บทท 2 แนวคด ทฤษฎ เอกสาร และงานวจยทเกยวของ

ในการศกษาวจย เรอง แรงจงใจของนกทองเทยวชาวไทยสการทองเทยวเชงวฒนธรรมอสาน กรณศกษา วดศลาอาสน (ภพระ) จงหวดชยภม ผวจยไดท าการศกษาเอกสาร และงานวจยตางๆ ทเกยวของดงตอไปน 2.1 แนวคดเกยวกบทฤษฎการจดการการทองเทยว

2.2 แนวคดและทฤษฎการทองเทยวเชงวฒนธรรม 2.3 แนวคดเกยวกบพฤตกรรมของนกทองเทยว 2.4 แนวคดและทฤษฎแรงจงใจ 2.5 บรบทพนทจงหวดชยภม 2.6 งานวจยทเกยวของ (Research Related)

2.1 แนวคดเกยวกบทฤษฎการจดการการทองเทยว (Tourism Management) 2.1.1 แนวคดดานการทองเทยว 2.1.1.1 ความหมายของการทองเทยว ฉลองศร พมลสมพงศ (2546) กลาววา การทองเทยว หมายถง การเดนทางเพอ ความเพลดเพลน พกผอนหยอนใจ และเปนการเดนทางทมเงอนไข 3 ประการคอ 1. เดนทางจากทอยอาศยปกตไปยงทอนเปนการชวคราว 2. เดนทางดวยความสมครใจ 3. เดนทางดวยวตถประสงคใดๆ กได ทไมใชการประกอบอาชพหรอหารายได ปรชา แดงโรจน (2544) ไดใหความหมายของการทองเทยวไววา การทองเทยวเปนกจกรรมอยางหนงของมนษย ซงกระท าเพอผอนคลายความตงเครยดจากกจการงานประจ าโดยปกตจะเดนทางจากทหนงไปยงอกทหนง โดยไมค านงวาระยะทางนนจะใกลหรอไกลและการเดนทางนนจะมการคางแรมหรอไม บญเลศ จตตงวฒนา (2548) การทองเทยว เปนเรองของการเดนทางทเปนการชวคราวดวยความสมครใจ มใชถกบงคบหรอเพอสนจาง แตเพอวตถประสงคอนๆ เชน เพอการ

12

พกผอนหยอนใจความสนกสนานเพลดเพลน การศกษา ศาสนา กฬา เยยมญาตมตร ตดตอธรกจการประชมสมมนา เปนตน มฉะนนกจะเปนการเดนทางทไมใชการทองเทยว

ฐรชญา มณเนตร (2552) กลาววา การทองเทยว หมายถง การเดนทางของมนษยจากสถานทใดสถานทหนงไปยงอกสถานทหนง หรอการเดนทางจากถนพ านกทอาศยไปยงสถานทอนเปนการชวคราวดวยความสมครใจไปและเปนการเดนทางดวยเหตผลของการทองเทยวมใช เพอประกอบอาชพหรอหารายได เชน การเดนทางเพอการพกผอน การเดนทางเพอไปชมการแขงขนกฬา การเดนทางเพอการศกษา การเดนทางเพอการประชมสมมนาการเดนทางเพอเยยมญาตพนองหรอเพอน การเดนทางเพอแลกเปลยนวฒนธรรม เปนตน สถาบนวจยวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงประเทศไทย (2542) ใหความหมายวาการทองเทยวเปนการนนทนาการรปแบบหนงทเกดขนระหวางเวลาวางทมการเดนทางจากทหนงไปทหนง ซงมกหมายถงเดนทางจากทอยอาศยไปยงอกทหนงทเปนแหลงทองเทยว เพอเปลยนบรรยากาศและสงแวดลอม โดยม แรงกระตนจากความตองการในดานกายภาพ ดานวฒนธรรม ดานปฏสมพนธ และดานสถานะหรอเกยรตคณ รชพร จนทรสวาง (2546) ใหความหมายของการทองเทยว หมายถง กจกรรมทเกยวของกบการเคลอนไหล การโยกยายของการเดนทางของบคคลจากทอยอาศยปกตไปยงทอนเปนการชวคราว เพอวตถประสงคใดๆ ทไมใชเพอการหารายได McIntosh R.W. & Gupta S. (1980) ไดกลาววา การทองเทยวเปนการเดนทางเพอจดหมายตางๆโดยมมลเหตจงใจ 4 ประเภท ดงน 1. มลเหตจงใจทางดานกายภาพ หมายถง ความตองการทองเทยวเพอพกผอนหยอนใจ เชน เขารวมกจกรรมทางการกฬา หรอรกษาสขภาพ พกผอนตากอากาศชายทะเลหรอรวมกจกรรมบนเทงอนๆ 2. มลเหตจงใจทางวฒนธรรม หมายถง ความตองการเรยนรเรองตางๆในแหลงอนทมใชทอยเดม ไมวาจะเปนดานศลปวฒนธรรม นาฏศลป ดรยางคศลป ประเพณตางๆ 3. มลเหตจงใจดานความสมพนธระหวางบคคล หมายถง ความตองการพบปะสงสรรคกบผคนใหมๆ หรอเพอนเกา ญาตพนอง 4. มลเหตจงใจดานสถานภาพและเกยรตภม หมายถง ความตองการพฒนาตนเองใหมฐานะหรอเกยรตภมสง อาจเปนไปเพอการศกษา การประชมและการตดตอธรกจ Lumsdon (1999) ไดกลาววา การทองเทยว หมายถง กจกรรมตางๆทตดตอและสมพนธกบกจกรรมของบคคล โดยสามารถเกดขนจากการทเดนทางจากทหนงไปยงอกทหนง โดยมวตถประสงคเพอการพกผอนและการตดตอธรกจ ซงเอาเหตผลกระบวนการ

13

แลกเปลยนทางสงคม เศรษฐกจ และวฒนธรรม อนเปนองคประกอบพนฐานของการเดนทางและการทองเทยว ดงน น การทองเทยว หมายถง การเดนทางจากทอยอาศยปกต ไปยงสถานทตาง ๆ เปนการชวคราวดวยความสมครใจและพงพอใจของผเดนทาง เชน การเดนทางเพอการพกผอนการเดนทาง การเดนทางเพอแลกเปลยนวฒนธรรม การเดนทางเพอการศกษา การเดนทาง เพอเยยมญาตพนองหรอเพอน เปนตน ไมใชเพอการประกอบอาชพหรอหารายได

2.1.1.2 ความหมายของนกทองเทยว ฐรชญา มณเนตร (2552) กลาววา นกทองเทยว หมายถง ผทเดนทางจากถนพ านกทอาศยไปยงสถานทอนเปนการชวคราวเปนเวลาอยางนอย 24 ชวโมงขนไป ดวยความสมครใจและมวตถประสงคในการเดนทางทแตกตางกน แตไมใชเพอประกอบอาชพหรอหารายไดทจดหมายปลายทาง ซงนกทองเทยวถอวาเปนองคประกอบทส าคญทสดของการทองเทยว โดยองคกร การทองเทยวโลกไดใหความหมายของนกทองเทยว โดยเสนอแนะใหประเทศสมาชกใชค าวา ผมาเยอน (Visitor) สวฒน จธากรณ และจรญญา เจรญสกใส (2552) ไดใหความหมายของนกทองเทยวไววานกทองเทยวหรอผมาเยอน เปนผทเดนทางจากทอยอาศยปกตไปยงทอนเปนการชวคราว ซงเรยกรวมกนทงนกทองเทยวทเปนผมาเยอนวา “Visitors” จ าแนกได 2 ลกษณะ คอ 1. จ าแนกตามชวงเวลาทใชในการไปเยอนและการพกคางคน ณ สถานททไปเยอนนน ซงแบงเปน 2 กลม 1.1 นกทองเทยว หมายถง ผ ทมาเยอนชวคราว ซงพกอย ณ สถานททไปเยอนอยางนอย 24 ชวโมง และมการพกคางคนอยางนอย 1 คน แตไมเกน 1 ป - ผทไมมถนพ านกอยในสถานททไปเยอน - ผทมสญชาตของประเทศนน หรอเดมเปนคนในถนนนแตปจจบนไมไดมถนพ านกอย ณ สถานททไปเยอนแลว - ผทเปนลกเรอ (พนกงานปฏบตหนาทบนเครองบนและเรอโดยสาร) ซงไมมถนพ านก ณ สถานททไปเยอน ซงเขาไปพกคางคน ณ สถานททไปเยอนนน 1.2 นกทศนาจร หมายถง ผมาเยอนชวคราว ซงพกอย ณ สถานทนนนอยกวา 24 ชวโมง และไมพกคางคน ซงไดแก - ผโดยสารเรอส าราญหรอเรอเดนสมทร ซงมาแวะพกเพยงชวคราวและไมไดพกคางคน - ผมาเยอนทจากสถานทนนไปภายในวนเดยวกน

14

- ผทเปนลกเรอ (พนกงานปฏบตหนาทบนเครองบนและเรอโดยสาร) ซงไมไดมถนทอยอาศย ณ ประเทศหรอสถานทนน และแวะพกเพยงชวคราว ในเวลาไมเกน 24 ชวโมง 2. จ าแนกตามถนพ านกของผมาเยอน ซงสามารถจ าแนกผมาเยอนได 3 กลม ดงตอไปน 2.1 ผมาเยอนขาเขา (Inbound Visitor) หมายถง ผมาเยอนทมถนพ านกในตางประเทศและเดนทางเขามาทองเทยวในอกประเทศหนง 2.2 ผมาเยอนขาออก (outbound visitor) หมายถง ผมาเยอนทมถนพ านกอยในประเทศหนงและเดนทางออกไปยงประเทศอน 2.3 ผมาเยอนภายในประเทศ (domestic visitor) หมายถง ผมาเยอนทมถนพ านกอยในประเทศและเดนทางทองเทยวภายในประเทศนน ส านกพฒนาการทองเทยว (2552) กลาววา นกทองเทยวถอไดวาเปนองคประกอบทส าคญของการทองเทยว ถาไมมนกทองเทยวการทองเทยวกจะเกดขนไมได การทองเทยวแหงประเทศไทยไดแบงเปนนกทองเทยวและนกทศนาจร ดงน 1. นกทองเทยว (Tourists) หมายถง ผทเดนทางไปอยในสถานทอนมใช ทพ านกถาวรของตน ซงเปนการเดนทางไปอยชวคราวตงแต 24 ชวโมงขนไป (มการคางคนอยางนอย 1 คน) แตไมเกน 90 วน เปนการเดนทางโดยสมครใจ ดวยวตถประสงคใดๆ กตามทมใชการไปประกอบอาชพ หรอหารายได ทงนผโดยสารมาทางเรอส าราญทางทะเลแลวไมพกคางคนบนฝงไมนบเปนนกทองเทยว จ าแนกเปน - นกทองเทยวชาวตางประเทศ หรอนกทองเทยวระหวางประเทศ (Foreign Tourists or International Tourists) หมายถง นกทองเทยวชาวตางประเทศทเดนทางเขามาทองเทยวในประเทศไทย - นกทองเทยวภายในประเทศ (Domestic Tourists) หมายถง นกทองเทยวทมถนทอยหรอทพ านกถาวรในประเทศไทยในจงหวดใดจงหวดหนง ซงอาจเปนชาวไทยหรอชาวตางชาตทพ านกอาศยถาวรอยในประเทศไทยกได และมการเดนทางทองเทยวไปในจงหวดอนๆ 2. นกทศนาจร (Excursionists) หมายถง ผทเดนทางไปอยในสถานทอนมใชทพ านกถาวรของตน ซงเปนการเดนทางไปอยชวคราวในระยะเวลาสนๆ ไมถง 24 ชวโมง (ไมไดคางคน) และเดนทางไปโดยสมครใจดวยวตถประสงคใดๆกตามทมใชการประกอบอาชพ

15

หรอหารายได ทงนผทโดยสารเรอส าราญทางทะเลทคางพกแรมในเรอส าราญจะถกนบวาเปนนกทศนาจร จ าแนกออกไดดงน - นกทศนาจรชาวตางประเทศ (Foreign Excursionists) หมายถง นกทศนาจรชาวตางประเทศทเดนทางมาจากตางประเทศมาทองเทยวในประเทศไทย - นกทศนาจรภายในประเทศ (Domestic Excursionists) หมายถง นกทศนาจรทมถนทอยหรอทพ านกถาวรในประเทศไทยในจงหวดใดจงหวดหนง ซงอาจเปนชาวไทยหรอชาวตางชาต ทมถนทอยหรอทพ านกถาวรอยในประเทศไทยกได และมการเดนทางทองเทยวไปในจงหวดอนๆ 3. ผมาเยอน (Visitors) หมายรวมถง ผทเดนทางเขามาในประเทศโดยจะจ าแนกเปนนกทองเทยวหรอเปนนกทศนาจรกไดตามแตจะตรงกบคณสมบตหรอนยามในขอใด กลวรา สวรรณพมล (2548) ไดใหความหมายของนกทองเทยว หมายถง ผ ทมาเยอนชวคราวซงมกจะมาพกอาศยอยในประเทศทมาเยอนไมนอยกวา 24 ชวโมง มวตถประสงคอยางใดอยางหนงหรอหลายอยาง ดงน 1. เพอการพกผอน ความเพลดเพลน สขภาพ การศกษา การกฬา 2. เพอด าเนนธรกจ และการประชมตางๆ 3. เพอเยยมครอบครวและญาตพนอง 4. เพอราชการและตดตอราชการ ดงนน สรปไดวา นกทองเทยว หมายถง ผทเดนทางไปอยในสถานทอนมใชทพ านกถาวรของตน ซงเปนการเดนทางไปอยชวคราวตงแต 24 ชวโมง ขนไป มการคางคนอยางนอย 1 คน แตไมเกน 90 วน เปนการเดนทางโดยสมครใจ ดวยวตถประสงคใดๆ กตามทมใชการไปประกอบอาชพหรอหารายได และนกทศนาจร หมายถง ผทเดนทางไปอยในสถานทอนมใชทพ านกถาวรของตน ซงเปนการเดนทางไปอยชวคราวในระยะเวลาสนๆ ไมถง 24 ชวโมง ไมได คางคนและเดนทางไปโดยสมครใจดวยวตถประสงคใดๆ กตาม 2.1.1.3 องคประกอบของอตสาหกรรมทองเทยว Pike Steven (2008) กลาวถงคณลกษณะของแหลงทองเทยววา แหลงทองเทยวเปนการผสมผสานระหวางผลตภณฑทางการทองเทยว ประสบการณ และการน าเสนอทรพยากรทจบตองไมไดอนๆ แกผบรโภค สงส าคญคอแหลงทองเทยวเปนสถานทซงนกทองเทยวจะเดนทางมาเยยมชมหรอพกอาศย ดงนนแหลงทองเทยวควรประกอบดวยองคประกอบ 6 ประการ (6A’s) ดงตอไปน

16

1. ความสามารถในการจดโปรแกรมการทอง เ ทยว (Available Package) เปนการจดการทองเทยวใหนกทองเทยวรสกถงความสะดวกรวดเรว รถงแหลงทองเทยวในสถานททจะเดนทางไป เพอใหครอบคลมกบวตถประสงคของการเดนทางทองเทยว 2. ความสามารถในการเขาถง (Accessibility) ไดแก การมระบบโครงสรางพนฐานทเหมาะสม เชน สนามบน ระบบคมนาคม ตลอดจนบรการดานอตสาหกรรมขนสง เชน การขนสงทางอากาศ ทางบก และทางน า ซงจะเอออ านวยใหนกทองเทยวสามารถเดนทางไปถงจดหมายปลายทางหรอแหลงทองเทยว (Attraction) ไดอยางสะดวกรวดเรวและปลอดภย 3. สงดงดดใจ (Attraction) นบเปนองคประกอบทมความส าคญทสด เพราะเปนจดดงดดใหนกทองเทยวเดนทางมาทองเทยวแหลงทองเทยวอาจเปนแหลงธรรมชาตทมความโดนเดน หรอแหลงทองเทยวเชงวฒนธรรม ประวตศาสตร 4. สงอ านวยความสะดวก (Amenities) ไดแก โรงแรม รสอรท และโฮมสเตย Bed & Breakfast และ Guest House โดยทพกแรมประเภทตางๆ จะมสงอ านวยความสะดวกในระดบทแตกตางกน ซงจะท าใหมราคาและบรการในระดบตางกนอกดวย เชน ภตตาคาร บาร ฟตเนส เซนเตอร สระวายน า ซาวนา และสงอ านวยความสะดวกอนๆ เปนตน 5. กจกรรม (Activities) นบเปนองคประกอบทส าคญ เชนกน ในยคปจจบนซง การทองเทยวมไดหมายเพยงแคการเดนทางไปชมโบราณสถาน อนสาวรย ความงดงามของปาไม ธรรมชาต หากความส าคญส าหรบผมาเยอน คอ การไดมโอกาสท ากจกรรมตางๆ อาท เชน การเดนปา เพอศกษาระบบนเวศเขตเสนศนยสตรในปาดบชน การลองแกงในแมน าของทองถน การปนหนาผา การด าน ารปแบบ Scuba Diving หรอ Snorkeling การพายเรอแคน บรเวณปาชายเลน การตกปลาหมกในทะเลลก ตลอดจนการรวมท ากจกรรมกบชมชนทองถน เชน การไถนา การด านา การเกยวขาว การรวมพธบายศรสขวญ เปนตน ซงกจกรรมทงหมดจะเปนประสบการณทอยในความทรงจ าของนกทองเทยวและกจกรรมดงกลาวมกกอใหเกดการกระจายรายไดสชมชนทองถน 6. การใหบรการของแหลงทองเทยว (Ancillary Service) ไดแก ทงหมดทมใหนกทองเทยว อาทเชน บรการดานรานอาหาร โรงพยาบาล ไปรษณย สถานบรการน ามน รานคา รานขายของทระลก หองสขา เปนตน สรปไดวา อตสาหกรรมการทองเทยวเปนแหลงทชวยกระตนใหมการน าเอาทรพยากรของประเทศไปใชเพอใหเกดประโยชนสงสด ซงประกอบไปดวยธรกจและการบรการ สงอ านวยความสะดวกตางๆ ทเกยวของกบนกทองเทยว องคประกอบทส าคญในการทองเทยวในแหลงทองเทยวนนๆ ควรมองคประกอบหลก 6 ประการ (6A’s) ไดแก ความสามารถในการจดโปรแกรมการทองเทยว (Available Package) ความสามารถในการเขาถง (Accessibility) สงดงดดใจ

17

(Attraction) สงอ านวยความสะดวก (Amenities) กจกรรม (Activities) การใหบรการของแหลงทองเทยว (Ancillary Service) และการจะพฒนาแหลงทองเทยวนนใหมความสมบรณมากทสด หนวยงานภาครฐและภาคเอกชนควรทจะตองมหนาทความรบผดชอบเพอสรางความรวมมอรวมกน วางแผนและประชาสมพนธแหลงทองเทยวดวย 2.1.1.4 ประเภทของการทองเทยว ด าเกง โถทอง และคณะ (2550) ไดกลาวถง การจ าแนกประเภทของการทองเทยววาการทองเทยวเปนกจกรรมทมนษยใชเปนกจกรรมนนทนาการ การเรยนรไปในโลกกวางตลอดจนการเสรมสรางความสมพนธภายในครอบครว หรอการศกษาดงานในหนวยงานบรณาการหลากหลายรปแบบ ดงน ประเภทของการทองเทยวในทน หมายถง ประสบการณในการทองเทยว กลาวคอ ในการจ าแนกจดหมายปลายทางของการทองเทยว (Type of Destination) แหลงทองเทยวสามารถแบงออกเปนกลม หรอประเภทของประสบการณ (Travel Experience) ทนกทองเทยวไดรบออกเปน 7 ประเภท คอ 1. การทองเทยวเพอชาตพนธ (Ethnic Tourism) เปนการเดนทางดวยวตถประสงคทจะสงเกตการแสดงออกทางวฒนธรรมและแบบแผนการใชชวตของประชากรตางเผาพนธซงจะรวมไปถงการไปเยอนบานเกดเมองนอน การเขารวมพธกรรมร าฟอน และเขารวมพธทางศาสนาตางๆ เปนตน 2. การทองเทยวเพอวฒนธรรม (Cultural Tourism) เปนการเดนทางเพอสมผสและบางกรณกเขารวมใชวถชวตดงเดมทไดสญหายไปหมดแลว กลบมาสรางสสนดงดดใจนกทองเทยวซงอาจจดอาหารงานเทศกาลเครองแตงกายตามประเพณ การร าพนบาน การแสดงศลปะ และหตถกรรมรนโบราณๆ ไวบรการดวย เปนตน 3. การทองเทยวเพอประวตศาสตร (Historical Tourism) เปนการทองเทยวพพธภณฑสถาน ทเนนความรงเรองของอดต อาจเปนการเยอนอนสาวรย โบสถ วหาร วดตางๆ การแสดงแสงสเสยงเกยวกบเหตการณตางๆ ในประวตศาสตร เปนตน 4. การทองเทยวเพอสงแวดลอม (Environmental Tourism) คลายคลงกบการทองเทยวเพอชาตพนธ กลาวคอ ดงดดนกทองเทยวมาจากแดนไกล แตการทองเทยวเพอสงแวดลอม เนนสงดงดดใจทเปนสงธรรมชาตและสงแวดลอมมากกวาทจะเนนชาตพนธมนษย การกลบคนสธรรมชาต และการชนชมตอความสมพนธของผคนกบพนพภพกอยในกลมน ซงจะรวมการถายภาพการเดนทางไกล การปนเขา การลองเรอเลก และการตงแคมป เปนตน 5. การทองเทยวเพอนนทนาการ (Recreational Tourism) เปนการเขารวมในการแขงขนกฬา น าพแรรกษาโลก การอาบแดด และการเขารวมสมาคม เพอผอนคลายจต

