บทท 2 แนวคด ทฤษฎ และผลงานวจยทเกยวของ

การศกษาปจจยอนมผลตอการมสวนรวมของประชาชนในการใชสทธเลอกตงสมาชกสภาเทศบาล เทศบาลนครพระนครศรอยธยา ของประชาชนผมสทธเลอกตง เขตเลอกตงท 1 ผวจยไดประมวลแนวคด ทฤษฎ และผลงานวจยทเกยวของน ามาใชในการศกษา และน าไปประยกตในการสรางกรอบแนวคดใชเปนแนวทางในการศกษาวจย ตลอดจนใชเปนกรอบในการวเคราะห สรปผล และขอเสนอแนะ ซงไดแกแนวคดเกยวกบการเลอกตง แนวคดเกยวกบพฤตกรรมการใชสทธเลอกตงของประชาชน แนวคดเกยวกบชองทางการรบรขอมลขาวสารการเลอกตง แนวคดเกยวกบการมสวนรวมทางการเมอง ในสวนทายจะกลาวถง เอกสารและงานวจยท เกยวของ มรายละเอยดดงน 2.1. แนวคดเกยวกบการเลอกตง 2.2 แนวคดเกยวกบพฤตกรรมการใชสทธเลอกตงของประชาชน 2.3 แนวคดเกยวกบชองทางการรบรขอมลขาวสารการเลอกตง 2.4 แนวคดเกยวกบการมสวนรวมทางการเมอง 2.5 งานวจยทเกยวของ 2.6 กรอบแนวคดในการวจย 2.1 แนวคดเกยวกบการเลอกตง (1) ความหมายของการเลอกตงการเลอกตง นกวชาการไดใหความหมายไวดงน วสทธ โพธแทน (พฒนาประชาธปไตย...พฒนาการเมองไทย ส านกงานเลขาธการสมาชกสภาผแทนราษฎร : 2554) ใหความหมาย การเลอกตงวาการทบคคลไดเลอกบคคลหนงหรอบคคลหลาย ๆ คน หรอเลอกจากบญชรายชอผเขาสมครรบเลอกตงบญชหนง หรอบญชจ านวนหนงจากบญชรายชอหลาย ๆ บญชเพอใหไปกระท าการอนหนงอนใดแทนตน

พรศกด ผองแผว(2540 , 217)ใหความหมาย การเลอกตงวาเปนกจกรรมทส าคญยงในกระบวนการทางการเมองและการปกครอง เพราะการเลอกตงเปนการแสดงออกซงเจตจ านงของประชาชนในการปกครองประเทศ เจตจ านงดงกลาวปรากฏอยในลกษณะของการเรยกรอง(Demand) หรอสนบสนน (Support) ตอการตดสนใจทงหลายในระบบการเมอง

(2) ความส าคญของการเลอกตง (วชรา ไชยสาร , 2541)การเลอกตงตวแทนประชาชนเปนกระบวนการทางการเมองอยางหนงในระบบการปกครองทเชอวาอ านาจอธปไตยหรอ

7

อ านาจสงสดในการปกครองเปนของปวงชน ซงคดคนขนแทนระบบการปกครองทถอคตอ านาจอธปไตยเปนของบคคลใดเปนพเศษ เปนเครองมอใหความชอบธรรมในอ านาจปกครองของตน การเลอกตงเปนกระบวนการทเลอกสรรรฐบาลทจะท าการปกครองและสรางความชอบธรรมใหแกอ านาจการปกครองของผปกครองใหเปนไปโดยสนตการเลอกตงในประเทศทมพรรคการเมองหรอกลมการเมองมากกวาหนงพรรคหรอหนงกลมมบทบาทส าคญในการยตขอขดแยงในระบบการเมองโดยเคารพและปฏบตตามกฎเกณฑกตกา และกตกาดงกลาวจะท าใหคตอสทางการเมองยอมรบผลการตดสนของผเลอกตงโดยฝายทชนะจะได รบมอบอ านาจจากประชาชนใหท าการปกครองในชวงระยะเวลาทก าหนดไว สวนฝายแพกจะหาทางเอาชนะในคราวตอไปตามวถทางทกฎเกณฑและกตกาไดก าหนดไว วธการเชนนชวยอ านวยใหการสบตออ านาจทางการเมองและการปกครองเปนไปอยางสนตวธ ไมตองอาศยวธการทผดกฎหมายและไมชอบธรรม เชน การปฏวตรฐประหารอนเปนกลไกในการสบเปลยนอ านาจ ดงนนกระบวนการเลอกตง ภายในเงอนไข ทกลาวมานจงแตกตางไปจากการเลอกตงในประเทศทมพรรคการเมองทมอ านาจและอทธพลมากทสดเพยงพรรคเดยว หรอกลมคณะบคคลเพยงคณะเดยวซงใชในการเลอกตงเปนขออางในการสรางความชอบธรรมในอ านาจการปกครองเทานนมไดใชเปนกลไกเพอขจดความขดแยงหรอเพอตดสนการสบตออ านาจแตอยางใด การเลอกตงเปนกลไกการใชอ านาจอธปไตยหรอการมสวนรวมทางการเมอง ของประชาชนผเปนเจาของอ านาจอธปไตยโดยการใชสทธเลอกตงผแทนทมนโยบายตรงกบความตองการของตนเอง ใหไปใชอ านาจอธปไตยแทนตนดวยความชอบธรรม เพอลดภาวะความตงเครยด ขจดความขดแยง หรอการสบตออ านาจและเปนกลไกทจะควบคมใหผแทนทด ารงต าแหนงจากการเลอกตงตระหนกอยเสมอวาตองมความรบผดชอบตอประชาชน เพราะวาประชาชนเปนผก าหนดอนาคตทางการเมองของตน ดวยการเลอกหรอไม เลอกตนกลบมาท าหนาทผแทนอก ดงนนการเลอกตงจงมผลตอการพฒนาทางการเมอง โดยประชาชนจะตองส านกถงความจ าเปนในการปฏบตหนาทพลเมองซงตองมสวนรวมในการเลอกผแทนเลอกรฐบาล เลอกรปแบบและวธด าเนนการปกครอง เลอกนโยบายสาธารณะ เลอกระบบเศรษฐกจซงปจจยตาง ๆ เหลานจะเออตอการธ ารงไวและบรณาการทางการเมองทพงปรารถนา ตลอดจนสงเสรมใหประชาชนใหมสวนรวมทางการเมองในระบอบประชาธปไตยมากขน การเลอกตงทกระดบไมวาจะเปนการเลอกตงระดบชาตหรอระดบทองถนถอวาเปนวาระแหงชาตการเลอกตงจงเปนกระบวนการทางการเมองทส าคญยงตอการปกครองในระบอบประชาธปไตย ดงนน เพอใหการเลอกตงเปนไปตามเจตนารมณของประชาชนและบรรลวตถประสงคของแตละประเทศ จงตองพฒนาปรบปรงหรอปฏรประบบและกระบวนการเลอกตงใหสอดคลองกบสภาพแวดลอมทางการเมอง สงคม และเศรษฐกจในปจจบน

