บทท 2 แนวคด ทฤษฎ และงานวจยทเกยวของ

ในการวจยครงน ผวจยไดศกษาเอกสารและงานวจยทเกยวของและไดนาเสนอตามหวขอตอไปน 1. การพฒนาองคกร 1.1 ความหมายของการพฒนาองคกร 1.2 แนวคดเกยวกบการพฒนาองคกร 1.3 วตถประสงคของการพฒนาองคกร 1.4 กระบวนการพฒนาองคกร 1.5 กลยทธในการพฒนาองคกร 2. องคกรแหงการเรยนร 2.1 ความหมายขององคกรแหงการเรยนร 2.2 แนวคดเกยวกบองคกรแหงการเรยนร 2.3 ความสาคญขององคกรแหงการเรยนร 2.4 ปจจยทผลกดนใหเกดองคกรแหงการเรยนร 2.5 ลกษณะขององคกรแหงการเรยนร 2.6 องคประกอบขององคกรแหงการเรยนร 3. งานวจยทเกยวของ 3.1 งานวจยตางประเทศ 3.2 งานวจยในประเทศ การพฒนาองคกร ความหมายของการพฒนาองคกร สายหยด ใจสาราญ และสภาพร พศาลบตร (2549 : 49) ไดใหความหมายของการพฒนาองคกรไววา เปนกระบวนการในการพฒนาสมรรถนะขององคกรอยางมแผนไวลวงหนา และจะเนนกระทาในสวนทเกยวกบวฒนธรรมและกระบวนการของกลมบนรากฐานแหงความรวมมอ รวมใจกน ดวยความชวยเหลอของทปรกษาและใชเครองมอทางพฤตกรรมศาสตรประยกต เขาชวยในการดาเนนการอยางตอเนอง โดยใชการวจยการปฏบตการเปนแมแบบ ทงนเพอใหไดมา และธารงไวซงประสทธภาพ ประสทธผลและความมสขภาพสมบรณขององคกร

9

ศรวรรณ เสรรตน และคณะ (2550 : 436) ไดใหความหมายไววาการพฒนาองคกร (Organization Development) เปนความพยายามเปลยนแปลงองคกรอยางมแผน มการวเคราะหปญหา วางแผนยทธศาสตร และใชทรพยากรเพอใหบรรลเปาหมาย หรอเปนการพฒนาระบบ โดยสวนรวมทงองคกร เรมจากระดบผบรหารลงสระดบลางทงองคกร โดยมจดมงหมายเพอเพมประสทธภาพขององคกร ชยเสฏฐ พรหมศร (2551 : 118) ไดกลาวไววา การพฒนาองคกร คอ วธการอยางเปนระบบตอการปรบปรงขององคกรทประยกตทฤษฎทางดานพฤตกรรมศาสตร และการวจยมาใช เพอเพมความเปนอยทดและความมประสทธภาพของคนและองคกร ณฏฐพนธ เขจรนนทน (2551 : 265 - 269) การพฒนาองคกร หมายถง กระบวนการเปลยนแปลงทดาเนนการอยางเปนระบบภายในองคกร โดยทมการวางแผนลวงหนาในเรองตาง ๆ อาท กาหนดผรบผดชอบขนตอนการเปลยนแปลง และศกษาผลกระทบและวธแกไขเพอใหองคกรสามารถดารงอยไดอยางเหมาะสม และสามารถดาเนนงานไดอยางมประสทธภาพ ตลอดจนพฒนาบคลากรใหมศกยภาพในการปฏบตงานและมคณภาพชวตการทางานทด ภายใตสภาพแวดลอม ทเปลยนแปลงอยตลอดเวลา บดนทร วจารณ (2553 : 2) กลาวไววา การพฒนาองคกรแหงการเรยนรเปนหวใจสาคญสาหรบการสรางความสามารถในการแขงขนอยางย งยนทควรจะเกดขนกบองคกรทกประเภทและองคกรแหงการเรยนรย งเปนพนฐานทสาคญตอการพฒนาองคกรไปสองคกรแหงความร (Knowledge Organization) และองคกรแหงนวตกรรม (Innovation Organization) ตามลาดบ วอเรน (Warren. 1996 : 4) ใหความหมายวาการพฒนาองคกรเปนการตอบสนองตอ การเปลยนแปลง เปนยทธศาสตรทางการศกษาทสลบซบซอน ซงมงใชการเปลยนแปลงความเชอ ทศนคต คานยม และโครงสรางองคกรเพอใหองคกรสามารถปรบปรงตวเองใหสอดคลองกบเทคโนโลยและสงทาทายใหม ๆ ทางธรกจ รวมถงการเปลยนแปลงภายในองคกรเอง สรปความหมายของการพฒนาองคกร เปนกระบวนการในการเพมพนสมรรถนะภายในองคกรโดยมการวางแผนลวงหนาอยางเปนระบบเพอใหเกดเปลยนแปลงอยางมระเบยบแบบแผนไปสเปาหมายทกาหนดไว ซงเออประโยชนตอการดาเนนงานไดอยางมประสทธภาพภายใตสภาพเศรษฐกจสงคมทมการเปลยนแปลงอยางตอเนอง แนวคดเกยวกบการพฒนาองคกร จมพล หนมพานช (2556 : 50 - 53) ไดอธบายถงแนวคดเกยวกบการพฒนาองคกร เปนผลมาจากการทบรรดานกปฏบตการทางดานการจดการและนกวชาการโดยเฉพาะดาน พฤตกรรมศาสตร ไดคดคนหาเทคนคใหม ๆ ในอนทจะเอออานวยประโยชนตอการปรบปรง

10

เปลยนแปลงองคกรใหดกวาแบบเดมทเปนอย แนวความคดและวธการใหมนไดมงไปสการปรบปรงและเปลยนแปลง “องคกร” เพอประสทธผล และความเจรญเตบโตขององคกรโดยสวนรวม แนวความคดเชอวาสามารถจะแกไขขอบกพรอง และความไรประสทธภาพของเทคนคในการเปลยนแปลงในแนวเกาไดเปนอยางด และไดรบการขนานนามวา “การพฒนาองคกร” หรอท ภาษาองกฤษ เรยกวา “Organization Development” และเรยกสน ๆ วา “OD” อยางไรกตาม ถาพจารณาถงความหมายของคาวา “การพฒนาองคกร” ยอมมหลายแนวดวยกน เชน การพฒนาองคกร หมายถง ความพยายามในการเปลยนแปลงอยางมแผนไวลวงหนาเกยวกบองคกรโดยสวนรวมทงหมดเรมดาเนนการจากฝายจดการระดบสงเพอเพมพนประสทธผลและประสทธภาพขององคกรโดยวธการใชเครองมอสอดแทรกอยางมแผนในกระบวนการตาง ๆ ภายในองคกร อาศยความร จากพฤตกรรมศาสตรอกแนวหนง การพฒนาองคกร หมายถง เปนการตอบสนองตอการ เปลยนแปลง เพอมงทจะเปลยนความเชอเจตคต คานยม และโครงสราง ในอนทจะใหองคกร ปรบตวใหเขากบวทยาการใหม ๆ ตลอดจนการเปลยนแปลงทเกดขนอยางรวดเรว แนวสดทาย การพฒนาองคกรเปนความพยายามทตองใชระยะเวลาอนยาวนาน เพอทจะปรบปรงความสามารถขององคกรใหพรอมเพอตอนรบการเปลยนแปลงของสภาพแวดลอม ท งภายนอกและภายใน องคกรเอง ตลอดจนเปนการปรบปรงความสามารถขององคกรในการแกปญหาตาง ๆ ในองคกรโดยทมาของแนวความคดพนฐานของการพฒนาองคกรมดงน 1. การพฒนาองคกรเปนสาขาหนงของวชาพฤตกรรมศาสตร ประกอบดวยมานษยวทยา (Anthropology) สงคมวทยา (Sociology) จตวทยาสงคม (Social Psychology) และจตวทยา (Psychology) ทวาสวนไหนของพฤตกรรมศาสตรท “การพฒนาองคกรจะนามาใช” นน แนวความคดการพฒนาองคกรไดหยบยกวชาพฤตกรรมศาสตรในดานลกษณะและแบบของผนา (จตวทยา และสงคมวทยา) วฒนธรรมการตดตอสอสารระหวางบคคลในองคกร (มานษยวทยา) การสราง แรงจงใจ (จตวทยา) การกาหนดเปาหมายขององคกรรวมกน (สงคมวทยา) ทฤษฎในการเรยนร (จตวทยา) ความสมพนธระหวางบคคลในกลม (สงคมวทยา) และนอกจากนนยงอาศยแนวความคดเกยวกบ “แรงดน - แรงดง” ขององคกรมาเปนเครองมอในการวเคราะหปญหา ชวยกระตนใหเกดการเปลยนแปลง หรอเขาใจถงอปสรรคขอขดขวางของการเปลยนแปลงในองคกรนน ๆ อกดวย 2. แนวความคดในการพฒนาองคกรเปนแนวความคดของการเปลยนแปลง อยางมระบบแบบแผนอยางวทยาศาสตร โดยเรมตงแตการหาขอมลเกยวกบความไมมประสทธผลขององคกร วธการและขนตอนนอาจจะเรยกไดวา “การวเคราะหวจย” จาเปนจะตองศกษาใหทราบ ถองแทเสยกอน องคกรปวยดวยโรคอะไร และการพฒนาองคกรกมใชยาสารพดโรคทแกโรค ขององคกรไดสารพดทกชนด

11

3. การพฒนาองคกรจะตองเกยวของกบองคกรท งหมดเปนระบบ เรมทาการพฒนา องคกร ณ สวนใดกไดในองคกร แนวความคดดานระบบทสาคญประการหนง คอ “โครงสรางขององคกร” มความสาคญตอผลสาเรจของการพฒนาองคกรหรอไม สวนหนงของการพฒนาองคกรนนเกยวของสมพนธกบการปรบปรงโครงสรางขององคกร เพอรอรบการเปลยนแปลงขององคกร จรงอยมนษยเปนทรพยากรธรรมชาตทมคณคาและสาคญตอการพฒนาองคกร แตโครงสรางขององคกรเปนอกสวนหนงทนกพฒนาองคกรจะมองขามไปไมได และโครงสรางนเองจะเปน ฐานสาคญสาหรบรองรบการเปลยนแปลงของปจจย “มนษย” ดวยการพฒนาองคกรจงจะดาเนน ตอเนองไปไดอยางมประสทธผล 4. การพฒนาองคกรจะตองไดรบการรเรม รบร ยอมรบ และรวมมอจากผบงคบบญชา ในระดบสงของการเปลยนแปลงขององคกรนน ๆ ตวอยางเชนการยอมรบจากผบงคบบญชา ระดบสง ยอมมความสาคญตออนาคตของการพฒนาองคกรอยางแนนอน การรเรม รบร ยอมรบ และรวมมออยางจรงจง จะสามารถทาใหการพฒนาองคกรมโอกาสสาเรจผลไดหรอไม องคกรธรกจเอกชนจะไดเปรยบกวาองคกรของรฐบาลในประเดนนเอง ในแงของความสาเรจของการพฒนาองคกร หรอแมแตในแงของความสาเรจในการฝกอบรมขาราชการพลเรอนของไทยเรา ทกระดบ ยอมตองอาศยการสนบสนนจากกลมผนาทกระดบชนภายในกรม 5. การพฒนาองคกรบางครงอาจจะตองอาศยบคคลภายนอกมาเปนผนาในการเปลยนแปลงเพอ “วเคราะหวจย” ปญหาใหแกองคกร บคคลภายนอกในทนหมายถง ภายนอกองคกรทกระตนใหมการเปลยนแปลงโดยใชหลกการพฒนาองคกรและเราจะพบเหนในเรองของการพฒนาองคกรเปนเรองของการเปลยนแปลงองคกร โดยอาศยระบบการวจยขอมลจากบคคลภายนอกองคกร ในการพจารณาปรบปรงและชวยมองปญหาขององคกรใหเหนไดชดเจนยงขน 6. หลกของการพฒนาองคกรอกประการหนงคอ ผรบผดชอบในองคกรนน ๆ จะตองเกดความรสกวามความจาเปนทจะตองเปลยนแปลงอะไรบางอยางภายในองคกรหรอเรยกวา เกดเหนความจาเปนขนมาเอง ถาหากยงรสกเฉย ๆ ยงเหนวาไมจาเปนทนกพฒนาองคกรจะเขามา รเรม กอยาได เขาไปทาการพฒนาองคกรเปนอนขาด 7. การพฒนาองคกรจาเปนจะตองอาศยระยะเวลานาน เชนเดยวกบการสรางระบบ การปกครองแบบประชาธปไตยเชนกน 8. การพฒนาองคกรเปนการพยายามมงเปลยนแปลงเจตคต พฤตกรรมและคณภาพ ของงานในลกษณะการใชกลมแทนทจะมงทแตละบคคล มนญ วงศวาร (ม.ป.ป. : 1) ไดกลาววา แนวคดทจะพฒนาองคกร เนองมาจากสาเหต การขยายตวอยางรวดเรว และอยางรบเรงของสงตาง ๆ ตอไปน คอ วชาการ ความรใหม เทคโนโลย

12

สมยใหม ผเชยวชาญทเพมมากขน การตดตอสอสารแบบใหม ผลตภณฑและผลตผล ทนบวนจะ ลาสมย คานยมและอดมการณของคนรนใหมเศรษฐกจทขยายตวทวโลก การคาและการแขงขน หาตลาด ทงในประเทศและตางประเทศ จานวนประชากรและสวนประกอบของประชากร ทเปลยนแปลงไป และปญหาสงคมและการเงนทเพมมากขน สนนทา เลาหนนท (2553 : 69 - 71) กลาววา แนวคดของการพฒนาองคกรมสาเหต มาจาก 1. ความจาเปนตองเปลยนแปลงแนวยทธศาสตรดานการจดการ (Managerial Strategies) เชน ปรบปรงแกไขเรองเทคนคและกรรมวธในการปฏบตงาน ระบบการวนจฉยสงการ การจงใจ การสอสารขอความและระบบการใหรางวล เปนตน ดงนนองคกรจงจาเปนตองมการวางแผน การเปลยนแปลงดงกลาวอยางเปนระบบ 2. ความจาเปนทจะตองสรางบรรยากาศขององคกรทสามารถสนองทงความตองการ ของบคคลและขององคกรและความจาเปนทจะตองเปลยนแปลงสภาพแวดลอมในองคกร ใหเหมาะสมยงขน ถาผบรหารระดบสงทมบทบาทในการกาหนดยทธศาสตรการดาเนนงานขององคกร ตระหนกถงความตองการนอยางแทจรงแลว องคกรกอยในสภาพพรอมสาหรบการพฒนาองคกร 3. ความจาเปนตองการเปลยนแปลงวฒนธรรมขององคกร ตวอยางเชน กรรมการบรษท มความเหนวา การบรหารงานแบบระบบครอบครวของบรษท ไมเหมาะสมกบสภาวะของการแขงขนในปจจบน แมวาจะประสบความสาเรจอยางดมาจากอดต จงมองเหนวามความจาเปนทจะตองเปลยนแนวการบรหารจากระบบครอบครวไปสระบบการบรหารโดยนกบรหารมออาชพ กรณนเปนการเปลยนแปลงวฒนธรรมทางการบรหารขององคกรทงหมด ซงจะตองเปลยนแปลงสงตาง ๆ หลายอยางดวยกน เชน การเปลยนแปลงทศนคต ปทสถาน คานยม และหลกเกณฑในการบรหารงาน เปนตน 4. ความจาเปนตองการเปลยนโครงสรางและบทบาทตาง ๆ ขององคกรเปนการรบรวาการจดโครงสรางและการกาหนดบทบาทตาง ๆ ขององคกรนยงไมเหมาะสมหรอขาดความชดเจน เชน ยงมความสบสนวาควรจะแยกแผนกพฒนาออกจากกนหรอรวมกน หรอควรจะมอบหนาท ดแลทางดานการบรหารงานธรการ การบรหารบคคลใหกบรองประธานบรษทคนไหนด ผจดการสาขาสมควรจะไดรบมอบอานาจใหคมงานทางดานวชาการหรอไม เรองเหลานจะเปน ความตองการทเกดขนเองขององคกรซงจะนาไปสการพฒนาองคกร 5. ความจาเปนตองปรบปรงความรวมมอรวมใจระหวางกลม (Intergroup Collaboration) ทงนเนองจากพบวา องคกรตองสญเสยพลงหลายสงหลายอยางไปโดยเปลาประโยชน จากการ

13

แกงแยงชงดชงเดนกนระหวางกลมภายในองคกร ถาองคกรตระหนกและยอมรบวา ขอขดแยง เปนสงทหลกเลยงไมไดแตสามารถควบคมไดโดยอาศยความรวมมอของกลม จดนกจะเปนจดเรมตนทจะนาไปสความพยายามของการจดโครงการเพอเพมความรวมมอรวมใจระหวางกลม 6. ความจาเปนตองการทจะทาใหระบบการสอสารเปนไปอยางเปดกวางยงขนเรอง ชองวางของการตดตอสอสารและการมขอมลททนสมยทเชอถอไดอยางเพยงพอในการตดสนใจเปนเรองสาคญทางการบรหารองคกรสวนใหญจะมปญหาทงทางดานโครงสรางของการตดตอ สอสารและคณภาพของการตดตอสอสาร เชน การตดตอสอสารไมทวถงไมชดเจนถกบดเบอน หรอไมเปดเผย เปนตน 7. ความจาเปนตองมการวางแผนทดขน การวางแผนเปนหนาทสาคญอกประการหนงของการบรหาร แตกอนมกจะเปนหนาทเฉพาะของผบรหารผเดยว ปจจบนเปนหนาทสาคญของ ทก ๆ คนในองคกร แตคนสวนใหญจะขาดความรและทกษะทจาเปนตอการวางแผน ดงนนจงเปนเงอนไขสาคญทสดทจะนาไปสการพฒนาองคกร เพอปรบปรงการวางแผนและการกาหนด เปาหมายรวมกน 8. ความจาเปนจะตองยบรวมกบหนวยงานอนหรอองคกรอน ๆ ทงนเนองจาก เปนผลจากการแบงงานกนทา จนในทสดกอใหเกดปญหาความซบซอนและการประสานงานจงเกดความจาเปนทจะตองรวมหนวยงานตาง ๆ ททาหนาทคลาย ๆ กน และเมอรวมกนแลวกเกดปญหาการขยายงาน ตองการแยกตวออกมาอก ปญหาการรวมหรอการแยกจงเปนปญหาไมรจบ ดงนน จาเปนจะตองมการวางแผนการเปลยนแปลงอยางเปนระบบดวยการพฒนาองคกร 9. ความจาเปนทจะตองเปลยนแปลงวธการจงใจบคคลในองคกรเพอใหพนกงาน เกดความรสกเปนเจาของ และมสวนรวมในการทางาน โดยเปดโอกาสใหบคคลมสวนรวมในการดาเนนงานและมงประสานความตองการสวนบคคลใหสอดคลองกบเปาหมายขององคกร โดยสวนรวม 10. ความจาเปนทจะตองปรบตวใหเขากบสงแวดลอมใหม ๆ ซงอาจเกดจากการขยายตว และการเปลยนแปลงอยางรวดเรวของเทคโนโลยหรอวทยาการสมยใหม การตดตอสอสาร คานยม และอดมการณของคนรนใหมสภาวะทางเศรษฐกจทขยายตว ปญหาสงคมทเพมขน ตลอดจนภาวะการแขงขนทางตลาดและการคาเปนตน ดงนนองคกรจงมความจาเปนตองแสวงหากลไกทจะ ปรบตวเองใหสอดคลองกบการเปลยนแปลงเหลานนได จงจาเปนตองวางแผนการเปลยนแปลง ในลกษณะของ “การปองกนปญหา” (Proactive Approach) มากกวาจะเปนการเปลยนแปลงในรปของการ “แกไขปญหา” (Reactive Approach)

14

โอเวน (Owen. 1987 : 25 ; อางถงใน สมาน อศวภม. 2551 : 194 - 195) ไดเสนอแนวคด มใจความวา การพฒนาองคกร หมายถง ความพยายามซงเกดขนอยางเปนระบบ สมเหตสมผลและ มแผนรองรบเพอการเรยนรและการพฒนาตนเอง โดยใหความสาคญกบการเปลยนแปลงทง ในสวนทเปนขนตอนการดาเนนงานทเปนทางการ กระบวนการดาเนนงาน ปทสถานสงคม หรอโครงสรางองคกร ดวยวธการทางวทยาศาสตร จดหมายของการพฒนาองคกร คอ การยกระดบคณภาพชวตของแตละคน และปรบปรงพนธกจและการปฏบตงานขององคกร และมแนวปฏบต ในการพฒนาองคกรนน ประกอบดวยแนวคดหลก 9 ประการ ดงน 1. จดหมายของการพฒนาองคกร 2. ระบบในการปรบเปลยนองคกร 3. วธการเชงระบบ 4. ใชวธการทางการศกษา 5. เรยนรจากประสบการณ 6. เกาะตดกบประเดนปญหาสาคญจรง ๆ 7. มแผนยทธศาสตร 8. มหนวยประสานการเปลยนแปลง (Change Agent) 9. ผบรหารระดบสงเหนความสาคญและมสวนรวม สจวต และนวตน (Stewart and Newton. 1989 : 25) ไดใหแนวคดเกยวกบการพฒนา องคกร ดงน 1. จดหาวธการเปลยนแปลงองคกรอยางเปนระบบ 2. จะตองเปลยนแปลงอยางทวถงทกระบบขององคกร 3. จะตองมการปรบปรงองคกรทงในระยะสนและระยะยาว 4. ใหความสาคญตอการเปลยนแปลงกบระบบการจดการมากกวาเนอหาสาระ 5. เปนการแกปญหาทเกดขนกบองคกรเปนสาคญ 6. ใหความสาคญกบการพฒนาความสมพนธของสมาชกและสงคม สรปไดวา แนวคดของการพฒนาองคกร เกดจากการเปลยนแปลงทาง เศรษฐกจ สงคม วฒนธรรม การแขงขน ความกาวหนาทางดานวทยาศาสตรและเทคโนโลย ระบบการตดตอสอสาร ททนสมย การตอบสนองความตองการของบคคล การใชทรพยากรอยางฟ มเฟอยและเกดความซาซอนในการปฏบตงาน ซงจาเปนตองอาศยบคลากรทมศกยภาพ มการวางแผนลวงหนาและกาหนด เปาหมายความสาเรจรวมกนเพอใหองคกรสามารถดารงอยไดอยางเหมาะสม และดาเนนงาน ไดอยางมประสทธภาพ

