บทท 2

แนวคด ทฤษฎ และงานวจยเกยวของ

การศกษาเปรยบเทยบสมรรถนะของครผสอนในโรงเรยนล าปางกลยาณและโรงเรยนกวดวชา ในเขตจงหวดล าปาง ผศกษาไดน าแนวคด ทฤษฎ และงานวจยทเกยวของมาเปนแนวทางการศกษา และก าหนดกรอบแนวคดการศกษา ดงน

2.1 แนวคดเกยวกบสมรรถนะ 2.2 แนวคดเกยวกบการประเมนสมรรถนะคร 2.3 มาตรฐานวชาชพทางการศกษา 2.4 งานวจยทเกยวของ 2.5 กรอบแนวคดทใชในการศกษา

2.1 แนวคดเกยวกบสมรรถนะ

2.1.1 ความเปนมาและความส าคญของสมรรถนะ แนวคดเกยวกบ “Competency” หรอ “ความสามารถ” เรมน ามาใชในวงการธรกจเอกชนดวย

การน า “ความสามารถ” มาประยกตใชในการบรหารและพฒนาบคลากรเพอใหองคการสามารถสรรหาบคลากรทมความสามารถเขามาปฏบตงาน ซงศาสตราจารย David C. McClelland นกจตวทยาของมหาวทยาลย Harvard เปนผรเรมแนวคดเกยวกบสมรรถนะ โดยพฒนาแบบทดสอบทางบคลกภาพเพอศกษาวา บคคลทท างานอยางมประสทธภาพนนมทศนคตและนสยอยางไร McClelland ไดใชความรในเรองเหลานชวยไขปญหาการคดเลอกบคคลใหแกหนวยงานของรฐบาลสหรฐอเมรกา ไดแก ปญหากระบวนการคดเลอกทเนนการวดความถนดทท าใหคนผวด าและชนกลมนอยอนๆ ไมไดรบการคดเลอก (ซงผดกฎหมาย) และปญหาผลการทดสอบความถนดทมความสมพนธกบผลการปฏบตนอยมาก (ซงแสดงวาการทดสอบความถนดไมสามารถท านายผลการปฏบตงานได) McClelland ไดเกบขอมลของกลมผทมผลการปฏบตงานโดดเดนและผทไมไดมผลงานโดดเดนดวยการสมภาษณ ซงพบวา สมรรถนะทเกยวกบความเขาใจขอแตกตางทางวฒนธรรมเปนปจจยทมความสมพนธกบผลการปฏบตงานไมใชการทดสอบดวยแบบทดสอบความถนด บทความเรอง Testing for Competency Rather Than For Intelligence ของ McClelland ทตพมพในป 1973 ไดรบการกลาวถงอยางกวางขวาง

11

จากนกวชาการทงทเหนดวยและไมเหนดวย อยางไรกด McClelland กไดท าใหสมรรถนะไดรบความสนใจศกษาและใชกนตอ ๆ มาจนถงทกวนน (เพยงจต บญโต, 2547: 11)

ในบทความเรอง “Testing for Competence Rather than for Intelligence” McClelland แสดงความคดเหนตอตานการทดสอบความถนด การทดสอบความรในงาน หรอผลการเรยนวา ไมสามารถท านายผลการปฏบตงานหรอความส าเรจในชวตได เขาจงหาทางวจยเพอศกษาตวแปรดานสมรรถนะทเขากลาววาสามารถท านายผลการปฏบตงานได และในขณะเดยวกนยงมขอดทส าคญอกประการหนง คอ ตวแปรสมรรถนะมกไมแสดงผลการทดสอบทล าเอยงตอเชอชาต เพศ หรอฐานะทางสงคมเหมอนกบแบบวดความถนด หรอแบบวดอน ๆ ในกลมเดยวกน ดงจะเหนไดวา McClelland ไดใชความรในเรองดงกลาวชวยในการแกไขปญหาการคดเลอกบคคลใหแกหนวยงานของรฐบาลสหรฐอเมรกา ไดแก ปญหากระบวนการคดเลอกทเนนการวดความถนดทท าใหคนผวด าและชนกลมนอยอน ๆ ไมไดรบการคดเลอกและปญหาผลการทดสอบความถนดทมความสมพนธกบผลการปฏบตงานนอยมาก (ซงผลการทดสอบแสดงวาความถนดไมสามารถท านายผลการปฏบตงานได) ทงนยงพบวาสมรรถนะเกยวกบความเขาใจขอแตกตางทางวฒนธรรมเปนปจจยทมความสมพนธกบผลการปฏบตงานไมใชการทดสอบดวยแบบทดสอบความถนด (David C. McClelland, 1975 อางในเพยงจต บญโต, 2547: 12)

แนวทางการวจยของ McClelland ใชการเปรยบเทยบความแตกตางระหวางกลมของผทประสบความส าเรจในงานและกลมของผทประสบความส าเรจนอยกวา (กลมปานกลาง) เพอดวาสองกลมนแตกตางกนในเรองใด (หรอทเขาเรยกวาสมรรถนะใด) วธการเกบขอมลของเขาเนนทความคด และพฤตกรรมทสมพนธกนกบผลลพธของงานทประสบความส าเรจ

ในครงแรก McClelland คดจะใชการสงเกตการท างานประจ าวนของผทประสบความส าเรจกบผทมผลงานในระดบปานกลาง แตวาวธการนใชเวลามากเกนไป และไมสะดวกในทางปฏบต เขาจงพฒนาเทคนคทเรยกวา Behavioral Event Interview (BEI) ซงเปนวธการทพฒนามาจากการผสมผสานวธวเคราะหเหตการณส าคญในงานของ Flanagan (1954 อางใน David C. McClelland, 1975: 12) และวธการของแบบทดสอบ Thematic Apperception Test (TAT)

เทคนค BEI เปนการสมภาษณทใหผใหขอมลเลาเหตการณทเขารสกวาประสบความส าเรจสงสด 3 เหตการณ และเหตการณทเขารสกวาลมเหลว 3 เหตการณ จากนนผสมภาษณกถามค าถามตดตามวา อะไรท าใหเกดสถานการณนน ๆ ใครทเกยวของบาง เขาคดอยางไร รสกอยางไร และตองการอะไรในการจดการกบสถานการณ แลวเขาท าอยางไรและเกดอะไรขนจากพฤตกรรมการท างานนนของเขา

12

การวเคราะหเหตการณส าคญในงาน (Critical Incident) เปนวธการท John Flanagan พฒนาขนในชวงสงครามโลกครงทสอง เปนวธการทมจดมงหมายเพอคนหาคณลกษณะทส าคญ และทกษะทจ าเปนส าหรบการท างานทประสบความส าเรจ โดยวธการเปนการรวบรวมขอมลพฤตกรรมทผอนสงเกตได แตจดมงหมายของ BEI คอ การเนนทความรสกนกคดของบคคล (คลายกบทไดจากการทดสอบการเลาเรองจากภาพ; Thematic Apperception Test)

เมอไดขอมลมาแลว กน ามาวเคราะห เพอดวาลกษณะของผทประสบความส าเรจมอะไรบาง ทไมเหมอนกบผทประสบความส าเรจปานกลาง จากนนน าขอมลทไดมาถอดรหสดวยวธการทเรยกวา การวเคราะหเนอหาจากค าพด แลวน าขอมลทถอดรหสแลวมาวเคราะหความแตกตางทางสถตเพอศกษาลกษณะทแตกตางระหวางผทประสบความส าเรจ กบผทผลงานระดบปานกลาง

ในชวงตนของทศวรรษท 1970 McClelland และเพอนไดรบการตดตอจากเจาหนาทของ The U.S. State Department Foreign Service Information ใหชวยเหลอในการคดเลอกนกการทตระดบตน McClelland ใชเทคนค BEI ในการศกษาและพบวานกการทตระดบตนทมผลการปฏบตงานดมสมรรถนะทแตกตางจากนกการทตระดบตนทมผลการปฏบตงานปานกลาง ไดแก ความเขาใจในความแตกตางระหวางบคคลดานวฒนธรรม ความคาดหวงทางบวกกบผอน และความรวดเรวในการเรยนรเครอขายดานการเมอง

แนวคดเรองสมรรถนะมกมการอธบายดวยโมเดลภเขาน าแขง ดงภาพท 1 ซงอธบายวาความแตกตางระหวางบคคลเปรยบเทยบไดกบภเขาน าแขง โดยมสวนทเหนไดงายและพฒนาไดงาย คอสวนทลอยอยเหนอน า นนคอองคความร (Knowledge) และทกษะ (Skill) ตาง ๆ ทบคคลมอย และอกสวนหนงซงเปนสวนใหญทมองเหนไดยากอยใตผวน า ไดแก แรงจงใจ (Motive) อปนสย (Trait) ภาพลกษณภายใน (Self – Image) และบทบาททแสดงออกตอสงคม (Social Role) สวนทอยใตน านมผลตอพฤตกรรมในการท างานของบคคลอยางมากและเปนสวนทพฒนาไดยาก

13

ภาพ 2.1 โมเดลภเขาน าแขง ทมา: David C. McClelland (1975 อางในเพยงจต บญโต, 2547: 13)

2.1.2 ความหมายของสมรรถนะ สมรรถนะเปนค าทมผ ใหค านยามไวตาง ๆ กน และมนกวชาการหลายทานท งชาว

ตางประเทศและไทย ไดใหค าจ ากดความของสมรรถนะ ดงน David C. McClelland (1975 อางในเพยงจต บญโต, 2547: 13) ไดใหค าจ ากดความไววา

“สมรรถนะ” หมายถง คณลกษณะทซอนอยภายในตวบคคล ซงคณลกษณะเหลานจะเปนตวผลกดนใหบคคลสามารถสรางผลการปฏบตงานในงานทตนรบผดชอบใหสงกวาหรอเหนอกวาเกณฑ/เปาหมายทก าหนดไว

Boyatzis (1982 อางในส านกงานคณะกรรมการขาราชการพลเรอน, 2548: 7) กลาววา “สมรรถนะ หมายถง คณลกษณะพนฐานของบคคลไดแก แรงจงใจ อปนสย ทกษะ จนตภาพสวนตน หรอ บทบาททางสงคม หรอ องคความร ซงบคคลจ าเปนตองใชในการปฏบตงานเพอใหไดผลงานสงกวา/เหนอกวาเกณฑเปาหมายทก าหนดไว

Spencer (1993 อางในส านกงานคณะกรรมการขาราชการพลเรอน, 2548: 7) กลาววา “สมรรถนะ หมายถง คณลกษณะพนฐานทมอยภายในตวบคคลไดแก แรงจงใจ อปนสย อตมโนทศน ความร และทกษะ ซงคณลกษณะเหลานจะเปนตวผลกดนหรอมความสมพนธเชงเหตผล (Causal

องคความร แ ล ะ ท ก ษ ะตางๆ

บทบาททแสดงออกตอสงคม (Social Role)

ภาพลกษณภายใน (Self-Image)

อปนสย (Traits)

ขอมลความรทบคคลในสาขาตางๆ

บทบาททบคคลแสดงออกตอผอน

ความเคยชน พฤตกรรมซ า ๆ ในรปแบบใดรปแบบหนง

ความเชยวชาญ ช านาญพเศษในดานตาง ๆ

ความรสกนกคดเกยวกบเอกลกษณและคณคาของตน

จนตนาการ แนวโนมชวต วธปฏบตตน อนเปนไปโดย

ธรรมชาตของบคคล

14

Relationship) ใหบคคลสามารถปฏบตงานตามหนาทความรบผดชอบ หรอสถานการณตาง ๆ ไดอยางมประสทธภาพและ/หรอสงกวาเกณฑอางอง (Criterion - Reference) หรอเปาหมายทก าหนดไว