18

ตามสถานทตางๆ อาท เชน หาดทราย ชายทะเล ชายหาดทแนวตนปาลมไสว สนามกอลฟชนเยยมหรอสนามเทนนสชนเลศ การสงเสรมแหลงทองเทยว ในกลมนจะดงดดนกทองเทยวทตองการพกผอนหยอนใจโดยเฉพาะ เปนตน 6. การทองเทยวเพอธรกจ (Business Tourism) มลกษณะเดน คอ การประชมหรอการพบปะกน หรอการสมมนา ซงมกจะรวมเอาการทองเทยวประเภทอนเขามาไวดวย เมอมการทองเทยวเพอธรกจเกดขน แหลงทองเทยวแตละแหลงจะมการทองเทยวไดหลายประเภท บางแหงเปนทงแหลงทองเทยวเพอนนทนาการ สงแวดลอมและวฒนธรรมท งนแลวแตความตองการของนกทองเทยว 7. การทองเทยวเพอเปนรางวล (Incentive Tourism) เปนการทองเทยวทจดขน เพอเปนรางวลแกพนกงาน เพอเปนสวสดการของหนวยงานและบรษทหางรานตางๆ เพอการดงาน ประชมศกษาหาความรเพมเตม และเพอนนทนาการ โดยหนวยงานและบรษทหางรานจะเปนผรบผดชอบเกยวกบคาใชจายทงหมด

สรปจากขางตน ประเภทของการทองเทยว คอ การทองเทยวเปนกจกรรมทมนษยใชเปนกจกรรมนนทนาการ การเรยนรไปในโลกกวาง ตลอดจนการเสรมสรางความสมพนธภายในครอบครว หรอการศกษาดงานในหนวยงานบรณาการหลากหลายรปแบบ และประสบการณในการทองเทยว แบงไดท งหมด 7 ประเภท ไดแก การทองเทยวเพอชาตพนธ การทองเทยว เพอวฒนธรรม การทองเทยวเพอประวตศาสตร การทองเทยว เพอสงแวดลอม การทองเทยว เพอนนทนาการ การทองเทยวเพอธรกจ การทองเทยวเพอเปนรางวล 2.1.2 แนวคดเกยวกบการจดการการทองเทยว 2.1.2.1 ความหมายของการจดการการทองเทยว มนส สวรรณ และคณะ (2541) ไดใหหลกการในการจดการการทองเทยวโดยตองพจารณาการจดการทองเทยวอยางเปนระบบและบรรลวตถประสงคหรอเปาหมายจะตองพจารณาระบบยอยและองคประกอบของการจดการทองเทยว บทบาทหนา ทของแตละองคประกอบและความสมพนธระหวางองคประกอบเหลานน รวมถงการพจารณาสภาพแวดลอมของระบบการทองเทยวไปดวย 1. ทรพยากรทางทองเทยว (Tourism Resource) ซงประกอบดวย แหลงทองเทยวตลอดจนทรพยากรทเกยวของกบกจกรรมการทองเทยว 2. การบรการการทองเทยว (Tourism Services) อนไดแก การใหบรการเพอการทองเทยวทมอยพนทหรอกจกรรมทมผลเกยวของกบการทองเทยวของพนทนนๆ

19

3. การตลาดทองเทยว (Tourism Marketing) โดยเปนสวนของความตองการในการทองเทยวทเกยวของกบนกทองเทยว ผประกอบการ และประชาชนในพนท ซงหมายรวมถงกจกรรม รปแบบหรอกระบวนการการทองเทยว นอกจากหลกการในการจดการทองเทยวซงกลาวในเบองตนแลวแนวทางการบรหารและจดการการทองเทยวยงสามารถน ามาวเคราะหการจดการทองเทยวไดอนประกอบไปดวย - แนวทางการบรหารและจดการ - แนวทางการจดการดานสงอ านวยความสะดวกในแหลงทองเทยว - แนวทางการบรหารและจดการดานสวสดภาพและความปลอดภย - แนวทางการประสานความรวมมอกบหนวยงานอน - แนวทางการใหประชาชนกลมและองคกรอนๆมสวนรวม บญเลศ จตตงวฒนา (2548) ไดใหความหมายของการจดการการทองเทยว หมายถง การวางแผนการทองเทยวและด าเนนการใหเปนไปตามแผนโดยมการจดการบรหาร งานบคคล การอ านวยการและควบคมอยางเหมาะสม เพอใหเปนไปตามแผนทไดวางไว รวมทงมการประเมนผลแผนการทองเทยวดวย อารย นยพนจ และฐรชญา มณเนตร (2551) ไดใหความหมายของการจดการการทองเทยว หมายถง การด าเนนงานเกยวกบการทองเทยวในดานการวางแผนดานการจดการผรบผดชอบ การควบคม การจดสรรงบประมาณ การประเมนผล และรายงานผล เกยวของกบทางการทองเทยว การทองเทยวแหงประเทศไทย (2545) ไดกลาวถง การจดการการทองเทยวทควรจะด าเนนการในความรบผดชอบของหนวยงานทดแลสถานททองเทยวนน มอย 5 ภารกจหลกดงน 1. การโฆษณาและประชาสมพนธ หนวยงานทรบผดชอบในดานการจดการแหลงทองเทยวควรมบทบาทในการเผยแพรประชาสมพนธแหลงทองเทยวใหสาธารณะชนไดรบรและทราบใหมากทสด 2. การส ารวจขอมลเกยวกบทรพยากรการทองเทยว เปนการส ารวจหาขอมลในแหลงทองเทยวทมอยในพนท เพอเปนขอมลในการประชาสมพนธแหลงทองเทยวในพนท 3. การปรบปรงและพฒนาแหลงทองเทยว เปนการจดท าแผนงานโครงการ เพอปรบปรงและพฒนาแหลงทองเทยวใหเปนทประทบใจของนกทองเทยว

20

4. การบรหารแหลงทองเทยว เปนการก าหนดแนวทางในการบรหารจดการแหลงทองเทยวในพนทอยางเหมาะสม และเกดประโยชนสงสด 5. การรกษาความปลอดภยในแหลงทองเทยว เปนการวางระบบในการดแลรกษาระบบความปลอดภยใหแกนกทองเทยวทเขามาในพนทรบผดชอบ สรปวา การจดการการทองเทยว คอ การกระท าหรอปฏบตอยางมเปาหมายเพอสอดคลองกบหลกการทฤษฎ และแนวคดทเหมาะสมโดยค านงถงสภาพทแทจรง รวมทงขอจ ากดตาง ๆ ทางสงคมและสภาพแวดลอม การก าหนดแนวทางมาตรการ และแผนปฏบตการทดตองค านงถงกรอบความคดทก าหนดไว 2.1.2.2 การจดการการทองเทยวทยงยน พนทรพย สวนเมอง ตลาพนธ และคณะ (2544) การจดการทองเทยวแบบยงยน หมายถง เปนการจดการทองเทยวทเนนการมสวนรวมของภาคภาคตางๆ ทเกยวของ เพอใหเกดความพงพอใจแกทกฝาย ทงผไปทองเทยวและชมชนทถกทองเทยว นอกจากนน การจดการทองเทยวแบบยงยนย งเปนการทองเทยวในเชงสรางสรรค ไมท าลายทรพยากรธรรมชาต สงแวดลอม และศลปวฒนธรรมของชมชน แตเปนการทองเทยวทกอใหเกดการพฒนาคณภาพชวตของชมชนทถกทองเทยวและผทไปทองเทยวเองในดานตางๆ เชน เศรษฐกจ สขภาพ ความร และการมสวนรวม เปนตน ร าไพพรรณ แกวสรยะ (2547) ไดกลาวถง หลกการในการจดการการทองเทยวทย งยน ตามหลกการการพฒนาการทองเทยวโลก ไวดงน 1. อนรกษและใชทรพยากรอยางพอด หมายถง มวธการจดการใชทรพยากร ทงมรดกทางธรรมชาตและมรดกทางวฒนธรรมอยางมประสทธภาพใชอยางประหยด ค านงถงตนทนดานคณคาและคณภาพของธรรมชาตและตนทนทางวฒนธรรม ซงเปนภมปญญาทองถน 2. ลดการบรโภคและใชทรพยากรทเกนความจ าเปนควบคกบการลดการกอของเสย คอ การรวมกนวางแผนกบผทเกยวของจดการการใชทรพยากรธรรมชาต อยางมประสทธภาพ และจดหาทรพยากรอนทมคณสมบต มคณภาพเหมอนกน หรอใชทดแทนกนได เพอลดการใชทรพยากรทหายาก 3. รกษาและสงเสรมความหลากหลายของธรรมชาต สงคมและวฒนธรรม คอ ตองมการวางแผนขยายฐานการทองเทยว โดยการรกษาและสงเสรมใหมความหลากหลายเพมขนในแหลงทองเทยวทเปน แหลงทองเทยวทางธรรมชาตและแหลงทองเทยวทาง

21

วฒนธรรม โดยการเพมคณคาและมาตรฐานการบรการ เพอใหนกทองเทยวใชเวลาทองเทยวในสถานทนนนานขนหรอกลบไปเทยวซ าอก 4. ประสานแผนการพฒนาการทองเทยว คอ การประสานแผนการพฒนากบหนวยงานอนทเกยวของ เชน แผนพฒนาทองถนขององคกรปกครองทองถน (องคการบรหารสวนต าบลหรอ เทศบาล) แผนพฒนาของส านกนโยบายและแผนสงแวดลอม แผนพฒนาจงหวด แผนพฒนาของกระทรวง ทบวง กรม ทเกยวของในพนท เพอใหการท างานในสถานททองเทยวมศกยภาพ 5. น าการทองเทยวขยายฐานเศรษฐกจในทองถน คอ การประสานงาน กบองคกรปกครองทองถน และหนวยงานราชการทเกยวของ สงเสรมกจกรรมการทองเทยวในทองถน โดยสรรหาความโดดเดนของทรพยากรในทองถน น าไปประชาสมพนธเพอใหนกทองเทยวเดนทางเขาไปเทยวเปนการสรางรายไดกระจายสประชากรทประกอบการในทองถน 6. การมสวนรวมการสรางเครอขายพฒนาการทองเทยวกบทองถน คอ มการรวมท างานกบทองถนแบบองครวม โดยเขาเปนหนวยงานรวมจด รวมวเคราะหหรอรวมแกปญหารวมสงเสรมการขาย การทองเทยว รวมประเมนผลการทองเทยว เปนตน นอกจากนนตองประสานเครอขายระหวางองคกรและทองถน เพอยกระดบคณภาพของการจดการการทองเทยวในทองถน 7. จดประชมและปรกษาหารอกบผเกยวของทมผลประโยชนรวมกน คอ ตองมการประสานกบพหภาค ไดแก ชมชนหรอประชาคมในพนท องคกรปกครองสวนทองถนกลมผประกอบการทองเทยว สถาบนการศกษา สถาบนการศาสนา หนวยงานราชการทรบผดชอบในพนท เพอรวมประชมปรกษาหารอในการเพมศกยภาพใหกบแหลงทองเทยว การประเมนผลกระทบการทองเทยว การแกไขปญหาทเกดผลกระทบดานสงแวดลอมและดานการตลาดเพอรวมปฏบตในทศทางเดยวกน 8. การพฒนาบคลากร คอ การใหความร การฝกอบรม การสงพนกงานดงานอยางสม าเสมอ เพอใหพนกงานมความร มแนวคด และมวธปฏบตในการพฒนาการทองเทยวทย งยน เปนการพฒนาบคลากรในองคกร และชวยยกระดบมาตรฐานการบรหารการทองเทยว 9. การจดเตรยมขอมลบรการขาวสารการทองเทยว คอ มการจดเตรยมขอมลขาวสารการทองเทยวและการบรการการขายใหพรอม มเพยงพอตอการเผยแพรซงอาจจดท าในรปสอทศนปกรณรปแบบตางๆ 10. ประเมนผล ตรวจสอบ และวจย คอ การชวยแกปญหาและเพมคณคา รวมถงคณภาพของแหลงทองเทยว การลงทนในธรกจทองเทยว ผเกยวของกบการทองเทยว ตองม

22

การประเมนผล การตรวจสอบผลกระทบ และการศกษาวจย เพอน ามาปรบปรงและแกไขการจดการกอใหเกดการบรการอยางมประสทธภาพ สรปไดวา การจดการทองเทยวทย งยน หมายถง การกระท าอยางมเปาหมายทสอดคลองกบหลกการทฤษฎและแนวคดทเหมาะสม โดยค านงถงสภาพทแทจรง รวมทงขอจ ากดตางๆของสงคมและสภาพแวดลอม และ การจดการการทองเทยวทย งยน คอ การบรหารการจดการการทองเทยวใหพฒนาในทกๆ ดานอยางรอบคอบ ระมดระวง เกดผลดตอเศรษฐกจ สงคม และความงดงามทางสนทรยภาพ มการจดการทรพยากร และสงแวดลอมทชาญฉลาด เกดประโยชนอยางสงสดและยาวนาน หลกการในการจดการการทองเทยวทย งยนตามหลกการของการพฒนา การทองเทยวโลก ไดแก อนรกษและใชทรพยากรอยางพอด ลดการบรโภค และใชทรพยากรทเกนความจ าเปนควบคกบการลดการกอของเสย รกษาและสงเสรม ความหลากหลายของธรรมชาต สงคม และวฒนธรรม ประสานแผนการพฒนาการทองเทยว น าการทองเทยวขยายฐานเศรษฐกจในทองถน การมสวนรวมการสรางเครอขายพฒนาการทองเทยวกบทองถนจดประชมและปรกษาหารอกบผเกยวของทมผลประโยชนรวมกน การพฒนาบคลากร การจดเตรยมขอมลบรการขาวสารการทองเทยว และประเมนผล ตรวจสอบและวจย เพอทราบผลของการบรการน ามาปรบปรงและแกไขการจดการเพอกอใหเกดการบรการอยางมประสทธภาพ 2.1.3 แนวคดเกยวกบปจจยทมผลตอการทองเทยว ความส าคญของอปสงคการทองเทยว อปสงคการทองเทยวเปนตวผลกดนส าคญทท าใหเกดการซอขายสนคาทวไป และสนคาการทองเทยวอยางอน ๆ โดยเฉพาะธรกจยอยทเปนองคประกอบทส าคญของอตสาหกรรมการทองเทยว เชน โรงแรม บรษทน าเทยว สายการบน ชวยเพมการสรางรายไดใหแกทองถน ซงจะน าไปสการพฒนาทองถนในรปแบบตาง ๆ เพอใหมความพรอมในการเปนแหลงทองเทยว และท าใหธรกจทองเทยวมการขยายตวมากขน จะดไดจากแผนภาพดงน ความเจรญกาวหนาของทองถนโดยเฉพาะในเรองสงอ านวยความสะดวกและสาธารณปโภคตางๆ จะเปนสงจงใจใหนกลงทนสนใจมาลงทนทางธรกจมากขน ทงประชาชนและนกลงทนตางกพยายามใหนกทองเทยวเดนทางมาเทยวมากขนเพอผลทางดานรายไดและรายไดจากการทองเทยว กสามารถกระจายรายไดไปสผประกอบอาชพในธรกจยอยในลกษณะทวคณ (Multiplier Effect) อนกอใหเกดการเพมรายไดและน าไปสการพฒนาทองถนในรปแบบตางๆ นกการตลาดในอตสาหกรรมการทองเทยว จงจ าเปนตองใชกจกรรมการตลาดเปนเครองมอในการผลกดนใหนกทองเทยวตดสนใจซอผลตภณฑการทองเทยวมากขน พยายามใหอปสงคการทองเทยวคงท หรอ

23

เพมขน ดงนนกจกรรมการตลาดจงเปนเครองมอส าคญในการสงเสรมและพฒนาอตสาหกรรมการทองเทยว ปจจยทท าใหเกดอปสงคการทองเทยว การเดนทางทองเทยวเปนสวนหนงของวถชวตสงคมในปจจบน ปจจยทท าใหเกดอปสงค การทองเทยว ไดแก 1. ปจจยผลกดน ไดแก ความเจรญกาวหนาทางดานเทคโนโลย การสรางบานแปลงเมอง การมรายไดและระดบวถชวตความเปนอยดขน อาชพและการมเวลาวางเพมมากขน การพฒนาการทางดานการคมนาคมขนสง และการสอสาร ตลอดจนการแลกเปลยนดานตางๆ ในยคโลกาภวฒน 2. ปจจยดงดด ไดแก ความพรอมของอปทานการทองเทยว ทรพยากรการทองเทยว ราคาการทองเทยว กฎหมาย และระเบยบทเกยวของกบการทองเทยว ความปลอดภย และสอมวลชน ปจจยส าคญทท าใหอปสงคการทองเทยวแตกตางกน ปจจยทมผลตอการตดสนใจซอผลตภณฑการทองเทยวทงในดานปรมาณและคณภาพมหลายประการ ตลอดจนมผลตอจ านวนนกทองเทยวระหวางประเทศ ปรมาณการขยายตวของธรกจยอยในอตสาหกรรมการทองเทยว และพฤตกรรมการซอผลตภณฑการทองเทยว จะเปนทงปจจยทไมสามารถควบคมไดหรอควบคมไดยาก ซงผประกอบธรกจสามารถจะคาดการณไดวาจะเกดอะไรขนกบตลาดทองเทยวบาง และสามารถเตรยมกจกรรมทางการตลาดเพอแกไขสถานการณตาง ๆ ทอาจเปลยนแปลงไป ปจจยทส าคญมดงน 1. ปจจยทางเศรษฐกจ (Economic Factors) สภาพเศรษฐกจของทองถนและประเทศ มผลกระทบตอการซอผลตภณฑการทองเทยวมาก เปนปจจยส าคญทท าใหระดบอปสงคแตกตางกน ประเทศทมเศรษฐกจดยอมเอออ านวยใหคนเดนทางมากขน เพอไปเจรจาตดตอธรกจ ไปประชม ไปศกษาหาความร หรอไปพกผอน ปรมาณการซอผลตภณฑการทองเทยวกระท าไดในปรมาณสงตามอ านาจการซอ (Purchasing Power) แตประเทศทก าลงพฒนาหรอการพฒนาเศรษฐกจยงไมดนก จะท าใหนกทองเทยวมอ านาจการซอต า และไมใชเปาหมายหลกทางการตลาดของธรกจทองเทยว การดงดดลกคาเปาหมาหลก ผประกอบธรกจจ าเปนตองพฒนารปแบบของการบรการ และพฒนาสงอ านวยความสะดวกใหเหมาะสมกบสภาพและฐานะของกลมลกคาทมเศรษฐกจด และมอ านาจการซอสง จะเหนไดจากการพฒนาสนคาและบรการของธรกจโรงแรมมความแตกตางกนทางดานการแขงขนสงมาก อตราการเขาพก (Occupancy Rate) ทเพมขนแสดงวากจกรรมทางการตลาดประสบความส าเรจ สามารถท าใหอปสงคการทองเทยวเพมขนได

24

ตวอยางขางลางน เปนกลมประเทศพฒนาทมฐานะทางเศรษฐกจดและเปนผท “ให” การทองเทยว และกลมประเทศก าลงพฒนา ซงเปนผ “รบ” การทองเทยว 2. ปจจยทางประชากรศาสตร (Demographic Factors) ลกษณะของประชากร ไดแก ขนาดและองคประกอบของครอบครว อาย เพศ การศกษา ประสบการณ ระดบรายได อาชพ เชอชาต สญชาต ซงโดยรวมแลวจะมผลตอรปแบบของอปสงคและปรมาณการซอผลตภณฑการทองเทยว ประเทศทพฒนาแลวครอบครวมขนาดเลก มบตรนอย ตองท างานทงสาม ภรรยา มปญหาการหยาราง มรายไดพอจะเดนทางทองเทยว และมพนธะนอยลง ประเทศทก าลงพฒนาเรมมลกษณะครอบครวแบบน ผประกอบธรกจควรปรบปรงรปแบบของผลตภณฑใหเหมาะสมกบลกษณะตาง ๆ ของประชากร เชน กลมทมอายเกน 55 ป หรอเกษยณอายแลว กลมนมความพรอมท งทางดานการเงน เวลาและสขภาพทแขงแรง แตไมตองการเดนทางแบบสมบกสมบน การน าเทยวแบบพกผอนและรกษาสขภาพจงเปนรปแบบผลตภณฑทเหมาะสมกบลกษณะผซอในวยนมาก นอกจากนในสวนของประเทศไทยทรพยากรทางการทองเทยวทดงดดนกทองเทยวสงอาย ไดแก ความสวยงามตามธรรมชาต ความเปนมตรของประชาชน ความปลอดภย วฒนธรรมและประเพณ คณภาพของทพกและสงอ านวยความสะดวก และการบรการทเอาใจใส องคการสหประชาชาตไดประมาณวา ราวป ค.ศ. 2025 สดสวนประชากรผสงอายของโลกจะมประมาณรอยละ 19 ของประชากรทงหมด หรอคดเปนจ านวน ราว 1.6 พนลานคน นอกจากการตดสนใจซอผลตภณฑการทองเทยวจะแตกตางกนเนองจากอายแลวการศกษากท าใหเพมปรมาณอปสงคดวย จะเหนไดวา มการจดรายการน าเทยวเพอไปศกษาในตางประเทศ (Study Tour) ใหแกเยาวชนและการจดน าเทยวแบบความสนใจพเศษ (Special Interest Travel) เพมมากขนทกป 3. ปจจยทางภมศาสตร (Geographic Factors) ลกษณะภมศาสตรของประเทศผซอมผลกระทบท าใหอปสงคของนกทองเทยวแตละชาตแตกตางกน และเปนสงทก าหนดประเภทของจดหมายปลายทางการทองเทยวทผซอตองการไป เชน นกทองเทยวทมาจากประเทศทแวดลอมดวยทะเลยอมตองการไปเทยวในแหลงทองเทยวประเภทภเขา เมองนกทองเทยวจากประเทศทมอากาศหนาว เชน ชาวสแกนดเนเวย นยมไปพกผอนในประเทศทมอากาศอบอนหรอชายทะเล เชน นยมไปแถบทะเลเมดเตอรเรเนยน นอกจากลกษณะทางภมประเทศ และภมอากาศจะท าใหรปแบบอปสงคตางกนแลว ผพกอาศยในเมองใหญมกนยมเดนทางแบบเชาไป เยนกลบ (Day Visit) มากกวาคนในชมชนเลก ๆ ผประกอบธรกจจดน าเทยว และโรงแรมควรพจารณาลกษณะทาง

