มหาวท

ยาลยราชภฏธนบร

บทท 2 แนวคด ทฤษฎและงานวจยทเกยวของ

การวจยเรอง กระบวนการสงเสรมเอกลกษณอาชพส าหรบกลมผสงอายในต าบลบางปลา

อ าเภอบางพล จงหวดสมทรปราการ น าเสนอตามล าดบ ดงน (1) แนวคดการพฒนาและสงเสรมอาชพ (2) แนวคดการสงเสรมอาชพส าหรบผสงอาย (3) แนวคดการสงเสรมเอกลกษณอาชพ (4) แนวคดการมสวนรวมของชมชน (5) แนวคดการจดการธรกจในยค 4.0 (6) แนวคดกระบวนการวเคราะหตามล าดบชน (analytic hierarchy process: AHP) (7) สภาพทวไปของต าบลบางปลา และ (8) งานวจยทเกยวของ

แนวคดการพฒนาและสงเสรมอาชพ

การพฒนาและสงเสรมอาชพเปนหนงในกระบวนการสงเสรมอาชพทมการก าหนดแนวทาง วธการ ขนตอน และรปแบบตาง ๆ ในการยกระดบรายไดและสรางความมนคงในอาชพเพอใหผประกอบอาชพมมนใจวาถาไดน าไปใชและปฏบตจะท าใหการประกอบอาชพของตนมความมนคงยงขน ซงมหนวยงาน นกคด นกวชาการ ไดสรางแนวทาง วธการทจะพฒนาและสงเสรมอาชพในรปแบบตาง ๆ ดงน

แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 12 (พ.ศ. 2560-2564) การพฒนาและสงเสรมอาชพตามทศทางของแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท

12 ก าหนดแนวทางไว ดงน (ส านกงานคณะกรรมการพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต, 2559) ยทธศาสตรท 1 การเสรมสรางและพฒนาศกยภาพทนมนษย ดงน 1. การสงเสรมและพฒนาคนใหมความรและทกษะในการประกอบอาชพใหมความสามารถใน

การด ารงชวตอยางมคณคา ไดแก สนบสนนการสรางอาชพ สรางรายได และใหความชวยเหลอผดอยโอกาส สตร และผสงอาย อาท การสนบสนนธรกจขนาดเลก ขนาดกลางและขนาดยอม และวสาหกจชมชน

2. การสรางชมชนเขมแขงใหเปนพลงรวมทางสงคมในการสนบสนนการพฒนาและพรอมรบผลประโยชนจากการพฒนา ไดแก การสงเสรมการประกอบอาชพของผประกอบการระดบชมชน การสนบสนนศนยฝกอาชพชมชนเพอยกระดบทกษะของคนในชมชน และการสงเสรมใหชมชน จดสวสดการและบรการในชมชน อกทงการพฒนาและสงเสรมศกยภาพของกลมผสงอายวยตน ใหสามารถเขาสตลาดงานเพมขน ไดแก พฒนาและสงเสรมทกษะอาชพทเหมาะสมกบวย ทกษะ การเรยนรในการท างานรวมกนระหวางรน สนบสนนมาตรการจงใจทางการเงนและการคลงให

มหาวท

ยาลยราชภฏธนบร

9

ผประกอบการมการจางงานทเหมาะสมส าหรบผสงอาย และสนบสนนชองทางการตลาด แหลงทน และบรการขอมลเกยวกบโอกาสในการประกอบอาชพส าหรบผสงอายในชมชน

ยทธศาสตรท 2 การสรางความเปนธรรมลดความเหลอมล าในสงคม ดงน 1. การเสรมสรางศกยภาพชมชน ไดแก ส งเสรมให เกดชมชนแห งการเรยนรดวย

กระบวนการวจยและการถายทอดองคความร ในชมชนเพอน าไปสการแกไขปญหาในพนท การตอยอดองคความรไปสเชงพาณชย และสงเสรมการใชเทคโนโลยสารสนเทศในการสรางการจดการความรในชมชน

2. การพฒนาเศรษฐกจชมชน ไดแก การประกอบอาชพของผประกอบการระดบ ชมชน การสนบสนนศนยฝกอาชพชมชน การสงเสรมการเชอมตอระหวางเครอขายอตสาหกรรม ( cluster) ในพนทกบเศรษฐกจชมชน การสรางความรวมมอกบภาคเอกชนและสถาบนการศกษาในการรวมกนพฒนาความรในเชงทฤษฎและสามารถน าไปประยกตใชในทางปฏบต เพอการสรางองคความร รปแบบการจดการในการเพมสรางศกยภาพการบรหารจดการใหกบชมชนในการประกอบธรกจ การสนบสนนการประกอบธรกจแบบวสาหกจเพอสงคม และการสงเสรมการทองเทยวทองถนและการทองเทยวเชงอนรกษในชมชน

ยทธศาสตรท 3 การสรางความเขมแขงทางเศรษฐกจและแขงขนไดอยางยงยนเกยวกบภาคการเกษตรทส าคญ ดงน

1. เสรมสรางฐานการผลตภาคเกษตรใหเขมแขงและยงยน ไดแก การจดท าแผนบรหารจดการน าในภาคเกษตรระดบลมน าและการเพมประสทธภาพการใชน า เพอการเกษตร การก าหนดเขตการใชพนทท าการเกษตรทเหมาะสมและสอดคลองกบศกยภาพพนทและความตองการของตลาดในพนท

2. สรางและถายทอดองคความรวชาการ นวตกรรม และภมปญญาทองถนแบบมสวนรวมเพอสนบสนนการปรบระบบการผลตเพอสรางมลคาเพมใหสนคาเกษตรมความปลอดภยและตอบสนองตอความตองการของกลมผบรโภคทหลากหลาย ไดแก สงเสรมการวจยพฒนาปจจย การผลต เทคโนโลยการเพาะปลกใหสอดคลองกบการเปลยนแปลง สภาพภมอากาศและเพมศกยภาพในการแขงขน สงเสรมวจยและพฒนาเทคโนโลยการผลตและรปแบบผลตภณฑเกษตรแปรรปใหม ๆ เพอสรางมลคาเพมและความหลากหลายของสนคาทเกษตรกรและผประกอบการสามารถเขาถงไดและพฒนารปแบบและกระบวนการถายทอดความรอยางเปนรปธรรม อาท การจดท าแปลงตนแบบผานศนยเรยนรและศนยถายทอดเทคโนโลยในแตละพนท

3. ยกระดบการผลตสนคาเกษตรและอาหารเขาสระบบมาตรฐานและสอดคลองกบความตองการของตลาดและการบรโภคอาหารเพอสขภาวะ ไดแก พฒนาระบบมาตรฐานสนคาเกษตรและอาหารใหเปนทยอมรบในระดบสากลทงในกลมสนคาทเปนอาหารและไมใชอาหาร อาท สมนไพร

มหาวท

ยาลยราชภฏธนบร

10

ผลตภณฑเสรมสขภาพ ยา พลงงานทดแทน วสดชวภาพ และการพฒนาระบบการตรวจรบรอง คณภาพแบบมสวนรวมใหเปนไปตามมาตรฐานอนเปนทยอมรบของตลาดภายในและตางประเทศและรองในพนททมความพรอมและเหมาะสมเพอเชอมโยงไปสการทองเทยวเชงเกษตรหรอการทองเทยววถไทยเพอขยายฐานรายได

4. เสรมสรางขดความสามารถการผลตในหวงโซอตสาหกรรมเกษตร ไดแก เสรมสรางศกยภาพของสถาบนเกษตรกรและการรวมกลม อาท กลมเกษตรกรและวสาหกจชมชน การสงเสรมใหเกษตรกรผลตพชและท าประมงใหสอดคลองกบศกยภาพพนทและความตองการของตลาด (zoning) เพอเพมประสทธภาพและลดตนทนการผลต การบรหารจดการผลผลตอยางเปนระบบครบวงจรโดยแปรรปสรางมลคาผลผลตทางการเกษตรและความตองการของผบรโภคในตลาด และพฒนากลไกจดการความเสยงทกระทบตอสนคาเกษตรโดยสงเสรมใหเกษตรกรมสวนรวมรวมคด รวมท าและเปนเจาของในการพฒนาการเกษตรของตนและภาครฐเปนผสนบสนนดานปจจยพนฐานทจ าเปนและเชอมโยงกบศนยเรยนรตางๆ ในพนท การจดท าหลกสตรการเรยนรภาคปฏบตเพอสรางองคความรความสามารถในการยกระดบการผลต แปรรป การตลาดและการบรหารจดการ การสนบสนนการเพมรายไดจากอาชพนอกภาคเกษตร และการเขาถงเครอขายพฒนาความรดานเทคโนโลยสารสนเทศเพอใหเกดการถายทอดองคความรเทคโนโลยอยางเหมาะสมกบสภาพแวดลอมในปจจบน

สรป แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตฉบบท 12 ไดระบแนวทางการพฒนาและสงเสรมอาชพไวในยทธศาสตรการพฒนาไมวาจะเปน การสนบสนนการสรางอาชพ สรางรายได และใหความชวยเหลอผดอยโอกาส สตรและผสงอาย การสนบสนนสงเสรมการประกอบอาชพของผประกอบการระดบชมชน มศนยฝกอาชพชมชนและสนบสนนชองทางการตลาด แหลงทน และโอกาสในการประกอบอาชพส าหรบผสงอายในชมชน และการเสรมสรางศกยภาพชมชนดวยการเพมศกยภาพในการแขงขนผานการถายทอดองคความรอยางเปนรปธรรม อาท ยกระดบการผลต การแปรรปผลตภณฑ การตลาดและการบรหารจดการเพอเชอมโยงไปสการทองเทยวเชงเกษตรหรอการทองเทยววถไทยเพอขยายฐานรายได

การพฒนากลมอาชพประชาชนในถนทรกนดารตามพระราชด าร 2547-2552 การพฒนากลมอาชพประชาชนในถนทรกนดารตามพระราชด าร 2547-2552 มสาระส าคญ

ดงน (ส านกงานโครงการสมเดจพระเทพรตนราชสดา ฯ สยามบรมราชกมาร ส านกพระราชวงสวนจตรลดา, 2546)

หลกการพฒนากลมอาชพตามพระราชด าร 1. การด าเนนงานโดยอาศยความรวมมอจากทกสวนทเกยวของรวมกนคด รวมกนท า เพอให

งานบรรลเปาหมายรวมกนดวยด

มหาวท

ยาลยราชภฏธนบร

11

2. การก าหนดแนวทางในการด าเนนงานโครงการควรก าหนดไวกวาง ๆ สามารถปรบใหเหมาะสมกบสถานการณทเปลยนแปลงได

3. การวางระบบและก าหนดทศทางในการท างาน โดยการออกกฎระเบยบตาง ๆ ใหสอดคลองและเหมาะสมกบปรชญาและเปาหมายของงาน และถอปฏบตเพอใหเกดประโยชน นอกจากนควรปรบปรงเปลยนแปลงเมอระบบและทศทางทวางไวนนไมบรรลผล

4. การพฒนากลมอาชพของประชาชนควรสอดคลองกบวถชวตของประชาชน ไมท าลายประเพณและวฒนธรรมทดงามของชมชน

5. การพฒนาหรอการใหความชวยเหลอใหเหมาะสมกบลกษณะของกลม โดยการจ าแนกกลมเปนระดบชนอยางกวาง ๆ เชน กลมมความพรอมมาก กลมมความพรอมปานกลาง และกลมมความพรอมนอยหรอกลมพฒนาและกลมก าลงพฒนา เปนตน

หลกการบรหารจดการกลมอาชพ 1. การประสานงานโดยมคณะท างาน ประกอบไปดวยผแทนจากหนวยงานของภาครฐใน

สวนกลางและภาคเอกชนทสนบสนนการด าเนนงานมหนาทในการวางแผนการปฏบตงาน การจดหางบประมาณ รวมทงการประสานการด าเนนงานกบหนวยงานในระดบพนท

2. การจดท าแผนปฏบตการ มการจดท าแผนปฏบตการประจ าปส าหรบการพฒนากลมอาชพ ในแตละพนทเพอใหสามารถด าเนนการพฒนาแตละกลมไดอยางตอเนอง พรอมทงมการสนบสนนการด าเนนงานทสอดคลองกบแผนปฏบตการดงกลาว

3. การตดตามประเมนผล จดท าระบบฐานขอมลกลมอาชพเพอใชในการตดตามและประเมนผลรวมทงเปนขอมลในการก าหนดทศทางการพฒนาอยางเปนระบบและตอเนองและมการตดตามใหค าแนะน า ความชวยเหลอในการด าเนนงานของกลมอาชพอยางสม าเสมอ

4. งบประมาณ ในการด าเนนงานงบประมาณในการพฒนากลมอาชพของหนวยงานของรฐ ใชเงนงบประมาณแผนดนส าหรบคาใชจายในการสนบสนนการด าเนนงานของกลมอาชพในระยะตน เชน เงนทนหมนเวยน วสด อปกรณ เครองมอใชเงนพระราชทาน และเมอกลมมเงนทนเพยงพอจงใชเงนของกลมตนเองในการด าเนนงาน

5. การเผยแพรและประชาสมพนธ สงเสรมความเขาใจเกยวกบแนวทางการพฒนากลมอาชพ ใหแกผปฏบตงานทกระดบทงระดบนโยบายและระดบปฏบตการและเผยแพรผลงานใหประชาชนทวไปไดทราบและสงเสรมใหมสวนรวมในการพฒนากลมอาชพตาง ๆ

เปาหมายหลกในการพฒนากลมอาชพ 1. สงเสรมใหประชาชนรวมกลมกนประกอบอาชพเสรม

2. พฒนาศกยภาพของกลมอาชพประชาชนในถนทรกนดารตามพระราชด ารทงดานการผลตและการบรหารจดการกลม

มหาวท

ยาลยราชภฏธนบร

12

3. พฒนาการตลาดของกลมอาชพประชาชนในถนทรกนดารตามพระราชด ารทงตลาดทองถนและตลาดประจ า

4. เสรมสรางความร ทกษะ และจตส านกของสมาชกในการท างานรวมกนเพอผลประโยชนของสวนรวม

กรอบการด าเนนงานตอเปาหมายหลกในการพฒนากลมอาชพ 1. ส ารวจและการประเมนความพรอมและศกยภาพในการด าเนนงานของประชาชน

ในพนทเปาหมายทมความสอดคลองกบความตองการของตลาด การประชาสมพนธเชงรกโดยใชสอประชาสมพนธทกรปแบบเพอใหประชาชนกลมเปาหมายมความร ความเขาใจและเหนคณคาของการรวมกนเปนกลมอาชพและสงเสรมและสนบสนนการจดตงกลมอาชพประชาชนในถนทรกนดารตามพระราชด ารกลมใหมหรอการรบสมาชกใหม

2. จดระดบศกยภาพของกลมอาชพทงดานการผลตการตลาดและการบรหารจดการ เพอก าหนดเปาหมายและแผนงานพฒนาใหเหมาะสมตามระดบศกยภาพของกลมทมความแตกตางกน การพฒนาศกยภาพในการผลตของสมาชกของกลมอาชพตามระดบศกยภาพของกลมโดยเนนการผลตทใชภมปญญาทองถนลกษณะเฉพาะตวใชวสดในทองถน รกษาความเปนธรรมชาต ไมท าลายสงแวดลอม และพฒนาระบบควบคมคณภาพในการผลตผลตภณฑของกลมอาชพ โดยใหสมาชกของกลมอาชพ สามารถตรวจสอบคณภาพของผลตภณฑไดดวยตนเอง เพอรกษามาตรฐานใหสม าเสมอหรอการสรางเครอขายความรวมมอระหวางกลม ในการสรางทมตรวจสอบคณภาพของผลตภณฑของกลมในเครอขายรวมถงการการจดท าคมอระบบบญชในแตละกลมอาชพและพฒนาเพมพนความรและทกษะของสมาชกของกลมอาชพอยางตอเนอง

3. จดท าแผนการตลาดประจ าปเพอใหกลมอาชพทราบเปาหมายและสามารถวางแผนปฏบตงานของกลมตนเองได การศกษาความนยมและแนวโนมของตลาดส าหรบสนคาทสงเสรมใหกลมด าเนนการผลตและน าขอมลมาพฒนาการออกแบบผลตภณฑ บรรจภณฑ และเทคนคการผลต เพอใหสอดคลองกบความตองการของตลาด และแสวงหาตลาดเพมเพอเพมปรมาณการสงซอจากตลาดประจ าเดมดวยการสรางเครอขายการตลาด และการเสรมเสรมสรางทกษะ ความรในการด าเนนกจกรรมทางการตลาดใหกบกลมอาชพในรปแบบตาง ๆ

4. พฒนาสมาชกของกลมอาชพใหมวสยทศนและทกษะในการท างานเปนกลมและการด าเนนธรกจของกลมบคคล โดยการจดการฝกอบรมทเนนกระบวนการท างานเปนกลม การศกษาดงานการด าเนนธรกจของภาคเอกชน สหกรณ หรอกลมอน ๆ และประกาศเกยรตคณกลมอาชพทด าเนนการดเดน และการพบปะกนระหวางกลมอาชพเพอเรยนร แลกเปลยนความคดเหนและประสบการณการท างานระหวางกน เพอสรางคณคาของการท างานรวมกน การชวยเหลอและแบงปนกนและกนรวมถงการรวมกนดแลรกษาสมบตของสวนรวม

มหาวท

ยาลยราชภฏธนบร

13

การวเคราะหจดแขงและจดออนของกลมอาชพ จดแขง 1. สมาชกของกลมอาชพสวนใหญมความใกลชดกนทงเปนเครอญาตและเปนเพอนบานอยใน

สงคมและวฒนธรรมเดยวกนจงมความเขาใจกนและกนเปนอยางดงายตอการพฒนาและการแกไขปญหา

2. กลมอาชพมโครงสรางไมซบซอน มความคลองตวในการบรหารจดการและความออนตวในการปรบเปลยนใหเขากบสถานการณและสงแวดลอมภายนอก

3. กลมอาชพ มความพรอมทจะด าเนนการผลตทงในดานของ เงนลงทน อาคารสถานท รวมทงอปกรณและเครองมอตาง ๆ ท าใหกลมอาชพด าเนนการผลตไดอยางมประสทธภาพโดยไมจ าเปนตองพงเงนทนนอกระบบ

4. ผลตภณฑของกลมอาชพสวนใหญเปนผลตภณฑทมคณคาเนองจากผลตดวยมอ มลกษณะเฉพาะตวและมเอกลกษณของแตละทองถน มความเปนธรรมชาต มความโดดเดนและมจดขายและสมาชกของกลมอาชพไดรบการพฒนารปแบบ คณภาพ และมาตรฐานของผลตภณฑตรงตามความตองการของตลาด

5. การจ าหนายผลตภณฑของกลมอาชพผานทางตลาดประจ าซงเปนชองทางส าคญ ในจ าหนายผลตภณฑของกลมและยงเปนแหลงขอมลการตลาด

จดออน 1. สมาชกของกลมอาชพมความสมพนธใกลชดกนท าใหการบรหารจดการของกลมมลกษณะแบบงายๆเปนกนเองขาดความเปนระบบและความเดดขาดทงในดานการผลต การลงทนการเงนและการบญช จงยงไมมการวางแผนธรกจทเปนระบบและชดเจน