15

วตถประสงคของการพฒนาองคกร จมพล หนมพานช (2556 : 65 - 66) กลาวไววา วตถประสงคหลกของการพฒนาองคกรนน มไดมงเฉพาะแตการแกปญหาทเกดขนเทานน แตเปนการเสรมสรางเพมพนความสามารถของ องคกรดวย ในทางปฏบตแลวผเชยวชาญทางดานบรหารสวนใหญจะเหนพองตองกนในเรองตาง ๆ ดงตอไปน 1. เพอพฒนาการปรบปรงเปลยนแปลงองคกรใหทนสมย และใหมระบบทสามารถเปลยนแปลงและปรบตวไดอยางคลองแคลวกบสภาพงานในทก ๆ ลกษณะอยเสมอ 2. เพอเพมการทางานใหมประสทธผลและประสทธภาพสงสด โดยสงเสรมใหม การคดคนหาเทคนควธการในการปรบปรงใหดยงขนตลอดเวลา 3. เพอสงเสรมใหมเจตคตแบบรวมมอรวมใจกนอยางเตมทตอการแกไขปญหา ขอขดแยงตาง ๆ รวมกน ในขณะเดยวกนกลดเจตคตแบบคดเอาแพเอาชนะในระหวางพวกเดยวกนใหเหลอนอยทสด 4. เพอเพมพนสมพนธภาพใหดยงขนระหวางสวนงานตาง ๆ ในองคกร รวมตลอดถงระหวางผบงคบบญชาในทกระดบชนขององคกรดวย 5. เพอสงเสรมใหบคคลในทกระดบชนขององคกร ไดวางแผนและปฏบตงาน โดยมง ยดถอเอาเปาหมายหลก หรอวตถประสงครวมขององคกรเปนแนวทาง 6. เพอเพมความไวเนอเชอใจ ความเปดเผย และแสวงหาแนวทางในการทจะจงใจคน ใหปฏบตงานบรรลผลงานทด และไดรบความสมฤทธผลมากยงขน 7. เพอจะขจดขอของเกยวกบการตดตอสอสารระหวางบคคลและระหวางกลมคน ในองคกร สรอยตระกล (ตวยานนท) อรรถมานะ (2550 : 441) กลาววา ในบรรดากจกรรม การพฒนาองคกร ซงแตกตางกนไปตามเปาประสงค หรอวตถประสงคแตกจกรรมเหลาน กจะ เชอมประสานกนในแงของการใชตวแทรกแซงโดยเฉพาะรวมกน ในกระบวนการการพฒนา องคกรทปรกษาหรอตวแทนการเปลยนแปลงเขามามบทบาทเพอชวยในการปรบเปลยนองคกร ในลกษณะทเพมผลผลต ตลอดจนถงการเพมระดบความพงพอใจ การเปลยนแปลงใหเปนไปตามวตถประสงค ตามครรลองหรอวถทางของการพฒนาองคกร จะตองมประเดนตาง ๆ เหลานดวย คอ 1. การเพมระดบความไวใจและการสนบสนนระหวางกนและกนในหมสมาชก 2. ความพรอมทจะเผชญปญหามมากขนแทนทจะไปเกบกดปญหาขององคกรไว 3. เพมระดบการตดตอสอสารในสทศทาง คอ จากระดบบนสระดบลาง ระดบลางสระดบบน ระดบแนวนอนหรอแนวราบ รวมตลอดถงลกษณะทแยง

16

4. สงเสรมระดบขวญและความพงพอใจของผปฏบตงาน 5. พยายามใหมสวนรวมมากขน มการใชลกษณะภาวการณเปนผนาแบบรวมแรง รวมใจทวทงองคกร 6. สงเสรมใหมการจดการเกยวกบความขดแยงมากกวาทจะเกบกดไว 7. พยายามกาจดความขดแยงทไมพงประสงคระหวางกลมตาง ๆ 8. สงเสรมการจงใจในหมพนกงานเจาหนาททกระดบขององคกร 9. ลดระดบพฤตกรรมทางการเมองในหมนกบรหารหรอผจดการ 10. สงเสรมใหมการตอบโตอยางรวดเรวตอการเปลยนแปลงทสาคญ สนนทา เลาหนนท (2553 : 65 - 66) กลาวถง วตถประสงคของการพฒนาองคกรมดงน วตถประสงคหลกของการพฒนาองคกรอยทการเพมประสทธผลขององคกรความสามารถในการแกปญหาขอขดแยง ความสามารถในการตดสนใจและการปรบตวขององคกร สวนทเกยวกบบคคล การมงเพมการรบรตอกน การมสวนรวมรวมพลงปฏบตงานและผนกเปาหมายบคคลกบองคกร เขาดวยกน 1. เพอพฒนาการปรบปรงและเปลยนแปลงองคกรใหทนสมย ใหองคกรมระบบ ทสามารถยดหยนใหเหมาะสมกบสภาพงานในทกลกษณะ และหลดพนจากระเบยบปฏบตตาง ๆ ซงเปนอปสรรคตอการตดสนใจทด มงสงเสรมใหองคกรปฏบตงานโดยยดแนวความคดทวา “รปแบบเกดขนภายหลงหนาท” (Forms Follow Functions) แทนทจะทางานในลกษณะ “หนาทเกดขน ภายหลงรปแบบ” ทางานจะขนอยกบหนาท เมอมหนาทแตกตางกน รปแบบจงอาจแตกตางกน และรปแบบจะตองเกดขนภายหลงทตองมหนาทกระทา 2. เพอเพมการทางานใหมประสทธภาพสงสด โดยสงเสรมใหมการรวมพลง (High Collaboration) คดคนหาเทคนคกลไกในการปรบปรงองคกรอยางตอเนอง โดยการวางกฎระเบยบในการวเคราะหการทางาน การจดสรรทรพยากร ตลอดจนสรางวธการทจะปอนขอมลยอนกลบ ในขณะทองคกรและหนวยงานตาง ๆ กาลงปฏบตงาน 3. เพอมงชวยองคกรใหสามารถตงเปาหมายในการปฏบตงานไวสงและบรรลเปาหมาย ทตงไวไดอยางดทสดตามมาตรฐาน 4. เพอสงเสรมใหมทศนคตแบบรวมมอรวมใจตอการแกไขปญหาตาง ๆ ขององคกร รวมกน ในขณะเดยวกนกมงลดทศนคตแบบแขงขนชงดชงเดนในระหวางหนวยงานทตอง พงพาอาศยกน 5. เพอประสานเปาหมายสวนบคคลและเปาหมายขององคกรเขาดวยกน โดยสงเสรม ใหบคคลในทกระดบชนขององคกรไดวางแผนการปฏบตงาน โดยมงยดถอเอาเปาหมายหลก หรอวตถประสงครวมขององคกรเปนแนวทาง

17

6. เพอเพมสมพนธภาพใหดยงขนระหวางหนวยงานตาง ๆ ภายในองคกรรวมตลอดถงระหวางผบงคบบญชากบผใตบงคบบญชาในทก ๆ ระดบชนขององคกรดวย 7. เพอขจดอปสรรคขอขดแยงเกยวกบการตดตอสอสาร ขอความระหวางบคคลและ กลมคนทงในแนวราบและแนวดง 8. เพอมงชวยใหบคคลในองคกรเผชญหนาและแกปญหาความขดแยงในทางสรางสรรคโดยยดถอวาความขดแยงเปนสงธรรมชาตทองคกรจะหลกเลยงไมได 9. เพอทาองคกรไปสการจดองคกรทมการตดสนใจทมพนฐานมาจากฐานขอมล (Data Base) มากกวาคานงถงอานาจตามบทบาทในตาแหนง 10. เพอมงเปลยนแปลงวฒนธรรมทลาสมยและเปนตวถวงความเจรญขององคกรใหเปนแรงผลกดนหรอตวเสรมสรางวธการแกไขปญหาทด วอเรน (Warren. 1996 : 34) กลาวถง วตถประสงคของการพฒนาองคกร มดงน 1. เพอชวยเสรมสรางความไวเนอเชอใจระหวางสมาชกทกคนในองคกร 2. เพอชวยกนเสรมสรางบรรยากาศของการรวมมอกนแกปญหาขององคกรรวมกน 3. เพอมอบหมายใหสมาชกไดมหนาท ความรบผดชอบตอการแกปญหา และการตดสนใจ 4. เพอเสรมสรางใหสมาชกในองคกรมความรสกเปนเจาของหรอมสวนรวมในวตถประสงคขององคกร 5. เพอมงสงเสรมการประสานงานระหวางสมาชกดวยกนเองในกลมระหวางกลม และทงองคกรโดยสวนรวม 6. เพอมงสงเสรมใหสมาชกทกคนตระหนกถงความสาคญของกระบวนการกลม (Group Process) และผลพลอยไดดานผลผลตและพฤตกรรมของกระบวนการกลม สรปไดวา วตถประสงคของการพฒนาองคกรเพอเพมประสทธภาพและประสทธผล ขององคกร สงเสรมใหบคลากรทกระดบมการวางแผนและปฏบตงานโดยยดเปาหมายเปนหลก มทศนคตทดรวมมอรวมใจในการทางาน สรางความเชอมน ใหแกบคลากร ตลอดจนการแกไขปญหาขอขดแยงระหวางบคคลภายในองคกร กระบวนการพฒนาองคกร ณฏฐพนธ เขจรนนทน (2549 : 17 - 18) กลาววากระบวนการพฒนาคอขนในการ ดาเนนงาน อยางเปนระบบ มแบบแผน กระบวนการตาง ๆ ทจะนาองคกรไปสเปาหมายทม ประสทธภาพและความกาวหนาขององคกรโดยรวม วธการหรอกระบวนการของการพฒนาองคกรไดนาไปประยกตเพอใชใหเกดประสทธภาพสงสด โดยมขนตอนในการพฒนาองคกรไวดงตอไปน

18

1. การวนจฉยองคกร (Organization Diagnosis) หลงจากทผบรหารตระหนกถงปญหา ทองคกรประสบอย หรอมองเหนโอกาสในการพฒนาองคกร กจะแตงต งผมอานาจหนาท ความรบผดชอบในการพฒนาองคกร ซงมกจะจดตงเปนทมงานพฒนาองคกรใหทาการศกษา ทาความเขาใจและอธบายสถานการณปจจบนเพอกาหนดแนวทางแกไขปญหาและเสนอวธการพฒนาองคกรในอนาคต 2. การกาหนดกลยทธพฒนาองคกรและแผนปฏบตงาน (Establishing Organization Development Strategy and Implementation Plan) ทมงานพฒนาองคกรนาเสนอขอมลจากการวนจฉยองคกร มากาหนดแผนพฒนาองคกร เลอกเทคนคและระดบในการพฒนาองคกรและ รางแผนปฏบตงาน (Action Plan) เพอใหการดาเนนงานบรรลเปาหมายทตองการ ซงจะตองดาเนนงานอยางเปนระบบและเปนขนตอนโดยพจารณาจากภาพรวมขององคกร เพอใหแผนปฏบตการสามารถบรณาการเขากบกลยทธขององคกรและสรางผลงานทสาเรจอยางเปนรปธรรม 3. การแทรกแซงในการพฒนาองคกร (Organization Development Intervention) จะเปนขนตอนทมความสาคญตอความสาเรจหรอความลมเหลวในกาพฒนาองคกร โดยผมหนาท และความรบผดชอบในการพฒนาองคกรจะนาแผนการพฒนาองคกรไปปฏบต โดยวางแผนงาน กจกรรม กาหนดตารางเวลาและผรบผดชอบอยางชดเจน ซงอาจเกดขนโดยไมคาดคดหรอไมไดเตรยมรบมอมากอน ดงนน ผนาการพฒนาจะตองเปดใจ ตนตวและเตรยมพรอมทจะแกไขปญหา อยตลอดเวลา 4. การประเมนผลการพฒนาองคกร (Organization Development Evaluation) เปน ขนตอนสาคญในการตดตามตรวจสอบและประเมนผลการพฒนาองคกรวาสอดคลองกบเปาหมาย เกณฑ และมาตรฐานทกาหนดไวเพยงใด ตลอดจนผดาเนนการจะตองแกไขและตองปรบปรง อยางไร เพอใหไดผลลพธทตองการ ขณะเดยวกนกจะเปนการสงเสรมการเรยนรของทมงานพฒนาองคกร โดยทมงานจะตองไดรบขอมลยอนกลบ เพอปรบปรงตนเองใหสามารถทาการพฒนา องคกรไดดขนในอนาคต สนนทา เลาหนนท (2553 : 73) ไดกลาวถงกระบวนการพฒนาองคกรทใชแมแบบ การวจยเชงปฏบตการวามลกษณะทเปนวงจรดาเนนไปอยางตอเนอง และสามารถสรปไดเปน ขนตอน 5 ขนตอน ดงน ขนตอนท 1 การรบรปญหา โดยการเรมตนเมอผบรหารระดบสง หรอผบรหารคนสาคญซงมอานาจในการตดสนใจ รบรวาองคกรประสบปญหา ขนตอนท 2 การเกบรวบรวมและตรวจวนจฉยขอมลเบองตน ในขนนทปรกษาพฒนาองคกรจะเปนผเกบรวบรวมขอมลเกยวกบระบบทเปนอยโดยใชวธการสมภาษณ การใชแบบสอบถาม ทกาหนดรปแบบไวลวงหนา หรอแบบสอบถามทมลกษณะเปนปลายเปดกได

19

ขนตอนท 3 การใหขอมลปอนกลบและวนจฉยรวมกนในขนตอนนทปรกษา จะเปน ผใหขอมลตาง ๆ ทรวบรวมมาและวนจฉยรวมกนวาปญหาใดทสมควรจะไดรบการแกไข ขนตอนท 4 การวางแผนและปฏบตรวมกน ในเบองตนผรบบรการกบทปรกษาจะตองตกลงรวมกนในเรองการกาหนดวตถประสงคของการพฒนาองคกร และกาหนดแนวทางทจะชวยใหการทางานบรรลวตถประสงค เมอจดทาแผนการปฏบตการเรยบรอยแลวจงลงมอปฏบตการ ตามแผน ขนตอนท 5 การเกบรวบรวมขอมลและตรวจวนจฉยขอมลใหมอกครงหนงหลงจากทไดปฏบตตามแผนไปแลว เดวส และนวสตอม (David and Newstrom. 1985 : 105 ; อางถงใน นรนทร แจมจารส. 2551 : 53) ไดเนนการสรางทมงานในการพฒนาองคกรโดยแบงออกเปน 7 ขนตอน ดงน ขนตอนท 1 การวนจฉยเบองตน ในขนตอนนผบรหารระดบสงและทปรกษาจะตอง รวมกน กาหนดโครงการพฒนาองคกรตามทตองการ โดยการวนจฉยโครงสรางและหนาท ขององคกร ขนตอนท 2 การรวบรวมขอมล ทปรกษาตองจะตองเกบรวบรวมขอมลทเกยวของกบองคกร ขนตอนท 3 การตรวจสอบขอมล ในขนตอนนทปรกษาตองตรวจสอบและวเคราะห ขอมลทไดรวบรวมไวแลว เพอชวยใหมนใจวาขอมลทไดมมลความจรง ขนตอนท 4 การวางแผน ในขนนจะทาขอมลทไดรบการตรวจสอบแลวใชในการวางแผนปฏบตงาน ทปรกษาจะตองเลอกสรรขอมลและกาหนดเปาหมายใหสอดคลองกบปญหาขององคกรใหมากทสด ขนตอนท 5 การสรางทมงาน โดยทวไปการสรางทมงานอาจทาเปน 2 ลกษณะ ไดแก ทมงานครอบครว และทมงานชวคราวทตงขนมาเพอปฏบตงานเฉพาะกจ ขนตอนท 6 การสรางความสมพนธระหวางกลม เนองจากในองคกรประกอบดวยทมหรอกลมทางานตาง ๆ ซงทางานเกยวของสมพนธกน ดงนนทปรกษาตองสนบสนนใหกลม แตละกลม มปฏสมพนธแกกนและกน เพอใหกลมมสมพนธภาพทดตอกน ขนตอนท 7 การประเมนผลและการตดตามผล โดยปกตการประเมนผลจะเปนการประมาณการวา ผลงานทเกดขนนนเปนไปตามวตถประสงคหรอไม สรปไดวา กระบวนการพฒนาองคกรตองใหความสาคญตอการกาหนดความตองการ จาเปนในการปรบปรงองคกร การวนจฉยองคกรโดยการรวบรวมขอมล ปญหา และสถานการณ ในปจจบนการออกแบบวธการพฒนาองคกร และการประเมนผลเพอใหบรรลตามวตถประสงค ทกาหนดไว

20

กลยทธในการพฒนาองคกร การพฒนาองคการเปนการเพมศกยภาพขององคการ โดยมการดาเนนการพฒนาดวย กลยทธ เทคนควธการทชวยดาเนนการแกปญหาและพฒนาศกยภาพองคกรใหเกดประสทธภาพตามทคาดหวงดวยวธการทมลาดบขนตอนทเหมาะสม ณฏฐพนธ เขจรนนทน (2549 : 91 - 109) ไดแบงเทคนคในการพฒนาองคกรออกเปน 3 ระดบ คอ 1. การพฒนาองคกรระดบบคคล เปนเทคนคการพฒนาองคกรทนามาใชใหเกด การเปลยนแปลงขนกบสมาชกในองคกร สามารถสรางงานทมคณภาพและสงเสรมกบความตองการขององคกร เทคนคการพฒนาองคกรระดบบคคลทสาคญ คอ

1.1 การฝกอบรม (Training) เปนเครองมอพนฐานในการพฒนาความร ทกษะและ ทศนคตของพนกงาน

1.2 การวเคราะหบทบาท (Roles Analysis) เปนเทคนคทางพฤตกรรมศาสตรทเปดโอกาสใหสมาชกในองคกรรวมกนระดมความคดเพอสรางความเขาใจ ความชดเจนและกาหนด บทบาทของตนและสมาชกทาใหเขาสามารถปฏบตหนาทไดอยางราบรนและประสานงานกบสมาชกอนไดอยางมประสทธภาและประสทธผลโดยทปรกษาสามารถดาเนนงานไดดงน กาหนดเปาหมาย ทาการวเคราะห ชแจงและแลกเปลยนความคด รวบรวมขอมลและจดทารายงาน 1.3 การใหคาปรกษาระดบบคคล (Individual Counseling) ผบรหารจดตงหนวยงานหรอเชญทปรกษาทมความชานาญดานจตวทยาและการแกไขปญหาตาง ๆ 1.4 การฝกอบรมในหองปฏบตการ (Laboratory Training) เปนเทคนคทนกวชาการ ดานมนษยสมพนธและพฤตกรรมศาสตรพฒนาขนในชวงทศวรรษ 1940 2. การพฒนาองคกรระดบกลมเปนการประยกตเทคนคการพฒนาองคกรเพอสราง การเปลยนแปลงแกไขปญหาและพฒนาความสมพนธของสมาชกในกลมเทคนคการพฒนาองคกรระดบกลมทสาคญ คอ 2.1 การสรางและพฒนาทมงาน (Team Building and Development) 2.2 การบรหารงานแบบมสวนรวม (Participative Management) 2.3 การใหคาปรกษากระบวนการ (Process Consultation) 2.4 เทคนคการพฒนาองคกรระหวางกลม (Intergroup Intervention Techniques) 3. การพฒนาระดบองคกร เปนเทคนคการพฒนาองคกรทนามาใชแกปญหาและสรางการเปลยนแปลงในระดบองคกร มเทคนคตาง ๆ ทสาคญคอ 3.1 โครงขายการบรหาร (Managerial Grid) 3.2 การสารวจขอมลยอนกลบ (Survey Feedback)

21

3.3 การประชมแบบเผชญหนา (Confrontation Meeting) 3.4 การจดการโดยกาหนดวตถประสงค (Management by Objectives) 3.5 การปรบโครงสรางองคกร (Restructure) 3.6 การรอปรบระบบ (Reengineering)

เนองจากการพฒนาองคกร เปนแผนรวมทใชในการเปลยนแปลงสภาพการทางานโดยมวตถประสงคเพอพฒนาบคลากรแตละคนขององคกรพรอมกบปรบปรงใหการดาเนนงาน ตามภารกจขององคกรมประสทธผลยงขน ดงนนกจกรรมของการพฒนาองคกร (Organization Development - OD) คอ แสวงหาทางทสงเสรมการปฏบตงานขององคกร โดยการปรบปรงคณภาพของสภาวะแวดลอมในททางาน ตลอดจนเจตคตและความเปนอยทดของพนกงาน สพาน สฤษฎวานช (2552 : 444) ไดกลาวถงวธการพฒนาองคกรดงนคอ 1. เทคนคการฝกอบรมในหองปฏบตการ (Laboratory Training) หรอเทคนคการฝกอบรมเพอฝกการรบร (Sensitivity Training) หรออาจเรยกวา T-groups เปนเทคนคในการปรบปรง ความสมพนธระหวางบคคล โดยองหลกจตวทยาซงเปนกระบวนการทจดขนนอกสถานท โดยจะไมกาหนดโครงสรางปฏสมพนธของกลมและจะใหสมาชกแสดงความคดเหน ความเชอ ทศนคต ทมตอตนเองและผอน โดยใหผอนนงฟงและสงเกตการณรวมแสดงความคดเหนดวย ซงไมมผนากลม แตจะมนกพฤตกรรมเปนพเลยงทาหนาทดแลกลม (Facilitator) โดยการสงเกตการณและบางครง จะสอดแทรกใหกลมแสดงพฤตกรรมออกมาโดยมเปาหมายของการจด T-groups คอ 1.1 เพมการรบรในพฤตกรรมของตนเอง (Self Awareness)

1.2 เพมความไว (Sensitive) ในการรบรความรสกของผอน 1.3 มความเขาใจในกระบวนการของกลมมากขน จงทาให เขาใจในปญหา

ความสมพนธระหวางบคคลทอาจเกดขนและสามารถแกไขปรบปรงความสมพนธระหวางบคคลใหดขนได 2. เทคนคการสารวจขอมลยอนกลบ (Survey Feedback) จะเปนการสารวจขอมลยอนกลบจากพนกงานเพอประเมนทศนคตของพนกงานและบรรยากาศตาง ๆ ภายในองคกร ความพอใจ ในเพอนรวมงาน ความพอใจในผบงคบบญชาเปนตน 2.1 ใชแบบสอบถามและการสมภาษณ เพอสอบถามทศนคตและความเหนของพนกงานในระดบตาง ๆ เชน กระบวนการตดสนใจ การตดตอสอสาร การประสานงาน ความพอใจในงาน ความพอใจในองคกร ความพอใจในเพอนรวมงาน ความพอใจในผบงคบบญชา เปนตน 2.2 รวบรวมผลหรอขอมลทไดนามาวเคราะห

