไมมเลยในบางพรรค ดงน น การมหรอไมมพลงทางการเงนของพรรคการเมองไทยจงไมไดอยท�ตวพรรคแตจะอยท�ตวจานวนและขนาดของนายทนท�เขาสงกดอยในพรรคเปนดานหลก สวนการหนนชวยทางการเงนจากมวลชนท�วไปน น เปนส�งท�ไมคอยจะเกดข นอกเชนกน ท งน เพราะพรรคการเมองไทยไมไดเปนพรรคมวลชน ขาดและหางการสนบสนนจากมวลชน แมแตสมาชกของพรรคเองกมกไมไดชวยเหลอพรรค สมาชกโดยสวนใหญมกถกลาช�อเขามาเปนสมาชกในข นตอนจดทะเบยนพรรคและกไมไดจายคาสมาชกและตออายสมาชกอยางถกตอง ดงน น การหนนชวยทางการเงนจากมวลสมาชกท งปวงจงเปนเร� องท�ไมเกดหรอแทบไมเกดข นในกรณของพรรคการเมองไทยปจจบน 2. ฐานการเมองของผสมครรบเลอกต ง การมหรอไมมฐานการเมองน น หมายถง การมหรอไมมตาแหนงและประสบการณทางการเมองระดบตาง ๆ มากอน ซ� งประสบการณและตาแหนงทางการเมองท�มหรอเคยมน นอกจากจะสะทอนถงทกษะทางการเมองแลวยงเปนตวช แสดงสวนหน�งวาผสมครรบเลอกต งจะมโอกาสแพหรอชนะมากกวา เพราะสามารถดไดจากฐานคะแนนนยมเดม หรอดไดจากความมประสบการณและความกวางขวางของการเปนนกการเมองทองถ�นมากอน เชนเคยเปน สจ. ส.ท. หรอกานนมากอน เปนตน นอกจากประเดนฐานการเมองท�เก�ยวของกบการเคยมประสบการณทางการเมองแลว การเปนบคคลสาคญในพรรคการเมอง เชน เปนระดบหวหนา รองหวหนา และเลขาธการพรรคกถอวาเปนบคคลช นยอดของพรรค สวนช นรองลงมา คอเปนกรรมการบรหารพรรคระดบท�มตาแหนงในฝายบรหารบางตาแหนง และกรรมการบรหารพรรคธรรมดา เปนตน บคคลสาคญเหลาน เม�อลงสมครรบเลอกต งกกลายเปนบคคลท�มกจะยอมแพไมไดหรอยอมแพยากอกเชนกน เพราะการพายแพน นนอกจากจะหมายถงโอกาสท�อาจพลาดตาแหนงบรหารในอนาคตหากพรรคไดเปนหรอรวมรฐบาลแลวยงหมายถงการสญเสยภาพพจนหรอเสยหนาตาท งในกรณนามพรรคและนามสวนตวอกดวย ดงน นบคคลช นนาของพรรคกลมน จงมกกลายเปนบคคลสตายในเวทการหาเสยง ซ� งจะมผลกระทบตอแนวทางหรอแววทจรตในการเลอกต งดวย 3. ฐานสงคมของผสมครรบเลอกต ง คาวา ฐานสงคมประชากรน น หมายถง พ นเพของบคคลท�เกดท�อยวาเกดและอยในแวดวงอะไร ซ� งโดยปกตแลวเร�องท�เก�ยวกบดานสงคมประชากร

18

ของบคคลโดยท�วไปน นมมากมายหลายเร�องดวยกน แมแตเร�องเพศและอายกถอเปนเร�องหน� งของสงคมประชากรอยดวย แตในทางความหมายของการเมองโดยเฉพาะกรณการลงสมครรบเลอกต งของไทยแลวเร�องฐานสงคมประชากรท�มความสาคญ ๆ กเหนจะไดแกเร�อง สถานท�เกดและการมภมลาเนาในเขตหรอนอกเขตเลอกต งท�มกเรยกกนในภาษาการเมองวา “หมาหลง” หรอ “หมาจร” น น ถอวาเปนเร�องหลกของโอกาสของการกาวสการเปนนกการเมองทเดยว ท งน เพราะคนไทยยงยดถอในเร�องของถ�นกาเนดและเร�องการไดอยอาศยใกลชดสนทสนมเปนพวกเดยวกนเสมอนหน� งเปนญาตกน และหากในขอเทจจรงไดมความเก�ยวดองเปนเครอญาตกนจรงกจะเปนผลดย�งข น ทาใหอยากชวยเหลอสนบสนนมากข นเพราะถอวาการลงคะแนนใหน นเปนการชวยญาตและทาใหญาตเปนใหญเปนโต จะไดพ�งพาอาศยไดในภายหลง ดงน น หากผสมครคนใดมญาตหรอสามารถผกญาตกบบคคลตาง ๆ ไดมากในลกษณะท�กลายเปน “ยยญาตเยอะ” แลวโอกาสการชนะเลอกต งยอมมมาก โดยอาจจะไมตองใชเงนใหส นเปลองเหมอนกบผสมครคนอ�น เพราะญาตกคอมวลชนน�นเอง แตเผอญเปนมวลชนท�ใชเหตผลในการตดสนใจเลอกท�ไมคอยสอดคลองกบหลกอดมการณประชาธปไตยเทาใดนก นอกจากความเปนผกวางขวางในทางเครอญาตซ� งถอวา เ ปนความสมพนธด านลกแล ว ความกวางขวางในดานกวางของการเปนบคคลท�รจกในวงการตาง ๆ กเปนส�งท�สาคญมาก ท งในกรณฐานเสยงและกรณจดสองแววทจรต กลาวคอหากมช�อเสยงในหมมวลชนท�วไปแนวและแววทจรตจะมนอยแตถาไมมช�อเสยงและแถมมอทธพลในหมขาราชการเจาหนาท�รฐรวมท งผนาทางการและผนาทางสงคมซ�งสามารถใชเปนกลไกทจรตได โอกาสการสอแนวและแววทจรตยอมมมาก นอกจากประเดนการถอถ�นถอญาตเปนเร�องหลกแลว ประเดนอ�น ๆ เชน ความสามารถในภาษาถ�น ระดบการศกษา และแมแตการมเช อชาต ศาสนาตรงหรอไมตรงกบผมสทธเลอกต งในเขตกยงถอวาเปนเร� องสาคญรองลงมา ท งน เพราะมผสมครรบเลอกต งจานวนไมนอยท�เปนบคคลภายนอกท�ตางเช อชาต ศาสนา และภาษา กยงไดรบการเลอกต งเขามาเปน ส.ส. จานวนไมนอย ยกเวนพ นท�บางแหงของประเทศไทยท�ยดถอเร�องดงกลาววายงเปนเร�องท�สาคญอย ฐานทางสงคมยงรวมถงเร�องบทบาททางสงคมของผสมครรบเลอกต ง บทบาททางสงคมหมายถง การเคยเขาไปมสวนของเก�ยวกบกจกรรมตาง ๆ ของสงคมในเขตพ นท�ท�ลงสมคร ซ� งลกษณะการของเก�ยวน น มท งโดยบงเอญสาหรบผท�ไมเคยคาดคดวาจะลงสมคร ส.ส. มากอนและโดยต งใจเพ�อใชเปนฐานในการลงรบสมครเลอกต งในอนาคต การมฐานในดานบทบาททางสงคมน ถอวาเปนเร�องสาคญระดบช ชะตาอนาคตการเมองทเดยว ท งน จะเหนไดจาก ส.ส. เกาจานวนมากท�เหนหางพ นท�จนเปนเหตใหไมไดรบเลอกต งกลบเขามาอก

19

วธการสรางฐานสงคมโดยการแสดงบทบาทตาง ๆ ตอกจกรรมทางสงคมน นทากนไดหลายอยางหลายวธ และท�นยมใชกนมากกคอการออกเย�ยมเยยนประชาชนในเขต เพ�ออยางนอยไดใหประชาชนเหนหนาไมลมหนาลมตวผสมคร หรออยางมากกไดช�อวาเปนคนสนใจเอาใจใสดแลความทกขยากของประชาชนโดยตลอดแมจะไมไดใหส�งของกานลใด ๆ กตาม แตการออกเย�ยมเยยนประชาชนบอย ๆ และใหท�วถงน นเปนส�งท�เปนไปไดยาก เพราะขดกบหลกความเปนจรงในทางปฏบตของบทบาท ส.ส. ท�ตองย �าสองท�ของงานสภาและงานชาวบานในเวลาเดยวกน ดงน น การเลอกออกงานชาวบานเฉพาะงานบญกศลท�ใหญ ๆ หรอท�สาคญบางงานจงเปนการแกไขปญหาความขดแยงในเร�องเวลาดงกลาวไปไดระดบหน�ง ย�งหากเปนผสมครหรอ ส.ส. ท�มฐานการเงนดกย�งจะสะดวกสบายมากข น เพราะสามารถใชเงนซ อเวลาและหวานคะแนนนยมโดยการสรางหรอบรจาคส� งสาธารณปโภคตาง ๆ ใหกบชมชน ดงน น ผ สมครหรอ ส.ส. ท� มฐานเศรษฐกจดจงมความไดเปรยบกวาผสมครหรอ ส.ส. ท�มฐานเศรษฐกจไมด เพราะสามารถใชเงนเปนท งตวตดปญหาและตวสรางฐานนยมทางสงคมไดในเวลาเดยวกน 4. โครงสรางทางเศรษฐกจของชมชน การมอาชพและรายไดตางกนของชมชนท�หนวยลงคะแนนเสยงต งอยในหมบานและตาบลตาง ๆ น น มกมพฤตกรรมการใชสทธไมเหมอนกน กลาวโดยท�วไป หากชมชนใดเปนชมชนคาขายท�มลกษณะเปนเมอง และแถมยงเปนท�อยอาศยของพวกกลมขาราชการและพนกงานตาง ๆ ซ� งในทางการเมองเรยกวา เปนท�อยของคนช นกลาง โอกาสท�จะสอแววลอแหลมตอพฤตกรรมเบ�ยงเบนเชงทจรตเลอกต งน นยอมมนอยหรอแทบจะไมมเลย ในทางตรงกนขามหากกชมชนใดเปนท�อยของคนช นลาง ประเภททาไรทานาในลกษณะของชนบท และแถมยงเปนท�อยอาศยของกลมคนประเภทรบจางตาง ๆ แลว โอกาสความลอแหลมตอแววทจรตการเลอกต งยอมมมาก โดยเฉพาะอยางย�ง หากชมชนน น ๆ เปนชมชนเชาท�เขาอย และ หรอเชาท�เขาทากน โอกาสการถกลากพาโดยขบวนการจดต งของนกและพรรคการเมองตาง ๆ ยอมมมากข น ท งน ข นอยกบเสนสายหรอความสมพนธของผ นาทางการเมองและผ นาทางสงคมของชมชนน น ๆ วามความสมพนธและผกพนกบนกการเมองและพรรคการเมองมากนอยเพยงใด และย�งเปนชมชนท�มความตองการและขาดแคลนในส�งสาธารณปโภคมากเทาใด โอกาสความลอแหลมตอการซ อ-ขายเสยงแบบ “หวานพช” และ “ตกเขยวคะแนน” ยอมมมากข นเทาน น ท งน เพราะความเดอดรอนขาดแคลนมาประสบกบความตองการไดคะแนนเสยง จงทาใหเกดความพอดหรอสมดลของการทจรตเลอกต งข น 5. โครงสรางทางสงคมของชมชน หากโครงสรางทางเศรษฐกจของชมชนออนแอและออนไหว แววการทจรตเลอกต งเปนดานหลกอยแลว ในดานรองและดานเสรมของโครงสรางทางสงคมโดยเฉพาะประเดนการดารงอยหรอไมดารงของระบบเครอญาตในชมชน กเปนส�งสาคญตอแวว

20

การลอแหลมทจรตเลอกต ง หากชมชนน น ๆ มความเปนญาตและยดถอระบบญาตสง ยอมจะเปนการเปดโอกาสใหเกดการใชขบวนการลากพา ชนดท�สามารถลากกนเปนแผง ๆ หรอขนกนเปนหม ๆ เลยทเดยว ในทางตรงกนขาม หากชมชนใดท�โครงสรางของสงคมไดคล�คลายมาสระบบอปถมภและระบบแตกแยกเปนฝกเปนฝายมากข น โอกาสการทจรตเลอกต งจะมนอยลง เพราะลกษณะความเปนอสระหรอเปนตวของตวเอง ของบคคลในชมชนน น ๆ มมากข น ทาใหโอกาสการชกจงและลากพายากย�งข นและหากจะมการชกจงหรอลากพากนกสามารถทาไดเพยงเส�ยงเส ยวของกลมคนในชมชนน น ๆ ย�งกวาน นการลากพากอาจจะทาใหเกดการขดแยงในการดาเนนการไดมากข น ท งน ข นอยกบผนาของชมชนน นวา มลกษณะเปนฝกฝายในการสนบสนนพรรคและนกการเมองตางกนหรอไม ชมชนของไทยเราปจจบน สวนใหญไดกาวพนระบบเครอญาตมาสระบบอปถมภท�สงกดตวหวหนาหรอหวเรอตางกน และในเขตชมชนท�เจรญและย�งเจรญมากข นเทาใด ลกษณะความเปนระบบแตกแยกฝกฝายในทางการเมองกจะย�งมากข นเทาน น ดงน น แววการทจรตเลอกต งสาหรบชมชนท�เปนฝกฝายดงกลาวยอมจะมนอยลง และหากมข นกจะถกจบตามองกนไดงาย เพราะตางฝายตางกระแวงกนและมกควบคมดแลกนเอง นอกจากประเดนเร�องลกษณะโครงสรางทางสงคมของชมชนดงกลาวแลว ประเดนเร�องการเคล�อนยายของประชาชนท งในกรณเขาออก กมสวนสาคญในการเปดโอกาสใหเกดการทจรตเลอกต งดวย โดยท�วไปชมชนชนบทไทยในปจจบนมกมการเคล�อนยายออกโดยไมไดยายทะเบยนบาน ซ� งในภาษาทางการเมองเรยกวา “ยายแตตวแตทะเบยนยงอย” และผลการยายแตตวแตทะเบยนยงอยน เองทาใหเกดการเปดโอกาสการทจรตเลอกต งไดหลายรปแบบ และหรอหลายกรรมวธ เชน กรรมวธบตรผท งหลายและกรรมวธการคดช�อออกเปนตน สวนประเดนเร�องระดบการศกษาของประชาชนกมสวนสาคญตอการทจรตเลอกต งอยระดบหน� งเหมอนกน แตลาพงการศกษาเองมกจะเปนตวเสรมใหกบเศรษฐกจดานความยากจนกลาวคอ หากคนเราจนเฉย ๆ กยงไมเพยงพอท�จะทจรต การรวมทจรตเลอกต งมกจะเกดกบกลมคนท� “จนและไรเดยงสา” ทางการเมองอยดวย ซ� งการไรเดยงสาน นสวนหน� งเกดจากการมระดบการศกษาต�าจงทาใหเกดภาวะไรเดยงสาข นมา ส� งสาคญสาหรบคนจนท�จะรวมมอกบขบวนการทจรตเลอกต งกยงม จนอกประเภทหน�งคอ “จนและส นหวง” ซ� งกลมคนจนเหลาน ไดเคยสนใจและต�นตวทางการเมองมาระดบหน�ง แตกตองผดหวงในระบบตวแทนและผแทน จนทาใหเกดความส นหวงและเบ�อหนายวาไมรจะเลอกไปทาไม เลอกแลวกไมเหนมาชวยเหลออะไร แมแตหวกหายไป ดงน น หากจะใหลงคะแนนใหกตองเอาเงนเอาของมาแลกเปล�ยนกนโดยตรงดกวาไมไดอะไรเลย

21

จากผสมครหรอผแทนประเภทหมาหลงและหมาจรท�ไมมความสมพนธและผกพนกบประชาชนแตอยางใด 6. โครงสรางกลมผนา เอกภาพ หมายถง ความเปนอนหน�งอนเดยวกนในทางความคดกไดและหรอทางการกระทา หรอพฤตกรรมกได ซ� งในทางการเมองคาวาเอกภาพกลมนาน น มท งดานกลมผนาทางการอนไดแก ขาราชการในทองถ�น จนถงกานน ผใหญบาน และดานกลมผนาทางสงคมอนไดแก ผท�มอทธพลทางเศรษฐกจและทางศาสนา วฒนธรรมของชมชน เชน พวกนายทนทองถ�น พระ และหมอคน หมอผท งหลาย เปนตน กลมผนาเหลาน มความสาคญในทางการเมองในลกษณะของการมระดบอทธพลเหนอคนในสงคม และเปนกลไกการเลอกต งท�สาคญสาหรบพรรคและนกการเมองในทก ๆ คร งเม�อถงฤดการหาเสยง ดงน น ความมเอกภาพและไมมเอกภาพในกลมผนา ท งผนาทางการเมองและผนาทางสงคม จงกลายเปนส� งสาคญใหกบระบบพฤตกรรมทจรตเลอกต งวาจะมหรอไมมการทจรตมากนอยเพยงใด บรการอ�น ๆ โดยท�ว ๆ ไปพวกผนาทางการเมองน มกจะอยกนตามสายและเช�อฟงนายเบ องบน ดงน นประเดนปญหากคอกลมบคคลเหลาน มนายท�สงกดลงเลนหรอลงแรงสนบสนนพรรคและนกการเมองใด กจะทาใหลกนองลงเลนและลงแรงสนบสนนพรรคและนกการเมองน น ๆ ตามมา แมนบคคลเหลาน ในหลกการจะโดยหนาท�หรอโดยกฎระเบยบจาตองวางตวเปนกลางกตาม แตโดยพฤตกรรมแลวอาจตกอยภายใตอทธพลของอานาจในตาแหนงและอทธพลของอานาจทางการเงนของผลงสมคร ส.ส. ไดเสมอ ดงน นการจบแววทจรตกบกลมผนาทางการเมองจงจาเปนท�จะตองวเคราะหถงเร� องความสมพนธและผกพนกบพรรคและนกการเมองวามหรอไมมมากนอยเพยงใดอยางหน� ง และจะตองวเคราะหถงโอกาสแหงการตกอยภายใตอทธพลของผลงสมคร ส.ส. วาจะตกอยหรอไมอกอยางหน�งดวย หากผลงของผสมครผน นกยอมจะมมากกวาผท�มโอกาสเปนแค ส.ส. ธรรมดา หรอ ส.ส. สอบตก สวนกรณของกลมผนาทางสงคมซ� งเปนแกนชาวบานท�ทาตวเปนหวคะแนนใหกบผสมครน น ประเดนปญหาเร�องความมเอกภาพในการนาวาจะมขดความสามารถขนาดไหนน น มกข นอยกบลงคมของชมชนน น ๆ วา เปนแบบระบบเครอญาต ระบบอปถมภ หรอระบบแตกแยกฝกฝายดงไดกลาวมาแลว และข นอยกบความสมพนธกบนกการเมองในฐานะท�กลมผนาทางสงคมเหลาน เปน “ผชกนาการบรจาค” ส�งสาธารณปโภคตาง ๆ เขาสชมชนกลาวคอ หากคนพบวาชมชนใดผสมครท�เปนผบรจาคเจาเดยวกแสดงวา ชมชนน น ๆ มผนาทางสงคมท�มเอกภาพสง แตถาเกดมผบรจาคหลายเจาและแขงขนกน กแสดงวาชมชนน น ๆ สอแวววามกลมผนาทางสงคมท�ขดแยงแกงแยงการนากนอย