2. สมาชกของกลมอาชพ สวนใหญขาดความรและความตนตวในการตดตอหาชองทางการตลาดดวยตนเองมกจะพงพาแตตลาดประจ าเปนหลก และขาดการความส าคญเกยวกบขอมลและขาวสารในดานการผลต การตลาด และเทคโนโลยทเกยวของ

3. สมาชกของกลมอาชพประชาชนหลายกลมมการเคลอนยายไปท างานนอกพนทคอนขางสง และสมาชกทอยประจ ามกจะหยดท าการผลตในชวงฤดปกด าและเกบเกยวขาว ท าใหก าลงในการผลตของแตละกลมไมแนนอนและไมสามารถควบคมปรมาณการผลตและปอนตลาดไดอยางสม าเสมอ

4. การผลตผลตภณฑตาง ๆ ของกลมอาชพสวนใหญยงไมเนนการผลตทเพมมลคาเทาทควร หรออกนยหนงกคอกลมยงมปญหาในการพฒนารปแบบ ความประณต คณภาพและมาตรฐานของผลตภณฑ

มหาวท

ยาลยราชภฏธนบร

14

5. เครองมอและอปกรณการผลตตาง ๆ ของกลมอาชพยงใชไมคมคา ขาดการบ ารงรกษาท าใหอายการใชงานสนและเมอช ารดกไมสามารถซอมได ตองทงไป ท าใหสนเปลองตนทนในการผลต เนองจากสมาชกของกลมอาชพขาดความร และขาดจตส านกในการดแลรกษาประโยชนของสวนรวม

ประเภทของผลตภณฑกลมอาชพโดยทวไป 1. ผาฝายและผลตภณฑผาฝาย 2. เครองจกสานและแกะสลก 3. อาหารแปรรป 4. ผาไหมและผลตภณฑแปรรปจากไหม 5. ผลตภณฑตดเยบเสอผา 6. ผลตภณฑปกและตกแตงผา สรป การพฒนากลมอาชพประชาชนในถนทรกนดารตามพระราชด าร ถอเปนพระมหา

กรณาธคณอยางหาทสดมได เพราะแนวทางในการสงเสรมอาชพทมความชดเจนสามารถน าไปปฏบตไมวาจะเปนหลกการพฒนากลมอาชพทมงเนนความรวมมอทกสวนทเกยวของรวมกนคด รวมกนท าซงเปนหลกส าคญในการมสวนรวมมความยดหยนในการด าเงนงานใหสอดคลองกบสถานการณ มความสอดคลองกบวถชวตวฒนธรรมของชมชน และหลกการบรหารจดการกลมอาชพทมการประสาน การวางแผนงาน การประเมนผล การเผยแพรอยางมประสทธภาพ รวมถงการวเคราะหจดแขงและจดออนของกลมอาชพเพอพฒนาปรบปรงขอเดนขอดวย และแบงประเภทผลตภณฑท าใหงายและสะดวกตอการพฒนาและสงเสรมกลมอาชพ

การพฒนาอาชพและสงเสรมอาชพขององคกรปกครองทองถน แนวคดในการพฒนาอาชพและสงเสรมอาชพ มสาระส าคญ ดงน (กรมสงเสรมการปกครองทองถน, 2558)

การรวมกลมอาชพ 1. การรวมกลมอาชพ ไดแก 1.1 การศกษาและวเคราะหศกยภาพของทองถนทเ ออตอการประกอบอาชพของ

ประชาชน เชน ทนทางสงคม ทนทางเศรษฐกจ ทนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ระบบสาธารณปโภค แหลงทน ภมปญญาทองถน และสภาพการประกอบอาชพ เปนตน

1.2 จดแบงกลมอาชพ ไดแก 1) กลมอาชพทตองการชวยเหลอพเศษ คอ กลมทขาดปจจยการผลต มหนสน

หรอขาดทนจากการประกอบอาชพ ขาดทกษะ ความร โดยแนวทางชวยเหลอในกลมนควรสงเสร ม

มหาวท

ยาลยราชภฏธนบร

15

ความร แนะน าทกษะอาชพ ประสานงานบรณาหนวยงานทเกยวของชวยเหลอดวยการก าหนดแผนงานชวยเหลออยางเปนรปธรรม

2) กลมอาชพทพงตนเองไดแตยงไมแขงแรง คอ กลมทขาดการบรหารจดการอยางเปนระบบ ขาดคณภาพการใหบรการ การตลาด โดยแนวทางชวยเหลอในกลมนควรเปนการสงเสรมความรในระบบการบรหารจดการกลม

3) กลมทมความเขมแขง คอ กลมทสามารถประกอบอาชพไดตามบรบทของตนเองแตขาดมาตรฐานการประกอบอาชพทสงขนโดยแนวทางการชวยเหลอในกลมนควรสงเสรมการใหมมาตรฐานการรบรองจากหนวยงานของรฐในประเทศและตางประเทศ มการบรหารจดการครบวงจรเพอสรางความยงยนในการประกอบอาชพ

1.3 การรวบรวมและจดท าทะเบยนกลมอาชพ เปนการแยกประเภทกลมและจดท าขอมลตามบรบทของการประกอบอาชพและขอมลทจ าเปนสอดคลองกบพนทในการประกอบอาชพ

1.4 ก าหนดกรอบในการรวมกลมอาชพอยางเปนระบบโดยเนนการมสวนรวมของสมาชกกลม

1.5 การแลกเปลยนความรความสามารถ และประสบการณ การแกปญหาการประกอบอาชพ

1.6 การสรางความร ความเขาใจ คานยม ทศนคตตอการประกอบอาชพ อนเปนภมคมกนใหกบผประกอบอาชพโดยสรางลกษณะ การจดบนทก การสงเกต การพฒนาเรยนร ความขยน การประหยดและออม เชน การจดบนทก รายได รายจาย ตนทนทางการประกอบอาชพ เปนตน

1.7 การตดตามและประเมนผลอนเปนประโยชนตอการรวมกลมอาชพ ยทธศาสตรการรวมกลมอาชพขององคกรปกครองสวนทองถน ตามภาพท 2.1 ดงน

มหาวท

ยาลยราชภฏธนบร

16

ภาพท 2.1 ยทธศาสตรการรวมกลมอาชพขององคกรปกครองสวนทองถน ทมา (กรมสงเสรมการปกครองสวนทองถน, 2558)

2. การจดตงกลมอาชพ ไดแก (ส านกงานความเขมแขงชมชน กรมการพฒนาชมชน, 2560) 2.1 ประชาสมพนธเชญชวนครวเรอนสมมาชพชมชนทประกอบอาชพเดยวกนหรอประเภท

เดยวกนเขารวมเปนสมาชกกลมอาชพ 2.2 สรางความรความเขาใจถงหลกการ วธการด าเนนงานของกลมอาชพและความส าคญ

ของกลมทมตอสมาชกกลมและชมชน รวมถงกจกรรมทจะตองท าตามศกยภาพสภาพทองถน 2.3 ด าเนนการจดตงกลมอาชพโดยสมาชกรวมกนในการก าหนดองคประกอบพนฐาน

ไดแก การตงชอกลมอาชพ วตถประสงคของกลมอาชพ คณะกรรมการ ตวแทนจดการงานกลมอาชพ กตกาของกลมอาชพ และการจดท าแผนปฏบตการของกลมอาชพในการท างานรวมกน

2.4 ยนจดทะเบยนกลมอาชพกบส านกงานพฒนาชมชนอ าเภอเพอรบหนงสอส าคญแสดงการจดตงกลมอาชพและด าเนนการตามแผนปฏบตการทรวมกนท าของกลมอาชพ

2.5 ประสานงานหนวยภาคอาชพเพอสนบสนนกลมอาชพในดานตาง ๆ เปนปจจยการผลต การบรหารจดการ การตลาด และชองทางในการประชาสมพนธในรปแบบตาง ๆ

3. การสรางความสมพนธในกลม การทจะด าเนนกจกรรมกลมใหลลวงดวยดนนตองอาศยความรวมมอจากสมาชกของกลมเปนตวขบเคลอนทส าคญ การสรางความสมพนธในกลมประกอบดวย

ยทธศาสตรการพฒนาอาชพ เปาหมาย ประเภทของกลมอาชพ

กลมอาชพทตองใหความชวยเหลอพเศษ

1. ไมมทอยอาศยและพนทท ากน 2. มหนสน

การพฒนาอยางยงยน 1. การพฒนาองคความร 2. การพฒนาคน 3. พฒนาทน 4. พฒนาการบรหารจดการ

ประเดนส าคญ 1. แกไขปญหาความ ยากจน 2 . พ ง ต น เ อ ง ไ ด ม อ า ช พ มรายได มเงนออม

กลมอาชพทพงตนเองไดแตไมแขงแรง

กลมอาชพทมความแขงแรง

ระดบ 1. ปจเจกคน 2.ครวเรอน 3. กลมและชมชน

มหาวท

ยาลยราชภฏธนบร

17

3.1 การไววางใจและการยอมรบในความสามารถระหวางกน ในการท างานรวมกนของสมาชกกลมตองใหเกยรตตอหนาทของแตละคนทไดรบมอบหมายโดยไมกาวกายสทธและหนาทของผอน

3.2 ความพรอมใจกนของสมาชกในการชวยเหลอกนโดยไมเกยงงานมน าใจไมตรจต ตอเพอนรวมงาน

3.3 มงเนนการตดตอสอสารสองทางเพอการเปลยนเรยนรและปองกนการสอสารทเขาใจผดในสาระส าคญของกลมอาชพ

3.4 เรยนรระบบและขนตอนในการท างานหรอด าเนนการ 3.5 การสรางความมสวนรวมของกลม เปนแนวทางใหสมาชกทกคนในกลมไดรบรและ

รบผดชอบรวมกนของกลม ปจจยแหงความส าเรจตอของกลมอาชพ ดงน (ออยใจ นามวงศ, 2545) 1. เปนกลมทมประสทธภาพ เกดจากความรวมมอและการมสวนรวมของสมาชกของกลมทม

เปาหมายใหกจกรรมของกลมนนส าเรจลลวงไปไดด ซงลกษณะของกลมทมประสทธภาพ ไดแก 1.1 เปนกลมแบบไมเปนทางการมากนกมการสรางบรรยากาศเปนกนเอง 1.2 เปนกลมทสรางความสมพนธทงภายในกลมและภายนอกกลม โดยความสมพนธ

ภายในกลม คอ สมาชกทกคนมสวนรวมในการแลกเปลยนความคดเหนในกจกรรมตางๆ ของกลมท าใหเกดการชวยเหลอซงกนและกน และความสมพนธภายนอกกลม คอ การสรางความสมพนธกบเครอขายเพอการแกปญหา เชนความสมพนธกบ คนในชมชน กลมเครอขาย เปนตน

1.3 การสรางคณคารวมกนของงานในแตละงาน เปนการสรางความเขาใจและการยอมรบในงานของกลมและสมาชกในกลมเหนความส าคญรวมกน

1.4 เปนกลมทมความแตกตางทางความคดและเปนประชาธปไตยซงในบางครงสมาชก บางคนอาจมความคดเหนในกจกรรมกลมแตไมมการแสดงความกาวราวหรอขดขวางโดยไมมเหตผล

1.5 เปนกลมทด าเนนตามขอตกลงในกลมและปฏบตรวมกน 1.6 สมาชกในกลมมความเปนอสระทางดานความคดเหนไมวาจะเหนดวยหรอไมเหนดวย

กตาม 1.7 สมาชกในกลมแสดงความคดเหนอยางตรงไปตรงมาเพอใหเกดการแกปญหาทรอบ

ครอบและรอบดาน 1.8 สมาชกมความซอสตยและรบผดชอบตองานทไดรบมอบหมายและปฏบตจนเปน

ผลส าเรจ 1.9 สมาชกของกลมทกคนมงเปาหมายในผลส าเรจของงานมากกวาตวบคคลทมอ านาจ

ควบคมการจดการกลมอาชพ

มหาวท

ยาลยราชภฏธนบร

18

2. การเสรมสรางพลงอ านาจของกลมอาชพ เกดจากความเสยงในการประกอบอาชพทงความเสยงทางสงคมทอาจเกดขนไดตลอดเวลา เชน การเปลยนแปลงวถชวต วฒนธรรม เทคโนโลย และนวตกรรม เปนตน และความเสยงทางกายภาพ เชน วตถดบ สงแวดลอม สขภาพรางกาย เปนตน ซงปจจยเสยงดงกลาว มผลตอความมนคงในการประกอบอาชพ ดงนนพลงของกลมทมประสทธภาพ ไดแก พลงใจในสมาชกของกลมทความเชอวาท าไดและเชอมนในกลมอาชพ และพลงของกลมอาชพทมการจดสรรงานอยางยตธรรม มความสามารถในการสรางเครอขาย และมความสามารถในการแขงขนยอมน าไปสการเพมรายไดอยางยงยนและความมนคงใหแกสมาชกในกลมอาชพ

การเสรมสรางพลงอ านาจของกลมอาชพ ตามภาพท 2.2 ดงน การเพมพลงอ านาจ

ลดโอกาสเสยงทางสงคม ลดโอกาสเสยงทางกายภาพ

ภาพท 2.2 การเสรมสรางพลงอ านาจของกลมอาชพ ทมา (ออยใจ นามวงศ, 2545)

การพฒนาอาชพ การพฒนาอาชพมสาระส าคญ ดงน 1. ความแตกตางระหวางบคคลสงผลตอการตดสนใจเพอการพฒนาอาชพขนอยกบความ

แตกตางกนของบคคลทางดานความสนใจ ความสามารถ และบคลกภาพ 2. ความสามารถของบคคล บคคลแตละบคคลจะมความสามารถทเกดจากประสบการณ

และการรบรตางกนหรอทเรยกวาขดความสามารถตางกนทจะท าใหเกดความส าเรจในการพฒนางานตางกน

3. คณสมบตตอความตองการของอาชพ อาชพแตละอาชพตองการบคคลทมความสามารถ ความสนใจ และบคลกภาพแตกตางกนไปในแตละอาชพ

1. การรวมกลม 2. การมสวนรวม 3. การตดสนใจ 4. กจกรรมของกลม 5. การเพมความเหนใจ สงสาร

พลงใจ

พลงของกลม

- เชอมนวาท าได - เชอในพลงกลม

- เพมความสามารถ - เพมเครอขาย - จดสรรงานอยาง ยตธรรม

มหาวท

ยาลยราชภฏธนบร

19

4. ความชอบและความสามารถในอาชพขนอยกบสงแวดลอมและสภาพการเลยนแบบซงมการเปลยนแปลงอยตลอดเวลา ดงนนการเลอกและการตดสนใจในอาชพจงเปนกระบวนการ ทตอเนอง

5. กระบวนการเลอกอาชพเปนกระบวนการตอเนองตามชวงชวต ไดแก 5.1 ชวงเวลาและการพฒนาความรสกนกคดของตนเอง เชน การจนตนาการดานอาชพ การ

เพอฝน การใหความส าคญของตนเองเปนพนฐาน เปนตน 5.2 ชวงเวลาของการส ารวจตวเองและส ารวจอาชพ เชน พจารณา และทดลองทางเลอก

อาชพจากปจจยตางๆ เปนตน 5.3 ชวงเวลาทบคคลเรมประกอบอาชพถาวร เชน การพบอาชพทเหมาะสมกบความรและ

ความสามารถ เปนตน 5.4 ชวงเวลาทบคคลมความมนคงในการประกอบอาชพ เชน การสรางความมนคงในอาชพ

และการแสวงหา เปนตน 5.5 ชวงเวลาทประสทธภาพในการประกอบอาชพถดถอยลง เชน ความกาวหนาลดนอยลง

มการเปลยนแปลงในบทบาทและหนาท และการพกผอนโดยไมประกอบกจการใดๆ เปนตน 6. รปแบบอาชพ รปแบบอาชพขนอยกบระดบสงคม เศรษฐกจ สตปญญา บคลกภาพและ

โอกาสทบคคลไดรบ 7. การไดรบแนวทางในการพฒนาอาชพ เปนการก าหนดชองทางการพฒนาโดยชวยใหเกด

วฒภาวะทางความสามารถและความสนใจดวยการใหทดลองฝกงานตามโอกาสอนควร 8. กระบวนการพฒนาอาชพเปนผลมาจากการใหความส าคญรวมกนระหวางบคคล

กบสงแวดลอมเกยวกบความสนใจความถนดยอมท าใหเกดการประสานความเขากนในความสามารถ ทบคคลพงมและโอกาสทางอาชพทจะเปนไปไดจรง

สรป การรวมกลมอาชพและการพฒนากลมอาชพ เปนภารกจหลกขององคกรปกครองสวนทองถนทจะก าหนดแนวทางและสรางความมนคงในการประกอบอาชพของชมชนเพราะ การเปลยนแปลงทางสภาพแวดลอมและนวตกรรมเกดขนอยางรวดเรวสงผลโดยตรงตอการประกอบอาชพ ถาขาดการปรบปรงเปลยนแปลงใหทนตอสภาพการณดงกลาวยอมท าใหความมนคงในการประกอบอาชพนนถดถอยลงไปทกท ดงนน การรวมกลมอาชพและการพฒนากลมอาชพจงเปนชองทางหนงเพอสรางการตอรองและเปนการท างานรวมกนเพอใหการประกอบอาชพมความมนคงและยงยน อยางไรกตามการรวมกลมอาชพใหเกดประสทธภาพไดนน ตองเกดจากพลงใจทเชอมน ในกลมอาชพและเชอในพลงของกลมอาชพ รวมถงมมมมองหรอเปาหมายเดยวกนของสมาชก อกทงยงตองประสานความรวมมอไปยงหนวยงานทเกยวของและหนวยงานทสนบสนนเพอใหกจกรรมของกลมประสบความส าเรจสงผลใหกลมอาชพมความมนคงและยงยน

มหาวท

ยาลยราชภฏธนบร

20

แนวคดการสงเสรมอาชพชมชนในรปแบบตาง ๆ การคดและก าหนดแนวทางเพอสงเสรมอาชพชมชนใหมรายไดอยางมนคงในรปแบบตาง ๆ

ถอวาเปนความส าคญทจะชวยใหอาชพหรอกลมอาชพในชมชนไดมโอกาสและชองทางในการเพมการผลตและจ าหนายสนคาไดเพมมากขน แนวคดทส าคญมดงน

1. แนวคดการจดการทองเทยวชมชนโดยชมชน การจดการทองเทยวชมชนโดยชมชน เปนแนวคดทสอดคลองยทธศาสตรใหมของภาครฐท

ตองการใหเกดการบรณาการนวตกรรมผสมผสานกบวถชวตในการผลตสนคาชมชนและน าการทองเทยวชมชนผนวกเขาไปเพอการสรางเศรษฐกจฐานรากทเขมแขง

แนวคดดงกลาวระบไวในโครงการ “ชมชนทองเทยว OTOP นวตวถ” ซงเปนแนวคดพฒนา OTOP รปแบบใหมทมงเนนการสงเสรมอาชพใหกบชมชนอยางเปนรปธรรม โดยเนนการดงนกทองเทยวเขาสชมชนใหชาวบานไดขายสนคาอยภายในชนชนของตนเอง สรางรายไดเพมใหชมชนโดยน าเอาเสนห ภมปญญา วถชวต วฒนธรรม และความคดสรางสรรคมาแปลงเปนรายไดท าใหเกดรายไดกระจายภายในชมชน สงเสรมการสรางชมชนเขมแขง โดยทกคนในชมชนพรอมเปนเจาบาน และสงผลใหลกหลานไมตองออกไปหารายไดจากภายนอกชมชน ซงแตกตางไปจากการพฒนา