22

2.3 จดกลมอภปรายขอมลทได เพอใหเกดความเขาใจและความชดเจนยงขน 2.4 ควรตองแจงใหสมาชกกลมทจะมารวมกนตามเทคนคไดทราบถงวตถประสงค และกระบวนการของเทคนคนกอนทจะดาเนนการ 3. เทคนคการใหคาปรกษาดานกระบวนการ (Process Consultation) เทคนคนจะใช ทปรกษาจากภายนอกมาชวยใหแนวทางแกผบรหารให วนจฉยปญหา และรวมกนหากระบวนการตางๆ เพอการปรบปรงความสมพนธและกระบวนการในการทางานขององคกร เชน กระบวนการปฏบตงาน การไหลของงาน กระบวนการตดตอสอสาร การแกไขปญหาความขดแยง กระบวนการนาและการสรางความสมพนธทไมเปนทางการของหนวยงานตาง ๆ เปนตน และสรางทางเลอกตาง ๆ ทเหมาะสมใหเกดขน วธการนจะชวยใหผบรหารไดรบรและเขาใจในกระบวนการปฏบตงานและปญหาทเกยวเนองทเกดขน วธการนจะชวยใหผบรหารไดรบรและเขาใจในกระบวนการปฏบตงานและปญหาทเกยวเนองทเกดขนในองคกรได โดยใชผเชยวชาญภายนอก ซงมเทคนค ความร ความสามารถทจะชวยใหคาแนะนาตาง ๆ แกองคกรได และเปนบคคลทไมมสวนไดสวนเสย กบองคกร จงจะไดรบความเชอถอและการยอมรบจากบคคลภายในองคกรไดมาก 4. เทคนคการสรางทมงาน (Team Building) เปนการเสรมสรางความสมพนธทดระหวางบคคลภายในกลมงานและภายในองคกรใหเกดขน โดยใชกจกรรมตาง ๆ อยางเหมาะสม 5. เทคนคการสรางความสมพนธระหวางกลม (Intergroup Development) เทคนคน มเปาหมายเพอการเปลยนแปลงทศนคต การรบรและอคตแบบเหมารวมตาง ๆ ทแตละกลมมตอกน วธการจะใชหลกการของการแกไขปญหารวมกน (Problem Solving Approach) คอ 5.1 แตละกลมตางฝายตางแจกแจงรายละเอยดการรบรทมตอกลมตนเองตอกลมอน ๆ และการรบรทคดวากลมอนมตอกน 5.2 ประชมรวมกนเพอดวาอะไรเหมอน หรอแตกตางไปจากทฝายตนคดและอภปรายเพอใหเขาใจชดเจนขนและหาสาเหตวาทาไมจงคดตางกน อะไรเปนความไมเขาใจกนอะไรเปน การรบรทบดเบอน เปนการรบรแบบเหมารวม เปนตน 6. เทคนคตาขายการบรหาร (Managerial Grid) จะเนนใหผบรหารมงเนนหรอเหน ความสาคญทงคนและงาน โดยมกระบวนการทสาคญอย 3 สวน ไดแก 6.1 กระบวนการประเมนภาวะผนาเพอใหผนาไดทราบวาตนเองเปนผนาแบบไหน และผอนมความเปนผนาแบบไหน เกดความเขาใจและการยอมรบจะไดพฒนาตนเองตอไป 6.2 กระบวนการสรางทมงานเปนการมงใหกลมเกดการเปลยนแปลง โดยใชพลง ของกลมใหเกดประโยชนในการผลกดนการเปลยนแปลงจงตองสรางความเปนทมงานใหเกดขน

23

6.3 การบรหารการเปลยนแปลง โดยการพยายามใหทมงานมาดาเนนการเปลยนแปลงในวฒนธรรมองคกร เพราะวฒนธรรมองคกรเปนเงอนไขพนฐานทตองมการปรบเปลยนกอน จงจะทาใหองคกรเกดการเปลยนแปลงในเรองตาง ๆ ไดสาเรจอยางทตองการ สนนทา เลาหนนท (2553 : 134) ไดจาแนกเทคนคการพฒนาตามกลมเปาหมายของ การเปลยนแปลงโดยไดจาแนกเปน 6 ประเภท คอ 1. การพฒนาระดบบคคล มงเนนการเปลยนแปลงพฤตกรรม ความร ทกษะของบคคลโดยเชอวาการเปลยนแปลงของบคคลจะสงผลตอประสทธภาพการดาเนนงานขององคกร 2. การพฒนาองคกรระดบระหวางบคคล เนนพฒนาสมพนธภาพและสงเสรมความเขาใจอนดระหวางบคคล 3. การพฒนาองคกรระดบกลมหรอทน เนนการพฒนาการสรางทมงานทมประสทธภาพ 4. การพฒนาองคกรระดบระหวางกลม เนนการพฒนาความสมพนธระหวางกลม ลดความขดแยงและมงปรบปรงการสอสารระหวางกลม 5. การพฒนาองคกรระดบระหวางองคกร เนนการเปลยนแปลงทครอบคลมทวท ง องคกร 6. การพฒนาองคกรระดบระหวางโครงสราง ซงมงเนนการเปลยนแปลงในระบบยอยของโครงการ ไดแก งาน โครงสรางและเทคโนโลย สรปไดวา กลยทธในการพฒนาองคกร เปนแนวทางการดาเนนงานเพอใหองคกร ไดรบการพฒนาอยางเปนระบบและรวดเรวมากขน โดยตองอาศยการระดมพลงสมองของบคลากร การสอสารภายในกลม การสรางทมงานทมประสทธภาพ มโยบายในการดาเนนงานทชดเจน การปรบโครงสรางองคกรรวมทงการปรบรอระบบการทางานใหมซงสงผลตอการเปลยนแปลง ทงองคกร

องคกรแหงการเรยนร ความหมายขององคกรแหงการเรยนร วจารณ พานช (2549 : 74) ไดใหความหมายขององคกรแหงการเรยนรวา คอองคกร ทมความสามารถสงตอการรบรและเรยนร ซงหมายความวามความไวในการเปดรบ จบกระแสสภาพแวดลอมขององคกรอยตลอดเวลา มความสามารถในการรบรการเปลยนแปลง ทงทเปน การเปลยนแปลงของสภาพแวดลอมภายนอกและเปนการเปลยนแปลงภายในองคกรและเอาใจใสขอมลเหลานน นามาใชปรบตวหรอเปลยนแปลงตวองคกรเอง องคกรเรยนรมการรบรและเรยนรในทกสวนขององคกร ไมใชรบรและเรยนรเฉพาะบคคลในกลมผบรหารระดบสง แตรบร ในทกกลมทกระดบของพนกงานเมอมการรบรและเรยนร

24

วรวธ มาฆะศรานนท (2550 : 11) ไดใหความหมายวา องคกรแหงการเรยนร เปนกระบวนการหนงของการบรหารทมงเนนใหองคกรและบคลากรมกระบวนการทางาน ทเพยบพรอมไปดวยประสทธภาพและมผลการปฏบตงานเปยมไปดวยประสทธผล โดยเปนการเชอมโยงรปแบบการทางานเปนทมเขากบการเรยนรและสรางความเขาใจในการเปลยนแปลงแลวเปดโอกาสใหเกดศกยภาพของทมงานในการพฒนาผลตภณฑและสรางนวตกรรมตาง ๆ รวมทงเปนชองทางใหไดรบความจงรกภกดตอผลตภณฑและบรการจากผ บรโภค สามารถเพม สวนแบงตลาดเพมพนกาไร เกศรา รกชาต (2549 : 28) ไดกลาววา องคกรแหงการเรยนร หมายถง องคกรทมงเนนพฒนาและปรบปรงขดความสามารถ ศกยภาพของบคลากร ทมงานและองคกรอยางตอเนอง อยตลอดเวลาเพอจะไดมาซงผลลพธอยางทสมาชกทกคนตองรวมกนจรง ๆ เสาวนต คาจนทา (2549 : 1 - 2) กลาววา องคกรแหงการเรยนร หมายถง องคกร ทสามารถเรยนร สรางองคความรเพอเพมพนสมรรถนะทจะกอเกดความกาวหนาในการดาเนน กจการไปสเปาหมายรวมขององคกร ประกอบไปดวย คนทมความมงมนทจะขยายขดความสามารถของตนผานกระบวนการเรยนรรวมกนเปนทมอยางตอเนอง การมบรรยากาศทเออตอการเรยนร รวมทงมการจดหาการสรางการถายโอนความรและการเปลยนแปลงพฤตกรรมอนเปนผลมาจากการใชความรใหม ๆ การใชแนวคดการจดการความรและเทคโนโลยทนสมยเพอสรางองคความรหรอนวตกรรมทมคณคาตอตนเอง ทมงานและองคกร การมเปาหมายเพอใหเปนองคกรทมคณภาพและสามารถดารงอยไดในสภาวะแวดลอมทเปลยนแปลงอยตลอดเวลาของสงคมโลกไดอยางสงางาม สจตรา ธนานนท (2552 : 118) ไดสรปความหมายขององคกรแหงการเรยนรไววา “องคกรทมความโดดเดนทางดานการเรยนรในระดบทสง เปนการเรยนรอยางเปนระบบ อยางตอเนอง และการเรยนรนนเปนไปโดยพรอมเพรยงกนทงองคกร” ปารฉตต ศงขะนนทน (ออนไลน. 2554) กลาววา “องคกรแหงการเรยนร” หรอเรยก ใหชดเจนวา “องคกรทมการเรยนร” เปนองคกรทมการสรางชองทางใหเกดการถายทอดความร ซงกนและกนระหวางบคลากร ควบคไปกบการรบรจากภายนอก เปาประสงคสาคญคอเออใหเกดโอกาสในการแสวงหาแนวปฏบตทดทสด (Best Practices) เพอนาไปสการพฒนาและสรางเปนฐานความรทเขมแขง (Core Competency) ขององคกรและใหทนตอการเปลยนแปลงของสงคมโลก ทเกดขนอยตลอดเวลา อานาจ วดจนดา (ออนไลน. 2554) เสนอวาองคกรแหงการเรยนร หมายถง องคกรทมลกษณะเปรยบเหมอนสถาบนการเรยนรซงบคลากรมการเรยนรอยางกวางขวาง แบบมสวนรวมและตอเนองเพอยกระดบศกยภาพ อนไดแกความร ความสามารถ ความชานาญของคน ทมงานและ

25

องคกร ซงสามารถนาไปใชในการเพมประสทธภาพในการทางาน โดยมการสนบสนนจากองคกรเทคโนโลยและเครองมอตาง ๆ เพอชวยใหการเรยนรน นมประสทธภาพสงสด และองคกร ประสบความสาเรจตามวตถประสงคอยางย งยน เซงเก (Senge. 1990 : 98) ใหความหมายของ องคกรแหงการเรยนรวาเปนองคกร ทบคลากรในองคกรนนมงมนทจะเพมขดความสามารถของตน มการสรางสรรคผลงานทเปน ความปรารถนาเปนสงทซงมสงใหม ๆ เกดขน และมการขยายขอบเขตของแบบแผนของการคด ทซงสามารถสรางแรงบนดาลใจใหม ๆ ไดอยางอสระและเปนทซงสมาชกขององคกรมการเรยนรอยางตอเนองถงวธการทจะเรยนรรวมกน เปนการมององคกรในระดบกวางไมไดเฉพาะเจาะจงวาจะตองเปนสถานททางานดานธรกจเทานนและเนนทผลสาเรจของบคคลทมองคกรเปนแหลง ของการเรยนรเพราะถาไมมการเรยนรของบคคลแลวกจะไมมการเรยนรขององคกรอยางแนนอน แตการทบคคลเรยนรแลวกไมไดเปนหลกประกนวาองคกรจะเกดการเรยนรเสมอไป หากองคกร ไมสามารถเชอมโยงผลสาเรจของบคคลเขากบผลสาเรจขององคกรโดยสวนรวมได การวน (Garvin. 1993 : 78) ไดเสนอความหมายขององคกรแหงการเรยนรวา องคกร ทมทกษะในการสรางความร การไดมาของความร และการถายโอนความร รวมทงการปรบปรงพฤตกรรม เพอสะทอนถงความรใหมและความเขาใจทลกซง (A Learning Organization is Organization Skilled at Creating, Acquiring, and Transferring Knowledge, and at Modifying Its Behavior to Reflect New Knowledge and Insights.)” สรปไดวาองคกรแหงการเรยนร เปนองคกรทเอออานวยประโยชนตอการใหบคลากร ทวทงองคกรสามารถแลกเปลยนเรยนรกนไดอยางทวถงตลอดเวลา บคลากรเกดการพฒนารวมกนอยางตอเนองพรอมทงเปดโอกาสใหนาผลจากการแลกเปลยนเรยนรมาใชในการปรบปรงแกไขปญหาทเกดขน การพฒนาตอยอดองคความรกระบวนการและสรางนวตกรรมใหม ๆ ทมคณคา ตอสงคม

แนวคดเกยวกบองคกรแหงการเรยนร

วจารณ พานช (2552 : 167) ไดเสนอแนวคดเกยวกบองคกรแหงการเรยนร (Learning Organization) วาเปนองคกรททางานผลตผลงานไปพรอม ๆ กบเกดการเรยนร สงสมความรและสรางความรจากประสบการณในการทางาน พฒนาวธทางานและระบบงานขององคกรไปพรอม ๆ กน ผลลพธ (Output) ขององคกรแหงการเรยนรคอ ผลงานตามภารกจทกาหนด การสรางศาสตรหรอสรางความรในสวนทเกยวของกบการปฏบตภารกจขององคกรนน รวมทงการสรางคน อนไดแก ผทปฏบตงานอยในองคกร หรอวามสวนเกยวของสมพนธกบองคกรจะเกดการเรยนร เปนการเรยนร

26

แบบบรณาการ โดยอาศยการทางานเปนฐาน องคกรแหงการเรยนรจะมลกษณะเปนพลวต (Dynamic) มการเปลยนแปลงในลกษณะของการพฒนาดานตาง ๆ คลายมชวต มผลงานดขนเรอย ๆ ทงในดานคณภาพ ประสทธภาพและการสรางนวตกรรม (Innovation) รวมทงมบคลกขององคกรในลกษณะทเรยกวา วฒนธรรมองคกร (Corporate Culture) ทผเกยวของสมพนธสามารถรสกได การสรางศาสตรหรอความรทหลากหลายท ง ท เ กยวกบงานทเปนเนองานขององคกรน น ศาสตรดานการจดการ ศาสตรดานองคกรการเรยนร เปนตน โดยอาจรวมมอกบหนวยงานวชาการหรอองคกรการเรยนรอน ๆ เพอการสรางศาสตรเหลานบนฐานวฒนธรรมและเศรษฐกจไทย การสรางคนเพอใหมความรและทกษะอนเกยวกบงานขององคกรและมเจตคต โลกทศน วธคด ในลกษณะของ “บคคลเรยนร” (Learning Person) รวมทงมทกษะของการเปนบคคลเรยนร องคกรแหงการเรยนรเปนองคกรท “ประหยดพลงงาน” เพราะมความสามารถในการ “รวมพลงภายใน” (องคกร) และดงดดพลงจากภายนอก (องคกร) เขามาใชในการสรางผลลพธขององคกร องคกร แหงการเรยนรพฒนาสรางสรรคองคกรโดยการผลตผลงาน สรางศาสตรและสรางคน องคกร แหงการเรยนรมปฏสมพนธกบภายนอกองคกรอยางชาญฉลาด องคกรแหงการเรยนรมกระบวนการเรยนรรวมกนจากการกระทา (Interactive Learning Through Action) ทงในหมบคลากรและระหวางองคกรกบภายนอก หลกสาคญ 5 ประการขององคกรแหงการเรยนรและบคคลเรยนร ไดแก 1. การคดเชงระบบ (Systems Thinking) 2. การเปนบคคลรอบร (Personal Mastery) 3. การมแบบแผนความคด (Mental Models) 4. การมวสยทศนรวมกน (Shared Vision) 5. การเรยนรรวมกนเปนทม (Team Learning) เซงเก (Senge. 1990 : 43) สรปไววา แนวคดสาคญขององคกรแหงการเรยนรอยทการใหความสาคญกบการเรยนร กระบวนการการเรยนรและความสามารถในการเรยนรของคนในองคกร โดยองคกรมบทบาทเปนผสรางและสนบสนนการเรยนรและทาใหการเรยนรกลายเปนวฒนธรรมองคกร โดยมทฤษฎการเรยนรเปนตวนา ดงนนการทจะสรางหรอพฒนาองคกรใหเปนองคกร แหงการเรยนรใหเกดกบบคคลทกคนทงทเปนทางการและไมเปนทางการ คอตองทาใหบคคล มความสามารถในการเรยนร องคกรจงจะเกดการเรยนร เนองจากการเรยนรจะทาใหบคคลเกด การเปลยนแปลงพฤตกรรมและพฒนาไปในทางทดดวย ดงนนการเรยนรนบวาเปนปจจยพนฐาน ทสาคญสาหรบการคงอยขององคกร ซงเสนอดงภาพประกอบ 2

27

การเปลยนแปลงพฤตกรรม

การเรยนร องคกรเปลยนแปลง ภาพประกอบ 2 การเปลยนแปลงพฤตกรรมองคการ ทมา : เซงเก (Senge. 1990 : 43) มารคอรด (Marquardt. 1996 : 43 - 45) กลาวถงแนวคด 5 ประการทจะเปลยนองคกรใหเปน “องคกรแหงการเรยนร” ไวในหนงสอชอ “Building the Learning Organization : A Systems Approach to Quantum Improvement and Global Success” ไวดงน 1. การสรางการเรยนรอยางตอเนองและทวถงทงองคกร ทงในระดบบคคล กลมงานและองคกร โดยการพฒนาการเรยนรจากการปฏบตใหเกดในองคกร เพมขดความสามารถของบคคล ในการเรยนรวธการเรยนร 2. การปฏรปองคกรใหกาวสความเปนเลศในการเรยนร โดยจะตองมงความสนใจไปท 4 องคประกอบ คอ วสยทศน วฒนธรรม กลยทธ และโครงสรางขององคกร โดยจะตองเปลยน ทงวตถประสงค และรปแบบจากเดมทใหความสนใจในเนองาน และผลตผลไปใหความสนใจกบการเรยนรและพฒนาไปพรอมกน อาท การกาหนดวสยทศนใหพนกงานพรอมทกาวไปขางหนาโดยมจดมงหมายเดยวกน การเปลยนวฒนธรรมองคการใหสนบสนนใหการกาหนดโครงสราง องคกร ใหยดหยน กะทดรด มการบรณาการ ไมคราคร เขมงวด โครงสรางขององคกรแหงการเรยนรจะตองมลกษณะเชงบงคบใหสมาชกจาเปนตองมการเรยนรอยเสมอ เชนจาเปนตองอาศยความร ดงกลาวในการทางาน เปนตน 3. การใหอานาจแกสมาชกในองคการทกภาคสวน ซงรวมถง ผจดการ พนกงาน ลกคาหนสวนธรกจ และชมชน โดยใหอานาจในการปฏบตงานและการเรยนร รวมถงการปฏบตตอพนกงาน โดยมองวาพนกงานเปนผมคณวฒและมความสามารถ การใหอานาจในการจดการ การสรางพนมตรหรอเครอขายแหงการเรยนรกบหนสวนและชมชน 4. การบรหารจดการองคความร โดยการแสวงหาและสรางสรรคองคความรอยเสมอ และมระบบการจดเกบขอมลจากภายในและภายนอกองคกรทสมาชกสามารถเขาสระบบไดโดยงาย มระบบการถายโอนและนาองคความรไปใชประโยชน มการพฒนากลยทธและกลไกในการแบงปนความรทวทงองคกรอยางตอเนอง

28

5. การนาเทคโนโลยมาสนบสนนใหเกดการเรยนรในองคกร อาท การใชเทคโนโลย สารสนเทศมาใชใหเกดประโยชนในการถายโอนองคความร การใชเทคโนโลยรปแบบตาง ๆ สนบสนนการเรยนร เชน การเรยนรทางไกลในรปแบบตาง ๆ และมการใชระบบสนบสนน การปฏบตงานอเลกทรอนกส (Electronic Performance Support Systems) เกพารท และคณะ (Gephart and et al. 1996 : 35 - 45) ไดใหแนวคดวา องคกรแหงการเรยนรควรมลกษณะทสาคญ 5 ประการ ดงน 1. มการเรยนรอยางตอเนองในทกระดบของระบบภายในองคกร ผคนรวมกนเรยนร และถายโอนการเรยนรแกกน รวมกนผลกดนใหเกดมรรคผลในทางปฏบต 2. มการสรางองคความรและมการแบงปนความร ไมใชแตเพยงมงสรางหรอจบกระแส ใหม ๆ เทานน แตยงมการสงผานความรแกกนอยางรวดเรว เผยแพรใหแกผอนทตองการใชได อยางรวดเรวทนท 3. สนบสนนการคดอยางเปนระบบและวพากษวจารณใหผคนไดรจกคดวธใหม ๆ ตรวจสอบความคด ความเชอคานยมของตน 4. สรางวฒนธรรมการเรยนรใหรางวลกบความคดสรางสรรค วฒนธรรมการบรหารงานและวฒนธรรมขององคกร ระบบการประเมนผลการปฏบตงานเกอหนนความเปนผทาหนาท เปนคร เปนพเลยง 5. ยดคนเปนศนยกลาง คานงถงความเปนปกตสข มสวนใหกบองคกรและไดรบ การพฒนาไปดวย สรปแนวคดของการเปนองคกรแหงการเรยนร มงเนนทกระบวนการเรยนรและ ความสามารถในการเรยนรของบคคลในองคกร โดยองคกรมหนาทสาคญในการทจะชวยพฒนาบคคลใหเกดการเรยนรซงอาจแตกตางกนตามบรบทและสภาพแวดลอมของแตละองคกร ความสาคญขององคกรแหงการเรยนร ทพวรรณ หลอสวรรณรตน (2549 : 7 - 10) ไดกลาวถงความสาคญของการเปนองคกรแหงการเรยนรวาเปนผลมาจากปจจยภายในและภายนอกองคกร ไดแก 1. การเปลยนแปลงทรวดเรว ยอมสงผลใหความรทมอยลาสมยเรวขนและบคลากร จะตองเรยนรทกษะใหมในเวลาทสนลง เทคโนโลยสมยใหมและการแขงขนในรปแบบทคาดการณไมถงจะเกดขนทกวน ดงนนจงตองมการแนะนาเครองมอใหม ๆ กระบวนการและกลยทธใหม ๆ มาใชในองคกรอยางตอเนอง การจดการความรทาใหการใชความรทมอยทาไดอยางเตมทรวมทงเปนการชวยในการถายโอนและดดซบความรใหมทวทงองคกร ซงธรรมชาตในการทางานมการเปลยนแปลงไป ในสมยกอนแรงงาน (Labor Intensive) มความสาคญในการผลตสนคาและบรการ