8

(3) ประเภทของการเลอกตง(ชยอนนต สมทรวณช , 2524) แบงตามทมาของการเลอกตง เปน 3 ประเภท คอ 1) การเลอกตงทวไป (General – Election)หมายถงการเลอกตงทผมสทธออกเสยงเลอกตงทวประเทศมาลงคะแนนเสยงพรอม ๆ กน การเลอกตงทวไปม 2 กรณ คอ ครบวาระทจะตองมการเลอกตง และการยบสภา ซงการเลอกตงทวไปนจะเปนเครองชวดกระแสความคดทางการเมองของประชาชนไดเปนอยางด แตจะชวดไดมากนอยเพยงใด ขนอย กบระบบพรรคการเมองของประเทศนน ๆ อาทเชนประเทศในระบบสองพรรคการเมอง การเลอกตงทวไปจะเปนกจกรรมทางการเมองทเปนเครองชวดวา ประชาชนยงคงสนบสนนรฐบาลเดมตอไปอกหรอไม ส าหรบประเทศทเปนระบบหลายพรรคการเมอง ลกษณะการจดตงรฐบาลเปนรฐบาลผสม ผลการเลอกตงทวไปไมอาจชวดไดชดเจนวา ประชาชนตองการรฐบาลเดมหรอรฐบาลใหมได เพราะการจดตงรฐบาลขนอยกบการรวบรวมเสยงขางมากของพรรคการเมองตาง ๆ หลงจากการเลอกตงไดหรอไม อยางไรกตาม การเลอกตงทวไปกยงเปนภาพสะทอนความคดเหนวฒนธรรมทางการเมอง และแนวโนมของกระแสความคดทางการเมองของประชาชนในประเทศหรอในเขตเลอกตงนน ๆ ไดเปนอยางด เชน ความแตกตางของจ านวนผไปใชสทธเลอกตงในเขตเมองกบชนบทปรมาณและลกษณะการซอสทธ ขายเสยงในเขตเลอกตงตาง ๆ ความนยมพรรคการเมองใดพรรคการเมองหนงในเขตกรงเทพมหานครกบสวนภมภาคอน ๆ เปนตน 2) การเลอกตงซอม (By – Election) ในกรณทผแทนขาดจากสมาชกภาพ เชน ตาย ลาออก หรอเพราะเหตอน ๆ กจะมการเลอกตงซอมใหไดผแทนราษฎร การเลอกตงซอมนอาจจะมความส าคญไมเทากบการเลอกตงทวไป อยางไรกตาม การเลอกตงซอมในเขตการเลอกตงทประชาชนมความสนใจทางการเมองอยบางแลว การเลอกตงซอมกจะเปนเครองมอในการวดความนยมพรรคการเมองใดพรรคการเมองหนงหรอรฐบาลได 3) การเลอกตงซ า (Re - Election)หมายถงการเลอกตงทจดใหมขนในเขตเลอกตงใดเลอกตงหนงโดยเฉพาะ ซงอาจจะเกดจากการฟองรองตอศาลวามการเลอกตงโดยมชอบเพอขอใหศาลสงใหมการเลอกตงใหมถาศาลมค าพพากษาวาเขตการเลอกตงใดมการเลอกตงทมชอบดวยกฎหมายศาลจะมค าสงใหการเลอกตงครงนนเปนโมฆะ และใหมการจดการเลอกตงใหมในระยะเวลาทศาลก าหนด ผแทนคนใดไดรบเลอกตงกอนศาลจะสงใหมการเลอกตงนนเปนโมฆะ จะพนจากต าแหนงตงแตวนทศาลสงใหการเลอกตง

