Post on 27-Jun-2015
ÜRİNER SİSTEM TAŞ HASTALIĞI
Prof. Dr. Aydın YENİLMEZÜroloji Anabilim Dalı
Dr. Mehmet TURGUT Anısına
Genel Bilgiler
Üriner sistemi etkileyen 3. patolojik durum (Enfeksiyon ve Prostat patolojilerinden sonra)
MÖ 4800 yıllarından beri bilinen hastalıktır Mısırda erkek iskeletinde mesane taşı Hipokrat sözünde «Taş için bile kesmeyeceğim»
Hayat boyu taş görülme prevalansı %1-15’dir ABD çalışması, Erkeklerde %12, Kadınlarda %6
Kalsiyum taşları tüm taşların %80-85’ini oluşturur
Taş rekürrensi 5 yıl içinde %50’den fazla
Epidemiyoloji 1) Cinsiyet
Erkeklerde 2-3 kat fazla 2) Genetik Faktörler
Ailesinde taş hastalığı olanlarda risk 2.5 kat fazla 3) Sistemik Hastalıklar
Renal Tübüler asidoz, Primer hiperparatroidizm ve Chron (Kalsiyum Taşı)
Gut (%50 oranda ürik asit taşı) 4) Irk
Beyaz ırkta daha fazla
Epidemiyoloji 5) Yaş
40-60 Yaş arası en sıktır 6) Coğrafik bölge ve İklim
Dünya taş haritası, ülkemizde güneydoğu Çöl, tropik, dağlık bölgelerde sıcak ve kuru iklim Yaz aylarında daha sık
7) Meslek Sıcak ortamda ve hareketsiz çalışanlarda fazla
8) Vücut ağırlığı ve VKİ İnsülin rezistansına bağlı azalmış idrar pH’sı ve buna
bağlı ürik asit taşları obeslerde daha fazla
Patofizyoloji Genetik Metabolik ÇevreselFaktörlerin sorumlu olduğu multifaktöriyel
bir hastalıktır.
Etyoloji Süpersatürasyon-kristalizasyon teorisi
Taş oluşumunun temeli taşın oluşacağı bölgedeki kristallerin presipitasyonudur
İdrardaki kristallerin presipitasyonu için idrarın süpersatüre olması gerekir
İdrar inhibitörlerinin yokluğu teorisi Organik- Sitrat, Alanin, Düşük moleküllü peptidler,
yüksek moleküllü glikoproteinler, üre İnorganik- Fosfat, Pirofosfat, Ortofosfat, Mg, Çinko
Matriks-nükleasyon teorisi Epitaksi teorisi Kombine teoriler
Taş Oluşumunda Predispozan Faktörler
İdrar pH değişiklikleri Fokal ve yaygın üriner sistem enfeksiyonları Konjenital anomaliler
(U-P darlığı, Atnalı böbrek, Kaliks divertikülü) Ürostaz Böbrekteki kalsifikasyonlar Üriner sistemdeki yabancı cisimler Üriner sistemle iştirakli fistüller Üriner sistem tm’leri ve nekrotik doku parçaları
Taş Kompozisyonları İnorganik Taşlar
Kalsiyum Oksalat Kalsiyum Fosfat Mikst (Kalsiyum oksalta, fosfat ve magnezyum
amonyum fosfat’ın değişik kombinasyonu) Organik Taşlar
Magnezyum amonyum fosfat (Struvite) Ürik asit Sistin Ksantin
En sık görülen taş kalsiyum oksalat veya kalsiyum oksalatla-fosfat karışımı olan mikst taşlardır. Tüm taşların %80’inde kalsiyum bulunur
Kalsiyum Taş Oluşum Nedenleri
Hiperkalsemi Hiperkalsiüri (4 mg/kg/gün)
Absorbtif, Renal, Rezorptif (primer hiperparatroidizm) Hiperoksalürik kalsiyum taşları (40 mg/kg/gün)
Primer, Enterik, Diğer Hiperürikozürik Kalsiyum taşları (600 mg/gün)
pH>5.5 ürikozürik kalsiyum taşı pH<5.5 ürikozürik ürik asit taşı
Hipositratürik Kalsiyum taşları Hipomagnezürik Kalsiyum taşları
Enfeksiyon Taşları (Strüvite)Magnezyum Amonyum Fosfat
Taşların %10 – 15’ini oluşturur Üreaz + patojenlerle olan üriner enf.