29

แตในปจจบนงานจานวนมากตองการการวางแผนและตดสนใจ ลกษณะดงกลาวตองใชความร ทชานาญ นอกจากนงานยงมการเปลยนแปลงในลกษณะทคาดการณไดยาก การระบเฉพาะเจาะจงวาความตองการความรแบบใดกทาไดยากเชนกน ดวยเหตน ลกษณะของบคคลกบการปรบตวจงมความสาคญมากทสดในการทางานและบางองคกรจะเรมใหรางวลดานการงาน เมอบคลากร ไดแสดงความสามารถในการแสวงหาความรและมความชานาญในความรใหม ๆ 2. การลดขนาดองคกรทาใหมการลดจานวนบคลากรและทาใหประสบการณสวนหนงขององคกรหายไป การใหบคลากรทมประสบการณลาออกจากงานทาใหองคกรสญเสยความสามารถและความรทสาคญทอยในตวของบคลากรไปดวย บคลากรใหมแมจะมพนฐานทางการศกษาทด ในสาขาทตองการแตกยงตองการเวลาและประสบการณกอนทจะพฒนาใหเกดความเชยวชาญเฉพาะดานใหกบองคกร 3. สนคาและบรการมลกษณะทใชความรมากขน ปจจบนองคกรตาง ๆ พยายามสราง สนคาหรอบรการของตนใหมลกษณะแตกตาง โดยการทาใหสนคาและบรการมองคประกอบท “ฉลาด” (Smart) ขน เชน รถยนตทสามารถเรยนรรปแบบและพฤตกรรมของผขบขไดหรอรถยนต ทสามารถเรยนรทจอดเองไดโดยไมตองอาศยคนขบ การนาอนเทอรเนตมาใชในการทางานทงในภาครฐและเอกชน เชน การประมลทางอเลกทรอนกส (E-auction) ลกษณะของสนคาและบรการเหลานลวนตองการใชความรเปนสวนประกอบทงสน ดงนนการจดการความรจงเปนสงสาคญสาหรบ การสรางหรอพฒนาสนคาและบรการเหลานดวย ดงน นหากองคกรไมมการรวบรวมความร ในองคกรอยางเปนระบบแลวการพฒนาใหเกดความรในสนคาและบรการนนกจะทาไดยากขน ดงตวอยางทเกดขนกบบรษทฟอรด เมอวศวกรพฒนารถยนตรนใหมตองการลอกเลยนแบบจาก รถรนทอรส ซงเปนรถตนแบบเพอทาใหการพฒนาเปนไปอยางรวดเรว แตปรากกวาวาไมมใครจาบนทกเหตการณนนไว จงทาใหการออกแบบรถรนใหมใชเวลามากกวาทควรจะเปน 4. ความไดเปรยบในการแขงขนอยางย งยน ความรถอเปนแหลงทจะสรางความไดเปรยบในการแขงขนแบบยงยน เนองจากปจจบนอตราการเปลยนแปลงทางสงคมและการแขงขนเพมขนอยางรวดเรว ในสถานการณเชนนเปนการยากทจะปองกนไมใหคแขงขนลอกเลยนแบบหรอ ปรบปรงผลตภณฑ นอกจากนยงมปจจยเรองการเปลยนงานของผปฏบตงาน เทคโนโลย ซงมราคาถกลง กระบวนการจดการตาง ๆ ทเกดขนซงทาใหการรกษาความไดเปรยบในการแขงขนทาไดยากยงขน นอกจากนการทวงจรชวตของนวตกรรมส นลง คแขงขนสามารถสรางสนคาทมคณภาพ และราคาถกไดในเวลาไมนานนก ความสามารถขององคกรในการสรางเกบรกษาและประยกตความรเพอใหทนตอการเปลยนแปลงทรวดเรวจงถอเปนปจจยทสาคญของความสาเรจทนาไปสความอยรอดและการไดเปรยบในการแขงขนแบบยงยน

30

5. กระแสโลกาภวตน เปดโอกาสใหลกคามทางเลอกในเรองสนคาและบรการมากขน ดงน นองคกรจงตองเรงปรบปรงประสทธภาพนวตกรรมของสนคาและบรการใหมากขน อลวน ทอฟเลอร (Toffler) ผเขยนหนงสอเรองคลนลกทสาม (The Third Wave) ไดแบงสงคมมนษยเปนสามยค แตละยคมปจจยการผลตทสาคญทเปนแรงขบเคลอนใหสามารถผลตสนคา และบรการออกมาไดคอ ยคเกษตร มทดนและแรงงานเปนปจจยการผลตทสาคญ ยคอตสาหกรรมและเครองจกรและยคสารสนเทศ อยางไรกตามในป 1994 ดรกเกอร (Drucker) ไดกลาววา ยคปจจบนและอนาคตเปนยคของสงคมแหงความร ซงเปนยคทปจเจกชน องคกรอตสาหกรรม และประเทศตาง ๆ ตองแสวงหาและประยกตความรเพอจะเปนปจจยทสรางความไดเปรยบ ในการแขงขน สงคมแหงความรจงมความแตกตางจากสงคมยคกอน ๆ ทอาศยเพยงทดน แรงงาน ทน เครองจกร ขอมลและสารสนเทศเทานน 6. กฎหมายทเกยวของในประเทศไทยไดมการออกพระราชกฤษฎกาวาดวยหลกเกณฑและวธการบรหารกจการบานเมองทด พ.ศ. 2546 หมวดท 3 โดยระบวา สวนราชการตองมการพฒนาความร เพอใหมลกษณะเปนองคกรแหงการเรยนรอยางสมาเสมอ พระราชกฤษฎกา จงเปนปจจยภายนอกทมผลใหหนวยงานภาครฐจะตองปฏบตตาม ปจจบนจงเหนวามหนวยงานภาครฐหลายหนวยงานไดนาการจดการความรมาใชในองคกรแลว 7. เกณฑรางวลคณภาพ รางวลคณภาพของประเทศตาง ๆ ไดกาหนดใหการจดการความร เปนเกณฑหนงในการพจารณาตดสนความมคณภาพขององคกร ไมวาจะเปน Malcolm Baldridge National Quality Award ของสหรฐอเมรกา หรอ Thailand Quality Award ดงนน องคกรทตองการการยอมรบในระดบสากลจงจาเปนตองปรบปรงการจดการในองคกรโดยเฉพาะการจดการความร ยรพร ศทธรตน (2552 : 25) การปรบเปลยนองคกรเพอเปนองคกรแหงการเรยนร เ ปนทยอมรบกนในตางประเทศวาเปนว ธการเตรยมความพรอมขององคกรเ พอรองรบ สภาพแวดลอมทางธรกจทมการเปลยนแปลงอยตลอดเวลา ตลอดจนมตวอยางของบรษทชนนา ทประสบความสาเรจจากการปรบเปลยนองคกรเปนองคกรเพอการเรยนรอยางมากมายและบรษทเหลานนกสามารถทจะเดนฝาวกฤตและอยรอดเจรญรงเรองได เซงเก (Senge. 2006 : 1) กลาววา จตวญญาณขององคกรแหงการเรยนร คอ องคกรเรยนรผานกลมบคคลทเรยนร โดยการเรยนรของแตละคนไมไดเปนหลกประกนวาเกดการเรยนร ในองคกรขน แตการเรยนรของแตละองคกรจะเกดขนไดตอเมอบคคลมการเรยนรเทานน ฟลเมอร และคย (Fulmer and Key. 1998 : 335) กลาววา องคกรแหงการเรยนร คอ กลมคนททางานรวมกน เพอเพมพนความสามารถในการสรางผลงานทเปนทตองการ

31

สรปไดวา องคกรแหงการเรยนร มความสาคญเปนอยางมากเพราะการดาเนนงาน ของแตละองคกร ตองการแสวงหาความรหรอการเรยนรสงใหม ๆ ซงจะชวยใหองคกรสามารถเผชญหนากบการเปลยนแปลงทงภายในและภายนอกเพอความอยรอดและเปนการสรางเสถยรภาพใหแกองคกรในระยะยาว ปจจยทผลกดนใหเกดองคกรแหงการเรยนร จรชฌา วเชยรปญญา (ออนไลน. 2549) ไดใหมมมองวาปจจยทผลกดนใหเกดองคกร แหงการเรยนร ประกอบดวย 3 ประการ ดงน 1. มมมองทเปนระบบ (System Perspective) โดยภาพรวมมองเหนและเขาใจถง กระบวนการและความสมพนธของระบบตาง ๆ ทวทงองคกร 1.1 มมมมองทเปนระบบเปาหมายและคานยมรวมกนทงองคกร 1.2 มวสยทศน เปาหมาย และคานยมรวมกนทงองคกร 1.3 เปนการมองวาองคกรสามารถเรยนรและเตบโตได 2. มมมองในเชงกระบวนการ (Process Perspective) 2.1 เลงเหนโอกาสในความไมแนนอนเพอสรางความเจรญกาวหนา 2.2 สามารถปรบตวและตอบรบกระแสการเปลยนแปลงไดด 2.3 สรางวฒนธรรมของการใชการเสรมแรงและการเปดเผยขอมลองคกร 2.4 มการกระจายอานาจการตดสนใจดวยการเพมอานาจการปฏบตงานแกพนกงานในองคกร 2.5 มการสรางเครอขายทงภายในและภายนอกองคกร (พนกงาน เทคโนโลย ชมชน) 2.6 มการใหรางวลสาหรบความคดสรางสรรค และมการจดทาโครงการเพอรบรองความคดดงกลาว 2.7 สรางความไวเนอเชอใจใหเกดทวทงองคกรมงการปรบปรงแกไขอยางตอเนอง มการใชระบบการสารวจและประเมนทกษะและสมรรถนะของการเรยนร 2.8 มระบบตาง ๆ เพอการเรยนรและใชประโยชนรวมกนในองคกร 3. มมมองเกยวกบคน (Human Perspective) 3.1 สนบสนนใหพนกงานในระดบลางไดมโอกาสและสามารถอธบาย ความคบหนาและอปสรรคในการทางานได 3.2 สนบสนนใหผบรหารทาหนาทเปนผชแนะพเลยงทปรกษาและเปนผเกอหนน การเรยนรแกสมาชกขององคกร

32

3.3 มผทเปนแมแบบเกยวกบการกลาเสยงและกลาทดลองปฏบตในสงทคดดแลว เปนทปรกษาและเปนผเกอหนนการเรยนรแกสมาชกขององคกร

3.4 ใหการสนบสนนและสงเสรมการจดตงทมปฏบตงานทกรปแบบ 3.5 มการใชคณะทางานทรวมผปฏบตงานจากหลาย ๆ สวนงาน วจารณ พานช (ออนไลน. 2550) ไดเสนอทศปฏบต การปฏบตสความเปนองคกร แหงการเรยนรของหนวยราชการไวนาสนใจวา การพฒนาหนวยราชการใหเปนองคกรแหงการเรยนร เปนหวใจของการปฏรประบบราชการ เปนทศทางทยอมรบกนทวไป แตวถสความเปนองคกร แหงการเรยนรยงสบสน คลาย ๆ หลงปา ยงไมรวาเดนไปทศทางไหนจงจะถงเปาหมาย เผลอ ๆ บางหนวยงานอาจเดนไปทางทศตรงกนขามเสยดวยซ า เพราะการดาเนนการจดการความรหรอ ทากจกรรมเพยงเพอใหเปนไปตามขอกาหนดของหนวยเหนอหรอตามกฎเกณฑกตกา ไมได ดาเนนการสรางวฒนธรรมแหงการเรยนร วฒนธรรมแหงการรเรมสรางสรรคขนภายในองคกร เขาทานองมแตเปลอกไมมแกน หรอฟอรมดแตสาระนอย การวดความเปนองคกรแหงการเรยนรและวดการจดการความรกวดกนตน ๆ ไมไดวดความหนกแนนของพนฐาน เพอชวยกนขบเคลอนระบบราชการไทยไปสระบบเรยนรเปนองคกรแหงการเรยนรผานกระบวนการจดการความร จงขอเสนอความเหนเกยวกบ “แกนเพอการปฏบต” หรอหวใจในการดาเนนการจดการความร เพอบรรลความเปนองคกรแหงการเรยนร โดยเสนอเปน “ทศปฏบต” หรอการดาเนนการ 10 ประการ ดงน ปฏบตท 1 สรางวฒนธรรมใหม จะตองเปลยนวฒนธรรมองคกรของหนวยราชการจากวฒนธรรมอานาจเปนวฒนธรรมความร จากการบรหารงานแบบควบคม - สงการ (Command and Control) เปนบรหารแบบเอออานาจ (Empower) ใหขาราชการทกระดบชนรเรมสรางสรรค วธทางานใหม ๆ ได เปลยนการไหลเวยนของความรหรอสารสนเทศ จากการไหลขนลงตามแทงอานาจ เปนไหลเวยนไปทกทศทางภายในองคกร เปลยนความหมายของคาวา “ผนา” ทหมายถง ผบรหารสงสด เปนหมายถงทกคนในองคกร เพราะในนยามใหมของคาวาวา “ภาวะผนา” นน หมายถง ความสามารถในการรเรมวธการทางานใหม ๆ รเรมงานใหม ตามขอบเขตความรบผดชอบของตน เพอใหบรรลวสยทศนขององคกร ปฏบตท 2 สรางวสยทศนรวมดาเนนกระบวนการใหคนในองคกรรวมกนกาหนด วสยทศน หรอปณธานแหงความมงมน และเปาหมายโดยไมใชแครวมกนกาหนดเทานน แตตองรวมกนตความ ทาความเขาใจซ า ๆ จนเขาใจลาลงไปถงวธปฏบต พฤตกรรมความเชอและคณคา จนเกดสภาพความเปนเจาของ วสยทศนนน ในสมาชกทคนขององคกร นคอบทแรกของการ รวมพลงหม สรางพลงทวคณในการทางาน

33

ปฏบตท 3 สรางและใชความรในการทางาน ทกคนสรางและใชความรในการทางาน และในกจกรรมเพอการดารงชพทกประเภท ทกหนวยงานสรางและใชความรในการทางาน ทกภาคสวนของสงคมสรางและใชความรในการทางาน เมอมการทางาน ผปฏบตงานจะม ประสบการณในประสบการณม “ความรในคน” (Tacit Knowledge) อย ถาเอาความรจากประสบการณในผรวมงานมาแลกเปลยนเรยนรกน จะเกดการยกระดบความร และสามารถบนทกออกมาเปน “คลงความร” จากการทางาน สาหรบนาไปใชในการทางานใหมผลสมฤทธยงขนอก วนเวยนไป ไมจบสน เทคนคอยางหนงในการ “ถอดความร” จากการทางานเรยกวา AAR (After Action Review) ความรทเอามาใชนอกจากเอามาจากกลมผปฏบตงานรวมกนกจะตองรจกไขวควาหา มาจากภายนอกหนวยงานดวย ปฏบตท 4 เรยนลด การพฒนางาน ไมวาจะเปนการพฒนาคณภาพ ประสทธภาพ หรอ ผลสมฤทธ ตองไมเรมตนจากศนย ไมมงคดคนหาวธการทางานทแยบยลดวยตนเอง เพราะจะทาใหเสยเวลาโดยใชเหต ไมเกดการลดขนตอนการทางาน (Economy of Speed) ตองยดแนวความคด ตามธรรมชาตวา เปาหมายของผลงานทเรามงหมายนจะตองมคนอนทดลองทามาแลวและทาอยางมผลสมฤทธสง ประสทธภาพสง คณภาพสงอยแลว เราตองเสาะหาใหพบและขอเรยนรจากเขา คอ ใชยทธศาสตร “เรยนลด” แลวตอยอดนนเอง ความรทเราไปขอเรยนเปนความรเพอการปฏบตและ “คร” ของเรากไดความรเหลานนมาจากการปฏบต จงเทากบเปนการเรยนร “ความรในคน” (Tacit Knowledge) นนเอง เทคนคการเรยนรจากผม “วธการยอดเยยม” (Best Practices) ไดแก การวดเปรยบเทยบสมรรถนะ (Benchmarking) และการเรยนรแบบเพอนชวยเพอน (Peer Assist) ตองไมลมวา การเรยนลดนตองไมเรยนแบบคดลอก แตตองเอาความรของเขามาปรบใชให เหมาะสมกบสภาพแวดลอมของเรา แลวจงดาเนนการ “ตอยอด” ดวยความคดสรางสรรคของเราเอง ปฏบตท 5 สรางการเปลยนแปลงดวยยทธศาสตรเชงบวก ใชวธคดเชงบวกวาตาม วสยทศนทรวมกนกาหนดนน มบางคนหรอบางหนวยงานยอยมวธปฏบตเพอบรรลเปาหมายนน อยแลว ใหเสาะหาตวอยางของ “วธการยอดเยยม” เหลานนใหพบ นามายกยองและจดกระบวนการ “แบงปนความร” เพอขยายผลไปยงหนวยงานอนภายในองคกร เรองใดทไมม “วธการยอดเยยม” อยภายในองคกรกจะตองมอยในองคกรอน เรากสงเสรมใหคนของเราไปขอเรยนรจากเขา เมอเกดการทางานทประสบผลสาเรจเปนทนาภาคภมใจ กจดเวทใหมการนาเสนอ ยกยองและ แลกเปลยนความรและวธการกนภายใน องคกรยทธศาสตรนไมมงเนนเสาะหา ไมเนนการแกปญหา แตมงเสาะหาความสาเรจ เนนการขยายผลสาเรจและยกระดบผลสาเรจ ซงจะยงสรางเจตคตเชงบวก วธคดเชงบวก กลายเปนวฒนธรรมองคกรอกอยางหนง

34

ปฏบตท 6 จดหา “พนท” หรอ “เวท” หมายถงพนทสาหรบแลกเปลยนเรยนร ทงอยาง ไมเปนทางการ เชน การมหองกาแฟใหผคนในองคกร (ทงในหนวยงานเดยวกนและตางหนวยงาน) ไดพบปะ ไตถามหาวธแกปญหาของงานในบางเรองหรอเลาถงผลสาเรจหรอการเรยนรใหม ๆ การจดใหรบประทานอาหารเทยงดวยกนและคยกนเรองเบา ๆ เกยวกบงาน หรอการจดมหกรรมประจาป นาเสนอผลงานสรางสรรคภายในองคกร เปนตน “พนท” สาหรบแลกเปลยนเรยนร อาจเปน “พนทจรง” สาหรบใหคนมาพบหนากนโดยตรง หรออาจเปน “พนทเสมอน” ใหคน ไดพบกนผานไอซท (ICT) เชน อนทราเนต เวบบอรด เวบไซต ปฏบตท 7 พฒนาคน เนนการพฒนาคนผานการทางาน คอพฒนาคน- พฒนางาน ไปพรอม ๆ กน ซงกคอผานกระบวนการจดการความรนนเอง คนทเกดการพฒนาจะเปน “บคคลเรยนร” เปนคนทมทกษะและเจตคตในการเรยนร คอ มทกษะในการสรางความรจากการทางาน มทกษะในการเรยนรรวมกนผานการปฏบต (งาน)” (Interactive Learning Through Action) มทกษะในการใชความรในการปฏบตงาน มทกษะในการเรยนรจากผอน รวมกบผอน มทกษะในการ แบงปนความรและ มทกษะยอยอน ๆ อกมากมาย เชน ทกษะดาน “สนทรยสนทนา” (Dialogue) ทกษะในการฟงอยางลกซง (Deep Listening) ทกษะในการจดการแบบแผนทางความคด เปนตน ปฏบตท 8 ระบบใหคณ ใหรางวล รางวลทสาคญทสดคอ ความภาคภมใจในความม คณคาของตน ความสขจากการไดรบการยอมรบ การเปนสมาชกทมคณคาขององคกร การทผคน ในหนวยงานมความรกใครปรองดองกน เปน “สวรรคในททางาน” ดงนน รางวลไมจาเปนตองเปนเงนหรอการเลอนยศ เลอนขน เลอนเงนเดอน เสมอไป รางวลแกพนกงานอาจตองใหแกทมงาน ทรวมกนสรางผลสาเรจนน ควรลดการใหรางวลผลงานสวนบคคลลงไป เพอเปนสญญาณการสรางวฒนธรรมการทางานเปนทม ในทางตรงกนขาม ควรหลกเลยงการลงทาความลมเหลวทเกดจาก การรเรมสรางสรรคเพอการบรรลวสยทศนขององคกร แตควรสงเสรมใหมการเรยนรจาก ความลมเหลวและถามการเรยนรสงสงมากกอาจใหรางวลการเรยนรจากความลมเหลวนน เพอปองกนการทาผดซ า ซงอาจกอผลเสยหายรายแรงได ปฏบตท 9 หาเพอนรวมทาง ทาเปนเครอขายอยาทาองคกรเดยวโดด ๆ เพราะจะขาดพลง ขาดแรงกระตน เปนธรรมขาตของการดาเนนการสรางสรรคหรอเปลยนแปลง พอทาไประยะหนงจะลาและอาจหมดแรงลมเหลวไปเลย แตถาทาเปนเครอขายจะมการกระตนเสรมพลงหรอม ผลสาเรจทจดเลก ๆ บางหนายงานเปน “นาทพยชโลมใจ” และเอามาแลกเปลยนเรยนรเพมความตนเตน มเทคนคการจดการความรเปนเครอขาย ซงจะชวยใหดาเนนการจดการความรไดอยางเปนระบบ มองเหนภาพรวมและเหนลทางแลกเปลยนเรยนรระหวางกนภายในเครอขาย

35

ปฏบตท 10 จดทา “ขมความร” ขมความรในทน เปนการรวบรวมความรท “ถอด” มาจากการทบทวนหลงการปฏบต (AAR), การหาผชวย (ทมผชวย) (Peer Assist) หรอ และการแลกเปลยนเรยนรในรปแบบอน ๆ เปนความรทเนน “ความรจากการปฏบต” และ “ความรเพอการปฏบต” คอเปนความรทฝงลกในตวคน (Tacit Knowledge) แตเมอรวบรวมเปน “ขมความร บนทกไว กจะทาใหความรของบคคลกลายเปนความรขององคกร สามารถนามาใชไดงายและมการจดระบบใหคนหางาย รวมท งคอยปรบปรงใหทนสมยอยเสมอ จากการนาไปใชแลว “ถอด” ความรจากการปฏบตหมนเวยนกนเปนวฏจกรไมรจบ ดงนน “ขมความร” จงมลกษณะทเคลอนไหวอยตลอดเวลา หนวยงานราชการจะเปนองคกรแหงการเรยนรได ขาราชการในหนวยงานตองเปนบคคลเรยนร ซงหมายถงเรยนรจากการทางาน เรยนรรวมกนผานการปฏบตงาน โดยใชการจดการความรและหลกวนย 5 ประการขององคกรแหงการเรยนรเปนเครองมอ วถสการเปนองคกรแหงการเรยนรของหนวยงานราชการมวถเดยวคอ วถแหงการปฏบตและทสาคญผบรหารองคกรตองไมเพยงแตบรหารงาน ตองบรหารทศปฏบตดวย จงจะเกดผลสรางสรรคองคกรแหงการเรยนร มารควอรต (Marquardt. 1996 : 33 - 34) กลาววา สภาพองคกรในปจจบน เผชญกบ การเปลยนแปลงและปจจยผลกดนในดานตาง ๆ ดงน 1. โลกาภวตนและเศรษฐกจโลก เปนการเปลยนแปลงของโลกทมวธปฏบตและคานยมรวมกนมากขน การเชอมโยงระหวางประเทศทาใหองคกรมความเปนนานาชาต เกดการผนกกาลงและรวมตวดานเศรษฐกจและสงคมมากขน จากความงายในการสอสารทงดานภาษา เครองมอ สอสารททาใหผคนทวโลกเชอมถงกนได ทาใหองคกรกาวสความเปนองคกรระดบโลก การแขงขนจงไมไดเกดขนเฉพาะพนทของตนเอง แตเปนการแขงขนในระดบนานาชาตซงพนธกจสาคญ ขององคกรกคอ การสรางผลตภณฑ (สนคาหรอบรการ) ทมคณภาพและราคาทผบรโภคพงพอใจ จงกลายเปนความทาทายขององคกรในการทจะพฒนาตนใหอยรอดเพอกาวหนาไปสองคกรชนนา 2. ความกาวหนาของเทคโนโลย การพฒนาอยางไมหยดย งของเทคโนโลยทาใหเกดความรและนวตกรรมใหม ๆ คงไมมองคกรใดปฏเสธวา เทคโนโลยเปนโครงสรางพนฐานสาคญอยางหนงของทกองคกรตองม โดยเฉพาะอยางยงเทคโนโลยททกคนรจกกนอยางกวางขวาง ทเรยกวาเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร ซงเปนสงททาใหสงคมเชอถงกนได สงผลถงการดาเนนกจกรรมของมนษยใหสามารถทาไดงายและสะดวกรวดเรวขน ไมวาจะเปนการตดตอสอสาร แลกเปลยนขาวสาร การศกษาเรยนรประจาวนของผคน ดานอตสาหกรรมการผลตฯลฯ จะเหนไดวาเทคโนโลยสรางความเปลยนแปลงใหเกดกบชวตประจาวนของคน รวมไปถงการทางาน ขององคกรดวย ซงจะตองมการปรบเปลยนพฤตกรรมการทางานดวยการใชประโยชนจากเทคโนโลยเพอเพมทงปรมาณและคณภาพของผลตภณฑนนเอง