25

ภมศาสตรของลกคาดวยวาสวนใหญมาจากประเทศใดและจดหมายปลายทางทองเทยวใดจะจงใจลกคาไดมาก เพอพฒนาสนคาและบรการและสงเสรมการตลาดใหตรงกบกลมเปาหมาย 4. ปจจยทางวฒนธรรมสงคม (Socio – Cultural Factors) ลกษณะทางสงคมและวฒนธรรม จะหลอหลอมความคด รสนยม และทศนคตในการบรโภคผลตภณฑการทองเทยว สงคมตะวนตกมลกษณะเปดเผยจะเปดโอกาสใหผหญงชาวตะวนตกเดนทางทองเทยวไดบอยและไกลมากกวาผหญงชาวเอเชย และตะวนออกกลาง ซงไมนยมเดนทางโดยล าพง หรอทองเทยวแบบผจญภยมากเกนไป การทองเทยวแบบผจญภยจงเหมาะส าหรบนกทองเทยววยหนมสาวชาวตะวนตก นอกจากนคอคานยมของการมบานพกหลงทสอง (Secondary Residence) เพอพกผอนในชนบทหรออยชายทะเล ถอวาเปนสงจ าเปนและมคณคาตอชวต สวนประเทศในแถบเอเชยทเจรญพฒนาไปมาก เชน ประเทศญปน หญงสาวโสดชาวญปน และอยในวยท างาน (Office Lady) จะมรสนยมในการทองเทยวหรหรา สะดวกสบาย นบเปนลกคาเปาหมายส าคญอกกลมหนงนอกเหนอไปจากคฮนนมน (Honeymooners) ซงนยมเดนทางไปพกผอนตางประเทศหลงจากการแตงงานมาก สรปไดวาทศนคตและวฒนธรรมของทองถนใดทองถนหนงสามารถก าหนดรสนยม คานยม ปรมาณ ระดบและรปแบบของการซอผลตภณฑการทองเทยวได 5. ปจจยทางการเมองและกฎหมาย (Political and Regulatory Factors) การเปลยนแปลงทางดานการเมองและระเบยบกฎเกณฑตางๆ ของประเทศอาจท าใหการตดสนใจซอผลตภณฑการทองเทยวเปลยนแปลงและ/หรออาจท าใหอปสงคการทองเทยวแตกตางกน เนองจากมความรสกปลอดภยหรอไมปลอดภยในการจะเดนทางไปยงแหลงทองเทยวนนๆ เชน เกดภาวะสงคราม การปฏวตเปลยนแปลงการปกครอง ถานกทองเทยวหวนเกรงเรองความปลอดภย อปสงคจะลดลง มผลกระทบตอการด าเนนธรกจการทองเทยว เชน สายการบนตองระงบเสนทางบนชวคราว อตราการเขาพกโรงแรมลดลงจนอาจตองปลดพนกงาน การทองเทยวภายในประเทศ (Inbound Tour) ลดลงแมแตตลาดทองเทยวภายในประเทศเองกหยดชะงก การฟนตวตองใชเวลานานพอสมควร ส านกงานการทองเทยวของประเทศ (National Tourist Office) จ าเปนตองรบประชาสมพนธเพอฟนฟภาพลกษณธรกจภาคเอกชนตองเรงการสงเสรมการตลาดและการขาย นอกจากนประเทศทมกฎหมายเกยวกบการทองเทยวยอมสรางความมนใจใหแกนกทองเทยวไดวา จะไดรบการบรการทมมาตรฐาน ไมถกหลอกลวงและไดรบสทธการคมครองการบรโภคดวย เชน ประเทศไทยม พ.ร.บ. ธรกจน าเทยวและมคคเทศก พ.ศ. 2535 นกทองเทยวสามารถรองเรยนขอใหชดใชไดถาไมไดรบการบรการตามขอตกลงทธรกจน าเทยวไดใหไวกฎหมายเกยวกบการทองเทยวจงมสวนส าคญในการเพมหรอลดอปสงค และกฎหมายอน ๆ ทเกยวของกบการขยายตวของธรกจ

26

ทองเทยวกมความส าคญเชนเดยวกน เชน พ.ร.บ. เกยวกบสงแวดลอม ซงจะชวยรกษาทรพยากรการทองเทยวไวไดนานทสด ใหนกทองเทยวชนชมและอยากจะกลบมาเยอนอก 6. ปจจยทางสอสารมวลชน (Mass Media Communication Factors) ขอมลขาวสารทกชนดจากสอมวลชนสามารถสรางความเชอถอ มนใจ หรอไมมนใจ ในการตดสนใจเดนทางทองเทยว ชวยสรางความรจก คนเคย การตอตาน หรออยากรอยากเหนมากขน และชวยในการตดสนใจซอผลตภณฑการทองเทยว ทงนขาวสารทางลบ เชน ปญหาการเมอง การตอสระหวางชนชาต โรคระบาด ความไมปลอดภยของแหลงทองเทยวเปนผลกระทบอยางรนแรงตอการเตบโตของธรกจทองเทยว ปญหาภาพลกษณทางลบของไทย เชน ปญหาโสเภณเดก โรคเอดส การจราจร ท าใหนกทองเทยวเปลยนใจ เบยงเบนการซอรายการน าเทยวไปยงประเทศอนทมลกษณะภมศาสตรและวฒนธรรมใกลเคยงกบประเทศไทยแทน สอมวลชนทดและมประสทธภาพมากทสด คอ โทรทศน และกจกรรมเวลาวางทคนในสงคมปจจบนท ามากทสด คอ การดโทรทศน การสงเสรมและการโฆษณาธรกจทองเทยว สถานททองเทยวทางสอโทรทศนท าใหนกทองเทยวเกดอปสงคทหลากหลายและชวยใหตดสนใจซอผลตภณฑการทองเทยวเรวขน 7. ปจจยทางการเปรยบเทยบราคา (Comparative Prices) การเปรยบเทยบราคาการทองเทยวท าใหนกทองเทยวมอปสงคแตกตางกน โดยการเปรยบเทยบราคาของผลตภณฑกบบรษททเปนคแขง หรอกบราคาปกอนหนาน ราคาจะแสดงคณคาของผลตภณฑประกอบกบปจจยทางเศรษฐกจ สงคมและวฒนธรรมทกลาวกอนหนานแลวท าใหอปสงคแตกตางไปจากเดม ราคาการทองเทยวของประเทศตนทางและปลายทางทจะไปกมผลกระทบตออปสงค ถาแตกตางกนมากนกทองเทยวทมอ านาจการซอสงจงจะสามารถไปได และถาราคาการทองเทยวทจดหมายปลายทางไมแพงมากนกกจะดงดดใจใหนกทองเทยวเดนทางมาไดในระยะเรมแรก เมอมความนยมชมชอบกจะกลบมาเทยวอกในขณะนคาเงนบาทของไทยลดลงเมอเทยบกบเงนดอลลารสหรฐอเมรกา ท าใหราคาการทองเทยวของไทยมราคาถกสามารถทจะเปนคแขงทางการตลาดการทองเทยวได 8. ปจจยทางการเคลอนยายสวนบคคล (Personal Mobility Factors) การเดนทางสวนตวโดยเฉพาะทางรถยนตชวยใหการทองเทยวภายในประเทศ (Domestic Tourism) และเดนทางไปยงประเทศทมพรมแดนตดตอกนเจรญเตบโตมาก เชน การเดนทางทองเทยวของชาวยโรป การเดนทางแบบสวนตว (Free Individual Traveller) มเปนจ านวนมากในชวงวนหยดพกผอนหรอสดสปดาห เนองจากถนนหนทางเชอมตดตอกนโดยตลอด ประมาณไดวาประชากรทก ๆ 1,000 คนในประเทศสหรฐอเมรกามรถยนตสวนตว 600 คน ในเยอรมนตะวนตก (ป 1990) มรถยนตสวนตว 500 คน ในประเทศองกฤษและประเทศในยโรปอนๆ มรถยนตสวนตว 400 คน การเดนทางสวนตวเปนอปสงคทแตกตางกนมาก กอใหเกดธรกจทพกแรม รานอาหาร รานขาย

27

ของทระลก และธรกจ อ านวยความสะดวกตางๆ ใหแกนกทองเทยวในรปแบบทแตกตางกน มราคาหลากหลายตามอปสงคของลกคา นอกจากนการมรถยนตสวนตวจะท าใหเกดเสรภาพในการเดนทางทงในเรองการเตรยมการ เวลาและสถานท มการวางแผนการเดนทางใหเหมาะสมกบสภาวะสวนตวมากขน และอาจจะท าใหเปลยนแปลงพฤตกรรมการทองเทยวได เชน จากการหยดพกผอนนาน ๆ ในชวงฤดรอนมาเปนการทอง ในชวงวนหยดส นๆ ท าใหมโอกาสเดนทางไดบอยขน หรอ เดนทางแบบเชาไปเยนกลบ (Excursion or Day Visit) แทน 9. ปจจยทางเทคโนโลยการสอสารและคมนาคมขนสง (Technology of Communication and Transportation) เทคโนโลยการสอสารและการคมนาคมขนสงสามารถอ านวยความสะดวกใหแกนกทองเทยวเปนอยางมาก โดยเฉพาะการจองและการออกบตรโดยสารโดยผานระบบคอมพวเตอร (CRS) ลกคาไดรบความชดเจน และรวดเรวในการซอ นอกจากนคอการใชคอมพวเตอรในธรกจโรงแรม เชน การเขาพก (Check In) การคนหองพก (Check Out) การเกบเงนคาทพก การมเทคโนโลยททนสมยยอมแสดงถงการบรการของธรกจใดทไดรบความสะดวกสบายมากทสด 2.2 แนวคดและทฤษฎเกยวกบการทองเทยวเชงวฒนธรรม

2.2.1 ความหมายวฒนธรรม Greg Richard (2001) การทองเทยวเชงวฒนธรรม คอ กญแจส าคญและเปนคณลกษณะชนน าของสงทไดรบการเรยกวา การทองเทยวใหม มความยดหยน มความละเอยดออนทางวฒนธรรม มลกษณะเปนมตรกบสงแวดลอมของการทองเทยวนนคอสงทจะแทนทการทองเทยวแบบเดมทเปนการทองเทยวแบบมวลชน ผจงจตต อธคมนนทะ (2543) อธบายความหมายและลกษณะของวฒนธรรมวา วฒนธรรม คอ สงอนเปนวถชวตของสงคม คนในสงคมมสวนรวมและคดเหนอยางไร มความเชออยางไรถงแสดงออกใหปรากฏเหน เปนรปภาษา ประเพณ กจการงาน การละเลน ศาสนา เปนตน ตลอดจนสงตางๆทคนในสงคมมสวนสรางขน เชน สงอนจ าเปนแกวถชวต และการครองชพ ไดแก ปจจยส เครองมอ เครองใช ความคด ความรสก ความเชอ ซงแสดงปรากฏใหเหนเปนสงตางๆ ซงมการสะสมเปนความรในความทรงจ า จดไวในหนงสอและสงตางๆ ทสรางขนและถายทอดไวให แกกน เปนมรดกตกทอดสบตอกนมาชวอายคน มการเพมเตมเสรมสรางสงใหมและปรบปรงสงเกาใหเขากนไดและมความเจรญกาวหนา โดยวฒนธรรมจะมลกษณะตางๆ ดงตอไปน 1. เปนแบบแผนของพฤตกรรมทเกดจากการเรยนร การเรยนรเปนเรองส าคญท าให มนษยสรางสงทเราเรยกวา วฒนธรรม เกดขน มนษยจะตางจากสตว เนองจากการกระท า

28

ตางๆ เปนเรองของการเรยนร เชน การหวผม การแปรงฟน การเยบผาเขยนหนงสอ ฯลฯ สวนสตวจะใชสญชาตญาณการเรยนรนน จะมลกษณะสงสมจากประสบการณ ทมนษยไดเผชญในชวตไมไดถกถายทอดทางชวภาพหรอพนธกรรมการเรยนรนนเกดจาการเปนสมาชกของกลมของสงคม 2. เปนสงซงสบทอดจากบรรพบรษ เปนมรดกทางสงคม ซงสงตอๆกนมาหลายชวงอาย ซงคนรนตอมาไดน ามาใชปฏบตท าใหคงอยไมสญหาย แตอาจปรบเปลยนไป เชน การแตงกาย ภาษา ฯลฯ การเปลยนแปลงวฒนธรรมนน จะขนอยกบภาวะสงคมในขณะนนๆ 3. เปนของสวนรวมในสงคม มใชเปนของผหนงผใดโดยเฉพาแตจะชวยกนคดสงทสรางสรรครวมกนปฏบต ท าใหวฒนธรรมนนอยยดยาว เชน ภาษาการแตงกาย และวฒนธรรม จงเปนวถชวต ความเปนอยของคนจ านวนมากหรอของสงคมทงหมด งามพศ สตยสงวน (2543) กลาววา วฒนธรรม คอ พฤตกรรมของมนษยทเกดจากการเรยนร รวมทงผลตผลทเกดจากการเรยนร และนกมานษยวทยาใชเปนเครองมอ เพอท าความเขาใจประเพณและวฒนธรรมทแตกตางกนของมนษยในสงคมตางๆ ทวโลกรวมทงเขาใจตวเองและสงคมโดยไดแบงประเภทของวฒนธรรม ออกเปน 2 ประเภท คอ 1. วฒนธรรมวตถ (Material Culture) ซงไดแก สงประดษฐและเทคโนโลยตางๆ เชน ตเยน หมอหงขาว แกวน า มด โตะ รถ เครองบน โทรศพท โทรทศน จรวด บาน วด หอประชม เปนตนไปจนถงเครองจกรกลประเภทตางๆ 2. วฒนธรรมไมเกยวกบวตถ (Non Material Culture) หมายถง อดมการณ คานยม แนวคดในเรองการแขงขนอยางมเหตผล ประเพณ การปฏบตสบตอกนมา และเปนทยอมรบกนในชนกลมของตนวา ดงาม เหมาะสม เชน ศาสนา ความเชอ ความสนใจ ทศนคต ความรความสามารถ ซงเปนนามธรรมทมองเหนไมได วฒนธรรมประเภทนแบงออกเปน 5 ประเภท ไดแก - สถาบนสงคม - ศลปะ - ภาษา - พธกรรม - วฒนธรรมทเกยวกบการควบคมทางสงคม เชน ศาสนา ความเชอทางสงคม คานยม ประเพณ และกฎหมาย ยศ สนตสมบต (2540) ไดสรปลกษณะพนฐานทส าคญของวฒนธรรมไว 6 ประการดงตอไปน

29

1. วฒนธรรมเปนความคดรวมและคานยมทางสงคม ซงเปนตวก าหนดมาตรฐานของพฤตกรรม 2. วฒนธรรมเปนสงทมนษยเรยนร ไดรบการถายทอดจากคนรนหนงไปสอกรนหนง โดยผานกระบวนการถายทอดทางวฒนธรรมหรอกระบวนการเรยนรทางวฒนธรรม ซงรวมถงการอบรมสงสอน ของพอแม ครอาจารย และประสบการณตางๆ ทมนษยไดรบสงสมมาจากการเปนสมาชกสงคม จากกระบวนการตางๆทมนษยสามารถเขาใจไดวาตนควรมพฤตกรรมอยางไรในแตละสถานการณ 3. วฒนธรรมมพนฐานมาจากการใชสญลกษณ พฤตกรรมของมนษยมตนก าเนดมาจาก การใชสญลกษณ ไมวาจะเปนเงนตรา สญญาณไฟจราจร หรอสญลกษณทางศาสนา และรวมถงภาษา ซงเครองมอสอความหมายทงหมดน สามารถถายทอดความรนนไปยงคนรนหลงตอไปได 4. วฒนธรรมเปนองครวมของความรและภมปญญา ในลกษณะนวฒนธรรมมหนาทตอบสนองความตองการพนฐานของมนษย เชน สอนใหมนษยรจกหาอาหารอยางมประสทธภาพ วางกฎเกณฑใหมนษยด ารงชวตอยางมระเบยบแบบแผน เพอใหสงคมท างานไปไดอยางเปนระบบ นอกจากนนยงชวยใหสามารถปรบตวเขากบสภาพแวดลอม และเปนพนฐานของการพฒนาทางดานเทคโนโลย เพอความเจรญกาวหนาและความอยรอดของมนษย 5. วฒนธรรมคอกระบวนการทมนษยก าหนดนยามความหมายใหกบสงมชวต และสงตางๆ ทอยรอบตว ซงอาจแสดงออกไดในรปแบบของศาสนา พธกรรม แนวคดพนฐานของระบบการเมอง กอใหเกดการสรางสถาบน หรอองคกรขนมา เพอรองรบการนยามความหมายตางๆ และเปลยนแปลงไดตามกาลเวลา 6. วฒนธรรมเปนสงทไมหยดนง หากมการเปลยนแปลงปรบตวอยตลอดเวลาทอาจจะมสาเหตจากความคดและคานยมทมจากวฒนธรรมอน การเปลยนแปลงทางเทคโนโลย ซงเปนความพยายามทจะควบคมธรรมชาตและใชพลงงานอยางมประสทธภาพมากขน สรปจากความหมายขางตนไดวา วฒนธรรม หมายถง วฒนธรรมมงความอยด มสขของคนและสงคม โดยสวนรวมวฒนธรรม จงตองเชอมโยงระหวางสภาพในอดตสปจจบนและสอนาคต ตองเชอมโยงระหวางคนในสงคม ซงมวยตางกน ตองเชอมโยงระหวางสภาพตนเองตอครอบครว ชมชน สงคม และสภาพรอบโลก และตองเชอมโยงระหวางคนกบธรรมชาต วฒนธรรมจะพฒนางอกงามได ตองอาศยความเชอมโยงและความเขาใจในความหลากหลาย ความแตกตาง และจดรวมของวฒนธรรมทองถน วฒนธรรมของชาต และวฒนธรรมของโลก ซงมววฒนาการและ

30

มความเปลยนแปลง มพลวตรทไมหยดนง การประสาน เชอมโยงและถกทอวถชวตของคน และชมชนตางๆ รอบโลกและกบธรรมชาตเทานนทจะท าใหการพฒนาย งยนได 2.2.2 การทองเทยวเชงวฒนธรรม

กลธดา สามะพทธ (2540) กลาววา แนวคดดานการทองเทยวเชงวฒนธรรมควรมการวางแผนในพนททมความส าคญทางประวตศาสตร และจ าเปนตองค านงถงปจจยตางๆ อกมาก ซงแนวคดทางดานการทองเทยวเชงวฒนธรรม สามารถประมวลเปนหวขอส าคญไดดงตอไปน

1. การตดสนใจวางแผนและพฒนาดานการทองเทยว ตองค านงถงคณคาทางดานกายภาพ และวฒนธรรมของพนท

2. การก าหนดรปแบบการทองเทยวภายในชมชน ตองค านงถงศกยภาพในชมชนตองค านงถงศกยภาพในการรองรบนกทองเทยว ทงในแงของกายภาพ ระบบการบรการตางๆ และความเปราะบางทางวฒนธรรม

3. การพฒนาการทองเทยวตองยดความสมดลทางวฒนธรรมและวถชมชนเปนหลก ซงไมใหเกดผลกระทบในเชงลบตอคณภาพของมรดกวฒนธรรมและการด าเนนชวตของคนในชมชน

4. การทองเทยวจะตองเปนการจดการและการพฒนาการทองเทยวอยางย งยน (Sustainable Development)

5. ชมชนควรจะมบทบาทในการวางแผน เพอการทองเทยว และการอนรกษชมชนตงแตเรมตน

6. ประชาชนในชมชนควรจะไดรบผลประโยชนจากการพฒนาดานการทองเทยวอยางเทาเทยมกน ผลประโยชนทไดรบอาจจะอยในรปแบบทแตกตางกน

บญเลศ จตตงวฒนา (2548) ไดกลาวถงหลกของการทองเทยวเชงวฒนธรรมไวประกอบดวย 4 ประการ ดงน

1. เปนการทองเทยวทมการศกษารวบรวมขอมลเกยวกบความส าคญ คณคาประวตศาสตร ความเปนมาของทรพยากรวฒนธรรมในแหลงทองเทยวนน เพอเปนขอมลใหแกนกทองเทยวในการเพมคณคาของประสบการณในการเขาชม ในขณะเดยวกนกจะกอใหเกดความภาคภมใจในมรดกทางวฒนธรรมของชมชนทองถน

2. เปนการทองเทยวทมการปลกฝงสรางจตส านกของคนในชมชนทองถนใหเกดความรก หวงแหน รกษา และดงชมชนทองถนเขามามสวนรวมในการบรหารจดการทรพยากรของตนดวย และไดรบประโยชนตอบแทนจากการทองเทยวในรปแบบตางๆ เชน การจางงานการบรการน าเทยว การใหบรการขนสงการใหบรการทพก การขายสนคาทระลก เปนตน

31

3. เปนการทองเทยวทมการใหความรแกนกทองเทยว เพอใหเกดความเขาใจวฒนธรรมและการไดรบความเพลดเพลน พรอมท งสรางจตส านกในการอนรกษทรพยากรทองเทยวทางวฒนธรรมและสงแวดลอม

4. เปนการทองเทยวทมการเคารพวฒนธรรมของเพอนบานหรอของชมชนอน รวมทงเคารพในวฒนธรรม ศกดศร และผคนของตนเองดวย

นอกจากน ยงไดกลาวถงลกษณะการทองเทยวเชงวฒนธรรมทส าคญอย 9 ประการ ประกอบไปดวย

1. การทองเทยวเชงวฒนธรรม จะตองเปนการทองเทยวในลกษณะทใหความส าคญกบประวตศาสตร โบราณสถาน ศลปวฒนธรรมและประเพณ โดยยดหลกทวาตองอนรกษทรพยากรทองเทยวทางวฒนธรรมไวใหดทสด เพอใหสามารถสบตอถงอนชนคนรนหลง

2. การทองเทยวเชงวฒนธรรม จะตองเปนการทองเทยวในลกษณะทมการจดการอยางย งยน ทงเชงเศรษฐกจ สงคม และสงแวดลอม โดยยดหลกทวาดวยไมใหเกดผลกระทบตอสงแวดลอมหรอใหกระทบนอยทสด

3. การทองเทยวเชงวฒนธรรม จะตองเปนการทองเทยวในลกษณะทใหคงไวซงวถชวตของทองถนในแงสงคมและวฒนธรรม โดยยดหลกทวาจะตองใหเปนจดดงดดนกทองเทยว ตองการศกษา ความแตกตางทางดานสงคมและวฒนธรรมอนหลากหลาย