Mirabile (อางในเพยงจต บญโต, 2547: 14) กลาววาสมรรถนะ คอ ความร ทกษะ ความสามารถ และพฤตกรรมทจ าเปนส าหรบการปฏบตงานไดส าเรจ

Whiddett. S. & Hollyforde. S (อางในเพยงจต บญโต, 2547: 14) ใหความหมายของสมรรถนะวาเปนพฤตกรรมทบคคลแสดงในการท างานไดอยางมประสทธภาพภายใตบรบทขององคกร

Scott Parry (อางในเพยงจต บญโต, 2547: 14) ไดใหความหมายวา เปนกลมของความร ทกษะ และพฤตกรรม ทสงผลตอการปฏบตงานของบคคลในต าแหนงนน ๆ ซงสามารถเปรยบเทยบมาตรฐานและปรบปรงไดดวยการฝกอบรมและพฒนา

อกฤษณ กาญจนเกต (2543: 10) กลาววา “สมรรถนะ หมายถง ความสามารถความ ช านาญดานตางๆ ซงเปนองคประกอบทส าคญทท าใหบคคลสามารถกระท าการหรองดเวนการ กระท าในกจการใดๆ ใหประสบความส าเรจหรอลมเหลว ซงความสามารถเหลานไดมาจากการ เรยนร ประสบการณ การฝกฝน และการปฏบตจนเปนนสย

วฒนา พฒนพงศ (2547: 33) กลาววา สมรรถนะ (Competency) หมายถง ระดบของความสามารถในการปรบและใชกระบวนทศน (Paradigm) ทศนคต พฤตกรรม ความร และทกษะ เพอการปฏบตงานใหเกดคณภาพ ประสทธภาพ และประสทธผลสงสดในการปฏบตหนาทของบคลากรในองคการ บคลากรทกคนควรมความสามารถพนฐานในหนาททเหมอนกนครบถวนและเทาเทยมกน และควรพฒนาตนเองใหมความสามารถพเศษทแตกตางกนออกไปนอกเหนอจากความสามารถของงานในหนาท ทงนขนอยกบศกยภาพ ระดบความสามารถทางอารมณ (Emotional Quotient : EQ) และความสามารถทางสตปญญา (Intelligence Quotient: IQ)

ณรงควทย แสนทอง (2547: 6) กลาววา “สมรรถนะ หมายถง ความร ความสามารถ ทกษะ และแรงจงใจทมความสมพนธและสงผลกระทบตอความส าเรจของเปาหมายของงานใน ต าแหนงนนๆ สมรรถนะแตละตวจะมความส าคญตองานแตละงานแตกตางกนไป

ส านกงานคณะกรรมการขาราชการพลเรอน (2548: 7) ไดใหความหมายวา “สมรรถนะ” คอ คณลกษณะเชงพฤตกรรมทเปนผลมาจากความร ทกษะ/ความสามารถและคณลกษณะอนๆ ทท าใหบคคลสามารถสรางผลงานไดโดดเดนกวาเพอนรวมงานอนๆ ในองคกร กลาวคอ การทบคคลจะแสดงสมรรถนะใดสมรรถนะหนงได มกจะตองมองคประกอบของทงความร ทกษะ/ความสามารถและคณลกษณะอนๆ ตวอยาง เชน สมรรถนะบรการทด ซงอธบายวา “สามารถใหบรการทผรบบรการทตองการได” นน หากขาดองคประกอบตาง ๆ ไดแก ความรในงานหรอทกษะทเกยวของ (เชน ตองหา

15

ขอมลจากคอมพวเตอร) และคณลกษณะของบคคลทเปนคนใจเยน อดทน ชอบชวยเหลอผอนแลว บคคลกไมอาจจะแสดงสมรรถนะของ “บรการทด” ดวยการใหบรการตามทผรบบรการตองการได หรอกลาวอกนยหนง “สมรรถนะ” กคอคณลกษณะเชงพฤตกรรมทองคการตองการจากขาราชการ เพราะเชอวาหากขาราชการมพฤตกรรมการท างานในแบบทองคการก าหนดแลว จะสงผลใหขาราชการผ น นมผลการปฏบตงานทดและสงผลใหองคการบรรลเปาประสงคทตองการได ตวอยางเชน ทไดมการก าหนดสมรรถนะบรการทดเพราะหนาทหลกของขาราชการคอการใหบรการประชาชน ท าใหหนวยงานของรฐบรรลวตถประสงคคอการท าใหเกดประโยชนสขแกประชาชน กลาวอกอยางหนงกคอ สมรรถนะเปนกลมพฤตกรรมทองคการตองการจากขาราชการ เพราะเชอวาหากขาราชการมพฤตกรรมการท างานในแบบทองคการก าหนดแลว จะสงผลใหขาราชการผนนมผลการปฏบตงานด และสงผลใหองคกรบรรลเปาประสงคทตองการไว เชน การก าหนดสมรรถนะการบรการทด เพราะหนาทหลกของขาราชการคอ การใหบรการแกประชาชน ท าใหหนวยงานของรฐบรรลวตถประสงคคอ การท าใหเกดประโยชนสขแกประชาชน

สมรรถนะ (Competency) มความหมายประกอบดวย 2 ลกษณะ คอ (เพยงจต บญโต, 2547: 15 – 16)

ลกษณะท 1 คอ เปนคณลกษณะความสามารถของบคคลในการท างาน เปนสงทจะบอกวาทรพยากรบคคลในองคกรนนๆ ควรจะมคณลกษณะของความสามารถอยางไร

ลกษณะท 2 คอ เปนระบบทจะสรางความเชอมโยงระหวางวตถประสงคขององคกรกบความสามารถของบคคลใหมาบรรจบพบกน ซงสวนหนงของสมรรถนะ สามารถทจะบอกไดวาจะตองพฒนาบคลากรในดานใดบางในการทจะท าใหเขามคณลกษณะของความสามารถท จะไปตอบสนองความส าเรจหรอวตถประสงคขององคกรได เพอใหไดผลงานทมคณภาพ

ผลงานของบคลากรมสวนทเกยวของ 2 สวน สวนแรกคอ Performance หมายถง ผลการปฏบตงานทบคคลนนท าเสรจในแตละป อกสวนหนงทเกยวของ คอ Competency หรอ สมรรถนะ ซงหมายถง ความสามารถขนพนฐานทจะน าไปสความสามารถทเกยวของในระดบสงขนไป การท Competency จะเชอมโยงกบ Performance ได ตองใชกระบวนการในการประเมน ซงการประเมนดงกลาว อาจจะเปนการประเมนหยาบๆ กได เชน การประเมนดวยสายตา หรอการคาดคะเน การประเมนจะเปนตวบอกวาผลการปฏบตงานเรองนทออกมาต า เพราะสมรรถนะบางเรองต า การประเมนโดยดจาก ตวชวดอยางเดยวไมไดเปนสงทรบรองวาบคคลนนเหมาะสมทจะไดรบการขนเงนเดอนหรอเหมาะสมทจะไดรบรางวลสงกวาคนอนๆ เพราะหลายครงทผลการปฏบตงานเสรจไดตามเปาหมาย อาจจะไมไดเกดจากความสามารถของบคคลนน แตความส าเรจอาจจะเกดจากปจจยภายนอกทบคคลนนไมสามารถไปควบคมได ท าใหคนนนท างานไดดขน เพราะฉะนน ถาตองการให

16

เกดตวชวดของบคคลไดคอนขางถาวร ไมวาจะมปจจยภายนอกหรอเหตการณอยางใดอยางหนงมาสนบสนนงานของบคคลนนหรอไมหนวยงานนนกจะไดผลงานหรอผลส าเรจบรรลตามเปาหมาย สงนนกคอ สมรรถนะ ดงนนหนวยงานทจะประเมนผลจะตองประเมนสองสวนคอ บคคลนนท างานอะไรส าเรจบางและมสมรรถนะทเหมาะสมกบงานของเขาระดบใด มการพฒนา สมรรถนะของตวเองไดสงขนจากระดบเดมมากนอยแคไหน ซงเชอกนวาถาคนมสมรรถนะ ในระดบใดทเหมาะสมกบการท างานของเขาแลว ไมวาสถานการณจะเปลยนแปลงไปอยางไร ความสามารถในการปฏบตงานตรงนนจะท าใหผลงานออกมาในระดบสงและเปนไปอยางถาวร

ภาพ 2.2 Performance Management Model

ทมา: เพยงจต บญโต, 2547: 16

สรปความหมายของ “สมรรถนะ” ดงกลาวขางตน จะเหนไดวา สมรรถนะมความส าคญกบองคการ ดวยการตอบสนองความตองการขององคการในการสรรหาผทมความสามารถทสดเขามาท างานและการเพมผลผลตใหกบองคการ อกท งสมรรถนะย งมความส าคญกบผ ท างานทมความสามารถในการปรบตวกบการเปลยนแปลงทเกดขน และสามารถปรบพฤตกรรมการท างานใหเขากบยทธศาสตรและคณคาขององคการ

2.1.3 ประเภทสมรรถนะ ปทมา สขสนต (2550: 12) ไดแบงประเภทของสมรรถนะ ม 2 ประเภท คอ สมรรถนะองคกร

และสมรรถนะตวบคคล ดงน 1) สมรรถนะองคกร (Organization Competency) คอ สมรรถนะทจะชวยใหองคกรท างาน

ไดบรรลเปาหมายทก าหนดไว เปนสมรรถนะทจะบอกวา องคกรตองมความสามารถใน เรองใดบางทจะท าใหวสยทศน กลยทธ และเปาหมายทก าหนดเอาไวบรรลผลส าเรจ

Appraising การประเมนคา

Performance ผลการปฏบตงาน

Competency สมรรถนะ

17

2) สมรรถนะตวบคคล (Employee Competency) แบงเปน 2 กลม 2.1 สมรรถนะหลก (Core Competency) คอ สมรรถนะทบคลากรทกคนในองคกรไมวา

จะอยในสายงานใดตองมสมรรถนะชดนเหมอนกน คนทไมมสมรรถนะชดนไมสามารถทจะท างานออกมาไดด

2.2 สมรรถนะตามสายงาน (Functional Competency) คอ สมรรถนะทเปนความรความสามารถและทกษะทจ าเปนในสายงานนน คนทอยในสายงานใดจะตองมสมรรถนะตาม สายงาน (Functional Competency) นน

กรอบสมรรถนะ (Competency Framework)

ภาพ 3.3 ความเชอมโยงระหวางสมรรถนะระดบองคกรและระดบตวบคคล

ทมา: ปทมา สขสนต, 2550: 12

นอกจากน ณรงควทย แสนทอง (2547: 10-11) ไดท าการสมรรถนะออกเปน 3 ประเภท ไดแก

1. สมรรถนะหลก (Core Competency) หมายถง บคลกลกษณะของคนทสะทอนใหเหนถงความร ทกษะ ทศนคต ความเชอ และอปนสยของคนในองคการโดยรวมทจะชวยสนบสนนใหองคการบรรลเปาหมายตามวสยทศนได