9

2.2 แนวคดเกยวกบพฤตกรรมการใชสทธเลอกตงของประชาชน

แมกเวเบอร (Max Weber) (อางถงใน สภารตน พทธรกษา, 2549) นกสงคมวทยาทยดถอแนวคดเรองแบบในอดมคต (IdealType) ไดน าเสนอแนวคดในอดมคตของการกระท าทางสงคม ซงแบงไดเปน4ประเภทคอ 1.การกระท าตามเหตผลอยางมเงอนไข (Instrumental or means/ends Rationality) เปนการกระท าทผกระท ามการคดค านวณวธการทจะน าไปสบรรลเปาหมายบางอยางเปนการกระท าอยบนพนฐานของการมองเงอนไขความเปนไปของโลกเปนส าคญเปนการเลอกวธการกระท าทจะมงผลส าเรจไปสเปาหมายทตองการซงการกระท าแบบนมความส าคญมากทสดในบรรดาการกระท าประเภทตางๆ 2.การกระท าตามเหตผลคานยม (Value – Rationality) เปนการกระท าทมเปาหมายในตวเองเปนการกระท าทขนอยกบคานยมในเปาหมายและวธการนนๆในตวของมนเองซงบคคลยดถอน ามาปฏบตบคคลเหนวาการกระท านนมคณคาควรแกการกระท าไมไดค านงถงผลตอบแทนทจะไดรบกลบมาการกระท าแบบเหตผลอยางมเงอนไขเปนการกระท าสวนใหญในเรองเศรษฐกจ(แบบทนนยม) สวนการกระท าตามคานยมมกจะเปนการกระท าในเรองทเกยวกบศาสนา (Religions) 3.การกระท าตามอารมณ (EmotionalAction) เปนการกระท าทเปนผลมาจากแรงผลกดนทางความรสก (Felling) ซงอาจจะพบไดจากนกตอตานทางการเมองหรอผคลงไคลศาสนา (ในทนหมายถงการกระท าทางสงคมประเภทหนงซงไมใชเปนการกระท าทเกดจากประสาทสมผสอาทเชนไมไดหมายถงการรองของคนทไดรบความเจบปวด) 4.การกระท าตามประเพณ (Traditional Action) เปนการกระท าตามลกษณะนสยความเคยชนทไดปฏบตกนมาหรอเปนการกระท าทสบทอดตอๆกนมาจากคนแตละรน

การกระท าตามประเพณมลกษณะใกลเคยงกนกบตามอารมณคอไมใครจะมความหมายภายในเทาใดนก (Meaningless) ไมมความส าคญในแงทเปนการกระท าทมแกนสารแทจรงตามทศนะในทางสงคมวทยาและเปนการกระท าทเปนอปสรรคตอการพฒนา ความคดในเรองเหตผลถาหากจะวเคราะห “พฤตกรรมการเลอกตง” ตามแนวคดเรอง “การกระท าทางสงคม”ของแมกเวเบอรอาจจะจ าแนกลกษณะการกระท าได4ประเภทเชนเดยวกนคอ(อางถงใน บญศร มวงศอโฆษ : 2542) 1.การไปเลอกตงเปนไดทงการกระท าทมเจตจ านงเชงเหตผลไดแกผเลอกตงมการคดค านงถงผลประโยชนทจะไดจากการไปใชสทธเลอกตงเชนการมงหวงทจะเลอกคนทตนเอง

10

สนบสนนใหเขาไปมอ านาจเพอทจะก าหนดนโยบายใหสอดคลองกบผลประโยชนของตนเองกลาวคอการทจะบรรลเปาหมายผลประโยชนโดยการใชการเลอกตงเปนวธการทจะบรรลเปาหมายดงกลาว 2.การเลอกตงเปนการกระท าตามคานยมไดแกผทไปใชสทธเลอกตงเหนวาการไปเลอกตงมความหมายในแงคณคาอยในตวตวอยางเชนคนทมความศรทธาในระบอบประชาธปไตยจะเหนวาการไปเลอกตงมคณคาในแงทเปนการสงเสรมการปกครองระบอบประชาธปไตยจงตดสนใจไปใชสทธเลอกตง 3.การเลอกตงเปนการกระท าตามอารมณเชนคนทมความรสกรกใครชอบพอตอตวผสมครรบเลอกตงบางคนแลวไปใชสทธเลอกตงเพอแสดงความรกศรทธาตอบคคลผนนเปนตน 4.การเลอกตงเปนการกระท าตามประเพณเชนคนทไปใชสทธเลอกตงบางคนไปใชสทธเพราะความเคยชนการเหนคนอนปฏบตตามเปนตน

อยางไรกตามการพจารณาแรงจงใจในการไปใชสทธเลอกตงทจะศกษาตอไปนมงทจะพจารณาในแงทเปนการกระท าในเชงเหตผลและการกระท าในเชงคานยมเปนดานหลกสวนการพจารณาในแงทเปนการกระท าตามอารมณและการกระท าตามประเพณเปนประเดนทใหความสนใจเปนล าดบรองลงไปทงนสอดคลองกบการใหความสนใจของแมกเวเบอรซงใหความส าคญกบการกระท าในสองประเภทแรกมากกวาการกระท าในสองประเภทหลงซงแมกเวเบอรเหนวาเหตผลทใหความส าคญกบการกระท าสองประเภทหลง (การกระท าตามอารมณและการกระท าตามประเพณ)เปนล าดบรองไมใชเปนเพราะเหนวาการกระท าจากปฏกรยาของจตส านกแตเพราะเหนวาเปนการกระท าทไมมอทธพลตอการเปลยนแปลงทางสงคมเทาใดนก แนวคดความตองการของมนษยทเปนทรจกกนกวางขวางและเปนทนาสนใจคอเรองความตองการตามล าดบขน(Hierarchical Needs)ของอบราฮมมาสโลว (อางถงในวรช นภาวรรณ,2546) ซงอธบายวามนษยมความตองการเปนไปตามล าดบขนดงตอไปน 1. ความตองการทางดานสรระรางกาย (PhysiologicalNeeds) เชนความตองการอาหารความตองการทางเพศความตองการขบถายเปนตน 2.ความตองการความมนคงปลอดภย (Safety or Security Needs) เชนความตองการอยอาศยในททปลอดภยจากโจรผราย, โรคภยไขเจบความตองการมงานท ามรายไดทมนคงเปนตน 3.ความตองการไดรบเกยรตและการยกยอง (Esteem Needs) เชนความตองการไดรบรางวลจากการแขงขนความตองการมชอเสยงในวงวชาชพเปนตน