OTOP ในแบบเดมทตองน าสนคาออกไปขายนอกชมชน และทกอยางขนกบหนวยงานของรฐ (อภชาต โตดลกเวชช, 2561)

แนวคด “ชมชนทองเทยว OTOP นวตวถ” “แองเลก”หรอแหลงทองเทยวขนาดเลกระดบหมบานมสาระส าคญ ดงน

หลกการทส าคญ 1. การเปลยนจากการใหความชวยเหลอ ผลกดนสนคา OTOP โดยรฐฝายเดยวมาเปนการ

กระจายรายไดตามความตองการของชมชน 2. การน าชมชนเปนตวตง โดยใชชมชนทมอตลกษณรวมกนสรางสรรคชมชนใหเกดการ

ทองเทยวระดบหมบานหรอ “แองเลก” 3. การยกระดบสนคาโดยน านวตกรรมมาผสมผสานกบวถชวตชมชนอยางนอย 1 หมบานตอ

สนคาชมชน 10 ผลตภณฑจะท าใหชมชนมรายไดและพงตนเองไดอยางแทจรง เปาหมายหลก 1. ประกอบอาชพทางการเกษตร และผประกอบอาชพกลม OTOP มสถานทจ าหนายสนคา

ทแนนอนและมระยะเวลาตอเนอง และสามารถจ าหนายไดในราคาทเปนธรรม 2. การกระจายรายไดและการเพมรายไดโดยตรงตอผประกอบอาชพทางการเกษตร และผ

ประกอบอาชพกลม OTOP

มหาวท

ยาลยราชภฏธนบร

21

3. ประชาชนไดซอสนคาจากผประกอบอาชพโดยตรง ท าใหซอสนคาในราคาทเปนธรรม สามารถลดรายจายของครวเรอน กจกรรมตอการเพมรายไดตามล าดบ

กจกรรมชวงแรก 1. จดสมมนาการขบเคลอนชมชนทองเทยว OTOP นวตวถ 2. ประชาสมพนธและใชชองทางตลาดออนไลนเพอสรางความรบร ความเขาใจทถกตองใน

ทกภาคสวน 3. จดตงศนยการจดการและประเมนผล OTOP นวตวถ กจกรรมชวงทสอง 1. จดสมมนายอยการขบเคลอนชมชนทองเทยว 2. สรางรบรใหมทกภาคสวนเพอความเขาใจทถกตอง 3. เผยแพรความกาวหนาในเรอง OTOP นวตวถ 4. ยกระดบมาตรฐานผลตภณฑ OTOP 5. พฒนาผลตภณฑ OTOP โดยโรงเรยน OTOP 6. กระตนรณรงคกลมเปาหมายเดนทางทองเทยว OTOP นวตวถ 7. ประกวดชมชนทองเทยว OTOP นวตวถ 8. ตดตามประเมนผล เพอน าไปสการใหค าแนะน าและแนวทางแกไขปญหา กจกรรมชวงทสาม 1. จดประชาสมพนธความกาวหนาและความส าเรจของชมชนทองเทยว OTOP นวตวถ 2. จดแสดงผลงานประกาศความส าเรจและน าความส าเรจเขาส big data ใน platform

tourism เพอเจาะกลมเปาหมายและขยายฐานกลมเปาหมายเขาทองเทยวชมชน เปาหมายความส าเรจ 1. การพฒนาผลตภณฑ OTOP ไมนอยกวา 64,750 ผลตภณฑ 2. รายไดจากการจ าหนายผลตภณฑ OTOP เพมขนรอยละ 10 3. ชมชน หมบาน ไดรบการพฒนาดานการจดการทองเทยวชมชน จ านวน 3,273 ชมชน/

หมบาน กระจายใน 76 จงหวด 4. ครอบครวมสข สมาชกอบอน ชมชนแขง เพมขนกวารอยละ 60 ใน 76 จงหวด

มหาวท

ยาลยราชภฏธนบร

22

2. แนวคดตลาดนดชมชน ตลาดนดชมชน เปนอกแนวคดทสอดคลองกบยทธศาสตรกรมการพฒนาชมชน พ.ศ.2560-2564 ประเดนยทธศาสตรท 2 สงเสรมเศรษฐกจฐานรากใหขยายตว กลยทธท 2.3 สงเสรมชองทางการตลาดโดยก าหนดกระบวนงานทสงเสรม การเพมชองทางการตลาดใหกบผผลต ผประกอบการชมชนใหมากขนและสรางการตลาดรปแบบใหมทสามารถตอบสนองความตองการของลกคาไดอยางสะดวกและทวถง โดยความรวมมอภาครฐ เอกชน และประชาชน สรางรายได และใหความชวยเหลอผประกอบอาชพในชมชนทงทเปนการท าอาชพรายบคคลหรอรวมกนเปนกลมอาชพไดน าผลตภณฑสนคาหรอผลผลตในชมชนหรอจากพนบานออกมาจ าหนายในพนทวางของชมชนตามทไดก าหนดรวมกนไว (กรมการพฒนาชมชน, 2559) และสอดคลองกบความหมายของตลาดนดชมชน เปนการใชพนทของชมชนในการท ากจกรรมการแลกเปลยน ซอขายสนคาทมาจากผลผลตในชมชนในลกษณะการวางจ าหนายกบพนหรอแผงทสามารถรอถอนไดงายหลงเลกตลาดนดและมลกษณะเปนการรวมกนท ากจกรรมชวคราวโดยก าหนดชวงเวลาไวอยางชดเจนในการเปดปดตลาดนด (ธงชย ธนสถตย, 2560 และสชานาถ พฒนวงศงาม, 2560)

แนวคดตลาดนดชมชนมสาระส าคญ ดงน (ธงชย ธนสถตย, 2560) หลกการทส าคญ 1. สงเสรมเศรษฐกจฐานรากใหขยายตว เสรมสรางความเขมแขงใหกบผประกอบอาชพชมชน 2. ลดความเหลอมล าของสงคมดวยการกระจายรายไดไปสระดบชมชนและทองถน 3. สรางโอกาสการเขาถงความตองการของกลมลกคาเปาหมายโดยการสรางโอกาสในอาชพ

และสรางรายไดอยางมนคง 4. ยกระดบผลตภณฑชมชน ผลผลตทางเกษตรเขาสการเปนมาตรฐานเปนทยอมรบ เปาหมายหลก 1. ประชาชนทประกอบอาชพทางการเกษตร และผประกอบอาชพชมชน มสถานทจ าหนาย

สนคาและมระยะเวลาในการจ าหนายทแนนอน 2. เพมชองทางการตลาดของกลมผผลต ผประกอบการ OTOP และกลมอาชพชมชนใน

รปแบบตลาดและวธการทสอดคลองกบสภาพสงคม เศรษฐกจและวถชวตของประชาชน 3. การกระจายรายไดและการเพมรายไดโดยตรงตอผประกอบอาชพทางการเกษตร และผ

ประกอบอาชพชมชนดวยการสรางงาน สรางอาชพ และเพมรายได 4. ประชาชนไดซอสนคาจากผประกอบอาชพโดยตรง ท าใหซอสนคาในราคาทเปนธรรม

สามารถลดรายจายของครวเรอน

มหาวท

ยาลยราชภฏธนบร

23

ขนตอนการด าเนนงาน 1. จดท าระเบยบเพอยกระดบตลาดนดชมชน เชน ดานการจดการ ดานคณภาพสนคาและ

ดานราคา เปนตน 2. สรางเอกลกษณหรออตลกษณของตลาดนดชมชน เชน อาชพทโดดเดนในชมชน รปแบบ

การแตงกายทเปนเอกลกษณชมชน เปนตน 3. การจดกจกรรมกระตนดวยการจดการแสดงและจ าหนายสนคาอยางนอยสปดาหละ

1 ครง 4. การจดกจกรรมสอดคลองกบงานเทศกาลอยางตอเนอง เชน วนส าคญ การแสดงของ

เยาวชน กจกรรมสาธต การฝกอาชพ การสงเสรมการขาย และการประชาสมพนธ เปนตน ปจจยในความส าเรจของตลาดนดชมชน 1. ดานก าหนดโครงสรางและการบรการงาน ไดแก ก าหนดโครงสรางการบรหาร ก าหนด

รปแบบตลาดนดชมชนดวยการสรางเอกลกษณท โดดเดนท งเชงพนทและผลตภณฑช มชน คดเลอกผลตภณฑและควบคมคณภาพผลตภณฑ เชอมโยงกบแหลงทองเทยวในพนทอน ๆ

2. ดานการจดกจกรรมภายในตลาดนดชมชน ไดแก การจดกจกรรมสงเสรมการขาย กจกรรมท านบ ารงศลปวฒนธรรม กจกรรมบนเทง อยางสม าเสมอ และประชาสมพนธผานชองทางสอสาร social network เชน facebook line และ website เปนตน

3. ดานสถานท ไดแก ความเหมาะสมของพนทในการจดตลาดนดชมชน สงอ านวยความสะดวกทเพยงพอตอความตองการ เชน หองน า สถานทจอดรถ การจดจราจร ระบบรกษาความปลอดภย ความสะอาด ลานพกผอน เปนตน

3. แนวคดตลาดชมชนหรอรานคาชมชน ตลาดชมชนหรอรานคาชมชน เปนแนวคดทสอดคลองกบแผนพฒนาชมชนในประเดนเกยวกบการสรางกระบวนการเรยนรเพอใหคนในชมชนรจกตวตนและเขาใจชมชนทองถนของตนเอง รปญหา ความตองการ น าไปสการรวมคด รวมก าหนดแนวทางการแกปญหาลงมอปฏบตและพฒนาดานตาง ๆ ตามศกยภาพและทนของชมชนและมงเนนการท ากจกรรมสงเสรมอาชพรวมกน อาท การใชพนทรวมกนในการจดจ าหนายผลตภณฑชมชน การบรการจดการพนทชมชนรวมกน (ส านกพฒนาองคความรและประเมนผล, 2558)

แนวคดตลาดชมชนหรอรานคาชมชนมสาระส าคญ ดงน

มหาวท

ยาลยราชภฏธนบร

24

หลกการทส าคญ 1. พฒนาตลาดชมชนหรอรานคาชมชนเพอทจะสรางอาชพชมชนอยางมนคง 2. ผประกอบอาชพในชมชนมสถานทใชเปนชองทางการจ าหนายสนคา สรางรายไดอยางยงยน

3. ยกระดบตลาดชมชนหรอรานคาชมชนในการแขงขนกบตลาดและรานสะดวกซอสมยใหม เปาหมายหลก

1. เปนสถานทรวบรวมผลผลตของชมชนผานตลาดชมชนหรอรานคาชมชนและกระจายไปยงตลาดกลางเพอน าผลผลตออกสตลาดนอกพนท 2. เปนรานคาชมชนเปนทรวมของผประกอบอาชพชมชนดวยการน าทรพยากรในทองถนมาแปรรปและพฒนาเปนผลตภณฑของชมชนกอใหเกดอาชพและสรางรายได รวมถงพฒนาใหเปนแหลงทองเทยวของชมชนไดอยางยงยน 3. ประชาชนเขาถงสนคาในราคายตธรรม และตลาดชมชนหรอรานคาชมชนคนก าไรจากการด าเนนการกลบสชมชนเพอน าไปพฒนาชมชนทองถน

ขนตอนการด าเนนงาน 1. การออกแบบโครงสรางและด าเนนงานอยางตอเนองระหวางหนวยงานและผมสวนเกยวของทกภาคสวน

2. จดหลกสตรอบรมระดบพนฐาน และหลกสตรอบรมระดบสงเพอตอยอดใหเปนตนแบบความส าเรจ

3. พฒนาระบบเทคโนโลยทส าคญส าหรบการยกระดบตลาดชมชนหรอรานคาชมชน ปจจยในความส าเรจของตลาดชมชนหรอรานคาชมชน 1. การน าระบบเทคโนโลยเพอการบรหารจดการภายในตลาดชมชนหรอรานคาชมชนในการ

เพมประสทธภาพและความสามารถในการแขงขน เชน ระบบบตรสมาชกใหเปนระบบและมศกยภาพทสามารถใชสรางกจกรรมทางการตลาดตาง ๆ เชน การจดโปรโมชนสงเสรมการขาย การสะสมแตมของสมาชกและเชอมโยงกบระบบการช าระเงนอเลกทรอนกส

2. การน าระบบเชอมโยงสนคาระหวางชมชน เปดโอกาสใหผผลตสนคาในชมชนตาง ๆ ใหมชองทางในการจ าหนายสนคาและเชอมโยงกบระบบขนสงสนคา

3. การน าระบบวเคราะหขอมลทชาญฉลาด เพอใหตลาดชมชนหรอรานคาชมชนน าไปก าหนดกลยทธการด าเนนงานตางๆ และสามารถเรยนรทจะบรหารจดการชมชนตรงจดและทนเหตการณ

มหาวท

ยาลยราชภฏธนบร

25

4. แนวคดศนยแสดงสนคาชมชนหรอ OTOP ศนยแสดงสนคาชมชนหรอ OTOP เปนแนวคดทสอดคลองกบภารกจของกรมการพฒนาชมชนในการสงเสรมและและพฒนาเศรษฐกจชมชนฐานรากใหมความมนคงโดยสงเสรมและพฒนาอาชพ พฒนาผลตภณฑทเกดจากชมชน และการมสวนรวมของประชาชนในการสรางงานสรางรายไดใหแกชมชนรวมทงการเชอมแหลงทน แหลงตลาด และการสรางโอกาสชองทางในการจ าหนายผลตภณฑชมชนโดยเฉพาะการจดตงเครอขาย OTOPในระดบต าบลอ าเภอ จงหวด และระดบประเทศในการก าหนดกรอบการจดตงศนยจ าหนายผลตภณฑชมชน (OTOP center) ในแตละจงหวดและตางประเทศเพอเปนชองทางการจ าหนายใหกบสนคา OTOP (กรมการพฒนาชมชน, 2559) แนวคดศนยแสดงสนคาชมชนหรอ OTOP มสาระส าคญ ดงน (กรมการพฒนาชมชน, 2559)

หลกการทส าคญ 1. เปนการรวบรวมและกระจายผลตภณฑ OTOP รวมถงลดขนตอนและตนทนในการขนสง

สนคาออกจ าหนาย 2. เปนสถานทกลางในการเจรจา ตดตอ หาตลาด และกลมลกคาเปาหมาย 3. เปนสถานทเรยนรและพฒนาผลตภณฑ OTOP ส าหรบการศกษาดงานของนกเรยน

นกศกษา ผผลต และผประกอบอาชพ 4. เปนการยกระดบผลตภณฑ OTOP ในมตทเกยวของกบการปรบปรงคณภาพและรปแบบ

ของผลตภณฑใหสอดความตองการของตลาดทมก าลงซอสง เปาหมายหลก 1. เพมโอกาสและชองทางการตลาดสนคาประมงแปรรป สนคาเกษตร ผลตภณฑชมชน และ

อตสาหกรรมทงในและตางประเทศ 2. สงเสรมและประชาสมพนธการพฒนาผลตภณฑ OTOP โดยเฉพาะในกลมผลตภณฑทเปน

เอกลกษณใหเปนทรจกน าไปสการเปนผลตภณฑสากล 3. สรางรายไดและเพมรายไดใหแกผประกอบการวสาหกจชมชน อาชพชมชน และผประกอบ

อาชพขนาดเลกและขนาดกลาง 4. สรางแรงจงใจในการพฒนามาตรฐานคณภาพผลตภณฑใหตรงกบความตองการของตลาด ปจจยในความส าเรจของศนยแสดงสนคาชมชนหรอ OTOP 1. บรหารจดการศนยแสดงสนคาทชดเจน เชน ก าหนดกจกรรม ก าหนดการประชาสมพนธ

และก าหนดเวลา เปนตน 2. เพอสามารถใชไดรวมกนระหวางกลมการผลตสนคา OTOP ของจงหวด 3. อาคารศนยสาธตแสดงการผลต และโรงเรอนตามมาตรฐานกระบวนการผลตรวมและ

วทยากรของศนยบรรยายการตลาด

มหาวท

ยาลยราชภฏธนบร

26

4. ภาครฐและหนวยงานราชการใหการสนบสนนในรปแบบตาง ๆ นอกเหนอจากสนบสนนงบประมาณและวชาการ

5. ระบบการคดเลอกมมาตรฐานมตวชวดชดเจน ไดแก คณภาพของผลตภณฑ เชน การรบรองมาตรฐานบรรจภณฑ ก าลงการผลต เปนตน และการคดเลอกผประกอบการ เชน ความพร อม มศกยภาพในการเดนทางไปจ าหนาย มความรบผดชอบ และก าลงผลตสม าเสมอ เปนตน

สรป การสงเสรมอาชพชมชนในรปแบบตาง ๆ ไมวาจะเปนการจดการทองเทยวชมชนโดยชมชน ตลาดนดชมชน ตลาดชมชนหรอรานคาชมชน และศนยแสดงสนคาชมชนหรอ OTOP ลวนแตเปนรปแบบในการสงเสรมอาชพทมหลกการส าคญเพอใหกบผประกอบอาชพในชมชนไดมโอกาสในการเลอกใชชองทางการขายผลตภณฑและเพมรายไดใหกบผประกอบอาชพ ซงการเลอกหรอตดสนใจใชรปแบบใดรปแบบหนงดงกลาวยอมขนอยกบบรบทของชมชน ศกยภาพ และความเหมาะสมของผประกอบอาชพนน ๆ รวมถงเปนแนวทางใหผบรหารทองถน ผน าชมชน และผประกอบอาชพสามารถตดสนใจเลอกรปแบบในการสงเสรมอาชพไดอยางเหมาะสมกบทองถนของตนอกดวย

โดยสรป แนวคดพฒนาและสงเสรมอาชพเปนองคประกอบหนงทส าคญในกระบวนการสงเสรมอาชพชมชนใหเกดความมนคงในอาชพและเพมรายไดอยางยงยน ซงการน าแนวทาง วธการทส าคญทระบไวตามแนวคดตาง ๆ ไมวาจะเปนการน าแนวคดพฒนาและสงเสรมอาชพทก าหนดสาระส าคญไวในแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต แนวคดการพฒนากลมอาชพประชาชนในถนทรกนดารตามพระราชด าร การพฒนาอาชพและสงเสรมอาชพขององคกรปกครองทองถน และแนวคดการสงเสรมอาชพชมชนในรปแบบตาง ๆ ซงแนวคดเหลานไดก าหนดแนวทาง ทศทาง เทคนค วธการและรปแบบในการพฒนาและสงเสรมอาชพใหกบผประกอบอาชพเพอจะไดน าไปใชหรอประยกตใชใหเหมาะสมกบบรบทและศกยภาพในอาชพของตน โดยเฉพาะน าไปใชกบการพฒนาคณภาพชวตและการสงเสรมอาชพใหกบกลมผสงอายทมศกยภาพในการประกอบอาชพในชมชน

แนวคดการสงเสรมอาชพส าหรบผสงอาย

บทบาทของผสงอายในอนาคตอนใกลน ผสงอายจะมบทบาททส าคญตอการพฒนาเศรษฐกจฐานรากทมงเนนใหชมขนเขมแขงดวยการเปนก าลงหลกในการขบเคลอนกจกรรมตาง ๆ ในชมชนโดยเฉพาะกลมผสงอายทมศกยภาพในดานสภาพรางกาย ความร ความสามารถและภมปญญา ถาไดรบการสงเสรมและพฒนาทเหมาะสมแลวยอมท าใหกลมผสงอายชมชนนนมความเขมแขงและ ยงชวยลดคาใชจายของภาครฐในการดแลกลมผสงอายอกดวย ดงนนการสงเสรมอาชพใหกบผสงอายจงเปนความส าคญในระดบตน ๆ ทภาครฐตองสงเสรมและสนบสนน ซงมหนวยงาน นกคด