36

3. การปฏรปและการปรบเปลยนในองคกร การแขงขนทรนแรงมากขน ทาใหหลายองคกรมการปรบเปลยนและใหความสาคญกบการนาหลกการหรอกระบวนการใหม ๆ เขามาใชในการทางาน เพอจดการกบความเปลยนแปลงทตองเผชญ บางองคกรมการปรบตวเสมอนกบการเรมตนใหมกม เชน องคกรภาครฐหลายแหงทมการปฏรปตวเอง เนองจากระบบราชการไดมการเพม กระบวนการในการตรวจสอบคณภาพการทางานทเขมงวดมากขน ดงจะเหนไดจากการจดตงหนวยงานพฒนาระบบบรหารจดการภาครฐทเรยกวา สานกงานคณะกรรมการพฒนาระบบราชการ (ก.พ.ร.) เพอตดตาม แนะนาและใหความรเกยวกบการพฒนากระบวนการดาเนนงานและใหบรการ ของหนวยงานตาง ๆ ทงนสานกงานคณะกรรมการการพฒนาระบบราชการมการผลกดนใหหนวยงาน นาทฤษฎและแนวคดการจดการสมยใหมเขามาใช อาท การจดการความร การพฒนาตวชวด ผลการดาเนนงานดวยระบบการบรหารงานและประเมนผลทวทงองคกร (Balanced Scorecard) 4. ความตองการของลกคาหรอผ บรโภคทเพมขน การจดการองคกรยคใหมน น ใหความสาคญกบลกคาหรอผรบบรการมาเปนอนดบแรก ฉะนนจานวนลกคาหรอผรบบรการ ทหลากหลาย มจานวนมากและมความตองการทหลากหลายมากขนนน ไดกลายเปนแรงกดดน ตอองคกรอกประการหนง ซงทาใหทกองคกรตางตนตวในการหากลยทธการดาเนนงานเพอใหตอบสนองลกคาไดตรงกบความตองการและมคณภาพทสด 4.1 ราคา ผลตภณฑนน จะตองมราคาถกทสด ผบรโภคสนเปลองนอยทสด 4.2 คณภาพ ผลตภณฑมคณภาพตรงตามความตองการและเกนคาดหวงของผบรโภค 4.3 เวลา ผบรโภคไดรบผลตภณฑทตองการเรวทสดและสะดวกทสด 4.4 ผลตภณฑและบรการ สรางความพงพอใจแกผบรโภค ผบรการมจตในการบรการและพรอมบรการ สนคาซอมแซม หรอเปลยนอปกรณไดงาย 4.5 นวตกรรม ผลตภณฑมความแปลกใหมและแตกตางจากผลตภณฑอน ๆ 4.6 การปรบแตงใหเขากบความตองการของลกคา 5. การแขงขนกนดวยความร ความรไดกลายเปนสนทรพยอนคาและสาคญขององคกรในยคใหมองคกรแขงขนกนดวยศกยภาพของบคลกากรทใดมบคลกรทมความรความสามารถ เปนผเชยวชาญกจะมอานาจในการสรางและพาองคกรไปสเปาหมายไดเรวและสาเรจมากกวาคแขงเพราะบคคลจะเปนผคดคนนวตกรรม องคความร ทาใหองคกรสามารถผลตสงใหม ๆ ออกมา ในตลาด ไดเปรยบองคกรอน ซงเปนจดสาคญทจะทาใหองคกรอยรอด 6. บทบาททเปลยนแปลงขององคกร ยคของความรไดเปลยนแปลงสภาพการทางาน ของคน จากทเคยทางานดวยทกษะแบบเดมซ า ๆ กลายเปนตองเรยนรวธรบมอกบการทางานและ

37

สงใหม ๆ ทอาจเกดขนโดยไมคาดคด จากทเคยอาศยความจาและขอเทจจรงกปรบเปลยนไป เปนการคดสรางสรรค การเผชญกบความเสยงและเรยนรวธจดการ เนวส และคณะ (Nevis and et al. 1995 : 73) ไดกลาววาปจจยทสนบสนนผลกดนการเปนองคกรแหงการเรยนรม 7 ประการ ดงน 1. ความร การทจะเปนองคกรแหงการเรยนรไดนน องคกรทจะเปนองคกรแหงการเรยนรไดน นจะตองมการพฒนาความรใหมๆ จากภายในองคกรหรอจากการคนควาหาความรจาก แหลงความรภายนอกองคกรไดอยางสะดวกและทวถง 2. การเนนผลตภณฑหรอกระบวนการองคกรทจะประสบความสาเรจเปนองคกร แหงการเรยนรจะตองใหความสาคญกบความรเกยวกบผลลพธหรอผลผลตหรอเลอกเนนไปทกระบวนการและขนตอนการปฏบตงาน 3. การจดทาเอกสารความรทบคคลประมวลจากการศกษาหรอประสบการณอาจสญหายเมอบคคลนนลาออกจากองคกรไป ซงอาจสงผลใหกระบวนการและความเขาใจอยางลกซงหายไป ดงนนการคงสภาพความรและกระบวนการใด ๆ ในองคกรจะตองมการจดทาเปนเอกสารความรของสวนรวม 4. การเผยแพรความร การแลกเปลยนความรและประสบการของสมาชกภายในองคกรไมวาจะเปนการพบปะพดคยหรอการศกษาจากเอกสารจะเปนการสรางบรรยากาศแหงการเรยนรในองคกร 5. การใหความสาคญกบการเรยนรภายในองคกรม 2 ลกษณะ คอ วงจรการเรยนร แบบทศทางเดยว (Single - loop Learning) และวงจรการเรยนรแบบ 2 ทศทาง (Double - loop Learning) การเรยนรภายในองคกรทประสบความสาเรจ จะเปนทงสองแบบน 6. การเนนคณคาหรอเอาใจตลาด องคกรใหการสนบสนนและเหนคณคาของ ความสามารถหลกและการลงทนในการเรยนรแบบใด สาหรบการลงทนในการเรยนรนนจะตองใชบคลากรและเงนเพอพฒนาความรและทกษะเปนระยะเวลานาน ซงรวมไปถงการฝกฝนและ การศกษาโครงการทดลองแบบฝกหดเพอการพฒนาทรพยากรทมอยและอน ๆ ถาองคกรใดองคกรหนงเนนในดานวศวกรรมหรอแรงจงใจดานการตลาด องคกรกจะเลอกทจะลงทนในการเรยนร ดานนนซงสามารถแบงไดเปน 2 แบบ คอ กจกรรมทถกกาหนดขนภายในเกยวกบธรรมชาตของ การออกแบบและการผลต และกจกรรมทมงเนน สวนภายนอกทเกยวกบธรรมชาตของการขาย และบรการสงมอบสนคา แบบแรกน นจะเกยวกบขนตอนของการวจยพฒนา ผลภณฑและ วศวกรรมการผลต สวนแบบทสองนนเกยวกบกจกรรมในการขาย

38

7. การมงเนนไปทการพฒนาทกษะองคกรแหงการเรยนรจะตองพฒนาความรและทกษะใหกบสมาชกในองคกรทงในรปแบบกลมและแบบบคคลซงจะเปนการขยายขดความสามารถ ของบคคลและองคกรทงในเรองของความร (Knowledge) และทกษะ (Skill) สรปไดวาองคกรแหงการเรยนรเกดขนจากปจจยหลายประการไมวาจะเปนปจจยภายในหรอปจจยภายนอกองคกรทสงผลตอความอยรอดขององคกร โดยเฉพาะความรเปนสนทรพยทมคาของแตละองคกรบคลากรในองคกรเองตองเปนบคคลรอบร พรอมทจะเรยนรและปรบตวอยเสมอ เพอสรางความไดเปรยบเชงแขงขนโดยอาศยเทคโนโลยและนวตกรรมททนสมย ซงจะนาพา องคกรไปสความเจรญกาวหนาอยางย งยน ลกษณะขององคกรแหงการเรยนร น าทพย วภาวน และคณะ (2555 : 6 - 18) กลาววาการเปนองคกรแหงการเรยนรนน มลกษณะแตกตางกนออกไปในแตละองคกร เพราะแตละองคกรนนมบรบททแตกตางกน องคกรจะตองดาเนนการศกษาวเคราะหตนเองเพอ ใหทราบถงสภาพปจจบนวาการมสมรรถนะหลก (Core Competency) ในเรองใดบางและมจดออนหรอขอบกพรองในเรองใดทตองการการพฒนา การพฒนาองคกรแหงการเรยนรตองอาศยเวลาในการสรางและปรบเปลยนเนองจากการเปนองคกรแหงการเรยนรเปนการเปลยนแปลงตงแตระดบปจเจกบคคล ระดบกลม ไปสระดบองคกรและ มลกษณะเปนไปอยางชา ๆ มกระบวนการตอเนองไมมจดจบ เปนววฒนาการ (Evolution) มากกวาทจะทาแบบปฏวต (Revolution) เพยงครงเดยว คอ พลกโฉมองคกรแลวกสนสดไปไมมการดาเนนการอยางตอเนอง ลกษณะขององคกรแหงการเรยนรเรมตนทการปรบเปลยนโครงสรางองคกร ตามดวยการปรบเปลยนวฒนธรรมและทายทสดจะเปนการปรบเปลยนทมความตอเนองย งยน ชชย ศรชาน และคณะ (2549 : 13) กลาวถงลกษณะสาคญขององคกรแหงการเรยนร คอ เปนองคกรทเรยนรจากการสรางสรรค แสวงหาและถายทอดความคดและความรใหม ๆ พรอมทง มการปรบเปลยนองคกรอนสะทอนถงความรและความคดเหลานน เชน 1. เปนการเรยนรของทงองคกร จากผนา ผบรหาร ตลอดจนถงบคลากรทกระดบ 2. คนในองคกรตระหนกถงความสาคญของการเรยนรเพอนาองคกรไปสความสาเรจ 3. บรรยากาศและโครงสรางขององคกรเกอหนนและสงเสรมการเรยนรรวมกนทงองคกร 4. เนนสรางสรรคความคดรเรมและการเรยนรดวยการใฝหาอยากรอยากเหน 5. มเทคโนโลยและสารสนเทศสนบสนนการเรยนรอยางทวถง 6. องคกรมความคลองตวและยดหยนสอดรบกบการเปลยนแปลงไดดและรวดเรว 7. บคลากรมคณภาพและความสามารถทงในหนาทและการเรยนรดวยความมงมน ทมเท และมขวญกาลงใจ

39

8. บคลากรมเกลยวสมพนธทดทาใหทกคนมสวนสรางสรรคและแลกเปลยนความคดและความรซงกนและกนอยางอสระ บคลากรรสกวาทกคนเปนผรวมงานมากกวาทจะเปน ผบงคบบญชาหรอผใตบงคบบญชา 9. มองเหนการเปลยนแปลงและวกฤตเปนโอกาสและยอมรบการเรยนรจากขอผดพลาด 10. บคลากรมสานกมงปรบปรงแกไขอยางตอเนองและไมยอทอ 11. ทกคนในองคกรไดรมวสยทศนและทาเพอสวนรวม เซงเก (Senge. 1990 : 139 - 142) ไดเสนอวนย 5 ประการ ซงเปนคณลกษณะขององคกรแหงการเรยนร ดงน 1. การคดเชงระบบ (Systems Thinking) คดเปนระบบ ครบวงจร หลกการในขอน เปนเรองทสาคญสาหรบองคกรทจะตอง “คดใหญ ทาเลก” คอคดใหครบกระบวนการวาสงทเรา จะทานนมนเกยวเนองกบสงอนใดบาง แตเรมทาจากสงทเรารบผดชอบและมความถนดในสวนอนอาจมพนธมตรทมความสามารถเฉพาะดานมาเปนผรวมดาเนนการจนครบวงจร การเรมตนจาก สงเลก ๆ ทาใหเราไดมโอกาสไดเรยนรการทางาน ขอเดน ขอดอยทเกดขน และเปนบทเรยน ทสาคญ ในการปรบระบบ การคดการทางานกอนทจะนาไปขยายผลในระยะตอไป ความคด เชงระบบเปนหลกการสาหรบการมองภาพในองครวม เปนกรอบแนวคดในการมองปฏสมพนธ ระหวางสรรพสงทเกยวโยงซงกนและกน เปนการพจารณาถงแบบแผนของการเปลยนแปลง มากกวาจะมงไปทจดใดหรอสงใดสงหนงในลกษณะทหยดนง ความคดเชงระบบมความจาเปนตอความเขาใจโลกทมความซบซอน ยงในปจจบน ซงเปนยคขอมลขาวสารซงเปน ยคทมนษยมความสามารถในการสรางขอมลขาวสารไดมากกวา ทจะดดซบ มการพงพาซงกนและกน เปนเครอขายทซบซอนจนยากทใครผใดผหนงจะจดการได ปญหาสงคมและสงแวดลอมทเกดขนเปนตวอยางของการแตกสลายของระบบ อาทปญหาโลกรอน การคายาเสพยตดระหวางประเทศ การคามนษย เปนตน ลวนแลวแตเปนปญหาทเกดจากสาเหตหลายประการทมความเชอมโยงเกยวพนกน เชนเดยวกนกบการลมสลายขององคกรบางแหงทงทมบคลากรทชาญฉลาดและมผลตภณฑทสรางสรรค แตกลบไมสามารถบรณาการ การทาหนาทนนใหสอดประสานกนเพอสรางเปนผลตภาพในองครวมไดจงทาใหองคกรไมสามารถดารงอยได ความคดเชงระบบเปนการเปลยนวธคด “จากการคดแบบแยกสวนเปนการคด แบบองครวม” “จากการคดทมองมนษยสนหวง เปนความคดทมองมนษยเปนผทมสวนรวม อยางกระตอรอรนในการปรบเปลยนความเปนจรง” “จากการคดแบบตอบสนองสถานการณ ในปจจบนไปสการสรางอนาคต” หากปราศจากความคดเชงระบบกยากทจะสรางแรงจงใจและ วธการในการบรณาการ การเรยนรขององคกรไดความคดเชงระบบจงเปนเสาหลกสาหรบองคกรแหงการเรยนร

40

กลาวโดยสรปคอความคดเชงระบบหมายถงกระบวนการพจารณาไตรตรองเรองราวหรอเหตการณของสรรพสงทเกดขนอยางมระเบยบแบบแผน สามารถสรางความเขาใจ แบบองครวมและเชอมโยงความสมพนธของปจจยตาง ๆ อยางมเหตผลทสบเนองกนเพอใหไดมาซงผลลพธทดทสด 2. ความรอบรของบคลากร (Personal Mastery) บคคลหรอสมาชกในองคกรเปน รากฐานขององคกรแหงการเรยนร คนทมระดบความเชยวชาญเปนพเศษจะสามารถขยายความสามารถในการสรางสรรคผลงานทตองการไดอยางตอเนอง ดงนนลกษณะการเรยนรของคนใน องคกรจะสะทอนใหเหนถงการเรยนรขององคกรไดนน สมาชกองคกรแหงการเรยนรจะตองม คณลกษณะทสาคญ คอ การเปนนายของตนเองในการควบคมจตใจ พฤตกรรมตวเอง เปนคนทเรยนรอยเรอย ๆ ยอมรบความเปนจรง ไมยดมนถอมน เปลยนไปตามโลก มการเจรญเตบโตทางจตใจ สมาชกองคกรทมกรอบของการมความเชยวชาญพเศษของบคคล (Personal Mastery) นน สมาชกทกคนจะมความกระตอรอรนสนใจและใฝหาทจะเรยนรสงใหม ๆ อยเสมอ มความปรารถนา ทเรยนรเพอเพมศกยภาพของตนมงสจดหมายและความสาเรจทไดกาหนดไว การพฒนาใหคน มความเชยวชาญพเศษของบคคลถอวาเปนมตทตองการฝกฝนเพอสรางวนยแหงมมมอง อยางตอเนองบนพนฐานความตองการทแทจรง ความรอบรของบคคลม 5 องคประกอบ คอ 2.1 สรางวสยทศนสวนตน คอ เปนความคาดหวงของแตละคนทตองการจะใหสงตาง ๆ เกดขนจรงแกชวตของตนสกวนหนงในอนาคต 2.2 มงมนสรางสรรค เมอมงมนสความเปนเลศ และสรางวสยทศนสวนตนแลว ตองลงมอทามงมนสรางสรรค วสยทศนทกาหนดไวจงจะเปนจรงไดตองมจตสานกถงแรงใฝด ใชเวลาอยางคมคาอยเสมอ 2.3 ใชขอมลเพอคดและตดสนใจ ใชขอมลขอเทจจรงความมเหตผลในทกครง จะชวย ทาใหถกตอง ซงจะชวยใหเรามระบบคด และตดสนใจทด หากไมคดและตดสนใจใหถองแท จะโลเลเปลยนไปเปลยนมา ซงจะไมมวนรซงถงสภาพของตนเองได ทงปจจบนและในอนาคต 2.4 ฝกใชจตใตสานกในการทางาน หมายถง การฝกฝนและลงมอทางาน จนเกด ความชานาญ และทางานไดอยางอตโนมต ถอวาเปนทกษะในการทจะทางาน ทาไดรวดเรว แมนยาและถกตอง 2.5 การไดมาซงความรใหม ทกษะใหม และการเปลยนแปลงเจตคตของคนนนเกดจากกระบวนการเรยนร สรางประสบการณในการเรยนร

41

สรป การเปนบคคลทรอบรถอเปนองคประกอบทมอทธพลอยางยงตอการพฒนา ศกยภาพหากผบรหารและครผสอนมความกระตอรอรนสนใจและใฝหาความรใหม ๆ ดวยตนเองอยเสมอ เพอพฒนาศกยภาพใหสงขน 3. แบบแผนทางความคด (Mental Model) เปนความคดความเขาใจของคนทมตอหนวยงานตอองคกร และธรกจของตน ซงความคดของคนนนเปนสงสาคญและมอทธพลอยางยงตอพฤตกรรมของคน แบบแผนทางจตใจในการอธบายหรอแมแตจนตนาการตาง ๆ ทมอทธพลมาจากความคด ในองคกรทมสายการบงคบบญชามากมายทาใหแตละคนรบรและเขาใจโลกในองคกรและงานททาอย เพยงอยางเดยว โดยไมสามารถเชอมโยงตาแหนงทจมอยกบภาพรวมท งหมดได ซงหมายถง การจากดความรบผดชอบทงในการเรยนรและปฏบตสงทไมใชงานในหนาทประจาวนของตนดวย รวมทงเมอเกดปญหาขนกไมเขาใจวาตนเปนสวนหนงของปญหาและผแกปญหาดวย แตกลบโทษวาเปนความรบผดชอบของผอน ทาใหนามาซงความขดแยงทรนแรงยงขน การจะทาใหคนมโลกทศนทมองโลกตามความเปนจรงไดนน มองคประกอบพนฐานคอ 1. ใชการวางแผนเปนกระบวนการเรยนร 2. ตองฝกฝนทกษะในการใครครวญและตงคาถาม แบบแผนทางความคดในองคกรมความสาคญอยางยงตอการเปลยนแปลงดานพฤตกรรมของคนในองคกร ทงนเพราะหากเราเปลยนความคด ความเขาใจของคนทมตอโลกตอสงอน ๆ ใหถกตองเหมาะสมได เขากจะมพฤตกรรมการปฏบต ทถกตองตามไปดวย แตทงนควรปลอยใหเขารจกพฒนารปแบบของเขาเองซงขนอยกบสถานการณตาง ๆ ทเกดขน จงทาใหเกดการเขาใจสมมตฐานในการคดอยางเปนระบบรบฟงความเหนทแตกตางของผอนดวยความเขาใจและใจเปนสข หลกการในขอนเปนเรองสาคญสาหรบองคกรทประกอบดวย คนทแตกตางกนดวยหนาทและความคด ทจะตองเรยนรในการเปนผฟงทด เปรยบเสมอนน าทไมเคยเตมแกวพรอมทจะรบฟง สงใหม ๆ ทเปนประโยชนในการนามาใชพฒนาองคกร การเปดรบคนอนไดยงนามาซงการมสวนรวมในความคด มความเปนเจาของรวม และนามาซงพลงในการรวมกนทางานหนงงานใดดวยความเตมใจ (Synergy) สรปไดวา แบบแผนความคด หมายถง บคคลมจตสานกในการทจะจาแนกกระบวนการวเคราะหอยางถกตองตอสถานการณตาง ๆ ตามความเปนจรงทมผลตอการตดสนใจ รวมท ง พรอมทจะปรบเปลยน ความคด ความเชอ คานยมของตนเองใหสอดคลองกบความเปลยนแปลงขององคกร 4. วสยทศนรวม (Shared Vision) การสรางวสยทศนและเปาหมายรวมกนได จากจดเรมตนของความรอบรของบคลากร คอ การปรบตนเอง แบบแผนทางความคด การเปดรบส