11

4. ความตองการบรรลถงสจจะแหงตนเอง (Self – Actualization Needs) เชนความตองการท าความเขาใจตอความหมายของชวตความตองการเขาใจถงหลกค าสอนศาสนาเปนตน ในบรรดาความตองการทง4ขนบคคลทวไปสวนใหญจะตองการความตองการในล าดบขนตนกอนเมอความตองการระดบขนตนไดรบการตอบสนองเพยงพอแลวจงจะแสวงหาความตองการในล าดบขนทสงขนยกตวอยางเชนเมอคนไดรบปจจยสเพยงพอแลวจะคดถงความมนคงในอาชพการงานความตองการคบคาสมาคมกบคนรอบขางความตองการมชอสยงตามมาเปนตน

การกระท าของคนมแนวโนมทจะเปนไปเพอตอบสนองความตองการของตนเองการเลอกตงกเชนเดยวกนยอมมนยทจะตองตอบสนองความตองการของคนไดจงจะสามารถจงใจใหคนเขารวมกจกรรมดงกลาวไดคนตดสนใจมาเลอกตงจะคาดหวงใหกจกรรมนนเปนเครองมอในการตอบสนองความตองการประเภทไหนในระดบขนใดเชนคนทมความตองการในระดบขนตน(ความตองการทางรางกาย) อาจจะคาดหวงเงนหรอวตถสงของเปนคาตอบแทนการมาใชสทธเลอกตงคนทมความตองการในระดบขนสงขนเชนคาดหวงการไดรบการยกยองจากสงคม (ความตองการในระดบขนทส) อาจจะมาเลอกตงดวยความคดทวาการกระท าดงกลาวดงกลาวเปนสงมคณคาและจะไดรบการยกยองชมเชยจากบคคลอน (หรออยางนอยกจะไมถกต าหนจากคนอน)

นอกจากนยงมแนวคดของ Robert E.Lane (1964, p. 102) ทไดอธบายเกยวกบความตองการพนฐานของมนษยทเปนแรงจงใจใหคนเขารวมกจกรรมทางการเมองดงตอไปน 1. มนษยตองการผลประโยชนทางเศรษฐกจหรอทางวตถเชนรายไดทรพยสนความมนคงทางเศรษฐกจซงคาดหมายวาจะไดมาดวยวธการทางการเมอง 2.มนษยมความตองการทางจตใจอนไดแกความตองการในมตรภาพความรกความผกพนกบคนอนซงคาดหมายไดวาจะไดมาดวยวธการทางการเมอง 3. มนษยตองการท าความเขาใจเกยวกบโลกความรเกยวกบทมาของเหตการณตางๆทมผลกระทบตอพวกเขาซงท าใหมความตองการมการสงเกตและพดคยแลกเปลยนในเรองการเมอง 4.มนษยตองการลดแรงกดดนภายในจตใจอนไดแกความตองการตอบสนองแรงขบดนของความกาวราวและความตองการทางเพศภายในจงท าใหเกดแรงกดดนทจะแสดงออกดวยวธการทางการเมอง 5.มนษยมความตองการแสวงหาอ านาจเหนอคนอน (เพอทจะสรางความพงพอใจใหกบตนเอง) จงท าใหมการแสวงวธการตางๆทจะท าใหไดมาซงอ านาจ 6. มนษยตองการทจะปกปองรกษาและเพมพนความรสกทมเกยรตใหกบตนเองและการเขามามสวนรวมในกจกรรมทางการเมองกท าใหไดมาซงความตองการนน

12

เมอพจารณาตามกรอบแนวคดเ รองความตองการของมนษยแลวอาจจะตงสมมตฐานไดวา 1) คนทมาใชสทธเลอกตงมความตองการทจะไดรบการตอบแทนในลกษณะทหลากหลายแตกตางกนขนอยกบวาบคคลนนจะมความตองการทจะไดรบการตอบแทนในลกษณะมความตองการประเภทใดอยในระดบขนใด 2) การทคนจะมาใชสทธเลอกตงหรอไมขนอยกบการประเมนวาการเลอกตงจะสามารถตอบสนองความตองการของเขาไดมากนอยเพยงใด

2.3 แนวคดเกยวกบชองทางการรบรขอมลขาวสารการเลอกตง(กระมลทองธรรมชาตและคณะ ,2531) ในกระบวนการถายทอดขาวสารในสงคมนนจ าเปนตองมองคประกอบของการสอสารครบทงสามประการคอ มแหลงก าเนด (Source) ขาวสาร (Message) และจดหมายปลายทาง (Destination) แหลงก าเนดของขาวสารมลกษณะเปนนามธรรมคอ ทมาของขาวสารทมสอมวลชน ท าหนาทบนทกรหส (Encode) หรอเปนผน าเอาวตถดบมาเปลยนเปนรปของขาวสารไปสจดหมายปลายทางคอ ผรบขาวสาร เนองจากการสอสารมลกษณะเปนกระบวนการจงสามารถพจารณาไดเสมอนระบบหนงดงน (1)แหลงสารหรอผสงสาร(Source) เปนจดเรมตนจองการสอสารหมายถง แหลงก าเนดของสารหรอผทเลอกสรรขาวสารเกยวกบความคดเหนหรอเหตการณตาง ๆ ทเกดขน แลวสงตอไปยงผรบสาร บทบาทของผสงสารม 3ประการคอ (1) เลอกสรรความหมายทใชในการสอสาร (2) สรางรหสจากความหมายใหอยในรปของสาร และ (3) สงรหสของสารนนออกไป