มหาวท

ยาลยราชภฏธนบร

27

นกวชาการ ไดน าเสนอวธการสงเสรมอาชพใหกบผสงอายในชมชน และแนวคดการถายทอดภมปญญาของผสงอาย มสาระส าคญ ดงน

แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 12 (พ.ศ. 2560-2564) แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ไดก าหนดประเดนส าคญในการสงเสรมอาชพของ

ผสงอายไว ดงน การพฒนาคนสสงคมแหงการเรยนรตลอดชวตอยางยงยน ไดแก

1. การพฒนาคณภาพคนไทยใหมภมคมกนตอการเปลยนแปลง อาท การเรยนรสการปฏบตอยางตอเนอง มการสงสมทนทางปญญา และเชอมโยงการคนควาวจย

2. พฒนาสการเสรมสรางขดความสามารถในการประกอบสมมาชพและการด ารงชวตทเหมาะสมในแตละชวงวย การพฒนาผสงอายใหมความมนคงทางเศรษฐกจและสงคม ไดแก 1. สงเสรมการสรางรายไดและการมงานท าในผสงอาย โดยก าหนดลกษณะประเภทงานและอตราคาจางทเหมาะสมควบคกบการเพมพนความร ทกษะทงดานวชาการและการใชสอการเรยนรสมยใหมใหแกผสงอาย เพอการประกอบอาชพและการพฒนาตวเองอยางตอเนอง 2. สงเสรมและสนบสนนใหมการน าความรและประสบการณของผสงอายทเปนคลงสมองของชาตทงภาครฐและเอกชน ปราชญชาวบาน ผมความรภมปญญาทองถนมาใชประโยชนในการพฒนาชมชน ทองถน และประเทศ 3. สงเสรมใหผสงอายสามารถพงตนเอง โดยการปรบปรงสภาพแวดลอมและความจ าเปน ทางกายภาพใหเหมาะกบวย และการพฒนาระบบการดแลผสงอายในรปแบบทหลากหลายทงในดานการจดบรการสขภาพและสวสดการสงคมอยางบรณาการ โดยการมสวนรวมของทกภาคสวนอยางตอเนอง รวมทงพฒนาชมชนทมศกยภาพและความพรอมใหเปนตนแบบของการดแลผสงอายเพอขยายผลไปสชมชนอน

นอกจากนการสงเสรมอาชพผสงอายไดถกก าหนดไวในแผนพฒนาคณภาพชวตและการสงเสรมอาชพผสงอาย มสาระส าคญ ดงน (ส านกสงเสรมและพทกษผสงอาย, 2556)

หลกการทส าคญ 1. เปนการจดสวสดการในรปแบบการดแลผสงอายครบวงจรในทกมต 2. ชมชนเปนฐานและเปดโอกาสใหผสงอาย แกนน า อาสาสมคร ชมชน องคเครอขายภาครฐ

และภาคเอกชนมสวนรวมในการขบเคลอนโดยมองคกรปกครองทองถนใหการหนนเสรม 3. ผสงอายมสถานทรวมกลมท ากจกรรมครอบคลมทกมตโดยเฉพาะมตเศรษฐกจเนนการ

สรางรายไดและการมงานท าทเหมาะสมกบส าหรบผสงอาย

มหาวท

ยาลยราชภฏธนบร

28

4. สงเสรมอาชพผสงอายโดยเฉพาะการสงเสรมดานอาชพ การผลต การจ าหนายผลตภณฑและการถายทอดภมปญญาของผสงอายในชมชนอยางมสวนรวมและยงยน

กลมเปาหมาย 1. กลมเปาหมายหลก ไดแก ผสงอายทอาศยอยในชมชน และสมาชกครอบครวของผสงอาย

และผดแล 2. กลมเปาหมายรอง ไดแก สมาชกทกวยในชมชนและสมาชกกลมองคกรตาง ๆ กจกรรมในการสงเสรมอาชพ 1. ฝกอบรมอาชพตามความถนดและความสนใจรวมถงศกยภาพของผสงอายหรอพฒนาตอ

ยอดอาชพทผสงอายไดท าอย เชน การจกสาน การปน การประดษฐ และงานฝมอตาง ๆ เปนตน 2. กจกรรมกลมอาชพเพอสรางงาน สรางรายไดใหกบผสงอาย 3. กจกรรมแสดงผลงานและสถานทจ าหนายผลตภณฑส าหรบผสงอายใหกบผสนใจ 4. กจกรรมการตลาดเพอคนหาชองทางจ าหนายผลตภณฑส าหรบผสงอายโดยประสานกบ

หนวยงานทเกยวของกบการพฒนาและสงเสรมอาชพผลตภณฑชมชน 5. กจกรรมถายทอดภมปญญาของผสงอาย ไดแก ภมปญญาดานวฒนธรรม ภมปญญาทองถน

กอใหเกดการอนรกษศลปะ วฒนธรรม ประเพณ และอาชพทเปนเอกลกษณของชมชน ผมสวนเกยวของส าคญตอกจกรรม 1. ผสงอาย เปนผทมบทบาทส าคญในการรวมกจกรรมโดยเฉพาะการรวมกลมเพอกระท าให

เกดงานตาง ๆ จนประสบความส าเรจ 2. องคกร/ชมรมผสงอาย เปนการรวมกลมของผสงอายโดยท ากจกรรมรวมกนและมบทบาท

ส าคญในการบรหารจดการงานผสงอายในชมชน 3. องคกรปกครองทองถน มภารกจโดยตรงในการพฒนาและสงเสรมอาชพใหกบผสงอาย

รวมถงเปนผก าหนดนโยบายใหเกดการขบเคลอนกจกรรมของผสงอายใหลลวงไปไดดและมประสทธภาพ

4. หนวยงานภาครฐทสนบสนน ประกอบดวยหนวยงานดานการสงเสรมอาชพผสงอายทส าคญ ไดแก ส านกงานพาณชยจงหวด ส านกสงเสรมภมปญญาและวสาหกจชมชน ศนยพฒนาฝมอแรงงาน และหนวยงานดานการศกษาเพอตอยอดความรเดมของผสงอายหรอสรางองคความรใหม ๆตามความถนด ความสนใจของผสงอายในชมชนทองถน

5. กลมองคกรอน ๆ องคกรอาสาสมครชมชนภาคเอกชนและเครอขายชมชน ทใหบรการสนบสนนการสงเสรมอาชพในชมชน

ตวแบบ (model) การพฒนาและสงเสรมอาชพผสงอาย ตามภาพท 2.3 ดงน

มหาวท

ยาลยราชภฏธนบร

29

ภาพท 2.3 ตวแบบ (model) การพฒนาและสงเสรมอาชพผสงอาย ทมา (ส านกสงเสรมและพทกษผสงอาย, 2556)

สรป แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตและส านกสงเสรมและพทกษผสงอายในการสงเสรมอาชพใหกบผสงอาย เปนการบรณาการยกระดบคณภาพชวตของผสงอายในอกรปแบบหนงทมกระบวนการสงเสรมอาชพครบวงจร โดยเฉพาะการน ากจกรรมในการสงเสรมในดานตาง ๆ ไมวาจะเปนการฝกอาชพตามความถนดและความสนใจรวมถงศกยภาพของผสงอาย รวมถงการรวมกลมอาชพเพอสรางงานสรางรายไดและจดสถานทเพอใหผสงอายไดมกจกรรมแสดงผลงานจากการประกอบอาชพของตนและจดกจกรรมเพอคนหาชองทางจ าหนายผลตภณฑส าหรบผสงอายใน รปแบบใหม ๆ

โดยสรป แนวคดการสงเสรมอาชพผสงอาย เปนการน าวธการหรอแนวทางเพอใหคณภาพชวตของผสงอายดขน ซงหนวยงานทส าคญไดบรณาการยกระดบคณภาพชวตของผสงอายทมกระบวนการสงเสรมอาชพครบวงจร โดยเฉพาะการน ากจกรรมในการสงเสรมในดานตาง ๆ ไมวาจะเปนการฝกอาชพตามความถนดและความสนใจรวมถงศกยภาพของผสงอายรวมถงการรวมกลมอาชพเพอสรางงานสรางรายไดและจดสถานทเพอใหผสงอายไดมกจกรรมแสดงผลงานจากการประกอบอาชพของตน และจดกจกรรมเพอคนหาชองทางจ าหนายผลตภณฑส าหรบผสงอายในรปแบบใหม ๆ

องคกรปกครองสวนทองถน องคกร/ชมรมผสงอาย

การพฒนาอาชพและการสงเสรมอาชพผสงอาย

ในชมชน

ผสงอาย

กลมองคกรอน ๆ หนวยงานภาครฐทสนบสนน

กลมเปาหมาย 1. กลมเปาหมายหลก 1.1 ผสงอายทอาศยอย ในชมชน 1.2 สมาชกครอบครวของผสงอายและผดแล 2. กลมเปาหมายรอง 2.1 สมาชกทกวยในชมชน 2.2 สมาชกกลมองคกร

กจกรรมในการสงเสรมอาชพ 1. ฝกอบรมอาชพตามความถนดและความสนใจ 2. กจกรรมกลมอาชพ 3. กจกรรมแสดงผลงานและสถานทจ าหนายผลตภณฑ 4. กจกรรมการตลาด 5. กจกรรมถายทอดภมปญญาของผสงอาย

มหาวท

ยาลยราชภฏธนบร

30

และทส าคญกจกรรมอาชพทเกดจากภมปญญาของผสงอายและกจกรรมการถายทอดภมปญญาของผสงอายถอวามความส าคญในการสงเสรมอาชพทมความมนคงและยงยน

แนวคดการสงเสรมเอกลกษณอาชพ

แนวคดการสงเสรมเอกลกษณอาชพ ไดเขามามบทบาทส าคญตอการพฒนาประเทศททกรฐบาลหนมาใหความส าคญตอพฒนาเศรษฐกจฐานรากหรอเศรษฐกจชมชนใหมความเขมแขง ดวยการสนบสนนและสงเสรมเอกลกษณของชมชนทมความโดดเดนในการชชวนนกทองเทยวเขามาสประเทศ สรางรายไดใหกบชมชนทองถนไดอยางมนคง สงผลใหเศรษฐกจฐานรากมความเขมแขง โดยไมตองใชงบประมาณลงทนอยางมหาศาลในอตสาหกรรมอน ๆ

เอกลกษณอาชพ เปนการประสมของค าสองค าคอ ค าวา เอกลกษณ หมายถง ลกษณะทเหมอนกนมรวมกนหรอมความโดดเดนเฉพาะตวทงในเชงพนท บคคล พฤตกรรม กจกรรมในการด ารงชพของคนหรอกล มคน เชน ชมชนนเล ยงปลาและปลกไมผลเหมอนกนหรอมรวมกนใน ชมชนนน เปนตนและค าวา อาชพ หมายถง กจกรรมในการท ามาหากนในรปแบบตาง ๆ ทจะไดรบคาตอบแทนหรอรายไดทจะน าไปใชจายในการด ารงชวตของตนเองและครอบครว ชมชน และประเทศชาต ดงนน เอกลกษณอาชพหมายถง การท าอาชพดงเดมหรออาชพทมความโดดเดน มความเปนเฉพาะตวหรอมลกษณะเฉพาะพนท รวมถงการท าอาชพพฒนาใหมทมอยเหมอน ๆ กนหรอมรวมกนของชมชนทองถนนน ๆ ซงอาจรวมกนเปนกลมอาชพหรอการท าอาชพรายบคคล

อยางไรกตามความเปนเอกลกษณจะคงอยไดหรอสบทอดตอกนสอนชนรนหลงตองอาศยการสนบสนนและสงเสรมของภาครฐและภาคอยางเปนรปธรรม ซงรปแบบการสงเสรมเอกลกษณอาชพทส าคญ ดงน 1. การถายทอดภมปญญา ภมปญญา เปนรปแบบการสงเสรมเอกลกษณชมชน โดยอาศยศกยภาพผซงไดเรยนรและมประสบการณสะสมจนมความรอบร ทกษะ ความเชยวชาญในดานตาง ๆ ทมคณคาและเปนประโยชนตอการด าเนนชวตของตนเองและสงคมจนเปนทยอมรบของสงคมวา เปนภมปญญาหรอปราชญชาวบาน ซงเปนภมปญญาทเกดจากการเรยนรสงสมและสบทอดตอกนมาจากอดตถงปจจบนนนมอยหลากหลายดานดวยกนทงในดานเกษตรกรรม ดานอตสาหกรรม ดานแพทยแผนไทย ดานการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ดานกองทนและธรกจชมชน ดานศลปกรรมดานภาษาและวรรณกรรม ดานปรชญา ศาสนาประเพณและดานโภชนาการ (สมาล สงขศร, 2550) การถายทอดภมปญญาทส าคญมสาระส าคญ ดงน (ธรยทธ เสนวงศ ณ อยธยา, 2555)

มหาวท

ยาลยราชภฏธนบร

31

1. จากการบอกเลา เปนวธการทผถายทอดเปนฝายบอกเลา อธบายหรอถายทอดความรและประสบการณสงสมของตนใหแกผรบการถายทอดในรปของค าพดโดยผถายทอดจะตองเปนฝายเตรยมเนอหาทจะพด 2. การสาธต เปนวธการถายทอดภมปญญาทผถายทอดแสดงหรอกระท าพรอมกบการบอกหรออธบายเพอใหผรบการถายทอดไดประสบการณตรงในเชงรปธรรม

3. การปฏบตจรง เปนการฝกปฏบตในสถานการณจรงและเปนวธการถายทอดทผรบการถายทอดลงมอกระท าจรงในสถานการณทเปน อยจรง โดยผถายทอดเปนผคอยแนะน าตรวจสอบและแกไข เพอใหกระบวนการปฏบตถกตองตามขนตอนและไดผลงานตามทตองการดวยวธการนผรบการถายทอดจะได เรยนรและส งสมประสบการณไปทละเลกละนอยจนสามารถปฏบต ไดดวยตนเอง นบเปนวธการทเหมาะกบการถายทอดภมปญญาทเนนทกษะกระบวนการและผลงานทเกดจากการปฏบต

4. วธถายทอดโดยใหเรยนรจากสอดวยตนเองเปนวธทจดเปนประสบการณการเรยนรภมปญญาในรปของสอประสมทเออตอการเรยนรและท าความเขาใจดวยตนเองมากทส ดเชน บทเรยนแบบโปรแกรม และศนยการเรยนคอมพวเตอรชวยสอน เปนตน 5. วธถายทอดโดยจดในรปของแหลงเรยนร เปนการถายทอดภมปญญาทจดเปนแหลงเรยนรในลกษณะตาง ๆ เชน พพธภณฑ ศนยการเรยนร และตลาดนดภมปญญา เปนตน 6. วธถายทอดโดยใชการแสดงพนบานเปนสอ เปนวธทใชการแสดงทชาวบานนยมชมชอบเปนสอในการถายทอดองคความร ทางภมปญญาโดยทผรบการถายทอดจะไดรบความเพลนเพลดไปพรอม ๆ กบการเรยนร 7. วธถายทอดภมปญญาโดยบนทกองคความรไวเปนลายลกษณ เชน ต าราตาง ๆ และในรปของสออน ๆ เชน วดทศนในรปของวซด/ดวด เทปเสยงหรอแผนซดเสยงรวมถงเวบไซดเพอใหคนรนหลงไดศกษาเรยนรและสบสานภมปญญาตอไปไมใหสญหาย นอกจากนปจจยส าคญในการถายทอดภมปญญาทองถน มดงน (เอกวทย ณ ถลาง, 2540) 1. ความร (cognitive domain) เปนการเรยนรทใหผเรยนสามารถน าความรไปใชพฒนาแกปญหาและน าไปประยกตใช 2. ทศนคต (affective domain) เปนการเรยนรทใหผเรยนเหนคณคา เกดความรสกตอบสนองมความสนใจ เกดความรสกมคณคาทางจตใจและภมใจ 3. ทกษะในการปฏบต (psychomotor domain) ผเรยนเรยนรจากการฝกปฏบตและแสดงพฤตกรรมภายใตการดแลของผสอนหรอผเชยวชาญจนสามารถปฏบตมทกษะในการปฏบตจรง

มหาวท

ยาลยราชภฏธนบร

32

สรป การถายทอดภมปญญาดงกลาวขางตน เปนหนงในการสงเสรมเอกลกษณอาชพของชมชน ซงสามารถน าภมปญญาของตนทเกดจากความรและประสบการณทไดสะสมมาอยางยาวนาน มารวมกนถายทอดเพอสรางความมนคงและรกษาสงทดมคณคา โดยทวไปวธการถายทอด ไดแก การสาธต การสงสอนดวยการบอกเลาดวยวาจา และเปนลายลกษณอกษร เชน ต ารา คมอ และแผนท เปนตน รวมถงใชวธฝกปฏบตวธบรรยายประกอบการสาธต วธบอกเลา/บรรยายวธเรยนรดวยตนเองจากสอตาง ๆ

2. สงบงชทางภมศาสตร (จไอ) (Geographical Indications: GI) สงบงชทางภมศาสตร เปนอกหนงการสงเสรมเอกลกษณอาชพทมขอก าหนดการคมครองทม

ผลทางกฎหมายตามพระราชบญญตคมครองสงบงชทางภมศาสตร พ.ศ. 2546 โดยก าหนดค านยาม “สงบงชทางภมศาสตร”หมายถง ชอ สญลกษณหรอสงอนใดทใชเรยกแทนแหลงภมศาสตร ทสามารถบงบอกไดวาสนคาทเกดจากแหลงนนเปนสนคาทมคณภาพ ช อเสยงหรอคณสมบตของแหลงภมศาสตรนน” โดยการขนทะเบยนตามเงอนไขทก าหนด

สงบงชทางภมศาสตร เปนทรพยสนทางปญญาประเภทหนงทใหการคมครองเอกลกษณทเกดจากธรรมชาตและมนษย เชน ชมชนทองถนไดอาศยลกษณะเฉพาะทมอยในแหลงภมศาสตรตามธรรมชาต เชน น าวตถดบเฉพาะในพนทมาใชในการผลตสนคาในทองถนของตนขนมา ท าใหไดผลตภณฑทมคณลกษณะพเศษ คณภาพ ชอเสยงหรอคณลกษณอน ๆ ทมาจากแหลงภมศาสตรนน ๆ เปนตน