42

โลกภายนอกจะนามาสวสยทศนรวม คอ การพรอมใจกนกาหนดเปาหมายและยทธศาสตร เพราะทกคนมความรสกวามสวนรวมกาหนดทศทางขององคกร มความเปนเจาของ มกาลงใจ ทจะปฏบตงานใหบรรลเปาหมาย วสยทศนทดรวมกนจะตองมาจากการทแตละคนฟงซงกนและกนโดยทแตละคนจะแลกเปลยนวสยทศนสวนบคคล และใหเหตผลซงกนและกนเกยวกบสงทคดและสงทตองการปฏบตและเปนสงทเปนไปไดวสยทศนขององคกรนเองจะเปนจดมงหมายรวมกนของสมาชก ทกคนในองคกรทจะมงมนไปใหถง โดยทกคนจะตองรวมกนสรางวสยทศนแลวนาไปสเปาหมาย แลวรวมกน สานวสยทศนนนใหเปนจรงขนมาดวยแผนปฏบตการ (Operation Plan) ตอไป องคกร กไมตางอะไรกบปจเจกบคคล ซงยอมตองมอนาคต และเมอตองการอนาคตทดกจาเปนตองม วสยทศนทด ซงจะเปนจดเรมตนของความสาเรจ ในการพฒนาระบบการบรหารงานในรปแบบตาง ๆ ทองคกรควรไดคดพฒนาขน (วรวธ มาฆะศรานนท. 2550 : 22) สมาชกจะตองมสวนรวมในการบรณาการใหเกดภาพหรอสงทประสงคจะไปใหถงไดในอนาคต วสยทศนองคกร เปนจดหมาย รวมกนของสมาชกทกคนในองคกร ทจะมงมนไปใหถง โดยนาไปเปนเปาหมายในแผนกลยทธ และสานวสยทศนใหเปนจรง โดยการจดทาแผนปฏบตการ การรจกกาหนดวสยทศน จะทาใหช ทศทางเปาหมายในการทางานสาเรจตามแผนทวางไว เปนตวกาหนดขอบขายงาน ภาระหนาท ทาใหบคลากรปฏบตงานไดสงกวาเกณฑมาตรฐาน มองเหนภาพอนาคตทชดเจน และตองสรางความตระหนก เขาใจรวมกนไววา วสยทศน ถาไรแผน : ไรความหมาย, ไรความรบผดชอบ : ฝนกลางวน, ไรทรพยากร : ภาพลวงตา ปฏบตไมได : ฝนราย สรปไดวา วสยทศนรวมกน หมายถง ภาพในอนาคตขององคกรซงอาศยการมสวนรวมของบคลากรในการทจะเปลยนแปลงพฒนาองคกรในทางทดขนโดยผานการกาหนดเปาหมาย ยทธศาสตรรวมทงกระบวนการสงเสรมใหบคลากรมความผกพนและทมเทการทางานตอองคกร เพอมงไปสความสาเรจตามเปาหมายทกาหนดไว 5. การเรยนรของทม (Team Learning) ในองคกรทเรยนร จะตองมการเรยนรรวมกน เปนทม คอ การแลกเปลยนการเรยนรและประสบการณและทกษะวธคดเพอพฒนาภมปญญาและศกยภาพของทมงานโดยรวม มการแบงปนแลกเปลยน ถายทอดขอมลในระหวางกนและกน ทงในเรองของความรใหม ๆ ทมาจากการคดคนหรอจากภายนอกและภายในการเรยนรเปนทม เปนกระบวนการพฒนาความสามารถและวนยดานความรอบรแหงตนดวย ความทาทายของทม จะเกดจากความทาทายสวนตนกอน แตถามเฉพาะวสยทศนรวมกน กไมไดหมายความวาทม จะทาสาเรจ ทงนสงสาคญอยทวาทมจะเรยนรวธทจะทางานรวมกนไดอยางไร

43

การเรยนรเปนทมจะชวยใหเกดการเรยนรในตวบคคลขนดวย ซงความสาเรจของทมจะกลายเปนการสรางความมมาตรฐานและความเปนหนงเดยวขององคกร ลกษณะการเรยนร เปนทม มประเดนสาคญอย 3 ประการ ไดแก ประการท 1 สมาชกตองมความสามารถในการคดเชงลก พนจพเคราะหปญหา ไดละเอยด และตองเรยนรทจะรวมกนคดเพราะการคดหลายคนยอมไดคาตอบทฉลาดและดกวาการคดเพยงคนเดยว ประการท 2 ทมจะตองการสรางนวตกรรมและทางานแบบประสานกน ทมทม ความโดดเดนในองคกรจะตองพฒนาความสมพนธกบสมาชกโดยเรมจากความไววางใจกน และสมาชกในทมยงจะตองนกถงสมาชกของทมอน ๆ และสามารถรวมตวกนเพอปฏบตหนาท ของแตละคนได ประการท 3 สมาชกของทมหนงจะตองมบทบาทตอทมอนดวย การเรยนรของทมหนงอยางตอเนองจะสงผลตอการฝกฝนทกษะของทมอนดวย ซงจะชวยใหการเรยนรขององคกรขยายขอบเขตไดมากขน (นาทพย วภาวน และคณะ. 2555 : 19 - 20) กลาวโดยสรปการเรยนรเปนทมเปนกระบวนการพฒนาความสามารถและวนยดานความรของบคคลโดยอาศยการแบงปนและเปลยนถายทอดความร ทกษะและประสบการณใหม ๆ ซงกนและกนอยางตอเนอง เพดเลอร และคณะ (Padler. and et al. 1991 : 18 - 27 ; อางถงใน มงคลชย วรยะพนจ. 2554 : 112) กลาวถง ลกษณะทเหมาะสมของการเปนบรษทแหงการเรยนร (The Learning Company) วามองคประกอบของการเปนองคกรแหงการเรยนร 5 ดาน ดงน 1. ดานกลยทธ (Strategy) คอ การทองคกรใชการเขยนกลยทธ เพอใหเกดกระบวนการวางแผนและปรบปรงองคกรอยางตอเนอง สวนการสรางนโยบายขององคกรมสวนรวม คอ การทสมาชกทกคนไดรบโอกาสใหมสวนรวมในการกาหนด (Formation) นโยบายและกลยทธขององคกรการสรางนโยบายการมสวนรวม 2. ดานการมองภายในองคกร (Looking - in) องคกรแหงการเรยนรตองมการมองภายใน ทสาคญ 4 ประการ ดงน 2.1 การใหขาวสารขอมล (Information) ขาวสารขอมล ถกใชสาหรบการทาความเขาใจ ไมใชเพอใหรางวลหรอการลงโทษ เทคโนโลย ขาวสาร สารสนเทศ ถกใชสรางเปนฐานขอมล และระบบสอสารทชวยทกคนใหเขาใจทศทางขององคกรและทาใหมการตดสนใจทถกตอง 2.2 การสรางระบบบญช งบประมาณ และรายงาน (Accounting and Report) เปนระบบทชวยใหเกดการเรยนรเชนกน การมระบบเงนเพอกระตนใหหนวยงานและบคลากรใหทราบถง

44

สภาวะของการเสยงองคกร สวนระบบการควบคมน นออกแบบและดาเนนการเพอสราง ความพงพอใจกบลกคา 2.3 การแลกเปลยนภายใน (Internal Exchange) องคกรแหงการเรยนรตองสงเสรม ใหทกคนในหนวยงานขององคกรมองวาหนวยงานอน ๆ คอ ลกคาทมาใชบรการเพอทาใหเกด การแลกเปลยนความคดเหนตอกน 2.4 ระบบการใหรางวลทยดหยน (Reward Flexibility) ระบบการใหรางวลกบ การทางานควรมความยดหยน เชนการพจารณาถงผลการปฏบตงาน มากกวากาหนดอตราตายตว นอกจากนควรตระหนกถงระบบการใหรางวลทไมใชตวเงนดวย 3. ดานโครงสราง (Structure) จะตองมโครงสรางทกระจายอานาจ (Enable Structure) มการจดระบบโครงสรางทยดหยน เพอใหโอกาสแกทกคนในองคกร มความกาวหนาในอาชพการงาน 4. การมองภาพภายนอก (Looking - out) องคกรแหงการเรยนรตองมการมองภาพ ภายนอกองคกรทสาคญม 2 ประการ คอ 4.1 การใหพนกงานเปรยบเสมอนผวเคราะหสภาพแวดลอม (Boundary Workers as Environmental Scanner) ดาเนนการไดโดยการใหสมาชกไดพบกบบคคลภายนอกองคกรเพอรบรรวบรวมขอมลตาง ๆ ทมผลกระทบตอองคกร เชน พนกงานธนาคารไดพบลกคาหรอผผลตในชมชน เพอรวบรวมขอมลเกยวกบการตลาด เหตการณทางเศรษฐกจ การเมองและสงคมแนวโนมของโลกและสงตาง ๆ 4.2 การเรยนรระหวางองคกร (Inter - company Learning) ดาเนนการไดโดยรวมกบองคกรคแขงในการปนความคดและขอมลขาวสารเปนประจาและสมาชกองคกรตองตดตาม การมสวนรวมในการประชมเรยนร 5. ดานโอกาสในการเรยนร องคกรแหงการเรยนรตองสรางโอกาสเรยนรทสาคญ 2 ประการ คอ 5.1 บรรยากาศการเรยนร (Learning Climate) ดาเนนการไดโดยรวมกบองคกรคแขงในการแบงปนความคดและขอมลขาวสารเปนประจาและสมาชกองคกรตองตดตามการมสวนรวมในการประชมเรยนร 5.2 โอกาสในการพฒนาตนเองของทกคน (Self - development Opportunity for All) การใหมแหลงทรพยากรและการอานวยความสะดวกตาง ๆ ทพรอมเพรยงเปนการใหโอกาส กบสมาชกทกคนไดพฒนาตนเอง โดยมแนวทางทเหมาะสมและมระบบยอนกลบของขอมล เพอกระตนใหพนกงานรบผดชอบในการเรยนรและพฒนาตนเอง

45

พชาย รตนดลก ณ ภเกต (2552 : 367) กลาววา พฤตกรรมทง 5 ประการ ซงเปนกรอบแนวคดเชงทฤษฎในการสรางองคกรแหงการเรยนร กลาวโดยสรปไดวา ตองเรมตนพฒนา ทตวบคคล ใหมงมนสความเปนเลศ ใหมความเชยวชาญเปนพเศษของบคคลในองคกรโดยการเสรมสรางนสยใหเปนบคคลผใฝร ทงดานความคดวทยาการ และขอมลใหม ๆ อยตลอดเวลา พรอมกบนาขอมลความรใหม ๆ เหลานนมาพฒนาและปรบปรงโครงรางความคด ทมองโลกตามความเปนจรงมมมมองทเปดกวางและตองตดสนใจใหเหมาะสมและทนตอความเปลยนแปลง ของสภาวะแวดลอมองคกรในทก ๆ ดาน ตอจากนนจงโยงเขาไปสความสมพนธกบองคกร โดยการสรางความเขาใจในทศทางขององคกรในอนาคตใหตรงกน พดจาสอสารดวยภาษาแหงความเขาใจไปในทศทางเดยวกน เพอการมวสยทศนรวมกน และเมอเขาใจถงสงทจะทาในอนาคตแลว จงกาวไปสการเรยนรรวมกนเปนทม ซงครอบคลมตงแตความรในขอมลขาวสาร เพอการตดสนใจ วธการคดมองปญหา และทสาคญยงกคอ การเรยนรไดจากความสาเรจ และไดจากความลมเหลว ของเพอนรวมงานทายทสดจากการปรบปรงทศนคต ลกษณะการทางานตาง ๆ ขางตนแลว หนวยงานทจะบรรลถงความเปนองคกรแหงการเรยนรอยางสมบรณได กดวยการทสมาชก แตละคนในองคกร นาความรตาง ๆ เหลานมาคดวเคราะห เปนระบบ ทงนเพอใหเหนภาพรวม และความสามารถระบประเดนทตองตดสนใจใหถกตองตรงจดแทนการตดสนใจ แกไขปญหาไปในแตละจดยอย ๆ ซงเปนการแกไขทอาจไมตรงจด อาจไมมประสทธภาพเพยงพอ ไมคมคากบทรพยากรทใชไป กลาวโดยสรป การเปนองคกรแหงการเรยนร มลกษณะเปนกระบวนในการพฒนาองคกรโดยใหสมาชกในองคกรมโอกาสในการพฒนาและสรางกลยทธหรอสงใหม ๆ เพอนามาพฒนา คนควาความรอยางตอเนอง รจกแบงปนแลกเปลยนความรซงกนและกน สรางความตนตว ในการเรยนรและปฏบตงานอยางมประสทธภาพ องคประกอบขององคกรแหงการเรยนร มารคอรด (Marquardt. 1996 : 289 ; อางถงใน พชาย รตนดลก ณ ภเกต. 2552 : 377) ไดกลาวถงองคประกอบทจาเปน 5 ประการทจะเปลยนองคกรใหเปน “องคกรแหงการเรยนร” ไวในหนงสอ ชอ “Building the Learning Organization : A Systems Approach to Quantum Improvement and Global Success” ไวดงน 1. การสรางการเรยนรอยางตอเนองและทวถงทงองคกรทงในระดบบคคล กลมงาน และองคกร โดยการพฒนาการเรยนรจากการปฏบตใหเกดในองคกร เพมขดความสามารถของบคคล ในการเรยนรวธการเรยนร

46

2. การปฏรปองคกรใหกาวสความเปนเลศในการเรยนร โดยจะตองมงความสนใจไปท 4 องคประกอบ คอ วสยทศน วฒนธรรม กลยทธและโครงสรางขององคกร โดยจะตองเปลยน ทงวตถประสงคและรปแบบจากเดมทใหความสนใจในเนองาน และผลตผล ไปใหความสนใจกบการเรยนรและพฒนาไปพรอมกน อาท การกาหนดวสยทศนใหพนกงานพรอมทกาวไปขางหนาโดยมจดมงหมายเดยวกน การเปลยนวฒนธรรมองคกรใหสนบสนนให การกาหนดโครงสราง องคกร ใหยดหยน กะทดรด มการบรณาการ ไมคราคร เขมงวด โครงสรางขององคกรแหงการเรยนรจะตองมลกษณะเชงบงคบใหสมาชกจาเปนตองมการเรยนรอยเสมอ เชน จาเปนตองอาศยความร ดงกลาวในการทางาน เปนตน 3. การใหอานาจแกสมาชกในองคกรทกภาคสวน ซงรวมถง ผจดการ พนกงาน ลกคา หนสวนธรกจ และชมชน โดยใหอานาจในการปฏบตงานและการเรยนร รวมถงการปฏบต ตอพนกงานโดยมองวาพนกงานเปนผมคณวฒและมความสามารถ การใหอานาจในการจดการ การสรางพนมตรหรอเครอขายแหงการเรยนรกบหนสวน และชมชน 4. การบรหารจดการองคความร โดยการแสวงหาและสรางสรรคองคความรอยเสมอ และมระบบการจดเกบขอมลจากภายในและภายนอกองคกรทสมาชกสามารถเขาสระบบไดโดยงาย ระบบการถายโอนและนาองคความรไปใชประโยชน มการพฒนากลยทธและกลไกในการแบงปนความรทวทงองคกรอยางตอเนอง 5. การนาเทคโนโลยมาสนบสนนใหเกดการเรยนรในองคกร อาท การใชเทคโนโลย สารสนเทศมาใชใหเกดประโยชนในการถายโอนองคความร การใชเทคโนโลยรปแบบตาง ๆ สนบสนนการเรยนร เชน การเรยนรทางไกลในรปแบบตาง ๆ และมการใชระบบสนบสนน การปฏบตงานอเลกทรอนกส (Electronic Performance Support Systems) ดาฟ (Daft. 1998 : 25 ; อางถงใน ทองใบ สดชาร. 2549 : 427 - 432) ไดทบทวนวรรณกรรมเกยวกบองคกรแหงการเรยนรและไดเสนอแนะวา การทองคกรใด ๆ จะกาวส การเปลยนแปลงเปนองคกรแหงการเรยนรไดจะตองมองคประกอบทสาคญดงน 1. เปนองคกรทมภาวะผนาทสนใจในองคกร (Mindful Leadership) องคกรแหงการเรยนรจะตองมภาวะผนาทสนใจองคกร กลาวคอ องคกรแหงการเรยนรจะตองเรมจากความสนใจของผนาทตองการใหเกดองคกรประเภทนขน โดยผนาจะตองเปนผทมความเขาใจ วธการขององคกร แหงการเรยนรและมความสามารถทจะชวยเหลอสมาชกในองคกรในการทางานใหประสบ ความสาเรจ โดยผนาตองมบทบาททโดดเดนอย 3 ประการคอ 1.1 บทบาทในการออกแบบสถาปตยกรรมทางสงคมขององคกร (Design the Social Architecture) เปนแนวคดสาคญททาใหเกดพฤตกรรมและทศนคตของบคลากรในองคกร ซงถอวา

47

เปนภารกจสาคญ ประการแรกทผบรหารจะตองออกแบบเชงความคด เพอกาหนดเปาหมายพนธกจ และคานยมหลกขององคกรในอนทจะใชเปนแนวทางในการชนาสมาชกในองคกร ประการทสอง เปนการกาหนดนโยบาย กลยทธ และโครงสรางใหมขนในองคกรแหงการเรยนรเพอเสรมแรง ใหเกดพฤตกรรมใหมขนในองคกร และประการทสาม ผบรหารจะตองสรางสรรคกระบวนการเรยนรใหม ๆ ใหเกดขนเพอใหบคลากรทกคนเกดความเขาใจในความคดสรางสรรคของผนา 1.2 บทบาทในการรวมกนสรางสรรควสยทศน (Create a Shared Vision) เปนบทบาทสาคญทจะทาใหบคลากรทคนมองเหนภาพขององคกรในอนาคตในเชงอดมการณซงรเรมขนจาก ผนา หรอจากสมาชกขององคกร ไดรวมกนอภปรายเพอหาขอสรปทชดเจนและจาเปนทจะตองใหสมาชกขององคกรไดรบรและเขาใจกนอยางแพรหลายทงองคกร 1.3 บทบาทการมภาวะผนาในการใหบรการ (Servant Leadership) องคกรแหงการเรยนรจะเกดขนได จะตองมผนาทเปนผเสยสละเพอผอน และเพอกาวไปสการบรรลวสยทศน ขององคกรถาองคกรใดมภาวะผนาเพอความกาวหนาเฉพาะของตนแลวยอมไมอาจกาวไปสองคกรแหงการเรยนรได ผ นาจานวนมากทอทศตนเองเพอองคกรและเพอผอน จงจะสอดรบกบ การเปลยนแปลงไปสองคกรแหงการเรยนร 2. บคลากรเปนผมพลงอานาจ (Empowered Employees) องคกรแหงการเรยนรจะตองใชบคลากรทมพลงอานาจมากกวาปกต บคลากรจะตองทางานรวมกนในการว เคราะห และหาหนทางแกปญหารวมกน ผนาจะตองตระหนกและรบรวาบคลากรขององคกร เปนกลยทธในการนาไปสการปรบปรงการทางาน 3. การพฒนากลยทธใหม (Emergent Strategy) กลยทธขององคกรเกดขนทงจากบคลากรและผบรหารระดบสงขององคกร ทงนเพราะวาบคลากรสวนใหญขององคกรมกจะสมผสใกลชดกบลกคา คคา และเทคโนโลยใหม ๆ อยเปนประจา จงสามารถวเคราะหความตองการและ แกปญหาใหกบองคกรได ความตองการของลกคาจะนาไปสผลตภณฑตวใหมซงกคอ กลยทธ ขององคกรนนเอง 4. การสรางวฒนธรรมทเขมแขงขนในองคกร (Strong Culture) การสรางวฒนธรรม ในองคกรถอวาเปนสงสาคญ โดยเฉพาะในสวนขององคกรแหงการเรยนร การทจะเปนองคกร แหงการเรยนรไดจะตองมคานยมทสาคญ 2 ประการ ดงน 4.1 องคกรทเปนองครวมถอวาเปนสงสาคญทมคณคามากกวาสวนยอย (The Whole is More Valuable) กลาวคอ องคกรแหงการเรยนรจะคานงถงองคกรในเชงระบบใหญเพราะจะนาไปสการสรางความสาเรจใหกบองคกรตามนยแหงวสยทศนทกาหนดไว

48

4.2 วฒนธรรมเปนคณคาของความรสกแหงชมชนและความเหนอกเหนใจตลอดจนการดแลเอาใจใสผอน (Compassion and Caring for One Another) บคลากรขององคกรแหงการเรยนรตองมความมรสกแหงการเปนเจาของรวมกนและรวมสรางเครอขายการทางานในองคกรประดจกบการเปนสมาชกในชมชน ซงสมาชกจะทดลองทางานรวมกนในทมงานและเขาทางาน ในชมชนองคกรทมขนาดใหญขน 5. การแลกเปลยนสารสนเทศแบบระบบเปดในองคกร (Shared Information) องคกรแหงการเรยนรจะตองมขอมลอยางเพยงพอในการทางาน ไมวาจะเปนขอมลดานการเงน รายรบ รายจาย งบประมาณ และผลกาไรของแผนก ฝาย และองคกรจะตองเผยแพรใหบคลากรทกคนไดรบทราบเพอประกอบการวเคราะหปญหา การแกปญหา และการพฒนาองคกร บคลากรแตละคน มอสระในการแลกเปลยนขอมลขาวสารระหวางกน ผบรหารจะตองมความเชอวาการมขอมลมากจะดกวามเพยงเลกนอย และทกคนสามารถเขาถงขอมลใด ๆ ทจะเปนประโยชนตอการทางาน ของตนเอง องคกรแหงการเรยนรเปนแนวทางในการบรหารรปแบบใหมทกาลงไดรบความนยมอยในทกวงการไมวาจะเปนภาคราชการและรฐวสาหกจและเอกชน โดยสามารถประยกตใชรวมกนกบระบบการบรหารรปแบบอน ๆ ทมลกษณะเปนการพฒนาองคกรใหเพยบพรอมไปดวยความคด รเรมสรางสรรค รวมถงใหบรรลผลสาเรจในระบบการบรหารเชงคณภาพ สรปไดวา องคประกอบของการพฒนาองคกรใหเปนองคกรแหงการเรยนรนนตองมการกระจายอานาจใหแกสมาชกในองคกร มการจดการความรและกลยทธใหมไปสความสาเรจและกระตนจงใจบคลากรใหปฏบตงานอยางมประสทธภาพประสทธผลและสรางการเรยนรใหเกดขนอยางสมาเสมอ งานวจยทเกยวของ งานวจยตางประเทศ ไคเซอร (Kaiser. 2000 : 725-A) ไดศกษาเรอง แบบแผนการเปนองคกรแหงการเรยนรกรณศกษารปแบบขององคกรแหงการเรยนร เพอศกษาบทบาทการเรยนรเพอนวตกรรมการเรยนรภายนอก กลมตวอยางทใชในการวจยคอ พนกงาน ในบรษทผลตนวเคลยร จานวน 439 คน สถต ทใชในการวเคราะหขอมลไดแก การวเคราะหความถดถอย เพอนาผลทไดไปอธบายความเปลยนแปลงในการเรยนร นวตกรรม และขอบเขตการเรยนรภายนอก ตวแปรแตละตวทนาเขามาในรปแบบ การวเคราะหความถดถอยมฐานแนวคดของแบบการเปลยนแปลงองคกรของ Burke-Litwin ผลการวจยแสดงใหเหนถงอทธพลของภาวะผนา วฒนธรรม พนธกจ ยทธศาสตรและโครงสราง