(2)สาร (Message) หมายถงสงทท าหนาทกระตนความหมายใหกบผรบเปนเรองราว สาระทสงออกไปจากผสอสารถงตวผรบสาร (3) ชองทางส าหรบสงสารหรอสอ (Channel of medium) เปนสงทพาสารจากผสงไปยงผรบ (4) ผรบสาร (Receiver) หมายถงผรบขาวสารจากแหลงสารบทบาทของผรบสารม 3ประการคอ (1) รบสาร (2) ถอดรหสจากสารเพอใหไดความหมายและ(3)โตตอบตอความหมายจากกระบวนการขางตนจะเหนไดถงความสมพนธกนระหวาง ผสงสารซงไดแกสอมวลชนตางๆ เนอหาขาวสาร คอ “ขาว” (news)ทเปนการรายงานเหตการณทเกดขนและเปนสงทนาสนใจ และผรบสาร คอผบรโภคขาวสารจากสอนนเอง

13

เมอพจารณาถงบทบาทสอมวลชนในฐานะทเปนผกระท าจะพบวาสอมวลชนจะท าหนาท ในการก าหนดประเดนปญหาหรอการจดระเบยบวารสาร (Agenda Setting) ดวยการถายทอดสญลกษณหรอความหมายทางการเมองโดยเปนผก าหนดล าดบความส าคญของขาวสารดวยการประเมนคณคาของขาวสาร วาขาวสารใดมความส าคญในระดบใด แลวท าการคดเลอกขาวสารทแตกตางกน เชน ล าดบหนาท ขนาดของพนทขาว ขนาดของตวอกษร ความถในการน าเสนอขาวสาร จงอาจกลาวไดวาการรายงานขาวสารของสอมวลชนเปรยบเสมอนการสรางมโนภาพขนในสมองของผรบสาร แตบทบาทของสอมวลชนจะมอทธพลตอประชาชนไดจะตองอยภายใตเงอนไขวา ประชาชนจะตองเปดรบขาวสารจากสอ หรอตองการขอมลขาวสารเพอชวยในการตดสนใจหรอลดความไมแนใจ นอกจากนน สอมวลชนยงท าหนาทในการสรางสถานภาพ ใหแกเหตการณหรอตวบคคลโดยการสรางภาพพจน(Image Making) ขาวสารทางการเมองทกลมตางๆหรอตวแทนทเกยวของในระบบการเมองจะถกถายทอดออกมาใหบคคลไดถกเถยงแลกเปลยนระหวางกน ขณะเดยวกนบคคลหรอเหตการณกจะไดรบการรบรองสถานภาพ (Status-Conferral)ใหเดนชดขนทงในดานบวกและดานลบทจะสนองตอบตอความชอบธรรมในพฤตกรรมท าใหผรบสารมความรสกนยมชมชอบและจดจ าไดหรออาจเปนตวขยายหรอสรางสถานการณ(Pseudo-Events) ขน หนาทของการจดระเบยบวารสาร (Agenda – Setting) และการใหการรบรองสถานภาพ(Status-Conferral) คลายคลงกนดวยตางกเปนการสรางภาพพจนทางการเมองใหเกดขนแกประชาชนทวไปทไดจากการอานหนงสอพมพ หรอตดตามสอมวลชนอน ๆ แตขอแตกตางอยตรงทการให การรบรองสถานภาพเปนผลของทศนคต (Attitude Effect) ของสอมวลชนและเกยวของกบบคลกภาพของนกการเมอง ในขณะทการจดระเบยบวารสารใหผลทางดานความร(Cognitive Effect) เกยวกบประเดนปญหาในทางการเมองในการศกษาเรองการรบรขาวสารของประชาชนสามารถน าแนวความคดเรองการใชและความพงพอใจทผรบสารมตอสอมวลชน (uses and gratifications model) เพอเปนดชนชถงการเปด ขาวสารตามความพอใจของผรบสาร โดยแนวความคดนเนนทผ รบสารวามกระบวนการอยางไรในการเลอกเปดรบสอหนง ๆ เพอตอบสนองความตองการและสรางสรรคความพอใจใหกบตนเอง โดยอาศยสอ ซงพฤตกรรมทเกดขนนจะแตกตางกนไปตามสภาพภมหลง ตวแปรทางประชากรศาสตร จตวทยาและประสบการณสวนบคคลของผรบสาร

ดงนนการศกษาเรองการรบรขาวสารทางการเมองในชวงการเลอกตง จงน าเอาแนวความคดดงกลาวมาประยกตใหโดยมสมมตฐานวาผมสทธเลอกตงจะเปดรบขาวสารอยางม วตถประสงค ซงจะแตกตางกนไปตามสถานภาพ และภมหลงทางเศรษฐกจสงคม การสนใจตดตามขาวการเมองในชวงของการเลอกตงม 4 ประการคอ

14

(1) ตองการทราบขาวสารทางการเมอง (Surveillance) (2) เปนการเสรมความเชอมนในผลการตดสนใจของตนเอง (Reinforcement) (3) เพอตองการ การแนะน าในการตดสนใจลงคะแนน (VotingGuidance) (4) เพอความตนเตน (Excitement) 2.4. แนวความคดเกยวกบการมสวนรวมทางการเมอง การมสวนรวมทางการเมองของประชาชน(http://www.software602.com/ สบคนเมอวนท 14 กมภาพนธ 2557)(Political Participation) เปนองคประกอบอนส าคญยงของระบอบการเมองการปกครองทพฒนาแลว โดยเฉพาะอยางยงในการปกครองระบอบ ประชาธปไตยแบบเสรนยม (Liberal Democracy) ทถอวาประชาชนทงปวงในสงคมมอสระทจะรวมในกระบวนการตดสนใจในการก าหนดนโยบายในการบรหารและการปกครองของประเทศ