Functional Competencies สมรรถนะตามสายงาน

Core Competencies สมรรถนะหลก

Organization Competencies สมรรถนะองคกร

Organization Strategy

ยทธศาสตรองคการ

Mission Vision Culture พนธกจ วสยทศน วฒนธรรม

Employee Competencies

สมรรถนะเจาหนาท

18

2. สมรรถนะตามสายงาน (Job Competency) หมายถง บคลกลกษณะของคนทสะทอนใหเหนถงความร ทกษะ ทศนคต ความเชอ และอปนสยทจะชวยสงเสรมใหคนนนๆ สามารถสรางผลงานในการปฏบตงานต าแหนงนนๆ ไดสงกวามาตรฐาน

3. สมรรถนะสวนบคคล (Personal Competency) หมายถง บคลกลกษณะของคนทสะทอนใหเหนถงความร ทกษะ ทศนคต ความเชอ และอปนสยทท าใหบคคลนนมความสามารถในการท าสงใดสงหนงไดโดดเดนกวาคนทวไป เชน สามารถอาศยอยกบแมงปองหรออสรพษได เปนตน ซงเรามกจะเรยกสมรรถนะสวนบคคลวาความสามารถพเศษสวนบคคล

2.1.4 สวนประกอบของสมรรถนะ ส านกงานคณะกรรมการขาราชการพลเรอน (2548: 8) ไดกลาวถงสมรรถนะแตละตว

ประกอบดวย 3 สวน ดงน สวนท 1 ความรทองคกรก าหนดใหเจาหนาทตองร (Knowledge) เพอทจะใหการท างานใน

แตละต าแหนงมผลงานในระดบสง บคลากรตองรอะไรบาง ถาไมรเรองพวกนกไมสามารถทจะท างานในต าแหนงงานนนใหผลงานออกมาในระดบสงได เชน ต าแหนงเจาหนาทพฒนาชมชน ตองรเรองหลกการพฒนาชมชน การท างานเปนทม การพฒนาวสาหกจชมชนตามหลกการพฒนาชมชน พฒนาศกยภาพชมชนตามหลกการพฒนาชมชน เปนตน ถาไมรเรองเหลานกไมสามารถท างานตรงนนไดด

สวนท 2 ความสามารถหรอทกษะทองคกรตองการใหบคลากรมหรอท าได (Skills) บคลากรแตละคนตองมความสามารถและทกษะในเรองอะไรบาง ถงจะท าผลงานใหสงขน เชน ต าแหนงเจาหนาทพฒนาชมชนตองมทกษะดานการเปนวทยากรกระบวนการ ดานการเสรมสรางพลงชมชน การท างานเปนทม เปนตน ลกษณะอยางนเปนทกษะทตองก าหนดเอาไว

สวนท 3 คณลกษณะทองคกรตองการใหเจาหนาทเปนหรอคณลกษณะสวนบคคล (Attributes) จะเหนไดวาหลายต าแหนงทคณลกษณะสวนบคคล (Attributes) จะส าคญกวาทกษะ (Skill) และความร (Knowledge) เพราะถาคนทมคณลกษณะไมตรงกบต าแหนงงาน ถงจะเกงอยางไรกท างานไมส าเรจเพราะวางานไมเหมาะกบแนวคดและวธการท างานของเขา เพราะฉะนนตรงน จงมองวาคอนขางทจะส าคญ และจะตองวเคราะหออกมาใหไดวา ในแตละต าแหนงนนตองมคณลกษณะอะไรบางทจ าเปนกบต าแหนงนน นอกเหนอจากตวความรและทกษะทคอนขางจะเหนไดชด

19

ภาพ 2.4 สวนประกอบสมรรถนะ ทมา: ส านกงานคณะกรรมการขาราชการพลเรอน (2548: 8)

ภาพ 2.5 องคประกอบของสมรรถนะ (Competency)

ทมา: ส านกงานคณะกรรมการขาราชการพลเรอน, 2550: 9

ลกษณะทองคกรตองการใหเปน - มความเปนผน า - มความคดรเรม - มความคดสรางสรรค - ฯลฯ

สงทองคกรตองการใหร - ความรหลกการพฒนาชมชน - การพฒนาวสาหกจชมชนตามหลกการพฒนาชมชน - การพฒนาศกยภาพชมชนตามหลกการพฒนาชมชน - ฯลฯ

ความสามารถทองคกรตองการ - การเปนวทยากรกระบวนการ - การเสรมสรางพลงชมชน - การท างานเปนทม - ฯลฯ Attribute

s Knowledge

Skills

2 Competency Categories

- Core Competency

- Functional Competency

3 Competency

Name and Definition

4

Proficiency Scale

5

Behavioral Indicators

Competency Model

1

20

จากภาพ 2.5 สามารถอธบายไดวา องคประกอบของสมรรถนะ ประกอบดวย 1. Competency Model เปนแบบทแสดงใหเหนถงความเชอมโยงในการจดท าสมรรถนะ

ของหนวยงานทประกอบดวยกลมสมรรถนะ (Competency Categories) ชอและค าจ ากดความของสมรรถนะ (Competency Name and Definition) ระดบความสามารถ (Proficiency Scale) และตวชวดของพฤตกรรม (Behavioral Indicators)

2. Competency Categories ประกอบไปดวย สมรรถนะ (Competency) กลมทบคลากรทกคนในองคกรจะตองมคอ สมรรถนะหลก (Core Competency) และกลมทเปนสมรรถนะตามสายงาน (Functional Competency) ซงเปนความร ความสามารถทจ าเปนในแตละสายงาน

3. Competency Name and Definition สมรรถนะ (Competency) แตละเรองทอยในกลมของสมรรถนะหลก (Core Competency) และกลมของสมรรถนะตามสายงาน (Functional Competency) นนจะตองมชอเรยกและมค านยามหรอความหมายทชดเจนเพอทจะสอใหผทอานและผทใชไดเขาใจ

4. Proficiency Scale คอ ระดบ (Level) ของความสามารถหรอระดบพฤตกรรมของสมรรถนะ (Competency) แตละเรองเพอทจะน าไปเปนหลกในการก าหนดวาบคลากรในองคกรจะตองมความสามารถในแตละเรองของสมรรถนะ (Competency) ระดบใด ซงโดยทวไปจะก าหนดระดบของพฤตกรรมอย 5 ระดบ ดงน

1. Knowledge ร เขาใจ ท าไดในเบองตน 2. Comprehension เขาใจลกซง จบหลกการ สรปประเดนส าคญได 3. Application ประยกตใชได 4. Analysis & Synthesis วเคราะห สงเคราะห มองเหนทางเลอกตาง ๆ 5. Evaluation ประเมนคณคา ประเมนทางเลอกจดท านโยบายเชงปองกน

แตในบางเรองการเขยนระดบพฤตกรรมของสมรรถนะ (Competency) อาจจะเขยนไมถง 5 ระดบกไดแลวแตเนอหาและรายละเอยดของขอเทจจรงของสมรรถนะ (Competency) ในเรองนน ๆ

5. Behavioral Indicators คอ ตวชวดพฤตกรรมในแตละระดบ (Level) จะเปนสงทจะอธบายไดวา บคลากรคนนนมระดบของความสามารถหรอระดบของพฤตกรรมอยในระดบทตองการหรอไม

21

2.1.5 ประโยชนของสมรรถนะ ณรงควทย แสนทอง (2547: 42-45) ไดกลาวถงประโยชนของสมรรถนะ ไวดงตอไปน 1. ชวยสนบสนนวสยทศน ภารกจและกลยทธขององคกร สมรรถนะทเปนหลกหรอท

เรยกกนวา core competency นนจะชวยในการสรางกรอบแนวคด พฤตกรรม ความเชอ ทศนคตของคนในองคกรใหเปนไปในทศทางเดยวกนกบวสยทศน ภารกจ และกลยทธขององคกร และสมรรถนะทเปนหลกเปรยบเสมอนตวเรงปฏกรยาใหเปาหมายตางๆ บรรลเปาหมายไดดและเรวยงขน

2. การสรางวฒนธรรมองคกร (Corporate Culture) ถาองคกรใดไมไดออกแบบวฒนธรรมโดยรวมขององคกรไว อยไปนานๆพนกงาน หรอบคลากรจะสรางวฒนธรรมองคกรขนมาเองโดยธรรมชาตซงวฒนธรรมองคกรทเกดขนเองตามธรรมชาตน อาจจะมบางอยางสนบสนนหรอเออตอการด าเนนธรกจขององคกร แตวฒนธรรมบางอยางอาจจะเปนปญหาอปสรรคตอการเตบโตขององคกร ดงนนสมรรถนะจงมประโยชนตอการก าหนดวฒนธรรมองคกร กลาวคอ ชวยสรางกรอบการแสดงออกทางพฤตกรรมของคนในองคกรโดยรวมใหเปนไปในทศทางเดยวกน ชวยสนบสนนการด าเนนงานขององคกรใหบรรลเปาหมายไดอยางมประสทธภาพมากขน ชวยใหเหนแนวทางในการพฒนาบคลากรในภาพรวมขององคกรได และยงชวยปองกนไมใหเกดวฒนธรรมองคกรตามธรรมชาตทไมพงประสงคได

3. เปนเครองมอในการบรหารงานดานทรพยากรมนษย 3.1 การคดเลอกบคลากร (Recruitment) สมรรถนะมประโยชนในการคดเลอก

บคลากรไดแก ชวยใหการคดเลอกคนเขาท างานถกตองมากขน เพราะคนบางคนเกง มความรความสามารถสงประสบการณด แตอาจจะไมเหมาะสมกบลกษณะการท างานในต าแหนงนนๆ หรอไมเหมาะสมกบลกษณะของวฒนธรรมองคกรกได น าไปใชในการออกแบบค าถาม หรอแบบทดสอบ ลดการสญเสยเวลา และคาใชจายในการทดลองงาน ชวยลดการสญเสยเวลา และทรพยากรในการพฒนาฝกอบรมพนกงานใหมทมความสามารถไมสอดคลองกบความตองการของต าแหนงงาน และชวยปองกนความผดพลาดในการคดเลอก เพราะหลายครงทผท าหนาทคดเลอกมประสบการณนอยตามผสมครไมทน หรออกนยหนงกคอ ถกผสมครหลอกนนเอง

3.2 การพฒนาและฝกอบรม (Training and Development) สมรรถนะมประโยชนในการพฒนาและฝกอบรม ไดแก น ามาใชในการจดท าเสนทางความกาวหนาในการพฒนาและฝกอบรม (Training Road Map) ชวยใหทราบวาผด ารงต าแหนงนนๆ จะตองมความสามารถเรองอะไรบาง และชองวาง (Training Gap) ระหวางความสามารถทต าแหนงตองการกบความสามารถท

22

เขามจรงหางกนมากนอยเพยงใด เพอน าไปใชในการจดท าแผนพฒนาความสามารถสวนบคคล (Individual Development Plan) ตอไป

3.3 การวางแผนการพฒนาผด ารงต าแหนงใหสอดคลองกบเสนทางความกาวหนาในอาชพ ดวยการน าเอาสมรรถนะของต าแหนงงานทสงขนไปมาพฒนาบคลากรในขณะทเขายงด ารงต าแหนงงานทต ากวา