การคมครองสงบงชทางภมศาสตร การคมครองสงบงชทางภมศาสตร มกจะเปนสนคาทมชอเสยงและไดรบความนยม เนองจากมคณสมบตพเศษหรอมลกษณะเฉพาะทเกดจากสภาพทางภมศาสตร เชน สงแวดลอม ดน ฟา อากาศ ของแหลงภมศาสตรนนๆ รวมถงทกษะความช านาญ ภมปญญาของกลมชน กลมชมชนทเปนผผลตหรอผท าอาชพทอาศยอยในแหลงภมศาสตรนน ทมสทธผลตสนคาดงกลาว โดยใชชอทางภมศาสตรนนได ผผลตคนอนทอยนอกแหลงภมศาสตรจะไมสามารถผลต สนคาโดยใชชอแหลงภมศาสตรเดยวกนมาแขงขนได ซงสทธในลกษณะดงกลาวนอาจเรยกวาเปน “สทธชมชน” ซงไมสามารถน าสทธทไดรบไปอนญาตใหบคคลอนใชตอได ผทอยในพนทแหลงภมศาสตรทมสทธใชเทานน ประโยชนสงบงชทางภมศาสตร ดงน (กรมทรพยสนทางปญญา, 2557) 1. คมครองผบรโภค ผบรโภคจะไดบรโภคสนคาหรอบรการทม มาตรฐานและปลอดภยตามทตองการ น าไปสสขอนามยและความปลอดภยของประชาชนโดยรวม 2. คมครองผผลต เปนการปองกนการแขงขนทางการคาทไมเปนธรรม สรางกลไกตลาดใหด าเนนไปอยางมประสทธภาพ ลดการเอาเปรยบจากผคารายอนทงดานการฉกฉวยหรอน าเอาชอเสยง

มหาวท

ยาลยราชภฏธนบร

33

ของคแขงขนทางการคาไปแอบอางโดยทจรต หรอการอางแหลงผลตสนคาโดยมชอบ หรอแสวงประโยชนจากชอเสยงของชมชนอน ๆ ทผลตสนคาชนดเดยวกน 3. เพมมลคาของสนคาใหผผลต การระบชอประเทศหรอทองถนดงกลาวจะตองท าใหผบรโภคเขาใจวาสนคาหรอผลตภณฑนนมลกษณะพเศษตางไปจากสนคาจ าพวกเดยวกนทผลตขนจากแหลงอน เปนการเพมคณคาและมลคาของสนคาน าไปสการยอมรบและเกดความเชอมนของผบรโภควา จะไดรบสนคาดมคณภาพตามทตองการจากแหลงผลตทไดมการอางชอ เชน ไขเคมไชยา มดอรญญก สมโอนครชยศร มะขามหวานเพชรบรณ ขาวหอมมะลทงกลารองไห เปนตน นอกจากนสงบงชทางภมศาสตรยงใชเปนเครองมอทางการตลาดในการประชาสมพนธสนคาใหเปนทรจกอยางแพรหลายในระดบโลกอกดวย 4. สงบงชทางภมศาสตร เปนการรบรองคณภาพและแหลงทมาของสนคาทไดมาตรฐาน โดยมเงอนไขการไดมาซงของการคมครองในสงบงชทางภมศาสตร ทผขอจะตองแสดงใหเหนถงความเชอมโยงระหวางพนทและตวสนคา ทงในคณภาพ ชอเสยง หรอคณลกษณะใดๆ เชน วธการผลต วตถดบทใช เปนตน ซงสงผลถงคณภาพเฉพาะของสนคาจากแหลงนน กลมผผลตจะตองชวยกนรกษาคณภาพหรอชอเสยงนนๆไว มฉะนนอาจเขาเหตระงบการใชสงบงชทางภมศาสตรได 5. ชวยกระตนเศรษฐกจในระดบทองถนโดยตรง สงบงชทางภมศาสตรสวนใหญจะเปนสนคาเกษตรทมเอกลกษณโดดเดนเฉพาะตวหรอพนท สภาพดนฟาอากาศ หรอสภาพพนทจะสงผลอยางมากตอคณภาพของสนคา ซงน าไปสชอเสยงของสนคานน ๆ การคมครองสงบงชทางภมศาสตรจงเปนการดงเอาชอเสยงทมการสงสมมานานดงกลาวมาใชประโยชนในทางเศรษฐกจเพอเพมมลคาของสนคาและความสามารถในการแขงขนทงในระดบประเทศและในระดบสากล 6. สรางความเขมแขงใหแกชมชน การคมครองสงบงชทางภมศาสตรเปนประโยชนโดยตรงในการรกษาภมปญญาทองถน เอกลกษณชมชนทองถน สงผลใหความภาคภมใจในถนก าเนด อนเปนการสรางคณคาใหกบทองถนซงจะชวยลดปญหาแรงงานชนบทอพยพเขาสเมอง ชวยรกษามรดก ตกทอด ขนบธรรมเนยม และศลปะพนบานของไทยไดอกดวย สรป การคมครองสงบงชทางภมศาสตร เปนอกหนงวธการในการเพมศกยภาพของชมชนทองถนใหมความเขมแขงดวยการดงศกยภาพพนททมความโดดเดน มความเปนเอกลกษณเฉพาะเขาสการคมครองสงบงชทางภมศาสตรดวยการก าหนดเปนขอกฎหมายในการคมครองสงบงชทางภมศาสตรท าใหชมชนทองถนสามารถน าไดใชประโยชนในการเพมคณคามลคาในการท าอาชพหรอกลมอาชพตน สงผลใหเกดการสรางงานสรางรายไดอยางมนคง ยงยน

มหาวท

ยาลยราชภฏธนบร

34

โดยสรป การสงเสรมเอกลกษณอาชพทส าคญประกอบดวยการถายทอดภมปญญาและการคมครองสงบงชทางภมศาสตร ซงทงสองรปแบบลวนแตมจดมงหมายดานการเพมความเขมแขงของชมชนและเพมศกยภาพของชมชน กลาวคอ การถายทอดภมปญญา เปนการถายทอดความร ประสบการณ วธการตาง ๆ ของชมชน เพอรกษาสงทดมคณคาของชมชนใหคงอยมใหสญหายและสามารถสงตอคณคาตาง ๆ สคนรนตอไป โดยเฉพาะเอกลกษณชมชนดานตาง ๆ ทโดดเดนยอมสงผลใหความเปนเอกลกษณของชมชนยงคงอยและเปนความเขมแขงของชมขนนน ๆ สวนการคมครอง สงบงชทางภมศาสตร เปนการดงศกยภาพชมชนทมเอกลกษณเฉพาะเขาสการคมครองสงบงชทางภมศาสตร โดยมขอกฎหมายในการคมครองท าใหชมชนทองถนมความมนใจและใชประโยชนจากการเปนเอกลกษณของชมชนไดอยางมประสทธภาพ น าไปสการมรายไดอยางมนคง และยงยน

แนวคดการมสวนรวมของชมชน

แนวคดการมสวนรวมของชมชน เปนการน าหลกคดทส าคญในการด าเนนการรวมกนของชมชน คอ การรวมคด รวมท า รวมตดสนใจ ซงเปนหลกคดแหงความส าเรจตอการพฒนาและสงเสรมคณภาพชวตชมชนในทกมตไมวาจะเปนมตดานสงคม คนในชมชนมสวนรวมกนในการดแลและรกษาเพอใหคณภาพชวต ไดแก มตดานเศรษฐกจ ไดแก คนในชมชนรวมกนการสรางงาน สรางรายได โดยทหนวยงานภาครฐ ผน าชมชน กลมเครอขายพฒนาชมขน และกลมอาชพตาง ๆ สามารถด าเนนกจกรรมลลวงไปดวยดตามเปาหมายทตงไวและประสบความส าเรจ

การมสวนรวมของชมชนมหนวยงาน นกคด นกวชาการ อธบายไว ดงน ความหมายการมสวนรวมของชมชน

การมสวนรวมของชมชนหมายถง การกระตนใหสมาชกในชมชนตระหนกร กระตนจตส านกถงความรบผดชอบรวมกนของคนในชมชนใหมจตสาธารณะ จตบรการสาธารณะและรวมกนคด รวมกนท า รวมกนจดหา รวมกนเรยนรเพอใหเกดความเขาใจทตรงกนและการรบรรวมกนโดยใชกระบวนการชมชน ไดแก การส ารวจความพรอมการแกปญหาและศกยภาพของชมชน การวเคราะหสาเหตและแนวทางการแกไข รวมถงรวมกนก าหนดกจกรรมหรอโครงการทจะแกไขปญหารวมกนเพอชมชนของตนเอง และเปนการพฒนาโดยมประชาชนเปนผมบทบาทส าคญในการเขารวมดวยความกระตอรอรนและรวมกนเปนพลงในการตดสนใจเพอเปาหมายของสงคม การจดทรพยากรใหบรรลตามเปาหมายและการปฏบตตามแผนงานหรอโครงการโดยความสมครใจ รวมถงเปนการเปดโอกาสใหสมาชกทกคนไดเขามาเปนสวนรวมส าคญในดานการใหความชวยเหลอ ดานการกระบวนการด าเนนกจกรรมในการพฒนาและรบผลประโยชนรวมกนอยางเสมอภาคเทาเทยมกน นอกจากนการมสวนรวมของชมชนหมายถง กระบวนการสงเสรมใหสมาชกในชมชนเขามสวนรวมและมบทบาทส าคญในการรวมคด รวมตดสนใจเพอแกปญหาทสมาชกหรอคนในชมชนมสวน

มหาวท

ยาลยราชภฏธนบร

35

เกยวของในกจกรรมหรอลกษณะของงานใดงานหนง เรองใดเรองหนงเพอใหบรรลเปาหมาย ซงการมสวนรวมของสมาชกในชมชนยอมมสวนรวมในมตตาง ๆ ไดแก มตการรวมตดสนใจวาอะไรควรท าและท าอยางไร มตการรวมลงมอปฏบตและรวมเสยสละตามทไดตดสนใจรวมกน มตการแบงปนผลประโยชนทเกดจากการด าเนนงานรวมกน และมตรวมกนประเมนผลการด าเนนงานหรอโครงการทเกดจากการท างานรวมกน (Cohen and Uphoff. 1981) สรป ความหมายของการมสวนรวมของชมชน เปนการสะทอนมมมองของการอยรวมกนในชมชนอยางมความสข โดยสมาชกในชมชนตระหนกถงส าคญรวมกนในกจกรรมหรองานพฒนาดานตาง ๆ ทเกดขนในชมชน ดวยการใหรวมมอ รวมชวยเหลอ และแบงปนเพอใหเกดความส าเรจบรรลตามเปาหมาย ซงกระบวนการมสวนรวมเรมตงแต รวมกนตดสนใจ รวมท ากจกรรมหรองานพฒนา และรวมแบงปนผลประโยชนจากการท ากจกรรมหรองานพฒนาทส าเรจตามเปาหมาย

ระดบการมสวนรวมของชมชน ระดบการมสวนรวมของชมชนตามดชนวดผลหลกการของการมสวนรวมภาครฐ สามารถวด

ได 6 ระดบดวยกน ดงน (สถาบนพระปกเกลา, 2547) ระดบแรก การใหขอมลทถกตองครบถวนเกยวกบการด าเนนโครงการ โครงงาน กจกรรมแก

ประชาชน ชมชน และผมสวนเกยวของ เปนวธทงายทสดเรมตงแตการสอสาร เชน การแถลงขาว แจกขาว แสดงนทรรศการ และการใชเอกสารชแจง เปนตน

ระดบทสอง การรบฟงความคดเหนจากประชาชน ชมชน และผมสวนเกยวของ มงเนนทจะไดขอมลของความคดเหนใหมากทสด ดวยการเชญชวนใหแสดงความคดเหนเพอใหไดขอมลในการประเมนขอด ขอเสย ในโครงการ โครงงาน กจกรรม ดงกลาว

ระดบทสาม การปรกษาหารอ เปนการเจรจารวมกนอยางเปนทางการและไมเปนทางการเพอประเมนความกาวหนาหรอระบประเดนในการพฒนาหรอสงเสรมหรอตงขอสงเกต ขอสงสยตาง ๆ เชน การจดประชม การสมมนาเชงปฏบตการ และการเปดกวางระดมความคดเหน เปนตน

ระดบทส การวางแผนรวมกน เปนขนตอนของการมสวนรวมทมขอบเขตกวางมากขนมความรบผดชอบรวมกนเพอก าหนดประเดนใหเกดความชดเจนมากทสด ซงเปนขนตอนทเหมาะส าหรบการพจารณาประเดนทมความยงยากซบซอนและมขอโตแยงมาก เชน การใชกลมทปรกษาทเปนประชาชน ผทรงคณวฒในสาขาตาง ๆ ทเกยวของกบโครงการ โครงงาน กจกรรมนน ๆ

ระดบทหา การปฏบตการรวมกน เปนระดบทผรบผดชอบโครงการ โครงงาน กจกรรมกบประชาชน ชมชน และผทเกยวของรวมกนด าเนนการใหบรรลผลตามวตถประสงคทตงไว

ระดบทหก การก ากบโดยประชาชน ชมชน และผเกยวของรวมกนเพอแกการขอขดแยงทมอยทงหมด

มหาวท

ยาลยราชภฏธนบร

36

ระดบการมสวนรวมของชมชน แสดงตามภาพท 2.4 ดงน

ภาพท 2.4 ระดบการมสวนรวมของชมชน ทมา (ดดแปลงจาก สถาบนพระปกเกลา, 2547)

ขนตอนการมสวนรวมของชมชน ขนตอนการมสวนรวมมสาระส าคญ ดงน (สถาบนพระปกเกลา, 2547) 1. การมสวนรวมในการวางแผน คอ การรบร การเขาถงขอมลขาวสารเกยวกบการวางแผน

และเขารวมวางแผน 2. การมสวนรวมในการด าเนนการหรอการปฏบต คอ การด าเนนการและรวมกนตดสนใจใน

กจกรรมตาง ๆ 3. การมสวนรวมในการจดสรรประโยชน คอ การจดสรรผลประโยชนและการรบผลประโยชน

รวมกนตามวตถประสงคของกจกรรมหรอผลของการตดสนใจรวมกน 4. การมสวนรวมในการตดตามประเมนผลด าเนนการหรอปฏบต คอ เปนการคดเกณฑใน

การประเมนผลความส าเรจรวมกนเพอน าไปสการพฒนาและปรบปรงงานอนเกดจากการมสวนรวมกนคด รวมกนท า รวมตดสนใจและรวมกนรบผดชอบ

นอกจากนการมสวนรวมทใหชมชนเปนศนยกลาง มขนตอน ดงน (สรอร นยมเดช, 2556) 1. ก าหนดความตองการของชมชนและจดล าดบความส าคญ 2. การวางแผนในการพฒนา ซงเปนขนตอนของก าหนดนโยบาย ก าหนดวตถประสงค แนว

ทางการด าเนนงานและทรพยากรทจะใช 3. การด าเนนการพฒนาทชมชนมสวนรวมในการใหประโยชนกบชมชนโดยไดรบการ

สนบสนนจากองคกรภาคภาคพฒนาในดานตาง ๆ 4. การมรบผลประโยชนรวมกนจากการพฒนาไมวาจะเปนไดรบผลประโยชนทางดานวตถ

และทางดานจตใจ

ก ากบแกขอขดแยงทงหมด ปฏบตการรวมกน

วางแผนรวมกน

รบฟงความคดเหน

ปรกษาหารอ

ใหขอมลขาวสาร

มหาวท

ยาลยราชภฏธนบร

37

5. การประเมนผลการพฒนาตามวตถประสงค เพอน าไปแกไขและปรบปรงรวมกน อาจเปนการประเมนยอย ประเมนผลความกาวหนาเปนระยะ หรอประเมนผลในองครวม เขารวมพฒนาไดด าเนนการส าเรจตามวตถประสงคเพยงใด การประเมนอาจประเมนแบบยอย

สรป ระดบและขนตอนการมสวนรวมของชมขน เปนการก าหนดวธการมสวนรวมของชมชนโดยเรมตนจากการใหขอมลในการด าเนนงานหรอกจกรรมตาง ๆ ใหครบถวนเพอการรบร ความเขาใจ และสามารถเขาถงขอมลไดงาย หลงจากนนเชญชวนใหแสดงความคดเหนเพอใหไดขอมลในการประเมนขอดขอเสยในการด าเนนงานหรอกจกรรมตาง ๆ น าไปสการตดสนใจรวมกน และด าเนนงานรวมกน รวมถงการจดสรรผลประโยชนและการรบผลประโยชนรวมกนตามวตถประสงคของกจกรรมหรอผลของการตดสนใจรวมกนและรวมกนประเมนผลเพอแกไขปรบปรงการด าเนนงานหรอกจกรรมใหมประสทธภาพมากขน

ประโยชนของการมสวนรวมของประชาชน ชมชน ประโยชนของการมสวนรวมของชมชนมสาระส าคญ ดงน (สถาบนพระปกเกลา, 2547) 1. เพมประสทธภาพในการตดสนใจ ท าใหไดขอมลประกอบการตดสนใจไดอยางรอบดาน

ครบถวนและรอบครอบมากยงขนรวมถงการไดทางเลอกในการตดสนใจใหม ๆ ทสอดคลองกบงานทก าหนดไวน าไปสการยอมรบในการตดสนใจและไมสงผลกระทบตอประชาชน ชมชน

2. ลดการสญเสยเวลาและคาใชจาย เมอการตดสนใจไดรบการยอมรบยอมท าใหงานตาง ๆ ทไดลงไปพฒนาประชาชน ชมชน ไมลาชา ไมเกดการขดแยงในขณะทปฏบตหรอด าเนนการ

3. เกดความรวมมอในการน างานไปปฏบต การทไดรบความรวมมอและมสวนรวมของประชาชน ชมชนท าใหบคคลเหลานนรก หวงแหน กระตอรอรนทจะท าใหการด าเนนงานส าเรจไปดวยด

4. ท าใหผบรหารทองถนมความใกลชดกบประชาชน ชมชนมากขน และสรางความสมพนธทดท าใหผบรหารทองถนไดรบการไววางใจและใหความรวมมอในกจกรรมการพฒนาทองถนของตน

5. เกดความเชยวชาญในการงานทพฒนาทองถน ซงหมายถงการทประชาชน ชมชนมสวนรวมท าใหเกดการสรางองคความร นวตกรรมใหม ๆ ทเกดจากความรวมมอของชมชน

6. เสรมสรางใหประชาชน ชมชน มความกระตอรอรนมความสนใจและมสวนรวมในการบรการสาธารณะของภาครฐมากขน

ปญหาและอปสรรคการมสวนรวมประชาชน ชมชน ปญหาและอปสรรค มสาระส าคญ ดงน (สถาบนด ารงราชานภาพ, 2539) 1. การขาดความตระหนกรในสทธและบทบาทของประชาชนซงประชาชนอาจมองวาการ

บรการกจสาธารณะไมใชหนาทของตนเปนหนาทของภาครฐหนวยงานหรอองคกร และอกประเดน

มหาวท

ยาลยราชภฏธนบร

38

หนงประชาชนอาจมองวาตนเองไมไดมสวนไดเสยโดยตรง การเขาไปมสวนรวมไมไดเกดประโยชนกบตนเอง

2. ขาดความเชอมโยงการมสวนรวมอยางแทจรง ประชาชนมองวาการด าเนนงานสวนใหญเปนเรองของการเมอง ระบบราชการยงไมไดกระจายอ านาจใหแกประชาชนอยางแทจรง เจานาทหรอขาราชการมองประชาชนเปนเพยงผรบผลประโยชน และการเขามามสวนรวมลาชา ไมทนการ จงท าใหประชาชนมองวากจกรรมในการสงเสรมและพฒนางานในดานตาง ๆ เปนหนาทของหนวยงานภาครฐเทานนและเปนผลประโยชนของหนวยงานทด าเนนกจกรรมนน ซงแนวคดของประชาชนเชนวานท าใหการเขามามสวนรวมจงนอยลงหรอไมม