22

ผลของการขดแยงแกงแยงการนาในชมชนตาง ๆ ของกลมผนาทางสงคม นอกจากจะเปนประสบการณใหมของชมชนสวนใหญในสงคมไทยในยคหลงน แลว ยงเปนปรากฏการณท�ชวยใหทานายพฤตกรรมการใชสทธของประชาชนในชมชนเหลาน นวาจะมลกษณะเปนกลมเดยวกนหรอแยกกลมกนตามประเดนปญหาเร�องความมเอกภาพและแกนนาของกลมผนาทางสงคมของชมชนน น ๆ 7. ยทธศาสตรการรณรงคการเลอกต ง เร� องการมฐานพลงของกลมแกนนาหรอหวคะแนน เน�องจากพ นฐานวฒนธรรมทางการเมองของคนไทยโดยท�วไปมลกษณะเฉ�อยชาและเฉยเมยประเภทตาง ๆ ดงกลาว ประกอบกบพ นฐานของระบบพรรคการเมองไทยยงไมไดเปนพรรคมวลชนท�สามารถหย�งรากลงสประชาชนหรออดมการณของระบบประชาธปไตยเทาท�ควร กลาวคอ ประชาชนสวนใหญยงตองอาศยระบบการชกจงลากพาใหไปลงคะแนนกนอย และผลของการองระบบการชกจงลากพาน เอง ทาใหพรรคและนกการเมองสวนใหญตองหนมาใชแนวความคดทฤษฎในเร�องสามเขตยทธศาสตรของการรณรงคจงทาใหสามารถเอาชนะเลอกต งได เขตยทธศาสตรท�สาคญอนดบแรกกคอ กลมมวลชนเฉยเมยซ� งมท งประเภท “เฉยเมยปญญา” และ “เฉยเมยไรเดยงสา” กลมเฉยเมยปญญาน กคอ กลมบคคลท�รเร� องการเมองดหรอคอนขางดแตกไมคอยสนใจกบการใชสทธเลอกต งเทาใดนก ท งน เพราะการเลอกต งมใชเปนความหวงหรอเปนทางออกของการแกปญหาการดารงชพของกลมตนอยางหน�ง และอกอยางหน�งกคอปญหาความไมศรทธาในตวผสมครและพรรคการเมอง ประกอบกบอาจจะไมมสถานการณขดแยงท�รนแรงในสงคมท�กลายเปนประเดนการเมองข นมา จงทาใหเกดความเฉ�อยชาเฉยเมยในการใชสทธข น กลมเฉยเมยปญญาน มท งมวลชนช นกลางในระบบอนไดแก พวกขาราชการและพนกงานรฐวสาหกจท�มการศกษาด และพวกมวลชนช นกลางนอกระบบท�เปนพอคานกธรกจท�มเช อสายจนมากอน ซ� งโดยปกตแลวกลมชนช นกลางเหลาน มกจะมความคดอานทางการเมองคอนขางอสระ ไมอาจจะชกจงลากพาหรอไมค มคาท�จะชกจงลากพาโดยวธการซ อ ขายเสยง ส�งเดยวท�จะทาใหคนกลมน ออกมาใชสทธใชเสยงมาก กโดยการองความขดแยงของสถานการณและวธการใชส�อโฆษณาดานกวางทางหนงสอพมพ วทยโทรทศน รวมท งวธการปราศรยหาเสยง ดงน น ในแงของการสอแววทจรตเลอกต ง กลมเฉยเมยปญญาน กลายเปนกลมบคคลท�ไมสอแววทจรตและไมคมคาท�จะไปเลนทจรตกบคนกลมน เพราะคาตวในการซ อขายจะแพงเกนไปเม�อเทยบกบกลมเฉยเมยไรเดยงสาท�มอยมาก เม�อกลมเฉยเมยไรเดยงสามความลอแหลมตอการใชกรรมวธทจรตเลอกต งไดงายกวา ประกอบกบมจานวนมากกวาอยางมากมาย ดงน น การเนนเขตยทธศาสตรของกลมบคคลเปาหมายกลมน จงกลายเปนดานหลกของการกาหนดแผนการรณรงคของผสมครสวนใหญและการท�จะดาเนนการใหบรรลเปาหมายอยางมประสทธผล กจาเปนท�จะตองมการจดต ง

23

แกนนาหรอหวคะแนนเขาสมพนธและควบคมบคคลน ไว ท งน เพ�อท�จะทาใหเกดความสะดวกคลองตวในการใชกรรมวธทจรตแบบขบวนการลากพา โดยปกตแลวนกการเมองสวนใหญท�อยในสายหรอแนวการรณรงคหาเสยงแบบลากพาน จาเปนตองมกลมแกนหรอหวคะแนนระดบตาง ๆ จดต งของตน ซ� งมท งประเภทแกนหลกท�สามารถคมคน หรอมอทธพลเหนอมวลชนระดบหลายรอยหรอพนคนข นไปและมแกนรองและแกนธรรมดาท�มอทธพลเหนอมวลชนในระดบท�ลดหล�นกนลงมา การเคล�อนไหวของระบบจดต งกลมแกนน โดยปกตมกจะเร�มท�ผสมครหรอตวแทนผสมครกบกลมแกนหลกกอน แลวจงคอย ๆ ขยายผลลงสระดบลางของกลมแกนรองและแกนธรรมดา ซ� งในภาษาการเมองเรยกวา เปนการ “กระชบจดต ง” เพ�อเตรยมแผนการลงสการเขาชวงชงมวลชนเฉยเมยตอไป

ดงน น หากจะจบแววทจรตกบผสมครท�ถนดในแนวการหาเสยงแบบน กจาเปนตองสนใจการเคล�อนไหวของผสมครหรอตวแทนผสมคร นบต งแตจดการเร�มกระชบจดต งจนถงจดการเตรยมการและดาเนนการในกรรมวธของขบวนการลากพา ซ� งการเร�มกระชบจดต งน นมกจะทาในรปแบบของการพบปะสงสรรคในประเดนการกนเล ยง และมกจะเปนการกนท�คอนขางหรหรอคอนขางแพง ท งน เพ�อใหสอดคลองกบสถานภาพของกลมบคคลระดบแกนน�นเอง เร�องการชวงชงการสนบสนนจากมวลชนเฉยเมย วธการลงสสนามเพ�อเขาชวงชงมวลชนเฉยเมยน น โดยปกตแลวกลมแกนหรอหวคะแนนท งหลายมกจะเขาหามวลชนจดต งของฝายตนหรอฝายเรากอน ท งน เพ�อกระชบมวลชนจดต งของตนเองใหเขมแขงเพ�อใหเปนแรงไปชวยขยายมวลชนอ�นตอไป และเพ�อปองกนมใหฝายเขาหรอคแขงมาแยงเอาไปดวย เม�อมวลชนของตนเองเขมแขงแลว การลกในกาวตอไปกคอการลกเขาเขตพ นท�เปนกลางกอน ท งน เพ�อแยงชงเขตเปนกลางหรอเขตท�มคะแนนของฝายเราและของฝายคแขงสสกนมาใหเปนคะแนนของฝายเราใหมากท�สดเทาท�จะมากได การตอสแยงชงมวลชนในหมบานหรอมวลชนดวยกนเองน แมจะมกรรมวธการตอสแบบทจรตหลายรปแบบนบต งแตการเลนพนนเลนหวย จนถงเร�องการซ อขายบตรประชาชน เปนตน แตกจบแววทจรตและเฝาระวงแววละเมดรวมท งการแจงเตอนภาพละเมดจนถงข นการฟองรองกนไดน นนบวาเปนเร� องท�คอนขางยากมาก ท งน เพราะเปนการกระทาของหมมวลชนชาวบานกนเองอยางหน� ง และมกเปนการกระทาท�สอดคลองกบวฒนธรรมทองถ�นท�ชอบเลนชอบพนนการเลอกต งโดยวธแปลก ๆ เสมอ เร�องการชวงชงกลมแกนนาหรอหวคะแนนของนกการเมองหรอพรรคคแขง การเขาชวงชงกลมแกนหรอหวคะแนนของคแขงน น ถอเปนเขตยทธศาสตรท�สามและเขตสดทายของการแตกหกในการแขงขน หลงจากไดมการดาเนนการในเขตจดต งฝายเราและเขตมวลชนเฉยเมยเรยบรอยไประดบหน� งแตกยงเขาไมถงเปาโอกาสท�ชนะเลอกต งได ดงน น การลงมอในเขตจดต งของฝาย

24

คแขงจงกลายเปนเร�องสาคญและมกจะกระทาไดกโดยวธการซ อตวหวคะแนนของอกฝายหน�งเปนหลก ผลของการซ อ ขายตวหวคะแนนน ในทางลบจะไมมทางทราบกนได แตในทางเปดสามารถทราบไดจากอตราการตายหรอการเจบตวของหวคะแนนตาง ๆ ในพ นท� เพราะโดยปกตแลวแมนการแขงขนจะเขมขนดเดอดซกเพยงใดกตามหากไดเลนกนตามกตกา คอ หวคะแนนใครหวคะแนนมน และไมมการหกหลงทรยศกน กจะไมมการใชความรนแรงถงข นเจบตวหรอฆากนอยางเดดขาด ดงน น หากมการเจบหรอการตายของหวคะแนนในพ นท�ใดกตาม ใหต งขอสงเกตของแววการทจรตแบบลากพาวาตองมข นในพ นท�เหลาน อยางคอนขางแนนอน ยทธศาสตรการรณรงคแนวดานกวางและดานลกโดยท�วไปแลว การรณรงคหาเสยงเลอกต งมอย 2 แนวทางหลกคอ ดานกวางและดานลก โดยดานกวาง หมายถง การใชส�อประชาสมพนธประเภทตาง ๆ อนไดแก ปายโฆษณา โปสเตอร แผนปลว และการด ตลอดจนการปราศรยหาเสยงท งกรณปราศรยยอยท�ไมมลกษณะการมงเนนกลมเปาหมายใดเปาหมายหน� งโดยเฉพาะกถอวาเปนแนวดานกวางท งหมด

สวนการรณรงคหาเสยงดานลก หมายถง การเจาะกลมเปาหมายท�เขาถงระดบบคคลหรอกลมบคคลโดยตรง ยงมการแบงออกเปนแนวยอยของการใชระบบตวแทนหรอหวคะแนนกบแนวมวลชนหรอการเขาหามวลชนโดยตรง ในลกษณะประเภทของการเดนหาเสยงหรอการเคาะประตบานตามท�รจกกนโดยท�วไป

โดยปกตแลว ผสมครแตละคนมกจะมแนวการรณรงคหาเสยงท�มจดเนนตางกนกลาวคอ บางคนอาจจะถนดและเนนดานกวางมากกวาดานลก และบางคนอาจจะถนดดานลกมากกวาดานกวาง หรอบางคนอาจจะถนดท งสองแนวและเนนท งสองแนวควบคกนเลยกม การถนดและเนนการรณรงคหาเสยงตางกนน หากทราบขอเทจจรงในตวผสมครแตละคนกจะทาใหทราบถงจดแววทจรตของบคคลน น ๆ โดยงาย ท งน เพราะผท�เนนดานกวางกจะมโอกาสทจรตและละเมดดานกวาง เชน เสยคาใชจายในการทาส�อโฆษณาตาง ๆ อยางมากมายจนเปนเหตใหผดกฎหมาย สวนผท�เนนดานลกในแนวการใชระบบตวแทนหรอหวคะแนน กมกจะมแววทจรตละเมดในดานการซ อ ขายเสยงและหรอการลงคะแนนเสยง สวนผท�ถนดเคาะประตบานหรอการออกเดนเย�ยมเยยนประชาชนกมกจะเปนผท�เหน�อยมาก และมกจะไมทจรตเปนสวนใหญ ดงน น การจบแววทจรตท�มประสทธผลมากอยางหน�งกคอ การจบแนวการรณรงคหาเสยงของผสมครแตละคนน�นเอง

แนวคดเก�ยวกบการปกครองทองท� แนวคดเก�ยวกบการปกครองทองท� ในท�น จะนาเสนอเปน 2 หวขอยอย คอ

1. การปกครองทองท�ของไทย 2. การปกครองทองท�ของตางประเทศ

25

การปกครองทองท�ของไทย

มนษยมความจาเป นตองอย ร วมกนและมความสมพนธกนในหม ของตนเพราะมนษยไม อาจจะให บรการแก ตนเองได ในทกกรณ จงต องพ�งพาอาศยกนรวมมอกนสรางสรรคความเจรญให เกดกบกล มตน แตการสรางสรรค ความเจรญให บงเกดผลดน นจาเป นต องมกลมบคคลใดบคคลหน�งเป นหวหน าในการสร างสรรค ความเจรญ เราเรยกกนวาผ นา แต เดมน นผ นาอาจหมายถง กลมผ นาทางการเมองเท าน น แตในป จจบนผ นากล มมลกษณะและความหมายท�กว างข น อนกล คลงบญครอง และคณะ (ออนไลน. 2551) ไดใหความหลายของผ นา หมายถง บคคลท�สามารถชกจงหรอใชอทธพลโน มน าวจตใจผ อ�นเพ�อให การปฏบตงานของหม คณะบรรลวตถประสงค ท�วางไว อย างมประสทธภาพ ผ นาของกล มหน�งหรอสงคมหน�งอาจมเพยงคนเดยวหรอหลายคนในขณะเดยวกน อาจเปล�ยนจากคนหน�งไปส อกคนหน�งในหม คณะน นและการเป นผนากข นอย กบความสามารถ ทกษะ และคณสมบตประจาตวท�เผชญอย ในเวลาน น หรอผนาตามธรรมชาต เชน กานน ผใหญบาน กรรมการหมบาน ขาราชการท�ปฏบตงานในพ นท� พระสงฆ เปนตน บทบาทหน�งของฝายปกครองคอกานน ผใหญบานท�มาจากการเลอกของประชาชนในตาบล หมบานโดยตรง การเขาสตาแหนงน ถอวากานน ผใหญบานเปนตวแทนของประชาชน แตหากพจารณาจากบทบาท อานาจหนาท�ตามพระราชบญญตลกษณะปกครองทองท� พ.ศ. 2547 แลว จะพบวา กานน ผใหญบานมฐานะเปนสวนหน�งของระบบราชการ หรอกลาวอกนยหน�งคอ การเปนตวแทนของราชการน�นเอง นอกจากน กานน ผใหญบานยงมฐานะเปนผนาในทางสงคม หรอเปนผนาชมชนอกดวย หมบานตามท�กาหนดไวในกฎหมายลกษณะปกครองทองท� ม 2 ประเภท คอ หมบานท�จดต งข นอยางเปนทางการ และหมบานท�จดต งข นเปนการช�วคราว 1. หมบานท�จดต งข นอยางเปนทางการ การจดต งทาโดยประกาศจงหวด ภายใตหลกเกณฑดงน 1.1 หลกเกณฑตาม พ.ร.บ. ลกษณะปกครองทองท� พ.ศ. 2457 ตามกฎหมายวาดวยลกษณะปกครองทองท�ท�ใชอยปจจบนน ไดวางหลกเกณฑการต งหมบานข นไวกวาง ๆ 2 ประการ คอ 1.1.1 ถาเปนท�มคนอยรวมกนมากแตจานวนบานนอยหลง ใหถอเอาจานวนคนเปนสาคญประมาณ 200 คน เปนหมบานหน�ง 1.1.2 ถาเปนท�ผคนต งบานเรอนอยหางไกลกน ถงจานวนคนจะนอยถามจานวนบานไมต�ากวา 5 บานแลว จะจดเปนหมบานหน�งกได

26

ในการท�จะพจารณาจดต งหมบานข นใหม กจาเปนจะตองถอหลกเกณฑตามท�กฎหมายบญญตไวโดยอนโลมเชนเดยวกบการต งตาบลดงท�กลาวมาแลว แตท งน จะตองพจารณาถงความจาเปน และความเหมาะสมโดยใหถอความสะดวกแกการปกครองเปนประมาณ 1.2 หลกเกณฑตามท�กระทรวงมหาดไทยกาหนด กระทรวงมหาดไทยไดวางหลกเกณฑการจดต งหมบานไวตามมตคณะรฐมนตร เม�อวนท� 14 พฤษภาคม 2539 1.2.1 กรณเปนชมชนหนาแนน 1) เปนชมชนท�มราษฎรไมนอยกวา 1,200 คน หรอมจานวนบานไมนอยกวา 240 หลง 2) เม�อแยกหมบานใหมแลว หมบานใหมจะตองมราษฎรไมนอยกวา 600 คน หรอ มจานวนบานไมนอยกวา 120 หลง 3) ตองไดรบความเหนชอบจากคณะกรรมการหมบาน สภาตาบล หรอสภาองคการบรหารสวนตาบล และท�ประชมหวหนาสวนราชการประจาอาเภอ 1.2.2 กรณเปนชมชนหางไกล 1) เปนชมชนท�มราษฎรจานวนไมนอยกวา 600 คน หรอมจานวนบานไมนอยกวา 120 หลง 2) เม�อแยกหมบานใหมแลว หมบานใหมจะตองมราษฎรไมนอยกวา 200 คน หรอมจานวนบานไมนอยกวา 40 หลง 3) ชมชนใหมหางจากชมชนเดมไมนอยกวา 6 กโลเมตร 4) ตองไดรบความเหนชอบจากคณะกรรมการหมบาน สภาตาบล หรอสภาองคการบรหารสวนตาบล และท�ประชมหวหนาสวนราชการประจาอาเภอ 2. หมบานท�จดต งข นเปนการช�วคราว หมบานช�วคราวเปนหมบานท�จดต งข นในกรณท�ทองท�อาเภอใดมราษฎรไปต งชมนมทาการหาเล ยงชพ แตในบางฤดและจานวนราษฎรซ� งไปต งทาการอยมากพอสมควร จะจดเปนหมบานตามหลกเกณฑการต งหมบานปกตได เพ�อความสะดวกแกการปกครองใหนายอาเภอประชมราษฎรในหมบานน น ๆ เลอกวาท�ผใหญบานมอานาจและหนาท�เหมอนผใหญบานปกต การจดระเบยบการปกครองหมบาน ตามกฎหมายลกษณะการปกครองทองท�การบรหารงานของหมบาน มองคประกอบท�สาคญดงน 1. ผใหญบาน ในหมบานหน�งมผใหญบาน 1 คน ทาหนาท�ปกครองราษฎรในเขตหมบาน โดยมท�มาจากการเลอกของราษฎรในหมบานน น คณสมบตของราษฎรผมสทธเลอกผใหญบาน