49

องคกรในขณะทการดาเนนงานดานการจดการ บรรยากาศในการทางานและการจงใจมอทธพลนอย สวนตวแปรทไมเปนไปตามสมมตฐาน ไดแก ระบบองคกรซงไมมอทธพลตอการเรยนร วลเลอร (Wheeler. 2003 : 2438-A) ไดทาการศกษาการสรางองคกรแหงการเรยนร กรณศกษาประสบการณของชาวอเมรกน โดยมวตถประสงคเพอตองการเปดเผยการพฒนาองคกรแหงการเรยนรไปจนถงการประยกตใช องคกรแหงการเรยนรในอเมรกา โดยใชแนวคดของเซงเก (Senge. 1990 : 93) ซงประกอบดวยวนย 5 ประการ ไดแก ความเชยวชาญสวนบคคล การเรยนรรวมกนเปนทม การสรางวสยทศนรวมกน การสรางแบบแผนทางความคดและการคดเชงระบบ โดยใชวธการวจยเชงคณภาพและการวจยเชงปรมาณ ขอมลดานคณภาพ ใชวธการเกบขอมล โดยการสมภาษณ การสงเกต การทบทวนเอกสาร การพดคยและแสดงความคดเหน ผลจาก การวจยพบวา 1) ครมการเรยนรดวยตนเอง 2) การประยกตใชหลกวนย 5 ประการขององคกร แหงการเรยนรตองมการอบรมเพอพฒนาและมการออกแบบผลลพธของแผนปรบปรงโรงเรยน 3) การวจยจะเนนในหลกวนย 5 ประการ โดยครตองทางานรวมกนเพอพฒนาภารกจของโรงเรยนอยางเปนทม สรปไดวา หลกในการศกษาเกยวกบการทจะเปนองคกรแหงการเรยนรควรจะทา เกยวกบการเปลยนแปลงทางการศกษา ความสาเรจในการทางานของบคคลและการเรยนร ของนกเรยน ลน (Lin. 2004 : 430-A) ไดศกษาเรององคกรแหงการเรยนรและการพฒนาเจาหนาท ในการศกษาระดบสง โดยมวตถประสงคเพอทาความเขาใจในความสมพนธระหวางการใชกระบวนการขององคกรแหงการเรยนรและมหาวทยาลยรวมทงตองการเปดเผยมมมองของเจาหนาท ตวแปรตน คอการตอบสนองของเจาหนาททอยในองคกรแหงการเรยนรและการพฒนาตนเองไปสความเปนผเชยวชาญ พบวา เจาหนาทมการพฒนาตนเองสงกวาการตอบสนองความเปนองคกร แหงการเรยนร ซฟอรด (Seaford. 2004 : 2734-A) ไดศกษาเกยวกบวนย 5 ประการ ขององคกรแหง การเรยนรในการรวมตวกนของโรงเรยนและกลมเพอน โดยมวตถประสงคเพออธบายมมมองของ ผบรหารโรงเรยนทมารวมตวกนและกลมเพอน ในประเดนของเรองหลกวนย 5 ประการ ของสงคมของการเรยนรในโรงเรยน กลมตวอยางคอ ผบรหารโรงเรยนมธยมศกษา 23 โรงเรยน และผบรหารโรงเรยนขนาดกลาง 16 โรงเรยน ผลการวจยไดขอคนพบ 4 ขอ ดงน 1) ในมมมองของผบรหาร มความชดเจนในหลกวนย 5 ประการขององคกรแหงการเรยนร 2) ในมมมองของกลมเพอน ทวพากษวจารณการทางานของโรงเรยนมความชดเจนในหลกวนย 5 ประการขององคกรแหงการเรยนร 3) ในเรองของความชดเจนในหลกวนย 5 ประการ ในผบรหารโรงเรยนและกลมเพอน มความแตกตางกนอยางมนยสาคญในการแสดงความชดเจนของหลกวนย 5 ประการขององคกร

50

แหงการเรยนร สรปผลการวจยพบวา ผบรหารและกลมเพอนมมมมองคลายกนทวา ในกจกรรม การพฒนาผเชยวชาญจะใชหลกวนย 5 ประการขององคกรแหงการเรยนรและโรงเรยนควรจะ สรางสรรคโครงสรางทสนบสนนการเรยนรในองคกร คมาร และไอดรส (Kumar and Idris. 2006 : 96 - 116) ไดทาการศกษาวจยเรอง การศกษาผลการเรยนรของสถาบนการศกษา ผลวเคราะหและแนวทางการนาไปปฏบตเพองานวจย ในอนาคต โดยใชแบบสอบถามมตขององคกรแหงการเรยนร (Dimensions of the Learning Organization Questionnaire-DLOQ) ผลการวจยพบวา มตทงเจดขององคกรแหงการเรยนรมความสมพนธกบทศนคตตอผลการเรยนร (Perceived Knowledge Performance) ผวจยสรางสมการเพอการทานายผลการเรยนร โดยสมการทดทสดประกอบไปดวย 3 ปจจย (R2 = 0.405) กลาวคอปจจยทงสามนสามารถอธบายผลความแปรปรวนของการเรยนรไดประมาณรอยละ 41 (ทศนคตตอ ผลการเรยนร = 0.312 x การเรยนรแบบทม + 0.239 x ภาวะผนา + 0.201 x โครงสรางองคกร) อกทงสถาบนการศกษาทมบรรยากาศเพอการเรยนรแบบทม มผนาททมเท และมระบบการบรหารการศกษาทดจะเกอหนนใหเกดการเรยนรอยางมประสทธภาพ งานวจยในประเทศ ศกดา มชปาโต (2550 : 75 - 77) ไดทาการศกษาเรอง ความเปนองคกรแหงการเรยนรของโรงเรยน สงกดสานกงานเขตพนทการศกษาขอนแกน เขต 5 โดยมวตถประสงคเพอทาการศกษาเรองความเปนองคกรแหงการเรยนรของโรงเรยน สงกดสานกงานเขตพนทการศกษาขอนแกน เขต 5 และเปรยบเทยบความเปนองคกรแหงการเรยนร ตามตาแหนงหนาท ขนาดสถานศกษาและระดบการจดการศกษา กลมตวอยางทใชในการวจยครงนไดแก ขาราชการคร จานวน 316 คน และ ผบรหาร จานวน 32 คน รวมท งหมด 348 คน เครองมอทใชในการวจยเปนแบบสอบถาม แบบมาตราสวนประมาณคาและการสนทนากลม สถตในการวเคราะหขอมลไดแก การทดสอบคาท การทดสอบเอฟ การทดสอบความแตกตางเปนรายคโดยวธของเชฟเฟ (Scheffe’s) และการวเคราะหเนอหา ผลการวจยพบวา 1) ความเปนองคกรแหงการเรยนรของโรงเรยน สงกดสานกงานเขตพนทการศกษาขอนแกน เขต 5 โดยรวมและรายดานอยในระดบมาก 2) ผลการเรยบเทยบความคดเหนเกยวกบความเปนองคกรแหงการเรยนรตามตาแหนงหนาท โดยรวมและรายดานแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 3) ผลการเปรยบเทยบความคดเหนเกยวกบความเปนองคกร แหงการเรยนร จาแนกตามขนาดโรงเรยน โดยรวมและรายดาน ไมแตกตางกน 4) ผลการเปรยบเทยบความคดเหนเกยวกบความเปนองคกรแหงการเรยนร จาแนกตามระดบการศกษา โดยรวมและ รายดานแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 และ 5) ผลการวเคราะหขอมลจากการสนทนากลมพบวาขารายการครและผบรหารมความกระตอรอรน ใฝรสงใหม ๆ มความคดในการ

51

แยกแยกความถกตอง รวมกนกาหนดวสยทศนใหเปนแนวทางปฏบต และมการเสรมสรางบรรยากาศการเรยนรเปนทม ทาใหเกดการพฒนาระบบงาน การคดรปแบบการทางานใหม ประสทธภาพและเกดประสทธผล พมพพรรณ เทพสเมธานนท และรตนา กาญจนพนธ (2550 : 48 - 51) ไดศกษาองคกรแหงการเรยนรในคณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยรามคาแหง โดยมวตถประสงคเพอ ศกษา และเปรยบเทยบความคดเหนของผบรหารและอาจารยผสอนเกยวกบ องคกรแหงการเรยนร ในคณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยรามคาแหง กลมตวอยางทใชในการวจยครงนไดแก ผบรหารและอาจารยผสอนคณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยรามคาแหง จานวน 130 คน จาแนกตามตาแหนง วฒการศกษา และประสบการณในการทางาน เครองมอทใชในการวจยครงนไดแก แบบสอบถามความคดเหน ชนดมาตราสวนประมาณคา 5 ระดบ สถตทใชในการวเคราะหขอมลไดแก คารอยละ คาเฉลย คาเบยงเบนมาตรฐาน และคาท ผลการวจยพบวา 1) ผบรหารและอาจารยผสอนมความคดเหนเกยวกบองคกรแหงการเรยนรในคณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยรามคาแหง โดยรวมและรายดานอยในระดบปานกลาง 2) เปรยบเทยบความคดเหนของผบรหารและอาจารยผสอนมความคดเหนเกยวกบองคกรแหงการเรยนรในคณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยรามคาแหง ระหวางผบรหาร และอาจารยผสอนทมตาแหนงแตกตางกนมความคดเหนเกยวกบองคกรแหงการเรยนรโดยรวม แตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 4) ผบรหารและอาจารยผสอนมความคดเหน เ กยวกบองคกรแหงการเรยนรในคณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยรามคาแหง จาแนกตาม วฒการศกษา โดยรวมแตกตางกนอยางไมมนยสาคญทางสถต 5) ผบรหารและอาจารยผสอน มความคดเหนเกยวกบองคกรแหงการเรยนรในคณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยรามคาแหง โดยรวมและรายดานแตกตางกนอยางไมมนยสาคญทางสถต พรยา วระมาชา และสาวตร คลายจนทร (2551 : 95 - 101) ไดวจยเรองการสรางเสรมองคกรแหงการเรยนรของโรงเรยนสาธต ระดบมธยมศกษาในสถาบนอดมศกษาของรฐ โดยม วตถประสงคเพอศกษาเปรยบเทยบการสรางเสรมองคกรแหงการเรยนรและการเปนองคกร แหงการเรยนรของโรงเรยนสาธตระดบมธยมศกษาในสถาบนอดมศกษาของรฐ จาแนกตามขนาดสถานศกษาและหาความสมพนธระหวางภาวะผนาการเปลยนแปลงกบการสรางเสรมองคกร แหงการเรยนรของโรงเรยนสาธต ระดบมธยมศกษาของรฐ กลมตวอยางทใชในการวจยครงนคอ ครผสอนโรงเรยนสาธตระดบมธยมศกษาในสถาบนอดมศกษาของรฐ ประจาปการศกษา 2551 จานวน 313 คน สถตทใชในการวจยไดแก คารอยละ คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน คาสมประสทธสหสมพนธของเพยรสน ความแปรปรวนทางเดยว (One - way ANOVA) ผลการวจยพบวา การสรางเสรมองคกรแหงการเรยนรและการเปนองคกรแหงการเรยนรของ

52

โรงเรยนสาธตระดบมธยมศษาในสถาบนอดมศกษาของรฐโดยภาพรวมอยในระดบมากและ เมอเปรยบเทยบตามขนาดสถานศกษา สถานศกษาขนาดใหญและสถานศกษาขนาดใหญพเศษ มการสรางเสรมองคกรแหงการเรยนรและการเปนองคกรแหงการเรยนรสงกวาสถานศกษา ขนาดกลางสวนภาวะผนามการเปลยนแปลงมความสมพนธทางบวกกบการสรางเสรมองคกร แหงการเรยนรในระดบสงมาก กตต พลนามอนทร (2551 : 95 - 104) ไดทาการศกษาการเปนองคการแหงการเรยนร : กรณศกษาโรงเรยนบานเพยฟานโนนสวรรค สงกดสานกงานเขตพนทการศกษาขอนแกน เขต 4 โดยมวตถประสงคเพอศกษาความสอดคลองของสภาพปจจยสงเสรมการเปนองคกรแหงการเรยนรของโรงเรยนตนแบบองคกรแหงการเรยนรกบโรงเรยนกรณศกษาและเสนอแนวทางการพฒนา โรงเรยนบานเพยฟานโนนสวรรค สการเปนองคกรแหงการเรยนร เลอกตวแทนในการศกษา แบบเฉพาะเจาะจง (Purposive) เกบรวบรวมขอมลโดยการสมภาษณ การสงเกต การวเคราะหเอกสารและการศกษาจากหลกฐานหรอขอมลทมอยตามสภาพปกต โดยดาเนนการ 3 ระยะ คอ ระยะท 1 ศกษาสภาพปจจยทสงเสรมการเปนองคกรแหงการเรยนรของโรงเรยนตนแบบเพอใหทราบขอมลพนฐานและสภาพการปฏบตงาน ระยะท 2 ศกษาสภาพปจจบน ปญหาและความตองการในการพฒนาไปสการเปนองคกรแหงการเรยนรของโรงเรยนบานเพ ยฟานโนนสวรรค โดยอธบายความสอดคลองของขอมลทไดจากการศกษาในระยะท 1 เพอใหทราบแนวทางในการพฒนา ระยะท3 จดอภปรายกลม (Focus Group) โดยนาขอคนพบทไดจากระยะท 2 เสนอ คณะผบรหารโรงเรยน และผทเกยวของเพอหาแนวทางในการพฒนาโรงเรยนบานเพยฟานโนนสวรรค ไปสการเปนองคกรแหงการเรยนร ใชเทคนคการตรวจสอบขอมลแบบสามเสา (Triangulation) เพอเปนการยนยนความเทยงและความตรงของขอมลรวมทงความถกตองทเชอถอได ผลการศกษา และสารสนเทศทไดจากการอภปรายกลม (Focus Group) สามารถสรปเปนแนวทางในการพฒนาโรงเรยนดงน สภาพปจจยทสงเสรมการเปนองคกรแหงการเรยนรดงน วสยทศนพนธกจและ ยทธศาสตร กาหนดไวอยางชดเจนและใหทกคนมสวนรวมในการกาหนด โครงสรางของโรงเรยนแบงขอบขายภาระงาน 4 งาน ลดขนตอนการปฏบตงาน สงเสรมการมสวนรวม เทคโนโลยในการพฒนาระบบยงมการใชเทคโนโลยในการพฒนาระบบงานคอนขางนอย การปฏบตดานการบรหารใชหลกการบรหารแบบธรรมาภบาลโดยใชโรงเรยนเปนฐาน การปฏบตงานดานการจดการมระบบ งานธรการทกะทดรด ระบบอานวยการ ระบบตดตอสอสารทงภายในและภายนอกการควบคม มความยดหยนในการจดตงทมงาน ภาวะผนาทางวชาการ ผอานวยการสถานศกษาเปนผบรหาร มออาชพ กระตนใหครใชวธการสอนแบบบรณาการตอบสนองธรรมชาตของนกเรยน โดยเนนผเรยนเปนสาคญ บรรยากาศและวฒนธรรมของโรงเรยนมบรรยากาศแบบมสวนรวม มวฒนธรรม

53

ทเขมแขงและมความเปนเอกภาพ จากผลการศกษาไดจากการอภปรายแบบกลมไดสรปแนวทาง ในการพฒนาโรงเรยนใหเปนองคกรแหงการเรยนรไดดงน 1) เสรมสรางการมสวนรวมระหวางโรงเรยนและชมชน 2) กระจายอานาจการบรหารและพฒนาระบบนเทศตดตาม 3)ใชงบประมาณใหตรงตามแผนปฏบตการเนนการพฒนาดานวชาการใหมากขน 4) สงเสรมการพฒนาบคลากรและทมงานโดยการจดสถานการณและสงแวดลอมทเออตอการเรยนร คดอยางเปนระบบ มวสยทศนรวม มการเรยนรของทม สงผลใหโรงเรยนเปนองคกรแหงการเรยนรอยางย งยน ณรงค อดมเวช (2552 : 56 - 65) ไดทาการศกษาการสงเสรมความเปนองคกรแหงการเรยนรของผบรหารโรงเรยนในกลมเครอขายนครนทร สงกดสานกงานเขตพนทการศกษาสระแกว เขต 2 โดยมวตถประสงคเพอศกษาการสงเสรมการเปนองคกรแหงการเรยนรของผบรหารโรงเรยนในกลมเครอขายนครนทร สงกดสานกงานเขตพนทการศกษาสระแกว เขต 2 กลมตวอยางทใช ในการวจยครงนเปนครในโรงเรยนกลมเครอขายนครนทร จานวน 107 คน สถตทใชในการวเคราะหขอมล ไดแก คาเฉลย คาความเบยงเบนมาตรฐาน การทดสอบคาทและการวเคราะห ความแปรปรวนทางเดยว (One - way ANOVA) ผลการวจยพบวา การสงเสรมความเปนองคกร แหงการเรยนรของผบรหารโรงเรยนในกลมเครอขายนครนทรสงกดสานกงานเขตพนทการศกษาสระแกว เขต 2 โดยรวมและรายดานอยในระดบมาก หากจาแนกตามประสบการณการบรหาร โดยรวมและรายดานแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 ยกเวนดานความคดเชงระบบ แตกตางกนอยางไมมนยสาคญทางสถต โดยผ บรหารทมประสบการณมากมการสงเสรม ความเปนองคกรแหงการเรยนรมากกวาผบรหารทมประสบการณนอยและจาแนกตามขนาดโรงเรยนโดยรวมและรายดานแตกตางกนอยางไมมนยสาคญทางสถต พรทวา วนตา (2553 : 104 - 118) ไดทาศกษาองคกรแหงการเรยนรของโรงเรยน สงกดสานกงานเขตมนบร กรงเทพมหานคร โดยมวตถประสงคเพอเปรยบเทยบองคกร แหงการเรยนรของโรงเรยนสงกดสานกงานเขตมนบร กรงเทพมหานคร จาแนกตามประสบการณในการสอนของคร ประเภทโรงเรยนและขนาดของโรงเรยน กลมตวอยางทใชในการวจยครงนคอ ครทปฏบตการสอนในโรงเรยนสงกดสานกงานเขตมนบร กรงเทพมหานคร จานวน 361 คน สถตทใชในการวเคราะหขอมลไดแก คาเฉลย คาความเบยงเบนมาตรฐาน การทดสอบคาทและ การวเคราะหความแปรปรวนทางเดยว (One - way ANOVA) และการทดสอบเปรยบเทยบรายค ดวย LSD ผลการวจยพบวา องคกรแหงการเรยนรของโรงเรยนสงกดสานกงานเขตมนบร กรงเทพมหานคร โดยรวมและรายดานทกดานอยในระดบมาก องคกรแหงการเรยนรของโรงเรยนสงกดสานกงานเขตมนบร กรงเทพมหานคร จาแนกตามประสบการณของคร โดยรวมและรายดานทกดาน แตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 โดยโรงเรยนทมครมประสบการณมาก

54

มความเปนองคกรแหงการเรยนรมากกวาโรงเรยนทมครมประสบการณนอย องคกรแหงการเรยนรของโรงเรยนสงกดสานกงานเขตมนบร กรงเทพมหานคร จาแนกตามประเภทโรงเรยน โดยรวมและรายดาน ดานความรอบรแหงตน และดานวสยทศนรวมแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถต ทระดบ .05 ยกเวนดานแบบแผนความคดอาน ดานการเรยนรเปนทม และดานความคดเชงระบบ ทแตกตางกนอยางไมมนยสาคญทางสถต โดยโรงเรยนประถมศกษามความเปนองคกร แหงการเรยนรมากกวาโรงเรยนขยายโอกาส องคกรแหงการเรยนรของโรงเรยนสงกดสานกงาน เขตมนบร กรงเทพมหานคร จาแนกตามขนาดโรงเรยน โดยรวมและรายดานแตกตางกน อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 ยกเวนดานการเรยนรเปนทมทแตกตางกนอยางไมมนยสาคญทางสถต กาญจนา ฉาศร (2553 : 103 - 117) ไดทาการศกษาสภาพทเปนจรงและสภาพทคาดหวงของการพฒนาองคกรไปสองคกรแหงการเรยนรของบคลากร กองกลาง สานกงานอธการบด มหาวทยาลยรามคาแหง โดยมวตถประสงคเพอ 1) ศกษาสภาพทเปนจรงและสภาพทคาดหวง ของการพฒนาองคกรไปสองคกรแหงการเรยนรของบคลากร 2) เพอเปรยบเทยบสภาพทเปนจรงของการพฒนาองคกรไปสองคกรแหงการเรยนรของบคลากร ตามความคดเหนของบคลากร ทมสถานภาพแตกตางกน 3) เพอเปรยบเทยบสภาพทคาดหวงของการพฒนาองคกรแหงการเรยนรของบคลากรกองกลาง สานกงานอธการบด มหาวทยาลยรามคาแหง ตามความคดเหนของบคลากรทมสถานภาพแตกตางกน กลมตวอยางทใชในการวจยครงน เปนบคลากรทปฏบตงานมหาวทยาลยรามคาแหง จานวน 87คน สถตทใชในการวเคราะหขอมลไดแก คาความถ คารอยละ คาเฉลย คาเบยงเบนมาตรฐาน และการวเคราะหความแปรปรวนทางเดยว (One - way ANOVA) การเปรยบเทยบความแตกตางรายคอยางมนยสาคญทางสถต ผลการวจยปรากฏวา 1) บคลากร มศกยภาพทเปนจรงของการพฒนาองคกรไปสองคกรแหงการเรยนร โดยภาพรวมและรายดาน ไดแก ดานการคดอยางเปนระบบ ดานการเปนบคคลทรอบร ดานการสรางวสยทศนรวมกน และดานการเรยนรรวมกนเปนทมอยในระดบปานกลาง สวนดานการมแบบแผนความคด อยในระดบมาก 2) บคลากรมสภาพทคาดหวงของการพฒนาไปสองคกรแหงการเรยนร ของบคลากร เมอพจารณาเปนรายดาน พบวา บคลากรมสภาพคาดหวงอยในระดบมากทสด 3 ดาน ไดแก ดานการเรยนรรวมกนเปนทม ดานการสรางวสยทศนรวมกน และดานการคดอยางเปนระบบ สวนดานทอยในระดบปานกลาง 2 ดาน ไดแก ดานการเปนบคคลทรอบร ลานการมแบบแผน ความคด 3) บคลากรทมระดบตาแหนงงานแตกตางกน มสภาพทเปนจรงของการพฒนาองคกร ไปสองคกรแหงการเรยนร โดยภาพรวมและรายดานแตกตางกนอยางไมมนยสาคญทางสถต ทระดบ .05 สวนบคลากรทอยในหนวยงานแตกตางกน มสภาพทเปนจรงของการพฒนาองคกร