3. ขาดการเรยนรและท าความเขาใจในบรบทของแตละชมชนทองถน ไดแก วฒนธรรม ขนบธรรมเนยม ประเพณ ทเปนสวนส าคญในการเขามามสวนรวมของประชาชนซงในบางครงการจดกจกรรมอาจไมสอดคลองกบวฒนธรรมประเพณของชมชน สรป ประโยชนของการมสวนรวมของประชาชน ชมชน ท าใหการพฒนาและสงเสรมอาชพใหกบประชาชน ชมชน ของหนวยงานภาครฐ ผบรหารทองถน ชมชน มประสทธภาพมากยงข นน าไปสการแกปญหาไดอยางแทจรงซงการมสวนรวมทมประสทธภาพไดนนยอมเกดจากประชาชน ชมชนใหความรวมมออยางแทจรง มความตระหนก กระตอรอรนในการมสวนรวมนน ๆ

โดยสรป แนวคดการมสวนรวมของชมชนเปนปจจยส าคญท าใหกระบวนการพฒนาและสงเสรมอาชพชมชนส าเรจผลตามเปาหมาย ซงการน าหลกคดทประกอบดวย การมสวนรวมคด รวมท า รวมตดสนใจ และรวมกนรบผลประโยชนจากการด าเนนการนน ๆ ซงหลกคดเหลาน ไดก าหนดแนวทางในการมสวนรวมทแทจรงท าใหหนวยงานภาครฐ ผบรหารทองถน ชมชน สามารถน าแนวทางเหลานนไปใชหรอประยกตใชใหเหมาะสมกบบรบทและศกยภาพของทองท โดยเฉพาะน าไปใชกบการพฒนาคณภาพชวตและการสงเสรมอาชพใหกบกลมผสงอายในชมชนของตน

แนวคดการจดการธรกจในยค 4.0

การจดการธรกจภายใตความกาวหนาของเทคโนโลยทเขามามอทธพลและบทบาทส าคญตอการด าเนนธรกจทมทงความไวและความรวดเรวเขามาแทนทการประกอบธรกจเดมอยางสนเชง นบวาเปนความทาทายทผประกอบธรกจตองปรบตวและเรยนรถงวธการจดการธรกจ ดงนนการศกษาแนวคดการจดการธรกจในยค 4.0 ซงประกอบดวยจดการธรกจยคใหมและการนอมน า การจดการธรกจตามปรชญาเศรษฐกจพอเพยงจะท าใหธรกจอยรอดและปลอดภยมากยงขน

มหาวท

ยาลยราชภฏธนบร

39

การจดการธรกจยคใหม การจดการธรกจยคใหม เปนการใชเทคโนโลยสมยใหมและกลยทธรปแบบใหม ๆ มาเปน

องคประกอบส าคญในการจดการธรกจในยคนเพอใหการขบเคลอนกจกรรมทางธรกจตาง ๆ อาท การผลตสนคาบรการ การบรหารงานบคคล การตลาด การเงนและบญช ไดเขาถงกลมลกคาเปาหมายอยางรวดเรวและมประสทธภาพ

องคประกอบของการจดการธรกจยคใหม ดงน (ธชกร ภทรพนป, 2560) 1. สอสงคมออนไลน (social media) เปนการขบเคลอนธรกจทใช social media เปนจด

ศนยกลางเชอมโยงกจกรรมทางธรกจและเพมประสทธภาพในการจดการธรกจ ไดแก 1.1 เพมชองทางสอสารจากเดมทมอย เพอเจาะลกปญหาทเกยวกบคณภาพสนคาหรอการใหบรการในลกษณะเฉพาะเจาะจงแทนทจะเปดการสอสารในวงกวางซงอาจท าใหขอมลหรอขอปญหาทางธรกจไมสามารถแกไขไดอยางตรงประเดน เชน ใช twitter line facbook พดคยกบลกคาหรอผใชบรการ รบฟงปญหาหรอค าถามลกคาหรอผใชบรการทแจงเขามาท าใหแกปญหาไดอยางถกตองและตรงกบประเดน 1.2 การเชอมโยงระหวางสอดวยกน เปนการผสมผสานระหวาง e-mail ของธรกจทมอยเดมกบ social media ใหมการสงเสรมกนหรอเชอมโยงเขาดวยกน เชน การเพมปมกด share ลงใน e-mail ทสงเปนประจ าเพอใหผชนชอบในเนอหาหรอ campaign ในสนคาหรอบรการของธรกจไดกด share ไดแบงปนตอ ๆ กนไปในทนทหรอในทางกลบกนสามารถใช social media ไปยง e-mail ของธรกจ ดวยการเปลยนผตดตามใน social media โดยมชองการเลอกแบบฟอรมสมครสมาชก e-mail (signup form) ไปสกลองรายชอผตดตอ (e-mail box) และสามารถดงขอมลรายชอ e-mail box ออกมาเกบเอาไวหรอน ามาใชประโยชนในทางธรกจได เปนตน 1.3 เพมประสทธภาพในผลลพธคนหาธรกจ เปนการสรางความแขงแกรงในผลลพธคนหาของธรกจใหอยในอนดบตน ๆ จากลกคาหรอผใชบรการท ไดท าการคนหา (search engine) ใน google ซงผประกอบธรกจควรสรางหนาธรกจของตน (google plus page) และโพสตขอมลของธรกจลงใน google เพอใหอนดบการคนพบอยในอนดบทสงขนหรอท าใหผคนหาไดรบรขอมลขาวสารของธรกจกอน 1.4 การเกบขอมลความสนใจหรอความพงพอใจในกจกรรมธรกจหรอคณภาพสนคาหรอ ดวยการใหลกคาหรอผใชบรการมาใหคะแนน (rating) และการรวว (review) บนเวบไซตของธรกจ ท าใหธรกจมขอมลในการปรบปรงเปลยนแปลงการด าเนนธรกจใหสอดคลองกบความตองการของลกคาหรอผใชบรการ

มหาวท

ยาลยราชภฏธนบร

40

2. อคอมเมรซ (e-commerce) เปนการตดตอซอขายโดยอาศย internet เพอประโยชนทางธรกจ ไดแก 2.1 สรางและเพมชองทางการขายและจดจ าหนายมากขนจากตลาดภายในพนทออกสตลาดโลกไดอยางงายดวยการเปดเวบไซด (website) อเมล (e-mail) เชน hotmail yahoo gmail เปนตน เพอใหบรการทางธรกจตลอด 24 ชวโมง ทกวน จะเหนไดจากสนคาของชมชนสามารถเปดชองทางเขาสตลาดสากลมากยงขน เชน การคาขายทเรยนของไทยจ าหนายไปยงประเทศจนผานชองทางเวบไซตของจน เปนตน 2.2 การเลาเรองราวของธรกจ ซงเปนสอสารและการเขาถงลกคาหรอผใชบรการดวยการสราง เชน การแนะน าสนคา เพอเขาสตลาด และการสรางการรบรในสนคาของธรกจ เปนตน ดวยการเปดชองทางสอสงคมออนไลน (social media) ในรปแบบของเครอขายออนไลน (social network) เชน facebook, line, youtube, blog, instragrame, xing และ linkedIn เปนตน 2.3 ลดตนทนและคาใชจายทางธรกจ ไดแก ลดการจดพมพเอกสารทถอวาเปนตนทนของธรกจและลดคาใชจายทางธรกจ เชน ลดการตกแตงหนารานเพอประหยดเวลาและคาใชจายในการประชาสมพนธเพราะสามารถแสดงสนคาทมอยใหกบลกคาทวโลกไดมองเหนผานทางเวบไซต เปนตน รวมถงลดคาใชจายในการจางพนกงานขาย และลดจ านวนสนคาคงคลง เพราะอคอมเมรซ มระบบทสามารถท าการคาไดโดยอตโนมต

2.4 การใหบรการหลงการขายอยางรวดเรว อคอมเมรซมชองทางทใหค าปรกษาหรอแกไขเบองตนในสนคาหรอบรการโดยใช e-mail หรอ social network ในการตดตอสอสารกบลกคา หรอการสรางแบบสอบถามความพงพอใจในสนคาหรอบรการ ท าใหผประกอบธรกจสามารถน าขอมลเหลานมาแกปญหาและตอบสนองความตองการของลกคาไดดยงขนและทนทวงท 2.5 เปนชองทางการพฒนาสนคาหรอบรการในรปแบบใหม ๆ ทประหยดและรวดเรวดวยการน าเสนอขอมลสนคาหรอตวอยางสนคาทผลตใหมลงใน website หรอ social network เพอใหลกคาไดแสดงความเหนทมตอสนคาหรอการทดลองใชตวอยางสนคาเพอเปนขอมลทางสถตอนมผลตอการตดสนใจพฒนาสนคานน 3. กลยทธธรกจในยค 4.0 เปนการรปแบบใหมของการขบเคลอนท างานใหมประสทธภาพเพอใหมปฏสมพนธทดกบลกคาและสามารถรกษาลกคาไวไดยาวนานกลยทธในยค 4.0 ไดแก

3.1 กลยทธ SEO เปนกลยทธทนยมของนกกลยทธธรกจ ท าใหธรกจสามารถเขาถงฐานขอมลและจดการขอมลไดอยางมประสทธภาพ ลดตนทนทางธรกจ เชน หาแหลงวตถดบไดทวโลกและคนหาวตถดบโดยไมตองเสยคาใชจายในการเดนทาง เปนตน คมคาเวลาทางธรกจในดานการเปนคลงขอมล (big data) ท าใหธรกจมขอมลในการน าเสนอสนคาหรอบรการไดอยางสม าเสมอ และคมคาทางธรกจลดการลงทนในกจกรรมธรกจทไมสงผลตอรายได

มหาวท

ยาลยราชภฏธนบร

41

3.2 กลยทธ social Media เปนการน าแนวคด touch-point ทมวธสรางคณคาของธรกจจากประสบการณของลกคาตามเสนทางของลกคาทบอกเลาความตองการผาน social media และก าหนดวธการทางธรกจเพอใหเกดความคลองตวสอดรบกบความตองการของกลมลกคาเหลานน เชน เนนการสอสารเนอหาเกยวกบลกคามากกวาตวสนคา ใชการสอสารปฏสมพนธบอกตอ กระบวนการสอสารแบบปลายเปด 2 ทาง และการสอสารปฏสมพนธตอเนอง เปนตน 3.3 กลยทธ omni channel เปนวธการผสานโลกออนไลนและโลกแหงความจรงเขาดวยกนหรอเปนการบรณาการระหวางหนารานขาย offline กบ online ผสมผสานกนอยางสมบรณแบบ ซงจะไดเหนไดจากรานคาหรอหางสรรพสนคาตาง ๆ ทมสนคาหลากหลาย แตไรพนกงานตอนรบและพนกงานเกบเงนหนาเคานเตอร เพยงแตลกคามมอถอ smartphone หรอ tablet กสามารถเดนเขารานขายและหางจบจายใชสอยไดอยางเตมท ไมวาจะเปนการเลอกสนคาและช าระเงนผานอปกรณอจฉรยะไดตลอดเวลา สรป การจดการธรกจยคใหม เปนการน าเทคโนโลยสมยใหมหรอทเรยกวาสอสงคมออนไลน (social media) เพอการขบเคลอนกจกรรมทางธรกจใหเขาถงกลมลกคาและสรางการรบรของธรกจใหกบกลมลกคาเปาหมาย รวมถงเพมโอกาสทางธรกจดวยการซอขายสนคา แลกเปลยนสนคาผานโลกออนไลนหรออคอมเมรซ และการน าเทคนควธการทางกลยทธสมยใหมทมความสอดคลองกบกลมลกคาในยคนยอมท าใหเขาถงกลมลกคาเปาหมายทมความชดเจนรวดเรวและมประสทธภาพมากยงขน

แนวคดการจดการธรกจตามหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยง การจดการธรกจตามหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงเปนการนอมน าหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงตามแนวพระราชด ารของพระบาทสมเดจปรมนทรมหาภมพลอดลยเดช รชกาลท 9 เปนหลกคดในจดการการธรกจดวยความพอประมาณ มความเพยงพอ มความสมดล เพอสรางความยงยนในการประกอบอาชพตามนยามของเศรษฐกจพอเพยง “3 หวง 2 เงอนไข”นนคอ พอประมาณ มเหตผล มภมคมกน ทตงอยบนพนฐานเงอนไข ความร และคณธรรม (ธชกร ภทรพนป, 2560)

นยามของเศรษฐกจพอเพยง มสาระส าคญ ดงน (‘ในหลวง’กบพระราชด ารปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง, เดลนวส, 2559)

1. ความพอประมาณ หมายถง ความพอดตอความจ าเปนและเหมาะสมกบฐานะของตนเองทไมนอยเกนไปและไมมากเกนไปโดยไมเบยดเบยนตนเองและผอน เชน การประกอบการงานใด ควรค านงถงความสามารถ ความถนดและศกยภาพทางกายใหมความเหมาะสม

มหาวท

ยาลยราชภฏธนบร

42

2. ความมเหตผล หมายถง การตดสนใจด าเนนการอยางมเหตผลตามหลกวชาการ หลกกฎหมาย หลกจรยธรรมโดยพจารณาจากเหตปจจยทเกยวของ ไดแก รจดออน จดแขง โอกาสและอปสรรค ตลอดจนค านงถงผลทคาดวาจะเกดขนจากการกระท านนๆ อยางรอบคอบ

3. การมภมคมกนทดในตว หมายถง การเตรยมตวใหพรอมรบผลกระทบและการเปลยนแปลงดานตางๆ ทจะเกดขนโดยค านงถงความเปนไปไดของสถานการณตางๆ ทคาดวาจะเกดขนในอนาคตทงใกลและไกล นอกจากนการตดสนใจและการด าเนนกจกรรมตางๆ ใหอยในระดบพอเพยงตองอาศยเงอนไขทส าคญ ไดแก 1) เงอนไขความร ไดแก ความรอบรเกยวกบวชาการตางๆ ทเกยวของอยางรอบดานสมมาอาชพควรศกษาหาความรเกยวกบ รายรบ รายจาย การประหยด ลด ละ เลกอบายมขสงมอมเมา รวมถงวธการดแลสขภาพและการแบงปนเวลาใหกบครอบครว ชมชน สงคม ซงความรอบคอบทจะน าความรเหลานน มาพจารณาใหเชอมโยงกน เพอประกอบการวางแผนและความระมดระวงในขนปฏบต 2) เงอนไขคณธรรม ไดแก ความตระหนกในคณธรรม ความซอสตยสจรต และความอดทน ความเพยร และสตปญญา หลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงตามแนวพระราชด าร ตามภาพท 2.5 ดงน

ภาพท 2.5 หลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยง ทมา (มลนธชยพฒนา, 2550).

มหาวท

ยาลยราชภฏธนบร

43

หลกการส าคญในการจดการธรกจ ไดแก 1. การวางแผนในการประกอบธรกจ (planning) เปนการก าหนดทศทางหรอขนตอนในท

วางไวอยางเปนระบบเพอใหบรรลเปาหมายและด าเนนไปตามทางทถกตอง ลดความเสยงจากปญหาหรออปสรรคทอาจมขนในระยะเรมตนและระยะทด าเนนการประกอบธรกจ

2. การจดสภาพการประกอบธรกจ (organizing) เปนการก าหนดลกษณะของงานหรอรายละเอยดของงานหรอแนวทางในการปฏบตหนาทและความรบผดชอบของงาน เพอเปนแนวทางปฏบตใหกบผประกอบอาชพ

3. คณลกษณะของผประกอบธรกจ (leading) เปนปจจยสวนหนงทท าใหการประกอบธรกจประสบความส าเรจ ภาคบรการกตามผประกอบธรกจในแตละอาชพนนเปนผทสรางเสรมการเตบโตและมนคงทงสน คณลกษณะทส าคญของผประกอบธรกจ เชน ความมงมนตงใจ ความคดสรางสรรค การใฝหาความรอยางตอเนอง ความขยนซอสตย และมความอดทน เปนตน

4. การควบคมดแลเอาใจใส (controlling) เปนการตดตามในผลส าเรจของงานและประเมนปรบปรง หรอเปลยนแปลงใหสอดคลองกบความตองการของลกคาหรอผใชบรการ เพอใหเกดความส าเรจของงานและบรรลวตถประสงค

ปจจยทสงเสรมใหเกดความส าเรจของธรกจ มสาระส าคญ ดงน 1. ความมงมนทมเทเพอความส าเรจในการจดการงานธรกจ เปนการใชสตปญญา ความร

ความสามารถ โดยไมค านงความยากล าบาก เรยนรและแกไขในสงทผดพลาดทผานมาใหเกดความส าเรจ มความภาคภมใจทงานออกมาด รวมถงใหความส าคญตอกระบวนการและวธการในการจดการธรกจอยางตอเนอง

2. ความคดรเรมสรางสรรค เปนการคนหาวธการใหม ๆ ทดกวาเดม เชน ประดษฐอปกรณใหม ๆ มาใช น าเทคโนโลยใหม ๆ มาใชเพอใหตรงกบความตองการของลกคาหรอผใชบรการและน าระบบการจดการสมยใหมเพอลดตนทน เปนตน

3. ความสามารถในการจดการงาน เปนการใชประสบการณจากการเรยนรและวธแกไขในปญหาเกยวกบการท างาน และการใหค าปรกษาแนะน าใหกบเพอนรวมธรกจเดยวกนดวยความเตมใจ รวมถงมความกลาทจะเปลยนแปลงระบบการท างานใหสอดคลองกบสถานการณในการประกอบธรกจในขณะนนเพอท าใหประสบความส าเรจ

4. ความเชอมนในตนเอง เปนความมนใจ ความเขมแขงเดดเดยว การเอาชนะสงแวดลอมทเปลยนไปอยางรวดเรว และไมตดใจแกไขปญหาทสงผลกระทบตออาชพโดยไมมขอมลรองรบทเพยงพอ

มหาวท

ยาลยราชภฏธนบร

44

5. ความรบผดชอบ เปนการรบผดชอบตอการกระท าสงตาง ๆ และมความใสใจตอการกระท านนไมวาผลของการกระท านนจะออกมาในดานบวกหรอดานลบดวยความพยายามอยางเตมทตามก าลงความรความสามารถ มความรบผดชอบ

6. การพฒนาทกษะอยางตอเนอง เปนการเรยนรเพมเตมนอกเหนอจากความเชยวชาญในการท างานและการเพมทกษะในการลดตนทน เชน การอบรมพฒนาทกษะ การสรางนวตกรรมใหม ๆ การมกลมและเครอขายทางธรกจ เปนตน

7. การรจกประมาณตนเอง เปนการกระท าทไมเกนก าลงความสามารถของตนและไมท าในสงทเกนตว

8. การประหยดและอดออม เปนการระมดระวงการใชจาย เชน การซอสนคาฟมเฟอย การซอทรพยสนทไมกอใหเกดรายได เปนตน และ การลดละเลกสงทอนตรายตอสขภาพ เชน การดมสรา การเทยวเตรในสถานบนเทง เปนตน รวมถงการจดสรรรายไดใหมความเหมาะสมกบคาใชจาย และมสดสวนเงนออมทสอดคลองกบรายไดเพอเปนหลกประกนในการเตบโต

9. ความซอสตย เปนการสรางความเชอมนใหแกผทเกยวของ โดยเฉพาะลกคาหรอผใชบรการทถอวาเปนผทมความส าคญตอรายได ผประกอบธรกจตองมความซอสตย ผลตสนคาทมคณภาพสนคามมาตรฐานและการใหบรการทดและไมคดคาบรการเกนความจรง

ประโยชนของปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง มสาระส าคญ ดงน 1. ดานความเสยง ความเสยงจากสภาพแวดลอมและเทคโนโลยทเปลยนแปลงไปอยาง