27

1.1 มสญชาตไทยและมอายไมต �ากวา 18 ปบรบรณ ในวนท� 1 มกราคมของปท�มการเลอก 1.2 ไมเปนภกษสามเณร นกพรตหรอนกบวช 1.3 ไมเปนคนวกลจรต หรอจตฟ�นเฟอนไมสมประกอบ 1.4 มภมลาเนาหรอถ�นท�อยเปนประจา และมช�อในทะเบยนบานตามกฎหมายวาดวยการทะเบยนราษฎร ในหมบานน นตดตอกนมาแลวไมนอยกวาสามเดอนจนถงวนเลอก

คณสมบตของผท�จะไดรบเลอกเปนผใหญบาน 1. มสญชาตไทยโดยการเกด 2. อายไมต �ากวา 25 ปบรบรณ ในวนรบเลอก 3. มภมลาเนาหรอถ�นท�อยเปนประจา และมช�อในทะเบยนบานตามกฎหมายวาดวยการทะเบยนราษฎรในหมบานน นตดตอกนมาแลวไมนอยกวา 2 ป จนถงวนเลอกและเปนผท�ประกอบอาชพเปนหลกฐาน 4. เปนผเล�อมใสในการปกครองตามรฐธรรมนญดวยความบรสทธJ ใจ 5. ไมเปนภกษ สามเณร นกพรตหรอนกบวช 6. ไมเปนผมรางกายทพพลภาพจนไมสามารถปฏบตหนาท�ได วกลจรตจตฟ�นเฟอนไมสมประกอบ ตดยาเสพตดใหโทษ หรอเปนโรคตามท�รฐมนตรวาการกระทรวงมหาดไทยประกาศกาหนดในราชกจจานเบกษา 7. ไมเปนสมาชกรฐสภา สมาชกสภาทองถ�นหรอผบรหารทองถ�น ขาราชการการเมอง ขาราชการประจา พนกงานเจาหนาท� หรอลกจางของหนวยงานของรฐ หรอของรฐวสาหกจ หรอขององคกรปกครองสวนทองถ�น หรอลกจางของสวนราชการ หรอลกจางของเอกชนซ� งมหนาท�ทางานประจา 8. ไมเปนผมอทธพลหรอเสยช�อในทางพาลหรอทางทจรต หรอเส� อมเสยในทางศลธรรม 9. ไม เปนผ เคยถกใหออก ปลดออก หรอไลออกจากราชการ หนวยงานของรฐ รฐวสาหกจ หรอองคกรปกครองสวนทองถ�น เพราะทจรตตอหนาท� และยงไมพนกาหนดเวลา 10 ปนบแตวนถกใหออก ปลดออก หรอไลออก 10. ไมเปนผเคยตองรบโทษจาคกโดยคาพพากษาถงท�สด เวนแตเปนโทษสาหรบความผดท�ไดกระทาโดยประมาท หรอความผดลหโทษ และยงไมพนกาหนดเวลา 10 ปนบแตวนพนโทษ

28

11. ไมเปนผเคยตองคาพพากษาถงท�สดวากระทาผดเก�ยวกบกฎหมายวาดวยปาไม กฎหมายวาดวยปาสงวนแหงชาต กฎหมายวาดวยการสงวนและคมครองสตวปา กฎหมายวาดวยอทยานแหงชาต กฎหมายวาดวยศลกากร กฎหมายวาดวยอาวธปน เคร�องกระสนปน วตถระเบด ดอกไมเพลง และส�งเทยมอาวธปน ในฐานความผดเก�ยวกบอาวธปน เคร�องกระสนปน หรอวตถระเบดท�นายทะเบยนไมอาจออกใบอนญาตใหได กฎหมายวาดวยท�ดนในฐานความผดเก�ยวกบท�สาธารณประโยชน กฎหมายวาดวยยาเสพตด กฎหมายวาดวยการเลอกต ง และกฎหมายวาดวยการพนน ในฐานความผดเปนเจามอหรอเจาสานก 12. ไมเปนผเคยถกใหออกจากตาแหนงผใหญบาน เน�องจากผมสทธเลอกผใหญบานในหมบานน นมจานวนไมนอยกวาก�งจานวนรองขอใหออกจากตาแหนงหรอผวาราชการจงหวดส�งใหออกจากตาแหนง เม�อไดสอบสวนเหนวาบกพรองในทางความประพฤต หรอความสามารถไมเหมาะสมกบตาแหนง และยงไมพนกาหนดเวลาสบปนบแตวนถกใหออก 13. ไมเปนผเคยถกลงโทษใหออก ปลดออก หรอไลออก จากตาแหนงกานน ผใหญบาน แพทยประจาตาบล หรอผชวยผใหญบาน ตามกฎหมายวาดวยระเบยบขาราชการพลเรอน และยงไมพนกาหนดเวลา 10 ปนบแตวนถกใหออก ปลดออก หรอไลออก 14. มพ นความรไมต�ากวาการศกษาภาคบงคบ หรอท�กระทรวงศกษาธการเทยบไมต�ากวาการศกษาภาคบงคบ เวนแตในทองท�ใดไมอาจเลอกผมพ นความรดงกลาวได ผวาราชการจงหวดโดยอนมตรฐมนตรวาการกระทรวงมหาดไทย อาจประกาศในราชกจจานเบกษายกเวนหรอผอนผนได การเลอกผใหญบาน การเลอกผใหญบานน นมสาเหตท�มา 2 ประการคอ 1. มการจดต งหมบานข นใหม 2. ผใหญบานในหมบานวางลง ซ� งจะตองมการเลอกผใหญบานใหมภายใน 15 วน นบแตวนท�ไดรบทราบการวาง วธการเลอกผใหญบาน กฎหมายกาหนดใหนายอาเภอเปนประธาน พรอมดวยกานนหรอ ผใหญบานในตาบลน นอยางนอย 1 คน ประชมราษฎรในหมบานท�มคณสมบตท�จะเลอกผใหญบาน โดยวธลบหรอเปดเผยกไดตามขอบงคบกระทรวงมหาดไทยวาดวยการเลอกผใหญบาน พ.ศ. 2535 เม�อเลอกผใดแลวถอวาผน นเปนผใหญบาน อยในตาแหนงคราว ละ 5 ป การพนจากตาแหนงผใหญบาน ผใหญบานจะตองออกจากตาแหนงดวยเหตหน�งเหตใด ดงตอไปน 1. ขาดคณสมบตหรอเขาลกษณะตองหามของการเปนผใหญบาน (ยกเวนการลาบวช โดยไดรบอนญาตจากผวาราชการจงหวด ไมเกน 120 วน) 2. ออกตามวาระ (5 ป) 3. ตาย

29

4. ไดรบอนญาตใหลาออก 5. หมบานท�ปกครองถกยบ 6. ไปเสยจากหมบานท�ตนปกครองเกน 3 เดอน 7. ราษฎรผมสทธเลอกผใหญบานในหมบานน นมจานวนไมนอยกวาก�งหน�ง รองขอใหออกจากตาแหนง 8. ผวาราชการจงหวดส�งใหออกจากตาแหนง เม�อไดสอบสวนเหนวา บกพรองในทางความประพฤตหรอความสามารถไมเหมาะสมกบตาแหนง อานาจหนาท�ผใหญบาน ผใหญบานมอานาจหนาท�ปกครองราษฎรท�อยในเขตหมบาน และมหนาท� 2 ประการคอ 1. อานาจหนาท�ในทางปกครองและรกษาความสงบเรยบรอย สรปไดดงน คอ 1.1 รกษาความสงบเรยบรอยในหมบาน 1.2 เม�อเกดทกขภยแกลกบาน ใหแจงกานนเพ�อหาทางปองกน 1.3 นาประกาศ คาส�งของรฐบาลแจงลกบาน 1.4 ทาบญชทะเบยนราษฎรในหมบาน 1.5 มเหตการณประหลาดใหแจงกานน 1.6 พบคนแปลกหนาใหนาตวสงกานน 1.7 เม�อมเหตรายเกดข น ใหเรยกลกบานชวยกนปองกนและระงบได และแจงกานน 1.8 ควบคมลกบานใหปฏบตตามระเบยบแบบแผนของทางราชการ 1.9 ส�งสอนลกบานมใหอาฆาตมาดรายกน 1.10 ฝกอบรมลกบานใหรจกหนาท�และการทาการในเวลารบ 1.11 ประชมลกบานเปนคร งคราวเพ�อแจงขอราชการ 1.12 สงเสรมอาชพ 1.13 ปองกนโรคตดตอ 1.14 ทาตวเปนตวอยางท�ด 1.15 ตรวจตรารกษาประโยชนในการอาชพราษฎร 1.16 จดหมบานใหเปนระเบยบเรยบรอย 1.17 ประชมกรรมการหมบาน 1.18 ปฏบตตามคาส�งของกานน 1.19 ใหราษฎรชวยเหลอสาธารณประโยชน 2. อานาจในทางอาญา สรปไดดงน 2.1 เม�อทราบวามการกระทาผดกฎหมาย หรอสงสยเกดในหมบานใหแจงกานน

30

2.2 เม�อทราบวามการทาผดกฎหมายหรอสงสยวาเกดในหมบานใกลเคยงใหแจงผใหญบานน นทราบ 2.3 พบของกลางทาผดใหสงกานน 2.4 เม�อสงสยผใดวาทาผด หรอกาลงทาผด ใหจบกมสงอาเภอหรอกานน 2.5 เม�อมหมายส�งจบผใดหรอคาส�งราชการใหจบผน นสงกานน หรออาเภอตามสมควร 2.6 เจาพนกงานมหนาท�ออกหมายส�งใหคน หรอใหยด ผใหญบานตองจดการให การรกษาการแทนผใหญบาน ถาผใหญบานจะทาการในหนาท�ไมไดในคร งหน�งคราวหน�ง ใหมอบหนาท�ใหแกผชวยผใหญบานฝายปกครองคนใดคนหน�งเปนผรกษาการแทน จนกวาจะทาการในหนาท�ได และตองรายงานใหกานนทราบ และถาเกน 15 วน กใหรายงานนายอาเภอทราบดวย 2. ผชวยผใหญบาน ในหมบานหน�งนอกจากจะมผใหญบานเปนผปกครองหมบานแลว ยงมผชวยผใหญบาน เปนผชวยเหลอผใหญบาน ประเภทของผชวยผใหญบาน ม 2 ประเภท คอ 1. ผชวยผใหญบานฝายปกครอง มหมบานละ 2 คน เวนแตหมบานใดมความจาเปนตองมมากกวา 2 คน ตองขออนมตกระทรวงมหาดไทย ผชวยผใหญบานฝายปกครอง มอานาจหนาท�ดงตอไปน 1.1 ชวยเหลอผใหญบาน ปฏบตกจการตามอานาจหนาท�ของผใหญบานเทาท�ไดรบ 1.2 เสนอขอแนะนาและใหคาปรกษาตอผใหญบาน ในกจการท�ผใหญบานมอานาจหนาท� 2. ผชวยผใหญบานฝายรกษาความสงบ หมบานใดจะมไดตองให ผวาราชการจงหวด เปนผอนมตตามจานวนท�กระทรวงมหาดไทยกาหนด ผชวยผใหญบานฝายรกษาความสงบมอานาจหนาท�ดงตอไปน 2.1 ตรวจตรารกษาความสงบเรยบรอยภายในหมบาน 2.2 ถารเหนหรอทราบเหตการณเกดข นหรอจะเกดข นในหมบานเก�ยวกบความสงบ เรยบรอย ใหแจงตอผใหญบาน 2.3 ถามคนจรเขามาในหมบานและสงสยวามาโดยไมสจรตใหนาตวสงผใหญบาน 2.4 ระงบเหต ปราบปราม ตดตามจบผราย 2.5 ตรวจจบส�งของท�ผดกฎหมายสงผใหญบาน 2.6 ควบคมตวผสงสยวาไดกระทาผดและกาลงจะหลบหนสงผใหญบาน 2.7 ปฏบตตามคาส�งของผใหญบานซ�งส�งการโดยชอบดวยกฎหมาย คณสมบตของผชวยผใหญบาน มคณสมบตเชนเดยวกบผใหญบาน

31

ท�มาของผชวยผใหญบาน ผใหญบานและกานนทองท� เปนผรวมกนพจารณาคดเลอกราษฎรท�มคณสมบต แลวใหกานนรายงานไปยงนายอาเภอ เพ�อออกหนงสอสาคญแตงต งดารงตาแหนงคราวละ 5 ป การพนจากตาแหนงผชวยผใหญบาน 1. ขาดคณสมบตหรอมลกษณะตองหามตามมาตรา 12 2. มเหตเชนเดยวกบท�ผใหญบานตองออกจากตาแหนงตามมาตรา 14 (2) ถง (7) 3. เม�อผใหญบานตองออกจากตาแหนงไมวาดวยเหตใดใหผชวยผใหญบานตองออกจากตาแหนงดวย ถาตาแหนงผชวยผใหญบานวางลงผท�ไดรบคดเลอกข นมาแทนจะอยในตาแหนงตามวาระของผท�ตนแทนคณะกรรมการหมบาน 3. คณะกรรมการหมบาน ประกอบดวย 3.1 ผใหญบาน เปนประธาน 3.2 ผชวยผใหญบานฝายปกครอง เปนกรรมการ 3.3 กรรมการหมบานผทรงคณวฒ ซ� งราษฎรเลอกต ง จานวน 5 - 9 คน เปนกรรมการโดยเลอกเปนรองประธาน 1 คน เลขานการ 1 คน และผชวยเลขานการ 1 คน อยในตาแหนงคราวละ 5 ป คณสมบตของกรรมการหมบานผทรงคณวฒ กรรมการหมบานผทรงคณวฒตองมสญชาตไทย และมคณสมบต เชนเดยวกบผท�มสทธท�จะไดรบเลอกเปนผใหญบาน ขอ 2 ถงขอ 10 คณสมบตของผมสทธเลอกต งกรรมการหมบานผทรงคณวฒ ผมสทธเลอกต งกรรมการหมบานผทรงคณวฒ คอ ราษฎรผมสทธเลอกต งผใหญบาน การเลอกต งกรรมการหมบานผทรงคณวฒ วธการเลอกต งกรรมการหมบานผทรงคณวฒ กฎหมายกาหนดให นายอาเภอเปนประธาน พรอมดวยกานนหรอผใหญบานในตาบลน นอยางนอยหน� งคน ดาเนนการเลอกต งโดยวธลบหรอเปดเผยกได ตามขอบงคบกระทรวงมหาดไทยวาดวยการเลอกต งกรรมการ หมบานผทรงคณวฒ พ.ศ. 2533 การพนจากตาแหนงกรรมการหมบานผทรงคณวฒ กรรมการหมบานผทรงคณวฒอยในตาแหนงคราวละ 5 ป นอกจากออกจากตาแหนงตามวาระแลว กรรมการหมบานผทรงคณวฒตองออกจากตาแหนงเพราะขาดคณสมบตของการเปนผใหญบานตามมาตรา 12 (3) ถง (13) และเพราะเหตเดยวกบการออกจากตาแหนงของผใหญบาน ตามมาตรา 14 (2) ถง (7) ดวย หนาท�ของคณะกรรมการหมบาน คณะกรรมการหมบานมหนาท� เสนอขอแนะนาและใหคาปรกษาตอผใหญบานเก�ยวกบกจการท�จะปฏบตตามอานาจหนาท�ของผใหญบาน

