7

บทท� 2

แนวคด ทฤษฎและงานวจยท�เก�ยวของ ในการสารวจองคความรเก�ยวของกบการวจยท�มอยในวงการวชาการ สามารถสรป เปนหวขอตาง ๆ ไดดงตอไปน' 1. ความตองการ 1.1 ความหมายของความตองการ 1.2 ทฤษฎเก�ยวกบความตองการ 2. การบรการสาธารณะ 3. การปกครองทองถ�น 3.1 ความหมายของการปกครองทองถ�น 3.2 พฒนาการของการจดภารกจหนาท�สาหรบองคกรปกครองทองถ�นไทย 3.3 อานาจหนาท�ของเทศบาล 4. งานวจยท�เก�ยวของ ความตองการ

ความหมายของความตองการ พจนานกรมในไทยฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2542 (ราชบณฑตยสถาน. 2546 : 323) กลาวถง “ความตองการ” วาหมายถง ความอยากได ใครไดหรอประสงคจะได และเม�อเกดความรสกดงกลาวจะทาใหรางกายเกดความขาดสมดลเน�องมาจากมส� งเรามากระตน มแรงขบภายในเกดข'น ทาใหรางกายไมอาจอยน�งตองพยายามด'นรน และแสวงหาเพ�อตอบสนองความตองการน'น ๆ เม�อรางกายไดรบตอบสนองแลว รางกายมนษยกกลบสภาวะสมดลอกคร' งหน�ง และกจะเกดความตองการใหม ๆ เกดข'นมา ทดแทนวนเวยนอยไมมท�ส'นสด ดารง ฐานด (2520 : 28) กลาวไววา ความตองการเปนความจาเปนของมนษยท�ตองไดรบ การตอบสนอง หากวามนษยมความตองการ แสดงวาสภาพของมนษยขาดความสมดลในการ ดารงชวตในเร�องใดเร�องหน�ง วรศกดG เพยรชอบ (2522 : 15) กลาววา ความตองการ หมายถง ส�งท�มนษยตองการ อยากจะไดหรออยากจะเปนในขณะน'น กงวล เทยนกณฑเทศน (2531 : 360) ไดใหความหมายความตองการ หมายถง ลกษณะ ตามธรรมชาตของมนษยท�วไปประสงคใหมใหเปนตามธรรมชาต เชน ตองการหายใจ ตองการรก

[พม

พคา

8

และถกรก ซ� งเปนลกษณะตามธรรมชาตรวมกบความรสกและอารมณแสดงออกทางพฤตกรรมหรอ ความคดเพ�อท�จะเปล�ยนแปลงสถานการณท�ไมพอใจจนกวาจะเปนท�พอใจ บญสม จนทรเอ�ยม (2536 : 71) ไดกลาวถงความตองการวา คอ สภาพท�บคคลขาด ความสมดลในการดารงชวต รางกายตองการเม�ออนทรยมสภาพขาดความสมดลอนทรยยอมมความตองการเพ�อความเจรญงอกงาม การสบพนธและสงคม สรปจากนยามของความตองการ ความตองการ หมายถง ความปรารถนาของบคคลท�จะไดรบการตอบสนองความตองการน'น ความตองการแบงออกเปนความตองการท'งทางดานรางกายและจตใจ ความตองการของมนษยไมมท�ส'นสด ความตองการในแตละคนจะไมเหมอนกนแตจะถกจากดดวยทรพยากรท�มอยและปจจยท�นามาใช ทฤษฎเก�ยวกบความตองการ ทฤษฎความตองการตามลาดบข'นของมาสโลว (Maslow. 1970 : 170 ; อางถงใน ชชร นฤทม. 2545 : 12) ไดต'งสมมตฐานวามนษยมความตองการ ดงน' 1. มนษยมความตองการ และความตองการมอยเสมอ ไมมท�ส'นสด 2. ความตองการท�ไดรบการสนองแลว จะไมเปนส�งจงใจสาหรบพฤตกรรมตอไป ความตองการท�ไมไดรบการสนองเทาน'นท�เปนส�งจงใจของพฤตกรรม 3. ความตองการของคนซ' าซอนกน บางทความตองการหน� งไดรบการตอบสนองแลว แตยงไมส'นสดกเกดความตองการดานอ�นข'นอก 4. ความตองการของคนมลกษณะเปนลาดบข'น ความสาคญกลาวคอ เม�อความตองการในระดบต�าไดรบการสนองแลว ความตองการระดบสงกจะเรยกรองใหมการตอบสนอง ลาดบความตองการพ'นฐานของมาสโลว เรยกวา ความตองการระดบสง (Hierarchy of Needs) ม 5 ลาดบข'น ดงน' 1. ความตองการดานรางกาย เปนความตองการปจจย 4 เชน ตองการอาหารใหอ�มทอง เคร�องนงหมเพ�อปองกนความรอน หนาว ฯลฯ ยารกษาโรคภยไขเจบ รวมท'งท�อยอาศยเพ�อปองกนแดด ฝน ลม อากาศรอน หนาว และสตวราย ความตองการเหลาน' มความจาเปนตอการดารงชวตของมนษยทกคน จงมความตองการพ'นฐานข'นแรกท�มนษยทกคน ตองการบรรลใหไดกอน 2. ความตองการความปลอดภย หลงจากท�มนษยบรรลความตองการดานรางกาย ทาใหชวตสามารถดารงอยในข'นแรกแลว จะมความตองการดานความปลอดภยของชวตและทรพยสนของตนเองเพ�มข'นตอไป เชน หลงจากมนษยมอาหารรบประทานจนอ�มทองแลว ไดเร�มหนมาคานงถงความปลอดภยของอาหารหรอสขภาพ โดยหนมาใหความสาคญกบเร�องสารพษท�ตดมากบอาหาร ซ� งสารพษเหลาน'อาจสรางความไมปลอดภยใหกบชวตของเขา เปนตน

9

3. ความตองการความรกและการเปนเจาของ เปนความตองการท�เกดข'นหลงจากการท�มชวตอยรอดแลว มความปลอดภยในชวตและทรพยสนแลว มนษยจะเร�มมองหาความรกจากผอ�น ตองการท�จะเปนเจาของส�งตาง ๆ ท�ตนเองครอบครองอยตลอดไป เชน ตองการใหพอแม พ�นอง คนรก รกเราและตองการใหเขาเหลาน'นรกเราคนเดยว ไมตองการใหเขาเหลาน'นไปรกคนอ�น โดยการแสดงความเปนเจาของ เปนตน 4. ความตองการการยอมรบนบถอจากผอ�น เปนความตองการอกข'นหน�งหลงจากไดรบความตองการทางรางกาย ความปลอดภย ความรกและเปนเจาของแลว จะตองการการยอมรบนบถอจากผอ�น ตองการไดรบเกยรตจากผอ�น เชน ตองการการเรยกขานจาก บคคลท�วไปอยางสภาพ ใหความเคารพนบถอตามควรไมตองการการกดข�ขมเหงจากผอ�นเน�องจากทกคนมเกยรตและศกดG ศรของความเปนมนษยเทาเทยมกน 5. ความตองการความเปนตวตนอนแทจรงของตนเอง เปนความตองการข'นสดทาย หลงจากท�ผานความตองการความเปนสวนตว เปนตวตนท�แทจรงของ ตนเอง ลดความตองการภายนอกลง หนมาตองการส� งท�ตนเองมและเปนอย ซ� งเปนความตองการ ข'นสงสดของมนษย เชนกน แตความตองการในข'นน'มกเกดข'นไดยาก เพราะตองผานความตองการ ในข'นอ�น ๆ มากอนและตองมความเขาใจในชวตเปนอยางย�งดวย