4. การทองเทยวเชงวฒนธรรม จะตองเปนการทองเทยวในลกษณะทใหความรแกผเ กยวของทกฝาย ท งนกทองเทยว ผดแลแหลงทองเทยว ผประกอบธรกจทองเทยวและประชาชนในทองถน โดยยดหลกทวาตองใหทกฝายทเกยวของไดรบความรและประสบการณจากการทองเทยว พรอมทงมจตส านกในการอนรกษทรพยากรการทองเทยวทางวฒนธรรมและสงแวดลอม

5. การทองเทยวเชงวฒนธรรม จะตองเปนการทองเทยวในลกษณะทใหชมชนทองถนมสวนรวมและไดรบผลประโยชน โดยยดหลกทวาตองใหชมชนทองถนมสวนรวมในการจดการ การทองเทยวและไดรบผลประโยชนจากการทองเทยว อนเปนการกระจายรายไดสชมชนทองถน

6. การทองเทยวเชงวฒนธรรม จะตองเปนการทองเทยวในลกษณะทมการตลาด ของบรการทองเทยวครบตามเกณฑแหงการอนรกษอยางแทจรง โดยยดหลกทวาจะตองใหธรกจทองเทยวเนนในเรองอนรกษวฒนธรรมและสงแวดลอม

32

7. การทองเทยวเชงวฒนธรรม จะตองเปนการทองเทยวในลกษณะทใหนกทองเทยวเกดความพงพอใจ เพมคณคาของประสบการณทไดรบ ท าใหตองการกลบมาทองเทยวซ าอก โดยยดหลกทวาตองมกจกรรมทองเทยวตรงตามการคาดหวงของนกทองเทยวเชงวฒนธรรม

8. การทองเทยวเชงวฒนธรรม จะตองเปนการทองเทยวในลกษณะทค านกถงขดความสามารถรองรบของพนท และความสะอาดของพนท โดยยดหลกทวาจะตองไมเกนขดความสามารถรองรบของพนทในทกๆ ดาน และตองดแลรกษาความสะอาดของแหลงทองเทยวอยเสมอ

9. การทองเทยวเชงวฒนธรรม จะตองเปนการทองเทยวในลกษณะทค านงความปลอดภยในชวตและทรพยสนของนกทองเทยว โดยยดหลกทวาตองปองกนรกษาความปลอดภยแกนกทองเทยวอยางเขมงวด เพอใหนกทองเทยวอบอนใจ

Xie, Philip Feifan (2004) กลาวไววา การทองเทยวทางวฒนธรรมเปนการทองเทยวทไดรบความนยมและน าพาผคนจากดนแดนและชาตพนธทแตกตางกนมาพบปะซงกนและกน

บญเลศ จตตงวฒนา (2548) กลาววา การทองเทยวเชงวฒนธรรมเปนรปแบบหนงของการทองเทยวแบบยงยนทมงเดนทางไปทองเทยวยงแหลงทองเทยวทมนษยสรางขน เพอใหไดรบความสนกสนานเพลดเพลนและไดรบความรจากการศกษาความเชอ ความเขาใจตอสภาพสงคมและวฒนธรรม มประสบการณใหมๆ เพมขน มจตส านกตอการรกษาสภาพแวดลอมและวฒนธรรม โดยชมชนทองถนมสวนรวมตอการจดการทองเทยว อนเปนการทองเทยวทกอใหเกดความสมดลแหงกระแสการพฒนาการทองเทยวและกระแสการอนรกษสงแวดลอมควบคกนไป จงสมควรอยางยงทจะตองชวยกนสนบสนนสงเสรมใหการทองเทยวเชงวฒนธรรมกอประโยชนสงสดแกทกฝายทเกยวของทงในปจจบนและอนาคตอยางย งยน เนองจากประเทศไทยเปนชาตทมความเจรญดานศลปวฒนธรรมและประเพณตางๆ ทสบทอดตอเนองกนมาแตบรรพกาล สงเหลานเปนสมบตล าคาทแสดงใหเหนแจงถงคณคาทแสดงใหเหนถงความเปนไทยซงแตกตางจากชาตอน จงเปนสงทคนไทยควรแจงถงคณคาและพยายามรกษาไวดวยความร ความฉลาดรอบคอบ มใหสญหายหรอเสอมโทรมไป

2.2.3 ความหมายของการทองเทยวเชงวฒนธรรม บญเลศ จตตงวฒนา (2548) กลาววา การทองเทยวเชงวฒนธรรม หมายถง การเดนทางของผคนหรอกลมคนจากสถานททอยประจ าไปยงทองถน เพอชนชมกบเอกลกษณความงดงามทางวฒนธรรมของกลมชนอน ทงนจะตองเคารพในวฒนธรรมของกนและกน เพอกอใหเกดมตรภาพ ความรความเขาใจ และความซาบซงตรงใจในวฒนธรรมของชมชนนนๆ อกทง

33

ตองค านงถงผลกระทบทจะเกดตอบคคลวฒนธรรม และสงแวดลอมในชมชนนนใหนอยทสด ในขณะเดยวกนชมชนทองถนผเปนเจาของวฒนธรรมกไดประโยชนจากการทองเทยวในดานการสรางรายได และการจางงาน อนน ามาซงการพฒนาเศรษฐกจและสงคม

2.2.4 วตถประสงคของการทองเทยวเชงวฒนธรรม บญเลศ จตตงวฒนา (2548) กลาววา การทองเทยวเชงวฒนธรรมมวตถประสงคเพอแสวงหาประสบการณใหมๆ อนประกอบดวยการเรยนร การสมผส การชนชมกบเอกลกษณความงดงามของวฒนธรรม คณคาทางประวตศาสตร วถชวต ความเปนอยของกลมชนอน ความแตกตางทางวฒนธรรมของชนตางสงคม ไมวาจะเปนดานของศลปะ สถาปตยกรรม โบราณสถาน โบราณวตถ เรองราวและคณคาทางประวตศาสตร รปแบบวถชวต ภาษา การแตงกาย การบรโภค ความเชอ ศาสนา จารตประเพณ ลวนแตเปนสงดงดดใจทส าคญ ชวยกระตนใหเกดการทองเทยวเชงวฒนธรรมขน ซงจะท าใหเกดการทองเทยวแบบยงยนทตองรบผดชอบตอปจจยพนฐานทางวฒนธรรม อย 4 ประการคอ 1. เพอมงเนนคณคาของวฒนธรรมทเปนเอกลกษณเฉพาะถน 2. เพอใหทกฝายทเกยวของตองดแลรกษาใหคงไวถงคณภาพสงแวดลอมและคณคาทางวฒนธรรมอยางย งยน 3. เพอใหนกทองเทยวไดรบความพงพอใจสงสด แตในขณะเดยวกนกตองเคารพวฒนธรรมทองถนดวย 4. เพอใหชมชนทองถนไดรบประโยชนตอบแทนอยางเพยงพอ พรอมท งปรบปรงคณภาพชวตของชมชนทองถนใหดขน

2.2.5 แนวคดของการทองเทยวเชงวฒนธรรม บญเลศ จตตงวฒนา (2548) กลาววาแนวคดการทองเทยวเชงวฒนธรรมกเหมอนแนวคดการทองเทยวเชงนเวศ โดยไดรบการตอบสนองเปนอยางดทงภาครฐและเอกชนในการตระหนกถงการพฒนาการทองเทยวทไมท าลายสงแวดลอม จงกอใหเกดกระแสเรยกรองหลก 3 ประการดงตอไปนคอ 1. กระแสความตองการของชาวโลกใหเกดจตส านกการอนรกษสงแวดลอมในแหลงทองเทยว เปนกระแสความตองการของประชาชนทวโลกใหเกดการสรางจตส านกในแงการนรกษสงแวดลอมระดบทองถนจนถงขอบขายกวางขวางไปทวโลก โดยเฉพาะอยางยงการอนรกษระบบนเวศเพอคงความหลากหลายทางชวภาพเอาไว 2. กระแสความตองการของนกทองเทยวใหเกดการศกษาเรยนรในแหลงทองเทยว เปนกระแสความตองการทมมากขนในหมนกทองเทยวทตองการไดรบความร ความ

34

เขาใจเรองการทองเทยวมากกวา ความสนกเพลดเพลนเพยงงอยางเดยว เพอสรางความพงพอใจใหแกนกทองเทยวรปแบบใหม 3. กระแสความตองการของชมชนทองถนในการมสวนรวมในการพฒนาการทองเทยวเพอเปนหลกประกนใหการพฒนาการทองเทยวเปนไปในทศทางทถกตอง และชมชนทองถนยอมรบในผลประโยชนทางเศรษฐกจทจะไดรบ เพอใหเกดการกระจายรายไดทเหมาะสม

2.2.6 หลกการของการทองเทยวเชงวฒนธรรม บญเลศ จตตงวฒนา (2548) กลาววา จากแนวคดของการทองเทยวเชงวฒนธรรมทไดกลาวมาแลวนนไดน าไปสหลกการของการทองเทยวเชงวฒนธรรม 4 ประการคอ 1. เปนการทองเทยวทมการศกษารวบรวมขอมลเกยวกบความส าคญ คณคา ประวตศาสตร ความเปนมาของทรพยากรวฒนธรรมในแหลงทองเทยวนน เพอเปนขอมลแกนกทองเทยวในการเพมคณคาของประสบการณในการเขาชม ในขณะเดยวกนกกอใหเกดความภาคภมใจในมรดกทางวฒนธรรมของชมชนทองถน 2. เปนการทองเทยวทปลกฝงสรางจตส านกของคนในชมชนทองถนใหเกดความรก หวงแหน รกษา และดงชมชนทองถนเขามามสวนรวมในการบรหารจดการทรพยากรของตนดวย และไดรบประโยชนตอบแทนจากการทองเทยวในรปแบบตางๆ เชน การจางงาน การบรการน าเทยว การใหบรการขนสง การใหบรการทพก การขายสนคาทระลก เปนตน 3. เปนการทองเทยวทมการใหความรแกนกทองเทยว เพอใหเกดความเขาใจในวฒนธรรมและไดรบความเพลดเพลน พรอมทงสรางจตส านกในการอนรกษทรพยากรทองเทยวทางวฒนธรรมและสงแวดลอม 4. เปนการทองเทยวทมการเคารพวฒนธรรมของเพอนบาน หรอของชมชนอน รวมทงเคารพในวฒนธรรม ศกดศร และผคนของตนเองดวย วรรณา วงษวานช (2546) กลาววา การทองเทยวรปแบบนจดขนเพอใหนกทองเทยวไดเยยมชมเกยวกบขนบธรรมเนยมประเพณ และวฒนธรรมของทองถน เนองในเทศกาลตางๆ เปนการสบทอดและรกษามรดกทางวฒนธรรมของแตละทองถนไว โดยประชาชนมสวนรวมในการจดการทองเทยวเพอประโยชนของทองถน ซงมหลกเกณฑทส าคญ คอ 1. เปนประเพณหรอวฒนธรรมทเปนเอกลกษณทเดนของแตละทองถน และสมควรทจะด ารงรกษาไวสบตอไป 2. เจาของพนทรวมมอกบหนวยงานตางๆ ทงดานการวางแผน การจดการ และการอนรกษ 3. มวทยากรและมคคเทศกประจ าทองถน

35

4. มงใหนกทองเทยวไดรบท งความร ความสนกสนานเพลดเพลน ความประทบใจ และประสบการณในการด ารงชวตในสงคมและวฒนธรรมทแตกตางไปจากเดม 2.2.7 ลกษณะของการทองเทยวเชงวฒนธรรม บญเลศ จตตงวฒนา (2548) กลาววา จากหลกการของการทองเทยวเชงวฒนธรรมทไดกลาวไปแลว น าไปสลกษณะการทองเทยวเชงวฒนธรรมทส าคญอย 9 ประการ คอ 1. การทองเทยวเชงว ฒนธรรมจะตองเปนการทองเทยวในลกษณะทใหความส าคญกบประวตศาสตร โบราณสถาน ศลปวฒนธรรมและประเพณ โดยยดหลกทวาตองอนรกษทรพยากรทางวฒนธรรมไวใหดทสด เพอใหสามารถสบตอถงอนชนรนหลง 2. การทองเทยวเชงวฒนธรรมจะตองเปนการทองเทยวในลกษณะทมการจดการอยางย งยนทงเชงเศรษฐกจ สงคม และสงแวดลอม โดยยดหลกทวาดวยไมใหเกดผลกระทบตอสงปวดลอมหรอใหกระทบนอยทสด 3. การทองเทยวเชงวฒนธรรมจะตองเปนการทองเทยวทใหคงไวซงวถชวตของคนทองถนในแงสงคมและวฒนธรรม โดยยดหลกทวาตองใหเปนจดดงดดนกทองเทยวทตองการศกษาความแตกตางดานสงคมและวฒนธรรมอนหลากหลาย 4. การทองเทยวเชงวฒนธรรมจะตองเปนการทองเทยวในลกษณะทใหความรแกผเกยวของทกฝายทงนกทองเทยว ผดแลแหลงทองเทยว ผประกอบธรกจทองเทยวและประชาชนในทองถน โดยยดหลกทวาตองใหทกฝายทเกยวของไดรบความรและประสบการณจากการทองเทยว พรอมทงมจตส านกในการอนรกษทรพยากรทองเทยวทางวฒนธรรมและสงแวดลอม 5. การทองเทยวเชงวฒนธรรมจะตองเปนการทองเทยวในลกษณะทใหชมชนทองถนมสวนรวมและไดรบผลประโยชน โดยยดหลกทวาตองใหชมชนทองถนมสวนรวมในการจดการการทองเทยวและไดรบผลประโยชนจากการทองเทยว อนเปนการกระจายรายไดสชมชนทองถน 6. การทองเทยวเชงวฒนธรรมจะตองเปนการทองเทยวในลกษณะทมการตลาดของบรการทองเทยวครบตามเกณฑแหลงอนรกษอยางแทจรง โดยยดหลกทวาจะตองใหธรกจทองเทยวเนนในเรองอนรกษวฒนธรรมและสงแวดลอม 7. การทองเทยวเชงว ฒนธรรมจะตองเปนการทองเทยวในลกษณะทใหนกทองเทยวเกดความพงพอใจ เพมคณคาของประสบการณทไดรบ ท าใหตองการกลบมาทองเทยวซ าอก โดยยดหลกทวาตองมกจกรรมทองเทยวตรงตามความคาดหวงของนกทองเทยวเชงวฒนธรรม 8. การทองเทยวเชงวฒนธรรมจะตองเปนการทองเทยวในลกษณะทค านงถงขดความสามารถรองรบของงพนท และความสะอาดของพนท โดยยดหลกทวาตองไมเกนขด

36

ความสามารถรองรบของพนทในทกๆ ดาน และตองดแลรกษาความสะอาดของแหลงทองเทยวอยเสมอ 9. การทองเทยวเชงวฒนธรรมจะตองเปนการทองเทยวในลกษณะทค านงถงความปลอดภยในชวตและทรพยสนของนกทองเทยว โดยยดหลกทวาตองปองกนรกษาความปลอดภยแกนกทองเทยวอยางเขมงวด เพอใหนกทองเทยวอบอนใจ 2.2.8 องคประกอบของการทองเทยวเชงวฒนธรรม บญเลศ จตตงวฒนา (2548) กลาววา การทองเทยวเชงวฒนธรรมเปนการทองเทยวเพอเรยนรผอนและยอนกลบมามองตวเองอยางเขาใจในสรรพสงของโลกทไมสามารถแยกตวออกจากกนได ตองพงพาอาศยซงกนและกน ฉะนนองคประกอบของการทองเทยวเชงวฒนธรรมทส าคญจงควรม 6 ดานองตามองคปรกอบของการทองเทยวแบบยงยนดงตอไปนคอ 2.2.8.1 องคประกอบดานแหลงทองเทยวทางวฒนธรรม เปนการทองเทยวในแหลงทองเทยวทางวฒนธรรมทมเอกลกษณเฉพาะถน อนประกอบดวย สงดงดดใจอย 10 ประการคอ 1. ประวตศาสตรและรองรอยทางประวตศาสตรทยงปรากฏใหเหน 2. โบราณคดและพพธภณฑสถานตางๆ 3. งานสถาปตยกรรมเกาแกดงเดมในทองถนและสงปลกสราง ผงเมอง รวมทงซากปรกหกพง 4. ศลปะ หตถกรรม ประตมากรรม ภาพวาด รปปน และแกะสลก 5. ศาสนา รวมถงพธกรรมตางๆ ทางศาสนา 6. ดนตร การแสดละคร ภาพยนตร มหรสพตางๆ 7. ภาษาและวรรณกรรม รวมถงระบบการศกษา 8. วถ ชวต เ สอผาเครองแตงกาย การท าอาหาร ธรรมเนยมการรบประทานอาหาร 9. ประเพณ วฒนธรรมพนบาน ขนบธรรมเนยม และเทศกาลตางๆ 10. ลกษณะงานหรอเทคโนโลยตางๆ ทมการน ามาใชเฉพาะทองถน 2.2.8.2 องคประกอบดานกระบวนการการศกษาสงแวดลอม เปนการทองเทยวทมกระบวนการศกษาสงแวดลอม โดยมการศกษาเรยนรสภาพแวดลอมและระบบนเวศในแหลงทองเทยวทางวฒนธรรม เพอปลกจตส านกทถกตองในการอนรกษสภาพแวดลอมใหแกผเกยวของกบการทองเทยว

37

2.2.8.3 องคประกอบดานธรกจทองเทยว เปนการทองเทยวทมการใหบรการทางการทองเทยวโดยผประกอบการธรกจทองเทยว เพออ านวยความสะดวกแกนกทองเทยว และไดรบผลตอบแทนในก าไรสธรกจทองเทยว ซงผประกอบธรกจทองเทยวจะตองมความรเกยวกบสงแวดลอมศกษา อกทงชวยอนรกษทรพยากรทองเทยวทางวฒนธรรมและสงแวดลอม 2.2.8.4 องคประกอบดานการตลาดทองเทยว เปนการทองเทยวทมการค านงถงการตลาดทองเทยวคณภาพ โดยแสวงหานกทองเทยวคณภาพใหเดนทางเขามาทองเทยวยงแหลงทองเทยวทางวฒนธรรม เพอใหนกทองเทยวคณภาพไดรบรและประสบการณจากการทองเทยวเชงวฒนธรรมอยางพงพอใจ อกทงชวยอนรกษทรพยากรทองเทยวทางวฒนธรรมและสงแวดลอม 2.2.8.5 องคประกอบดานการมสวนรวมของชมชนทองถน เปนการทองเทยวทมการค านงถงการมสวนรวมของชมชน โดยใหชมชนทองถนในแหลงทองเทยวทางวฒนธรรมนนมสวนรวมในการพฒนาหรอจดการการทองเทยวอยางเตมรปแบบ และไดรบผลประโยชนตอบแทน เพอกระจายรายไดสทองถน และยกระดบคณภาพชวตของคนในชมชนทองถน 2.2.8.6 องคประกอบดานการสรางจตส านกแกผเกยวของกบการทองเทยว เปนการทองเทยวทตองค านงถงการปลกฝงจตส านกทถกตองทางการทองเทยวแกผเกยวของทกฝาย โดยมการใหความรและสอความหมายในการอนรกษทรพยากรทองเทยวทางวฒนธรรมและสงแวดลอม เพอใหทกฝายเกดความรกและหวงแหนทรพยากรทองเทยวทางวฒนธรรมและสงแวดลอม 2.2.9 นกทองเทยวเชงวฒนธรรม บญเลศ จตต งวฒนา (2548) กลาววา นกทองเทยวเชงวฒนธรรมเปนกลมนกทองเทยวเพอความสนใจใฝรดานประวตศาสตร วฒนธรรม ขนบธรรมเนยมประเพณ วถชวตของชมชน โดยมความรบผดชอบและมจตส านกตอการรกษาสงแวดลอมและมรดกทางวฒนธรรม ซงบรษท มรดกโลก จ ากด (2537) ไดกลาวถงนกทองเทยวเชงวฒนธรรมไววา การทองเทยวเชงวฒนธรรมเปนกลไกซงแยกจากนกทองเทยวเชงวฒนธรรม ออกจากนกทองเทยวทวไปไดอยางชดเจน ตงแตอาชพ ฐานะทางเศรษฐกจ โลกทศน รสนยม และความสนใจคอนไปทางการศกษา ท าใหอยากรอยากเหนความแตกตางและความหลากหลายทางวฒนธรรมของสถานททไปพบเหน เพอเปรยบเทยบกบบานเมองตน สะทอนถงความเปนนดคด นกแสวงประสบการณเพอปรบปรงคณภาพชวตมากกวาจะสนกเพยงอยางเดยว โดยค านงถงผลกระทบอยางหนงอยางใดตอชมชนหรอประเทศทตนเขาไปเทยว นอกจากนกทองเทยวเชงวฒนธรรมยงเปนผพรอมจายคาบรการตางๆในอตราสงกวา นกทองเทยวทวๆ ไป และใหความสนใจตอผลกระทบทางวฒนธรรมและสงแวดลอมของสถานททเขาเขาเยยมชมดวย