รวดเรวสงผลกระทบโดยตรงตอการประกอบธรกจ โดยเฉพาะธรกจชมชนทมตวแปรส าคญ คอ สภาพแวดลอมทเปลยนแปลงไปอยางรวดเรวท าใหเกดปญหาตามในดานตาง ๆ เชน ปญหาชองทางการตลาด การจดหาวตถดบ แรงงาน และการสบทอดธรกจ ซงสงเหลาถอเปนตวแปรทส าคญตอการอยรอดของธรกจ การน าหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงมาใชเปนแนวทางหนงทชวยกระตนเตอนใหผประกอบธรกจมความระมดระวงในการท าธรกจของตน ไดแก การระมดระวงในการขยายตลาดและการลงทนทไมเกดรายไดใหกบธรกจของตน

2. ดานการลดตนทน เปนการพจารณาเหตผลในการเพมหรอลดตนทนในการประกอบธรกจและศกษาหาความรวธการเพอใหมความสมพนธมเหตมผลระหวางรายไดกบตนทน ซงตนทนในการธรกจ ไดแก คาใชจายในการซออปกรณเพมเตม ซอมแซมและบ ารงรกษาใหมสภาพทใชงานได

3. ดานการเพมรายได เปนการยกระดบรายไดเพอสรางความมนคงและยงยน โดยมงเนนการเพมรายไดดวยการพฒนาอาชพหรอการรวมกลม อกทงการน าแนวคดเศรษฐกจเพยงพอมาใชในการด ารงชพ เชน การประหยด การซอสตย การลด ละ การใชสนคาทไมมความจ าเปนโดยเฉพาะสนคาทไมกอใหเกดรายได หรอสนคาฟมเฟอย เปนตน

มหาวท

ยาลยราชภฏธนบร

45

สรป การจดการอาชพตามหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยงชวยก าหนดทศทางเพอน าไปสความมนคงในการประกอบธรกจท าใหมความมนคง มรายไดทเหมาะสมกบศกยภาพและบรบทของธรกจของตนซงหลกคดทสรางความยงยนในแตละชวงของการประกอบธรกจสงผลใหการประกอบธรกจมหลกการ มหลกยดทเปนรปธรรม ลดความเสยงและสรางโอกาสน าไปสความมนคงและยงยน

โดยสรป แนวคดการจดการธรกจในยค 4.0 เปนการผสมผสานการด าเนนธรกจระหวางการจดการธรกจสมยใหมทใชความกาวหนาทางเทคโนโลยหรอ social media เปนชองทางในการเสรมสรางรายไดใหกบธรกจโดยเฉพาะชองทางการตลาดเพอเพมฐานลกคาและการเขาถงกลมลกคาไดอยางรวดเรวและมประสทธภาพ รวมถงการนอมน าแนวคดเศรษฐกจพอเพยงเพอสรางความมนคงและยงยนใหกบธรกจของตน

แนวคดกระบวนการวเคราะหตามล าดบชน (Analytic Hierarchy Process: AHP)

กระบวนการวเคราะหตามล าดบชน มนกวชาการไดอธบายไว ดงน

กระบวนการวเคราะหตามล าดบชน (analytic hierarchy process: AHP) เปนเทคนคการ

วเคราะหการตดสนใจแบบหลายหลกเกณฑทชวยใหการตดสนใจเลอกกจกรรมใดกจกรรมหนงมการใชเหตใชผลอยางเปนระบบ เพอใหบรรลเปาหมายหรอเกดความชดเจน มความนาเชอถอ และชวยใหการตดสนใจนนใชเหตใชผลอยางเปนระบบ และสามารถน าไปใชก าหนดทางเลอกทมคาสงสดมาประกอบการตดสนใจซงเทคนคนเหมาะส าหรบการตดสนใจเปนรายบคคลหรอรวมกนตดสนใจเปนกลมหรอหมคณะ (Saaty, 1980) และเปนกระบวนการทน าเอาความรสกความนกคดทเปนนามธรรมน ามาใหคาน าหนกโดยใชตวเลขแทนคาเพอใหเหนเปนรปธรรม (สาธต แสงโสภา, 2547)

จดเดนของกระบวนการวเคราะหตามล าดบชน กระบวนการวเคราะหตามล าดบชนมจดเดนทส าคญ คอ ท าการสรางไดงาย มความคลายคลงกบกระบวนการทางความคดของมนษย ทมวนจฉยไดอยางสอดคลองกนมความประนประนอมและไมตองมผเชยวชาญมาควบคมหรอชน าท าใหสามารถตดสนใจโดยไมมอคตหรอล าเอยงออกไปได สามารถใชไดทงเชงปรมาณและเชงคณภาพ และสามารถน าไปใชไดทงการตดสนใจรายบคคลและเปนกลมหรอหมคณะ (วฑรย ตนศรคงคล, 2542)

ขนตอนของกระบวนการวเคราะหตามล าดบชน สวนส าคญในการน าไปสขนตอนของกระบวนการวเคราะหตามล าดบชน ดงน (Korpela, J.

and Lehmusvaara, A.,1999) 1. การก าหนดเปาหมายเพอการตดสนใจ คอ ภาพทชดเจนหรอวตถประสงคโดยรวมของ

ปญหาการตดสนใจหรอสงทตองการใหไดผลออกมาเชงปรมาณทมความชดเจน

มหาวท

ยาลยราชภฏธนบร

46

2. การพจารณาเปรยบเทยบเกณฑในการตดสนใจหลกและรองคอ สงทสามารถท าใหเปาหมายประสบความส าเรจไดเกดภาพทชดเจนหรอไดตามวตถประสงคทตงไว

3. การสงเคราะหเพอการตดสนใจทางเลอก คอ สงทเหนพองกนในการเลอกเพอใหเกดประโยชนสงสดตอภาพหรอวตถประสงคทตงไว

ขนตอนของกระบวนการวเคราะหตามล าดบชน ไดแก 1. ก าหนดประเดนปญหา ผตดสนใจตองก าหนดความหมายของปญหาใหมความชดเจนโดยม

ประเดนปญหาหลกและหาองคประกอบทเกยวของกบปญหาใหมากทสดไมมความล าเอยงหลกเลยงการตงสมมตฐานไมเปนความจรง

2. สรางโครงสรางแผนภมล าดบชนทมองคประกอบเกยวของกบการตดสนใจเปนระดบชน อาท ระดบชนท 1 หรอระดบชนบนสดเปนเปาหมายของการตดสนใจ รบชนท 2 เปนเกณฑการตดสนใจหลกทมผลตอเปาหมายในการตดสนใจ สวนอาจะมระดบชนท 3 หรอ 4 ขนอยกบความชดเจนของเกณฑหลก สวนระดบชนลางสดหรอระดบชนสดทายเปนทางเลอกทจะน ามาพจาณาเพอผานเกณฑตามทก าหนดไว

แผนภมล าดบชน ตามภาพท 2.6

สวนท 1 เปาหมายหรอปญหา

สวนท 2 การพจารณาเปรยบเทยบ

เกณฑในการตดสนใจหลก เกณฑในการตดสนใจรอง

สวนท 3 การสงเคราะหเพอการตดสนใจ (ทางเลอก)

ภาพท 2.6 ตวอยางแผนภมล าดบชน ทมา (ดดแปลงจาก Ho, W.; Dey P.K. and Higson, H.E, 2008)

3. หาคาน าหนกความส าคญของเกณฑ หากเปนการตดสนใจเปนกลมตองมการสรปหาน าหนกความส าคญของผตดสนใจในกลมโดยค านงถงต าแหนงงาน หรอหนาทการงานหรอประสบการณในการท างานเพอหาทางเลอกทดทสดทเหมาะสมกบเปาหมายทตงไวใหมากทสดซงการหาน าหนกความส าคญของสมาชกในกลม เชน ใหสมาชกในกลมเลอกผทเปนยอมรบในกลมเปนผให

เปาหมายการตดสนใจ

เกณฑหลกท 1 เกณฑหลกท 2 เกณฑหลกท 3

ทางเลอกท 1 ทางเลอกท 2 ทางเลอกท 3

เกณฑยอยท 1 เกณฑยอยท 2 เกณฑยอยท 3

มหาวท

ยาลยราชภฏธนบร

47

น าหนกความส าคญแทนสมาชกทกคนในกลมใหผเชยวชาญพเศษเปนผใหความส าคญของสมาชก ในกลม และใหน าหนกความส าคญกนเองในกลม เปนตน

ส าหรบตวเลขการแทนคาน าหนกในการเปรยบเทยบเกณฑแตละคทมความเหมาะสมนนใชตวเลข 1-9 สามารถสะทอนถงระดบทสามารถแยกแยะความสมพนธระหวางเกณฑไดดโดยก าหนดเปนความหมายของการเปรยบเทยบเปนรายค ดงตารางท 2.1 ดงน

ตารางท 2.1 การก าหนดคาระดบคะแนนและแสดงความหมายการเปรยบเทยบรายค

ระดบความส าคญ ความหมาย ค าอธบาย

1 ความส าคญเทากน เกณฑท 1และเกณฑท 2 สงผลกระทบตอเปาหมายการตดสนใจเทา ๆ กน

2 ความส าคญเทากนถงปานกลาง เกณฑท 1 มความส าคญมากกวาเกณฑท 2 เพยงเลกนอย

3 ความส าคญปานกลาง เกณฑท 1 มความส าคญมากกวาเกณฑท 2 ในระดบปานกลาง

4 ความส าคญปานกลางถงคอนขางมาก เกณฑท 1 มความส าคญมากกวาเกณฑท 2 ในระดบปานกลางถงคอนขางมาก

5 ความส าคญคอนขางมาก เกณฑท 1 มความส าคญมากกวาเกณฑท 2 คอนขางมาก

6 ความส าคญคอนขางมากถงมากกวา เกณฑท 1 มความส าคญมากกวาเกณฑท 2 คอนขางมากถงมากกวา

7 ความส าคญมากกวา เกณฑท 1 มความส าคญมากกวาเกณฑท 2 และปฏบตไดจรง

8 ความส าคญมากกวาถงมากทสด เกณฑท 1 มความส าคญมากกวาเกณฑท 2 ในระดบมากกวาถงมากทสด

9 ความส าคญมากทสด เกณฑท 1 มความส าคญมากกวาเกณฑท 2 ในระดบมากอยางเหนไดชด

ทมา (Tomus L. Satty, 1980)

4. ค านวณล าดบความส าคญของเกณฑในการตดสนใจ เปนการเปรยบเทยบแบบค (pair wise comparison) โดยใชวธการเมตรกซ ซงหมายถงการเปรยบเทยบเพอก าหนดคาคะแนนความส าคญสมพทธระหวางองคประกอบคหนง ๆ เพอน าไปสการค านวณคาคะแนนความส าคญของแตละตวเลอก โดยเรมวเคราะหจากล าดบชนบนสดของแผนภมล าดบชนทเปนเกณฑตดสนใจหลกและพจารณาเปรยบเทยบล าดบชนถดลงมาจนถงล าดบชนลางสดตามล าดบ ส าหรบวธการค านวณมขนตอน ดงน (มาโนช ชาวสวน, 2545) 4.1 ท าการเปรยบเทยบเกณฑแตละคในรปของตารางเมตรกซโดยเปรยบเทยบทกเกณฑทงแนวนอนและแนวตง 4.2 ค านวณหาผลรวมของแตละแถวและหารผลรวมดงกลาวดวย “จ านวนหรอตวเลข” ทอยในชองของแตละเกณฑทก าหนดไว 4.3 หาผลรวมแนวนอนของเกณฑในแตละแถวหารดวยจ านวนเกณฑทก าหนดไว จนไดคา eigenvector ของเมตรกซในแตละแถว จากการหาคาเฉลยความส าคญในแตละแถวเพอสรปการใหความส าคญในระดบมากทสดของแตละเกณฑ

มหาวท

ยาลยราชภฏธนบร

48

การค านวณใน 4.2-4.3 เปนการท า normalize และคาทไดจะเปน eigenvector เปนคาเฉลยทใหระดบความส าคญในแตละเกณฑ 4.4 ตรวจสอบความสอดคลองของเหตผล (consistency ratio: CR) เปนการเปรยบเทยบผลทไดกระท ามาวามความสอดคลองของเหตหรอผลหรอไม ในสวนสถตทใชในการค านวณท าใหทราบคะแนนความส าคญรวมของทางเลอกตามเกณฑทก าหนดไวได ซงน าหนกความส าคญของเกณฑหรอทางเลอกในแตละชนจะค านวณไดจากสมการ (1) และ (2) ไดแก (Dong and Cooper, 2016; Karanik et al., 2016)

(1) maxAw w

โดยท A คอ สแควรเมตรกแสดงความเหนของผบรหารหรอผเชยวชาญหรอผเกยวของในรปของคะแนนความส าคญซงปรบคาใหเปน 1 แลว (normalized)

w คอ eigenvector แสดงน าหนกความส าคญสมพทธ ซงอยในล าดบชนเดยวกนหรอกลมของทอยภายใตของในล าดบชนทสงกวา

max คอ maximum eigenvalue

11 12 1

21 22 2

1 1

n

n

n n nn

a a a

a a aA

a a a

L

L

M M O M

L

(2) 1ij

ji

aa

คะแนนความส าคญทเปรยบเทยบทละค มคาอยระหวาง 0-1

lim

k

T kk

A ew

e A e

โดยท k คอ การค านวณครงท k e คอ unit vector

ตวอยาง การประยกตใชกระบวนการวเคราะหตามล าดบชนเพอการสงเสรมเอกลกษณอาชพชมชน

กระบวนการตดสนใจในการเลอกรปแบบทดทสดเพอการสงเสรมเอกลกษณอาชพชมชนตามกระบวนการวเคราะหตามล าดบชนโดยใชรปแบบในการสงเสรมเอกลกษณอาชพชมชน ไดแก

มหาวท

ยาลยราชภฏธนบร

49

การจดการทองเทยวชมชนโดยชมชน ตลาดนดชมชน ตลาดชมชนหรอรานคาชมชน และศนยแสดงสนคาชมชนหรอ OTOP มขนตอนทส าคญ ดงน

1. ก าหนดขนตอนในการสงเสรมอาชพ ตามภาพท 2.7

ขนตอน เครองมอ ผมบทบาทในการขบเคลอน

การมสวนรวม ผน าบรหารทองถน ผน าชมชน กลมอาชพ หนวยงานทเกยวของ

การสงเสรมอาชพ ผน าบรหารทองถน ผน าชมชน ในรปแบบตาง ๆ กลมอาชพ หนวยงานทเกยวของ

กระบวนการวเคราะห ผน าบรหารทองถน ผน าชมชน ตามล าดบชน (AHP) กลมอาชพ หนวยงานทเกยวของ การมสวนรวม ผน าบรหารทองถน ผน าชมชน กลมอาชพ หนวยงานทเกยวของ

ภาพท 2.7 แบบจ าลองการสงเสรมเอกลกษณอาชพชมชน ทมา (ดดแปลงจาก เกษม กณาศร และคณะ, 2559)

2. แผนภมโครงสรางล าดบขนตอนการตดสนใจ ตามภาพท 2.8

ภาพท 2.8 แผนภมโครงสรางล าดบขนตอนการตดสนใจ ทมา (ดดแปลงจาก เกษม กณาศร และคณะ, 2559)

การคนหาเอกลกษณอาชพในชมชนส ารวจปญหาและอปสรรค

วเคราะหทางเลอกรปแบบในการสงเสรมเอกลกษณอาชพชมชน

ตดสนใจเลอกรปแบบในการสงเสรม

เอกลกษณอาชพชมชน การทอดสอบรปแบบในการสงเสรม

เอกลกษณอาชพ

การสงเสรมเอกลกษณอาชพชมชน

การทองเทยวชมชนโดยชมชน

ตลาดนดชมชน

ตลาดชมชนหรอรานคาชมชน

ศนยแสดงสนคาชมชนหรอ OTOP

ทางเลอกตรงกบความตองการมากทสดในการสงเสรมเอกลกษณอาชพชมชน

มหาวท

ยาลยราชภฏธนบร

50

โดยสรป แนวคดกระบวนการวเคราะหตามล าดบชน (Analytic Hierarchy Process: AHP) เปนเทคนควธการหนงโดยน าความคดหรอการระดมความคดเพอการตดสนใจทจะเลอกกจกรรมใดหรอรปแบบใดดวยการแทนคาเปนตวเลขแลวค านวณจนไดผลออกมาอยางเปนรปธรรมตอความคดหรอการระดมความคดนน ซงในทนไดน ากระบวนการวเคราะหตามล าดบชนมาประยกตใชกบการเลอกรปแบบในการสงเสรมเอกลกษณอาชพชมชน

สภาพทวไปของต าบลบางปลา

สถานทและอาณาเขต ต าบลบางปลาเดมมชอวา “บางลาว” เปน 1 ใน 6 ต าบลของอ าเภอบางพล จงหวดสมทรปราการ อยในเขตความรบผดชอบขององคการบรหารสวนต าบลบางปลา มเนอท 53,376 ตร.กม.หรอ 33,360 ไร มอาณาเขตตดตอกบพนทใกลเคยง ไดแก ทศเหนอ ตดตอกบพนทต าบลบางพลและต าบลบางโฉลง ทศใต ตดตอกบพนทต าบลบางป ทศตะวนออก ตดตอกบพนทต าบลบางเสาธง และทศตะวนตก ตดตอกบพนทต าบลบางพลใหญและพนทอ าเภอเมองสมทรปราการต าบลบางปลา มจ านวน 15 หมบาน ไดแก หมท 1 บานพฒนา หมท 2 บานพฒนา หมท 3 บานพฒนา หมท 4 บานพฒนา หมท 5 บานพฒนาหมท 6 บานพฒนา หมท 7 บานบางกะสหมท 8 บานคลองบางกะอ หมท 9 บานคลองส าโรงหมท 10 บานสเหราบางปลา หมท 12 บานคลองบางปลา หมท13 บานคลองบางกะอ หมท 14 บานคลองส หมท 15 บานคลองสอง และหมท 11 บานคลองกพาราซงบางสวนอยในเขตเทศบาลต าบลบางพล (ฝายนโยบายและแผน ส านกปลดองคการบรหารสวนต าบลบางปลา, 2559) สภาพพนท

พนทของต าบลบางปลาสวนใหญเปนพนทราบลมกวางใหญดนมความอดมสมบรณม ล าคลองเลก ๆ คดเคยวผานกลางชมชนและมล าคลองทมน าไหลผานตลอดทงปเหมาะแกการท าสวนผลไมและเลยงปลามล าคลองทส าคญ อาท คลองส าโรง คลองกพารา (คลองบางปลารา) คลองลดบางปลา คลองออมวดบางปลา คลองบางปลา (คลองตรง) คลองบางกะส คลองสเหราบางกะส คลองสอง คลองสาม คลองส คลอดหา คลองหก คลองเจด คลองแปด คลองเกา คลองสบ คลองสบเอด คลองบางโฉลง คลองสงน าสวรรณภม เปนตน

ประชากร ประชากรในต าบลบางปลามจ านวนทงหมด 32,390 คน ประกอบดวยชวงวยอายต ากวา 18 ป (เยาวชน) เปนเพศชาย จ านวน 3,800 คน เพศหญง 3,642 คน อาย 18-60 ป (วยท างาน) เปนเพศชาย จ านวน 10,258 คน และเพศหญง จ านวน 11,227 คน และ อายมากกวา 60 ป (ผสงอาย) เปน