พรศกด ผองแผว(2540, 217)ใหความหมายของการมสวนรวม (Participation) หมายถง การท างานรวมกบกลม เพอใหบรรลวตถประสงคดวยความรวมมอรวมใจโดยการกระท าการดงกลาว ในหวงเวลาและล าดบเหตการณททรงประสทธภาพ คอ ถกจงหวะและเหมาะสมกน ทงกระท าการงานดงกลาวดวยความรสกผกพนใหประจกษเชอถอได แสดงวาการมสวนรวมเปนผลของการรวมมอรวมใจการประสานงานและความรบผดชอบ

รปแบบของการมสวนรวมทางการเมอง(อางถงในเทวนทรขอเหนยวกลาง 2538, 73-74) ปจจบนเปนทยอมรบกนวา รปแบบการเขามามสวนรวมทางการเมองมอยมากมาย และแตกตางไปในแตละระบบ ไดมผท าการศกษาและจ าแนกรปแบบดงกลาวไวหลายรปแบบ ดงตอไปน 1.กจกรรมเกยวกบพรรคการเมองและการรณรงคหาเสยง(Party and Campaign Activity) ซงกจกรรมประเภทนไดแก การชกชวนใหผอนไปลงคะแนนเสยงใหผสมครทตน สนบสนน การท างานใหพรรคการเมองหรอผสมครเขารบการเลอกตงอยางกระตอรอรน การให ความสนใจเขารวมประชมหรอชมชนทางการเมอง การใหเงนสนบสนนพรรคการเมองหรอผสมคร เขารบการเลอกตงและการเขาเปนสมาชกของชมรมทางการเมอง 2. การลงคะแนนเสยงเลอกตง (Voting) ทงในระดบชาตและระดบทองถน ซงในการ วจยเชงวชาการแลวถอวา การลงคะแนนเสยงเลอกตงเปนรปแบบการมามสวนร วมทางการเมองท ชดเจนทสด และสามารถวดคาของการเขามามสวนรวมทางการเมองทใหความเทยงมากทสด

15

3. กจกรรมของชมชน (Community Activities) ซงมกจกรรมท Verba and NieเรยกวาCooperative Activityไดแก การท างานรวมกบบคคลอนและการจดตงกลมขนเพอแกไขปญหา ตาง ๆ ของทองถนรวมทงการเขารวมเปนสมาชกในชมชนหรอองคการอยาง กระตอรอรน ในอนทจะด าเนนการแกไขปญหาทเกดขน 4. การตดตอกบเจาหนาทของรฐ (Contacting Official) หมายถงการกระท าของบคคลใน ลกษณะทเปนการตดตอกบเจาหนาทของรฐบาล โดยมจดมงหมายเพอใหไดมาหรอ ปกปองผลประโยชนบางอยางของตนหรอกลมของตนปญหาทเขาสนใจและน าไปตดตอกบเจาหนาทของรฐนนเปนสงทมผลกระทบโดยตรงตอบคคลนน ซง Verba and Nieเรยกการมสวนรวมทางการเมองใน รปแบบนวาการตดตอเฉพาะเจาะจง(ParticularizedContact)หรอการมสวนรวมแบบคบแคบ (Parochial Participation) 5. การลอบบ (Lobbying) รวมถงบคคลทพยายามตดตอกบเจาหนาทของรฐและผน าทางการเมอง โดยหาทางทจะมอทธพลตอการตดสนนโยบายประเดนเรองทกระทบตอประชากร จ านวนมาก ๆ จากตวอยางจรง ๆนน หมายถงกจกรรมทมงจะกอใหเกดแรงสนบสนนหรอตอตาน พระราชบญญตหรอการตดสนนโยบายของฝายบรหารนนเอง 6. การประทวง (Protests) ซงมลกษณะใกลเคยงกนท Huntingtonเรยกวา การใชความรนแรง (Violence) ซงเปนความพยายามทจะสรางผลกระทบตอการตดสนนโยบายของรฐบาลโดยการท ารายรางกายหรอทรพยสน 7. การเขารวมทางการเมองในบทบาทของผสอขาวสาร (Communicators) หมายถง การทบคคลจะตดตามขาวสารเกยวกบการเมองการปกครอง สงจดหมายแสดงความสนบสนนตอ ผน าทางการเมองในการด าเนนการทเหนวาเหมาะสมถกตอง สงค าประทวงตอการด าเนนงานทเหนวาไมด รวมถงการเขาพดคยถกเถยงปญหาทางการเมองการใหขาวสารทางการเมองแกเพอนบาน แสดงความคดเหนของตนเองตอเจาหนาทของรฐบาล เขยนจดหมายแสดงความคดเหนไปยง หนงสอพมพและสอมวลชนตาง ๆ

16

2.5งานวจยทเกยวของ สรพลศวานนท(2541) “พฤตกรรมการเลอกตงของประชาชนผมอายระหวาง 18-19 ป ในเขตอ าเภอเมอง จงหวดอตรดตถ” ผลการศกษาพบวา ผทก าลงศกษาในระดบอดมศกษา มพฤตกรรม ในการเลอกตง ทกระตอรอรนมากกวากลมอนๆ สวนเพศหญงมพฤตกรรมในการเลอกตงทกระตอรอรนมากกวาเพศชาย สวนพฤตกรรมในการเลอกตงประเดนตางๆ เชน การแนะน าบคคลอนใหไปลงคะแนนเสยงเลอกตง การชกชวนผอนใหไปลงคะแนนเสยงเลอกตง การพบเหนบคคลอนน าเงนหรอสงของมาแจกมความแตกตางไปตามเพศและสถานการศกษา