Proteus, Psodononas, Klebsiella, Staf.) İdrar pH>7 Staghorn (koraliform, geyik boynuzu)
taşların %60 – 90 nedeni
“Staghorn” görünümü
Ürik Asit Taş Hastalığı
Tüm taşların % 5-10’unda mevcuttur İdrar pH’sı arttıkça çözünürlüğü artar İdrar pH<5.5 Genelde nonopaktır Ürik asit pürin metabolizmasının son
ürünüdür Endojen olarak (Gut, Myeloproliferatif hast) Ürikozürik ilaçlar
Probenesid, Askorbik asit, Salisilat.
Sistin Taşları
Renal tübül epitel hücrelerinde dibazik amino asitlerin (sistin, arjinin, ornitin, lizin) geri emiliminde defekt
Tüm taşların % 1-4 Otozomal Resesif geçişli (Tip I-II) Sıklıkla 20-40 yaş arası Sistin taşları sülfür içeriğinden dolayı soluk
radyoopak (semiopak) görünüm verirler ESWL’ye dirençli taşlardır
İdrar mikroskobisinde “heksogonal kristaller” tanı
koydurucudur
Böbrek Taşları - Semptomlar
Ağrı (Flank bölge ve üst abdominal bölge) Kolik Künt Yansıyan
Hematüri Genllikle Mikroskopik
Ateş Enfeksiyon semptomları Bulantı-kusma
Ayırıcı Tanı
Akut Apandisit Ektopik gebelik Over torsiyonu İleus Kolesistit Renal arter embolisi Abdominal aort anevrizması
Tanı Öykü, FM
Ağrı CVAH (+), Hidronefroz gelişmişse böbrek palpabl
Laboratuvar İT: Hematüri, Lökositüri, Kristalüri, idrar miktarı, pH Biyokimya: Serum kalsiyum, fosfor, ürik asit,
kreatinin, üre, protein, alkalen fosfataz Radyoloji
Direkt Üriner Sistem Grafisi (DÜSG) Ultrasonografi İVP, RGP Tomografi Sintigrafi
Komplikasyonlar
Hidronefroz Enfeksiyon
Pyelonefrit Piyonefroz Sepsis
Ksantogranülamatöz Pyelonefrit Skuamöz Hücreli Karsinom
Tedavi Taşın lokalizasyonu, sayısı, boyutları, yaşı,
üriner sistemin özellikleri, ek patolojileri taş tedavisinde önem arzeder
Medikal Tedavi (5 mm ve altındaki taşlar) Spazmolitik, analjezik-antienflamatuar, Hidrasyon Mobilizasyon
ESWL (Böbrekte 2 cm, üreterde 1 cm taş) Taşların eritilmesi (Kemoliz)
Ekstrakorporeal Shock Wave Lithotripsy (ESWL)
Spontan düşebilecek boyuta kadar taşların kırılması
2 cm’ye kadar böbrek taşları, 1 cm’ye kadar üreter taşlarında endikedir
Kontrendikasyonları Kanama diatezi, Üriner obstrüksiyon, Hamilelik
Komplikasyonlar Yetersiz kırılma, Obstrüksiyon, sepsis, Hematüri Taş yolu, Perirenal hematom
Cerrahi Tedaviler
Endoürolojik: Perkütan Nefrolitotomi (PNL) Flexıble URS (RIRC)
Laparoskopik Pyelolitotomi
Açık Cerrahi: Pyelolitotomi Nefrolitotomi Parsiyel nefrektomi Nefrektomi
Perkütan Nefro Litotomi (PNL)
Rekürren Taş Oluşumu İçin Risk Faktörleri Çocuklar ve ergenler Genetik taş hastalığı (Sistinüri, primer