32

ฝายตาง ๆ ในคณะกรรมการหมบาน กรรมการฝายกจการตาง ๆ ใหคณะกรรมการหมบานต งฝายกจการตาง ๆ ข นเพ�อชวยเหลอปฏบตภารกจของคณะกรรมการหมบานในแตละสาขางานตามท�คณะกรรมการหมบานพจารณาเหนสมควร การจดระเบยบหมบานตามกฎหมายจดระเบยบบรหารหมบานอาสาพฒนาและปองกนตนเอง นอกจากการบรหารหมบานตามกฎหมายลกษณะปกครองทองท�แลว ยงมการบรหารหมบานในแบบหมบานอาสาพฒนาและปองกนตนเอง (หมบาน อพป.) ซ� งเปนไปตาม พระราชบญญตจดระเบยบบรหารหมบานอาสาพฒนาและปองกนตนเอง พ.ศ. 2522 1. การกาหนดหมบาน อพป. การบรหารหมบาน อพป. ถอเอาหมบานตามกฎหมายวาดวยลกษณะปกครองทองท�เปนหลก การจะกาหนดใหหมบานใดหมบานหน�งหรอต งแตสองหมบานข นไปเปนหมบาน อพป.กระทรวงมหาดไทยตองประกาศกาหนดเปนคราว ๆไป ตามความเหมาะสมแหงสภาพทองท� แตจะตองเปนหมบานในทองท�อาเภอเดยวกน การรวมหมบานตางอาเภอกาหนดใหเปนหมบาน อพป. จะกระทามได การแกไขเปล�ยนแปลงหรอยบเลกหมบาน อพป. กระทาโดยประกาศกระทรวงมหาดไทย 2. การจดระเบยบบรหารหมบาน อพป. หมบาน อพป. แตละหมบานมคณะกรรมการกลางหมบาน และคณะกรรมการฝายตาง ๆ เปนผบรหารกจการของหมบาน คณะกรรมการกลางหมบาน อพป. แตละแหงมคณะกรรมการกลางคณะหน�งประกอบดวย ผใหญบานเปนประธานคณะกรรมการกลาง ผชวยผใหญบานเปนกรรมการสภาตาบลผทรงคณวฒในหมบาน เปนกรรมการโดยตาแหนง และกรรมการกลางผทรงคณวฒซ� งเลอกต งจากราษฎรในหมบานน นท�มคณสมบตและไมอยในลกษณะตองหามตามท�กฎหมายกาหนด จานวน 5 - 7 คน ซ� งนายอาเภอเปนผกาหนดตามสภาพเศรษฐกจและสงคมของหมบานเปนกรรมการ กรรมการผทรงคณวฒมวาระอยในตาแหนง คราวละ 4 ป หนาท�ของคณะกรรมการกลาง 1. บรหารหมบาน หรอดาเนนการตามท�ไดรบอนมต หรอไดรบมอบหมายจากคณะกรรมการสภาตาบล นายอาเภอ หรอผวาราชการจงหวด 2. พจารณาวางนโยบายในการปกครองหมบาน วางแผนและโครงการพฒนาหมบานตามความตองการของราษฎรในหมบานน น 3. ปฏบตหนาท�ท�กาหนดไวสาหรบคณะกรรมการหมบาน ตามกฎหมายวาดวยลกษณะปกครองทองท�

33

4. ดแลการปฏบตงานของคณะกรรมการฝายตาง ๆ ใหเปนไปตามกฎหมายและระเบยบขอบงคบ 5. ใหความรวมมอและประสานงานในแผนการและโครงการพฒนาตาบลและหมบาน สนบสนนใหมการรวมมอจากองคการอาสาสมคร หรอองคการสาธารณกศล ตลอดจนแกไขปญหา ขอขดของและอปสรรคท�เก�ยวกบการพฒนาหมบาน 6. รวมมอชวยเหลอการปฏบตงานของกลมอาชพหรอกลมอ�น ๆ ซ� งทางราชการจดต งหรอสนบสนนและดาเนนงานในเขตหมบานน น 7. เผยแพรการดาเนนงานพฒนาของทางราชการใหราษฎรในหมบานทราบ 8. ประนประนอมขอพพาทระหวางราษฎรในหมบานเก�ยวกบความแพง เพ�อใหเกดความสงบเรยบรอยและความยตธรรม และเม�อไดดาเนนการอยางใด แลวตองรายงานใหนายอาเภอทราบ 9. ปฏบตหนาท�อ�น ๆ ตามท�ทางราชการมอบหมาย หนาท�ของคณะกรรมการกลาง คณะกรรมการฝายตาง ๆ ประจาหมบาน นอกจากคณะกรรมการกลางแลวยงมคณะกรรมการฝายตาง ๆ เพ�อชวยเหลอปฏบตภารกจของคณะกรรมการกลางในแตละสาขาตามท�ไดรบมอบคณะกรรมการฝายตาง ๆ จะมก�คณะ แลวแตคณะกรรมการกลางจะพจารณาเหนสมควร (กรมการปกครอง. ออนไลน. 2555) พระราชบญญตลกษณะปกครองทองท� (ฉบบท� 11) พ.ศ. 2551 บทบญญตบางประการเก�ยวกบการกาจดสทธและเสรภาพของบคคลซ� งมาตรา 29 ประกอบกบมาตรา 34 และมาตรา 28 ของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยบญญตใหกระทาไดโดยอาศยอานาจตามบทบญญตแหงกฎหมาย จงทรงพระกรณาโปรดเกลาฯ ใหตราพระราชบญญตข นไวโดยคาแนะนาและยนยอมของสภานตบญญตแหงชาต (“พระราชบญญตลกษณะปกครองทองท�...,” 2551 : 96 - 99, 103) ดงตอไปน มาตรา 1 พระราชบญญตน เรยกวา พระราชบญญตลกษณะปกครองทองท� (ฉบบท� 11 ) พ.ศ. 2551 มาตรา 2 พระราชบญญตน ใหใชบงคบเม�อพนกาหนดหกสบวนนบแตวนถดจากวนประกาศในราชกจจานเบกษาเปนตนไป มาตรา 3 ใหยกเลกความในมาตรา 11 แหงพระราชบญญตลกษณะปกครองทองท�พทธศกราช 2457 ซ� งแกไขเพ�มเตมโดยพระราชบญญตลกษณะปกครองทองท� (ฉบบท� 10) พ.ศ. 2542 และใหใชความตอไปน แทน

34

มาตรา 11 ราษฎรผมสทธเลอกผใหญบานตองมคณสมบตและไมมลกษณะตองหามดงตอไปน (1) มสญชาตไทยและมอายไมต �ากวาสบแปดปบรบรณในวนท� 1 มกราคม ของปท�มการเลอกต ง (2) ไมเปนภกษ สามเณร นกพรต หรอนกบวช (3) ไมเปนคนวกลจรต หรอจตฟ�นเฟอนไมสมประกอบ (4) มภมลาเนาหรอถ�นท�อยประจา และมช�อในทะเบยนบานตามกฎหมายวาดวยการทะเบยนราษฎรในหมบานน นตดตอกนมาแลวไมนอยกวาสามเดอนจนถงวนเลอก มาตรา 4 ใหเพ�มความตอไปน เปน (15) ของมาตรา 12 แหงพระราชบญญตลกษณะปกครองทองท� พทธศกราช 2457 ซ� งแกไขเพ�มเตมโดยพระราชบญญตลกษณะปกครองทองท� (ฉบบท� 10) พ.ศ. 2542 “(15) ไมเปนผอยระหวางเสยสทธในกรณท�ไมไปใชสทธเลอกต งหรอถกเพกถอนสทธเลอกต ง” มาตรา 5 ใหยกเลกความในมาตรา 13 และมาตรา 14 แหงพระราชบญญตลกษณะปกครองทองท� พทธศกราช 2457 ซ� งแกไขเพ�มเตมโดยพระราชบญญตลกษณะปกครองทองท� (ฉบบท� 9) พ.ศ. 2537 และใหใชความตอไปน แทน มาตรา 13 การเลอกผใหญบานตองเปนไปโดยสจรตและเท�ยงธรรม และใหกระทาโดยวธลบ ท งน ตามหลกเกณฑและวธการท�กระทรวงมหาดไทยกาหนดโดยประกาศในราชกจจานเบกษา เพ�อประโยชนในการเลอกผใหญบาน ใหมคณะกรรมการคณะหน�งซ� งนายอาเภอแตงต งจากเจาหนาท�ของรฐไมเกนสามคน และราษฎรผมสทธเลอกผใหญบานในหมบานซ� งเปนท�ยอมรบนบถอของราษฎรในหมบานจานวนไมนอยกวาส�คนแตไมเกนเจดคน เพ�อทาหนาท�ตรวจสอบคณสมบตและลกษณะตองหามของผสมครรบเลอกเปนผใหญบาน การต งกรรมการ วธการเลอกคณะกรรมการ และวธการตรวจสอบตามวรรคสอง ใหเปนไปตามหลกเกณฑและวธการท�กระทรวงมหาดไทยกาหนดโดยประกาศในราชกจจานเบกษา เม�อราษฎรสวนใหญเลอกผใดเปนผใหญบานแลวใหนายอาเภอออกคาส�งเพ�อแตงต งและใหถอวาผน นเปนผใหญบานนบแตวนท�ไดรบแตงต ง ในกรณท�ผรบเลอกมคะแนนเสยงเทากนใหใชวธจบฉลาก ท งน เม�อนายอาเภอไดมคาส�งแตงต งผใหญบานแลวใหรายงานใหผวาราชการจงหวดเพ�อออกหนงสอสาคญใหไวเปนหลกฐาน ในกรณท�มการคดคานวาผ ซ� งไดรบเลอกเปนผ ใหญบานตามวรรคส� ไดรบเลอกมาโดยไมสจรตและเท�ยงธรรม ใหนายอาเภอดาเนนการสอบสวนและถาผลสอบสวนไดความตามท�มผคดค านใหรายงานผวาราชการจงหวด และใหผวาราชการจงหวดส�งใหพนจากตาแหนงโดยเรว ท งน ภายในเกาสบวน

35

นบแตนายอาเภอมคาส�งแตงต ง การพนจากตาแหนงของผใหญบานตามวรรคหา ไมกระทบกระเทอนกจการท�ผใหญบานไดกระทาลงไปในขณะท�ดารงตาแหนง มาตรา 14 ผใหญบานตองพนจากตาแหนงดวยเหตใดเหตหน�งดงตอไปน (1) มอายครบหกสบป (2) ขาดคณสมบตหรอมลกษณะตองหามตามมาตรา 12 เวนแตกรณท�ไดรบอนญาตจากผวาราชการจงหวดใหลาอปสมบทหรอบรรพชาตามประเพณ มใหถอวามลกษณะตองหามตามมาตรา 12 (5) (3) ตาย (4) ไดรบอนญาตจากนายอาเภอใหลาออก (5) หมบานท�ปกครองถกยบ (6) เม�อราษฎรผมคณสมบตและไมมลกษณะตองหามตามมาตรา 11 ในหมบานน นจานวนไมนอยกวาก� งหน� งของราษฎรผมคณสมบตและไมมลกษณะตองหามตามมาตรา 11 ท งหมดเขาช�อกนขอใหออกจากตาแหนง ในกรณเชนน นใหนายอาเภอส�งใหพนจากตาแหนง (7) ผวาราชการจงหวดส�งใหพนจากตาแหนง เม�อไดรบรายงานการสอบสวนของนายอาเภอวาบกพรองในหนาท� หรอประพฤตตนไมเหมาะสมกบตาแหนง (8) ไปเสยจากหมบานท�ตนปกครองตดตอกนเกนสามเดอน เวนแตเม�อมเหตอนสมควรและไดรบอนญาตจากนายอาเภอ (9) ขาดการประชมประจาเดอนของกานน ผใหญบานท�นายอาเภอเรยกประชมสามคร งตดตอกนโดยไมมเหตอนสมควร (10) ถกปลดออกหรอไลออกจากตาแหนง เน�องจากกระทาความผดวนยอยางรายแรง (11) ไมผานการประเมนผลการปฏบตหนาท�ซ� งตองทาอยางนอยทกหาปนบแตวนท�ไดรบการแตงต ง ท งน ตามหลกเกณฑและวธการท�กระทรวงมหาดไทยกาหนดโดยประกาศในราชกจจานเบกษาในกรณท�ผใหญบานพนจากตาแหนงตาม (8) ใหนายอาเภอรายงานใหผวาราชการจงหวดทราบโดยเรวดวยหลกเกณฑและวธการท�กระทรวงมหาดไทยกาหนดตาม (11) ตองกาหนดใหราษฎรในหมบานมสวนรวมในการประเมนผลการปฏบตหนาท�ของผใหญบานดวย มาตรา 6 ใหยกเลกความในมาตรา 19 แหงพระราชบญญตลกษณะปกครองทองท�พทธศกราช 2486 และใหใชความตอไปน แทน “มาตรา 19 เม�อปรากฏเหตอยางใดอยางหน�งดงตอไปน ใหเลอกผใหญบานข นใหม (1) กรณท�หมบานใดมจานวนราษฎรเพ�มข นไมวาดวยเหตใดกตาม เม�อกานนและผใหญบานในตาบลน นปรกษากนเหนวาจานวนราษฎรน นเกนกวาความสามารถของผใหญบานคนเดยว

36

จะดแลปกครองใหเรยบรอยไดใหกานนรายงานตอนายอาเภอเพ�อพจารณาและเสนอความเหนไปยงผวาราชการจงหวด ในกรณท�ผวาราชการจงหวดเหนสมควร ใหต งหมบานข นใหมและเลอกผใหญบานเพ�มเตมข นใหมได (2) กรณท�ผใหญบานของหมบานใดวางลง ใหเลอกผใหญบานภายในกาหนดสามสบวนนบแตวนท�ผใหญบานของหมบานน นวางลง ในกรณมความจาเปนไมมอาจจดใหมการเลอกผใหญบานภายในกาหนดตาม (2) ไดใหผวาราชการจงหวดขยายเวลาออกไปไดเทาท�จาเปน และในระหวางท�ยงมไดมการเลอกผใหญบาน ผว าราชการจงหวดจะแตงต งผใหญบานในตาบลน นคนหน� งเปนผรกษาการแทนผใหญบาน หรอจะแตงต งบคคลผ มคณสมบตและไมมลกษณะตองหามตามมาตรา 12 เปนผ รกษาการผใหญบานจนกวาจะมการเลอกผใหญบานกได” มาตรา 14 ใหกานนและผใหญบานซ�งดารงตาแหนงอยในวนท�พระราชบญญตน ใชบงคบยงคงดารงตาแหนงตอไปจนกวาจะพนจากตาแหนงตามวาระหรอดวยเหตอ�น ท งน ตามท�กาหนดไวในพระราชบญญตลกษณะปกครองทองท� พ.ศ. 2457 กอนการแกไขเพ�มเตมโดยพระราชบญญตน พระราชบญญตลกษณะปกครองทองท� (ฉบบท� 12) พ.ศ. 2552 โดยท�กานน ผใหญบาน แพทยประจาตาบล สารวตรกานน ผชวยผใหญบาน เปนบคคลในพ นท�ท�มความใกลชดกบราษฎรในการปฏบตงานตามกฎหมายและแนวนโยบายของรฐ เปนผชวยเหลอนายอาเภอซ� งเปนสวนหน� งของราชการบรหารสวนภมภาคมบทบาทอานาจหนาท�ตามพระราชบญญตลกษณะปกครองทองท� พ.ศ. 2457 ท�ไดแกไขเพ�มเตมถงปจจบน โดยเฉพาะในการเปนผประสานงานระหวางราชการสวนภมภาคกบองคกรปกครองสวนทองถ�น การรกษาความสงบเรยบรอย การปองกนและแกไขปญหากรณตาง ๆ นอกจากน ยงทาหนาท�เปนคนกลางในการไกลเกล�ยประนประนอมและจดการระงบปญหาความขดแยงในทองท� และยงมฐานะเปนตวแทนของรฐ ตวแทนของราษฎรเก�ยวกบเร�องรองทกข ความเดอดรอนของราษฎรเพ�อนาเสนอตอสวนราชการ พระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดช มพระบรมราชโองการโปรดเกลาฯ ใหประกาศวาโดยท�เปนการสมควรแกไขเพ�มเตมกฎหมายวาดวยลกษณะปกครองทองท� จงทรงพระกรณาโปรดเกลาฯ ใหตราพระราชบญญตข นไวโดยคาแนะนาและยนยอมของรฐสภา (“พระราชบญญตลกษณะปกครองทองท�...,” 2552 : 1 - 3) ดงตอไปน มาตรา 1 พระราชบญญตน เรยกวา “พระราชบญญตลกษณะปกครองทองท� (ฉบบท� 12) พ.ศ. 2552” มาตรา 2 พระราชบญญตน ใหใชบงคบต งแตวนถดจากวนประกาศในราชกจจานเบกษา เปนตนไป

37

มาตรา 3 ใหเพ�มความตอไปน เปนวรรคสองของมาตรา 3 แหงพระราชบญญตลกษณะปกครองทองท� พ.ศ. 2457 “การยกเลกตาแหนงกานน ผใหญบาน แพทยประจาตาบล สารวตรกานน และผชวยผใหญบาน จะกระทามได” มาตรา 4 ใหรฐมนตรวาการกระทรวงมหาดไทยรกษาการตามพระราชบญญตน การปกครองทองท�ของตางประเทศ

นครนทร เมฆไตรรตน และคณะ (2546 : 66 - 146) ไดกลาวถงแนวคดการปกครองทองท�ของตางประเทศในท�น จะเลอกเฉพาะประเทศอนโดนเซย มาเลเซย ฟลปปนส และเวยดนาม ดงน การปกครองทองท�ในสาธารณรฐอนโดนเซย (The Republic of Indonesia) ตาบลและกานน (Kecamatan/Camat) โดยตาบล (Kecamatan) เปนหนวยการปกครองท0เปนราชการบรหารสวนภมภาคโดยสมบรณ ท9 งในแงของพ9นท0และท0มาของผบรหาร คอกานน (Camat) มาจากการแตงต9 งของนายอาเภอ ดงน9นอานาจหนาท0ของกานนจงเปนหนาท0ท0ไดรบมอบหมายจากนายอาเภอ จงหวด หรอราชการสวนกลางตามลาดบท0มอยางจากด ซ0 งบทบาทของกานนในฐานะตวแทนของประชาชนในพ9นท0จงแทบจะไมมปรากฏ และตามกฎหมายระเบยบบรหารราชการสวนภมภาคไดบญญตเก0ยวกบการปกครองระดบตาบลนอยมากเม0อเปรยบเทยบกบการปกครองระดบหมบาน หมบานและผใหญบาน (Desa/Kepala Desa) โดยหมบาน (Desa) เปนหนวยการปกครองท0มความใกลชดกบประชาชน มผบรหารท0มาจากการเลอกต9งของประชาชนโดยตรง คอ ผใหญบาน (Head of Village/Kepala Desa) จงมสถานะเปน “ผแทนก0งทางการก0งตวแทนประชาชน” กลาวคอ ผใหญบานมท9งอานาจหนาท0ท0ไดรบมอบหมายจากรฐบาลกลาง จงหวด และอาเภอ และอยภายใตการควบคมตรวจสอบของนายอาเภอ ขณะเดยวกนผใหญบานกทาหนาท0เปนตวแทนของประชาชนในพ9นท0ดวย ซ0 งอานาจหนาท0น9นไดแก 1. หนาท0ในการเปนหวหนาหนวยการปกครองในชนบท 2. หนาท0ในการพฒนาคณภาพชวตของประชาชนในหมบาน 3. หนาท0ในการพฒนาเศรษฐกจภายในหมบาน 4. หนาท0ในการรกษาความสงบเรยบรอยในหมบาน 5. หนาท0ในการแกไขและไกลเกล0ยปญหาความขดแยงระหวางประชาชนในหมบาน 6. หนาท0ในการเปนตวแทนของหมบานท9 งในหมบานและภายนอกหมบานโดยอยภายใตกฎหมาย ท9งน9สามารถแตงต9งตวแทนของตนได