สรพล กระแสรตน (2544) “การมสวนรวมของประชาชนในการเลอกตง : ศกษาเฉพาะ กรณเทศบาลต าบลปะลร อ าเภอสไหงปาด จงหวดนราธวาส” มวตถประสงคเพอศกษาความสมพนธระหวางคณลกษณะทางสงคมและเศรษฐกจ และความสมพนธเชงปฐมภมกบการไปใชสทธเลอกตงของประชาชน พบวาประชาชนในเขตเทศบาลต าบลประลร มสวนรวมทางการเมองโดยการไปและไมไปใชสทธเลอกตงรอยละ 49.30 และ 50.70ตามล าดบ นอกจากนยงพบอกวา ตวแปรดานการศกษา รายได อาชพ ความรในการดานการเมอง การปกครองทองถน การเปนเครอญาตและเคยอยรวมในสถาบนหรอส านกเดยวกนไมเปนไปตาม สมมตฐานทตงไว สาเหตของการไมไปใชสทธเลอกตงเปนเพราะตดภารกจการงาน รองลงมาคอ ความรสกวานกการเมองไมท าตามสญญาทใหไวกบประชาชน และประชาชนเบอหนายการเลอกตง สวนสาเหตทท าใหไปใชสทธเลอกตงเพราะไปเลอกผสมครทมความรความสามารถ รองลงมาคอ ไปเลอกกลมคนของตนเขามาเปนผบรหาร เพราะเปนเครอญาต และเคยอยรวมสถาบนหรอส านก เดยวกน ตามล าดบ นอกจากนยงไดใหขอเสนอแนะส าหรบการใหประชาชนมสวนรวมในการเลอก ตงมากขน คอจะตองรวมมอกนทงภาครฐและประชาชน ผสมคร และกลมการเมอง โดยปรบปรง ระบบวธการเลอกตง ขอมลดานทะเบยนราษฎร ท าความเขาใจ กระตนเตอนประชาสมพนธใหประชาชนทราบและเหนความส าคญของการเลอกตงโดยใชสอทกรปแบบ

ปยะ กจถาวร(2541) “พฤตกรรมในการใชสทธออกเสยงเลอกตงสมาชกสภา เทศบาลศกษากรณเทศบาลเมองปตตาน”พบวา ตวแปรภมหลงดานการนบถอศาสนา ของผมสทธเลอกตงมอทธพลอยางมนยส าคญตอพฤตกรรมการเลอกตง ทงการไปใชสทธเลอกตง เกณฑทใช ในการเลอกตง รวมทงการรบรขอมลขาวสารเกยวกบการเลอกตง คอผทนบถอศาสนาอสลามมแนวโนมทจะลงคะแนนเสยงเลอกตงโดยอาศยเกณฑในแงคณสมบตสวนตวของผสมครรบเลอกตง สวนผทนบถอศาสนาพทธมแนวโนมทจะเลอกผสมครโดยดทผลงานมากกวา รวมทงผ ทนบถอศาสนาพทธม

17

แนวโนมทจะไดรบขอมลขาวสารการเลอกตงมากกวาผทนบถอศาสนาอสลาม นอกจากนยงพบวา การมองปญหาในเขตเทศบาลของผทนบถอศาสนาตางกนจะมความแตกตางกนทงประเภทและจ านวนของปญหาคอผทนบถอศาสนาอสลามจะเหนวาปญหาส าคญในเขตเทศบาล คอ ปญหาทมผลกระทบตอความอยรอดและการด ารงชวตในเขตชมชน เชน ปญญาสลม ปญหาน าเสย ปญหาขยะ รวมทงปญหายาเสพตด สวนปญหาในความเหนของผทนบถอศาสนาพทธคอ ปญหาคณภาพชวต เชน ปญหาน าประปา ปญหาการจราจร และปญหาความสะอาด เปนตน วชย โวหารต (2530) “พฤตกรรมการรบขาวสารทางการเมองในระหวางการหาเสยงเลอกตงเปนการศกษาเฉพาะกรณเลอกตงซอมจงหวดยโสธร” มวตถประสงคเพอศกษาปจจยทมผลตอพฤตกรรมการรบขาวสารทางการเมอง ไดแก ลกษณะทตงของหมบานกบเขตเมอง และปจจยทางประชากร นอกจากน ยงไดศกษาถงความสมพนธระหวางความรทางการเมองกบการมสวนรวมทางการเมอง เปนการศกษาเชงส ารวจ (SurveyResearch) โดยเลอก 6 หมบาน ของ 3ต าบล ในเขตอ าเภอเมอง เปนประชากรในการศกษา โดยสมตวอยางทงสน 483 ตวอยาง การศกษาครงนมปจจยทน ามาศกษาเพอดแลผลตอพฤตกรรมการรบขาวสารทางการเมอง ไดแก ลกษณะทตงของหมบานกบเขตเมอง และปจจยทางประชากรนอกจากนยงไดศกษาถงความสมพนธระหวางความรทางการเมองกบการมสวนรวมทางการเมอง จากการศกษาครงนพบวา 1. ประชาชนรบขาวสารทางการเมองผานชองทางสอสารมวลชนประเภท วทยมากกวาสอมวลชนประเภทอน ๆ เพราะสอประเภทวทยเปนสอทประชาชนมไวเปนเจาของมากกวาสอประเภทอน และมความถในการเปดรบขาวสารมากกวาสออน ๆ ทงนเพราะปจจยทางราคาถกกวาสะดวกในการใชและการเปดรบ 2. การสอสารระหวางบคคลมสวนท าใหประชาชนไดรบขาวสารทางการเมองเพมขนและมอทธพลตอพฤตกรรมการมสวนรวมทางการเมองเชน การชกชวนไปฟงการปราศรยหาเสยง การชกชวนไปลงคะแนนเสยงเลอกตงในชองทางสอระหวางบคคลนนพบวาเพอนเปนชองทางทส าคญของสารทางการเมองและมอทธพลตอการตดสนใจลงคะแนนเสยงเลอกตงมากกวาชองทางอน 3. ประชาชนทอยหางเขตเมองจะเปนกลมทใชสอประเภทวทยมากกวาประชาชนทอยในเขตทใกลกบเขตเมอง ทงนอาจเปนเพราะประชาชนในเขตเมองมโอกาสเลอกรบขาวสารไดหลายชองทาง เชน โทรทศน หนงสอพมพเปนตน 4. ประชาชนเปดรบขาวสารทางการเมองเพอน าไปใชตอบสนองความตองการทางความรมากกวาทางอารมณ ทงนเนองจากขาวสารทางการเมองเปนขาวสารมงกระตนให เกด