5. ความตองการ ประสบความสาเรจสงสด

4. ความตองการไดรบการยกยอง

3. ความตองการทางสงคม

2. ความตองการความปลอดภย

1. ความตองการทางกายภาพ

10

ทฤษฎ ERG (Existence-Relatednees-Growth Theory) ของ เคลยตน อนเดอรเฟอร (Krytoy Alderfer. 1969 : 87 ; อางถงใน สมพงษ เกษมสน. 2536 : 206) เนนการทาใหเกดความพอใจตามความตองการของมนษย แตไมคานงถงข'นความตองการวาความตองการใดจะเกดข'นกอนหรอหลง และความตองการหลาย ๆ อยางอาจเกดข'นพรอมกนได ความตองการทฤษฎ ERG มนอยกวาความตองการตามลาดบข'นของ มาสโลว อนเดอรเฟอร ไดแบงความตองการของบคคลออกเปน 3 ประการ ดงน' 1. ความตองการมชวตอย (Existence Needs) เปนความตองการของบคคลท�ตองการตอบสนองเพ�อใหมชวตอย เปนความตองการท�ไดรบการตอบสนองทางกาย กลาวคอ ตองการอาหาร เส' อผา ท�อยอาศย เคร�องใชตาง ๆ ยารกษาโรค ผบรหารจงตอบสนองความตองการดวยการใหคาตอบแทนเปนเงนคาจาง เงนเพ�มพเศษ รวมถงความรสกม�นคงปลอดภยจากการทางานไดรบความยตธรรม มการทาสญญาวาจางการทางาน เปนตน 2. ความตองการมสมพนธภาพ (Relatedness Need) เปนความตองการของบคคล ท�จะมมตรไมตรมความสมพนธกบบคคลท�อยแวดลอมในการทางาน ผบรหารควรสงเสรมใหบคลากรในองคการมความสมพนธท�ดตอกนตลอดจนสรางความสมพนธท�ดตอบคคลภายนอกดวย เชน การจดกจกรรมท�ทาใหเกดความสมพนธระหวางผนาและผตาม เกดสภาพท�ยอมรบทางสงคม 3. ความตองการความกาวหนา (Growth Needs) เปนความตองการสงสดของบคคล ไดแก ความตองการไดรบการยกยอง และความตองการความสาเรจในชวต ผบรหารควรสนบสนนใหพนกงานพฒนาตนเองใหเจรญกาวหนา ดวยการพจารณาการเล�อนข'น เล�อนตาแหนงหรอมอบหมายใหรบผดชอบตองานกวางข'น โดยมหนาท�งานสงข'น อนเปนโอกาสท�พนกงานจะกาวไปสความสาเรจ ทฤษฎความตองการมลฐาน 5 ข'น ของอรค ฟรอมม (Eric From. 1990 : 316 ; อางถงใน อญชล โพธG ทอง. 2548 : 42) ไดกลาววา มนษยมความตองการ 5 ประการ คอ ตองการมสมพนธภาพความตองการมการสรางสรรค ความตองการมสงกด ความตองการมเอกลกษณแหงตน และความตองการมหลกยดเหน�ยว ทฤษฎความตองการความสมฤทธผลของแมคเคลแลนด (McClelland. 1986 : 223 ; อางถงใน อญชล โพธG ทอง. 2548 : 42) นกจตวทยาไดศกษาพฤตกรรมของมนษย และงานท�เก�ยวของกบมนษยวา มนษยมความตองการ 3 ดาน คอ 1. ความตองการความสาเรจ (Needs for Achievement) คอ ความตองการความสาเรจในการแขงขน 2. ความตองการอานาจ (Needs for Power) คอ ความตองการมอทธพลเหนอคนอ�น

11

3. ความตองการทางสงคม (Needs for Affiliation) คอ ความตองการมสมพนธภาพท�ดตอกน สรปจากทฤษฎความตองการดงท�กลาวมาท�ไดรบความนยมมากท�สด ไดแก ทฤษฎลาดบข'นความตองการของมาสโลว ซ� งสรปรายละเอยดไดวา มนษยทกคนมความตองการ ซ� งความตองการน'นมมากมายหลายอยาง สามารถจดลาดบข'นได 5 ลาดบ คอ ความตองการดานรางกาย ความตองการความม�นคงหรอความปลอดภย ความตองการทางสงคม ความตองการการยกยอง และความตองการความสาเรจในชวต การบรการสาธารณะ ในงานวจยและใชทฤษฎเก�ยวกบความตองการ เปนตวชวยในการอธบายความตองการเก�ยวกบการบรการสาธารณะของเทศบาลตาบลทบชาง อาเภอสอยดาว จงหวดจนทบร การใหบรการสาธารณะ (Public Service Delivery) มววฒนาการมาต'งแตมนษยรวมกนอยเปนประเทศ และแตละประเทศมลกษณะของบรการสาธารณะท�แตกตางกนไปตามความเหมาะสม การบรการสาธารณะท�จดข' นสวนใหญมาจากฝายปกครองและเปนหนาท�ท�สาคญย�งในการบรหารงานของภาครฐ โดยเฉพาะในลกษณะงานท�ตองตดตอสมพนธกบประชาชนโดยตรง ซ� งหนวยงานและเจาหนาท�ผ มหนาท�ในการสงตอการบรการใหแกผรบบรการ จากการสารวจแนวคดเก�ยวกบการบรการสาธารณะในฐานะท�เทศบาลถอวาเปนองคกรภาครฐท�ใหบรการสาธารณะพบวามนกวชาการไดนาเสนอแนวคดไวหลากหลายดงน' มลเลต (Millett. 1954 : 397 ; อางถงใน ออยทพย กองสมบต. 2538 : 8) ไดใหทศนะวาความพงพอใจของประชาชนท�มตอการบรการของหนวยงานของรฐน'น ควรท�จะพจารณาจากส�งตาง ๆ เหลาน' คอ 1. การใหบรการอยางเสมอภาค (Equitable Service) โดยยดหลกวา คนเราทกคนเกดมาเทาเทยมกน ความเทาเทยมกนน'นหมายถง ประชาชนทกคนควรมสทธG เทาเทยมกนท'งทางกฎหมายและทางการเมอง การใหบรการของรฐจะตองไมแบงแยกเช'อชาต ผวหรอความยากจนตลอดจนสถานะทางสงคม 2. การใหบรการอยางทนเวลา (Timely Service) จะไมมผลงานทางสาธารณะใด ๆ ท�เปนผลงานท�มประสทธภาพหากไมตรงตอเวลาหรอทนตอเหตการณ เชน รถดบเพลงมาถงหลงจาก ไฟไหมหมดแลว การบรการน'น กถอวาไมเปนส�งท�ถกตองและนาพอใจ 3. การใหบรการอยางเพยงพอ (Ample Service) นอกจากการใหบรการอยางเทาเทยมกนและใหอยางรวดเรวแลว ตองคานงถงจานวนคนท�เหมาะสม จานวนความตองการในสถานท� ท�เพยงพอในเวลาท�เหมาะสมดวย

12

4. การใหบรการอยางตอเน�อง (Continuous Service) คอ การใหบรการตลอดเวลาตองพรอมและเตรยมตวบรการตอความสนใจของสาธารณชนเสมอ มการฝกอบรมอยเปนประจา เชน การทางานของตารวจจะตองบรการตลอด 24 ช�วโมง 5. การใหบรการอยางกาวหนา (Progressive Service) เปนการบรการท�มความเจรญคบหนาไปท'งทางดานผลงานและคณภาพ ใชเทคโนโลยท�ทนสมย ฟตเซอรรลด และดแรนท (Fitzgerald and Dursnt. 1980 : 11 ; อางถงใน สทธ ป' นมา. 2535 : 20) กลาวถงความพงพอใจของประชาชนท�มตอบรการสาธารณะ (Publice Service Satisfaction) วาเปนการประเมนผลการปฏบตงานดานการใหบรการของหนวยงานการปกครองทองถ�น โดยมพ'นฐานเกดจากการรบร (Perception) ถงการสงมอบการบรการท�แทจรงและการประเมนผลน'แตกตางกนไป ท'งน' ข'นอยกบประสบการณท�แตละบคคลไดรบเกณฑ (Criteria) ท�แตละบคคลต'งไวรวมท'งการตดสน (Judgment) ของบคคลน'น โดยการประเมนผลสามารถแบงออกไดเปน 2 ดาน คอ 1. ดานอตวสย (Subjective) ซ� งเกดจากการไดรบรถงการสงมอบการบรการ 2. ดานวตถวสย (Objective) ซ� งเกดจากการไดรบปรมาณและคณภาพของการบรการ สวฒน บญเรอง (2545 : 19) ไดเสนอแนวคดของการใหบรการสาธารณะวาการใหบรการสาธารณะวาการใหบรการสาธารณะมองคประกอบสาคญ 5 ประการ ดงน' 1. บรการสาธารณะเปนกจกรรมท�อยในการอานวยการหรอในการควบคมของรฐ 2. บรการสาธารณะมวตถประสงคในการตอบสนองความตองการสวนรวมของประชาชน 3. การจดระเบยบและวธดาเนนการบรการสาธารณะยอมจะแกไขเปล�ยนแปลงไดเสมอเพ�อใหเหมาะสมแกความจาเปนแหงกาลสมย 4. บรการสาธารณะจะตองดาเนนการอยเปนนจ และโดยสม�าเสมอ ไมมการหยดชะงก 5. เอกชนยอมมสทธท�จะไดรบประโยชนจากบรการสาธารณะเทากน วนย ราพรรณ (2546 : 20 - 21) ไดสรปวาในการจะใหการบรการมประสทธภาพ และเปนประโยชนตอประชาชนมากท�สด คอการใหบรการท�ไมคานงถงตวบคคล ทกคนไดรบการปฏบตเทาเทยมกนตามหลกเกณฑอยในสภาพท�เหมอนกน ไดแก กรณดงตอไปน' 1. องคประกอบหรอสาเหตท� กอใหเกดพฤตกรรมระหวางเจาหนาท�องคการเององคประกอบดานผรบบรการและองคประกอบท�เกดจากสภาพการตดตอ ซ� งองคประกอบท�เกดจากการตดตอท�ออกมายอมมผลสะทอนออกมาในรปของความพงพอใจหรอการกระทาซ� งจะสงผลยอนไปหาเจาหนาท�องคกรและองคกรเอง 2. การใหบรการสาธารณะเปนกระบวนการใหบรการ ซ� งมลกษณะท�เคล�อนไหวเปนพลวตโดยระบบการใชบรการท�ดจะเกดข'นเม�อหนวยงานท�รบผดชอบใชทรพยากร และการผลตไดเปนไป