55

ไปสองคกรแหงการเรยนรในภาพรวมและรายดาน ไดแก ดานการมแบบแผนความคด ดานการ มวสยทศนรวมกน และดานการเรยนรรวมกนเปนทม แตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถต สวนดานการเปนบคคลทรอบรและดานการคดอยางเปนระบบ แตกตางกนอยางไมมนยสาคญ ทางสถต สาหรบบคลากรทมประสบการณในการทางานแตกตางกนมสภาพทเปนจรงของ การพฒนาองคกรไปสองคกรแหงการเรยนรในภาพรวมแตกตางกนอยางไมมนยสาคญทางสถต 4) บคลากรทมระดบตาแหนงงาน หนวยงานทสงกดและประสบการในการทางานตางกน มความคดเหนตอสภาพทคาดหวงของการพฒนาองคกรไปสองคกรแหงการเรยนร ในภาพรวม และรายดานทกดานแตกตางกนอยางไมมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 5) สภาพทเปนจรง และสภาพทคาดหวงของการพฒนาองคกรไปสองคกรแหงการเรยนรในภาพรวมและรายดาน ทกดานแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 อมพร ปญญา (2553 : 166 - 170) ไดทาการวจยเรอง การพฒนารปแบบองคกร แหงการเรยนรของสานกงานเขตพนทการศกษา โดยมวตถประสงคเพอ 1) วเคราะหกลยทธ ของสานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานและแนวคดเกยวกบองคกรแหงการเรยนร 2) สรางและพฒนารปแบบองคกรแหงการเรยนรของสานกงานเขตพนทการศกษา 3) การประเมนรปแบบองคกรแหงการเรยนรของสานกงานเขตพนทการศกษา กลมตวอยางทใชในการวจยครงนคอ ผบรหารสานกงานเขตพนทการศกษาในตาแหนงประธานกรรมการจดการความร (CKO) เขตพนทและผบรหารสานกงานเขตพนทการศกษาในตาแหนงประธานคณะทางานการจดการ ความร (KM Team) จากสานกงานเขตพนทการศกษา จานวน 49 เขต จานวน 97 คน ซงไดมา โดยใชวธสมแบบหลายขนตอน (Multi-stage Sampling) เครองมอทใชในการวจย ประกอบดวย 1) แบบเสวนาเชงลก 2) แบบสอบถามประเมนรปแบบองคกรแหงการเรยนรของสานกงาน เขตพนทการศกษา ผลการวจยพบวา 1) ผลการวเคราะหกลยทธการกระจายอานาจและสงเสรมความเขมแขงใหกบสานกงานเขตพนทการศกษา เฉพาะการเพมศกยภาพในสานกงานเขตพนท การศกษา มประเดนทตองพจารณาความสอดคลองกบหลกวนย 5 ประการ ดงน (1) การตอบสนองและพฒนานโยบาย (2) ประสทธภาพในการบรหารจดการทดตามหลกธรรมาภบาล (3) ความพงพอใจของผรบบรการ (4) การพฒนาผบรหารใหเปนผนาการเปลยนแปลงและเปนผบรหารมออาชพ (5) การพฒนาหวหนากลมงานใหมความเชยวชาญในงานทรบผดชอบ (6) การพฒนาระบบบรหาร (7) การพฒนาระบบการใหบรการ (8) การพฒนาระบบตดตามประเมนผล และ (9) การพฒนาเทคโนโลยการสอสารและสารสนเทศ 2) ผลการพฒนารปแบบองคกรแหงการเรยนรของ สานกงานเขตพนทการศกษาตามกลยทธการกระจายอานาจและสงเสรมความเขมแขงใหกบ สานกงานเขตพนทการศกษาเฉพาะดานการเพมศกยภาพในสานกงานเขตพนทการศกษา มดงน

56

กลยทธดานมาตรฐานความเขมแขง มความเปนองคกรแหงการเรยนรดานแบบแผนทางความคด ประเดนความพงพอใจของผรบบรการ มความเปนองคกรแหงการเรยนร ดานการเรยนรรวมกน เปนทม กลยทธดานการพฒนาทมงานบรหารมความเปนองคกรแหงการเรยนร และเปนผบรหาร มออาชพและประเดนการพฒนาหวหนากลมงานใหมความรบผดชอบ มความเปนองคกร แหงการเรยนร ดานความเชยวชาญสวนบคคลเชนเดยวกน กลยทธดานการพฒนาระบบงานประเดนการบรหารมความเปนองคกรแหงการเรยนร ดานเรยนรรวมกนเปนทมและมวสยทศน รวมกน ในประเดนการพฒนาระบบตดตามประเมนผลมความเปนองคกรแหงการเรยนร ดานเรยนรรวมกนเปนทม และประเดนสดทายการพฒนาระบบเทคโนโลยการสอสารและสารสนเทศ มความเปนองคกรแหงการเรยนรดานความเชยวชาญสวนบคคลและการคดเชงระบบ 3) การประเมนรปแบบองคกรแหงการเรยนร มระดบพฤตกรรมของการเปนบคลากรในองคกรแหงการเรยนร โดยรวม อยในระดบมาก สรกาญจน จระสาคร (2553 : 45 - 46) ไดทาการศกษา ความเปนองคกรแหงการเรยนร ของสถานศกษาตามความคดเหนของผบรหารและคร สงกดสานกงานเขตพนทการศกษาตราด โดยมวตถประสงคเพอศกษาและเปรยบเทยบความเปนองคกรแหงการเรยนรของสถานศกษา ตามความคดเหนของผบรหารและครในสงกดสานกงานเขตพนทการศกษาตราด กลมตวอยางทใชในการวจยครงนคอผบรหารสถานศกษา จานวน 32 คน และครผสอนจานวน 278 คน รวมทงสน 310 คน เครองมอทใชในการวจยครงนคอ แบบสอบถามแบบเลอกตอบลกษณะเปนแบบสารวจ รายการ (Check List) แบบสอบถามชนดมาตราสวนประมานคา 5 ระดบ ผลการวจยพบวา ความเปนองคกรแหงการเรยนรของสถานศกษาตามความคดเหนของผบรหารและคร โดยรวม อยในระดบมาก เมอพจารณารายดานพบวาทกดานอยในระดบมาก สวนความเปนองคกร แหงการเรยนรของสถานศกษาตามความคดเหนของผบรหารและคร โดยรวม จาแนกตามขนาดของสถานศกษาแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 เมอพจารณาเปนรายดานพบวา ดานการสรางวสยทศนรวมกนและการเรยนรรวมกนเปนทม แตกตางกนกนอยางมนยสาคญ ทางสถตทระดบ.05 สวนดานการเปนบคคลทรอบร การมแบบแผนความคดและการคดอยางเปนระบบแตกตางกนอยางไมมนยสาคญทางสถตโดยสถานศกษาขนาดเลกและขนาดกลางมความเปนองคกรแหงการเรยนรมากกวาสถานศกษาขนาดใหญ จตพนธ รจรานกล (2554 : 89 - 95) ไดทาการศกษาเรองการนาโรงเรยนไปสการเปน องคกรแหงการเรยนรตามทศนะของครผสอน สงกดสานกงานเขตพนทการศกษาชลบร เขต 2 โดยมวตถประสงคเพอศกษาเปรยบเทยบการนาโรงเรยนไปสการเปนองคกรแหงการเรยนร ตามทศนะของครผสอน สงกดสานกงานเขตพนทการศกษาชลบร เขต 2 จาแนกตามประสบการณ

57

ในการสอนของคร ประเภทโรงเรยนและขนาดของโรงเรยน กลมตวอยางทใชทใชในการวจย ไดแก ครผสอน จานวน 320 คน สถตทใชในการวเคราะหขอมลไดแก คาเฉลย คาความเบยงเบนมาตรฐาน การทดสอบคาทและการวเคราะหความแปรปรวนทางเดยว (One - way ANOVA) ผลการวจยพบวา ผบรหารโรงเรยน สงกดสานกงานเขตพนทการศกษาชลบร เขต 2 มการนา โรงเรยนไปสองคกรแหงการเรยนร โดยรวมและรายดานอยในระดบมาก ผบรหารโรงเรยน สงกดสานกงานเขตพนทการศกษาชลบร เขต 2 มการนาโรงเรยนไปสองคกรแหงการเรยนร ตามทศนะของคร ประเภทโรงเรยน และขนาดโรงเรยนโดยรวมและรายดานทกดานแตกตางกนอยางไมมนยสาคญทางสถต ภทรพร ไหลไพบลย (2554 : 86 - 91) ไดทาการศกษาองคกรแหงการเรยนรของโรงเรยนพานทองสภาชนปถมภ สงกดสานกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เขต 18 โดยมวตถประสงคเพอศกษาเปรยบเทยบความเปนองคกรแหงการเรยนรของโรงเรยนพานทองสภาชนปถมภ สงกดสานกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เขต 18 จาแนกตามสถานภาพ และวฒการศกษา กลมตวอยางทใชในการวจยครงนไดแก ผ บรหารและครโรงเรยนพานทองสภาชนปถมภ สงกดสานกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เขต 18 สถตทใชในการวเคราะหขอมลไดแก คาเฉลย และการวเคราะหเปรยบเทยบความเปนองคกรแหงการเรยนรของโรงเรยนพานทอง สภาชนปถมภ โดยรวมและรายดาน จาแนกตามสถานภาพ และวฒการศกษา โดยใชการวเคราะหคาน าหนกความแตกตาง (Effect Size) ผลการวจยพบวา ความเปนองคกรแหงการเรยนรของ โรงเรยนพานทองสภาชนปถมภ โดยรวมและรายดานอยในระดบมาก การเปรยบเทยบ ความเปนองคกรแหงการเรยนรของโรงเรยนพานทองสภาชนปถมภ จาแนกตามสถานภาพ ดวยคาน าหนกความแตกตาง สถานภาพผบรหารและครโดยรวมและรายดานแตกตางกน อยในระดบนอย การเปรยบเทยบความเปนองคกรแหงการเรยนรของโรงเรยนพานทองสภาชนปถมภ จาแนกตามวฒการศกษา ดวยคาน าหนกความแตกตาง วฒการศกษาปรญญาตรและสงกวา ปรญญาตร โดยรวมแตกตางกนอยในระดบนอย กมลลกษณ สาราญสข (2555 : 92 - 103) ไดทาการศกษาเรอง การสงเสรมองคการ แหงการเรยนรของผบรหารโรงเรยนประถมศกษา อาเภอเมองนครพนม สงกดสานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษานครพนม เขต 1 โดยมวตถประสงคเพอ 1) ศกษาการสงเสรมองคกร แหงการเรยนรของผบรหารโรงเรยนประถมศกษา อาเภอเมองนครพนม สงกดสานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษานครพนม เขต 1 2) เพอเปรยบเทยบความเปนองคกรแหงการเรยนรของ ผบรหารโรงเรยนประถมศกษา อาเภอเมองนครพนม สงกดสานกงานเขตพนทการศกษานครพนมเขต 1 กลมตวอยางทใชในการวจยครงนไดแก ครและผ บรหารในโรงเรยนประถมศกษา

58

อาเภอเมองนครพนม สงกดสานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษานครพนม เขต 1 แบงออกเปนผบรหาร จานวน 65 คน คร จานวน 248 คน รวมทงหมด 313 คน เครองมอทใชในการวจยเปน แบบสอบถามมาตรสวนประมาณคา 5 ระดบ ผลการศกษาพบวา การสงเสรมองคกรแหงการเรยนรของผบรหารโรงเรยนประถมศกษา อาเภอเมองนครพนม อาเภอเมองนครพนม สงกดสานกงาน เขตพนทการศกษาประถมศกษานครพนม เขต 1 โดยรวมและรายดานอยในระดบมาก ครและ ผบรหารในโรงเรยนประถมศกษา อาเภอเมองนครพนม สงกดสานกงานเขตพนทการศกษา ประถมศกษานครพนม เขต 1 มความคดเหนตอการสงเสรมองคกรแหงการเรยนรของผบรหาร โรงเรยนโดยรวมไมแตกตางกน ครและผบรหารในโรงเรยนประถมศกษา อาเภอเมองนครพนม สงกดสานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษานครพนม เขต 1 ทปฏบตงานในโรงเรยนขนาด ตางกนมความคดเหนตอการสงเสรมองคกรแหงการเรยนร โดยรวมแตกตางกนอยางมนยสาคญ ทางสถตทระดบ.01 โดยครและผบรหารโรงเรยนขนาดใหญและโรงเรยนกลางมความคดเหน ไมแตกตางกน ประภาวลย สงหภวฒน (2556 : 85 - 86) ไดทาการวจยเรองแนวทางการพฒนา สถานศกษาใหเปนองคกรแหงการเรยนรในสถานศกษา ชวงชนท 3 - 4 สงกดสานกงานเขตพนทการศกษาบรรมย เขต 3 โดยมวตถประสงคเพอศกษาแนวทางการพฒนาสถานศกษาตามความคดเหนของผบรหารสถานศกษาและครผสอนในสถานศกษาชวงชนท 3 - 4 สงกดสานกงานเขตพนท การศกษาบรรมย เขต 3 กลมตวอยางทใชในการวจยครงนคอ ผบรหารสถานศกษา 22 คน และ ครผสอน 248 คน เครองมอทใชในการวจย ไดแก แบบสอบถามประมาณการ 5 ระดบ ผลการวจยพบวา ความคดเหนของผบรหารสถานศกษาและครผสอนเกยวกบแนวทางการพฒนาสถานศกษาใหเปนองคกรแหงการเรยนรในสถานศกษาชวงชนท 3 - 4 โดยภาพรวมและรายดานเหนดวย ในระดบมาก เมอเรยงลาดบจากคาเฉลยมากไปนอยไดแก ดานรปแบบความคด ดานวสยทศนรวม ดานการเรยนรเปนทม ดานความเปนเลศสวนบคคลและดานการคดอยางเปนระบบตามลาดบ สวนการเปรยบเทยบความคดเหนของผบรหารสถานศกษาและครผสอนเกยวกบแนวทางการพฒนาสถานศกษาใหเปนองคกรแหงการเรยนรในสถานศกษาชวงชนท 3 - 4 จาแนกตามขนาดสถานศกษาและรายดาน พบวา โดยภาพรวมมความคดเหนไมแตกตางกน สาหรบความคดเหนและขอเสนอแนะของผ บรหารสถานศกษาและครผ สอนเกยวกบแนวทางการพฒนาสถานศกษาใหเปนองคกร แหงการเรยนรในสถานศกษาชวงชนท 3 - 4 พบวา ดานความเปนเลศสวนบคคล เหนดวยมากทสดเกยวกบควรใหโอกาสแกบคลากรไดอภปรายแสดงความคดเหนเกยวกบการดาเนนงานของ สถานศกษาไดอยางเปดเผย โดยปราศจากอคตหรอการมงจบผด ดานรปแบบความคด เหนดวย มากทสด เ กยวกบมการระดมสมองทกครงทมการประชมโดยครไดแสดงความคดเหน

59

ดานวสยทศนรวมเหนดวยมากทสด เกยวกบการเปดโอกาสใหบคลากรมการแบงปนวสยทศน ของตนรวมกบเพอนรวมงานได ดานการเรยนรรวมกนเปนทม เหนดวยมากทสดเกยวกบ ควรสงเสรมใหบคลากรมโอกาสแสดงความคดเหนตามโอกาสและสถานการณทเหมาะสม และดานการคดอยางเปนระบบ เหนดวยมากทสด เกยวกบควรสนบสนนใหบคลากรตระหนกถงเหตผลของ การวางแผนโครงการตาง ๆ อมร สายใจ (2556 : 72 - 75) ไดศกษาเปรยบเทยบความเปนองคกรแหงการเรยนร ของโรงเรยนในเขตอาเภอเมองสระแกว สงกดสานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาสระแกว เขต 1 โดยมวตถประสงคเพอ 1) ศกษาความเปนองคกรแหงการเรยนรของโรงเรยนในเขตอาเภอเมองสระแกว สงกดสานกงานเขตพนทการศกษาสระแกว เขต 1 2) เพอเปรยบเทยบความเปนองคกรแหงการเรยนรของโรงเรยนในเขตอาเภอเมองสระแกว สงกดสานกงานเขตพนทการศกษา ประถมศกษาสระแกว เขต 1 จาแนกตามสถานภาพและขนาดของโรงเรยน กลมตวอยางทใช ในการวจยครงนคอ ผบรหารสถานศกษา จานวน 59 คน และคร จานวน 226 คน รวมทงสน 285 คน เครองมอทใชในการวจยคอ แบบสอบถามประมานการ 5 ระดบ ผลการวจยพบวา องคกร แหงการเรยนรของโรงเรยนในเขตอาเภอเมองสระแกว โดยรวมและรายดานทกดานอยในระดบมาก เรยงลาดบคะแนนเฉลยจากมากไปหานอยไดแก ดานการมวสยทศนรวม ดานการเรยนรเปนทม ดานแบบแผนความคด ดานความคดเชงระบบ และดานความรอบรแหงตน การวเคราะห เปรยบเทยบความเปนองคการแหงการเรยนรของโรงเรยนในเขตอาเภอเมองสระแกว จาแนกตามสถานภาพ ตาแหนงผบรหารโดยรวมและรายดานอยในระดบมาก เรยงลาดบคะแนนเฉลยมาก ไปหานอย ไดแก ดานการมวสยทศนรวม ดานการเรยนรเปนทม ดานความคดเชงระบบ ดานแบบแผนความคด และอนดบสดทายคอ ดานความรอบรแหงตน การวเคราะหเปรยบเทยบความเปนองคกรแหงการเรยนรของโรงเรยนในเขตอาเภอเมองสระแกวจาแนกตามสถานภาพ ตาแหนงผบรหารโดยรวมและรายดานอยในระดบมาก เรยงลาดบคะแนนจากมากไปหานอย ไดแก ดานการมวสยทศนรวม ดานการเรยนรเปนทม ดานแบบแผนความคด ดานความคดเชงระบบ และสดทายคอดานความรอบรแหงตน การวเคราะหเปรยบเทยบความเปนองคกรแหงการเรยนรของโรงเรยนในเขตอาเภอเมองสระแกว จาแนกตามขนาดโรงเรยนโดยรวมและรายดาน แตกตางกนอยางไมมนยสาคญทางสถต ยกเวนดานแบบแผนความคดและดานการมวสยทศนรวม แตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 วระวฒน พฒนกลชย และสรยมาศ สขกส (2557 : 52) ไดศกษารปแบบการพฒนา สถานศกษาใหเปนองคกรแหงการเรยนรของผบรหารสถานศกษา โดยมวตถประสงคเพอศกษา รปแบบการพฒนาสถานศกษาใหเปนองคกรแหงการเรยนรของผบรหารสถานศกษา กลมตวอยาง

60

ทใชในการวจยครงนไดแก ผบรหารสถานศกษา สงกดสานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาจนทบร เขต 1, เขต 2 และสานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาตราด ตามปงบประมาณ 2557 จานวน 181 คน ผลการวจยพบวา รปแบบการพฒนาสถานศกษาใหเปนองคกรแหงการเรยนรของ ผบรหารสถานศกษา 1) ดานพลวตแหงการเรยนร โดยรวมและรายขออยในระดบมาก เรยงตาม คาเฉลยจากมากไปนอยสามลาดบแรก คอ สนบสนนใหบคลากรไดเรยนรและพฒนาอยางตอเนอง สนบสนนใหบคลากรสามารถทางานรวมกนเปนทมได และสนบสนนใหบคลากรเกดการเรยนรจากการคาดการณลวงหนา 2) ดานการปรบเปลยนองคกร โดยรวมและรายขอยในระดบมาก เ รยงตามคาเฉลยจากมากไปนอยสามลาดบแรกคอ สนบสนนใหบคลกากรมความเขาใจ ในแผนปฏบตงานของสถานศกษาอยางชดเจน สนบสนนใหบคลากรสามารถชวยเหลอและสนบสนนซงกนและกนและสนบสนนใหบคลากรมความรความเขาใจในวสยทศนของสถานศกษา 3) ดานการใหอานาจและสรางความสามารถใหกบบคลากรโดยรวมและรายขออยในระดบมาก เรยงตามคาเฉลยจากมากไปนอยสามลาดบแรก คอ สนบสนนใหบคลากรสามารถรวมกนแกไขปญหาได สนบสนนใหบคลากรมอานาจหนาทตามทไดรบมอบหมายและสนบสนนใหบคลากร ไดศกษาคนควาเพมเตมเพอนามาใชในการพฒนางาน 4) ดานการจดการความร โดยรวมและ รายขออยในระดบมาก เรยงตามคาเฉลยจากมากไปนอยสามลาดบแรก คอ สนบสนนใหบคลากรจดขอมลสารสนเทศของสถานศกษาอยางเปนระบบ สนบสนนใหบคลากรสามารถใชขอมลจากแหลงขอมลทหลากหลาย และสนบสนนใหบคลากรสามารถสบคนขอมลไดอยางสะดวกและ รวดเรว และ 5) ดานการเพมความสามารถในการใชเทคโนโลย โดยรวมและรายขออยในระดบมากเรยงตามคาเฉลยจากมากไปนอยสามลาดบแรก คอ สนบสนนใหมการใชโปรแกรมสาเรจรปมาใชในการปฏบตงาน สนบสนนใหบคลากรไดใชเทคโนโลยในการแลกเปลยนเรยนร และสนบสนนใหบคลากรไดใชเทคโนโลยในการปฏบตงานใหเปนองคกรแหงการเรยนร จากการศกษาเอกสารแนวคด ทฤษฎ และงานวจยทเกยวของ สรปไดวา ลกษณะ ความเปนองคกรแหงการเรยนรเปนการพฒนาองคกรและทรพยากรบคคล ภายในหนวยงานทกระดบโดยใหความสาคญกบการเรยนรตลอดชวต มงมนพฒนาตนเอง เพมพนความร ทกษะประสบการณ มการสรางองคความรและใชความรรวมกนอยางตอเนอง โดยแนวคดของมารคอรดกลาวถง การสรางการเรยนรอยางตอเนองทวทงองคกร ปฏรปองคกรใหกาวสความเปนเลศดานการเรยนร ใหอานาจแกสมาชกในการองคกร บรหารจดการความรโดยการแสวงหาความรอยเสมอและ นาเทคโนโลยมาสนบสนนใหเกดการเรยนรในองคกร ในขณะทเซงเกไดกลาววาการเปนองคกรแหงการเรยนรจะเกดขนไดกตอเมอบคลากรมแนวทางในการปฏบตงานตามหลกวนย 5 ประการ คอ การคดเชงระบบ ความรอบรของบคลากร แบบแผนทางความคด วสยทศนรวม และการเรยนร

61

ของทมเปนผรอบร ปจจบนมหลายองคกรทไดนาเอาแนวคดเรององคกรแหงการเรยนรตามแนวคดของเซงเกมาปฏบตและไดรบความสาเรจในการเปนบรษทระดบโลก เชน บรตชปโตรเลยม ซรอกซ เจอเนอรลอเลกทรกซ ฟอรดมอเตอร ฮาเลยเดวดสนโกดก ฮวเลตแพคการด ไอบเอม ฮอนดา โซน และสามเอม เปนตน ผวจยเหนวาลกษณะความเปนองคกรแหงการเรยนรตามแนวคดของเซงเก มองคกรจานวนมากนามาปฏบตและไดผลจรง สามารถนามาพฒนา ประยกตใชในงานวจยไดอยางเหมาะสม เพอศกษาลกษณะความเปนองคกรแหงการเรยนรทเกดประโยชนกบ สถานศกษา