3.4 การเลอนระดบปรบต าแหนง (Promotion) สมรรถนะมประโยชนในการเลอนระดบและปรบต าแหนง คอ ใชในการพจารณาความเหมาะสมในการด ารงต าแหนง หรอระดบทสงขนไป โดยพจารณาทงเรองของความสามารถในงาน (Technical Competencies) และความสามารถทวไป (General Competencies) เชนดานการบรหารจดการ ดานการท างานรวมกบผอน ดานระบบการคด และยงชวยปองกนความผดพลาดในการเลอนระดบ ปรบต าแหนงเหมอนอดตทผานมาดงค ากลาวทวา “ไดหวหนาแยๆ มาหนงคน และสญเสยผปฏบตงานเกงๆ ไปอกหนงคน” ซงหมายถง การทองคกรพจารณาเลอนต าแหนงคนจากคณสมบตทวาคนๆ นนท างานเกงในต าแหนงเดมอยมานาน ผลงานดตลอด ซอสตยสจรตแลวตอบแทนเขาโดยการเลอนต าแหนงงานใหสงขน ทงๆ ทผทไดรบการเลอนต าแหนงนนเขาไมมความสามารถในการปกครองคนเลย

3.5 การโยกยายต าแหนงหนาท (Rotation) สมรรถนะมประโยชนในการโยกยายต าแหนงหนาท โดยชวยใหทราบวาต าแหนงทจะยายไปนน จ าเปนตองมสมรรถนะอะไรบาง แลวผ ทจะยายไปมหรอไมมสมรรถนะอะไรบาง และยงชวยลดความเสยงในการปฏบตงาน เพราะถายายคนทมสมรรถนะไมเหมาะสมไป อาจจะท าใหเสยทงงานและก าลงใจของผปฏบตงาน

4. การประเมนผลการปฏบตงาน (Performance Appraisal) สมรรถนะมประโยชนในการประเมนผลการปฏบตงาน ดงน

4.1 ชวยใหทราบวาสมรรถนะเรองใดทจะชวยใหผปฏบตงานสามารถปฏบตงานไดสงกวาผลงานมาตรฐานทวไป

4.2 ชวยในการก าหนดแผนพฒนาความสามารถสวนบคคล 5. การบรหารผลตอบแทน (Compensation) สมรรถนะมประโยชนในการบรหาร

ผลตอบแทน ดงน 5.1 ชวยในการก าหนดอตราวาจางพนกงานใหมวาควรจะไดรบผลตอบแทนท

เหมาะสมกบระดบความสามารถไมใชก าหนดอตราจางเรมตนดวยวฒการศกษาเหมอนอดตทผานมา

5.2 ชวยในการจายผลตอบแทนตามระดบความสามารถท เพม ขน ไมใช จายผลตอบแทนตามอายงาน หรอจ านวนปทผานมาทเพมขนเหมอนสมยกอน

23

นอกจากน บรรจบ กมเกถนอม (2548: 8-10) ไดอธบายถงการพฒนาขดสมรรถนะขององคกรและบคลากรวาสมรรถนะเปนพนฐานส าคญในการสนบสนนใหเกดการพฒนาองคกรใหสอดคลองกบการเปลยนแปลง โดยสมรรถนะจะตองสมพนธและสอดคลองกบวสยทศนและแผนกลยทธ ซงจะน าไปสการพฒนาและการสรางบคลากรทเหมาะสมเพอใหองคกรบรรลเปาหมายทางธรกจทไดวางไว ความเชอมโยงระหวางสมรรถนะกบกลยทธขององคกรจะถกถายทอดโดยการก าหนดงาน และหนาททสงผลตอผลลพธอยางทควรจะเปน ดงนนบคลากรจงจ าเปนทจะตองมคณลกษณะและความสามารถทตรงกบงานทจะตองปฏบต ดงนนสมรรถนะจงเปนพนฐานในกระบวนการบรหารทรพยากรมนษยตางๆ ไมวาจะเปนการคดเลอก สรรหา การจดการในเรองความกาวหนา หรอการพฒนาใหเปนไปในทศทางเดยวกน และสอดคลองกบพนฐานเดยวกน โดยศกยภาพบคลากรทเราตองการสรางและพฒนาในองคกรจะมความสมพนธกบเปาหมายของผลการด าเนนงาน วฒนธรรมองคกร รวมทงวสยทศนและกลยทธขององคกรดวย นอกจากน บรรจบยงไดอธบายเพมเตมถงประโยชนของการน าสมรรถนะมาใชในการบรหารทรพยากรมนษย ดงน

1. ผบรหารระดบสง สามารถเชอมโยงกลยทธกบรปแบบการพฒนาบคลากร ชวยใหองคกรสามารถประเมนจดแขงจดออนของศกยภาพของทรพยากรในองคกร เพอใชในการก าหนดแผนระยะสนและระยะยาว และสามารถวดผลไดชดเจน

2. ผอ านวยการ หรอผบรหารระดบรองขององคกร (ผวจย) จะสามารถทราบถงทกษะ คณลกษณะ (Competency) ทตองการในฝายตน ใชเปนปจจยในการพจารณา สรรหา คดเลอกบคลากรใหตรงกบคณสมบตของต าแหนงงานนนๆ

3. หนวยงานบรหารทรพยากรมนษย สามารถมองภาพรวมของสมรรถนะของทงองคกร สามารถวเคราะหความจ าเปนในการฝกอบรมและพฒนาบคลากรในองคกรไดอยางมประสทธภาพ และการเพมประสทธภาพของกระบวนการบรหารทรพยากรมนษยตางๆ อาท การสรรหา การประเมนทกษะดานงานอาชพ เปนตน

4. พนกงาน สามารถระบจดแขงจดออนของตน ตลอดจนแผนการฝกอบรมและพฒนาของตนไดอยางชดเจน ชวยใหพนกงานเขาใจถงเสนทางความกาวหนาสายอาชพและการพฒนาศกยภาพของตนเองเพอใหบรรลเปาหมาย รวมถงมกรอบมาตรฐานในการวดผลทกษะ ความสามารถไดอยางชดเจน

24

2.2 แนวคดเกยวกบการประเมนสมรรถนะคร การศกษาเปรยบเทยบสมรรถนะของครผสอนในโรงเรยนล าปางกลยาณและโรงเรยนกวด

วชา ในเขตจงหวดล าปางครงน ผ ศกษาไดน าแนวคดการประเมนสมรรถนะครของส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานมาเปนแนวคดหลกในการประเมนสมรรถนะของครดงน

การประเมนสมรรถนะในการปฏบตงานของครระดบการศกษาขนพนฐาน สงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานน เปนการด าเนนการตามนโยบายของกระทรวงศกษาธการ ภายใตแผนปฏบตการไทยเขมแขง พ.ศ. 2555 โครงการยกระดบคณภาพครทงระบบ: กจกรรมจดระบบพฒนาครเชงคณภาพเพอการพฒนาครรายบคคล โดยวตถประสงคในการประเมนเพอประเมนสมรรถนะในการปฏบตงานของครผสอน สงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานและใชเปนฐานขอมลในการก าหนดกรอบการพฒนาสมรรถนะครตามนโยบายพฒนาครทงระบบ (ส านกงานพฒนาครและบคลากรทางการศกษาขนพนฐาน ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน, 2555: 24)

แบบประเมนสมรรถนะครทพฒนาขนในครงน มกรอบความคดมาจากแนวคดของMcClelland นกจตวทยาของมหาวทยาลย Harvard ทอธบายไววา “สมรรถนะเปนคณลกษณะของบคคลเกยวกบผลการปฏบตงาน ประกอบดวย ความร (Knowledge) ทกษะ (Skills) ความสามารถ (Ability) และคณลกษณะอนๆ ทเกยวของกบการท างาน (Other Characteristics) และเปนคณลกษณะเชงพฤตกรรมทท าใหบคลากรในองคกรปฏบตงานไดผลงานทโดดเดนกวาคนอนๆ ในสถานการณทหลากหลาย ซงเกดจากแรงผลกดนเบองลก (Motives) อปนสย (Traits) ภาพลกษณภายใน (Self-Image) และบทบาททแสดงออกตอสงคม (Social Role) ทแตกตางกนท าใหแสดงพฤตกรรมการท างานทตางกน ซงสอดคลองกบแนวทางการพฒนาสมรรถนะการบรหารทรพยากรบคคลแนวใหมภาครฐ ของส านกงานคณะกรรมการขาราชการพลเรอน โดยสงเสรมสนบสนนใหสวนราชการบรหารทรพยากรบคคลตามกรอบมาตรฐานความส าเรจดานการบรหารทรพยากรบคคล (Standard for Success) เพอใหเกดผลสมฤทธตอความส าเรจของสวนราชการ

การก าหนดกรอบการประเมนสมรรถนะคร ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานไดด าเนนการประชมเชงปฏบตการก าหนดความตองการการพฒนาสมรรถนะของคร และการประชมเชงปฏบตการสรางแบบทดสอบเพอประเมนสมรรถนะขาราชการครและบคลากรทางการศกษา ตามโครงการยกระดบคณภาพครทงระบบ กจกรรมจดระบบพฒนาครเชงคณภาพเพอการพฒนาครรายบคคล ซงคณะท างานประกอบดวย ผบรหารโรงเรยน ศกษานเทศก นกวชาการศกษา ผบรหาร ส านกงานเขตพนทการศกษา และผทรงคณวฒจากหนวยงานทเกยวของ ไดรวมกนพจารณาและก าหนดสมรรถนะคร ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน โดยการวเคราะห สงเคราะห

25

สมรรถนะคร ประกอบดวย เจตคต คานยม ความร ความสามารถ และทกษะทจ าเปนส าหรบการปฏบตงานตามภารกจงานในสถานศกษา จากแบบประเมนสมรรถนะและมาตรฐานของครผสอน ทหนวยงานตางๆไดจดท าไวไดแก แบบประเมนคณภาพการปฏบตงาน (สมรรถนะ) เพอใหขาราชการครและบคลากรทางการศกษา มและเลอนวทยฐานะ ของส านกงานคณะกรรมการขาราชการครและบคลากรทางการศกษา (ก.ค.ศ.) มาตรฐานวชาชพคร ของส านกงานเลขาธการครสภา รปแบบสมรรถนะครและบคลากรทางการศกษาของสถาบนพฒนาคร คณาจารยและบคลากรทางการศกษา (สค.บศ.) นอกจากนยงศกษาจากแนวคด ทฤษฎ และผลการวจยทเกยวของกบสมรรถนะทจ าเปนในการปฏบตงานของครผสอน ระดบการศกษาขนพนฐานจากการสงเคราะหสามารถสรปไดวา สมรรถนะคร ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานประกอบดวย สมรรถนะหลก และสมรรถนะประจ าสายงาน ดงน (ส านกงานพฒนาครและบคลากรทางการศกษาขนพนฐาน ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน, 2555: 24-26)

1. สมรรถนะหลก (Core Competency) ประกอบดวย 5 สมรรถนะ คอ 1.1 การมงผลสมฤทธในการปฏบตงาน การมงผลสมฤทธในการปฏบตงาน (Working

Achievement Motivation) หมายถง ความมงมนในการปฏบตงานในหนาทใหมคณภาพ ถกตองครบถวนสมบรณ มความคดรเรมสรางสรรค โดยมการวางแผน ก าหนดเปาหมาย ตดตามประเมนผลการปฏบตงาน และปรบปรงพฒนาประสทธภาพและผลงานอยางตอเนอง

1.2 การบรการทด (Service Mind) หมายถง ความตงใจและความเตมใจในการใหบรการ และการปรบปรงระบบบรการใหมประสทธภาพอยางตอเนอง เพอตอบสนองความตองการของผรบบรการ