13

ตามแบบแผนงานและการเขาถงการรบบรการ จากความหมายดงกลาวจะเหนไดวาเปนการพจารณาโดยใชแนวคดเชงระบบ (System Approach) ท�มการมองวาหนวยงานท�มหนาท�ใหบรการใชปจจยนาเขา เขาสกระบวนการการผลตและออกมาเปนผลผลตหรอการบรการโดยท'งหมดจะตองเปนไปตามแผนท�กาหนดไว ดงน'นการประเมนผลจะชวยทาใหทราบถงผลผลตหรอการบรการท�เกดข'นลกษณะการบรการสาธารณะจงมลกษณะท�เคล�อนไหวเปล�ยนแปลงอยเสมอ 3. การใหบรการสาธารณะเปนการเคล�อนยายเร�องท�ใหบรการจากจดหน�งไปยงอกจดหน� งเพ�อใหเปนไปตามท�ตองการ ดวยเหตน'ทาใหเขามองการบรการวาม 4 ปจจยท�สาคญคอ 3.1 ตวบรการ(Channels) 3.2 ผรบบรการ (Client Groups) 3.3 แหลงหรอสถานท�ใหบรการ (Sources)

3.4 ชองทางในการใหบรการ (Channels)

จากปจจยท'งหมดดงกลาวไดใหความหมายของระบบการใหบรการวาเปนระบบท�มการเคล�อนยายบรการอยางคลองตวผานชองทางท�เหมาะสมจากแหลงท�ใหบรการท�มคณภาพไปยงผรบบรการตรงตามเวลาท�กาหนดไว ซ� งจากความหมายดงกลาวจะเหนไดวาการใหบรการน'นจะตองมการเคล�อนยายตวบรการจากผใหบรการไปยงผรบบรการผานชองทางและถกตองตามเวลาท�กาหนด 4. การบรการประชาชน และไดนาเสนอหลกการท�สาคญของการใหบรการขององคกรของรฐประกอบดวยหลกการ 3 ประการ ดงน' 4.1 การตดตอเฉพาะงาน เปนหลกการท�ตองการใหบทบาทของประชาชนและเจาหนาท�อยในวงจากด เพ�อใหการควบคมเปนไปตามระเบยบกฎเกณฑและทาไดงาย ท'งน' โดยดจากเจาหนาท�ท�ใหบรการวาใหบรการประชาชนเฉพาะเร�องท�ตดตอหรอไมหากเปนการใหบรการท� ไมเฉพาะเร� องและสอบถามเร�องท�ไมเก�ยวของ นอกจากจะทาใหลาชาแลวยงทาใหการควบคมเจาหนาท�เปนไปไดยาก 4.2 การใหบรการท�มลกษณะเปนทางการ หมายถง การท�ผใหบรการจะตองปฏบตตอผรบบรการอยางเปนทางการ ไมยดถอความสมพนธสวนตวแตยดถอการใหบรการแกผบรการทกคนอยางเทาเทยมกนในทางปฏบต 4.3 การวางตนเปนกลาง หมายถง การใหบรการแกผรบบรการโดยจะตองไมเอาเร�องของอารมณของเจาหนาท�ท�ใหบรการเขามาเก�ยวของ ดงน'น จากแนวคดดงกลาวสรปไดวา การบรการน'นมความเก�ยวของกบบคคลในหลายฝาย ซ� งตางฝายกมความสมพนธท�กอใหเกดงานบรการ องคประกอบสาคญของการบรการประกอบดวย 3 สวนคอ

14

1. ผ ใหบรการ หมายถง ท' งองคกรและบคลากร หรอพนกงานท�ท าหนาท�ในการใหบรการ 2. กระบวนการในการใหบรการ หรอวธการใหบรการ 3. ผรบบรการสาหรบคณภาพการใหบรการเปนส�งสาคญ ประการหน�งในการสรางความแตกตางใหชนะคแขงขนไดน'นตองมการสงมอบการบรการท�มคณภาพสงอยางตอเน�อง และเกนกวาท�ผรบบรการคาดหวงไวโดยส�งท�ผรบบรการจะไดจากประสบการณตาง ๆ ในอดต จากการบอกเลาปากตอปากและจากการประชาสมพนธ ภายหลงจากท�ผรบบรการไดรบบรการ ผรบบรการจะเปรยบเทยบการบรการท�รบการบรการท�คาดหวงไว ถาการบรการ ท�ผรบบรการไดรบต�ากวาการบรการท�คาดหวงกจะขาดความสนใจ แตถาการบรการไดรบหรอไดรบเทากนหรอไดรบเกนกวาการบรการท�ผรบบรการคาดหวง ผรบบรการกจะใชบรการจากผใหบรการอก เคทซ และเบรนดา (Katz and Brenda. 1973 : 19 ; อางถงใน นตยา พงษพานชย. 2537 : 19) ไดเสนอหลกการพ'นฐานของการใหบรการสาธารณะดงน' 1. การปฏบตแบบเฉพาะเจาะจง (Specificity) 2. ความเสมอภาคเทาเทยมกน (Universalism) หมายถง การใหบรการประชาชน จะตองไมเลอกปฏบต 3. การวางตวเปนกลาง (Affective Neutrality) เปนการใหบรการโดยไมใชอารมณ บรการดวยกรยาทาทาง น'าเสยงท�สภาพ จากการพจารณาแนวคดเก�ยวกบการใหบรการสาธารณะขางตน แสดงใหเหนวา เปาหมายของการใหบรการสาธารณะน'น คอ การสรางความพอใจใหเกดแกผรบบรการ ดงน'น การท�จะวดวาการใหบรการสาธารณะบรรลเปาหมายหรอไม วธหน� ง คอ การวดความพงพอใจของประชาชนผรบบรการเพ�อเปนการประเมนผลการปฏบตงานของหนวยงานท�มหนาท�ใหบรการเพราะการวดความพงพอใจน' เปนการตอบคาถามวาหนวยงานท�มหนาท�ใหบรการมความสามารถ สนองตอบตอความตองการของประชาชนไดหรอไม เพยงใด อยางไร การปกครองทองถ�น ความหมายของการปกครองทองถ�น จากการสารวจแนวคดเก�ยวกบความหมายของการปกครองทองถ�น พบวามนกวชาการจานวนหลายทาน ไดใหความหมายไว ดงน' เดเนยล วท (Daniel Wit. 1967 : 14-21 ; อางถงในชวงศ ฉายะบตร. 2539 : 23-24) นยามวา การปกครองทองถ�น หมายถง เร�องท�รฐบาลกลางใหอานาจ หรอกระจายอานาจไปใหหนวยการปกครองทองถ�น เปดโอกาสใหประชาชนในทองถ�น ไดมอานาจในการปกครองรวมกนท' งหมด หรอ