มหาวท

ยาลยราชภฏธนบร

51

เพศชาย จ านวน 1,459 คน และเพศหญง จ านวน 1,997 คน (ฝายนโยบายและแผน ส านกปลดองคการบรหารสวนต าบลบางปลา, 2559)

สภาพทางสงคม ประชากรในต าบลบางปลาอยรวมกนเปนชมขนทเหนยวแนน โดยแบงออกเปน 2 เขตใหญ ๆ ตามวถชวตความเปนอยและการท าอาชพ คอ เขตตอนเหนอของต าบลเปนชมชนเมองมบานจดสรร อาคารพาณชย และโรงงานอตสาหกรรม ซงประชากรสวนใหญมอาชพคาขาย รบจางทวไป และลกจางในโรงงานอตสาหกรรม สวนในเขตตอนใตของต าบลบางปลาเปนเขตเกษตรกรรม นอกจากนประชากรต าบลบางปลามความเชอและศรทธารวมกนในการยดถอประเพณวฒนธรรมโบราณทสบทอดกนมาอยางยาวนาน ไดแก ประเพณงานประจ าปศาลเจาพอพระราม พระลกษณ ศาลเจาพอเสอ พธสรงน าเจวด (เปนตวแทนองคเจาพอทประชาชนใหความเคารพสกการะมากกวา 33 พระองค) และ นาฏศลปพนบาน ไดแก คณะละครชาตร เครองดนตรไทย (ปพาทย) ทสบทอดกนมาอยางยาวนานซงถอไดวาเปนเอกลกษณของชาวบางปลาอยางแทจรง

สภาพทางเศรษฐกจ ประชากรสวนใหญมรายไดจากการท าอาชพปลกพชผก ไมผล และเลยงปลา รวมถงการ

จดตงเปนกลมพฒนาตอยอดอาชพ ไดแก (ส านกปลดองคการบรหารสวนต าบลบางปลา, 2559) 1. กลมสตรพฒนา สนคาทส าคญ เชน กลวยคลกเนย ขนมทองพบ ขนมกง เปนตน 2. กลมสตรคลองส สนคาทส าคญ เชน เมยงปลาสลด ขาวเกรยบปลา ปลาสลดเคม เปนตน 3. กลมแมบานคลองกพารา สนคาทส าคญ เชน มะมวงน าปลาหวาน เครองดมสมนไพร

เปนตน 4. กลมสตรมสลม สนคาทส าคญ เชน ขาวหมกไก สรอยคสตล เปนตน 5. กลมแมบานเกาแสน สนคาทส าคญ เชน มะขามคลก แหนมเหด ปลาราสบ เปนตน 6. กลมแมบานบางกะส สนคาทส าคญ เชน มะตะบะ ขาวเหนยวมวง เปนตน 7. กลมสตรวากฟ สนคาทส าคญ เชน ขนมเบองญวน ขนมจบ เปนตน

กลมอาชพของต าบลบางปลา แบงออกเปนกลมอาชพหลก ๆ ดงน (ส ารวจอาชพชมชน, 2561)

1. กลมอาชพการเกษตร เปนการท าอาชพปลกไมผลตาง ๆ 2. กลมอาชพเกษตรแปรรป เปนการท าอาชพเกยวกบการน าผลผลตทไดจากการปลกไมผล

มาพฒนาแปรรปเปนสนคาตาง ๆ ทมรปรางและลกษณะตางไปจากเดมหรอท าใหคงสภาพไดนานกวาเดม

มหาวท

ยาลยราชภฏธนบร

52

3. อาชพประมงน าจด เปนการท าอาชพเกยวกบการประมง ไดแก การเลยงสตวน าจด การจบสตวน าตามบอ บง ล าคลอง แมน า ในต าบลบางปลา อ าเภอบางพล จงหวดสมทรปราการ

อาชพประมงแปรรป เปนการท าอาชพเกยวกบการน าสตวน าทไดจากการเลยง การจบ มาพฒนาแปรรปเปนสนคาตาง ๆ ทมรปรางและลกษณะตางไปจากเดมหรอท าใหคงสภาพไดนานกวาเดม

อาชพท าอาหารหวาน เปนการท าอาชพเกยวกบการท าขนมหวานตาง ๆ ไมวาจะเปนขนมหวานชนดน าและแหง สวนมากปรงดวยกะท น าตาลและแปงเปนหลก

อาชพท าอาหารคาวและเครองแกงส าเรจรป เปนการท าอาชพเกยวกบการท าอาหารททานกบขาวสวยหรอขาวเหนยว เชน ผด ทอด แกง ตม เปนตน และพฒนาเครองแกงเครองปรงรสอนเปนสวนประกอบทส าคญในการท าอาหารคาวโดยแปรรปแบบลกษณะตาง ๆ

อาชพหตถกรรมจกสาน เปนการท าอาชพเกยวกบการน าวตถดบทมอยในชมชนมาท าการจกสานขนเปนรปทรงตาง ๆ เพออ านวยประโยชนในดานตาง ๆ เชน การใสของ การรองนง นอนหมคาสงของ และประดบเพอความสวยงาน เปนตน

อาชพศลปะการแสดงนาฏศลป เปนอาชพทเกยวกบศลปะการฟอนร าและการขบรองทใชการเลนเครองดนตรหลาย ๆ ชนดเปนเครองประกอบจงหวะในการฟอนร าและขบรองท าใหเกดสนทรยะทางจตใจตอผชมการแสดงนน ๆ สถานทและอาณาเขตของต าบลบางปลา ตามภาพท 2.9 ดงน

ภาพท 2.9 สถานทและอาณาเขตของต าบลบางปลา

ทมา (ฝายนโยบายและแผน ส านกปลดองคการบรหารสวนต าบลบางปลา, 2559)

มหาวท

ยาลยราชภฏธนบร

53

งานวจยทเกยวของ

ไพโรจน ดงกระโทก (2551) การศกษาเรอง บทบาทขององคการบรหารสวนต าบลในการสงเสรมกลมอาชพชมชนเพอการพงตนเอง กรณศกษาองคการบรหารสวนต าบลหนองแก อ าเภอศรบญเรอง จงหวดหนองบวล าภ มวตถประสงคเพอสภาพปญหาการปฏบตตามบทบาทขององคการบรหารสวนต าบลหนองแกในการสงเสรมกลมอาชพชมชนเพอการพงตนเอง และแนวทางการพฒนาบทบาทในการสงเสรมกลมอาชพชมชนเพอพงตนเอง

ผลการศกษาพบวา บทบาทขององคการบรหารสวนต าบลในการสงเสรมกลมอาชพชมชนประกอบดวย มการจดท าแผนพฒนาอาชพ มการจดสรรงบประมาณและปจจยการผลตใหแกกลมอาชพ มการใหความรแกกลมอาชพ มการตดตามประเมนผลการด าเนนงานของกลมอาชพการสรางเครอขายและประสานความรวมมอและการสงเสรมประชาสมพนธของสมาชกกลม และผลการศกษาปญหาการปฏบตตามขององคการบรหารสวนต าบลในการสงเสรมกลมอาชพชมชน คอ ก าหนดแผนพฒนาอาชพไมชดเจน ขาดการสงเสรมดานการตลาด ขาดการมสวนรวมในการระดมทนของสมาชก สมาชกกลมมสวนรวมนอยในการจดท าแผนและงบประมาณ มการตดตามประเมนผลแตไมมวธการทชดเจนและตอเนอง ไมมการเวทประชมแลกเปลยนเรยนรสรางเครอขายของกลมอาชพ สวนแนวทางการพฒนาบทบาทขององคการบรหารสวนต าบลในการสงเสรมอาชพชมชน ไดแก ควรมแผนสงเสรมอาชพใหชดเจนและตอเนอง ควรสงเสรมการมสวนรวมของประชาชนในการจดท าแผนพฒนา ควรจดกจกรรมแลกเปลยนเรยนรเพอสรางเครอขายชวยเหลอกนของกลมอยางแทจรง

พลอยพรรณ เชยวชาญ (2559) ศกษาเรอง บทบาทของผสงอายในการพฒนาชมชน มวตถประสงคเพอศกษาบทบาทของผสงอายในการพฒนาชมชนขององคการบรหารสวนต าบลทบใต อ าเภอหวหน จงหวดประจวบครขนธ และเปรยบเทยบทศนคตของประชาชนในต าบลทบใตเกยวกบบทบาทของผสงอายทมตอการพฒนาชมชน

ผลการศกษาพบวา ผสงอายมบทบาทในการพฒนาชมชนดานการศกษา ดานการศาสนา และดานศลปวฒนธรรมและประเพณ และปจจยสวนบคคลไมสงผลตอความคดเหนของประชาชนตอบทบาทในการพฒนาชมชนของผสงอาย

นกร ผสด (2555) การศกษาเรอง การสงเสรมกลมอาชพราษฎรขององคการบรหารสวนต าบลในอ าเภอแมทะ จงหวดล าปาง มวตถประสงคเพอศกษาความส าเรจของการสงเสรมกลมอาชพขององคการบรหารสวนต าบลในอ าเภอแมทะ จงหวดล าปาง และศกษาปจจยทเออตอการสงเสรมกลมอาชพรวมถงศกษาสภาพปญหาและอปสรรคในการสงเสรมกลมอาชพและเสนอแนวทางในการแกไขปญหาการสงเสรมกลมอาชพของการสงเสรมกลมอาชพขององคการบรหารสวนต าบลในอ าเภอแมทะ จงหวดล าปาง

มหาวท

ยาลยราชภฏธนบร

54

ผลการศกษาพบวา ความส าเรจของการบรหารจดการกลมอาชพดานปจจยภายนอก ดานบคลากรและดานการบรหารอยในระดบพอสมควร และมสวนทเออตอการสงเสรมกลมอาชพไดแก ดานปจจยภายนอกและปจจยดานบคลากร สวนปจจยในการบรการไมมสวนเออตอความส าเรจในการสงเสรมกลมอาชพ ในสวนปญหาและอปสรรคของการสงเสรมกลมอาชพ ไดแก เงนทนมไมเพยงพอ ขาดการพฒนาทกษะความรขนสง วตถดบไมเพยงพอ ขาดการพฒนาความร รปแบบการจ าหนายและบรรจภณฑ ขาดตลาดรองรบสนคา มาตรฐานการผลตต า ขาดการสนบสนนทางวชาการ ขาดบคลากรทมความเชยวชาญและประสบการณในการสงเสรมอาชพ ขาดการก าหนดทศทางทางการสงเสรมอาชพอยางเปนระบบ ขาดความรทางเทคโนโลยมาชวยในการจดการทางตลาด

สมาล เจรญบญ (2555) การศกษาเรอง การสงเสรมกลมอาชพในองคการบรหารสวนต าบลคยมวง อ าเภอบางระก า จงหวดพษณโลกใหเขมแขงและพงตนเองได มวตถประสงคเพอศกษาการด าเนนงานของกลมอาชพในองคการบรหารสวนต าบลคยมวง อ าเภอบางระก า จงหวดพษณโลกและปจจยทท าใหกลมด าเนนการไดอยางตอเนองและอปสรรคทท าใหกลมหยดการด าเนนการ รวมถงศกษาแนวทางในการพฒนาและสงเสรมกลมอาชพ

ผลการศกษาพบวา กลมอาชพในองคการบรหารสวนต าบลคยมวงเกดขนมานานกอนทจะมการจดทะเบยนเปนกลมอาชพอยางเปนทางการโดยมกลมทด าเนนการตอเนองจ านวน 3 กลม คอกลมอาชพจกสาน กลมอาชพไมดอกไมประดบและกลมอาชพนวดแผนไทย ปจจยสนบสนนทท าใหกลมด าเนนการตอเนองพบวา เปนอาชพทเกยวของกบภมปญญาทองถน มการใชทรพยากรในทองถนเปนหลก เปนความรจากภมปญญาในชมชนและเปนผลผลตรวมกนของกระบวนการเรยนรรวมกนของสมาชกในกลม อปสรรคตอการด าเนนงานของกลมทหยดด าเนนการพบวา ตองพงจากนอกชมชน บางชวงวตถดบขาดตลาด เปนความรจากภายนอนชมชน ไมมผทมความรเกยวกบผลตภณฑอยางแทจรง สนคาไมไดรบการพฒนาและมการแขงขนสง สวนแนวทางการพฒนาและสงเสรมกลมอาชพ ควรมงเนนการพงพาตนเองในชมชน ใหกลมไดมการพงพาซงกนและกนโดยการเชอมโยงกจกรรม ตาง ๆ ระหวางกลมอาชพดวยกนและประชาชนในต าบลเพอลดการพงพงวตถดบจากภายนอกชมชนโดยการฝกอาชพทจะท าใหเกดอาชพกลมใหมใหเชอมโยงกนและมการฝกอบรมเพอเพมทกษะและพฒนาคณภาพของสนคาและบรการใหสมาชกกลมอาชพอยางตอเนอง

ปยะ เพชรสงค และคณะ (2555) การศกษาเรอง รปแบบการบรหารจดการกลมอาชพเกษตรกรทไดรบการสงเสรมและสนบสนนจากองคการบรหารสวนต าบลในจงหวดนครศรธรรมราช มวตถประสงคเพอศกษาถงการมอยของกลมอาชพเกษตรกร รปแบบความเชอมโยงในการด าเนนงานของกลมอาชพเกษตรกร รปแบบความเชอมโยงการไหลของทรพยากรการผลตของกลมอาชพเกษตรกร รปแบบความเชอมโยงดานการจดจ าหนายผลผลตของกลมอาชพเกษตรกร ทไดรบการ

มหาวท

ยาลยราชภฏธนบร

55

สงเสรมและสนบสนนจากองคการบรหารสวนต าบล และก าหนดรปแบบการพฒนากลมอาชพเชงพนททเหมาะสมกบความรความสามารถของเกษตรกร

ผลการศกษาพบวา การด าเนนงานของกลมอาชพเกษตรกรทงในดานการบรหารจดการกลม การบรหารจดการดานการตลาดและการผลตไมมความเชอมโยงซงกนและกนของกลมเกษตรกร รปแบบการพฒนากลมอาชพเกษตรกรทไดรบการสนบสนนและสงเสรมโดยองคการบรหารสวนต าบล และหนวยงานตาง ๆ ทงภาครฐและเอกชนยงขาดรปแบบเครอขายความเชอมโยงในการด าเนนงานแบบบรณาการเพอใหกลมอาชพเกษตรกรมศกยภาพในการสรางมลคาเพมใหกบผลผลต โดยการเพมความสามารถในการบรหารจดการกลมอาชพในรปแบบของทมงานบรหารหรอในรปแบบของสหกรณและควรมการก าหนดแนวทางสงเสรมในแนวดงทมงเนนหรอค านงถงการน าเอาทรพยากรทมอยมาใชใหเกดประโยชนและเพมมลคาใชสงสด ดงนนการวเคราะหและจดท าแผนการสงเสรมใหสอดรบกบทรพยากรทอยในพนทและสรางเครอขายความเชอมโยงทงดานปจจยการผลต และการตลาดและก าหนดขนเปนกรอบโครงการทจะใหการสนบสนนกลมอาชพในพนทอยางยงยน

เอกชย พมดวง (2557) การศกษาเรอง กระบวนการเรยนรภมปญญาทองถนแบบมสวนรวมตามแนวเศรษฐกจชมชนในต าบลโคกโคเฒา อ าเภอเมอง จงหวดสพรรณบร โดยมวตถประสงคเพอสรางกระบวนการเรยนรภมปญญาทองถนแบบมสวนรวมของกลมอาชพในชมชน และเพอพฒนาศกยภาพของสมาชกใหมความสามารถในการบรหารจดการกลมตามแนวคดเศรษฐกจชมชน

ผลการศกษาพบวา การสรางกระบวนการเรยนรภมปญญาทองถนแบบมสวนรวมของกลมอาชพในชมชน ไดแก กลมจกสานกระเปา กล มท าขนมไทย และกลมท าปยอนทรยในการจดกระบวนการเรยนรเพอพฒนากลมอาชพโดยใชการจดการความร (KM) เปนเครองมอซงพบวา กลมอาชพชมชนไดใชกระบวนการแสวงหาความร การสรางความร การถายทอดความรและการใชความรยงขาดการจดเกบความรและการสบคนความร นอกจากนการพฒนาศกยภาพของสมาชกใหมความสามารถในการบรหารจดการกลมตามแนวคดเศรษฐกจชมชนดวยการถอดบทเรยนท าใหไดกลยทธทส าคญ ไดแก พฒนาผผลต ผประกอบการ และการตลาดดวยการสงเสรมชองทางการตลาด และพฒนาผลตภณฑชมชนดวยการสรางมลคาเพมของผลตภณฑ ในสวนการสรางกระบวนการเรยนรและสบทอดภมปญญาทองถนดวยการสบคน รวบรวม และเผยแพรภมปญญาทองถนเพอสนองความตองการของผบรโภคน ามาซงรายไดแกคนในชมชนท าใหชมชนเขมแขงพงตนเองได

เกษม กณาศร และคณะ (2559) ศกษาเรอง การเลอกเอกลกษณทองถนส าหรบพฒนาผลตภณฑชมชน กรณศกษากลมวสาหกจชมชนบานหวยพ มวตถประสงคเพอเลอกเอกลกษณทองถนส าหรบการพฒนาผลตภณฑชมชน

ผลการศกษาพบวา วดธาราทพยชยประดษฐในอ าเภอแมแตงมเอกลกษณและภมปญญาจ านวนมากโดยเฉพาะทางดานทรพยากรธรรมชาตทน ามาสรางเปนแหลงทองเทยวหลากหลาย

มหาวท

ยาลยราชภฏธนบร

56

รปแบบอกทงผลตภณฑกลมวสาหกจชมชนมเอกลกษณในการดงดดทเดนชดในพนทและจากการเลอกสถานทส าคญของวดพบวา ชางแมตะมานเปนเอกลกษณอาชพทส าคญเปนล าดบทหนงซงถกใชเปนทางเลอกในการพฒนาผลตภณฑชมชนตนแบบและออกแบบตราสนคา บรรจภณฑ รวมถงปายประชาสมพนธทน าไปใชเปนกลยทธทางการตลาดนอกจากนนผลการวจยท าใหไดแบบจ าลองส าหรบน าไปสงเสรมยงพนทอน ๆ เพอใหเกดความยงยนของอาชพในชมชน

ชาญวทย วสยางกร (2558) การศกษาเรอง รปแบบการจดการทองเทยวชมชนเชงวฒนธรรมในเขตเมอง กรณศกษาชมชนชาวไทยเชอสายเวยดนามในเขตเมองมดดาหาร จงหวดมกดาหาร มวตถประสงคเพอพฒนาการจดการทองเทยวชมชนเชงวฒนธรรมของชมชนในเขตเมอง โดยการศกษาปจจยทมผลตอการจดการทองเทยวชมชนเชงวฒนธรรมและสงเคราะหรปแบบการจดการทองเทยวชมชนเชงวฒนธรรมในเขตเมอง

ผลการศกษาพบวา รปแบบการจดการทองเทยวเชงวฒนธรรมในชมชนเขตเมองทเหมาะสมควรเปนรปแบบทรฐรวมมอกบชมชน โดยน าอตลกษณของชมชนมาปรบใชใหสอดคลองกบวตถประสงคของการทองเทยวและแนวคดการบรหารจดการ ดานการตลาด และการสงเสรมการทองเทยว 4M (Man Management Material Money) 4Ps ( Production Price Promotion Place) และ 5A’s (Attraction Accessibility Amenity Activity Accommodation)