hiperokzalüri, Renal tübüler asidoz tip I, Ksantin Ürik asit, gut Ailevi öykü, Nefrokalsinozis Enfeksiyon taşları Hiperparatroidi Kronik GİS hastalıkları (Kolit, Chron,
Malabzorbsiyon) Soliter böbrek Bilateral yüksek taş yükü
Metabolik Değerlendirme
Çocuk hastalar Metabolik aktif taş hastaları
Taş analizi (X ışını kristalografi) Serum Hemogram, PTH, Ca, ürik asit, kreatinin 24 saatlik idrar
Üç kez yapılmalı taş tedavisinden 6 hafta sonra, 2 kez normal
diet Ca, Na, oksalattan kısıtlanmış diet
Taş oluşumunu Önleyici Konservatif Öneriler
Sıvı alımı 2.5-3 lt sıvı alınmalı, 2 lt idrar çıkarılmalı, idrar dansitesi
1010’un altında olmalı Dengeli Beslenme
Sebze ve posalı gıdalardan zengin Normal kalsiyum içerikli (1000-1200 mg/gün) Az tuzlu diyet (3-5 gr/gün) Sınırlı şeker, yağ ve hayvansal protein içerikli
Genel risk faktörlerinin normalleştirilmesi VKİ 18-25 kg/m arasında olmalı Stress sınırlanmalı Yeterli fiziksel aktivite Aşırı sıvı kaybının dengelenmesi
Üreter Taşları
Normalde üreterde primer taş oluşmaz Böbrekten üretere düşen taşlardır Genelde 3 darlıkta takılır (U-P, İliak çapraz, U-V) Üreter taşlarında ağrı çoğunlukla Kolik tarzda
Taşın yapmış olduğu obst. sonucu intraluminal basınç artışı ve gerilmesi sonucu oluşur
Distal üreterdeki taşlarda ağrı kasık, testis (Labium) Dizüri ve sık idrara çıkma eşlik eder
Üreter Taşları Tedavi Üst Üreter Taşları
ESWL Üreterorenoskopi (URS), Bazen DJ Stent Üreterolitotomi
Orta Üreter Taşları ESWL Üreterorenoskopi (URS), Bazen DJ Stent Üreterolitotomi
Alt Üreter Taşları Üreterorenoskopi (URS), Bazen DJ Stent ESWL Üreterolitotomi
Mesane Taşları Mesanede Taş oluşumunu Kolaylaştıran Faktörler
BPH- Mesane boynu darlığı Nörojen mesane Yabancı cisim Divertikül Tek yönlü beslenme
Genelde Erkeklerde görülür Geri kalmış bölgelerde proteinden fakir, yüksek
karbonhidratlı beslenme ile çocuklarda amonyum ürat taşlarına rastlanabilir
Kadınlarda pelvik yada jinekolojik cerrahi sonrası sütur materyalinin mesaneden geçmesi ile oluşur
Mesane Taşı En sık Ca Ox ve Ürik asit taşı oluşur Mesane taşına spesifik bir semptom
yoktur Hematüri Obstrüktif ve irritatif miksiyon semptomları Rekürren üriner sistem enfeksiyonu Miksiyon esnasında ani tıkanma (retansiyon) Terminal hematüri
Tanıda Direkt grafide genellikle opaktır USG’de mobildir Kesin tanı sistoskopi ile konur
Mesane Taşı - Tedavi
ESWL En ideali Litotripsi (mekanik, USG,
Lazer ..) Sistolitotomi
Taş çok büyükse Beraberinde BPH veya Divertikülektomi gibi
cerrahi uygulanacaksa
Mutluluğun Resmi