15

บางสวนในการบรหารทองถ�น ตามหลกการท�วา ถาอานาจการปกครองมาจากประชาชนในทองถ�นแลว รฐบาลของทองถ�นกยอมเปนรฐบาลของประชาชน โดยประชาชนและเพ�อประชาชน ดงน'น การปกครองทองถ�นจงจาเปนตองมองคกรของตนเอง อนเกดจากการกระจายอานาจของรฐบาลกลาง โดยใหองคกรอนมไดเปนสวนหน�งของรฐบาลกลาง มอานาจในการตดสนใจ และบรหารงานภายในทองถ�นในเขตอานาจของตน แฮรส จ มอนตาก (Haris G.Mongatu. 1984 : 574 ; อางถงใน ชวงศ ฉายะบตร. 2539 : 24) นยามวา การปกครองทองถ�น หมายถง การปกครองซ� งหนวยการปกครองทองถ�นไดมการเลอกต'งโดยอสระเพ�อเลอกผมหนาท�บรหารการปกครองทองถ�น มอานาจอสระพรอมความรบผดชอบซ� งตนสามารถท�จะใชได โดยปราศจากการควบคมของหนวยการบรหารราชการสวนกลางหรอภมภาค แตท'งน' หนวยการปกครองทองถ�นยงตองอยภายใตบทบงคบวาดวยอานาจสงสดของประเทศไมไดกลายเปนรฐอสระใหมแตอยางใด ประทาน คงฤทธศกษากร (ประทาน คงฤทธG ศกษษกร. 2554 : 15 ; อางถงใน ชวงศ ฉายะบตร. 2539 : 24) ไดใหคานยามวา การปกครองทองถ�น เปนระบบการปกครองท�เปนผลสบเน�องมาจากการกระจายอานาจทางการปกครองของรฐและโดยนยน' จะเกดองคการทาหนาท�ปกครองทองถ�น โดยคนในทองถ�นน'น ๆ องคการน' จดต'งและถกควบคมโดยรฐบาล แตกมอานาจในการกาหนดนโยบายและควบคมใหมการปฏบตใหเปนไปตามนโยบายของตนเอง อทย หรญโต (อทย หรญโต. 2523 : 2 ; อางถงใน ชวงศ ฉายะบตร. 2539 : 25) ใหนยามวา การปกครองทองถ�น คอ การปกครองท�รฐบาลมอบอานาจใหประชาชนในทองถ�นหน�ง จดการปกครองและดาเนนกจการบางอยางโดยดาเนนการเอง เพ�อบาบดความตองการของตน การบรหารงานของทองถ�นมการจดเปนองคการ มเจาหนาท�ซ� งประชาชนเลอกต'งข'นมาท'งหมดหรอบางสวนมความเปนอสระในการบรหารงาน แตรฐบาลตองควบคมดวยวธการตาง ๆ ตามความเหมาะสมจะปราศจากการควบคมของรฐหาไดไม เพราะการปกครองทองถ�นเปนส�งท�รฐทาใหเกด วลเล�ยม เอ, รอบสน (Welliam A, Robson. 1953 : 574 ; อางถงใน ชวงศ ฉายะบตร. 2539 : 25) นยามวา การปกครองทองถ�น หมายถง หนวยการปกครองท�รฐไดจดต'งข'น และใหม การปกครองตนเอง (Autonomy) มสทธตามกฎหมาย (Legal Rights) และตองมองคกรท�จาเปนในการปกครอง (Necessary Organization) เพ�อปฏบตหนาท�ใหสมความมงหมายของการปกครองทองถ�นน'น ๆ ชวงศ ฉายะบตร (2539 : 25-26) ไดสรปสาระสาคญของหลกการปกครองทองถ�น ดงน' 1. การปกครองของชมชนหน�ง ซ� งชมชนเหลาน'นอาจมความแตกตางกน ในดานความเจรญ จานวนประชากรหรอขนาดของพ'นท� เชน หนวยการปกครองทองถ�นของไทย จดเปนกรงเทพมหานคร เทศบาล องคการบรหารสวนจงหวด องคการบรหารสวนตาบล และเมองพทยา ตามเหตผลดงกลาว

16

2. หนวยการปกครองทองถ�นจะตองมอานาจอสระ (Autonomy) ในการปฏบตหนาท�ตามความเหมาะสม กลาวคอ อานาจของหนวยการปกครองทองถ�นจะตองมขอบเขตพอสมควร เพ�อใหเกดประโยชนตอการปฏบตหนาท�ของหนวยการปกครองทองถ�นอยางแทจรง หากมอานาจมากเกนไปไมมขอบเขต หนวยการปกครองทองถ�นน'นกจะกลายสภาพเปนรฐอธปไตยเอง เปนผลเสยตอความม�นคงของรฐบาล อานาจของทองถ�นน' มขอบเขตท�แตกตางกนออกไป ตามลกษณะความเจรญ และความสามารถของประชาชนในทองถ�นน'นเปนสาคญ รวมท'งนโยบายของรฐบาลในการพจารณาการกระจายอานาจใหหนวยการปกครองทองถ�นระดบใดจงจะเหมาะสม 3. หนวยการปกครองทองถ�นจะตองมสทธตามกฎหมาย (Legal Rights) ท�จะดาเนนการปกครองตนเอง สทธตามกฎหมาย แบงไดเปน 2 ประเภท คอ 3.1 หนวยการปกครองทองถ�นมสทธท�จะตรากฎหมาย หรอระเบยบขอบงคบตาง ๆ ขององคการปกครองทองถ�น เพ�อประโยชนในการบรหารตามหนาท�และเพ�อใชบงคบประชาชนในทองถ�นน'น ๆ เชน เทศบญญต ขอบงคบ สขาภบาล เปนตน 3.2 สทธท� เปนหลกในการดาเนนการบรหารทองถ�น คอ อานาจในการกาหนดงบประมาณ เพ�อบรหารกจการตามอานาจหนาท�ของหนวยการปกครองทองถ�นน'น ๆ 4. มองคกรท�จาเปนในการบรหาร และปกครองตนเอง จดแบงเปนสองฝาย คอ องคกรฝายบรหาร และองคกรฝายนตบญญต เชน การปกครองทองถ�นแบบเทศบาลจะมคณะเทศมนตรเปนฝายบรหาร และสภาเทศบาลเปนฝายนตบญญต เปนตน 5. ประชาชนในทองถ�นมสวนรวมในการปกครองทองถ�น จากแนวความคดท�วาประชาชนในทองถ�นเทาน'น ท�จะรปญหาและวธการแกไขตนเองอยางแทจรง หนวยการปกครองทองถ�นจาเปนตองมคนในทองถ�นมาบรหารงาน เพ�อใหสมเจตนารมณและความตองการของชมชน ซ� งอยภายใตการควบคมของประชาชนในทองถ�น นอกจากน'น ยงเปนการฝกใหประชาชนในทองถ�นเขาใจในระบบและกลไกของประชาธปไตยอยางแทจรงอกดวย สรปความหมายของ “การปกครองทองถ�น” มการใหความหมายไวมากมายแตกตางกนไปในสวนปลกยอย โดยสาระสาคญแลวการปกครองยอมมความหมายเก�ยวพนกบอานาจอยางจะแยกจากกนมได ฉะน'น การปกครองทองถ�นในความหมายกวาง ๆ จงหมายถง การปกครองท�รฐบาลกลางมอบอานาจใหหรอกระจายอานาจให หนวยการปกครองท�เกดข'นจากการอานาจไดมอานาจในการปกครองรวมรบผดชอบท'งหมด หรอแตเพยงบางสวน ในการบรหารภายใตขอบเขตอานาจหนาท� และอาณาเขตของตนท�กาหนดไวตามกฎหมาย พฒนาการของการจดภารกจหนาท�สาหรบองคกรปกครองสวนทองถ�นไทย ดงท�ไดกลาวมาแลววา ภารหนาท�ขององคกรปกครองสวนทองถ�นน'นเปนผลพวงจากความเปล�ยนแปลงและพฒนาการของรฐโดยรวมและระบบการเมองการปกครองภายในประเทศหน�ง ๆ