38

2.2.9.1 คณสมบตของนกทองเทยวเชงวฒนธรรมพอสรปไดดงนคอ 1. เปนผเดนทางไปยงแหลงทองเทยวยงทองถนใดแลว กมความประสงคทจะสรางสมพนธภาพรวมกน และเปลยนความคดเหนซงกนและกนกบชมชนทองถนนนๆ 2. เปนผทใฝรใฝเรยน เพอเพมคณคาทางการทองเทยว เพมพนคณภาพชวต เรยนรวถชวตวฒนธรรมของผคน และระบบนเวศของทองถนนนๆ 3. เปนผมความประทบใจ ตนเตน ซาบซง และแปลกใจในวฒนธรรม ทองถนทไดไปชม เชน ชมโบราณสถาน การแสดงพนบาน ดนตรพนบาน เรยนรการท าอาหาร เปนตน 4. เปนผมอาชพมนคง มความตองการความปลอดภยตอการเดนทาง ตองการทพกสะอาด ตองการอาหารทมคณคาทางโภชนาการ 5. เปนผ ม จตส านกตอการรกษาคณคาคณภาพสงแวดลอมและวฒนธรรมทองถนอกทงยงมความหวงใยตอการเกดผลกระทบตอทรพยากรทางการทองเทยวและสภาพแวดลอม 2.2.9.2 คณสมบตของมคคเทศกในการทองเทยวเชงวฒนธรรมพอสรปไดดงตอไปนคอ 1. เปนผมความรในสถานททองเทยวเชงวฒนธรรมนนเนอยางด 2. เปนผมความสามารถในการสอความหมายและการสอสารทด โดยเฉพาะภาษาตางประเทศ 3. เปนผมบคลกภาพและความประพฤตด สามารถสรางความศรทธา ความประทบใจและเปนมตรกบนกทองเทยว โดยการแตงกาย การวางตว การเอาใจใส และการตรงตอเวลา อกทงรจงหวะการท ากจกรรม และมสขภาพแขงแรง 4. เปนผทใฝเรยนใฝร ชางสงเกต และมความคดสรางสรรค 5. เปนผรกและรคณคาศลปวฒนธรรมและขนบธรรมเนยมประเพณพนบานของแหลงทองเทยวนนๆ 2.2.9.3 ประเภทของการทองเทยวเชงวฒนธรรม บญเลศ จตตงวฒนา (2548) กลาววา การทองเทยวเชงวฒนธรรมเปนการเดนทางเทยวชมโบราณสถาน ศลปวฒนธรรม ประเพณของทองถนตางๆ เพอไดรบความสนกสนานเพลดเพลน อกทงศกษาความเชอ พธกรรมตางๆ และมความเขาใจวฒนธรรมใหมๆ ในขณะเดยวกนกมจตส านกตอการรกษาสภาพแวดลอมและวฒนธรรม โดยใหชมชนในทองถนมสวน

39

รวมตอการจดการการทองเทยวดวย เราอาจแบงการทองเทยวเชงวฒนธรรมออกเปนประเภทยอยได 5 ประเภทคอ 1. การทองเทยวประวตศาสตร (Historical Tourism) หมายถงการเดนทางทองเทยวไปยงแหลงทองเทยวทางโบราณคดและประวตศาสตร เพอชนชมและเพลดเพลนในสถานททองเทยว ไดรบความรความเขาใจตอประวตศาสตรและโบราณคดในทองถนบนพนฐานของความรบผดชอบและมจตส านกตอการรกษามรดกทางวฒนธรรมและคณคาของสภาพแวดลอม โดยทชมชนทองถนมสวนรวมในการจดการการทองเทยว 2. การทองเทยวงานวฒนธรรมและประเพณ (Cultural and Traditional Tourism) หมายถงการเดนทางทองเทยวเพอชมงานศลปวฒนธรรมประเพณตางๆ ทชาวบานในทองถนนนๆ จดขน เพอใหไดรบความเพลดเพลน ตนตาตนใจในสนทรศลปและศกษาความเชอ การยอมรบนบถอ การเคารพพธกรรมตางๆ อกทงไดรบความรความเขาใจตอสภาพสงคมและวฒนธรรม มประสบการณใหมๆ เกดขน บนพนฐานของความรบผดชอบและมจตส านกตอการรกษามรดกทางวฒนธรรมและคณคาของสภาพแวดลอม โดยชมชนทองถนมสวนรวมในการจดการการทองเทยว 3. การทองเทยวเชงวถชวตชนบท (Rural Tourism/Village Tourism) หมายถงการทองเทยวในหมบานชนบททมลกษณะวถชวต และผลงานสรางสรรคทมเอกลกษณพเศษเดน เพอใหไดรบความเพลดเพลน ไดความร ดผลงานสรางสรรค และภมปญญาพนบาน อกทงมความเขาใจในวฒนธรรมทองถน บนพนฐานความรบผดชอบและมจตส านกตอการรกษามรดกทางวฒนธรรมและคณคาของสภาพแวดลอม โดยชมชนทองถนมสวนรวมในการจดการการทองเทยว 4. การทองเทยวเชงกฬา (Sport Tourism) หมายถงการทองเทยวไปยงสถานทออกก าลงกายหรอเลนกฬาหรอแขงขนการกฬา โดยมกจกรรมการทองเทยวในรปแบบของการจดรายการกฬาตามเสนทางทมแหงทองเทยวทนาสนใจ เพอใหผเขารวมกจกรรมกฬาไดสนกสนานเพลดเพลนกบการออกก าลงกายหรอเลนกฬาหรอแขงขนการกฬา ในขณะเดยวกนกไดไปทองเทยวยงแหลงทองเทยวตามเสนทางการจดกรายการกฬา ท าใหไดรบความรความเขาใจและประสบการณใหมๆ เพมขน บนพนฐานของความรบผดชอบและมจตส านกตอการรกษามรดกทางวฒนธรรมและคณคาทางสภาพแวดลอมโดยชมชนทองถนมสวนรวมในการจดการการทองเทยว 5. การทองเทยวเชงสขภาพทางวฒนธรรม (Cultural Health Tourism) หมายถงการเดนทางทองเทยวไปเยยมชมแหลงทองเทยวทางวฒนธรรม โดยมกจกรรมสงเสรมสขภาพหรอฟนฟสขภาพทางวฒนธรรม เชน การนวดตว การนวดฝาเทา การอบสมนไพร การ

40

ประคบสมนไพร การฝกกายบรหาร การฝกสมาธ เปนตน เพอเสรมสรางสขภาพและคณภาพชวตของนกทองเทยวบนพนฐานของความรบผดชอบอยางมจตส านกตอการรกษามรดกทางวฒนธรรมและคณคาของสงแวดลอม โดยชมชนทองถนมสวนรวมในการจดการการทองเทยว

2.2.10 การอนรกษวฒนธรรม ความหมายเกยวกบการอนรกษวฒนธรรมไดมการใหความหมายจากนกวชาการ

องคการ หนวยงานตางๆ ไดใหความหมายไวดงน เอกชย เครออนตะ (2540) มนษยสรางวฒนธรรมขน เพราะมนษยมลกษณะ

เฉพาะทแตกตาง จากสตวและสรางขนเพอเปนกลไกในการปรบตว รวมทงเพอสนองความตองการทจ าเปน 3 ระดบ คอ อนดบแรกความตองการเบองตนหรอความตองการปจจยส เพอการอยรอดอนทสองความตองการทเกดตามมาหรอ ความตองการเพมเตม เพอใหมนษยสามารถอาศยอยในสงคมได เชน ความตองการดานการสอสาร ซงท าใหเกดระบบภาษาและสญลกษณขน เปนตน อนดบสดทายความตองการทจะอยรวมกนอยางสงบสข ซงท าใหเกดวฒนธรรมทใชในการควบคมสงคมขน และความตองการรวมหรอความตองการใหความอยรอดนน เกดความสมบรณพนสข เชน การพกผอนการแสดงออกทางสนทรยภาพ ศลปะและดนตร เปนตน

สรชย หวนแกว (2540) การเปลยนแปลงวฒนธรรม หมายถง การเปลยนแปลงทเกดกบสงทมนษยสรางขนไมวาจะดานวฒนธรรมวตถ เชน เครองมอเครองใช เปนตนหรอดานทไมใชวฒนธรรมวตถ เชน คานยมของสงคม เปนตน และเมอการเปลยนแปลงเกดขนกบสวนใดกมก จะสงผลกระทบกบสวนอนทมความสมพนธโยงใยกนดวย สวนเหตผลทวฒนธรรมตองเปลยนแปลงไป กเพราะตองปรบใหเหมาะสมกบสภาพใหมทเกดขนนนเอง

จ านง อดวฒนสทธ (2540) นอกจากน การขดเกลาทางสงคม กจดเปนกระบวนการเรยนรเพอถายทอดวฒนธรรมเชนกน โดยนยแรก ถายทอดเพอใหมนษยเรยนรวฒนธรรมและบทบาทหนาทของตน เพราะมนษยไมมความรเรองวฒนธรรมตดตวมาแตก าเนดและอกนยหนง ถายทอดเพอพฒนาใหสมาชกในสงคมมบคลกภาพและการปฏบตตนตามแบบแผนในทศทางเดยวกน การขดเกลาทางสงคมท าได 2 ทาง คอ ทางตรง โดยการสอนหรอบอกโดยตรง เพอใหบคคลไดเรยนรอยางถองแท และทางออม โดยการไดรบประสบการณ จากการสงเกตหรอเรยนแบบจากผอน ซงองคกรทท าหนาทขดเกลาทางสงคมม 6 องคกร คอ ครอบครว สถานศกษา กลมเพอน องคกรทบคคลสงกดอย สถาบนศาสนา และสอมวลชน เปนตน

ศรศกร วลลโภดม (2543) การจะน าวฒนธรรมมาใชในงานพฒนา ผคนในสงคมนนๆ ควรจะตองท าความเขาใจวฒนธรรมของตนใหดเสยกอนวา มจดเดนหรอจดดอยอะไรบาง และเมอเขาใจแลว กตองพจารณาวาวฒนธรรมสวนใดควรไดรบการอนรกษและสงเสรมหรอสวน

41

ใดควรปรบปรงแกไข ทงนกเพอใหเกดผลดตองานพฒนา การท าความเขาใจวฒนธรรมของสงคมแตละแหงมความแตกตางกน ดงน นลกษณะการน าว ฒนธรรมมาใชในการพฒนาสงคมทหลากหลายแตกตางกนไปตามพนฐานวฒนธรรมของแตละสงคม

สรปไดวา การอนรกษวฒนธรรม คอ การอนรกษและการใชทรพยากรอยางชาญฉลาดใหเปนประโยชนตอประชาชนในพนทมากทสดและสามารถทจะมจะใชไดเปนเวลานานทสด ซงตองสญเสยประโยชนใหนอยทสด ทงนตองกระจายการใชประโยชนจากทรพยากร โดยทวถงมากทสด และวฒนธรรมเปนสงทมนษยตองเรยนรและถายทอดเพอสอนใหคนรนหลงรถงระบบสญลกษณของสงคมและการถายทอดวฒนธรรมนถอเปนหนงในกระบวนการสบสานวฒนธรรม หมายถง การสบสานเรองราวในอดตทมการสบทอดและปรบปรงใหสอดคลองกบยคสมย เกดผลเปนประโยชนแกคนในปจจบนและมชวตชวาพรอมทจะเปนรากฐานของการสบตอไปเบองหนา ใหเปนทนาชนชมและแผความนยมกวางออกไป 2.3 แนวคดเกยวกบพฤตกรรมนกทองเทยว ฉลองศร พมลสมพงศ (2550) กลาววา นกทองเทยวเปนผบรโภคทตองการสนคาและบรการแตกตางจากการบรโภคสนคาจ าเปนและสนคาอตสาหกรรมทวไป ผประกอบธรกจจ าเปนตองคนหา หรอวจยพฤตกรรมการบรโภคของนกทองเทยววามพฤตกรรมการซอกอนและหลงการใชบรการอยางไร เพอชวยสามารถจดกลยทธและกจกรรมทางการตลาดใหตอบสนองความพงพอใจของนกทองเทยวไดอยางเหมาะสม ค าถาม 7 ค าถามทนยมใชคนหาพฤตกรรมการบรโภค ประกอบดวย (6 Ws และ 1 H) - 6 Ws คอ Who, Whom, What, Why, When, Where - 1 H คอ How

42

ตารางท 2.1 แสดงค าถามค าตอบเกยวกบพฤตกรรมการบรโภค

ค าถาม ค าตอบ กลยทธในแผนงานตลาด 1. ใครอยในตลาดเปาหมาย (Who is in the target market?)

- ลกษณะกลมเปาหมาย (Occupants) - ประชากรศาสตร ภมศาสตร จตวทยา พฤตกรรมผบรโภค

- กลยทธ 4 Ps หรอมากกวา Product , Price , Place , Promotion ทเหมาะสมกบ กลมเปาหมาย

2. ผบรโภคซออะไร (What does the consumer buy?)

- สงทผบรโภคตองการซอ (Objects) ไดแกสนคาและ บรการคณสมบต องคประกอบ ของผลตภณฑ (Product Component)

- กลยทธดานผลตภณฑ (Product Strategies) - ความแตกตางดานผลตภณฑ การบรการ บคลากร ราคา ภาพลกษณ

3. ท าไมผบรโภคจงซอ (Why does the consumer buy?)

- วตถประสงคในการซอ (Objectives) - ปจจยทมอทธพลตอพฤตกรรม การซอ ไดแก ปจจยภายใน ปจจยภายนอกและปจจยเฉพาะ บคคล

- กลยทธการสงเสรมตลาด (Promotion Strategies) ศกษาเหตจงใจในการซอ ปจจยทท าใหเกดความ ตองการเดนทางทองเทยว ก าหนดแนวความคดและ จดขายในการโฆษณา

4. ใครมสวนรวมในการ ตดสนใจซอ (Who participates in the buying?)

- บทบาทของกลมตางๆ (Organizations) ทมอทธพลตอการตดสนใจซอ ประกอบดวย ผรเรม ผมอทธพล ผตดสนใจซอ ผซอ และผใช

- กลยทธการโฆษณา และ การสงเสรมการตลาด (Advertising And Promotion Strategies) โดยใชกลมอทธพล และกลมเปาหมายเปน แนวทางสรางสรรคการ โฆษณาและเลอกใชสอ โฆษณาใหเหมาะกบกลม

43

ตารางท 2.1 แสดงค าถามค าตอบเกยวกบพฤตกรรมการบรโภค (ตอ)

ค าถาม ค าตอบ กลยทธในแผนงานตลาด - ผบรโภคซอเมอใด

(When does the consumer buy?)

- โ อ ก า ส ใ น ก า ร ซ อ (Occasions)

ชวงฤดกาลของป ฤดกาล ทองเทยว เทศกาล โอกาสพเศษ วนหยด เวลาวาง

- กลยทธการสงเสรมตลาด

(Promotion Strategies) เชน สงเสรมการตลาดนอก ฤดกาลทองเทยวการสงเสรม การขายความรวมมอ ระหวางธรกจ(Partnership)

- ผบรโภคซอทไหน (Where does the consumer buy?)

- แหลงหรอสถานทจ าหนาย

(Outlets) เชน ส านกงานตวแทนจ าหนาย ฯลฯ

- กลยทธชองทางการจด จ าหนาย (Channel of Distribution) โดยผาน สถาบนการคาสง สถาบน การคาปลก

- ผบรโภคซออยางไร

(How does the consumer buy?)

- ขนตอนในการตดสนใจซอ - การรบรความตองการ - การคนหาขอมล - การประเมนผลพฤตกรรม - การตดสนใจซอ - ความรสกหลงการซอ

- กลยทธการสงเสรมตลาด (Promotion Strategies) และ ราคาใหสอดคลองกบ วตถประสงคในการตดสนใจ ซอ

(ทมา: ฉลองศร พมลสมพงศ, 2550) ในการทจะแสวงหาแนวทางการพฒนาแหลงทองเทยวและเลอกกลยทธการตลาดนนเปนสงจ าเปนทเราจะตองเลอกวธการทเหมาะสมกบกลมเปาหมายทมอยหลายกลม แตละกลมนยมแหลงทองเทยวประเภทตางๆ ทไมเหมอนกน ในทางวชาการเศรษฐศาสตรมทฤษฎทใชอธบายพฤตกรรมของผบรโภคในการเลอกซอสนคาและบรการชนดตางๆ วาเหตใดจงมความประสงค จะบรโภคสนคาหรอบรการชนดนนและบรโภคเปนปรมาณเทาไร ตามทฤษฎพฤตกรรมของผบรโภค ปจจยทมอทธพลตอการตดสนใจบรโภคและจะบรโภค เปนปรมาณมากนอยเทาไรนน มดงตอไปน

44

- ราคาของสนคาหรอบรการชนดนน - ราคาของสนคาหรอบรการทใชบรโภครวมกบสนคาหรอบรการชนดนน หรอเปนคแขงของสนคาหรอบรการชนดนน - รายไดของผบรโภค - รสนยมของผบรโภคอยภายใตอทธพลของปจจยทางสงคมและวฒนธรรม คอ อาย เพศ อาชพ เชอชาต และภมหลงทางวฒนธรรม ในบรบทของการทองเทยว ราคาของ “สนคาทองเทยว” หมายถง คาใชจายทงหมดทตองเสยไปในการเดนทางจากภมล าเนาจนถงแหลงทองเทยว ทรวมทงคายานพาหนะ อาหาร และคาใชจายเบดเตลดระหวางการเดนทางและคาผานประตเขาแหลงทองเทยวและคายานพาหนะภายในแหลงทองเทยว สวนราคาของสนคาหรอบรการทเกยวเนองกบการทองเทยว และตองใชจายรวมกบการซอสนคาทองเทยวกคอ คาทพก คาอาหาร และคาใชจายเบดเตลด สวนราคาของสนคาและบรการทเปนคแขงกบสนคาทองเทยวแหงน กคอ ราคา สนคาทองเทยวแหลงอนทใหบรการประเภทเดยวกน ถาปรากฏวาการมาทองเทยวในแหลงทองเทยวทก าหนดใหนน สนเปลองนอยกวาแหลงอนทสามารถใหความสขความพอใจได เทาเทยมกน นกทองเทยวกจะตดสนใจมาเทยวชมแหลงน น ส าหรบนกทองเทยวทเขามาจากตางประเทศ ราคา “สนคาทองเทยว” ภายในประเทศไทยจะมปจจยอกตวหนงมาก าหนด คอ อตราแลกเปลยนเงนตราตางประเทศ กลาวคอ ถาเงนตราตางประเทศสามารถแลกเปนเงนไทยไดมากขน (คาเงนบาทตกต า) กจะท าใหราคาสนคาทองเทยวในประเทศไทยต าลงกวาเดมเมอเปรยบเทยบกบประเทศอนๆ ทเสนอขายสนคาทองเทยวประเภทเดยวกนและมผลเปนการชกน าใหชาวตางประเทศเขามาเยยมชมแหลงทองเทยวในประเทศไทยมากขน รายไดของผบรโภคเปนปจจยทอาจกลาวไดวามอทธพลตอการตดสนใจเดนทางทองเทยวมากทสด ทงนเพราะการเดนทางทองเทยวจดวาเปนรายการใชจายท “ฟมเฟอย” คอ จะใชจายเพอการนกตอเมอรายการทจ าเปนทงหลายไดรบการตอบสนองหมดสนแลว เมอผบรโภคมรายไดเพมขน การใชจายเพอการแสวงหาความสขความเพลดเพลนจะเพมขนมาก คอ เพมขนในอตราสวนทสงกวาอตราการเพมของรายได ในทางเศรษฐศาสตร เราจดวาการใชจายเพอเดนทางทองเทยว เปนอปสงคทม “ความยดหยน” สงตอการเพมของรายได ดวยเหตนจงเปนทปรากฏวาในชวงระยะเวลาทเศรษฐกจรงเรอง จ านวนนกทองเทยวและการใชจายของนกทองเทยวจะเพมขนมาก และในชวงเวลาของความซบเซาทางเศรษฐกจ จ านวนและการใชจายของนกทองเทยวกจะลดลงอยางรวดเรวเชนเดยวกน ส าหรบปจจยรสนยมนนมบทบาทเปนตวก าหนดทส าคญทจะบอกใหทราบวานกทองเทยวในกลม อาย อาชพ เพศ ภมหลงทางสงคม และวฒนธรรมตางกน จะนยมการทองเทยวประเภทใด

45

และเมอโครงสรางทางเศรษฐกจและสงคมเปลยนไปจะมความตองการแหลงทองเทยวเปลยนไปอยางไร เมอเราทราบองคประกอบของนกทองเทยวทมลกษณะทางสงคมและวฒนธรรมตางๆกน เรากสามารถจะทราบไดวาจะมอปสงคส าหรบบรการตางๆ และส าหรบแหลงทองเทยวประเภทตางๆมากหรอนอยเพยงไร ขอมลเชนนจะมประโยชนในการจดล าดบความส าคญของแหลงทองเทยวทควรไดรบการพฒนาในระดบตางๆ ใหสอดคลองกบอปสงคทจะเกดผลตอบแทนสงและคมคาเงนงบประมาณทจายไป กลมตางๆทางสงคมและรสนยมของนกทองเทยวนน อาจจดไดตามสงตอไปน 1. อาย ผสงอายจะแสวงหาความเพลดเพลนจากกจกรรมการทองเทยวชนด Mass Tourism คอ ใชความพยายามทางรางกายและสมองนอย และพกแรมในสถานททใหความสะดวกสบายทางรางกาย ตามค านยามศพทของการทองเทยวแหงประเทศไทย กลมนประกอบดวย Elderly, Ladies, Family สวนผทมอายวยหนมสาวและวยเรยนจะตองการความเพลดเพลนจากการทองเทยวทใหโอกาสใชความพยายามทางรางกายพบเหนสงแปลกตาแปลกใจและไดรบความรทางสตปญญา นกทองเทยวกลมนตรงกบกลม Youth/ Students, Adventurers, Cultures Exchange 2. เพศ นกทองเทยวเพศชาย ถามาโดยล าพงมกจะแสวงหาความเพลดเพลนจากแหลงพกผอนหยอนใจทเสนอบรการเครองดมและสถานบนเทง ถามากบครอบครวกแสวงหาความเพลดเพลนประเภท Mass Tourism ส าหรบนกทองเทยวสตรกมกสนใจกบแหลงซอสนคาทงสนคาฟมเฟอย ราคาแพง เสอผา เครองประดบ ตลอดจนสนคาหตถกรรมทองถน 3. อาชพ นกทองเทยวสวนมากเปนชนชนกลาง (Middle Class) ทประกอบอาชพลกจางพนกงานและต าแหนงอนๆ จนถงระดบผบรหารและผประกอบวชาชพอสระ นกทองเทยวระดบผบรหารตรงกบกลมทการทองเทยวแหงประเทศไทยเรยกวา กลม Business, Leisure, Golf, Health, MICE (ประชม, สมมนา, งานแสดงสนคา ฯลฯ) สวนผประกอบวชาชพจะเขาขายกลม Teacher, Lecturer กลมผบรหารจะตองการสถานทพกทหรหราสะดวกสบาย มโอกาสพบปะบคคลในสาขาอาชพระดบเดยวกน พรอมกนกบการพกผอนตามรสนยมของกลมอาย สวนผทท างานในระดบต า ลงมามกจะมงานอาชพทตองท างานจ าเจซ าซากทนาเบอหนายไมมโอกาสเดนทางเชงธรกจ นกทองเทยวกลมนจะแสวงหาบรรยากาศทตางไปจากสภาพแวดลอมประจ าวนในสถานทประกอบอาชพ ตองการความตนเตนเราใจ และแหลงธรรมชาตทเพยงแตเยยมชมไมตองการใชความพยายามทางรางกาย สวนผทมอาชพทางการเกษตรจะไมตองการเยยมชมแหลงธรรมชาต เพราะอยกบธรรมชาตมาแลวตลอดป สงทนกทองเทยวกลมนแสวงหากคอ การประกอบพธกรรมทางศาสนา วฒนธรรม ขนบธรรมเนยมประเพณ และเทศกาลทองถน