1.3 การพฒนาตนเอง (Self- Development) หมายถง การศกษาคนควา หาความร ตดตามและแลกเปลยนเรยนรองคความรใหมๆ ทางวชาการและวชาชพ มการสรางองคความรและนวตกรรม เพอพฒนาตนเอง และพฒนางาน

1.4 การท างานเปนทม (Team Work) หมายถง การใหความรวมมอ ชวยเหลอ สนบสนนเสรมแรงใหก าลงใจแกเพอนรวมงาน การปรบตวเขากบผอนหรอทมงาน แสดงบทบาทการเปนผน าหรอผตามไดอยางเหมาะสมในการท างานรวมกบผอน เพอสรางและด ารงสมพนธภาพของสมาชก ตลอดจนเพอพฒนาการจดการศกษาใหบรรลผลส าเรจตามเปาหมาย

1.5 จรยธรรม และจรรยาบรรณวชาชพคร (Teacher’s Ethics and Integrity) หมายถง การประพฤตปฏบตตนถกตองตามหลกคณธรรม จรยธรรม จรรยาบรรณวชาชพคร เปนแบบอยางทดแกผเรยน และสงคม เพอสรางความศรทธาในวชาชพคร

26

2. สมรรถนะประจ าสายงาน (Functional Competency) ประกอบดวย 6 สมรรถนะ คอ 2.1 การบรหารหลกสตรและการจดการเรยนร (Curriculum and Learning Management)

หมายถง ความสามารถในการสรางและพฒนาหลกสตร การออกแบบการเรยนรอยางสอดคลองและเปนระบบ จดการเรยนรทเนนผเรยนเปนส าคญ ใชและพฒนาสอนวตกรรมเทคโนโลย และการวด ประเมนผล การเรยนร เพอพฒนาผเรยนอยางมประสทธภาพและเกดประสทธผลสงสด

2.2 การพฒนาผเรยน (Student Development) หมายถง ความสามารถในการปลกฝงคณธรรม จรยธรรม การพฒนาทกษะชวต สขภาพกาย และสขภาพจต ความเปนประชาธปไตย ความภมใจในความเปนไทย การจดระบบดแลชวยเหลอผเรยนเพอพฒนาผเรยนใหมคณภาพ

2.3 การบรหารจดการชนเรยน (Classroom Management) หมายถง การจดบรรยากาศการเรยนร การจดท าขอมลสารสนเทศและเอกสารประจ าชนเรยน/ประจ าวชา การก ากบดแลชนเรยนรายชน/รายวชา เพอสงเสรมการเรยนรอยางมความสข และความปลอดภยของผเรยน

2.4 การวเคราะห สงเคราะห และการวจยเพอพฒนาผเรยน (Analysis & Synthesis & Classroom Research) หมายถง ความสามารถในการท าความเขาใจ แยกประเดนเปนสวนยอย รวบรวม ประมวลหาขอสรปอยางมระบบและน าไปใชในการวจยเพอพฒนาผเรยน รวมทงสามารถวเคราะหองคกรหรองานในภาพรวมและด าเนนการแกปญหา เพอพฒนางานอยางเปนระบบ

2.5 ภาวะผน าคร (Teacher Leadership) หมายถง คณลกษณะและพฤตกรรมของครทแสดงถงความเกยวของสมพนธสวนบคคล และการแลกเปลยนเรยนรซงกนและกนทงภายในและภายนอกหองเรยนโดยปราศจากการใชอทธพลของผบรหารสถานศกษา กอใหเกดพลงแหงการเรยนรเพอพฒนาการจดการเรยนรใหมคณภาพ

2.6 การสรางความสมพนธและความรวมมอกบชมชนเพอการจดการเรยนร (Relationship & Collaborative – Building for Learning Management) หมายถง การประสานความรวมมอ สรางความสมพนธทด และเครอขายกบผปกครอง ชมชน และองคกรอนๆ ทงภาครฐและเอกชน เพอสนบสนนสงเสรมการจดการเรยนร 2.3 มาตรฐานวชาชพทางการศกษา มาตรฐานวชาชพทางการศกษา ถอเปนแนวคดเบองตนทส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานในน าประเมนความสามารถในการปฏบตงานของบคลากรทางการศกษา ซงตอมาส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานไดน ามาเปนแนวทางในการก าหนดสมรรถนะในการปฏบตงานของบคลากรทางการศกษา ซงการศกษาครงน เพอใหทราบถงพฒนาการของแนวคดการ

27

ประเมนสมรรถนะบคลากรทางการศกษา ผวจยจงน ามาตรฐานวชาชพทางการศกษามาประกอบการศกษาครงนดวย

ภาพ 2.6 ความสมพนธระหวางมาตรฐานวชาชพทางการศกษากบสมรรถนะ

ในการปฏบตงานของบคลากรทางการศกษา

มาตรฐานวชาชพทางการศกษา เปนเครองมอส าคญของผประกอบวชาชพทางการศกษาซงพระราชบญญตสภาครและบคลากรทางการศกษา พ.ศ. 2546 ก าหนดใหเปนวชาชพควบคมทางการศกษาตงแตวชาชพคร ผบรหารสถานศกษา ผบรหารการศกษา และบคลากรทางการศกษาอน (ตามทประกาศก าหนดในกฎกระทรวง) จะตองปฏบตเพอใหเกดผลดตอผรบบรการ อนถอเปนเปาหมายหลกของการประกอบวชาชพทางการศกษา ซงผประกอบวชาชพจะตองศกษาใหเกดความร ความเขาใจทถกตองใหสามารถน าไปใชในการประกอบวชาชพใหสมกบการเปนวชาชพชนสงและไดรบการยอมรบ โดยมาตรฐานวชาชพทางการศกษา คอ ขอก าหนดเกยวกบคณลกษณะและคณภาพทพงประสงคในการประกอบวชาชพทางการศกษา ซงผประกอบวชาชพทางการศกษาตองประพฤตปฏบตตาม เพอใหเกดคณภาพในการประกอบวชาชพ สามารถสรางความเชอมนศรทธาใหแกผรบบรการจากวชาชพไดวา เปนบรการทมคณภาพ ตอบสงคมไดวาการทมกฎหมายใหความส าคญกบวชาชพทางการศกษา และก าหนดใหเปนวชาชพควบคมนน เนองจากเปนวชาชพทมลกษณะเฉพาะ ตองใช

มาตรฐานวชาชพทางการศกษา 1) มาตรฐานความรและ

ประสบการณวชาชพ 2) มาตรฐานการปฏบตงาน 3) มาตรฐานการปฏบตตน

สมรรถนะในการปฏบตงานของบคลากรทางการศกษา 1. สมรรถนะหลก (Core Competency)

1.1 การมงผลสมฤทธในการปฏบตงาน 1.2 การบรการทด 1.3 การพฒนาตนเอง 1.4 การท างานเปนทม 1.5 จรยธรรม และจรรยาบรรณวชาชพคร

2. สมรรถนะประจ าสายงาน (Functional Competency) 2.1 การบรหารหลกสตรและการจดการเรยนร 2.2 การพฒนาผเรยน 2.3 การบรหารจดการชนเรยน 2.4 การวเคราะห สงเคราะหและการวจยเพอพฒนาผเรยน 2.5 ภาวะผน าคร 2.6 การสรางความสมพนธและความรวมมอกบชมชน

เพอการจดการเรยนร

28

ความร ทกษะ และความเชยวชาญในการประกอบวชาชพ (ส านกมาตรฐานวชาชพ ส านกงานเลขาธการครสภา, 2550: 5)

ในป พ.ศ. 2548 การด าเนนงานเพอใหไดสาระส าคญของมาตรฐานความรและประสบการณวชาชพ มาตรฐานการปฏบตงาน และมาตรฐานการปฏบตตน หรอจรรยาบรรณของวชาชพนน ส านกงานเลขาธการครสภา ไดด าเนนการหลายรปแบบตงแตการศกษาวเคราะหเอกสาร งานวจย หลกสตรการผลตคร ส ารวจความคดเหนของคณบดคณะครศาสตร/ศกษาศาสตร การประชมสมมนา ประชาพจารณ ประชมปฏบตการ เพอใหผมสวนเกยวของ ทงผผลต ผใช ผประกอบวชาชพทางการศกษา ผทรงคณวฒทมประสบการณ ไดรวมกนพจารณาก าหนดมาตรฐานวชาชพและจรรยาบรรณของวชาชพ ประชมพจารณาแกไข ปรบปรงและพฒนารวมกนตอเนองมาตงแตเดอนตลาคม 2547 จนถงปงบประมาณ 2548 เพอใหมาตรฐานทก าหนดสามารถใชเปนหลกประกนการประกอบวชาชพ ทท าใหผประกอบวชาชพทางการศกษามมาตรฐานเปนทยอมรบ เปนหลกประกนแกผรบบรการจากวชาชพได ซงส านกมาตรฐานวชาชพ ส านกงานเลขาธการครสภา ไดก าหนดขอบงคบครสภาวาดวยมาตรฐานวชาชพและจรรยาบรรณของวชาชพ พ.ศ. 2548 ซงประกาศในราชกจจานเบกษา เลม 122 ตอนพเศษ 76 ง ลงวนท 5 กนยายน 2548

ขอบงคบครสภาวาดวยมาตรฐานวชาชพและจรรยาบรรณของวชาชพ พ.ศ. 2548 อาศยอ านาจตามความในมาตรา 9 มาตรา 49 และมาตรา 50 แหงพระราชบญญตสภาครและบคลากรทางการศกษา พ.ศ. 2546 ประกอบกบมตคณะกรรมการครสภา ในการประชมครงท 9/2548 วนท 30 มถนายน 2548 และมตคณะกรรมการครสภา ในการประชมครงท 10/2548 วนท 18 กรกฎาคม 2548 โดยความเหนชอบของรฐมนตรวาการกระทรวงศกษาธการ คณะกรรมการครสภาจงออกขอบงคบครสภา วาดวยมาตรฐานวชาชพและจรรยาบรรณของวชาชพ ประกอบดวย (ส านกมาตรฐานวชาชพ ส านกงานเลขาธการครสภา, 2550: 39-46)

1) มาตรฐานความรและประสบการณวชาชพ หมายความวา ขอก าหนดเกยวกบความรและประสบการณในการจดการเรยนร หรอการจดการศกษา ซงผตองการประกอบวชาชพทางการศกษาตองมเพยงพอทสามารถน าไปใชในการประกอบวชาชพได

ผประกอบวชาชพคร ตองมมาตรฐานความรและประสบการณวชาชพ ดงตอไปน (ก) มาตรฐานความร มคณวฒไมต ากวาปรญญาตรทางการศกษาหรอเทยบเทา หรอคณวฒ

อนทครสภารบรอง โดยมความร ดงตอไปน 1. ภาษาและเทคโนโลยส าหรบคร 2. การพฒนาหลกสตร 3. การจดการเรยนร

29

4. จตวทยาส าหรบคร 5. การวดและประเมนผลการศกษา 6. การบรหารจดการในหองเรยน 7. การวจยทางการศกษา 8. นวตกรรมและเทคโนโลยสารสนเทศทางการศกษา 9. ความเปนคร

(ข) มาตรฐานประสบการณวชาชพ ผานการปฏบตการสอนในสถานศกษาตามหลกสตรปรญญาทางการศกษา เปนเวลาไมนอยกวาหนงป และผานเกณฑการประเมนปฏบตการสอนตามหลกเกณฑ วธการ และเงอนไขทคณะกรรมการครสภาก าหนด ดงตอไปน