17

ในกรณของไทยกเชนเดยวกน แนวคดในการจดภารกจหนาท�สาหรบองคกรปกครองสวนทองถ�น กมความเปล�ยนแปลงไปตามยคตามสมย ในเบ'องแรกเราจงตองทาความเขาใจถงพฒนาการในการจดภารกจหนาท�สาหรบองคกรปกครองสวนทองถ�นไทยวามการพฒนาการเชนไร ท'งน' เราอาจแบงแยกยคสมยของการจดระบบภารกจหนาท�ออกเปน 3 ยคสมยกวาง ๆ ดงตอไปน' ยคเร�มตน สมยสมบรณาญาสทธราชย (รชกาลท� 5 – รชกาลท� 7) ในยคสมยน' อยในระยะของการพฒนาไปสความทนสมย (Modernization) เพ�อทาใหประเทศมงสความกาวหนาและศวไลซทดเทยมกบอารยะประเทศ เปนผลใหเกดคตใหมในการจดการปกครองของประเทศ น�นคอ รฐนอกจากจะมหนาท�ในการรกษาความสงบเรยบรอยของประเทศแลว ยงจะตองมหนาท�ในการ “บารงเมอง” ดวย เพ�อใหบานเมองรวมถงชวตความเปนอยของราษฎรไทยไดรบการพฒนาอยางในอารยะประเทศ ไมวาจะเปนเร�องของการสงเสรมการทามหากน การปรบปรงการคมนาคม การรกษาความสะอาด และความเจบไขของประชาชน ซ� งการเกดข'นขององคกรปกครองสวนทองถ�นไทย ในคร' งแรก กเปนผลมาจากคตเชนน' น�นคอ การจดต'งสขาภบาลกรงเทพฯ ในป พ.ศ. 2440 หากแตการจดต'งสขาภบาลน' เปนการบารงเมองในลกษณะท�ตางจากเดม (โดยมเปาหมายในการระดมเอาคนและทรพยากรในทองถ�นเขามารวมในการจดการบารงทองถ�นของตนเอง ท'งน' ในพระราชกาหนดสขาภบาลกรงเทพฯ ร.ศ. 116 (พ.ศ. 2440) ไดกาหนดอานาจหนาท�ของสขาภบาลกรงเทพฯ ไว 4 ประการ คอ การทาลายขยะเย�อมลฝอย การจดท�ถายอจจาระปสสาวะของประชาชนท�วไป การจดหามตอไปภายหนาอยาใหปลกสรางหรอซอมโรงเรอนท�จะเปนเหตใหเกดโรคไดและขนยายส�งโสโครกและส�งราคาญของมหาชนไปใหพนเสย ตอมากไดมการทดลองจดต'งสขาภบาลตาบลทาฉลอมข'นในป พ.ศ. 2448 โดยสมเดจฯ กรมพระยาดารงราชานภาพ ซ� งไดเพ�มเตมภารกจหนาท� ไดแก การรกษาพยาบาล โดยการปลกฝ ทาลายแหลงเพาะเช'อโรค และจดหาน' าสะอาดไวใหราษฎรใช ตอมาเม�อเหนวากจการสขาภบาลไดผลด จงไดขยายการจดต'งสขาภบาลออกไปตามหวเมองอ�น ๆ ผานการตราพระราชบญญตจดการสขาภบาลหวเมอง ร.ศ. 127 แตท'งน' โดยภาพรวมแลว องคกรปกครองสวนทองถ�นไทยภายใตรปแบบสขาภบาลในยคสมยน' จะมภารกจท�คอนขางจากดมาก ๆ โดยมงเนนเฉพาะการรกษาความสะอาดเรยบรอยของบานเมอง และการสาธารณสขข'นพ'นฐาน เปนสาคญ อกท'งในระยะตอมา เม�อระบบราชการสวนกลางของไทยเกดการขยายตวมากข'น ภารกจบางดาน เชน การพยาบาล กไดถกดงกลบใหสวนราชการใหมท�จดต'งข'นดาเนนการแทน ท'งน' กสอดคลองกบสภาพการณของระบบการปกครองทองถ�นโดยรวมท�ยงอยในยคเร�มตน ยคการเตบโตอยางจากด สมยหลงเปล�ยนแปลงการปกครองถงการปฏรปการเมอง (พ.ศ. 2475-2539) ในระยะเวลาอนยาวนานภายหลงการเปล�ยนแปลงการปกครองในป พ.ศ. 2475 แมวาจะเกดความเปล�ยนแปลงภายในระบบการปกครองทองถ�นไทยหลายคร' ง แตโดยภาพรวมแลว

18

การเตบโตขององคกรปกครองสวนทองถ�นยงคงดาเนนไปอยางจากดมาก ๆ ความเปล�ยนแปลง ท�เหนไดชดเจนคงมแตเพยงการจดต' งองคกรปกครองสวนทองถ�นรปแบบใหม เชน เทศบาล องคการบรหารสวนจงหวด เปนตน อยางไรกดในเร�องภารกจหนาท�แลว แนวคดในการจดภารกจหนาท�สาหรบองคกรปกครองสวนทองถ�นไทยยงคงสบทอดจารตบางประการมาจากยคสมยสมบรณาญาสทธราชย น�นคอ ในการกาหนดภารกจหนาท�สาหรบทองถ�นวาสามารถดาเนนกจการในเร�องใดไดบางน'น จะถกกาหนดโดยกฎหมายจดต'งขององคกรปกครองสวนทองถ�นรปแบบน'น ๆ เชน ภารกจของเทศบาล จะถกกาหนดไวในพระราชบญญตเทศบาล เปนตน ซ� งเปนไปตามแนวคดการจดภารกจหนาท�ตามบทบญญตในกฎหมาย ซ� งยงคงปรากฏหลกการดงกลาวมาจนถงปจจบน ความเปล�ยนแปลงท�เกดข'นคงมแตเพยงการขยายภารกจหนาท�ของทองถ�นรปแบบตาง ๆ ไปตามความจาเปนในแตละยคสมย เชน การจดเกบภาษและคาธรรมเนยมบางประเภท การดาเนนกจการในเชงพาณชย เปนตน แตโดยภาพรวมแลว การบรหารปกครองประเทศซ� งแบงออกเปน 3 ระดบ ไดแก การบรหารราชการสวนกลาง สวนภมภาค และสวนทองถ�นน'น บทบาทในการจดทาบรการสาธารณะตาง ๆ ยงคงกระจกตวในกลมการบรหารราชการสวนกลางและสวนภมภาค ขณะท�สวนทองถ�น แมนวา ในเวลาตอมา จะไดมการแกไขกฎหมายเพ�มเตมภารกจหนาท�ของทองถ�นใหหลากหลายข'นไปตามลาดบแตในทางปฏบตแลว ทองถ�นยงคงจากดตนเองอยแตเพยงภารกจขนาดเลกไมซบซอน และใชทรพยากรไมมากนก ท' งน' กสอดคลองกบสภาพการณของระบบการปกครองทองถ�นไทยโดยรวมซ� งมพฒนาการการเตบโตอยางจากดและมไดเปนไปโดยตอเน�อง ภาพลกษณขององคกรปกครองสวนทองถ�นไทยขงยงจากดตนเองอยตอเน�อง ภาพลกษณขององคกรปกครองสวนทองถ�นไทยจงยงจากดตนเองอยแตเพยง “การสขาภบาลทองถ�น” ซ� งไดแก เกบขยะมลฝอย การปลกตนไมและบารงสวนสาธารณะ การปองกนโรคตดตอ เปนตน เวนแตเพยงกรณของเทศบาล และองคกรปกครองสวนทองถ�นรปแบบพเศษ ท�มการขยายตวในดานภารกจหนาท�อยบาน เชน กจการเทศพาณชย การศกษา เปนตน เราจงอาจสรปไดวา ในเชงหลกการแลว ภารกจขององคกรปกครองสวนทองถ�นไทยในยคสมยน'มการขยายตวมากข'น แตกเปนไปอยางจากด อกท'งแมนวา ในตวบทกฎหมายจะกาหนดภารกจเอาไวโดยกวาง แตในทางปฏบตแลวทองถ�นยงคงจากดตนเองในการดาเนนกจกรรมแตเพยงบางดานเทาน'น เน�องจากปญหาในเร�องทรพยากร โดยเฉพาะทางดานการเงนท�มอยนอย รวมถง การเตบโตของระบบราชการสวนกลางและสวนภมภาคท� “ลงมาใหบรการ” ประชาชนภายในทองถ�นดวยตนเอง ยคแหงการกระจายอานาจ สมยปจจบน (พ.ศ. 2540-ปจจบน) ภายหลงความเปล�ยนแปลงทางการเมองในเหตการณ “พฤษภาทมฬ” พ.ศ. 2535 การเมองการปกครองของไทยกเขาสยคสมยใหมน'น คอ “ยคปฏรปการเมอง” รปธรรมการเมองการปกครองของไทยกเขาสยคสมยใหมน�นคอ