46

4. ภมหลงทางสงคมและวฒนธรรม ปจจยนปรากฏชดเมอเราเปรยบเทยบพฤตกรรมในเรองการแสวงหาแหลงทองเทยวของชาวตางชาตทมาจากภมภาคตางๆ ของโลก และนกทองเทยวชาวไทย จากขอมลการทองเทยวในประเทศไทยทวไป ปรากฏวาชาวยโรปมกนยมแหลงทองเทยวธรรมชาต การผจญภย การเดนปา ฯลฯ คอ กจกรรมทตองใชความพยายามทางรางกายเพอผจญกบความทาทายของธรรมชาต นกทองเทยวกลมนจดวาอยในขาย Diving, Adventurer, Expats and Overland ตามนยามศพทของการทองเทยวแหงประเทศไทยทเปนเชนนเนองจากวา นกทองเทยวจากประเทศเหลานมความเปนอยในสภาพแวดลอมทางสงคมทมนคง เปนระเบยบทกคนไดรบความสะดวกสบายและความปลอดภยในการประกอบอาชพและด ารงชวตประจ าวน ความทาทายความสามารถทางรางกายและจตใจ มนอย จนรสกเบอหนาย ตองการแสวงหาการสมผสธรรมชาต ความทาทายการผจญภยทตองใชความพยายามทางรางกาย และความมนคงทางจตใจเขามาแกไข แตนกทองเทยวชาวเอเชยมกมาจากกลมชนชนกลางทเพงผานพนระยะเวลาของการตองพากเพยรท างานเพอสะสมทรพยสน มความเหนอยลาตองการพกผอนทใชความพยายามทางรางกายนอย พกในโรงแรมทสะดวกสบาย เยยมชม และซอสนคาทระลก อกประการหนงวฒนธรรมของชาวเอเชยไมนยมการใชแรงงาน หรอความพยายามทางรางกาย เพราะถอวาเปนวถชวตของคนดอยฐานะทางสงคม จงไมปรากฏวานกทองเทยวชาวเอเชย (ยกเวนญปน) นยมแหลงทองเทยวธรรมชาตทตองมการผจญภยเฉกเชนนกทองเทยวชาวยโรป ปจจยทเกยวของกบการตดสนใจชอ หมายถง บทบาทของนกทองเทยวทมสวนเกยวของกบการตดสนใจเทยวมปจจยทเกยวของ ไดแก - ผรเรม (Initiator) เปนผเสนอ หรอแนะน าความคดในการทองเทยวเปนคนแรก - ผมอทธพล (Influencer) เปนผกระตน หรอชกจงวาควรซอ หรอไมควรซอบรการดานการทองเทยว - ผตดสนใจซอ (Decider) เปนผตดสนใจขนสดทายวาจะซอ หรอไมซอสนคาและบรการดานการทองเทยว - ผซอ (Buyer) เปนผไปท าการซอ หรอลงมอซอโดยน าเงนไปแลกเปลยนกรรมสทธในสนคาและบรการดานการทองเทยว - ผใช (User) เปนผบรโภคทใชสนคาและบรการดานการทองเทยวนนๆ กระบวนการซอของผบรโภค ประกอบดวยขนตอนในการตดสนใจซอดงน - การรบรความตองการ (Need Awareness) หรอการรบรปญหา (Problem Recognition) เกดจากสงกระตนภายใน และภายนอก

47

1) สงกระตนภายใน ไดแก ความตองการทางรางกายและจตใจ และการรบรความตองการของตน ฯลฯ 2) สงกระตนภายนอก ไดแก ความตองการทางสงคม เศรษฐกจ ฯลฯ - การคนหาขอมลเพอสนองความตองการ (Information Search) ในกรณทไมสามารถสนองความตองการไดทนท ความตองการนนๆ กจะถกสะสมมากขน พรอมกบความพยายามหาขอมลไปดวย โดยแหลงขอมลทมอทธพลตอพฤตกรรมการซอ 1) แหลงบคคล (Personal Sources) ไดแก ครอบครว เพอนบาน ญาต คนรจก 2) แหลงการคา (Commercial Sources) ไดแก สอโฆษณา พนกงานขาย ตวแทนจ าหนาย การแสดงสนคาการทองเทยว 3) แหลงชมชน (Public Sources) ไดแก สอมวลชน องคการคมครองผบรโภค 4) แหลงทดลอง (Experimental Sources) ไดแก ส านกงานมาตรฐานผลตภณฑ อตสาหกรรม กรมสงเสรมอตสาหกรรม กระทรวงอตสาหกรรม และหนวยวจยภาวะตลาดของผลตภณฑ - การประเมนผลทางเลอก (Evaluation of Alternatives) เปนพฤตกรรมประเมนผลโดยใหความสนใจลกษณะและคณสมบตของสนคาและบรการ เชน ชอบรษท ตราสนคา หรอสายการบนทใหบรการรวดเรว สะอาด ปลอดภย โรงแรมทสะอาด บรรยากาศด ทตงเหมาะสม เมอดคณสมบตแลวกน ามาจดล าดบความส าคญของคณสมบตตางๆ แลวน ามาเปนตวประเมนผลเพอพจารณาเปนทางเลอกตอไป - การตดสนใจซอ (Purchase Decision) หลงจากความรบรความตองการไดขอมลทเกยวกบผลตภณฑตางๆ ตลอดจนเวลา และวธการช าระเงนแลวกตดสนใจซอ ซงบางครงอาจมปจจยอนๆ ทมอทธพลตอการตดสนใจซอในขณะนนดวย เชน การคาดคะเนภาวะทางเศรษฐกจ ทศนคตทงบวกและลบของบคคลอน ตลอดจนสถานการณทไมไดคาดคะเนมากอน เชน ไมพอใจลกษณะการขายของผขาย อาจท าใหการตดสนใจเปลยนแปลงได - พฤตกรรมภายหลงการซอ (Post Purchase Behavior) เปนความรสกไมพอใจหรอพอใจหลงการซอความพอใจจะมอทธพลตอการซอซ า จงรกภกดตอบรษท หรอชอเสยงของบรษทถาไมพอใจกไมกลบมาใชบรการอก ซงนกการตลาดควรใหความสนใจเปนอยางยงเพอความเจรญเตบโตของธรกจตอไป - กระบวนการซอของผบรโภคมปจจยทเกยวของกบ การกระตน และตอบสนองของพฤตกรรมการบรโภคของนกทองเทยว พจารณารปโดยเหนไดวาสงกระตน (Input) ไดแก ผลตภณฑ การทองเทยวทกประเภท ตลอดจนการใหบรการของธรกจ สนคาและบรการเหลานม

48

การแขงขนสง และเปนแรงกระตนส าคญทผลกดนใหนกทองเทยวเกดความสนใจ แสวงหาขอมลจากสอตางๆ ตลอดจนไดรบขอมลเพมเตมจากบคคลใกลชด เชน ครอบครว กลมอางอง ประกอบกบการเรยนร แรงจงใจ ประสบการณและทศนคตของตน การกลนกรองขอมล ซงอยในกระบวนการตดสนใจ ท าใหเกดการรบร (Perception) และน าไปสการพยายามหาทางตอบสนองความตองการและความจ าเปนของตนโดยการซอผลตภณฑการทองเทยวและโรงแรมทเลอกสรรแลว การตดสนใจซอสนคาและบรการนบวาเปนการตอบสนอง (Output) จากสงกระตน และกระบวนการตางๆ 2.4 แนวคดและทฤษฎแรงจงใจ (Theories of Motivation) แรงจงใจ คอพลงผลกดนใหคนมพฤตกรรม และยงก าหนดทศทางและเปาหมายของพฤตกรรมนนดวย คนทมแรงจงใจสงจะใชความพยายามในการกระท าไปสเปาหมายโดยไมลดละแตคนทมแรงจงใจต าจะไมแสดงพฤตกรรมหรอไมกลมเลกการกระท ากอนบรรลเปาหมาย 2.4.1 ความหมายของแรงจงใจ และการจงใจ (Definition of Motive and Motivation) แรงจงใจ (Motive) เปนค าทไดความหมายมาจากค าภาษาละตนทวา movere ซงหมายถง เคลอนไหว (move) ดงนน ค าวาแรงจงใจจงมการใหความหมายไวตางๆ กนดงน Walters (1978) แรงจงใจ หมายถง บางสงบางอยางทอยภายในตวของบคคลทมผลท าใหบคคลตองกระท าหรอเคลอนไหวหรอมพฤตกรรม ในลกษณะทมเปาหมาย กลาวอกนยหนงกคอ แรงจงใจเปนเหตผลของการกระท านนเอง Loundon and Bitta (1988) แรงจงใจ หมายถง สภาวะทอยภายในตวทเปนพลง ท าใหรางกายมการเคลอนไหว ไปในทศทางทมเปาหมายทไดเลอกไวแลวซงมกจะเปนเปาหมายทมอยภาวะสงแวดลอม จากความหมายน จะเหนไดวา แรงจงใจจะเกยวของกบองคประกอบทส าคญ 2 ประการ คอ (1) เปนกลไกทไปกระตนพลงของรางกายใหเกดการกระท า และ (2) เปนแรงบงคบใหกบพลงของรางกายทจะกระท าอยางมทศทาง สวนการจงใจ (Motivation) เปนเงอนไขของการไดรบการกระตนโดยมการใหความหมายไว ดงน Schiffman and Kanuk (1991) การจงใจ หมายถง แรงขบเคลอนทอยภายในของบคคลทกระตนใหบคคลมการกระท า

49

Anita E. Woolfolk (1995) การจงใจเปนภาวะภายใน ของบคคล ทถกกระตนใหกระท าพฤตกรรมอยางมทศทางและตอเนอง Michael Domjan (1996) การจงใจเปนภาวะในการเพมพฤตกรรม การกระท าหรอกจกรรมของบคคลโดยบคคลจงใจกระท าพฤตกรรมนนเพอใหบรรลเปาหมายทตองการ จากค าอธบายดงกลาว สรปไดวา การจงใจ เปนกระบวนการทบคคลถกกระตนจากสงเราโดยจงใจใหกระท าหรอดนรนเพอใหบรรลวตถประสงคบางอยางซงจะเหนไดวา พฤตกรรมทเกดจากการจงใจเปนพฤตกรรมทมใชเปนเพยงการตอบสนองสงเราปกตธรรมดา แตตองเปนพฤตกรรมทมความเขมขนมทศทางจรงจงมเปาหมายชดเจนวาตองการไปสจดใด และพฤตกรรมทเกดขนเปนผลสบเนองมาจากแรงผลกดนหรอแรงกระตนทเรยกวาแรงจงใจดวย 2.4.2 ความส าคญของการจงใจ การจงใจมอทธผลตอผลผลต ผลตผลของงานจะมคณภาพดมปรมาณมากนอยเพยงใดขนอยกบการจงใจในการท างาน ดงนน ผบงคบบญชาหรอหวหนางานจงจ าเปนตองเขาใจวาอะไรคอแรงจงใจทจะท าใหพนกงานท างานอยางเตมท และไมใชเรองงายในการจงใจพนกงานเพราะ พนกงานตอบสนองตองาน และวธท างานขององคกรแตกตางกน การจงใจพนกงานจงมความส าคญ สามารถสรปความส าคญของการจงใจในการท างานไดดงน 2.4.2.1 พลง (Energy) เปนแรงขบเคลอนทส าคญตอการกระท า หรอพฤตกรรมของมนษย ในการท างานใด ๆ ถาบคคลมแรงจงใจในการท างานสงยอมท าใหขยนขนแขง กระตอรอรน กระท าใหส าเรจซงตรงกนขามกบบคคลทท างานประเภท "เชาชาม เยนชาม" ทท างานเพยงเพอใหผานไปวนๆ 2.4.2.2 ความพยายาม (Persistence) ท าใหบคคลมความมานะ อดทน บากบน คดหาวธการน าความรความสามารถและประสบการณของตนมาใชใหเปนประโยชนตองานใหมากทสด ไมทอถอยหรอละความพยายามงาย ๆ แมงานจะมอปสรรคขดขวาง และเมองานไดรบผลส าเรจดวยดกมกคดหาวธการปรบปรงพฒนาใหดขนเรอยๆ 2.4.2.3 การเปลยนแปลง (Variability) รปแบบการท างานหรอวธท างานในบางครงกอใหเกดการคนพบชองทางด าเนนงานทดกวา หรอประสบผลส าเรจมากกวานกจตวทยาบางคนเชอวาการเปลยนแปลงเปนเครองหมายของความเจรญกาวหนาของบคคล แสดงใหเหนวาบคคลก าลงแสวงหาการเรยนรสงใหม ๆ ใหชวตบคคลทมแรงจงใจในการท างานสงเมอดนรนเพอจะบรรลวตถประสงคใด ๆ หากไมส าเรจบคคลกมกพยายามคนหาสงผดพลาด และพยายามแกไขใหดขนในทกวถทางซงท าใหเกดการเปลยนแปลงการท างานจนในทสดท าใหคนพบแนวทางทเหมาะสม ซงอาจจะตางไปจากแนวเดม

50

2.4.2.4 บคคลทมแรงจงใจในการท างานจะเปนบคคลทมงมนท างานใหเกดความเจรญกาวหนา และการมงมนท างานทตนรบผดชอบใหเจรญกาวหนาจดวาบคคลผ น นมจรรยาบรรณในการท างาน (Work Ethics) ผมจรรยาบรรณในการท างาน จะเปนบคคลทมความรบผดชอบ มนคงในหนาทมวนยในการท างานซงลกษณะดงกลาวแสดงใหเหนถงความสมบรณผมลกษณะดงกลาวนมกไมมเวลาเหลอพอทจะคดและท าในสงทไมด 2.4.3 ลกษณะของแรงจงใจ แรงจงใจของมนษยมมากมายหลายอยาง เราถกจงใจใหมการกระท าหรอพฤตกรรม หลายรปแบบ เพอหาน าและ อาหารมาดมกน สนองความตองการทางกาย แตยงมความตองการมากกวานน เชน ตองการความส าเรจ ตองการเงน ค าชมเชย อ านาจ และในฐานะทเปนสตวสงคม คนยงตองการมอารมณผกพนและอยรวมกลมกบผอน แรงจงใจ จงเกดขนไดจากปจจยภายในและปจจยภายนอก 2.4.3.1 แรงจงใจภายใน (Intrinsic Motives) แรงจงใจภายในเปนสงผลกดนจากภายในตวบคคล ซงอาจจะเปนเจตคต ความคดเหน ความสนใจ ความตงใจ การมองเหนคณคา ความพอใจ ความตองการ ฯลฯ สงตางๆ ดงกลาวมาเหลานมอทธพลตอพฤตกรรมคอนขางถาวร เชน คนงานทเหนคณคาของงาน มองวาองคการคอสถานทใหชวตแกเขาและครอบครว เขากจะจงรกภกดตอองคการ กระท า การตางๆ ใหองคการเจรญกาวหนา หรอในกรณทบานเมองประสบปญหาเศรษฐกจ ในชวงเวลาของเศรษฐกจขาลง องคการจ านวนมากอยในภาวะขาดทน ไมมเงนจายคาตอบแทน แตดวยความผกพน เหนใจกนและกน ทงเจาของกจการ และพนกงานตางรวมกน คาขายอาหารเลกๆ นอยๆ ทงประเภทแซนวช กวยเตยว ฯลฯ เพยงเพอ ใหมรายได ประทงกนไปทงผบรหารและลกนอง และในภาวะดงกลาวนจะเหนวา พนกงานหลายราย ทไมทงเจานาย ทงเตมใจไปท างานวนหยดโดยไมมคาตอบแทน ถาการกระท าดงกลาวเปนไปโดย เนองจากความรสก หรอเจตคตทดตอเจาของกจการ หรอดวยความรบผดชอบในฐานะสมาชกคนหนงขององคการ มใชเพราะ เกรงจะถกไลออกหรอไมมทไป กกลาวไดวา เปนพฤตกรรมทเกดจากแรงจงใจภายใน 2.4.3.2 แรงจงใจภายนอก (Extrinsic Motives) แรงจงใจภายนอกเปนสงผลกดนภายนอกตวบคคลทมากระตนใหเกดพฤตกรรม อาจจะเปนการไดรบรางวล เกยรตยศ ชอเสยง ค าชม การไดรบการยอมรบ ยกยอง ฯลฯ แรงจงใจนไมคงทนถาวรตอพฤตกรรม บคคลจะ แสดงพฤตกรรม เพอ ตอบสนองสงจงใจดงกลาว เฉพาะในกรณทตองการรางวล ตองการเกยรต ชอเสยง ค าชม การยกยอง การไดรบ การยอมรบ ฯลฯ ตวอยางแรงจงใจภายนอกทมอทธพลตอพฤตกรรม เชน การทคนงาน ท างานเพยง เพอแลกกบ

51

คาตอบแทน หรอเงนเดอน การแสดงความขยนตงใจท างานเพยง เพอใหหวหนางานมองเหนแลว ไดความดความชอบ เปนตน 2.4.4 ทฤษฎการจงใจของมาสโลว ทฤษฎท เ กยวของกบความตองการข นพนฐานของมนษย ซงก าหนดโดยนกจตวทยา ชอ มาสโลว (Abraham Maslow) เปนทฤษฎการจงใจทมการกลาวขวญอยางแพรหลาย มาสโลวมองวาความตองการของมนษยมลกษณะเปนล าดบขนจากระดบต าสดไปยงระดบสงสด เมอความตองการในระดบหนงไดรบการตอบสนองแลวมนษยกจะมความตองการอนในระดบทสงขนตอไป 2.4.4.1 ความตองการทางรางกาย (Physiological Needs) เปนความตองการขนพนฐานของมนษยเพอความอยรอด เชน อาหาร เครองนงหม ทอยอาศย ยารกษาโรค อากาศ น าดม การพกผอน เปนตน 2.4.4.2 ความตองการความปลอดภยและมนคง (Security or Safety Needs) เมอมนษยสามารถตอบสนองความตองการทางรางกายไดแลว มนษยกจะเพมความตองการในระดบทสงขนตอไป เชน ความตองการความปลอดภยในชวตและทรพยสน ความตองการความมนคงในชวตและหนาทการงาน 2.4.4.3 ความตองการความผกพนหรอการยอมรบ (ความตองการทางสงคม) (Affiliation or Acceptance Needs) เปนความตองการเปนสวนหนงของสงคม ซงเปนธรรมชาตอยางหนงของมนษย เชน ความตองการใหและไดรบซงความรก ความตองการเปนสวนหนงของหมคณะ ความตองการไดรบการยอมรบ การตองการไดรบความชนชมจากผอน เปนตน 2.4.4.4 ความตองการการยกยอง (Esteem Needs) หรอ ความภาคภมใจในตนเอง เปนความตองการการไดรบการยกยอง นบถอ และสถานะจากสงคม เชน ความตองการไดรบความเคารพนบถอ ความตองการมความรความสามารถ เปนตน 2.4.4.5 ความตองการความส าเรจในชวต (Self-Actualization) เปนความตองการสงสดของแตละบคคล เชน ความตองการทจะท าทกสงทกอยางไดส าเรจ ความตองการท าทกอยางเพอตอบสนองความตองการของตนเอง เปนตน 2.5 บรบททวไปของจงหวดชยภม (Area Context of Chaiyaphum Province)

จงหวดชยภมมศกยภาพในการพฒนาดานการทองเทยว เนองจากมแหลงทองเทยวทางธรรมชาตทนาสนใจหลายแหงโดยเฉพาะอทยานแหงชาตซงมถง 4 อทยาน ไดแก อทยานแหงชาตตาดโตน อทยานแหงชาตภแลนคา อทยานแหงชาตไทรทอง และอทยานแหงชาตปาหนงาม รวมทง

52

มแหลงทองเทยวทางธรรมชาตทส าคญอก เชน เขตรกษาพนธสตวปาภเขยว เขอนจฬาภรณ เขอนหวยกม เขอนล าประทาว รวมทงมน าตก ถ า ผา ทสวยงามอกมากมาย

นอกจากแหลงทองเทยวทางธรรมชาตแลว ยงมแหลงทองเทยวทางประวตศาสตรทนาสนใจ เชน อนสาวรยพระยาภกดชมพล ปรางคก ภพระ ใบเสมา ทสามารถพฒนาเพอดงดดนกทองเทยวใหมาทองเทยวไดอยางไมยากนก เนองจากจงหวดชยภมมความเหมาะสมทางดานทตงเพราะอยใจกลางประเทศ หางจากกรงเทพมหานคร 332 กโลเมตร สามารถตดตอเชอมโยงกบจงหวดอนในภมภาคเดยวกน ภาคเหนอตอนลาง และภาคกลาง ไดสะดวกทงทางรถยนต รถไฟ และเครองบน