18

ความรทางการเมองและปญหาของสงคมเปนเรองส าคญตอการด าเนนชวตสวนรวมท าใหพฤตกรรมการรบขาวสารทางการเมองแตกตางไปจากการรบขาวสารประเภทอน ๆ 5. ประชาชนทมความรทางการเมองสงมแนวโนมการเปดรบขาวสารทางการเมองจากแหลงขาวสารหลากหลายทงสอสารมวลชนประเภทหนงสอพมพ วทยและโทรทศนรวมทงชองทางการสอสารระหวางบคคล และการรบฟงขาวสารจากการปราศรยหาเสยงเลอกตงบคคลกลมนจะมแนวโนมแสดงพฤตกรรม การมสวนรวมทางการเมองสงดวยเชนกน 6. ปจจยทางประชากรมอทธพลตอพฤตกรรมการรบขาวสารทางการเมองโดยเฉพาะปจจยทางการศกษา อาชพและรายได โดยกลมทมการศกษาสงอาชพรบราชการ ก านน ผใหญบาน และคร รวมทงกลมประชากรผมรายไดสงจะเปนกลมทเปดรบขาวสารทางการเมองสงและมสวนรวมทางการเมองสงเชนกน สวนปจจยทางอายนนกลมคนในระดบอายวยกลางคนจะเปดรบขาวสารทางการเมองมากและใหความสนใจมากกวากลมอายนอยและกลมสงอายในกลมอายนอยมกเปดรบขาวสารเพอตอบสนองทางอารมณ ขณะทกลมสงอายนนมพฤตกรรมเปดรบขาวสารจากแหลงขาวสารทางการเมองทงสอมวลชนและระหวางบคคลนอยกวากลมอน ๆ เทวนทรขอเหนยวกลาง (2538)ไดศกษาความตงใจไปใชสทธเลอกตง:กรณศกษาประชาชนเขตเลอกตงท1กรงเทพมหานครโดยมวตถประสงคเพอศกษาปจจยของประชากรและสงคมทมผลตอความตงใจไปใชสทธเลอกตงพบวาเพศอายสถานภาพสมรสการศกษาอาชพรายไดระยะเวลาการอยอาศยในชมชนการรบรขาวสารทางการเมองและการมสวนรวมในกจกรรมการเมองมความสมพนธกบความตงใจไปใชสทธเลอกตงโดยเพศชายมความตงใจไปใชสทธเลอกตงสงกวาเพศหญงประชาชนทอายมากมความตงใจไปใชสทธเลอกตงสงกวาประชาชนทอายนอยประชาชนทสมรสแลวมความตงใจไปใชสทธเลอกตงสงกวาคนโสดประชาชนทมการศกษาสงมความตงใจไปใชสทธเลอกตงสงกวาประชาชนทมการศกษาต าสวนประชาชนทมรายไดสงมความตงใจไปใชสทธเลอกตงสงกวาคนทมรายไดต าประชาชนทรบรขาวสารทางการเมองมากมความตงใจไปใชสทธเลอกตงสงกวาคนทรบรขาวสารทางการเมองนอยและประชาชนทเคยมสวนรวมในกจกรรมทางการเมองมากมความตงใจไปใชสทธเลอกตงสงกวาคนทเคยมสวนรวมทางการเมองนอย

สรปไดวาคณลกษณะทางดานเพศอายสถานภาพสมรสการศกษาอาชพรายไดระยะเวลาการอยอาศยในชมชนการรบรขาวสารทางการเมองและการมสวนรวมในกจกรรมการเมองของประชาชนมความสมพนธกบความตงใจไปใชสทธเลอกตงโดยประชาชนทมการศกษาสงมความตงใจไปใชสทธเลอกตงสงกวาประชาชนทมการศกษาต าสวนประชาชนทมรายไดสงมความตงใจไปใชสทธเลอกตงสงกวาคนทมรายไดต าประชาชนทรบรขาวสารทางการเมองมากม

19

ความตงใจไปใชสทธเลอกตงสงกวาคนทรบรขาวสารทางการเมองนอยและประชาชนทเคยมสวนรวมในกจกรรมทางการเมองมากมความตงใจไปใชสทธเลอกตงสงกวาคนทเคยมสวนรวมทางการเมองนอย

2.6กรอบแนวคดในการวจย (Conceptual Framework)

จากการศกษาแนวคด ทฤษฎ และผลงานวจยทเกยวของกบการมสวนรวมของประชาชนในการเลอกตง สามารถน าตวแปรอสระทคลายคลงหรอเกยวเนองกนมาจดรวมอยในกลมเดยวกนเพอเปนแนวทางในการก าหนดรปแบบความคดหรอกรอบความคดในการศกษาวจยครงน ไดดงน

ตวแปรอสระ ตวแปรตาม (Independent Variables) (Dependent Variables)

1. อาย 2.รายได 3. ระดบการศกษา

ปจจยทมสวนในการเลอกตง

4. การรบรขอมลขาวสาร

ปจจยลกษณะสวนบคคล

การไปใชสทธเลอกตงสมาชกสภาเทศบาลนครพระนครศรอยธยา

เขตเลอกตงท 1