19

“ยคปฏรปการเมอง” รปธรรมของความเปล�ยนแปลงดงกลาว ไดแก รฐธรรมนญ พทธศกราช 2540 ฉบบปจจบนของความเปล�ยนแปลงดงกลาว ไดแก รฐธรรมนญ พทธศกราช 2540 ฉบบปจจบน ซ� งมงวางกรอบกตกาทางการเมองการปกครองใหเปนไปตามหลกประชาธปไตยมากข'น ท'งน' การสงเสรมการกระจายอานาจใหแกองคกรปกครองสวนทองถ�น กเปนมตท�สาคญประการหน�ง ระบบการปกครองทองถ�นไทยจงเกดความเปล�ยนแปลงคร' งสาคญ เราอาจเรยกยคสมยน' วา “ยคแหงการกระจายอานาจ” เน�องจากในระยะเวลาตอมา ไดมการตรากฎหมายท�เรยกวา “พระราชบญญตกาหนดแผนและข'นตอนการกระจายอานาจใหแกองคกรปกครองสวนทองถ�น พ.ศ. 2542” ซ� งสงผลอยางสาคญตอการจดระบบภารกจหนาท�ขององคกรปกครองสวนทองถ�น กลาวคอ ผลจากกฎหมายดงกลาว ไดมการกาหนดแผนการกระจายอานาจ และแผนปฏบตการกระจายอานาจใหแกองคกรปกครองสวนทองถ�น ซ� งมสระสาคญ 2 ประการ ไดแก ในประการแรก การมงถายโอนภารกจหนาท�เดมดาเนนการจดทาโดยสวนราชการตาง ๆ ใหแกองคกรปกครองสวนทองถ�น ท'งน' การถายโอนจะตองกระทาพรอม ๆ กบการถายโอนทรพยากรทางการบรหาร เชน งบประมาณ บคลากร เปนตน ใหแกทองถ�นดวย ในประการท�สอง การมงจดระบบภารกจหนาท�ระหวางองคกรปกครองสวนทองถ�นดวยกนเอง กลาวคอ เพ�อลดทอนความซ' าซอนและสบสนในการจดทาภารกจ จะนบเปนคร' งแรกท�ปรากฏความพยามยามในการจดระบบภารกจหนาท�ไปตามขนาดขององคกรปกครองสวนทองถ�น ทาใหโครงสรางภายในระบบการปกครองทองถ�นไทยมแนวโนมจะพฒนาการไปสระบบสองข'น (Two-tiers System) กลาวคอ ในองคกรปกครองสวนทองถ�นขนาดใหญ ไดแกองคการบรหารสวนจงหวด จะมภารกจหนาท�มงเนนกจกรรมท�เก�ยวของกบพ'นท�ขนาดใหญ ครอบคลมหลากหลายชมชน รวมถงตองอาศยทรพยากรในการจดทาท�สง ขณะท�องคกรปกครองสวนทองถ�นขนาดเลก ซ� งไดแก องคการบรหารสวนตาบล และเทศบาล จะมภารกจหนาท�มงเนนกจกรรมท�ตอบสนองความตองการเฉพาะภายในชมชนของตนเองเปนสาคญ (วสนต เหลอประภสร. 2547 : 13) อานาจหนาท�ของเทศบาล ตามพระราชบญญตเทศบาล พ.ศ. 2496 กาหนดใหเทศบาลมหนาท� 2 ประเภท คอ หนาท�บงคบหรอท�ตองปฏบต และหนาท�ท�สามารถเลอกวาจะปฏบตหรอไมกได (พระราชบญญตเทศบาล. ออนไลน. 2552) นอกจากน'นเทศบาลยงมหนาท�ตามกฎหมายอ�น ๆ ท�กาหนดใหเปนหนาท�ของเทศบาลจาแนกออกเปน 3 กลม หนาท� คอ

1. หนาท�ท�จดทาในเขตเทศบาล กฎหมายไดกาหนดหนาท�เทศบาลจดทาภายในเขตเทศบาลของตน โดยจาแนกตามประเภทของเทศบาลและลกษณะของหนาท�ออกเปน “หนาท�ตองทา” และ “กจการท�อาจจดทา” ดงมรายละเอยด ดงน'

20

1.1 เทศบาลตาบล

1.1.1 หนาท�ตองทา เปนหนาท�ท�กฎหมายบงคบใหเทศบาลตาบลตองจดทาใหไดผลด หากไมสามารถปฏบตหนาท�ใหเกดผลดแลว จะถอวาเทศบาลน'นบกพรองตอหนาท�หรอละเลยไมปฏบตตามอานาจหนาท� หนาท�ท�เทศบาลตาบลตองทา ไดแก 1) รกษาความสงบเรยบรอยของประชาชน 2) ใหมและบารงทางบกทางน'า 3) รกษาความสะอาดของถนนหรอทางเดนและท�สาธารณะ รวมท'งการกาจดมลฝอยและส�งปฏกล 4) ปองกนและระงบโรคตดตอ 5) ใหมเคร�องใชในการดบเพลง 6) ใหราษฎรไดรบการศกษาอบรม 7) สงเสรมการพฒนาสตร เดก เยาวชน ผสงอาย และผพการ (แกไขโดยพระราชบญญตเทศบาล พ.ศ. 2496 ฉบบท� 10 พ.ศ. 2542) 8) บารงศลปะจารตประเพณ ภมปญญาทองถ�นและวฒนธรรมอนดของทองถ�น (เพ�มเตมโดยพระราชบญญตเทศบาล พ.ศ. 2496 ฉบบท� 10 พ.ศ. 2542) 9) หนาท�อ�นตามกฎหมายบญญตใหเปนหนาท�ของเทศบาล (เพ�มเตมโดยพระราชบญญตเทศบาล พ.ศ. 2496 ฉบบท� 10 พ.ศ. 2542) 1.1.2 กจการท�อาจจดทา เปนหนาท� ท� เทศบาลอาจจดทาหรอไมกได ท' งน' ยอมข'นอยกบรายไดทรพยสน บคลากร และความสามารถของเทศบาลตาบลแตละแหง อยางไรกดถาหากเทศบาลใดจะทากจการเหลาน' แลว ยอมจะตองจดทาหนาท�ท�ไดกาหนดไวในขอ 1.1.1 ขางตนครบถวนสมบรณแลว กจการท�อาจจดทามดงน' 1) ใหมน'าสะอาดหรอการประปา 2) ใหมโรงฆาสตว 3) ใหมตลาด ทาเทยบเรอ และทาขาม 4) ใหมสสาน และฌาปนสถาน 5) บารงและสงเสรมการทามาหากนของราษฎร 6) ใหมและบารงสถานท�ทาการพทกษรกษาคนเจบไข 7) ใหมและบารงการไฟฟาหรอแสงสวางโดยวธอ�น 8) ใหมและบารงทางระบายน'า 9) เทศพาณชย

21

1.2 เทศบาลเมอง 1.2.1 หนาท�ตองทา เทศบาลเมองมหนาท�ตองทา ดงน' 1) หนาท�ท�ไดกาหนดไวในเทศบาลตาบล ตองทาดงกลาวมาแลวในขอ 1.1.1 ขางตน 2) ใหมน'าสะอาดหรอการประปา 3) ใหมโรงฆาสตว 4) ใหมและบารงสถานท�ทาการพทกษรกษาคนเจบไข 5) ใหมและบารงทางระบายน'า 6) ใหมและบารงสวมสาธารณะ 7) ใหมและบารงการไฟฟาหรอแสงสวางโดยวธอ�น 8) ใหมการดาเนนกจการโรงรบจานาหรอสถานสนเช�อทองถ�น 1.2.2 กจการท�อาจจดทา เทศบาลเมอง อาจจดทากจการอ�น ๆ ไดดงน' 1) ใหมตลาด ทาเทยบเรอ และทาขาม 2) ใหมสสาน และฌาปนสถาน 3) บารงและสงเสรมการทามาหากนของราษฎร 4) ใหมและบารงการสงเคราะหมารดาและเดก 5) ใหมและบารงโรงพยาบาล 6) ใหมการสาธารณปการ 7) จดทากจการซ� งจาเปนเพ�อการสาธารณสข 8) จดต'งและบารงโรงเรยนอาชวศกษา 9) ใหมและบารงสถานท�สาหรบการกฬาและพลศกษา 10) ใหมและบารงสวนสาธารณะสวนสตว และสถานท�พกผอนหยอนใจ 11) ปรบปรงแหลงเส�อมโทรมและรกษาความสะอาดและความเปนระเบยบเรยบรอยของทองถ�น 12) เทศพาณชย 1.3 เทศบาลนคร 1.3.1 หนาท�ตองทา เทศบาลนครมหนาท�ตองทา ดงน' 1) หนาท�ท�ไดกาหนดไวใหเทศบาลเมองตองทา ดงกลาวมาแลวในขอ 1.2.1 ขางตน 2) ใหมและบารงการสงเคราะหมารดาและเดก 3) กจการอยางอ�นซ� งจาเปนเพ�อการสาธารณสข