จงหวดชยภม เปนจงหวดทมพนทใหญเปนล าดบท 3 ของภาค และใหญเปนล าดบท 7 ของประเทศ มความเหมาะสมดานภมประเทศ ภมอากาศ ประกอบดวยปาไมและภเขารอยละ50 สภาพดนฟาอากาศโดยทวไปไมรอนหรอหนาวเกนไป มอณหภมเฉลยสงสด 29.7 องศาเซลเซยส และเฉลยต าสด 23.4 องศาเซลเซยส มลคามวลรวมเฉลยตอหว หรอ GPP = 26,691 บาท อยในล าดบท 6 ของภาค และล าดบท 62 ของประเทศ มชมชนทเกาแกยาวนาน และเปนสงคมเกษตรกรรมดงเดม ทมความเอออาทร มสถตดานความปลอดภยของจงหวดอยในเกณฑคอนขางสง (ส านกงานจงหวดชยภม, 2555) วดศลาอาสน (ภพระ) ตงอยทบานนาไกเซา ต าบลนาเสยว ภายในบรเวณวดมเพงผาหนซงมภาพจ าหลกกลมพระพทธรป อนเปนทมาของชอ ภพระ และเปนทเคารพสกการะของชาวบานมาชานาน ปจจบนมการสรางหลงคาครอบไว ประกอบดวยพระพทธรปองคใหญประทบนงขดสมาธเพชร หนาตกกวาง 5 ฟต สง 7 ฟต พระหตถขวาวางอยทพระเพลา พระหตถซายพาดอยทพระสงฆ (พระหตถอยในทาตรงขามกบปางมารวชย) เรยกกนวา พระเจาองคตอ มพระพทธรปหนทรายขนาดเลกสง 7 นว ลกษณะเดยวกนอก 1 องคตงวางอยดานหนา ใกลกนมพระพทธรปอก 7 องค จ าหลกรอบเสาหนทราย ประทบนงเรยงแถว ปางสมาธ 5 องค ปางเดยวกบพระเจาองคตอ 2 องค พระพทธรปเหลานมพทธลกษณะเปนแบบพระพทธรปอทอง มอายอยระหวางพทธศตวรรษท 18-19 รวมสมยอยธยาตอนตน ทกปมงานนมสการพระพทธรปทภพระปละ 2 ครง ๆ ละ 3 วน ในชวงวนขน 1 ค า เดอน 3 และวนขน 13 ค า เดอน 5 การเดนทาง จากตวเมองชยภมไปตามทางหลวงหมายเลข 201 (ชยภม-แกงครอ) ประมาณ 15 กโลเมตร เลยวซายตามทางนาเสยว - หวยชนประมาณ 5 กโลเมตร และเลยวซายเขาวดอก 1 กโลเมตร (ส านกงานการทองเทยวและกฬาจงหวดชยภม , 2555)

ปฏทนการทองเทยวจงหวดชยภมในรอบปจะมเทศกาลตางๆ ต งแตเดอนมกราคม – ธนวาคม ในแตละป

53

ตารางท 2.2 ปฏทนการทองเทยวจงหวดชยภม

เทศกาล วน / เดอน / ป อ าเภอ งานวนมะขามหวาน 5 – 7 มกราคม อ.ภกดชมพล งานเจาพอพระยาแล 11 – 20 มกราคม อ.เมองชยภม

งานบญเดอนส ชวง กมภาพนธ - มนาคม

อ.จตรส

งานประจ าปวดหนองบวใหญ กลางเดอนกมภาพนธ 3 - 5 คน

อ.จตรส

งานปดทองรอยพระพทธบาทจ าลอง เดอน 3 อ.เนนสงา งานพระไกรสหนาถ 1 - 3 ม.ค. อ.เกษตรสมบรณ งานบญพระเหวด 13 - 14 มนาคม อ.หนองบวแดง งานพระพทธบาทเขายายหอม เดอน ม.ค. - เม.ย. อ.เทพสถต งานบญพระเหวด เดอน 4 อ.เนนสงา งานสมโภชนเจาพอหลกเมอง 11 – 12 เมษายน อ.ภเขยว

งานปใหมสงกรานต 13 เมษายน ของทกป อ.หนองบวแดง, เทศบาลเมองชยภม, อ.ภเขยว, อ.แกงครอ

งานพระแทนบลลงก เดอนเมษายน อ.บานแทน งานพระธาตหนองสามหมน ขน 15 ค า เดอน 5 อ.ภเขยว

งานภพระ, ร าผฟา ขน 13, 14, 15 ค า เดอน 5

อ.เมองชยภม

งานบญเดอนหก, บวงสรวงดวงวญญาณเจาพอพระยาแล

เดอน 6 ของทกป อ.เมองชยภม

งานบญบงไฟ เดอน 6 อ.เนนสงา, อ.บานเขวา

งานเขาพรรษา 27 – 28 กรกฎาคม อ.เนนสงา, อ.ภเขยว, เทศบาลเมองชยภม

54

ตารางท 2.2 ปฏทนการทองเทยวจงหวดชยภม (ตอ)

เทศกาล วน / เดอน / ป อ าเภอ

งานวนดอกกระเจยวบาน ตนเดอนกรกฎาคม - สงหาคม

อ.เทพสถต

งานบญขาวประดบดน แรม 4 ค า เดอน 9 อ.เนนสงา (บานตาเนน, หนองฉม)

งานงว 15 - 18 พฤศจกายน อ.จตรส งานพระฤทธฤาชย ตนเดอนธนวาคม อ.บ าเหนจณรงค งานเจาพอหลวงอภย 10 – 11 ธนวาคม อ.หนองบวระเหว

งานวดชยสามหมอ 27 ธนวาคม - 4 มกราคม

อ.แกงครอ

เทศกาลและประเพณ ชาวชยภมประมาณรอยละ 95 เปนคนทองถนเดม มวฒนธรรม ประเพณ ซงมลกษณะ

ผสมผสานระหวางความเชอด งเดมของทองถน ส าหรบงานประเพณวฒนธรรมของชาวชยภม จะเหมอนชาวอสานโดยทวไปทมประเพณทกเดอน หรอทเรยกวาประเพณ 12 เดอนของชาวภาคอสาน ไลตามเดอนตางๆ ดงน

เดอนอาย หรอเดอนเจยง เปนงานบญเขากรรม ซงเปนการออกจากอาบตประจ าป ตามวธการของสงฆเปนเวลา 6 วน ประเพณนคอการปลงอาบตครงใหญของสงฆนนเอง ชาวบานทมใจศรทธาจะท าของถวายพระ อนประกอบดวยขาวปลาอาหาร เครองอฏฐบรขารตางๆ ไปถวายเพออนโมทนาใหการเขากรรมลลวงไปดวยด และชาวบานกไดมโอกาสฟงเทศนฟงธรรมไปในเวลาเดยวกนดวย ประเพณเขากรรมนบางแหงเชอวาเปนการทดแทนคณมารดา เพราะถอวามารดาเคยรบกรรมนมาแลว พระสงฆเวลาบวชตามคตความเชอแบบไทย ถอวาทดแทนคณบดามารดา เมอบดามารดาเหนชายผาเหลองของลกชายซงบวชเปนพระถอวาจะไดขนสวรรค เมอพระบวชใหมารดากตองอยกรรมทดแทนคณไปดวย ในวดทใชประกอบพธกรรมนภายในโบสถ แตมบางแหง เชนทจงหวดเลยนยมสรางเปนกฏเลกๆ ชวคราวใหพระสงฆท าการปลงอาบตรอบๆ โบสถ

เดอนย ท าบญคนลาน ประเพณนเปนการแสดงลกษณะเฉพาะของสงคมเกษตรกรรมซงมความเชอและความเคารพในบญคณของธรรมชาตทสงผลถงความอดมสมบรณของพชพนธธญญาหาร เมอเกบเกยวเสรจจะท าการใหทานเปนสรมงคลโดยการท าบญทวดและฟงเทศน หรอบางครงอาจ

55

ท าบญกนทลานนวดขาวเพอบชาแมโพสพ หากขนขาวขนยงแลวกจะรวมกนท าบญทวด ในกรณทท าบญทวด พนททใช คอในโบสถ และลานวด

เดอนสาม ท าบญขาวจ คอการน าขาวเหนยวซงไดจากการเกบเกยวมาปนแบบขาวเหนยวปงสอดไสดวยน าตาลหรอน าออยไปถวายพระพรอม ๆ กบอาหารคาวหวานและเครองอฏฐบรขารอน ๆ พรอมกบมการฟงเทศนและเซนสรวงบชาผปยาตายาย ซงชาวอสานเรยก “ผปตา” อนเปนการแสดงความกตญญตอบรรพบรษ พนททใชในการท าบญขาวจกใชโบสถและลานวด

เดอนส เปนงานบญใหญของอสาน ลกษณะเดยวกนกบงานปอยหลวงของภาคเหนอ งานบญเดอนสของชาวอสานเรยกบญพระเวส (พระเหวด) หรอบญคบงน คองานเทศนมหาชาตนนเอง เนองจากงานบญพระเวสเปนงานใหญ ซงรวมใจกนท าทงหมบานและมการเฉลมฉลองถง 3 วน การใชพนทๆ เกยวเนองกบงานนจงมความเกยวกนระหวางหมบานและวด คอ

วนทหนง เปนวนทชาวบานมารวมกน เรยกวา วนโฮม (รวม) วนทสอง มแหพระเวสสนดร พระนางมทร และกณหา ชาล มการเซงน าขบวนเดนจากหมบาน

มายงวด วนทสาม เปนวนฟงเทศนมหาชาต ซงตามประเพณก าหนดวาตองฟงใหครบกณฑในวนเดยว

การฟงเทศน ในงานบญพระเวสนถอวาไดบญใหญหลวง พรอมทงมการบรจาคเงนในการสรางและบรณปฏสงขรณ พนทในการใชเพองานนจะใชถนนระหวางหมบานและวด ลานวดในการรวมผคน และโบสถในการฟงเทศน

เดอนหา งานบญสรงน า คองานสงกรานตนนเอง ในงานสงกรานตหรอบญสรงน าของอสานน ชาวบานจะหยดงานมาท าบญและสนกสนานรวมกน มการสรงน าพระพทธ พระธรรม พระสงฆ โดยการท าผาม (ประร า) ชวคราว โดยการชวยกนสราง 2 ผาม และอญเชญพระพทธรปขนประดษฐานผามหนง และสรางผามส าหรบพระสงฆผามหนง โดยเรมแตเชามการท าบญตกบาตรในบรเวณวดถวายจงหนเชา ถวายเพล พอเทยงกเรมสรงน าพระ รดน าผใหญ และไปเกบดอกไมมาบชาพระ ค าฟงพระเทศน ปฏบตเชนน 7 วน วนสดทายมการกอพระเจดยทรายรมน าหรอบรเวณวด ในการท าบญสรงน าน จะใชลานวดจะเปนสวนส าคญของงาน เพราะใชเปนทสรางผาม 2 ผาม และกอพระเจดยทราย นอกจากนนกใชโบสถหรอวหารหรอศาลาการเปรยญตามแตสะดวกเพอการฟงเทศน

เดอนหก งานบญวสาขบชา มการฟงเทศนและเวยนเทยนรอบโบสถหรอเจดย ดงนนบรเวณทใชในการท าบญวสาขบชา คอ ลานรอบโบสถหรอเจดยเพอการเวยนเทยน และโบสถหรอวหารเพอการฟงเทศน

นอกจากงานบญวสาขบชาแลว ในเดอนหกยงมงานบญซงนาสนใจคอบญสจจะหรอบญบงไฟ ซงถอวาเปนการบชาเทวดาเพอขอใหฝนตกตองตามฤดกาล ซงเปนประเพณเพอความอยรอดตามลกษณะของสงคมเกษตรกรรม บงไฟทจดและพงขนไปบนทองฟาจะแสดงถงความสมบรณของขาว

56

ปลาอาหารในปตอไป โดยการจดงานบญบงไฟนจะใชบรเวณลานวด เพราะสามารถรองรบผคนจ านวนมากได และใชลานขนาดใหญเพอการจดบงไฟซงมหลายขนาด และมประเพณเกยวเนอง คอ เซงและเถดเทงเปนหมๆ ดวย

เดอนเจด งานบญซ าฮะ หมายถง การช าระจตใจใหเบกบานแจมใส หลงจากทเกษตรกรรม ไดผลผลตด รวมทงมการจดงานบญสนกสนานรนเรงตางๆ แลวไปวดเพอฟงเทศนและท าบญท าทาน และเตรยมตวท างานด ารงชพตอไป จะใชบรเวณของโบสถวหารในการท าบญและฟงเทศน

เดอนแปด งานบญเขาพรรษา มงานในวนแรม 1 ค า เดอน 8 โดยมการจดท าเทยนพรรษาอยางสวยงาม และประกวดประขนกนระหวางหมบาน เพอแหไปถวายวดเปนพทธบชา พรอมมขบวนแหและการฟอนร าตามประเพณเพอท าเทยนพรรษาไปยงวด พรอมการท าบญเลยงพระและฟงเทศน เวลากลางคนมการจดงานฉลองสมโภชตนเทยน ในงานบญเขาพรรษาจะใชถนนตางๆ ในหมบานเพอการท าขบวนแห จนถงวดและใชบรเวณลานวดและโบสถวหารเพอจดท าพธสมโภชและพธสงฆ

เดอนเกา บญขาวประดบดน ก าหนดจดงานในวนแรม 14 ค า เดอน 9 โดยชาวบานจะจดอาหารคาว-หวาน หมากพล บหรใสกระทงหรอหอเตรยมไวตงแตคนแรม 13 ค า พอต 4 ของแรม 14 ค า กน าของไปวด วางไวตามใตตนไม ตามโบสถ หรอบนลานดน เพอเปนการใหทานแกเปรตหรอ วญญาณตางๆ ทตกทกขไดยาก เปนการแผสวนบญตามความเชอถอของไทย พอชวงสายชาวบานกจะออกไปท าบญทวด โดยการฟงเทศนอกหนหนงในการท าบญซ าฮะ จะใชงานบรเวณวดและบรเวณโดยทวไปในวดเพอเซนวญญาณ และใชโบสถวหารในการท าบญและฟงเทศน

เดอนสบ งานบญขาวสาก ก าหนดงานในวนเพญเดอน 10 ซงท ากนทกครวเรอน โดยการจดท าขาวสาก หรอทภาคกลางคอการกวนกระยาสารทนนเอง ขาวสากน นกวนแลวจะน าไปแจกจาย ญาตพนอง สวนการท าบญทวดชาวบานจะจดเตรยมหาเนอปลาไวท าทาน โดยจะน าเนอปลาไปพรอมกบอาหารถวายพระเพออทศสวนกศลใหญาตทลวงลบไปแลว การถวายอาหารพระพรอมเครองอฏฐบรขารนจะท าฉลากตดชอเจาของใสลงในบาตร เมอพระองคใดจบฉลากไดชอของผใดกจะมารบของถวายจากคนชอนน ประเพณนกคอประเพณตานกวยสลากของภาคเหนอ หรอสลากพศดของภาคกลางนนเอง โดยใชบรเวณลานวดและโบสถวหารเพอประกอบพธ

เดอนสบเอด งานบญออกพรรษา เปนงานใหญและสนกสนานรนเรงของชาวบานเพราะนอกจากการท าบญท าทาน ฟงเทศนตามปกต ยงมการละเลนประเพณซงกระท ากนเปนงานใหญ เชนการแขงเรอ (ชวงเฮอ) ไหลเรอไฟ แหปราสาทผง และการจดใตประทป การไหลเรอไฟจะกระท าหลงจากการท าบญตกบาตร ถวายภตตาหาร และสวดมนตรบศล คอระหวาง 19.00 – 20.00 น. จงจะเรมพธไหลเรอไฟเพอเปนการขอขมา และระลกถงพระคณของแมคงคาและบชาพระพทธเจาในวนเสดจจากดาวดงส คอบชารอยพระพทธบาทของพระพทธเจา ณ รมฝงแมน านมมานท ส าหรบการแหปราสาทผงเปนการอทศสวนกศลใหแกบรรพบรษโดยถวายปราสาทผงใหแกวดโดยการแหและฟอน

57

ร าตามประเพณเพอน าปราสาทผงมายงวดพรอมท าบญฟงเทศน และเวยนเทยนรอบพระอโบสถในการจดงานบญออกพรรษานใชพนทมากมายตงแตถนนเพอการแหแหน ลานวดเพอเปนทรวมคนในหมบาน โบสถในการฟงเทศน วหารหรอศาลาการเปรยญในการท าบญเลยงพระ รวมทงการเวยนเทยนรอบโบสถดวย

เดอนสบสอง งานบญกฐน มการจองกฐน แหและการสมโภชกฐนเชนเดยวกบของภาคอนๆ พนททใชในการประกอบพธทอดกฐน คอบรเวณลานวดและโบสถ และชาวบานจดเตรยมอาหารคาวหวานเพอมาถวายพระและเลยงตอนรบกองกฐน พรอมทงรบฟงเทศน

ประเพณทง 12 เดอน ทกลาวมาแลวเปนประเพณทเกยวกบการใชพนทหลกของวด ซงแสดงใหเหนถงความศรทธา และเปนสรางสมพนธ และกลมเกลยวอนดของชาวบาน ซงการจดงานประเพณตางๆ ของภาคอสานมอยตลอดป ซงมการไปท าบญทวดมากกวาภาคอนๆ ของไทย

นอกจากประเพณ 12 เดอนขางตนหากจะพจารณาถงประเพณทส าคญของชาวชยภมซงแตกตางจากจงหวดอนๆ ไดแก

งานเจาพอพญาแลและงานกาชาดจงหวดชยภม ซงจดขนเพอร าลกถงคณงามความดของพระยาภกดชมพล(แล) ผสรางเมองชยภมคนแรกจดขนระหวางวนท 12 – 20 มกราคมของทกป บรเวณสนามหนาศาลากลางจงหวดและสแยกบรเวณอนสาวรยพระยาภกดชมพล(แล)ในการจดงานนประกอบดวย พธบวงสรวงดวงวญญาณของเจาพอพญาแล ขบวนแหสกการะอนสาวรย ขบวนถวายชางแดเจาพอ และขบวนแหของอ าเภอตางๆรวมทงการออกรานจดนทรรศการของหนวยราชการและเอกชนการประกวดผลตผลทางการเกษตร และอนๆ

งานประเพณบญเดอนหก จดทบรเวณศาลหนองปลาเฒาในวนจนทรแรกของเดอน พฤษภาคมของทกป ชาวบานจะไปเคารพสกการะดวงวญญาณของเจาพอพญาแล และร าถวายเจาพอทศาลหลงเกากนเปนจ านวนมาก

ประเพณร าผฟา ประเพณร าผฟา เปนการร าบวงสรวงเปนกลมๆ ทภพระ ซงมพระเจาองคตอ เปนพระพทธรปแกะสลกในหนทรายสงประมาณ 2 เมตร ชาวบานถอวาศกดสทธมาก การร าบวงสรวงจะมขนในระหวางวนท 13 – 15 ค า เดอน 5 คอ เดอนเมษายน และในวนเขาพรรษา ออกพรรษาซงจะมประชาชนไปท าบญกนมาก

งานแหเทยนพรรษา เปนงานทเทศบาลเมองชยภม จดขนในวนขน 15 ค า เดอน 8 ของทกป ซงตกอยประมาณเดอนกรกฎาคม โดยจะมการแขงขนประกวดแหเทยนพรรษา

งานบญเดอนส จดขนท อ.คอนสาร ในวนขน 1-3 ค า เดอน 5 ประมาณกลางเดอนมนาคมของทกป เปนงานประเพณซงมลกษณะเฉพาะของชาวคอนสาร โดยชาวบานจะนยมเลนสะบาแขงขนกน เพอชงรางวลและเพอความสนกสนานทบรเวณวดเจดย ต.คอนสาร และทอนสาวรยหมนอรามค าแหง ซงประเพณแขงสะบานจะพบทเดยวเทานนในภาคอสาน

58

ภาพท 2.1 วดศลาอาสน (ภพระ) (ทมา: ส านกงานทองเทยวและกฬาจงหวดชยภม, 2555)

ภาพท 2.2 พระเจาองคตอ ภพระ (ทมา: ส านกงานทองเทยวและกฬาจงหวดชยภม, 2555)

59

ภาพท 2.3 ประเพณร าผฟา (ภพระ) (ทมา: ส านกงานทองเทยวและกฬาจงหวดชยภม, 2555)

ภาพท 2.4 การสกการะขอพรพระเจาองคตอ (ทมา: ส านกงานทองเทยวและกฬาจงหวดชยภม, 2555)

60

ภาพท 2.5 แผนททองเทยวจงหวดชยภม (ทมา: การทองเทยวแหงประเทศไทย, 2555)

61

2.6 งานวจยทเกยวของ (Related Research) ฐรชญา มณเนตร (2553) ไดศกษาแรงจงใจในการท างานและพฤตกรรมในการท างานใน

ธรกจทองเทยวชายแดนไทย-ลาว เพอเปรยบเทยบพฤตกรรมการท างานระหวางธรกจน าเทยวกบธรกจโรงแรม และเพอศกษาความสมพนธระหวางแรงจงใจในการท างานกบพฤตกรรมการท างานในธรกจทองเทยวโดยมกลมตวอยางทงสน จ านวน 140 คน คอ ธรกจโรงแรม จ านวน 112 คน และธรกจน าเทยว จ านวน 28 คน การศกษาพบวา บคลากรทางธรกจทองเทยวสวนใหญมแรงจงใจในการท างาน บคลากรทางธรกจทองเทยวสวนใหญเหนวาตนเองมปรมาณงาน และบคลากรในธรกจทองเทยวมความผกพนตอองคกร อยในระดบปานกลาง สวนแรงจงใจในการท างานอยในระดบมาก ผลการศกษาพบวา แรงจงใจในการท างาน คณภาพของงานในภาพรวมพบวาอยในระดบมาก