1. การฝกปฏบตวชาชพระหวางเรยน 2. การปฏบตการสอนในสถานศกษาในสาขาวชาเฉพาะ

ผประกอบวชาชพผบรหารสถานศกษา ตองมมาตรฐานความรและประสบการณวชาชพ ดงตอไปน

(ก) มาตรฐานความร มคณวฒไมต ากวาปรญญาตรทางการบรหารการศกษา หรอเทยบเทา หรอคณวฒอนทครสภารบรอง โดยมความร ดงตอไปน

1. หลกและกระบวนการบรหารการศกษา 2. นโยบายและการวางแผนการศกษา 3. การบรหารดานวชาการ 4. การบรหารดานธรการ การเงน พสด และอาคารสถานท 5. การบรหารงานบคคล 6. การบรหารกจการนกเรยน 7. การประกนคณภาพการศกษา 8. การบรหารจดการเทคโนโลยสารสนเทศ 9. การบรหารการประชาสมพนธและความสมพนธชมชน 10. คณธรรมและจรยธรรมส าหรบผบรหารสถานศกษา

(ข) มาตรฐานประสบการณวชาชพ ดงตอไปน 1. มประสบการณดานปฏบตการสอนมาแลวไมนอยกวาหาป หรอ 2. มประสบการณดานปฏบตการสอนและตองมประสบการณในต าแหนง หวหนา

หมวด หรอหวหนาสาย หรอหวหนางาน หรอต าแหนงบรหารอน ๆ ในสถานศกษามาแลว ไมนอยกวาสองป

30

ผประกอบวชาชพผบรหารการศกษา ตองมมาตรฐานความรและประสบการณวชาชพ ดงตอไปน

(ก) มาตรฐานความร มคณวฒไมต ากวาปรญญาตรทางการบรหารการศกษาหรอเทยบเทา หรอคณวฒอนทครสภารบรอง โดยมความร ดงตอไปน

1. หลกและกระบวนการบรหารการศกษา 2. นโยบายและการวางแผนการศกษา 3. การบรหารจดการการศกษา 4. การบรหารทรพยากร 5. การประกนคณภาพการศกษา 6. การนเทศการศกษา 7. การพฒนาหลกสตร 8. การบรหารจดการเทคโนโลยสารสนเทศ 9. การวจยทางการศกษา 10. คณธรรมและจรยธรรมส าหรบผบรหารการศกษา

(ข) มาตรฐานประสบการณวชาชพ ดงตอไปน 1. มประสบการณดานปฏบตการสอนมาแลวไมนอยกวาแปดป หรอ 2. มประสบการณในต าแหนงผบรหารสถานศกษามาแลวไมนอยกวาหาปหรอ 3. มประสบการณในต าแหนงผบรหารนอกสถานศกษาทไมต ากวาระดบกองหรอ

เทยบเทากองมาแลวไมนอยกวาหาปหรอ 4. มประสบการณในต าแหนงบคลากรทางการศกษาอนตามทก าหนดใน กฎกระทรวง

มาแลวไมนอยกวาหาป หรอ 5. มประสบการณดานปฏบตการสอน และมประสบการณในต าแหนงผ บรหาร

สถานศกษา หรอผ บรหารนอกสถานศกษา หรอบคลากรทางการศกษาอน ตามทก าหนดใน กฎกระทรวงรวมกนมาแลวไมนอยกวาสบป

2) มาตรฐานการปฏบตงาน หมายความวา ขอก าหนดเกยวกบคณลกษณะหรอการแสดงพฤตกรรมการปฏบตงานและการพฒนางาน ซงผประกอบวชาชพทางการศกษาตองปฏบตตาม เพอใหเกดผลตามวตถประสงคและเปาหมายการเรยนร หรอการจดการศกษา รวมทงตองฝกฝนใหมทกษะหรอความช านาญสงขนอยางตอเนอง

ผประกอบวชาชพคร ตองปฏบตงานตามมาตรฐานการปฏบตงาน ดงตอไปน 1. ปฏบตกจกรรมทางวชาการเกยวกบการพฒนาวชาชพครอยเสมอ

31

2. ตดสนใจปฏบตกจกรรมตาง ๆ โดยค านงถงผลทจะเกดแกผเรยน 3. มงมนพฒนาผเรยนใหเตมตามศกยภาพ 4. พฒนาแผนการสอนใหสามารถปฏบตไดเกดผลจรง 5. พฒนาสอการเรยนการสอนใหมประสทธภาพอยเสมอ 6. จดกจกรรมการเรยนการสอน โดยเนนผลถาวรทเกดแกผเรยน 7. รายงานผลการพฒนาคณภาพของผเรยนไดอยางมระบบ 8. ปฏบตตนเปนแบบอยางทดแกผเรยน 9. รวมมอกบผอนในสถานศกษาอยางสรางสรรค 10. รวมมอกบผอนในชมชนอยางสรางสรรค 11. แสวงหาและใชขอมลขาวสารในการพฒนา 12. สรางโอกาสใหผเรยนไดเรยนรในทกสถานการณ ผประกอบวชาชพผบรหารสถานศกษาและผบรหารการศกษาตองปฏบตงานตามมาตรฐาน

การปฏบตงาน ดงตอไปน 1. ปฏบตกจกรรมทางวชาการเกยวกบการพฒนาวชาชพการบรหารการศกษา 2. ตดสนใจปฏบตกจกรรมตาง ๆ โดยค านงถงผลทจะเกดขนกบการพฒนาของบคลากร

ผเรยน และชมชน 3. มงมนพฒนาผรวมงานใหสามารถปฏบตงานไดเตมศกยภาพ 4. พฒนาแผนงานขององคการใหสามารถปฏบตไดเกดผลจรง 5. พฒนาและใชนวตกรรมการบรหารจนเกดผลงานทมคณภาพสงขนเปนล าดบ 6. ปฏบตงานขององคการโดยเนนผลถาวร 7. รายงานผลการพฒนาคณภาพการศกษาไดอยางเปนระบบ 8. ปฏบตตนเปนแบบอยางทด 9. รวมมอกบชมชนและหนวยงานอนอยางสรางสรรค 10. แสวงหาและใชขอมลขาวสารในการพฒนา 11. เปนผน าและสรางผน า 12. สรางโอกาสในการพฒนาไดทกสถานการณ 3) มาตรฐานการปฏบตตน หมายความวา จรรยาบรรณของวชาชพทก าหนดขน เปนแบบ

แผนในการประพฤตตน ซงผประกอบวชาชพทางการศกษาตองปฏบตตาม เพอรกษาและสงเสรมเกยรตคณ ชอเสยง และฐานะของผ ประกอบวชาชพทางการศกษาใหเปนทเชอถอศรทธาแกผรบบรการและสงคม อนจะน ามาซงเกยรตและศกดศรแหงวชาชพ

32

ผประกอบวชาชพทางการศกษา ตองประพฤตตนตามจรรยาบรรณของวชาชพและแบบแผนพฤตกรรมตามจรรยาบรรณของวชาชพ

1. จรรยาบรรณตอตนเอง ผประกอบวชาชพทางการศกษา ตองมวนยในตนเอง พฒนาตนเองดานวชาชพ บคลกภาพ และวสยทศน ใหทนตอการพฒนาทางวทยาการ เศรษฐกจ สงคม และการเมองอยเสมอ

2. จรรยาบรรณตอวชาชพ ผประกอบวชาชพทางการศกษา ตองรก ศรทธา ซอสตยสจรต รบผดชอบตอวชาชพ และเปนสมาชกทดขององคกรวชาชพ

3. จรรยาบรรณตอผรบบรการ ผประกอบวชาชพทางการศกษา ตองรก เมตตา เอาใจใส ชวยเหลอ สงเสรมใหก าลงใจแกศษย และผรบบรการ ตามบทบาทหนาทโดยเสมอหนา ตองสงเสรมใหเกดการเรยนร ทกษะ และนสยทถกตองดงามแกศษย และผรบบรการ ตามบทบาทหนาทอยางเตมความสามารถ ดวยความบรสทธใจ ตองประพฤตปฏบตตนเปนแบบอยางทด ทงทางกาย วาจา และจตใจ ตองไมกระท าตนเปนปฏปกษตอความเจรญทางกาย สตปญญา จตใจ อารมณ และสงคมของศษย และผรบบรการ ตองใหบรการดวยความจรงใจและเสมอภาคโดยไมเรยกรบหรอยอมรบผลประโยชนจากการใชต าแหนงหนาทโดยมชอบ

4. จรรยาบรรณตอผรวมประกอบวชาชพ ผประกอบวชาชพทางการศกษา พงชวยเหลอเกอกลซงกนและกนอยางสรางสรรค โดยยดมนในระบบคณธรรม สรางความสามคคในหมคณะ

5. จรรยาบรรณตอสงคม ผประกอบวชาชพทางการศกษา พงประพฤตปฏบตตนเปนผน าในการอนรกษและพฒนาเศรษฐกจ สงคม ศาสนา ศลปวฒนธรรม ภมปญญา สงแวดลอม รกษาผลประโยชนของ สวนรวม และยดมนในการปกครองระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข

2.4 งานวจยทเกยวของ

จากการทบทวนงานวจยทเกยวของกบการศกษาสมรรถนะครผสอน และสมรรถนะของบคลากร เจาหนาทหนวยงานตางๆ ดงน

2.4.1 งานวจยทเกยวของกบสมรรถนะของคร วรรณดา ตงศภกจก าธร (2544) ไดศกษาเรอง สมรรถนะของครตามการรบรและความ

คาดหวงของคร นกเรยน และผปกครองทโรงเรยนมงฟอรตวทยาลย แผนกมธยม มวตถประสงคเพอเปรยบเทยบความแตกตางระหวางความคาดหวงกบการรบรของนกเรยน ทมตอสมรรถนะของคร ความคาดหวงของผปกครองทมตอสมรรถนะของครกบการรบรสมรรถนะตนเองของคร ความคาดหวงของนกเรยนทมสมรรถนะของครกบการรบรสมรรถนะตนเองของคร และการรบรของ

33

นกเรยนทมตอสมรรถนะของครกบการรบรสมรรถนะตนเองของคร ผลการศกษาพบวา ความคาดหวงของนกเรยนกบการรบรของนกเรยนทมสมรรถนะของครมความแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.01 ในทกดาน ไดแก ดานการสอน ดานวชาการ ดานการปกครองนกเรยน ดานบคลกภาพ และดานทศนคตตอวชาชพคร

ความคาดหวงของผปกครองทมตอสมรรถนะของครกบการรบรตนเองของคร มความแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.01 ในดานการสอน ดานวชาการ ดานการปกครองนกเรยน และดานบคลกภาพ

ความคาดหวงของนกเรยนทมสมรรถนะของครกบการรบรตนเองของคร มความแตกตางกนอยางนยส าคญทางสถตทระดบ 0.01 ในดานการปกครองนกเรยน และมความแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.001 ในดานบคลกภาพและดานทศนคตตอวชาชพครตามล าดบ

การรบรของนกเรยนทมตอสมรรถนะของครกบการรบรตนเองของคร มความแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.001 ในทกๆ ดาน ไดแก ดานการสอน ดานวชาการ ดานการปกครองนกเรยน ดานบคลกภาพ และดานทศนคตตอวชาชพคร