38

เม0อพจารณาโดยภาพรวมจะพบวา การปกครองระดบช9นท0อยรองลงมาจากรฐบาลกลาง หรออาจจะเรยกวาการปกครองสวนภมภาคในรปแบบตาง ๆ ของอนโดนเซยน9น มความคลายคลงกบหนวยการปกครองของไทยเปนอยางมาก โดยท0ระดบของการกระจายอานาจทางดานภารกจหนาท0และทางดานการคลงของไทยคอนขางท0จะมการกระจายอานาจมากกวา ยกเวนการกระจายอานาจทางดานบคคล ซ0 งอนโดนเซยไดพฒนากาวหนาไปกวาของประเทศไทย ท9งในประเดนของการเลอกต9งผว าราชการจงหวด การใหบคลากรเปนของจงหวด เปนตน อาจจะสรปไดวา การกระจายอานาจของอนโดนเซยมลกษณะซบซอน เน0องมาจากสาเหตสาคญท0ราชการสวนกลางของอนโดนเซยไดหย 0งรากลกลงไปในพ9นท0ของหนวยการปกครองระดบตาง ๆ ไมวาจะเปน จงหวด อาเภอ เทศบาล รวมไปถงการปกครองระดบตาบล นอกเหนอจากน9น องคกรปกครองสวนทองถ0นของอนโดนเซยยงมเพยงรปแบบเดยวคอ เทศบาล (ไมนบรวมเขต) ซ0 งจะมอยเฉพาะในพ9นท0ท0เปนเมองเทาน9น ดวยกระแสของการกระจายอานาจ (Decentralization) ทาใหแนวโนมของความเปนอสระทางการบรหารและการปกครองขององคกรปกครองสวนภมภาคมเพ0มมากย0งข9น (ตามกฎหมายบญญต) และลดทอนอานาจของรฐบาลกลางลงโดยการยบเลกสาขาของหนวยการปกครองสวนกลางท0อยในพ9นท0 ในสวนของตาบลและกานนอนเปนผลผลตจากการรวมอานาจสสวนกลาง ภายใตบรบทของหวงกระแสการกระจายอานาจอาจมการปรบเปล0ยนไปเปนองคการบรหารสวนตาบลไดในอนาคต ในสวนของผนาหนวยการปกครองระดบรากหญาอนเปนหนวยการปกครองตนเองในทองท0ดงเชน “ผใหญบาน” น9น ยงมความสาคญและจาเปนอยางย0ง เพราะผใหญบานหรอผนาในชมชนชนบทดงกลาวเปนผลผลตทางประวตศาสตรการปกครองอนตอเน0องมายาวนาน และเปนหนวยท0มความใกลชดกบประชาชนในชนบท อยางไรกตาม รปแบบและวธการของการปกครองระดบน9 ในอนาคตคาดคะเนวาคงจะมการปรบเปล0ยนเพ0อใหเหมาะสมกบสภาพการณทางสงคมท0ใหความสาคญกบการกระจายอานาจมากย0งข9น การปกครองทองท�ในประเทศมาเลเซย

มาเลเซย เปนประเทศสหพนธรฐ ดงน9นโครงสรางการปกครองภายในของแตละรฐจงแตกตางกน เพราะแตละรฐตางมอสระในการปกครองภายในของตนเองอยในระดบหน0ง ซ0 งรวมถงการปกครองสวนภมภาค (จงหวด อาเภอ ตาบล และหมบาน) และการปกครองทองถ0น การปกครองสวนภมภาคและการปกครองสวนทองถ0นภายในแตละรฐน9นอยภายใตการกากบดแลของรฐบาลมลรฐ ดงตอไปน9 1. การปกครองสวนภมภาค 1.1 อาเภอ (District) อาเภอถอเปนหนวยการปกครองสวนภมภาคท0ใหญท0สดของมาเลเซย อาเภอ ประกอบดวยตาบลหลาย ๆ ตาบลมารวมกนจงเกดข9นเปนอาเภอ หวหนาของ

39

การปกครองระดบอาเภอ เรยกวา นายอาเภอ นายอาเภอเปนขาราชการประจา มาจากการแตงต9งของกระทรวงการเคหะและการปกครองสวนทองถ0น นายอาเภอจะถกโยกยายสบเปล0ยนไดตลอดเวลา เพราะเปนสทธขาดของรฐบาลมลรฐในการเปล0ยนตวนายอาเภอในเขตตาง ๆ สถานะของนายอาเภอเปรยบเสมอนเลขาธการประจารฐในระดบอาเภอ คอ รบผดชอบงานบรหารทกเร0 องในระดบอาเภอ เปนหวหนาสวนราชการท9งหมดภายในอาเภอ และทาหนาท0คอยเช0อมโยงประสานงานระหวางหนวยงานของรฐกบหนวยงานท0อยต 0ากวาระดบอาเภอ หนาท0ของนายอาเภอมดงน9 1. มอานาจในการพจารณาคดอาญาแผนดน ในระดบอาเภอหรอต0ากวา ในบางรฐนายอาเภอมสถานะเปนอยการอกดวย 2. ปกครองและดแลเก0ยวกบทรพยสนและกรรมสทธท0ดน 3. หนาท0ในการจดเกบภาษตาง ๆ เชน ภาษท0ดน 4. ทาหนาท0ในการเปนผนาชมชนขนาดใหญระดบอาเภอ เพ0อการสาธารณะประโยชน เชน เร0ยไรเงนเพ0อบารงการศกษา เปนตน 5. เปนประธานคดเลอกผนาทองถ0นเพ0อทากจกรรมตาง ๆ 6. เปนประธานกรรมการพฒนาชนบทในระดบอาเภอ องคประกอบของอาเภอท0สาคญอกประการ กคอ สภาอาเภอ สภาอาเภอมาจากคดเลอกผนาจากตาบลตาง ๆ มาเปนสมาชก หนาท0ของสภาอาเภอ คอ การใหคาแนะนาแกนายอาเภอในการบรหารกจการตาง ๆ แตไมมอานาจในการบรหารงานรวมกบนายอาเภอ นายอาเภอเปนผใชอานาจการบรหารแตเพยงผเดยว การบรหารงานระดบอาเภอ มท0วาการอาเภออยางเปนทางการและเปนหลกแหลงชดเจน ส0งท0นาสนใจในการปกครองระดบอาเภอของมาเลเซยเม0อเปรยบเทยบกบประเทศไทยมดงน9 1. อาเภอของมาเลเซยเปนราชการสวนภมภาคท0ใหญท0สด ในขณะท0ของไทยราชการสวนภมภาคท0ใหญท0สดคอ จงหวด 2. นายอาเภอของมาเลเซยมอานาจหนาท0อยางกวางขวาง โดยเฉพาะอานาจหนาท0ในการเปนผพพากษาและอยการระดบอาเภอ ซ0 งของไทยไมม 3. อาเภอในมาเลเซย มสภาอาเภอคอยใหคาแนะนาและปรกษาแกนายอาเภอในการบรหารงาน แตของไทยไมมสภาอาเภอ จะมกแตการเรยกประชมกานน ผใหญบานเพ0อรบฟงความคดเหนเทาน9น 4. บทบาทของนายอาเภอสวนใหญจะเปนท9งงานปกครองและงานพฒนาทองท0ควบคกนไป ในขณะท0บทบาทของนายอาเภอในประเทศไทยเนนงานพฒนาเปนหลก การดแลทกขสขและงานปกครองสวนใหญจะมอบหมายใหกานน ผใหญบาน

40

ซ0 งจะเหนไดวาการปกครองในระดบอาเภอ นบเปนกลไกหลกของรฐบาลในการบรหารงานในระดบพ9นท0ใหไดผล และเปนการส0อสารท0ดระหวางรฐบาลกบองคกรตาง ๆ ในระดบท0ต 0ากวา อยางไรกตาม การมเพยงอาเภออยางเดยวน9น ยงไมเพยงพอ เพราะอาเภอหน0 งมพ9นท0ในการดแลกวางขวางมาก มาเลเซยจงมกลไกในลาดบรองลงไปอก ซ0 งกคอ การบรหารงานในระดบตาบล 1.2 ตาบล (Mukim) เปนการปกครองสวนภมภาคในลาดบรองจากอาเภอ โดยตาบลจะประกอบไปดวยหมบานหลาย ๆ หมบานมารวมกน หวหนาตาบล เรยกวา กานน (Head of Mukim or Penhuln) กานน ในมาเลเซยเปนขาราชการเตมตว มาจากการแตงต9งของสวนกลาง และทางานอยภายใตความรบผดชอบของนายอาเภอ นายอาเภอมสทธท0จะโยกยายกานนไปยงตาบลใดกไดภายในเขตอาเภอ กานน เปนขาราชการสงกดกระทรวงการเคหะและการปกครองสวนทองถ0น ตาบล มท0วาการประจาตาบลอยางเปนกจจะลกษณะ มเจาหนาท0ในสงกดตาบลคอยชวยเหลอกานนในการปฏบตงาน วธการในการคดเลอกกานนประจาตาบล คอ มการประกาศสมครสอบแขงขนกนเปนการท0วไป และกานนประจาตาบล ไมจาเปนตองมภมลาเนาอยในตาบลน9นกได เพราะถอวากานนเปนขาราชการ กานนไดรบเงนเดอน และเงนบาเหนจบานาญ เหมอนขาราชการท0วไป และเงนเดอนของกานนในมาเลเซยถอวาคอนขางสง นอกจากน9กานน ยงมรายไดจากทางอ0น ๆ อกเชน เบ9ยประชม เปนตน ประเทศมาเลเซยมการตรวจสอบการทางานและความรของกานนอยสม 0าเสมอ เชน การจดทดสอบความรหลงจากท0ไดเปนกานนไปแลว 3 ป หากสอบวดความรไมผาน กจะถกปลดออกจากการเปนกานน กานน ไมมอานาจโดยตรงในการจบกมผกระทาผดกฎหมาย มเพยงหนาท0ในการ “จดเวรยามจากราษฎรเพ0อทาหนาท0รกษาหมบาน และทก ๆ วน กานนตองไปรายงานขอราชการตอนายอาเภอ และรวมประชมในฐานะเปนกรรมการพฒนาชนบทระดบตาบล” และรวมถงไมมอานาจในการพจารณาคดและไมทาหนาท0เปนอยการซ0 งผดจากนายอาเภอ กานนมหนาท0คอยชวยเหลองานของนายอาเภอในดานตาง ๆ เชน การออกใบอนญาตฆาสตว การเกบภาษท0ดน การจดทาทะเบยนราษฎร เปนตน องคประกอบท0สาคญของตาบลอกประการ กคอ คณะกรรมการประจาตาบล (Village Committee) ทาหนาท0ในการชวยเหลอการบรหารงานของกานน แตในบางตาบลอาจจะไมมคณะกรรมการประจาตาบลกได จะมเพยงกานนเทาน9นท0ทาหนาท0ในการบรหารงานระดบตาบล ซ0 งตาบลท0ไมมคณะกรรมการประจาตาบลซ0งเปนพ9นท0ท0ยงไมไดรบการจดสรร

41

เม0อเปรยบเทยบการปกครองระดบตาบลระหวางไทยกบมาเลเซย เราจะพบขอแตกตางกน ดงน9 1. การปกครองระดบตาบลของไทยเปนการปกครองสวนภมภาคตามลกษณะของการปกครองทองท0 เพราะกานนประจาตาบลมาจากการเลอกต9งของผใหญบาน ซ0 งผใหญบานซ0 งมาจากการเลอกของประชาชนในหมบาน ในขณะท0ตาบลของมาเลเซย เปนการปกครองสวนภมภาคอยางเตมตว ซ0 งกานนเปนขาราชการพลเรอนท0มาจากการแตงต9งโดยรฐบาล 2. ตาบลในมาเลเซยมสานกงานอยางเปนกจจะลกษณะ ในขณะท0 ตาบลในประเทศไทยไมมสานกงานท0เปนทางการ จะมกเพยงแตท0ทาการตาบลหรอท0ทาการของผใหญ ซ0 งเปนบานสวนตวของกานนเอง 3. ตาบลในมาเลเซย มเจาหนาท0 ผอยใตการบงคบบญชาของกานนและไดรบการวาจางอยางเปนระบบ ซ0 งรบเงนเดอนเปนประจาทกเดอน ในขณะท0ตาแหนงสารวตรกานน หรอ แพทยประจาตาบลของไทย ไมไดรบเปนเงนเดอนประจา จะไดกแตคาตอบแทนเลก ๆ นอย ๆ จากรฐเทาน9นซ0 งไมใชระบบวาจาง 4. อานาจหนาท0ของกานน ในประเทศไทยมคอนขางกวางขวางกวา อานาจหนาท0ของกานนในมาเลเซย เพราะกฎหมายลกษณะการปกครองทองท0 ไดใหอานาจไวกบกานนคอนขางมาก ซ0 งรวมไปถงอานาจในการจบกมผกระทาผดกฎหมายอาญาดวย ในขณะท0กานนในมาเลเซยไมมอานาจในการจบกมแตเปนผชวยนายอาเภอในระดบพ9นท0เสยมากกวา 1.3 หมบาน (Kampongs) เปนหนวยการปกครองสวนภมภาคท0เลกท0สดของมาเลเซย และเปนหนวยการปกครองท0ใกลชดกบประชาชนมากท0สดอกดวย หวหนาหมบาน เรยกวา ผใหญบาน (Head of Kampongs) เดมในชวงป ค.ศ. 1960 จนถง ป ค.ศ. 1976 ตาแหนงผใหญบานมาจากการแตงต9งโดยรฐ แตพอหลงจากป ค.ศ. 1976 เปนตนมา รฐสภามาเลเซยไดผานกฎหมายวาดวยการปกครองสวนทองถ0นฉบบใหม ซ0 งมผลทาใหเกดการปฏรปการปกครองสวนทองถ0นในประเทศมาเลเซยอยางจรงจง และตาแหนงผใหญบานกไดรบอานสงฆจากกฎหมายฉบบน9ดวยเชนกน กลาวคอ ผลของกฎหมายฉบบดงกลาวทาใหตาแหนงผใหญบานมาจากการเลอกต9งของประชาชนในเขตหมบาน ผใหญบาน มสถานะเปนก0 งขาราชการ กลาวคอ ผใหญบาน เปนตวแทนของชาวบานในขณะเดยวกนรฐกสามารถส0งการผใหญบานไดโดยผานกานน และนายอาเภอ วาระการดารงตาแหนงของผใหญบานคอ 5 ป สาหรบผลตอบแทนท0ผใหญบานไดรบจากราชการกคอ เงนประจาเดอนและสทธพเศษตาง ๆ ในฐานะเปนผชวยเหลอกจการของรฐ เชน ไดรบสทธในการลดหยอนคาเชาท0นา เปนตน

42

สาหรบอานาจหนาท0ของผใหญในมาเลเซย กมอยคอนขางกวางขวาง เชนเดยวกบนายอาเภอและกานน กลาวคอ มหนาท0ในการบาบดทกข บารงสขใหแกราษฎร ทาหนาท0ในงานปกครองและงานทะเบยน หนาท0ในการวางแผนพฒนาหมบานตามโครงการพฒนาชนบททก ๆ 5 ป หนาท0ในการเปนผชวยกานน และใหคาแนะนาปรกษาแกกานนเก0ยวกบเร0องราวในพ9นท0หมบานของตน เปนตน แตไมมหนาท0ในการจบกมผกระทาความผดตามกฎหมาย องคกรประกอบท0สาคญของหมบานอกประการกคอ คณะกรรมการหมบาน ซ0 งมไมนอยกวา 10 คน เดมมาจากการเลอกของนายอาเภอแตในปจจบนมาจากการเลอกต9งของประชาชนในหมบาน คณะกรรมการประจาหมบานมหนาท0รวมกบผใหญบานบรหารกจการในหมบาน กลาวโดยสรป สถานะของหมบานและผใหญบานในประเทศไทยและมาเลเซยมลกษณะท0คอนข างคล ายคลงก น กลาวคอ ผ ใหญบ านตางมสถานะเปนก0 งข าราชการเหมอนก น มคณะกรรมการหมบานซ0งทาหนาท0คลาย ๆ กน มวาระการดารงตาแหนงเทา ๆ กน เปนตน 2. การปกครองสวนทองถ�น สถานะ บทบาท และอานาจหนาท0ของกานน ผใหญบานในมาเลเซย จากท0อธบายมาแลวท9งหมดพบวา กานน ผใหญบานในมาเลเซยมสถานะ 7 ประการดงน9 2.1 สถานะของกานนเปนขาราชการ ในขณะท0สถานะของผใหญบานมลกษณะก0งราชการ 2.2 กานนมาจากการแตงต9งโดยรฐบาลมลรฐ ผานกระทรวงการเคหะและการปกครองสวนทองถ0น ในขณะท0ผใหญบานมาจากการเลอกต9งของประชาชน 2.3 สบเน0องมาจากขอ 2.2 ทาใหสถานะของตาบลเปนการปกครองสวนภมภาคท0แทจรงในขณะท0หมบานเปนการปกครองสวนภมภาคในลกษณะการปกครองทองท0เม0อเปรยบเทยบกบแนวคดเร0องการปกครองทองท0ของประเทศไทย 2.4 ในอดต นายอาเภอ กานน ผใหญบานเคยมบทบาทในองคกรปกครองสวนทองถ0น โดยเปนสมาชกและเปนผบรหารโดยตาแหนง แตปจจบนท9งนายอาเภอ กานน และผใหญบานถกลดบทบาททางดานน9ลงตามการปฏรปการปกครองสวนทองถ0นในมาเลเซยเม0อ ป ค.ศ. 1976 2.5 ตาบล มสานกงานอยางเปนกจจะลกษณะ ในขณะท0หมบานไมม 2.6 กานนทางานควบคไปกบสภาตาบลซ0 งเปนองคกรท0ทาหนาท0ในการใหคาแนะนาและใหคาปรกษา ในขณะเดยวกนกรบคาส0งโดยตรงจากนายอาเภอ สวนผใหญบาน ทางานรวมกบคณะกรรมการหมบานท0มาจากการเลอกต9งโดยมลกษณะการทางานรวมกนเปนทม 2.7 การปกครองระดบตาบลและหมบานสามารถเปล0ยนรปแบบการปกครองไปเปนรปแบบการปกครองสวนทองถ0นได