22

4) จดการเก�ยวกบท�อยอาศยและการปรบปรงแหลงเส�อมโทรม (เพ�มเตมโดยพระราชบญญตเทศบาล พ.ศ. 2496 ฉบบท� 10 พ.ศ. 2542) 5) จดใหมและควบคมตลาดทาเทยบเรอ ทาขามและท�จอดรถ (เพ�มเตมโดยพระราชบญญตเทศบาล พ.ศ. 2496 ฉบบท� 10 พ.ศ. 2542) 6) การควบคมสขลกษณะและอนามยในรานจาหนายอาหาร โรงมหรสพและสถานท�อ�น (เพ�มเตมโดยพระราชบญญตเทศบาล พ.ศ. 2496 ฉบบท� 10 พ.ศ. 2542) 7) การวางผงเมองและการควบคมการกอสราง (เพ�มเตมโดยพระราชบญญตเทศบาล พ.ศ. 2496 ฉบบท� 10 พ.ศ. 2542) 8) การสงเสรมกจการทองเท�ยว (เพ�มเตมโดยพระราชบญญตเทศบาล พ.ศ. 2496 ฉบบท� 10 พ.ศ. 2542) 1.3.2 กจการท�อาจจะจดทา เทศบาลนครอาจจะจดทากจการอ�น ๆ ดงท�ไดระบไวในขอ 1.2.2 ขางตนอก 10 ประการ ยกเวนกจการท� “ใหมและบารงการสงเคราะหมารดาและเดก” และ “กจการอยางอ�นซ� งจาเปนเพ�อการสาธารณสข” ท�กฎหมายไดกาหนดใหกจการท'ง 2 อยางน'เปนกจการหรอหนาท�ท�เทศบาลนครตองทาดงกลาวมาแลวในขอ 1.3.1 2. หนาท�ท�จดทานอกเขตเทศบาล แตเดมมาน'นเทศบาลแตละแหงมหนาท�จดทาไดภายในเขตเทศบาลของตนเทาน'นแตตอมาไดมการแกไขเพ�มเตมบทบญญตในกฎหมายวาดวยเทศบาล โดยเฉพาะในสวนท�เก�ยวกบหนาท�ของเทศบาลเสยใหม โดยเปดโอกาสใหเทศบาลมอานาจท�จะทาการนอกเขตเทศบาลโดยกจการท�จะจดทาน'นจะตองเขาขายตามหลกเกณฑ 3 ประการ ดงน' 2.1 เม�อการน'นจาเปนตองทา และเปนการเก�ยวเน�องกบกจการท�ดาเนนตามอานาจหนาท�ท�อยภายในเขตของตน 2.2 เม�อไดรบความยนยอมจากสภาเทศบาล คณะกรรมการสขาภบาล สภาจงหวดหรอสภาตาบลแหงทองถ�นท�เก�ยวของและ 2.3 เม�อไดรบอนมตจากคณะรฐมนตรวาการกระทรวงมหาดไทย 3. หนาท�จดทารวมกบบคคลอ�น พระราชบญญตเทศบาล (ฉบบท� 6) พ.ศ. 2511 ไดมบทบญญตใหอานาจแกเทศบาลตาง ๆ ท�จะจดกจการใด ๆ รวมกบบคคลอ�น โดยการกอต'งบรษทจากด หรอถอหนในบรษทจากดไดเม�อเปนไปตามหลกเกณฑ ดงน' 3.1 บรษทจากดน'น มวตถประสงคเฉพาะเพ�อกจการคาขายอนเปนสาธารณปโภค 3.2 เทศบาลตองถอหนเปนมลคาเกนกวารอยละ 50 ของทนท�บรษทน'นจดทะเบยนไวในกรณท�มหลายเทศบาล องคการบรหารสวนจงหวด องคการบรหารสวนตาบล หรอสขาภบาลถอหนอยในบรษทเดยวกน ใหนบหนท�ถอน'นรวมกน

23

3.3 นอกจากน' กฎหมายยงไดบญญตไวดวยวา ในกรณท�มการเปล�ยนแปลงจานวนหนท�เทศบาลถออยในบรษทจากด ตองไดรบอนมตจากรฐมนตรวาการกระทรวงมหาดไทยดวย 4. หนาท�ท�บงคบของเทศบาล 4.1 เทศบาลตาบล 4.1.1 รกษาความสงบเรยบรอยของประชาชน 4.1.2 ใหมการบารงทางบกและทางน'า 4.1.3 รกษาความสะอาดของถนนทางเดนและท�สาธารณะรวมท'งกาจดขยะมลฝอย ส�งปฏกล 4.1.4 ปองกนและระงบโรคตดตอ 4.1.5 ใหมเคร�องใชในการดบเพลง 4.1.6 ใหราษฎรไดรบการศกษาอบรม 4.1.7 หนาท�อ�น ๆ ซ� งมคาส�งกระทรวงมหาดไทยหรอกฎหมายกาหนดใหเปนหนาท�เทศบาล 4.2 เทศบาลเมอง นอกจากมหนาท�เชนเดยวกบเทศบาลตาบลขอ 4.1 แลวยงมหนาท�เพ�มเตม ดงน' 4.2.1 ใหมน'าสะอาดหรอประปา 4.2.2 ใหมโรงฆาสตว 4.2.3 ใหมและบารงสถานท�พทกษและรกษา 4.2.4 ใหมและบารงทางระบายน'า 4.2.5 ใหมและบารงสวมสาธารณะ 4.2.6 ใหมและบารงไฟฟาหรอแสงสวาง 4.2.7 ใหมกจการโรงรบจานาหรอสถานสนเช�อทองถ�น 4.3 เทศบาลนคร นอกจากมหนาท�เชนเดยวกบเทศบาลเมองแลวยงมหนาท�เพ�มเตมดงน' 4.3.1 ใหมและบารงสงเคราะหมารดาและเดก 4.3.2 กจการอยางอ�นซ� งจาเปนเพ�อการสาธารณสข 5. หนาท�ท�เทศบาลสามารถเลอกไดวาจะทาหรอไม 5.1 เทศบาลตาบล 5.1.1 ใหมน'าสะอาดหรอประปา 5.1.2 ใหมโรงฆาสตว

24

5.1.3 ใหมตลาด ทาเทยบเรอ และทาขาม 5.1.4 ใหมสสาน และฌาปนสถาน 5.1.5 บารงและสงเสรมการทามาหากนของราษฎร 5.1.6 ใหม และบารงสถานท�ทาการพทกษรกษาคนเจบไข 5.1.7 ใหมและบารงการไฟฟาหรอแสงสวางโดยวธอ�น 5.1.8 ใหมการบารงทางระบายน'า 5.1.9 เทศพาณชย 5.2 เทศบาลเมอง 5.2.1 ใหมทาเทยบเรอ และทาขาม 5.2.2 ใหมสสาน และฌาปนกจสถาน 5.2.3 บารงและสงเสรมการทามาหากนของราษฎร 5.2.4 ใหมและบารงสงเคราะหมารดาและเดก 5.2.5 ใหมและบารงโรงพยาบาล 5.2.6 ใหมสาธารณปการ 5.2.7 จดกจกรรมซ�งจาเปนสาหรบการสาธารณปโภค 5.2.8 จดต'งและบารงโรงเรยนอาชวศกษา 5.2.9 ใหมและบารงสถานท�สาหรบการกฬาและพลศกษา 5.2.10 ใหมและบารงสวนสาธารณะสวนสตวและสถานท�พกผอนหยอนใจ 5.2.11 บารงแหลงเส�อมโทรมและรกษาความสะอาดเรยบรอยของทองถ�น 5.2.12 เทศพาณชย 5.3 เทศบาลนคร มหนาท�เชนเดยวกบเทศบาลเมองตามขอ 5.2 กลาวโดยสรป หนาท�ของเทศบาลตามพระราชบญญตเทศบาล พ.ศ. 2496 กาหนดใหเทศบาลมหนาท� 2 ประเภท คอ หนาท�บงคบหรอท�ตองปฏบต และหนาท�ท�สามารถเลอกวาจะปฏบตหรอไมกไดนอกจากน'นเทศบาลยงมหนาท�ตามกฎหมายอ�น ๆ ซ� งเทศบาลตาบลทบชางเปนเทศบาลตาบลมหนาท�ตองจดทาดานโครงสรางพ'นฐานท�ผวจยกาลงศกษาคอ ใหมการบารงทางบกทางน' าและกจการท�อาจจดทาคอใหมน'าสะอาดหรอการประปาและใหมและบารงการไฟฟาหรอแสงสวาง งานวจยท�เก�ยวของ ผศกษา ไดทาการคนควาผลงานวจยตาง ๆ ซ� งเปนผลการศกษาเก�ยวกบ ปญหาความตองการในการดาเนนการดานโครงสรางพ'นฐานและดานอ�น ๆ ของเทศบาลและองคกรตาง ๆ มรายละเอยดดงตอไปน'