ชชาต บญยง (2547) ไดศกษาเรอง สมรรถนะในการเปนผน าของบคลากรโรงเรยนมงฟอรตวทยาลย แผนกประถม อ าเภอเมองเชยงใหม มวตถประสงคเพอศกษาสมรรถนะในการเปนผน าของบคลากรโรงเรยนมงฟอรตวทยาลย แผนกประถม อ าเภอเมองเชยงใหม เปรยบเทยบความแตกตางระหวางสถานภาพของบคลากรกบสมรรถนะในการเปนผน า ตลอดจนศกษาความตองการพฒนาสมรรถนะในการเปนผน าของบคลากร กลมตวอยางทใชในการศกษาคอ บคลากรของโรงเรยนในปการศกษา 2546 จ านวน 136 คน ผลการศกษาสรปไดดงน

สมรรถนะในการเปนผน าของบคลากร โดยภาพรวมมสมรรถนะท ง 6 ดาน ไดแก ดานปญญา ดานความซอตรง ดานความไวในเชงจดการ ดานความไวในการคด ดานความแกรง และดานวถมงฟอรต อยในระดบมาก เพศ อาย สถานภาพ ระดบการศกษา สาขาวชาทส าเรจการศกษา ผลการเรยนเฉลยเมอส าเรจการศกษา ประสบการณในการท างานเกยวกบการศกษา ต าแหนงหนาทสงสดในปจจบน ต าแหนงสงสดทเคยไดรบในการเปนผรวมบรหาร อตราเงนเดอนทไดรบปจจบน และการไดรบรางวลเกยรตยศแหงวชาชพครของบคลากรทแตกตางกน มสมรรถนะในการเปนผน าไมแตกตางกน แตการยอมรบจากเพอนรวมงานทแตกตางมสมรรถนะในการเปนผ น าแตกตางกน อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01 โดยบคลากรทไดรบการยอมรบจากเพอนรวมงานในระดบดมาก จะมสมรรถนะในการเปนผน าแตกตางกบบคลากรทไดรบการยอมรบจากเพอนรวมงานในระดบดและปานกลาง สวนความตองการพฒนาสมรรถนะในการเปนผน าของบคลากรคอ ดานปญญา โดย

34

บคลากรตองการใหมการจดอบรมใหความรภายในโรงเรยน การสมมนาเชงปฏบตการและการจดกจกรรมสรางความสมพนธมากทสด

ลดดาวลย เขอนค า (2550) ไดศกษาเรอง ชองวางทางสมรรถนะหลกของครโรงเรยนบานเทดไทย อ าเภอแมฟาหลวง จงหวดเชยงราย เปนการวจยเชงส ารวจ มวตถประสงคเพอ 1) ศกษาสมรรถนะหลกตามความเปนจรงของครในโรงเรยนบานเทอดไทย อ าเภอแมฟาหลวง จงหวดเชยงราย 2) เพอวเคราะหสมรรถนะหลกทจ าเปนตามมาตรฐานวชาชพครในโรงเรยนบานเทอดไทย 3) เพอวเคราะหสาเหตความแตกตางระหวางสมรรถนะหลกตามความเปนจรงกบสมรรถนะหลกทจ าเปนตามมาตรฐานวชาชพทางการศกษาของครในโรงเรยนบานเทอดไทย และ 4) เพอเสนอวธการทเปนรปธรรมในการลดชองวางระหวางสมรรถนะหลกตามความเปนจรงกบสมรรถนะหลกทจ าเปนตามมาตรฐานวชาชพทางการศกษาตามทก าหนด

ผลการศกษาพบวา สมรรถนะดานความร ทกษะ และคณลกษณะตามมาตรฐานวชาชพทางการศกษาทจ าเปน และทมในปจจบนของคร มความแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถต โดยสมรรถนะทจ าเปนดานความร ครมความเหนวาตองอยในระดบมากถงมากทสด แตสมรรถนะทครมอยในปจจบนดานความรนนสวนมากอยในระดบปานกลาง สมรรถนะดานทกษะทจ าเปน ครมความเหนวาตองอยในระดบมากทสด แตสมรรถนะทครมอยในปจจบนดานทกษะนนอยในระดบมาก และสมรรถนะดานคณลกษณะทจ าเปน ครมความเหนวาตองอยในระดบมากทสด แตสมรรถนะทครมอยในปจจบนดานคณลกษณะนนอยในระดบมาก ซงเมอพจารณาสมรรถนะหลกทางดานความรกบสมรรถนะหลกทางดานทกษะทครมตามความเปนจรงแลว จะเหนวามความสอดคลองกน สมรรถนะหลกดานทกษะจะเปนผลสบเนองมาจากสมรรถนะหลกดานความรสมรรถนะดานความรในดานนนๆ อยในระดบใดสมรรถนะดานทกษะกจะอยในระดบใกลเคยงกน

การทครมสมรรถนะหลกในความเปนจรงไมสอดคลองกบสมรรถนะหลกทจ าเปนตองมท าใหเกดชองวางระหวางสมรรถนะหลกในความเปนจรงกบสมรรถนะหลกทจ าเปนตองมอาจวเคราะหสาเหตของการเกดชองวางเหลานไดวาเกดจากกลมครทมอายและประสบการณในการท างานสง มความกระตอรอรนในการท างานและพฒนาตนเองนอยลง ครทมอายและประสบการณในการท างานสงมการเรยนการสอนในสถาบนการศกษาใชหลกสตรครทไมครอบคลมทกสมรรถนะหลกตามมาตรฐานวชาชพทางการศกษาทมในปจจบน การสอนในอดตของครทมอายและประสบการณในการท างานสง จะเนนไปทการถายทอดวชา จงไมมความรวชาการศกษา ครทมอายและประสบการณในการท างานสงสวนใหญไมคอยไดรบการอบรมหลงจากจบการศกษาจากสถาบนผลตคร และตวครเองกไมไดพยายามทจะใฝศกษาเพอพฒนาตนเอง ครทมอายและประสบการณในการท างานสงไมมการศกษาเรยนรเพมเตมในดานวฒการศกษา ครทมอายและ

35

ประสบการณในการท างานสง ไมไดรบการฝกอบรมใหความรอยางเพยงพอและตอเนอง การฝกอบรมครทมอายและประสบการณในการท างานสงมเนอหาความรไมตรงกบความตองการของครกลมน และการฝกอบรมใหกบครทมอายและประสบการณในการท างานสงอาจเปนการเนนทฤษฎมากกวาปฏบต อกทงยงขาดการประเมนผลและตดตาม ครทมอายและประสบการณในการท างานสงเปลยนบทบาทหนาทไปเปนผบรหารระดบกลาง จงท าใหสญเสยครทมสมรรถนะหลกในการท างานสง ครทมอายและประสบการณในการท างานนอย ไมไดแสวงหาความรใหมๆในวชาทตนสอน และไมไดเพมพนความรเกยวกบวธสอนซงมเพมเตมอยเรอย ๆ และครทมอายและประสบการณการท างานนอยขาดเสรภาพทางวชาการ สถาบนผลตครทมจ านวนมากและไมไดมาตรฐาน ระบบและกระบวนการใชครทไมเฉพาะเจาะจงในดานการเรยนการสอน แตจะมความหลากหลายทางดานหนาทและความรบผดชอบ

นอกจากน ครทมสมรรถนะหลกตามมาตรฐานวชาชพทางการศกษาสงสวนใหญจะลาออกไปประกอบอาชพอน และครมกใชเวลาไปประกอบอาชพเสรมเพอใหมรายไดพอกบรายจายในสภาพเศรษฐกจในปจจบน ระบบการปนบ าเหนจ การแตงตง และการเลอนเงนเดอน ไมไดสะทอนคณคาของบคคลในสวนของสมรรถนะทางดานคณลกษณะ แตวดกนทผลของการปฏบตงานทเปนผลงานมากกวา การประเมนเพอเลอนขนเงนเดอนมชองทางใหเกดการชวยเหลอกนเพอใหเลอนระดบส าหรบหมพวกของตนเองโดยไมเอาจรงเอาจงกบการประเมน การทมระบบการบรหารทรวมอ านาจเขาสสวนกลาง และมขนตอนการบงคบบญชายาวกท าใหครกลายเปนครชนลางสดของระบบราชการ นโยบายทางภาครฐหรอสวนกลางทเปลยนแปลงบอยท าใหครไมสามารถปรบตวและเปลยนแปลงตนเองไดทนทวงท ระบบการคดเลอกบคคลเขาสระบบราชการ ไมไดใหความส าคญตอการวดสมรรถนะหลกดานคณลกษณะของครแตละบคคล ระบบการลงโทษ มาตรการลงโทษส าหรบครทไมประพฤตปฏบตตามสมรรถนะหลกทางดานคณลกษณะทมาตรฐานวชาชพไดก าหนดไวไมจรงจง กลไกในการควบคมมาตรฐานวชาชพครไมชดเจน ไมไดมาตรฐาน ขาดความเขมแขง และครแตละบคคลมพนฐานครอบครวทแตกตางกน

สรเดช อนนตสวสด (2554) ไดศกษาเรอง โมเดลเชงสาเหตและผลของสมรรถนะของครสงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน มวตถประสงคเพอ 1) ศกษาระดบสมรรถนะของคร สงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน 2) พฒนาและตรวจสอบความตรงของโมเดลเชงสาเหตและผลของสมรรถนะของคร สงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานทพฒนาขนกบขอมลเชงประจกษ 3) ทดสอบความไมแปรเปลยนของโมเดล เชงสาเหตและผลของสมรรถนะของคร ระหวางครระดบประถมศกษากบครระดบมธยมศกษา ผลการศกษาพบวา ระดบสมรรถนะของครสงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานโดยภาพรวมอยในระดบมาก

36

โดยองคประกอบดานสมรรถนะหลกพบวาครมสมรรถนะดานจรยธรรมและจรรยาบรรณวชาชพครสงทสด รองลงมาคอดานการบรการด และดานการท างานเปนทม ส าหรบองคประกอบดานสมรรถนะประจ าสายงานพบวา ครมสมรรถนะดานการพฒนาผเรยนสงทสด รองลงมาคอดานการบรหารจดการช นเรยน และผลการเปรยบเทยบระดบสมรรถนะของครพบวาครทมอาย แตกตางกน มระดบสมรรถนะแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05

โมเดลเชงสาเหตและผลของสมรรถนะของคร สงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานทพฒนาขนสอดคลองกบขอมลเชงประจกษ โดยปจจยทมอทธทางตรงตอสมรรถนะของครมากทสดคอ ปจจยดานองคกร มขนาดอทธพล 0.53 และสมรรถนะของครมอทธพลทางตรงตอตวแปรความสขในการเรยนมากทสด มขนาดอทธพล 0.33 ตวแปรในโมเดลสามารถอธบายความแปรปรวนของตวแปรสมรรถนะของครไดรอยละ 53 และสามารถอธบายความแปรปรวนของผลสมฤทธทางการเรยนไดรอยละ 17

โมเดลเชงสาเหตและผลของสมรรถนะของครระหวางกลมครประถมศกษาและกลมครมธยมศกษา สงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน มความไมแปรเปลยนของรปแบบโมเดล แตมความแปรเปลยนของคาพารามเตอรอทธพลเชงสาเหตจากตวแปรแฝงภายนอกไปยงตวแปรแฝงภายใน (GA) และคาพารามเตอรอทธพลเชงสาเหตจากตวแปรแฝงภายในไปยงตวแปรแฝงภายใน (BE)