43

นอกจากน9 เรายงสามารถอธบายถงบทบาทหนาท0ของกานน ผใหญบานท9งท0ตามกฎหมายกาหนดและตามสภาพความเปนจรงไดดงน9 1. กานน ผใหญบานทาหนาท0ดานงานทะเบยน โดยเฉพาะงานสามะโนครว 2. กานน ผใหญบานทาหนาท0ในการจดเกบภาษท0ดน 3. กานน ผใหญบานเปนผทาทะเบยนสตวพาหนะ 4. กานน ผใหญบานทาหนาท0ในการสงเสรมการเกษตรใหแกลกบานและราษฎรในตาบล 5. กานนผใหญบานทาหนาท0ในการสงเสรมการศกษาช9นประถมศกษาใหเพยงพอแกความตองการของคนในหมบานและในตาบล 6. กานนผใหญบานจะตองจดใหมรานสหกรณระดบตาบลโดยเฉพาะท0สหกรณรบซ9อและจาหนายขาวเปลอก 7. กานน ผใหญบานเปนประธานโครงการพฒนาหมบานและตาบลโดยตาแหนง 8. กานน ผใหญบานตองสงเสรมอตสาหกรรมในครวเรอนแกลกบาน 9. กานน ผใหญบานตองสงเสรมเคหะศาสตร 10. กานน ผใหญบานตองทาการจดสถานท0พกผอนหยอนใจแกลกบาน 11. กานนผใหญบานตองทาหนาท0เร0 ยไรเงนจากลกบานไวสาหรบชวยเหลอผประสบสาธารณะภย และชวยเหลอนกเรยนยากจนในหมบาน 12. กานน ผใหญบานตองสงเสรมการชลประทานใหเพยงพอแกความตองการของลกบาน 13. กานน ผใหญบานตองเปนผจดการเลอกต9งในพ9นท0 14. กานน ผใหญบานตองทารายงานประจางวดตาง ๆ เพ0อรายงานใหนายอาเภอทราบ เปนระยะ ๆ 15. กานน ผใหญบานตองรกษาความสงบเรยบรอยในหมบานโดยรวมมอกบตารวจ 16. กานน ผใหญบานตองสงเสรมใหลกบานทานา 5 คร9 งใน 2 ป จากการศกษาถงสถานะ บทบาท และอานาจหนาท0ของกานน ผใหญบานในมาเลเซย ทาให ผวจยสามารถสรปเปนขอเสนอแนะเพ0อการปรบปรง สถานะ บทบาท และอานาจหนาท0ของกานน ผใหญบานในประเทศไทยไดประการหน0 งกคอ ระบบการปกครองสวนภมภาคของไทยควรจะมการเปล0ยนแปลงรปแบบไปเปนการปกครองสวนทองถ0นได หากพ9นท0น9น ๆ มความเจรญอยในระดบท0เหมาะสม ซ0 งกหมายความวา พ9นท0ใดท0มรายไดเพยงพอแกการบรหารจดการ โดยอาศยเงนอดหนนจากรฐบาลเปนสวนนอย รวมถงมความเปนชมชนเมองมากข9น ควรจะใหมการยบตาบลและหมบานลงเพ0อจดเปนการปกครองทองถ0นเตมรปแบบ ซ0 งสถานการณในประเทศไทยปจจบนเปนการจดต9ง

44

องคกรปกครองสวนทองถ0นทบซอนลงบนการปกครองสวนทองท0 อนกอนใหเกดความสบสนแกประชาชนในพ9นท0 อกท9งยงเปนการทางานท0ซ9 าซอนและกอใหเกดความขดแยงแกผนาในระดบทองถ0นอกดวย ปกครองทองท�ในประเทศสาธารณรฐฟลปปนส

พบวาการปกครองตนเองระดบชมชน หรอหมบาน เรยกวา บารงไก (Barangay) เปนหนวยการปกครองทองถ0นในระดบรากหญาซ0 งมความสาคญเปนอยางสงตอ พฒนาการในการปกครองทองถ0นของประเทศฟลปปนส และเปนรปแบบสาคญท0สามารถจะเทยบเคยงไดกบรปแบบของกานน ผใหญบาน ในประเทศไทย ประเทศฟลปปนสเปนรฐเด0ยว (Unitary State) ซ0 งแบงการปกครองเปนสองระดบดวยกน ระดบรฐบาลหรอการบรหารราชการสวนกลางกบการปกครองสวนทองถ0น โดยประเทศฟลปปนส ไมมการปกครองสวนภมภาคเหมอนอยางของประเทศไทย ท9งน9 ในสวนของระดบของการปกครองสวนทองถ0นในฟลปปนสน9น สามารถท0จะแบงไดเปน 3 ระดบ คอ 1. ระดบจงหวด (Provinces) 2. ระดบเมองและเทศบาล (Cities & Municipalities) 3. ระดบหมบานหรอตาบล (Barangays) ประธานาธบด จะมหนาท0ในการกากบดแลโดยท0ว ๆ ไป วาการดาเนนงานตาง ๆ ขององคกรปกครองสวนทองถ0นอยในขอบเขตอานาจและภาระหนาท0ท0กาหนดไว โดยประธานาธบดจะกากบดแลจงหวด เมองในเขตชมชนหนาแนนสง และเมองอสระโดยตรง จะกากบดแลนครและเทศบาลผานทางจงหวด และจะกากบดแล ตาบล/หมบาน ผานทางเมองและเทศบาล พฒนาการในแนวความคดเร�อง กานน ผใหญบาน ในประเทศฟลปปนส ผนาระดบชมชนของหนวยปกครองทองถ�นระดบยอยท�เลกท�สด หรอท�เรยกวา บารงไก (Barangay) อาจถอไดวาเปนตนแบบของรปแบบการปกครองตนเองในระดบหมบานหรอชมชนท�อาจจะเปรยบเทยบกบแนวคดในเร�องของกานน ผใหญบานของไทยไดพฒนาการในเร�องของผนาชมชนในหนวยการปกครองท�เรยกวา บารงไก ของฟลปปนส 1. ยคกอนเปนอาณานคมของสเปน ชนเผาด9 งเดมท0อพยพมาอยตามหมเกาะตาง ๆ ไดแกชาวเผา นกรโต (Nigritos) อนโดนเชยน (Indonesian) ตอมามชาวมาเลย (Malays) อพยพเขามาและอพยพตดตอกนเร0อยมาจนถง ค.ศ.1311 ทาใหพลเมองสวนใหญมเช9อสายมาเลยซ0 งชาวมาเลยเหลาน9 ไดนาเอาวฒนธรรมประเพณของตนเขามาใช โดยในการปกครองไดจดหนวยทางสงคม ในระดบชมชนหมบาน ซ0 งเรยกวา บารงไก โดยต9งช0อตามลกษณะของการต9งถ0นฐาน เปนลกษณะการปกครองของแตละ

45

ทองถ0นโดยท0 บารงไก หน0 ง ๆ จะประกอบไปดวยชนเผาเดยวกนประมาณ 30 - 100 ครวเรอน โดยชาวเกาะเหลาน9นจะต9งบานเรอนอยเปนกลมกอนในบรเวณเดยวกน และมหวหนาเผาหรอ ดาต เปนผปกครองจะมอานาจสงสดในการปกครองและการบรหารบารงไกท9งหมด ตาแหนงดาตน9นอาจไดรบการเลอกต9งจาก นกรบของเผา หรอผท0มอาวโสและเปนท0ยอมรบนบถอในกลม หรออาจจะเปนโดยการสบตระกลกไดแลวแตการกาหนดกฎเกณฑของแตละบารงไก ท9งน9 การเลอกผนาหรอ ดาต สวนมากจะยดหลกในเร0องของความมอาวโสในกลม หรอความสามารถ และสามารถเปนผนาของคนในบารงไกได ซ0 งบารงไกแตและบารงไก กจะเปนอสระไมข9นแกกน หนาท0ท0สาคญของดาต หรอผนาในระดบบารงไก กคอการใหความคมครองดแลลกบาน รกษาความสงบยตธรรมตลอดจนการสงเสรมความเปนอยท0ดใหแกลกบาน และการเปนคนกลางในการทาหนาท0ในการไกลเกล0ยกรณพพาทท0เกดข9นภายในบารงไกระหวางลกบาน ซ0 งภารกจหนาท0ดงกลาว เม0อพจารณาแลวทาใหเราสามารถท0จะเทยบเคยงไดกบตาแหนงของ กานน และผใหญบานของไทยในอดต กมภารกจหนาท0ท0ไมแตกตางไปจาก ดาต สกเทาไร อาจกลาวไดวา การปกครองในรปแบบบารงไก ของฟลปปนส น9นเปนการปกครองในลกษณะของการปกครองตนเองโดยอสระ (Autonomy) แตละบารงไกอาจจะมการปกครองแตกตางกนไป ข9นอยกบจารตประเพณของแตละเผา ท9งน9 บารงไกแตละแหงเปนหนวยทางสงคม และการเมองท0ข9นอยกบระบบเครอญาต เชนเดยวกบลกษณะของหมบานไทยในอดต ไมมความผกพนทางการเมองระหวางกน โครงสรางเปนไปอยางงาย ๆ ไมซบซอน ความสมพนธระหวางดาต และลกบานกเปนไปแบบสวนตวแทบท9งส9น ดงเชนลกษณะของพอปกครองลก แตขอบกพรองของรปแบบในการปกครองกนในลกษณะของบารงไก กคอ ไมมความเปนอนหน0งอนเดยวกนระหวางบารงไก ดวยกนเพราะตางกเปนอสระไมข9นตอกน ซ0 งจดบกพรองดงกลาวเปนเหตผลสาคญท0ทาใหสเปนสามารถท0จะเขามายดครองฟลปปนสไดในท0สด แตท9งน9 ลกษณะท0เดนอกประการการเมองการปกครองในระดบบารงไกกคอ ฐานะของสตรในบารงไก ไดรบการยกยองในสงคมคอนขางสงกวา ประเทศรอบขางโดยมการสงเสรมใหมความเทาเทยมกนกบเพศชาย ไมมการจากดสทธสตรแตอยางใด 2. ชวงท�อยภายใตการปกครองของสเปน เม0อสเปนเขามาปกครองกไดนาเอาระบบการปกครองแบบศกดนาสวามภกดมาใช คอ ระบบเอนคอมเมยนดา (Encomienda) โดยทาการแบงท0ดนออกเปนเขต ๆ มหวหนาเขตรบผดชอบทาหนาท0ในการเรยกเกบภาษจากไรนา ตอมาสเปนไดพยายามทาใหชาวพ9นเมองฟลปปนสมความรสกวาเปนชาวฟลปปนสรวมกน โดยการเปล0ยนสภาพของบารงไกอนเปนสถาบนการปกครองด9งเดมรวมกนเขาเปนอาเภอท0เรยกวา พโบล (Pueblo) มนายอาเภอ (Gerbona der Cillo)

46

เปนหวหนาปกครองและบงคบบญชา และทาการรวมอาเภอตาง ๆ เขาไวเปนจงหวด (Alcaldia) มผ วาราชการจงหวดเปนผ ปกครองใชอานาจบรหาร และตลาการข9 นอยกบขาหลวงใหญ (Government General) ซ0 งเปนผบญชาการทหารสงสด และเปนตวแทนของพระมหากษตรยสเปน บทบาทและอานาจหนาท�ของกานน ผใหญบานในประเทศฟลปปนสในปจจบน

บารงไก เปนหนวยการปกครองทองถ0นเชนเดยวกบ จงหวด เมอง และเทศบาล ซ0 งมอานาจปกครองตนเองตามกฎบตรมสทธครอบครองทรพยสน ทาสญญาเก0ยวกบการกอสรางภายในบารงไก และบรหารงานตามท0กฎหมายกาหนด ผนาในระดบบารงไก เรยกวา บนง (Punong) สวนรปแบบการบรหารงานของบารงไกน9นประกอบไปดวย ฝายบรหาร ท0มาจากการเลอกต9งโดยตรงของประชาชน และฝายนตบญญตซ0 งกมาจากการเลอกต9งเชนกน บนงหรอผนาในระดบบารงไกยงมอานาจหนาท0ท0สาคญ กลาวโดยสรปคอ 1. ทาหนาท0ในการดแลลกบานใหลกบานปฏบตตามกฎหมาย 2. เปนประธานในท0ประชมสภาหมบาน (Sangguniang Barangay) 3. เจรจาและลงนามในสญญาในนามของบารงไกโดยความเหนชอบของสมาชกสภาหมบาน 4. หนาท0ในการดแลรกษาความสงบเรยบรอยภายในหมบาน 5. หนาท0ในการแตงต9งเจาหนาท0คลงตาบลซ0 งเปนผทาหนาท0เก0ยวกบการเงนของบารงไก และอยในตาแหนงตามวาระของบนงตลอดจนเจาหนาท0อ0น ๆ ในบารงไก โดยความเหนชอบของสมาชกสภาหมบาน (Sangguniang Barangay) 6. เปนผอนมตใบสาคญท0เก0ยวกบการใชจายของบารงไก 7. เปนตวแทนเขารวมประชมกบสภาเทศบาล (Sangguniang Bayan) ในเร0องท0เก0ยวกบกจการของบารงไก สรปในบทบาทสถานะและความเปล0ยนแปลงท0เกดข9 นกบ กานน ผใหญบาน ของฟลปปนสในปจจบนไดดงน9 คอ 1. กานน ผใหญบานในฟลปปนส หรอท0รจกกนในนาม บนง อยใน 3 ฐานะดวยกนคอ 1.1 ฐานะในการเปนตวแทนของรฐ คอ ตาแหนงกานน ผใหญบานของฟลปปนสในปจจบนทาหนาท0ในการเช0อมโยงและประสานงานระหวางหมบานกบรฐบาล เน0องจากฟลปปนสไมมหนวยงานในระดบภมภาค เชน อาเภออยางประเทศไทย ดงน9นการเช0อมประสานท0เกดข9นจงเปนไปในลกษณะของหนวยงานระดบทองถ0นดวยกน คอ หมบานกบเทศบาล ท0ไดอธบายไวขางตน และเปนผผลกดนกจกรรมหรอโครงการของรฐในระดบชมชน

47

1.2 ฐานะในการเปนตวแทนของประชาชน หรอผนาชมชน ซ0 งยงคงเปนฐานะท0สบเน0องมาแตอดต ซ0 งยงมความสาคญในการเปนท0ปรกษาของลกบาน และหนาท0บางอยางกยงคงมความสาคญ อาท หนาท0ในการรกษาความสงบเรยบรอยในชมชน และเปนกลไกประสานแกไขความขดแยงท0เกดข9นระหวางลกบาน 1.3 ฐานะของการเปนนกการเมอง โครงสรางการปกครองทองถ0นของฟลปปนสกาหนดใหผบรหาร และฝายนตบญญตบารงไกตองมาจากการเลอกต9ง ทาใหกานน ผใหญบาน ในฟลปปนสซ0 งนอกเหนอจากการมฐานะเปนผนาชมชนแลวอาจกลาวไดวายงมฐานะในการเปนนกการเมองทองถ0นอกดวย ซ0 งขอดกคอเน0องจากจะตองอาศยฐานเสยงจากมวลชน ดงน9นการทางานจงตองมประสทธภาพและเปนรปธรรม มการนาเสนอโครงการ หรอนโยบายใหม ๆ เพ0อตอบสนองประชาชน ซ0 งการแขงขนกนในเชงนโยบาย และการทางาน สวนหน0งเปนผลดทาใหเกดการพฒนานกการเมองทองถ0นท0มคณภาพในอนาคต อกดานคอ ประโยชนในการมงม0นในการปฏบตงานน9น ผลงานท0เกดข9นกจะตกอยแกชมชนและชาวบาน ตลอดจนเปนการสงเสรมระบอบการปกครองประชาธปไตย เม0อเปรยบเทยบรปแบบท9งในสวนของบทบาทและอานาจหนาท0ของรปแบบกานน ผใหญบานในฟลปปนส กบรปแบบ กานน ผใหญบานในประเทศไทยจะพบขอแตกตางท0เหนไดอยางชดเจนคอ 1. เน0องจากฟลปปนสมโครงสรางการปกครองเพยง 2 ระดบคอ การเมองระดบชาต และการปกครองทองถ0น กานน ผใหญบานในฟลปปนสถอเปนสวนหน0 งในโครงสรางของการปกครองสวนทอง ถ0 น ซ0 งแตกตางจากของ ไทย กานน ผ ใหญบานมอานาจหนา ท0 ตา ม พระราชบญญตลกษณะปกครองทองท0 พ.ศ.2457 ซ0 งทางานภายใตกากบดแลจากสวนภมภาคคอ อาเภอ ซ0 งฟลปปนสไมมภมภาค การกากบดแลท0เกดข9นจงเปนไปในลกษณะของทองถ0นตอทองถ0น บารงไกอยภายใตการกากบดแลของเมอง (Cities) และเทศบาล (Municipal) 2. เม0อมองจากโครงสรางการปกครองในระดบบารงไก เม0อนามาทาการเปรยบเทยบกบประเทศไทยแลว บารงไกในความหมายของฟลปปนสท0หมายถงหมบานน9น เม0อมามองในลกษณะโครงสรางท0อาจเทยบเคยงไดของไทย นาจะคลายคลงกบองคการบรหารสวนตาบล เพราะท9งฝายบรหารและสภามาจากการเลอกต9งเหมอนกน ผดกบ กานน ผใหญบานของไทยท0แมจะมาจากการเลอกต9 ง แตกไมไดมอานาจในการบรหารภายในพ9นท0 เหมอนกบรปแบบของฟลปปนส และบนง หรอผนาในระดบหมบานของฟลปปนสน9น กอาจเทยบเคยงไดกบตาแหนงประธานองคการบรหารสวนตาบลมากกวา ในขณะท0กานน ผใหญบานของไทยน9น บทบาทและสถานะ