25

เอกภพ อภยรตน (2544 : บทคดยอ) ไดวจยเร�องความพงพอใจของประชาชนตอการดาเนนงานการพฒนาโครงสรางพ'นฐานของเทศบาลนครหาดใหญโดย ใชวธการศกษา คอ ใชแบบสอบถามเปนเคร�องมอในการเกบรวบรวมขอมล ผลการวจยพบวาประชาชนกลมตวอยางท�มอายแตกตางกนมความพงพอใจตอการดาเนนงานการพฒนาโครงสรางพ'นฐาน โดยภาพรวมแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถต ประชาชนกลมตวอยางท�ม เพศ อาย อาชพ ระดบการศกษา ระดบรายได เฉล�ยตอเดอนแตกตางกน มความพงพอใจตอการดาเนนงานโครงการปรบปรงระบบระบายน' าแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตประชาชนกลมตวอยางท�มรายไดเฉล�ยตอเดอนและมคณลกษณะของชมชนท�อาศยแตกตางกนมความพงพอใจตอการดาเนนงานโครงการปรบปรงและตดต'งไฟฟาสาธารณะแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตปญหาและความคดเหนท�วไปของประชาชนกลมตวอยางในการปรบปรงการบรการดานการพฒนาโครงสรางพ'นฐานของเทศบาลนครหาดใหญมรายละเอยดดงน' คอ ควรดาเนนการสรางทางเทาใหท�วถง และเพยงพอตอการใชบรการของประชาชนควรปรบปรงซอมแซมถนน และทางเทาท�ชารดใหใชงานไดดอยางท�วถง ควรดแลเอาใจใสในการเกบขยะในคระบายน' าอยางสม�าเสมอ เพ�อปองก นปญหาขยะอดตน ควรดาเนนการปรบปรงแกไขเคร� องหมายจราจรและสญญาณไฟจราจรท�ไมชดเจน ควรดาเนนการตดต'งไฟฟาสาธารณะเพ�มเตมในจดท�ลอแหลมตอการเกดอบตเหตและอาชญากรรม

สมโภช แกวหนนวล (2550 : บทคดยอ) ทาการศกษาเร�อง ความพงพอใจของประชาชนตอการใหบรการตามภารกจดานโครงสรางพ'นฐานขององคการบรหารสวนตาบลหนองธง อาเภอปาบอน จงหวดพทลง เคร�องมอท�ใชในการวจยคอแบบสอบถาม ผลการวจยพบวา ระดบความพงพอใจของประชาชนตอการใหบรการตามภารกจ ดานโครงสรางพ'นฐานมคาเฉล�ยระดบมาก และเม�อพจารณารายดาน ประชาชนมความพงพอใจดานไฟฟาระดบกลาง ดานถนนและดานประปาประชาชนมความพงพอใจในระดบนอย สวนปญหาสรปเรยงลาดบความสาคญจากมากไปนอยคอ การซอมบารง ปรบปรงระบบไฟฟา ถนนสรางใหม ถนนลกรง การไดรบบรการน' าอยางเพยงพอท�วถง สะอาด ความเหมาะสมเก�ยวกบงบประมาณ ไฟฟาในครวเรอนและถนนลาดยาง สทธพงษ ไชยวงศสาย (2551 : บทคดยอ) ทาการศกษาเร�อง ความตองการของประชาชน ตอการใหบรการดานโครงสรางพ'นฐานของเทศบาลตาบลเชงทะเล อาเภอกลาง จงหวดภเกต เคร�องมอท�ใชในการวจยคอแบบสอบถาม ผลการวจยพบวา ความตองการของประชาชนตอการใหบรการดานโครงสรางพ'นฐานภาพรวมอยในระดบมาก เม�อเปรยบเทยบในแตละดานพบวาประชาชน มความตองการใหแกไขบรการดานน' าประปามาก โดยเฉพาะการปรบปรงสภาพน' าประปาใหมคณภาพมาตรฐานและลาดบรองลงมาคอความตองการดานไฟฟา อยในระดบมาก คอ ใหมการซอมแซมโดยเรงดวนเม�อไฟดบ สวนดานถนนและทางเทามความตองการรองลงมา คอ งานซอมแซมถนนท�ชารดเสยหาย สวนความสมพนธระหวางปจจยสวนบคคลกบความตองการของประชาชนในการ

26

บรการดานโครงสรางพ'นฐานพบวา เพศมความสมพนธอยางมนยสาคญทางสถตท�ระดบ .05 กบดานไฟฟาสวนดานถนนและทางเทา และดานน' าประปา พบวา ไมมความสมพนธ การศกษามความสมพนธอยางมนยสาคญทางสถตท�ระดบ .05 กบดานไฟฟาและประปา สวนดานถนนและทางเทา พบวาไมมความสมพนธท�ต'งบานพกอาศยมความสมพนธอยางมนยสาคญทางสถตท�ระดบ .05 กบโครงสรางพ'นฐานท'งดานถนนและทางเทา ดานไฟฟา และดานน' าประปา สวนอาชพไมมความสมพนธกบโครงสรางพ'นฐานท' งดานถนนและทางเทา ดานไฟฟา และดานน'าประปา สามารถ กาญจนสนทร (2552 : บทคดยอ) ทาการศกษาเร�อง รปแบบการใหบรการดานโครงสรางพ'นฐานท�สอดคลองกบความตองการของประชาชน กรณศกษาองคการบรหารสวนจงหวดยโสธร อาเภอเมอง จงหวดยโสธร เคร�องมอท�ใชในการวจยคอแบบสอบถาม ผลการวจยพบวา ระดบความคดเหนเก�ยวกบสภาพปญหาและความตองการเก�ยวกบการใหบรการดานโครงสรางพ'นฐาน ประชาชนสวนใหญเหนวาสภาพปจจบนเก�ยวกบการใหบรการดานโครงสรางพ'นฐานอยในระดบมาก กตตธช อ�มวฒนกล (2553 : บทคดยอ) การวจยความพงพอใจของประชาชนท�มตอการให บรการดานโครงสรางพ'นฐานขององคการบรหารสวนตาบลในเขตอาเภอโนนไทย จงหวดนครราชสมาโดยใชวธการศกษา คอ ใชแบบสอบถามเปนเคร�องมอในการเกบรวบรวมขอมลจากผลการศกษาพบวาประชาชนมความพงพอใจตอการใหบรการขององคการบรหารสวนตาบลดานโครงสรางพ'นฐานท'ง 3 ดาน อยในระดบมาก ไดแก ดานถนน ดานไฟฟาแสงสวาง และดานประปา อกท'งระดบความพงพอใจของประชาชนของแตละตาบลในเขตอาเภอโนนไทย จงหวดนครราชสมา รวมถงขอเสนอแนะตาง ๆ เพ�อใชเปนแนวทางในการวางแผนพฒนาการใหบรการดานโครงสรางพ'นฐานใหมประสทธภาพ และสรางความพงพอใจใหแกประชาชนตอไป สามารถ ย�งกาแหง (2553 : บทคดยอ) จากการศกษาวจยเร�องแนวทางการพฒนาโครงสรางพ'นฐานของชาวบานหนหลองในเขตพ'นท�องคการบรหารสวนตาบลตะเคยน อาเภอดานขนทด จงหวดนครราชสมา พบวาประชาชนชาวบานหนหลองสวนใหญเหนวาการใหบรการสาธารณะของ อบต.ตะเคยน มความเพยงพอแตยงตองการทางดานการปรบปรงถนนใหมากกวาน' สวนแนวทางการปรบปรงและสารวจออกแบบประมาณราคาความตองการโครงสรางพ'นฐานควรมการปรบปรงงานดานสาธารณะ 3 อยางมากท�สด คอ ถนนลกษณะเปนคอนกรต ประปาลกษณะเปนถงเกบน' า ประปาทรงบอล ขยายเขตประปา ไฟฟามลกษณะเปนการตดต'งโคมไฟฟาแสงสวาง