นนทดา สธรรมวงศ และจนทรา เหรมเหมาะ (2550) ไดศกษาวจยเรอง แรงจงใจทมผลตอการทองเทยวเชงนเวศนของนกทองเทยวบรเวณอทยานแหงชาตหาดขนอม หมเกาะทะเลใต จงหวดนครศรธรรมราช ผลการศกษาพบวา กจกรรมการทองเทยวเชงนเวศของนกทองเทยวบรเวณอทยานแหงชาตหาดขนอม-หมเกาะทะเลใต สวนใหญคอ กจกรรมถายภาพ คดเปนรอยละ 56.40 รองลงมาคอ กจกรรมดทวทศน คดเปนรอยละ 46.20 และพบวากจกรรมขจกรยานเสอภเขาเปนกจกรรมทกลมตวอยางเคยท านอยทสด แรงจงใจทมผลตอการทองเทยวเชงนเวศของนกทองเทยวบรเวณอทยานแหงชาตหาดขนอม -หม เกาะทะเลใตมาก ทสด คอ ไดทอง เ ทยวโดยไมท าลายทรพยากรธรรมชาตและแรงจงใจทมผลตอการตดสนใจตอการเลอกสถานททองเทยวทอทยานแหงชาตหาดขนอม-หมเกาะทะเลใตของกลมตวอยางสวนใหญ คอ เปนแหลงทรกนดาร ยากล าบาก และเสยงภยเพอการผจญภย รองลงมาคอ มความสนโดษ สงบ หางไกลจากผคน ปกาศต พนธเพง (2553) ไดศกษาเรองแรงจงใจทมตอการทองเทยวตลาดนดจตจกรของนกทองเทยวชาวตางชาต ผลการศกษาคนสวนใหญเปนเพศชายชาวอเมรกน อาชพพนกงานบรษท วตถประสงคหลกในการมาเทยวตลาดนดจตจกรของผตอบคอจบจายสนคาโดยมาเปนครงแรกในชวงวนหยดพกผอน โดยพกคางคนในโรงแรมกรงเทพมหานครมาทองเทยวกบเพอนโดยแทกซ ทราบขาวเกยวกบตลาดนดจตจกรจากคมอทองเทยวโดยตองการซอเสอผามากทสด คาใชจายตอครงคอ 1,000 – 2,000 บาท โดยจะกลบมาเทยวอกครงเพราะสถานทนาดงดดใจ และจะแนะน าเพอนหรอญาตใหมาทองเทยวตลาดนดจตจกร อศวน แสงพกล (2552) ไดศกษาการเปรยบเทยบแรงจงใจในการเดนทางทองเทยวระหวางนกทองเทยวชาวเอเชยและยโรป งานวจยในครงนใชแบบสอบถามในการเกบขอมลกลมตวอยางนกทองเทยวนานาชาตทเดนทางมาทองเทยวในประเทศไทยจ านวน 400 คน ผลการวจยระบวาแรงจงใจผลกดน (push factor) ทท าใหนกทองเทยวอยากเดนทางทองเทยวทงชาวเอเชยและยโรปม

62

ลกษณะคลายกน คอ แรงจงใจทตองการพบเหนสงแปลกๆใหมๆในสถานทตางๆ (novelty seeking) สวนปจจยดงดด (pull factor) ทท าใหนกทองเทยวชาวเอเชยและชาวยโรปเดนทางมาประเทศไทยมความแตกตางกน

บญเหลอ มประวต และคณะ (2553) ศกษาเรองปจจยของแรงจงใจทมตอการทองเทยวพระราชวงบางปะอนของนกทองเทยวชาวไทย เพอเปรยบเทยบปจจยของแรงจงใจทมตอการทองเทยวพระราชวงบางปะอนของนกทองเทยวชาวไทย ตามปจจยสวนบคคล ศกษาจากกลมตวอยางนกทองเทยวพระราชวงบางปะอน จ านวน 400 คน ผลการวจยพบวา กลมตวอยางสวนใหญเปนเพศหญง อายระหวาง 30-35 ป ระดบการศกษาปรญญาตร ต าแหนงพนกงานบรษทเอกชน ปจจยของแรงจงใจระดบมากทสด คอ ดานอารมณ และการเปรยบเทยบปจจยสวนบคคล ในการทองเทยวพระราชวงบางปะอน พบวา เพศ อาย ระดบการศกษา อาชพ สถานภาพ และทอยอาศยทตางกน ไมท าใหปจจยของแรงจงใจทมตอการทองเทยวพระราชวงบางปะอนตางกน ยกเวน รายไดตางกนท าใหปจจยของแรงจงใจในการมาทองเทยวตางกน

บงกช ฤทธชยนวฒน งามสม (2549) ไดท าวจยเรองแรงจงใจของนกทองเทยวในการเยอนภเกตหลงจากเกดภยพบตคลนยกษสนาม โดยการสมตวอยางนกทองเทยวจ านวน 506 คน ทเดนทางไปยงภเกต ระหวางวนท 24 ธนวาคม 2548 ถง 1 กมภาพนธ 2549 (ชวงครสตมาส ปใหม 2549 และตรษจน 2549) พบวานกทองเทยวสวนมากเดนทางมาจาก สแกนดเนเวย เยอรมน ออสเตรเลย สหรฐอเมรกา องกฤษ ฝรงเศส และไทย เหตผลหลก 10 ประการ ทนกทองเทยวไปเยอนภเกตหลงจากเกดคลนยกษสนาม เรยงตามล าดบความส าคญจาก 1ไมเหนดวยอยางยง ถง 5 เหนดวยอยางยง ไดแก สภาพอากาศทด บรรยากาศผอนคลาย ธรรมชาตสวยงาม ความคมคา การบรการของคนไทย วฒนธรรมทนาสนใจ อาหารหลากหลาย โรงแรมทพกมคณภาพด ภาพลกษณความเปนมตรของคนไทยทชวยชาวตางชาตในเหตการณสนาม งานวจยยงพบวานกทองเทยวทเลอกมาเยอนภเกตภายหลงสนาม เปนนกทองเทยวทเคยไปเยอนภเกตแลว มความผกพนกบสถานทจงกลบมาเทยวอก

กรณย ถนอมกล (2547) ไดศกษาถง พฤตกรรมการทองเทยวเชงพทธของนกทองเทยวทมาเทยวในจงหวดสกลนคร มวตถประสงคการวจยเพอศกษาลกษณะประชากรศาสตร การรบรขาวสารและรปแบบการด ารงชวตทมผลตอพฤตกรรมการทองเทยวเชงพทธของนกทองเทยวทมาเทยวในจงหวดสกลนคร ผลการศกษาพบวา กลมตวอยางนกทองเทยวสวนใหญเปนเพศหญง อาย 51–60 ป สมรส รายไดตอเดอนนอยกวา 5,000–10,000 บาท และมจดประสงคการเดนทาง คอ การทองเทยว มรปแบบการด ารงชวตสวนใหญ งานอดเรกคอการทองเทยว กจกรรมท าบญตามวด ใชบานเปนสถานทพกผอน ชอบอาหารไทย ศกษาธรรมะดวยการอานหนงสอธรรมะ ความคดวา

63

ตนเองเปนคนรกสงบ เขารวมพธกรรมทางศาสนาเพอท าใหจตใจสงบ ความคดเหนเกยวกบการท าบญ บรจาคทานเพอชวยเหลอสงคม ความคดเหนเกยวกบสภาพแวดลอมโดยทวไปของจงหวดสกลนครเหมาะส าหรบการปฏบตธรรม เดนทางโดยรถยนตสวนตว ระยะเวลาทองเทยว ในจงหวดสกลนคร 1-2 วน พกแรมทบานญาต เดนทางมาทองเทยวจงหวดสกลนคร 1 ครง เดนทางมาจงหวดสกลนคร นครพนมหนองคาย มกดาหาร เลอกวดพระธาตเชงชมวรวหารเปนแหลงทองเทยวมากทสด และกราบสกการะพระพทธรปเปนรปแบบการทองเทยวเชงพทธทมากทสด เพศ อาย สถานภาพสมรส ระดบการศกษา จดประสงคการเดนทางมาทองเทยวทแตกตางกนมผลตอพฤตกรรมการทองเทยวในจงหวดสกลนครทแตกตางกน การรบรขอมลขาวสารกจกรรม ความสนใจ และความคดของนกทองเทยวทมาเทยวในจงหวดสกลนครมความสมพนธกบพฤตกรรมการทองเทยวเชงพทธในจงหวดสกลนคร ไดแก รปแบบการเดนทาง สถานทพกแรม จงหวดทเดนทาง การเลอกแหลงทองเทยวเชงพทธ และรปแบบการทองเทยวเชงพทธในจงหวดสกลนคร

นฐพงศ คมา (2549) ไดศกษาเรองพฤตกรรมของนกทองเทยวในการเดนทางทองเทยว อ าเภอปาย จงหวดแมฮองสอน ผลการวจยพบวา นกทองเทยวสวนใหญทเดนทางมาเทยวปาย เพอการพกผอน หยอนใจ โดยสวนใหญเดนทางมาเปนครงแรกและมากบเพอน ยานพาหนะ ทนกทองเทยวชาวไทย ใชเดนทางมาเทยวคอรถยนตสวนตว และยานพาหนะทนกทองเทยวชาวตางชาตใชในการเดนทางมาเทยวคอ รถโดยสารประจ าทาง นกทองเทยวสวนใหญเขาพก ทเกสตเฮาส โดยนกทองเทยวชาวไทยมระยะเวลาพ านกเฉลยประมาณ 2-3 วน และนกทองเทยว ชาวตางประเทศมระยะเวลาพ านบเฉลยมากกวา 7 วน แหลงทองเทยวเดนทางไปมากทสดคอ น าตกหมอแปงและกองแสน (ปายแคนยอน)

กาญจนา กนภย และคณะ (2551) ไดศกษาเรอง พฤตกรรมนกทองเทยว กรณศกษาตลาดน าอมพวา มวตถประสงคเพอ ศกษาพฤตกรรมนกทองเทยวทมาเลอกซอสนคาในตลาดน าอมพวา และศกษาจ านวนนกทองเทยวชมตลาดน าอมพวา ผลการศกษาพบวา สวนใหญเปนเพศหญง มอาย 21-30 ป ศกษาอยในระดบปรญญาตร สวนใหญจะมสถานภาพโลด มอาชพเปนนกเรยน/นกศกษา รายไดตอเดอน 10,000-30,000 สวนใหญมภมล าเนาอยทกรงเทพฯ/ ปรมณฑล นกทองเทยว สวนใหญเลอกทจะมาทองเทยวตลาดน าอมพวาเพอซอสนคา อาหารอรอย ตามเพอน ชอบมาก เปนเมองเลกๆแตนารก มหนมหนาตาด เปนสถานททองเทยว ใกลทพก การจดแตงรานยอนยค และตองการมาดแลและชมลกษณะกจกรรมในการรวมตวมาเปนตลาดน า เคยมาเทยวทตลาดอมพวา 1-5 ครง/ ป โดยรถยนตสวนตว มาเทยวทตลาดน าอมพวาเพอทองเทยว/พกผอน นกทองเทยวสวนใหญมาทองเทยวในวนอาทตย นกทองเทยวสวนใหญมาทองเทยวตลาดน าอมพวาจะไมคางคน คาใชจายในการทองเทยว 2,500 บาทขนไป กจกรรมทนกทองเทยวท าเมอมาทองเทยวตลาดน า

64

อมพวาคอ รบประทานอาหาร อาหารทนกทองเทยวทานมากทสดคอ ผดไทยกงสด ขนมทนกทองเทยวชอบทานมากทสดคอทองหยบ/ทองหยอด นกทองเทยวสวนใหญจะไมนงเรอชมหงหอย สนคาทซอไปเปนของฝากเสอทมโลโกอมพวา เปนประโยคค าวา อมพวา สถานททองเทยวในจงหวดสมทรสงครามทนกทองเทยวเคยไปคอ ตลาดน าแมกลอง ผลการศกษาขอมลทางการตลาด พฤตกรรมการเลอกซอสนคาและใชบรการทตลาดน าอมพวา ดานผลตภณฑ คอการทนกทองเทยวไดสมผสกบบรรยากาศดงเดมภายในรานคาตางๆ ดานราคา คอ อาหารและ เครองดม มราคาทเหมาะสม ดานชองทางการจดจ าหนาย คอ ตลาดน าอมพวามชอเสยงและเปนอนดบ 1 ของตลาดน า และดานการสงเสรมการตลาด คอ ใหบรการใสบาตรตอนเชาจากโครงการทตลาดน าอมพวาไดจดท าขน

ปารฉตร องจะนล (2554) เรองพฤตกรรมนกทองเทยวชาวไทยตอการทองเทยวเชงอนรกษในรปแบบตลาดเกา กรณศกษา ตลาดคลองสวน 100 ป จงหวดสมทรปราการ ผลการศกษาพบวากลมตวอยางสวนใหญเปนเพศหญง มอายระหวาง 35-44 ป ระดบการศกษาปรญญาตร สวนใหญ มอาชพพนกงานเอกชน มรายไดตอเดอนระหวาง 10,001-15,000 บาท และสวนใหญมภมล าเนา ทพกอาศยอยในกรงเทพมหานคร ดานพฤตกรรมและแรงจงใจทมอทธพลตอการเดนทางทองเทยว พบวา วตถประสงคในการเดนทางเพอพกผอน / เทยวชมตลาด สวนใหญเดนทางโดยรถยนตสวนตว เดนทางมากบครอบครว กลมตวอยางไดรบขอมลจากญาต / เพอน สวนใหญไมพกคางคน การใชจายเงนตอครงระหวาง 501-1,000 บาท เดนทางทองเทยวในวนหยดเสาร-อาทตย สวนใหญมาทองเทยวครงแรกและจะเดนทางกลบมาเทยวอกครง กลมตวอยางสวนใหญจะแนะน าใหบคคลอนเดนทางมาทองเทยวและตองการใหปรบปรงแกไขในเรองของขอมลของแหลงทองเทยวมากทสด แรงจงใจทางกายภาพทมอทธพลตอการเดนทางทองเทยว พบวา เปนแหลงทองเทยว แบบตลาดเกาโบราณยอนยค แรงจงใจทางวฒนธรรม พบวา เพอศกษาเรยนรวฒนธรรมและการรกษาเอกลกษณของชมชน แรงจงใจระหวางบคคล พบวา เพอ เดนทางจากสภาพความเปนอยเดม และแรงจงใจทางดานสถานภาพหรอชอเสยง พบวา เปนการเดนทางทองเทยวเพอการศกษา ดานความพงพอใจตอสวนประสมทางการตลาดของผตอบแบบสอบถาม พบวา ความพงพอใจ ดานผลตภณฑ ระดบปานกลางความพงพอใจดานราคา ระดบปานกลาง , ความพงพอใจดานสถานท ระดบปานกลาง, ความพงพอใจดานการสงเสรมการขาย ระดบปานกลาง, ความพงพอใจดานบคคล ระดบมากความพงพอใจดานกระบวนการ ระดบปานกลาง, และความพงพอใจดานสงแวดลอมทางกายภาพระดบมาก

ตนตกร โคตรชาร (2555) เรองพฤตกรรมนกทองเทยวชาวไทย ในการทองเทยวเชงศาสนาพระธาตประจ าวนเกด จงหวดนครพนม ผลการศกษาพบวา ผตอบแบบสอบถามสวนใหญเปน

65

เพศหญง มอาย 15 - 24 ป มการศกษาอยในระดบปรญญาตร ประกอบอาชพนกเรยน/นกศกษา มรายไดเฉลยตอเดอนนอยกวา 5,000 บาท สวนใหญมภมล าเนา / ทพกอาศย อยในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ดานพฤตกรรมในการตดสนใจทองเทยว พบวา มวตถประสงคในการเดนทางมาทองเทยวทพระธาตประจ าวนเกดเพอนมสการพระธาต พาหนะทใชในการเดนทางมายงพระธาตประจ าปเกดคอรถยนตสวนตว การเดนทางมาทองเทยวยงพระธาตประจ าปเกดสวนใหญมากบเพอน ไดรบขอมลเกยวกบแหลงทองเทยวจากญาต / เพอน สวนใหญไมพกคางคน ใชจายเงนเพอการท าบญซอเครองสกการะ และเชาวตถมงคล ทพระธาตประจ าวนเกด นอยกวา 500 บาท ชวงเวลาในการเดนทางมาทองเทยว สวนใหญจะเดนทางในวนหยดนกขตฤกษ/เทศกาลอนๆ สวนใหญไมเคยเดนทางมายงแหลงทองเทยว แตคดวาจะเดนทางมาเทยวซ าอกและจะแนะน าใหเพอนหรอคนรจกเดนทางมาทองเทยวพระธาตประจ าวนเกด ความตองการในการแกไขปรบปรงแหลงทองเทยว ในเรองของขอมลของแหลงทองเทยวมากทสด พระธาตประจ าวนเกดทนยมเดนทางไปนมสการมากทสดคอ พระธาตพนม ดานแรงจงใจ พบวา แรงจงใจทางกายภาพอยในระดบมากทสด ( x = 4.31) แรงจงใจทางศาสนาอยในระดบมาก ( x = 3.86) แรงจงใจทางระหวางบคคลอยในระดบมาก ( x = 3.71) แรงจงใจ ดานสถานภาพหรอชอเสยงอยในระดบมาก ( x = 3.69) ดานความพงพอใจ พบวา ดานผลตภณฑอยในระดบมาก( x = 3.69) ดานราคาอยในระดบมาก ( x = 3.66) ดานสถานทอยในระดบมาก ( x = 3.76) ดานการสงเสรมการตลาดอยในระดบปานกลาง ( x = 3.39) ดานบคคลอยในระดบมาก ( x = 3.76) ดานกระบวนการอยในระดบมาก ( x = 3.42) ดานสงแวดลอมทางกายภาพอยในระดบมาก ( x = 4.05) Espelt Nuria Gali & Benito Jose Antonio Donaire (2006) ไดศกษาถง พฤตกรรมของนกทองเทยวในเมองมรดกโลก กรณศกษา Girona ไดเสนอผลจากการศกษาดาน พฤตกรรมของนกทองเทยวในเมองโบราณ Girona ในประเทศสเปน สงทมงเนนในการศกษาน คอ การแยกแยะกลมของนกทองเทยวทแสดงแสดงพฤตกรรมออกมา เพอตองการนยาม จดกลมนกทองเทยวทมพฤตกรรมเหมอนกนไวเปนระดบชน และจดกลมนกทองเทยวใหเปนไปในทศทางเดยวกน รวมถงกลมทแตกตางใหเปนกลมเดยวกน วธทใชกบสถานททองเทยวทเปนโบราณสถาน จะแสดง ความตองการเฉพาะในการมาทองเทยวของนกทองเทยวและแสดงพฤตกรรมตางๆออกมา

Choi Soojin (2007) ไดศกษา การคนหาขอมลพฤตกรรมการเดนทางทองเทยวพกผอนของชาวจน พบวา พฤตกรรมของชาวจนแผนดนใหญนยมมาทองเทยวในมาเกา โดยสวนใหญมการตดสนใจเดนทางทองเทยวโดยการคาหาแหลงทองเทยวทางเวบไซต นกทองเทยวจนสวนใหญใชระบบออนไลนในการคนหาแหลงทองเทยวการส ารวจ จากนกทองเทยวชาวเอเชยทเดนทางมาทองเทยวยงมาเกาในชวงเดอนกรกฎาคม-กนยายน ป 2005 จากจ านวนนกทองเทยวทงสน 3,220

66

คน พบวา ม 1,725 คน ทเลอกเดนทางมาทองเทยวยงประเทศจนดวยเหตผลทวา ประเทศจนเปนแหลงทองเทยวเพอการพกผอน

Woodside Arch G. & Martin Drew (2008) ไดศกษาถง การประยกตระบบเชงนเวศและทฤษฎ Micro – Tipping Point เพอท าความเขาใจพฤตกรรมของนกทองเทยวในการไปทองเทยว ในเวลาวาง ทฤษฎ Micro – Tipping Point (MTP) ประกอบดวยขอเสนอทไดจาก กระแสความคด ทไรจตส านกและมจตส านก เปนผลท าใหเกดพฤตกรรมวาจะไปหรอไมไป ยงสถานททองเทยวนนๆ กระแสความคดพเศษจ าเพาะเปนตวแทนของกระแสหรอสวนประสมรวมของความคด ในบรบททกอใหเกด พฤตกรรมของนกทองเทยวทเรมด าเนนการทรวมเอาการจอง Trip และประสบการณทไดจากจดหมายปลายทางนนเปนครงแรก ในการสรางโมเดลนนเพอสามารถใชไดกบการประสมประสานในชวตจรงของความคดมจตส านกกบไมมจตส านก ในการเกบขอมลนนไดขอมลจากความเชอ ทศนคต และกฎในการคดแบบมนย กฎระเบยบทเกยวของกบบรบทคด ใชหรอไมเฉพาะ บทความนไดแสดงใหเหนถงการประยกตใชการสมภาษณแบบใชเวลานาน และการเกบขอมลและการใชการวเคราะหเชงเปรยบเทยบ เชงปรมาณ Tosun, Pinar, Timothy, and Fyal (2007) ไดศกษาประสบการณและความพงพอใจของนกทองเทยวในการจบจายซอของการวจยนไดพจารณาถงการรบรถงความพงพอใจของนกทองเทยวตอวฒนธรรมการจบจาย คณภาพของการใหบรการของพนกงาน คณคาของผลตภณฑและความนาเชอถอ ลกษณะของราน ชองทางการช าระเงน และการคณลกษณะของรานในเมองแคปปาโดเซย ประเทศตรก การส ารวจโดยใชแบบสอบถามซงออกแบบ และจดการจากการเยยมเยยนของนกทองเทยวโดยผานทางไกดทวร จากการศกษาพบวา สถตในการตอบสนองความพงพอใจมระดบทแตกตางกนจาก ความหลากหลายของคณลกษณะของการจบจายและคณลกษณะของราน จากการวจยแนะน าวาประสบการณการทองเทยวระดบสงส าหรบนกทองเทยวและการเพมขนของการจบจายในทองถนตองการการสนบสนนโดยคนในทองถนเองดวยวธการศกษาถงการด าเนนการ และการขายสนคาหตถกรรมพนเมอง และสนคาทระลกทดตางๆ การจากศกษาเชอวาไมเพยงแตการบรรลถงระดบความพงพอใจของนกทองเทยวในระดบสงและผลก าไรทดตอระบบเศรษฐกจในทองถนเทานน แตยงหมายรวมถงความส าเรจสงสดตามเปาหมายเพอพฒนาการทองเทยวอยางย งยนตอไป จากแนวคดทฤษฎทงหมดทกลาวมาแลวนน พอสรปไดวาแรงจงใจของนกทองเทยวมความแตกตางกนไปในแตละบคคลทงนกขนอยกบปจจยหลายๆ อยาง ทงปจจยภายใน และปจจยภายนอก ปจจยภายใน ไดแก อาย ขนตอน วฎจกรชวตครอบครว อาชพ โอกาสทางเศรษฐกจ การศกษา และคานยม การจงใจตาง ๆ ของกจกรรมในสถานททองเทยว การรบรขอมล และ

67

ทศนคต เปนตน ปจจยภายนอก ไดแก ปจจยดานวฒนธรรม ชนชนทางสงคม และกลมผแสวงหาอน ๆ เปนตน ขอมลทงหมดทน ามาศกษาและใชประกอบในสวนของการวเคราะห สรป และอภปรายลการศกษา อนน าไปสแรงจงใจของนกทองเทยวของวดศลาอาสน (ภพระ) จงหวดชยภม ตดตามในบทตอไป