48

ท0เดนชดคอ เปนผนาในระดบชมชนหรอหมบานเทาน9นมไดมอานาจในการบรหารในระดบกวางเทยบเทากบ กานน ผใหญบานของฟลปปนส ในขณะท0กานน ผใหญบาน ของฟลปปนสมฐานะเปนเหมอนนกการเมองทองถ0น แตกยงคงมฐานะของผนาในชมชนหรอหมบานอย และยงถอเปนกลไกท0สาคญในการขบเคล0อนและผลกดนนโยบาย และกจกรรมระดบชาตใหเกดข9นภายในชมชน ซ0 งคลายคลงกบอานาจหนาท0ของกานน ผใหญบานในประเทศไทย อาจกลาวไดวา กานน ผใหญบาน หรอ บนง ของฟลปปนสน9นสวมบทบาทท9งในสวนของการเปนผนาทองถ0น ซ0 งมรากเหงามาจากวฒนธรรมและประวตศาสตรความเปนมาต9งแตอดต ในขณะเดยวกนกดารงสถานะของนกการเมองทองถ0นอกดวย ซ0 งเม0อสะทอนถงรปแบบของกานน ผใหญบานของไทยแลวท0ในปจจบนสถานะและบทบาทของกานน ผใหญบานคอย ๆ ลดลงพรอมกบการเกดข9นของชมชนเมองตลอดจนการยกฐานะของหนวยการปกครองในรปแบบเทศบาล ซ0 งตอไปในอนาคตจะย0งทาให กานน ผใหญบานลดความสาคญลง ปกครองทองท�ในประเทศเวยดนาม บทบาทและอานาจหนาท0ของกานน ผใหญบานในยคปจจบน 1. บทบาทในการเปนผนาของประชาชนในหมบาน 2. บทบาทในการเปนผตรวจสอบและควบคมพฤตกรรมของประชาชน 3. บทบาทในการเปนผอนรกษทรพยากรธรรมชาต 4. บทบาทในการเปนผเช0อมประสานระหวางองคกรของรฐท0อยเหนอกวาหมบาน 5. บทบาทในการเปนผวางแผนพฒนาประเทศในระดบหมบาน 6. บทบาทในการเปนผพจารณาคดในระดบทองถ0น ประเทศเวยดนาม ปกครองดวยพรรคการเมองเพยงพรรคเดยว น0นกคอ พรรคคอมมวนสตแหงเวยดนาม (Vietnam Communist Party) ระบบการเมองของเวยดนามท9งหมด สามารถขบเคล0อนไปไดดวยบทบาทของพรรคคอมมวนสต การบรหารกจการของรฐในทก ๆ ระดบต9งแตระดบชาตจนถงทองถ0น หรอแมกระท0งในตาบลและหมบานจะอยภายใตการบรหารจดการ ควบคม ดแลโดยพรรคคอมมวนสตท9งส9น กลาวไดวาลกษณะโครงสรางทางการเมองการปกครองของเวยดนามโดยท0วไปมลกษณะท0แตกตางจากประเทศตาง ๆ ท0วโลก กลาวคอ เวยดนามมลกษณะการปกครองแบบ “โครงสรางขนานระหวางพรรคและรฐ” กลาวคอ พรรค (ซ0 งในท0น9หมายถงพรรคคอมมวนสต) กบรฐ มความสมพนธกนอยางแนบแนน จนบางคร9 งเราไมสามารถแบงแยกพรรคกบรฐออกจากกนได เพราะบคคลท0บรหารงานหรอเปนขาราชการของรฐ ตางเปนสมาชกพรรคคอมมวนสตดวยกนท9งส9น นอกจากน9น การเตบโตในสายงานของขาราชการจะข9นอยกบตาแหนงในพรรคดวยหากขาราชการ

49

คนใดไดรบความไววางใจจากพรรคใหดารงตาแหนงในระดบท0สงข9น เชน เปนคณะกรรมการบรหารพรรคระดบจงหวด กมกจะไดรบการเล0อนตาแหนงใหเปนผบรหารของจงหวดน9น ๆ ดวย หรอกรณท0สมาชกพรรคคนใดไดรบการเล0อนตาแหนงใหเปนผอานวยการพรรคในเขตจงหวดกมกจะเปนผวาราชการจงหวดในโครงสรางของรฐดวย ดวยเหตน9 เอง จงมการกลาวกนวาเวยดนาม มโครงสรางการบรหารแบบคขนานระหวางพรรคกบรฐ โครงสรางทางการเมองของเวยดนาม มการแบงออกเปนระดบช9นต9งแตระดบบนสดคอ ประธานาธบดท0ไดรบการเลอกจากสภาแหงชาต ลงไปจนถงระดบการบงคบบญชาต0าท0สดคอ หมบาน โดยมสภาหมบานเปนตวแทนของลกบาน สภาหมบานมหนาท0คดเลอก ผใหญบานเพ0อทาหนาท0ในการบรหารจดการกจการภายในหมบาน แตความสลบซบซอนอยตรงท0วา ในทางปฏบต ผใหญบานไดรบความเหนชอบจากท0ประชมสภาหมบานเพยงอยางเดยวไมพอ ยงตองไดรบความเหนชอบจากหนวยงานในระดบท0สงกวาดวย คอ อาเภอหรอเทศบาล เชนกน นายอาเภอไมไดมาจากความเหนชอบจากสภาประชาชนในระดบอาเภอเทาน9น ยงตองไดรบความเหนชอบจากผวาราชการจงหวดดวย จงจะสามารถเปนนายอาเภอได และผวาราชการจงหวดเองกตองไดรบความเหนชอบจากหนวยงานในระดบท0สงกวาดวยเชนกน การใหความเหนชอบเปนทอด ๆ ดงกลาวน9 เอง เปนลกษณะสาคญท0ประเทศเวยดนามใชในการควบคมบคลากรของประเทศ ระบบราชการ และพรรคการเมอง

ความเปนรฐรวมศนยอยางแทจรง นโยบายทกอยางไมวาจะเปนนโยบายดานการเมอง เศรษฐกจและสงคม ถกกาหนดใหรวมศนยการตดสนใจอยท0กรงฮานอยเมองหลวง มการใหอสระนอยมากกบองคกรปกครองสวนทองถ0นหรอชมชนในเวยดนาม การทางานตกอยภายใตการวนจฉยจากสวนกลาง การแจกจายทรพยากรหรอเคร0องอปโภคบรโภคใหแกประชาชนถกควบคมจากรฐ และจากดสทธเสรภาพของประชาชนทางการเมองแบบเดดขาด การเลอกต9งเปนเพยงเคร0องมอในการแสวงหาความชอบธรรมใหกบพรรคและรฐเทาน9น

สถานภาพของกานน ผใหญบานในการปกครองของเวยดนาม สถานภาพของกานน ผใหญบานในเวยดนาม ไมไดเปนเคร0 องมอของรฐบาลกลางโดยตรง แตเปนกลไกหน0งขององคกรปกครองสวนทองถ0นในการบรหารจดการในระดบตาบลและหมบาน และความสมพนธระหวางรฐบาลกลางและองคกรปกครองสวนทองถ0นมความสมพนธใกลชดกนมากเปนพเศษ จงทาใหรฐบาลควบคมองคกรปกครองสวนทองถ0นไดอยางเตมท0 และควบคมการทางานของกานน ผใหญบานไดโดยทางออม บทบาทและอานาจหนาท�ของกานน ผใหญบานในยคปจจบน สรปแลวบทบาทของกานน ผใหญบานในเวยดนามมองคประกอบบางประการท0แตกตางจากประเทศไทย ดงน9

50

1. เร0องโครงสรางและสถานะของกานน ผใหญ ท0ในประเทศไทย กานน ผใหญบาน เปนสายการบงคบบญชาของราชการสวนภมภาค ในขณะท0เวยดนามสายการบงคบบญชาของกานน ผใหญบานข9นอยกบองคกรปกครองสวนทองถ0น 2. เร0องการควบคม และส0งการกานน ผใหญบาน ในประเทศไทย รฐบาลกลางสามารถควบคมกานน ผใหญบานไดโดยตรง โดยผานการปกครองในระดบอาเภอหรอนายอาเภอ แตในเวยดนาม การควบคมกานน ผใหญบานตองกระทาผานองคกรปกครองสวนทองถ0น อยางไรกตาม ความสมพนธระหวางรฐบาลกลางกบองคกรปกครองสวนทองถ0นมความใกลชดกนมากจนอาจเรยกไดวาเปน "การปกครองทองถ0นโดยรฐ" ดงน9นการควบคมกานน ผใหญบานจงไมใชเร0องยาก 3. บทบาทและหนาท0ของกานน ผใหญบานในไทยและเวยดนามกมบางลกษณะท0คลายคลงกน ดงน9 3.1 บทบาทในการเปนผนาของประชาชนในหมบาน 3.2 บทบาทในการเปนผอนรกษทรพยากรธรรมชาต 3.3 บทบาทในการเปนผวางแผนพฒนาหมบานและตาบล ในขณะท0บางบทบาทมลกษณะคลายคลงกน แตมรายละเอยดตางกนเลกนอย เชน 3.3.1 บทบาทในการเปนผตรวจสอบและควบคมพฤตกรรมของประชาชน 3.3.2 บทบาทในการเปนผเช0อมประสานระหวางหนวยงานของรฐกบประชาชน และในบางบทบาทอาจแตกตางกนโดยส9นเชง เชน 3.3.3 บทบาทในการเปนผพจารณาตดสนคดความในระดบทองถ0น

ทฤษฎเก�ยวกบการรบร (Perception Theory) ความหมายของการรบร ทฤษฎการรบร (ออนไลน. ม.ป.ป.) การรบร มความหมายท�หลกหลาย อาทเชน การรบร หมายถง ขบวนการแปลความหมายของส�งเราท�มากระทบประสาทสมผสของเราและแปลความหมายอยางไรน น ข นอยกบประสบการณในอดตของแตละบคคล การรบร คอ กระบวนการท�เกดภายในตวของแตละบคคล และการรบรเกดข นกบส�งตาง ๆท�อยรอบตว โดยการสมผส การเหน การไดยน การรสก การไดกล�น การสมผส ซ� งส�งเราเหลาน จะผานทางประสาทสมผส แลวแปลออกมาโดยการอาศยประสบการณเดม การรบร หมายถง การแสดงออกถงความร ความเหนซ� งเกดข นจากการตความ การสมผสระหวางอวยวะตาง ๆ ของรางกายกบส�งแวดลอมซ� งเปนส�งเรา โดยมการใชประสบการณเดมชวยในการใหความหมายแหงการสมผสน น ๆ

51

กมลวฒน ยะสารวรรณ (ออนไลน. ม.ป.ป.) ไดใหความหมายของการรบร หมายถง ขบวนการแปลความหมายของส�งเราท�มากระทบประสาทสมผสของเราและแปลความหมายอยางไรน นข นอยกบประสบการณในอดตของแตละบคคล บณฑต เผาวฒนา (ออนไลน. ม.ป.ป.) กลาวถงความหมายของการรบร คอ กระบวนการท�เกดภายในตวของแตละบคคล และการรบรเกดข นกบส�งตาง ๆ ท�อยรอบตว โดยการสมผส การเหน การไดยน การรสก การไดกล�น การสมผส ซ� งส�งเราเหลาน จะผานทางประสาทสมผส แลวแปลออกมาโดยการอาศยประสบการณเดม ปรมะ สตะเวทน (ออนไลน. ม.ป.ป.) ไดใหความหมายของการรบร (Perception) เปนกระบวนการตความ หมายถง ส� งท�เราพบเหนในส� งแวดลอม สวนความหมายคอ ส� งท�เกดจากกระบวนการตความหมายหรอการรบร กลาวอกนยหน� งกคอเรามความหมายตอส� งใดส� งหน� งอยางไร ยอมข นอยกบการท�เรารบรหรอตความหมายส�งน นอยางไร ซ� งในการรบรและตความหมายส�งท�เราไดพบน นอาศยประสบการณของเรา เพราะประสบการณของเรามอทธพลตอการรบรและตความหมายตอส�งท�เราพบ เปรมมกา ปลาสวรรณ (ออนไลน. ม.ป.ป.) ไดใหถงความหมายการรบร หมายถง การแสดงออกถงความร ความเหนซ� งเกดข นจากการตความ การสมผสระหวางอวยวะตาง ๆ ของรางกายกบส�งแวดลอมซ� งเปนส�งเรา โดยมการใชประสบการณเดมชวยในการใหความหมายแหงการสมผสน น ๆ ปจจยท�มผลตอการรบร ทฤษฎการรบร (ออนไลน. ม.ป.ป.) ปจจยท�มผลตอการรบรของบคคล ไดแก ประสบการณเดม สถานการณ ความตองการและหนาท�รบผดชอบของบคคล โดยแบงปจจยท�มอทธพลตอการรบรของบคคลเปนปจจยภายใน ไดแก คณสมบตท�อยภายในตวของผรบ เชน เพศ อาชพ อาย ระดบการศกษา ความตองการ คณคา ความสนใจ ประสบการณเดม ปจจยภายนอก ไดแก คาแนะนา คาส�งสอน ปจจยท�มความสมพนธกบการรบร แบงออกไดดงน 1. ปจจยทางกายภายของผรบรไดแก ระบบประสาทสมผส เชน ห ตา จมก ล น ผวหนง เปนตน 2. ปจจยทางดานบคลกภาพของผรบร ไดแก ทศนคต อารมณ คานยม ความตองการความสนใจ ความพอใจ ความร และประสบการณ เปนตน 3. ปจจยทางดานส�งเราภายนอก ไดแก ลกษณะของส�งเรา ความแตกตางของส�งเรา เชนส�งเราท�มความเขมกวา ส�งเราท�มความชดเจน ส�งเราท�มการกระทาซ าบอย ๆ เปนตน ปจจยท�มผลตอการรบร แบงเปน 2 ลกษณะ ดงน

52

1. ปจจยท�เก�ยวกบตวผรบร แบงได 2 ดาน คอ 1.1 ดานกายภาพ หมายถง อวยวะสมผส ถาอวยวะสมผสสมบรณกจะรบรไดด ถาหยอนสมรรถภาพ เชน หตง ตาส น กจะรบรไดไมด 1.2 ดานสตปญญา คอ ปจจยท�มอทธพลตอการรบร มหลายประการ เชน ความจา อารมณ สตปญญา ความพรอม การสงเกตพจารณา เปนตน 2. ปจจยทางดานจตวทยา ไดแก 2.1 ความรเดม หมายถง กระบวนการรบรเม�อสมผสแลว ตองแปลเปนสญลกษณโดยอาศยความรเดมท�เก�ยวของกบส�งท�เราจะรบร ฉะน น หากไมมความรเดมมากอนกจะทาใหการรบรผดไปจากความเปนจรง 2.2 ลกษณะของส�งเรา หมายถง คณสมบตซ� งเปนปจจยภายนอกท�ใหคนสนใจท�จะรบร หรอทาใหการรบรเกดการคลาดเคล�อน เชน ความคลายคลง ความตอเน�องของส�งเรา และสภาพพ นฐานของการรบร เปนตน ดงน นสามารถกลาวไดวา การรบรถอวาเปนกระบวนการแปลความหมายจากการสมผสการรบรของแตละบคคลน นแตกตางกนตองอาศยปจจยหลายอยาง และปจจยท�สาคญ คอ ความสนใจตอส�งเราซ� งมผลตอการเลอกรบร นอกจากน การจะรบรไดดมากนอยเพยงใดข นอยกบส� งท�มอทธพลตอการรบรของบคคล เชน อวยวะรบสมผส และประสบการณท�ผานมา สรปความหมายของการรบรไดวา การรบร คอ การแสดงออกถงความรสกนกคดความร ความเขาใจในเร0องตาง ๆ ซ0 งเกดข9นในจตใจของแตละบคคล อนเน0องมาจากการตความหรอแปลความอาการสมผส (Sensation) ของรางกายกบส0งเรา หรอส0งแวดลอม โดยอาศยประสบการณเดมเปนเคร0องชวยท9งน9กระบวนการรบรดงกลาวขางตนสามารถแสดงเปนภาพไดดงน9

53

ภาพประกอบ 2 กระบวนการรบร ท�มา : ทฤษฎการรบร (ออนไลน. ม.ป.ป.) การรบรเปนกระบวนการท0เกดข9นเองโดยไมรตว หรอต9งใจ และมกเกดตามประสบการณและการส0งสมทางสงคม คนเราไมสามารถใหความสนใจกบส0งตาง ๆ รอบตวไดท9งหมด แตจะเลอกรบรเพยงบางสวนเทาน9น แตละคนมความสนใจและรบรสารเดยวกน ตางกน ฉะน9น เม0อไดรบสารเดยวกน ผรบสารสองคนอาจใหความสนใจและรบรตางกน การรบรท0แตกตางกนเกดจากอทธพลหรอตวกรอง (Filter) บางอยาง ดงตอไปน9 1. แรงผลกดนหรอแรงจงใจ (Motive) คนเรามกเหนในส0งท0เราตองการเหนและไดยนในส0งท0เราตองการไดยน เพ0อตอบสนองความตองการของตนเอง 2. ประสบการณเดม (Past Experience) คนเราตางเตบโตข9นในสภาพแวดลอมตางกนถกเล9ยงดดวยวธตางกน และคบหาสมาคมกบคนตางกน ทาใหอาจจะมประสบการณเดมท0ตางกนไป 3. กรอบอางอง (Frame of Reference) ซ0 งเกดจากการส0งสมอบรมทางครอบครวและสงคม ทาใหมความเช0อและทศนคตในเร0องตาง ๆ ตางกนได 4. สภาพแวดลอม (Environment) คนท0อยในสภาพแวดลอมท0ตางกน เชน อณหภม บรรยากาศ สถานท� ฯลฯ จะตความสารท�รบตางกน

ข นส�งเรากระทบ อนทรย เชน บคคล สถานการณส�งของ กลมสงคมปญหา หรอส�งแวดลอม ข นการรสก (โดยการแปล) ความหมายจาก การสมผส

ข9นการรสก (โดยการแปล) ความหมายจาก การสมผส

ข9นตความ (สมอง) แปลความโดยอาศยความรเดมประสบการณเดม

ความร ความเขาใจ ความคดเหน

54

5. สภาวะจตใจและอารมณ (Mood) ไดแก ความโกรธ ความกลว ฯลฯ เชน เรามกจะมองความผดเลกนอยเปนเร�องใหญโต ในขณะท�เราอารมณไมดหรอหงดหงด แตกลบมองปญหา หรออปสรรคใหญหลวงเปนเร�องเลกนอยขณะท�มความรก เปนตน การรบร คอ กระบวนการท0สมองแปรความหรอตความหมายของการสมผสท0คนไดรบออกมาเปนความรความเขาใจ ซ0 งในการแปลความหรอตความหมาย คนตองใชความรเดมหรอประสบการณเดมเปนเคร0องชวย ดงน9น การวดการรบรอาจทาไดโดยการวดความร ความเขาใจท0เปนผลมาจากการแปลความหรอตความหมาย เม0อมส0งเราไปกระตนประสาทสมผสของบคคลจากการศกษาความหมายของการรบรดงกลาวขางตน ในสถานการณจรงน9นการรบรของบคคลเกดจากการกล0นกรองและตความจากความรสกท0คนเราไดเหน ไดยน ไดสมผส ซ0 งจะแตกตางกนไปตามประสบการณท0ผานมาในอดตแนวคดเก0ยวกบตนเอง ภาระหนาท0ตาง ๆ ของแตละบคคล ความรสกตาง ๆ และอดมการณตามแบบจาลอง ดงน9 ภาพประกอบ 3 ข นตอนการรบร ท0มา : ทฤษฎการรบร (ออนไลน. ม.ป.ป.)