2.4.2 งานวจยทเกยวของกบสมรรถนะของบคลากร และเจาหนาทในหนวยงานตางๆ รชฎา ณ นาน (2550) ไดศกษาเรอง สมรรถนะหลกของปลดองคการบรหารสวนต าบลใน

จงหวดนาน มวตถประสงคเพอวเคราะหสมรรถนะหลกของปลดองคการบรหารสวนต าบลในการบรหารงานองคการบรหารสวนต าบลในจงหวดนาน และเพอศกษาสมรรถนะทมอยในปจจบนของปลดองคการบรหารสวนต าบลในการบรหารงานองคการบรหารสวนต าบลในจงหวดนาน ผลการศกษาพบวา สมรรถนะหลกของปลดองคการบรหารสวนต าบลในจงหวดนาน จ าเปนตองมสมรรถนะหลกโดยรวมทกดานอยในระดบมากทสด โดยสมรรถนะหลกดานความรทตองมมากทสด คอ ความรเกยวกบกฎหมายทองถน สมรรถนะหลกดานทกษะทจ าเปนตองมมากทสด คอทกษะการบรหารงบประมาณ สมรรถนะหลกดานความสามารถทจ าเปนตองมมากทสด คอ ความสามารถในการเปนผน าทมงาน และสมรรถนะหลกดานคณลกษณะอน ๆ ทจ าเปนตองมมากทสด คอ ความรบผดชอบ

ส าหรบสมรรถนะทมในปจจบนของปลดองคการบรหารสวนต าบลในจงหวดนาน พบวา ในปจจบนปลดองคการบรหารสวนต าบลในจงหวดนานมสมรรถนะอยในระดบมาก คอ สมรรถนะดานทกษะ ไดแก ทกษะการตดตอประสานงาน และสมรรถนะดานคณลกษณะอน ๆ ไดแก ความ

37

ซอสตย สมรรถนะทปลดองคการบรหารสวนต าบลในจงหวดนานมอยในระดบปานกลาง ไดแกสมรรถนะดานความร คอ ความรเกยวกบกฎหมายทองถน และสมรรถนะดานความสามารถ คอความสามารถในการเรยนรและพฒนาตนเอง

ดลธกร วงษพนธ (2552) ไดศกษาเรอง การส ารวจสมรรถนะเจาหนาทวเคราะหนโยบายและแผนสงกดองคการบรหารสวนต าบลในจงหวดเชยงใหม มวตถประสงคเพอศกษาระดบสมรรถนะของเจาหนาทวเคราะหนโยบายและแผน และศกษาปญหาและอปสรรคในการปฏบตงาน เพอเสรมสรางและพฒนาสมรรถนะในการปฏบตงานของเจาหนาทวเคราะหนโยบายและแผน ผลการศกษาพบวา สมรรถนะหลกดานความร ซงทงปลดองคการบรหารสวนต าบล และเจาหนาทวเคราะหนโยบายและแผน มความเหนตรงกนวาเจาหนาทวเคราะหนโยบายและแผนมเปนอนดบหนง คอ ความรเกยวกบเทคโนโลยสารสนเทศ สวนสมรรถนะตามสายวชาชพดานความร ซงปลดองคการบรหารสวนต าบล และเจาหนาทวเคราะหนโยบายและแผนกมความเหนตรงกนวาเจาหนาทวเคราะหนโยบายและแผนมเปนอนดบหนง คอ ความรเกยวกบการวางแผน

สมรรถนะหลกดานทกษะ ปลดองคการบรหารสวนต าบลเหนวาเจาหนาทวเคราะหนโยบายและแผนมเปนอนดบหนง ไดแก ทกษะในการแกไขปญหาเฉพาะหนา และทกษะในการบรหารเวลา ซงมคาเฉลยเทากน โดยสอดคลองกบความเหนของเจาหนาทวเคราะหนโยบายและแผนทเหนวาตนเองม คอ ทกษะในการแกไขปญหาเฉพาะหนา ในสวนของสมรรถนะตามสายวชาชพดานทกษะ อนดบหนง ปลดองคการบรหารสวนต าบลเหนวาเจาหนาทวเคราะหนโยบายและแผนม คอ ทกษะการท างานรวมกบผอน และทกษะในการวางแผนงาน ซงมคาเฉลยเทากน สวนเจาหนาทวเคราะหนโยบายและแผนกเหนวาตนเองม คอ ทกษะการท างานรวมกบผอน

สมรรถนะหลกดานคณลกษณะอน ๆ ในอนดบหนงปลดองคการบรหารสวนต าบลเหนวาเจาหนาทวเคราะหนโยบายและแผนม คอ มทศนคตทดตอองคกร ซงไมสอดคลองกบความเหนของเจาหนาทวเคราะหนโยบายและแผนทเหนวาตนเองม คอ คณธรรม จรยธรรม สวนสมรรถนะตามสายวชาชพดานคณลกษณะอน ๆ อนดบหนงทงปลดองคการบรหารสวนต าบลและเจาหนาทวเคราะหนโยบายและแผน มความเหนตรงกนวา คอ ความซอสตย

ในสวนของปญหาและอปสรรคทพบในการปฏบตงานของเจาหนาทวเคราะหนโยบายและแผน สงกดองคการบรหารสวนต าบลในจงหวดเชยงใหม พบวา การท างานไมมประสทธภาพเทาทควร เนองจากมภาระงานประจ าเปนจ านวนมาก และยงไดรบมอบหมายใหรบผดชอบในการปฏบตในหนาทอน ๆ อกจ านวนมาก นอกจากน ยงพบวาเจาหนาทวเคราะหนโยบายและแผนบางคนขาดความร ความช านาญ และทกษะ ตลอดจนขาดการเพมศกยภาพในการปฏบตงานตามมาตรฐานก าหนดต าแหนง เปนตน

38

นลน อธมา (2554) ไดศกษาเรอง สมรรถนะของผปฏบตงานเลขานการผบรหารมหาวทยาลยเชยงใหม มวตถประสงคเพอศกษาสมรรถนะของต าแหนงพนกงานปฏบตงานทปฏบตงานเลขานการผบรหารในมหาวทยาลยเชยงใหม ศกษาระดบสมรรถนะและชองวางสมรรถนะของผปฏบตงานเลขานการผบรหารในมหาวทยาลยเชยงใหม และเพอจดท าพจนานกรมสมรรถนะของผปฏบตงานเลขานการผบรหารในมหาวทยาลยเชยงใหม ผลการศกษาพบวาสมรรถนะของผปฏบตงานเลขานการผบรหาร มหาวทยาลยเชยงใหม ประกอบไปดวย สมรรถนะหลก จ านวน 3 ตว ไดแก 1) ความใฝร 2) จรยธรรม 3) ความเปนมออาชพ และสมรรถนะในงาน จ านวน 7 ตว ไดแก 1) ความรในดานงานเลขานการ 2) การปฏบตงานส านกงาน 3) ทกษะการใชภาษาองกฤษ 4) ความสามารถในการตดตอประสานงาน 5) จตบรการ 6) มความกระตอรอรนและคลองแคลววองไวในการปฏบตงาน 7) มมนษยสมพนธทดตอผอนและวางตวเหมาะสม

ระดบของสมรรถนะทผบรหารคาดหวง คอ สมรรถนะหลก 1) ความใฝร คอ ระดบ 3 2) จรยธรรม คอระดบ 4 3) ความเปนมออาชพ คอระดบ 4 และสมรรถนะในงาน 1) ความรในดานงานเลขานการ คอระดบ 3 2) การปฏบตงานส านกงาน คอระดบ 4 3) ทกษะการใชภาษาองกฤษ คอระดบ 4 4) ความสามารถในการตดตอประสานงาน คอระดบ 4 5) จตบรการ คอระดบ 3 6) มความกระตอรอรนและคลองแคลววองไวในการปฏบตงาน คอระดบ 4 7) มมนษยสมพนธทดตอผอนและวางตวเหมาะสม คอระดบ 2

การเปรยบเทยบสมรรถนะจากพจนานกรมสมรรถนะทไดมาจากการก าหนดสมรรถนะและระดบของสมรรถนะ จากความเหนของผบรหาร กบการประเมนตนเองของผปฏบตงานเลขานการผบรหาร พบวาสมรรถนะหลก ความใฝร ผปฏบตงานเลขานการมความสามารถในการท างานปจจบนตรงตามความสามารถทผบรหารคาดหวง สวนความเปนมออาชพ และจรยธรรม ยงมความสามารถต ากวาความสามารถทผบรหารคาดหวง สมรรถนะในงาน คอ จตบรการ สวนใหญมความสามารถในการท างานปจจบนตรงตามความสามารถทผบรหารคาดหวง สวนสมรรถนะในงาน มมนษยสมพนธทดตอผอนและวางตวเหมาะสม ผปฏบตงานเลขานการสวนใหญ มความสามารถในปจจบนมากกวาความคาดหวงของผบรหาร แตความรในดานงานเลขานการ การปฏบตงานส านกงาน ทกษะการใชภาษาองกฤษ ความสามารถในการตดตอประสานงาน มความกระตอรอรนและคลองแคลววองไวในการปฏบตงาน ยงมความสามารถต ากวาความคาดหวงของผบรหารอยพอสมควร

39

2.5 กรอบแนวคดทใชในการศกษา ในการวจยครงน ผวจยมงทจะวดระดบพฤตกรรมในแตละระดบสมรรถนะของสมรรถนะ

หลกและสมรรถนะประจ าสายงานของครในโรงเรยนล าปางกลยาณกบผสอนในโรงเรยนกวดวชา จงหวดล าปาง เปรยบเทยบพฤตกรรมในแตละระดบสมรรถนะของสมรรถนะหลกและสมรรถนะประจ าสายงานของครในโรงเรยนล าปางกลยาณกบผสอนในโรงเรยนกวดวชา จงหวดล าปาง และเปรยบเทยบภาพรวมสมรรถนะของสมรรถนะหลกและสมรรถนะประจ าสายงานของครในโรงเรยนล าปางกลยาณกบผสอนในโรงเรยนกวดวชา จงหวดล าปาง โดยไดก าหนดขนตอนทจะใชในการศกษาครงน ดงน

1. วดระดบพฤตกรรม (Behavior Level ) ในแตละระดบสมรรถนะของสมรรถนะหลกและสมรรถนะประจ าสายงานของครในโรงเรยนล าปางกลยาณกบผสอนในโรงเรยนกวดวชา จงหวดล าปาง

3. เปรยบเทยบระดบ Proficiency Level จากคาคะแนนถวงน าหนกของ Proficiency ในแตละระดบสมรรถนะของสมรรถนะหลกและสมรรถนะประจ าสายงานของครในโรงเรยนล าปางกลยาณกบผสอนในโรงเรยนกวดวชา

2. เรยงล าดบระดบพฤตกรรม (Behavior Level ) ในแตละระดบสมรรถนะของสมรรถนะหลกและสมรรถนะประจ าสายงานของครในโรงเรยนล าปางกลยาณกบผสอนในโรงเรยนกวดวชา จงหวดล าปางจากมากไปหานอย

4. เปรยบเทยบระดบ Proficiency Level ในภาพรวม จากคาคะแนนถวงน าหนกของ Proficiency ในแตละระดบสมรรถนะของสมรรถนะหลกและสมรรถนะประจ าสายงานของครในโรงเรยนล าปางกลยาณกบผสอนใน

โรงเรยนกวดวชา