ประสบการณท0ผานมาในอดต Your Past Experience

อดมการณ Ideals

ในสถานการณจรงการรบร

ขVนอยกบ

แนวคดเก0ยวกบตนเอง Self Concept

นาไปสการตความหมาย Your Interpretation of the Situation

วตถประสงค Objectives

ภาระหนาท0ตาง ๆ Obligations

ความรสกตาง ๆ Sentiments

55

กระบวนการรบร บณฑต เผาวฒนา (ออนไลน, ม.ป.ป.) ไดกลาวถงกระบวนการรบร ประกอบดวย 1. อาการสมผส หมายถง อาการท�อวยวะสมผสกบส�งเราท�ผานมา และเขากระทบกบอวยวะท�รบสมผสกบส�งตาง ๆ เพ�อใหคนเราไดรบรภาวะแวดลอมท�อยรอบตว แลวเกดปฏกรยาตอบสนองข น 2. การแปลความหมายจากอาการสมผส ส�งสาคญท�จะชวยแปลความหมายไดดและถกตองน น คอ สตปญญา การสงเกต การพจารณา ความสนใจ ความต งใจ และคณภาพของจตใจในขณะน น 3. ความรหรอประสบการณเดม ไดแก ความคด ความร ความเขาใจ และการกระทาของผรบรในอดตท�จะตองประกอบดวยความถกตอง ความแนนอน ความชดเจน รวมท งมปรมาณขอมลมากพอ หรอมความรอบรในหลาย ๆ ดาน ซ� งสามารถแสดงไดดวยแผนภมกระบวนการรบรดงตอไปน

ส�งเรา อาการสมผส การแปลความหมาย การรบร ประสบการณเดมความสนใจ ความต งใจ ภาพประกอบ 4 แผนภมการรบร ดวยแนวคดดงกลาวขางตน ผวจยจงไดนามาใชในการวเคราะหการรบรรปแบบและกระบวนการทจรตซ อเสยงเลอกต งกานนผใหญบาน ตามพระราชบญญตลกษณะปกครองทองท� (ฉบบท� 11) พ.ศ. 2551 วาประชาชนมการรบรรปแบบและกระบวนการทจรตซ อเสยงเลอกต งกานนผใหญบาน ในดานตาง ๆ เชน การทจรตในการรณรงคหาเสยง การทจรตในการซ9อ ขายเสยง และการทจรตในการลงคะแนนเสยงเปนอยางไร เพ�อชวยเพ�มพนองคความรเก�ยวกบรปแบบและกระบวนการทจรตซ อเสยงเลอกต ง และเปนโครงการนารองไปสการเคล�อนไหวตอพระราชบญญตทองท�ท�เหมาะสมตอไป

งานวจยท�เก�ยวของ วโรจน อดลยวโรจน (2547 : บทคดยอ) ศกษาเร0องความคดเหนของคณะกรรมการการเลอกต9 งประจาจงหวดท0มตอการทจรตการเลอกต9 ง โดยเปนการศกษาถงความคดเหนของ

56

คณะกรรมการการเลอกต9งประจาจงหวดท0มตอการปราบปรามการทจรตการเลอกต9ง โดยใชวธเกบแบบสอบถามแลววเคราะหดวยโปรแกรมสถตและวเคราะหขอมลดวยสถตผลการศกษา พบวาตวแปรอสระท0มผลตอความคดเหนตอการทจรตการเลอกต9ง ไดแก อาย การศกษา อาชพหลก และทศนคตตอระบอบประชาธปไตยในสงคมไทย สวนเพศ และรายไดเฉล0ย ไมมผลตอความคดเหนจากการทดสอบสมมตฐานในการศกษาวจยคร9 งน9 ผวจยไดต9งสมมตฐานไว 6 ขอ ผลการทดสอบสมมตฐานท0ออกมามท9งเปนไปตามสมมตฐานและไมเปนไปตามสมมตฐานท0ต9งไวดงน9 สมมตฐานท0 1 กรรมการการเลอกต9งประจาจงหวดท0มเพศตางกนมความคดเหนตอการปราบปรามการทจรตการเลอกต9งแตกตางกน ผลการทดสอบสมมตฐานพบวากรรมการการเลอกต9งประจาจงหวดท0มเพศตางกนมความคดเหนตอการปราบปรามการทจรตการเลอกต9งไมแตกตางกน สมมตฐานท0 2 กรรมการการเลอกต9งประจาจงหวดท0มอายตางกนมความคดเหนตอการปราบปรามการทจรตการเลอกต9งแตกตางกน ผลการทดสอบสมมตฐานพบวากรรมการการเลอกต9งประจาจงหวดท0มอายตางกนมความคดเหนตอการปราบปรามการทจรตการเลอกต9งแตกตางกนโดยกรรมการการเลอกต9งประจาจงหวดท0มอายไมเกน 40 ป มความคดเหนตอการปราบปรามการทจรตการเลอกต9งในเชงบวกมากกวากรรมการการเลอกต9งประจาจงหวดท0มอายมากกวาทกกลมขณะท0กรรมการการเลอกต9งประจาจงหวดท0มอาย 41 – 60 ปกมความคดเหนตอการปราบปรามการทจรตการเลอกต9งในเชงบวกมากกวากรรมการการเลอกต9งประจาจงหวดท0มอายมากกวา 60 ปดวย สมมตฐานท0 3 กรรมการการเลอกต9งประจาจงหวดท0มระดบการศกษาสงสดตางกนมความคดเหนตอการปราบปรามการทจรตการเลอกต9งแตกตางกน ผลการทดสอบสมมตฐานพบวากรรมการการเลอกต9งประจาจงหวดท0มระดบการศกษาสงสดตางกนมความคดเหนตอการปราบปรามการทจรตการเลอกต9งแตกตางกนโดยกรรมการการเลอกต9งประจาจงหวดท0มการศกษาในระดบต0ากวาปรญญาตรมความคดเหนเชงบวกตอการปราบปรามการทจรตการเลอกต9งมากกวากรรมการการเลอกต9งประจาจงหวดท0มการศกษาในระดบปรญญาตร / เทยบเทาและสงกวาปรญญาตร สมมตฐานท0 4 กรรมการการเลอกต9งประจาจงหวดท0มอาชพหลกตางกนมความคดเหนตอการปราบปรามการปราบปรามการทจรตการเลอกต9งแตกตางกน ผลการทดสอบสมมตฐานพบวากรรมการการเลอกต9งประจาจงหวดท0มอาชพหลกตางกนมความคดเหนตอการปราบปรามการทจรตการเลอกต9งแตกตางกน โดยกรรมการการเลอกต9งประจาจงหวดท0มอาชพหลกรบราชการ รฐวสาหกจ และคาขาย ธรกจสวนตว มความคดเหนตอการปราบปรามการทจรตการเลอกต9งเชงบวกมากกวากรรมการการเลอกต9งประจาจงหวดท0มอาชพหลกพนกงานองคกรอสระและเกษตรกรรม สมมตฐานท0 5 กรรมการการเลอกต9งประจาจงหวดท0มรายไดเฉล0ยตางกนมความคดเหนตอการปราบปรามการทจรตการเลอกต9งแตกตางกน ผลการทดสอบสมมตฐานพบวากรรมการการเลอกต9งประจาจงหวดท0มรายไดเฉล0ยตางกนมความคดเหนตอการทจรตการเลอกต9งไมแตกตางกน

57

สมมตฐานท0 6 ทศนคตตอระบอบประชาธปไตยในสงคมไทยมความสมพนธกบความคดเหนตอการปราบปรามการทจรตการเลอกต9งผลการทดสอบสมมตฐาน พบวาทศนคตตอระบอบประชาธปไตยมความสมพนธกบความคดเหนตอการปราบปรามการทจรตการเลอกต9งในทศทางเดยวกนหมายความวากรรมการการเลอกต9 งประจาจงหวดท0 มทศนคตตอระบอบประชาธปไตยในสงคมไทยในระดบสงจะมความคดเหนเชงบวกตอการปราบปรามการทจรตการเลอกต9งในระดบสงดวย

จรณ กาว (2552 : บทคดยอ) ไดศกษาถงการควบคมการทจรตการเลอกต9งองคการบรหารสวนจงหวดตามระบบกฎหมายของไทยโดยใชวธการศกษาเชงคณภาพ ผลวจยพบวากฎหมายในการปองกนและปราบปรามการซ9อสทธขายเสยงในปจจบนสามารถบงคบใชไดอยางมประสทธภาพ สามารถนาตวผกระทาผดท0อยเบ9องหลงซ9อเสยงมาลงโทษและสามารถท0จะยบย 9งการซ9อสทธขายเสยงไดต9งแตเร0มท0จะมการกระทาผดเกดข9น อนเปนมาตรการปองกนการกระทาผด จงเหนควรใหมการปรบปรงแกไขกฎหมายเลอกต9งในปจจบน โดยนาหลกการสมคบกนกระทาผดมาบญญตไวในกฎหมาย และนาพระราชบญญตคมครองพยานมาใชในกรณท0ยงไมไดข9นศาลดวย เพ0อจดการกบความผดในลกษณะดงกลาวไดรวดเรวและกวางข9น เน0องจากการซ9อเสยงเปนการบอนทาลายการปกครองระบอบประชาธปไตย และนามาซ0 งการไดสมาชกสภาองคการบรหารสวนจงหวดและนายกองคการบรหารสวนจงหวดท0ไมมคณภาพ อนสงผลตอการเปนผบรหารทองถ0นดวย ซ0 งนบวาเปนส0งท0อนตรายมาก นอกจากน9นเหนควรเพ0มเตมบทลงโทษผซ9อเสยงใหมากข9นกวาท0เปนอยในปจจบน สทธดา คงเดชา (2554 : บทคดยอ) ไดศกษาปญหาการบงคบใชพระราชบญญตการเลอกต9งสมาชกสภาทองถ0นหรอผบรหารทองถ0น พ.ศ. 2545 : ศกษากรณการทจรตการเลอกต9ง โดยใชวธวจยเชงคณภาพโดยการวจยทางกฎหมาย ผลวจยพบวากรณตามปญหาของพระราชบญญตการเลอกต9งสมาชกสภาทองถ0นหรอผบรหารทองถ0น พ.ศ. 2545 ตามมาตรา 57 ซ0 งเปนบทบญญตหามผสมครรบเลอกต9งหรอผใดกระทาการเพ0อจงใจผมสทธเลอกต9งใหลงคะแนนหรองดเวนการลงคะแนนเลอกต9งใหแกตนเองหรอผสมครอ0นดวยวธการตาง ๆ ตามท0กฎหมายบญญตโดยหามเม0อมประกาศใหมการเลอกต9งสาหรบกรณท0วไปและหากกรณท0ครบวาระการดารงตาแหนงหามมใหกระทาดงกลาวภายในหกสบวนกอนวนครบวาระการดารงตาแหนงจงเปนชองวางในทางขอเทจจรงทาใหผกระทาการโดยฝาฝนมาตราน9หลกเล0ยงหรอเตรยมการใหพนจากหวงเวลาดงกลาว ซ0 งขอเทจจรงปรากฏคารองเขาสคณะกรรมการการเลอกต9งวามพฤตการณของการกระทาเขาขายท0กฎหมายน9บ ญญตแตเม0อไดกระทากอนหกสบวนกอนวนครบวาระการดารงตาแหนงคณะกรรมการการเลอกต9งกมมตในหลายเร0องใหยกคารองคดคานผลดงกลาวขอเทจจรงท0มพฤตกรรมอนควรเช0อไดวามการจงใจดวยวธการตาง ๆ จงไมไดรบการพจารณาในทางลกหากไดรบการพจารณาวนจฉย

58

ยอมเกดผลในทางกฎหมายและในทางปฏบตในเชงของการปองปรามการกระทาความผดไดดย0งข9นการกาหนดหามมใหผสมครหรอผท0 เตรยมตวลงสมครรบเลอกต9งบรจาคเงนแกองคกรหรอประชาชนท0อาศยอยในเขตเลอกต9งท0ตนไดลงสมครในเชงของการปองปรามการกระทาความผดโดยมไดมการกาหนดหวงระยะเวลาในการหามการกระทาดงกลาวเหมอนของประเทศไทยจงมความเหนเสนอแกไขบทบญญตของกฎหมายซ0งตามบทบญญตของมาตรา 57 แหงพระราชบญญตการเลอกต9งสมาชกสภาทองถ0นหรอผบรหารทองถ0น พ.ศ. 2545 แมจะมลกษณะเปนขอหามเดดขาดแตในวรรคสองของมาตราน9กลบกาหนดเปนขอหามสาหรบการกระทาโดยใชเง0อนเวลาภายในหกสบวนกอนวนครบวาระการดารงตาแหนงจนถงวนเลอกต9งระยะเวลาดงกลาวจงเปนชองทางใหผสมครหรอผท0เก0ยวของท0มเจตนาจงใจฝาฝนบทบญญตของกฎหมายน9 ใชโอกาสเตรยมการและหลบเล0ยงท0จะเตรยมการกระทาการฝาฝน ดงน9นหากจะเสนอแกไขกฎหมายโดยขอขยายระยะเวลาหรอลดทอนระยะเวลาลงมาเพยงใดกตามกไมอาจท0จะแกไขปญหาในทางขอเทจจรงไดเน0องจากผ ท0คดจะทาการฝาฝนกคงรและเตรยมการเพ0อหลกเล0ยงหวงระยะเวลาดงกลาวไดและหากจะตดหรอยกเลกขอความระยะเวลาภายในหกสบวนออกกรณการครบวาระการดารงตาแหนงตามมาตรา 57 วรรคสองน9 กจะตองบงคบตามตรา 57 วรรคแรกซ0 งเปนคนละกรณกนยอมมใชจดประสงคของกฎหมายท0มงวางขอกาหนดใหแตกตางกนประกอบกบในทางขอเทจจรงมกพบวาการกระทาท0เปนการฝาฝนบทบญญตของกฎหมายน9 มอย จรงท0ไมอาจก าวลวงไดและมพยานหลกฐานเพยงพอท0สมควรไดรบการพจารณาวนจฉยช9 ขาดจากคณะกรรมการการเลอกต9งจงเหนวาควรท0จะแกไขเพ0มเตมกฎหมายน9 เพ0อใหคณะกรรมการการเลอกต9งไดใชดลพนจจากพยานหลกฐานท0พบพจารณาวนจฉยช9 ขาดแทนการยกคารองคดคานต9งแตเบ9องตน ตามมาตรา 102 ซ0 งเปนบทบญญตท0เก0ยวกบการใหสทธบคคลไดแกผมสทธเลอกต9งไมนอยกวาสบคนผสมครผวาราชการจงหวดหรอนายอาเภอในเขตเลอกต9งน9นท0เหนวาการเลอกต9งหรอการนบคะแนนเลอกต9งในเขตเลอกต9งน9นเปนไปโดยทจรตหรอไมเท0ยงธรรมกใหย0นคารองคดคานตอคณะกรรมการการเลอกต9งภายในสามสบวนนบแตวนประกาศผลการเลอกต9งซ0 งปญหาในทางขอเทจจรงตามคารองของผค ดคานในฐานะท0เปนผใชสทธเลอกต9 งเพยงคนเดยวรองคดคานโดยมขออางและพฤตกรรมของการกระทาความผดตามสมควรแตคณะกรรมการการเลอกต9งมมตไมรบคารองคดคานเพราะเหตเปนผมสทธเลอกต9งเพยงคนเดยวกฎหมายกาหนดใหสทธแกผมสทธเลอกต9งไมนอยกวาสบคนจงจะย0นคารองคดคานไดและตามระเบยบคณะกรรมการการเลอกต9งวาดวยการสบสวนสอบสวนและการวนจฉยช9ขาด พ.ศ. 2550 ขอ 25 วรรคทายกกาหนดขอความสอดคลองกบบทบญญตมาตราน9แตขณะเดยวกนขอความในขอ 25 วรรคทายน9กลบกาหนดกรณกอนประกาศผลการเลอกต9งผมสทธเลอกต9งเพยงคนเดยวกคดคานได

59

สาราญ ใจด (2554 : บทคดยอ) ไดศกษาปญหาการทจรตการเลอกต9งองคการบรหารสวนจงหวด เทศบาล และองคการบรหารสวนตาบล โดยใชวธวจยเชงคณภาพ ผลวจยพบวา ขอบกพรองหรอชองวางของกฎหมายในการเลอกต9ง คอการจากดสทธของผมสทธเลอกต9งในการคดคานคณสมบตของผสมครรบเลอกต9งหลกจากมการประกาศผลการเลอกต9งแลว การกาหนดวงเงนคาใชจายในการเลอกต9งของผสมครรบเลอกต9งหากมการลาออกกอนครบวาระการดารงตาแหนงและกรณท0ผสมครรบเลอกต9งขณะดารงตาแหนงไดฝาฝนขอหามในชวงกอนหกสบวนกอนครบวาระแลวถกรองเรยนและไดลาออกกอนครบวาระการดารงตาแหนงกฎหมายไมสามารถดาเนนการตามความผดได และยงพบวามกฎหมายบางมาตราท0ไมสอดคลองกบหลกการเลอกต9งผบรหารทองถ0นโดยตรง