บทท�� 2ทฤษฎี� แนวคิ ด และวรรณกรรมท��เก��ยวข้�อง

การวิ�จั�ยคร�งนี้ มุ่��งศึ�กษาระดั�บควิามุ่เคร ยดั ปั�จัจั�ยที่ �ก�อให้ เก�ดัควิามุ่เคร ยดั และวิ�ธี การจั�ดัการลดัควิามุ่เคร ยดัของก%าล�งพลกรมุ่วิ�ที่ยาศึาสตร)ที่ห้ารบก โดัยการศึ�กษาคร�งนี้ ผู้, วิ�จั�ยไดั รวิบรวิมุ่ ที่ฤษฎี และแนี้วิค�ดัจัากการศึ�กษาเอกสาร ต%ารา ตลอดัจันี้งานี้วิ�จั�ยต�างๆที่ �เก �ยวิข องดั�งนี้

1. แนี้วิค�ดัเก �ยวิก�บควิามุ่เคร ยดั2. วิ�ธี เผู้ชิ�ญควิามุ่เคร ยดั3. การลดัควิามุ่เคร ยดัและวิ�ธี การจั�ดัการควิามุ่เคร ยดั4. งานี้วิ�จั�ยที่ �เก �ยวิข อง

1. แนวคิ ดเก��ยวก�บคิวามเคิร�ยด

1.1 คิวามหมายข้องคิวามเคิร�ยดนี้�กวิ�ชิาการห้ลายที่�านี้ไดั ให้ ควิามุ่ห้มุ่ายของควิามุ่เคร ยดัไวิ

ดั�งนี้ โรเจัอร) (Rogers. 1951 : 5) กล�าวิวิ�า ควิามุ่เคร ยดั

ห้มุ่ายถึ�ง ภาวิะของจั�ตที่ �บ�คคลร, ส�กวิ�าตนี้เองถึ,กค�กคามุ่แล วิที่%าให้ เก�ดัควิามุ่ร, ส�กวิ�ตกก�งวิล ระส%�าระส�าย ส�บสนี้ และไมุ่�แนี้�ใจัที่�ศึที่างพฤต�กรรมุ่ของตนี้เอง อ�นี้เปั5นี้ผู้ลมุ่าจัากที่ �บ�คคลมุ่ ควิามุ่ไมุ่�สอดัคล องระห้วิ�างโครงสร างตนี้ซึ่��งห้มุ่ายถึ�ง การร�บร, วิ�าตนี้เองเปั5นี้อย�างไรก�บปัระสบการณ์)ที่ �เก�ดัข�นี้ตามุ่ที่ �เปั5นี้จัร�งที่%าให้ เก�ดักระบวินี้การที่างจั�ตจัะดั�งเอากลไกการปั8องก�นี้ตนี้เองออกมุ่าใชิ โดัยมุ่ ล�กษณ์ะที่ �บ�ดัเบ9อนี้การร�บร, ที่ �ไมุ่�ย9ดัห้ย��นี้ผู้�ดัพลาดั เก�ดัควิามุ่วิ�ตกก�งวิลเก�ดัการไมุ่�ยอมุ่ร�บในี้

พฤต�กรรมุ่บางส�วินี้ของตนี้เองซึ่��งจัะเปั5นี้ผู้ลให้ ย��งร, ส�กถึ,กค�กคามุ่มุ่ากข�นี้ ล,ซึ่�ล (Lucile. 1952 : 870) กล�าวิวิ�า ควิามุ่เคร ยดัเปั5นี้ปัฏิ�ก�ร�ยาของร�างกายที่ �มุ่ ต�อแรงกดัดั�นี้จัากควิามุ่ค�บข องใจั อ�นี้เนี้9�องมุ่าจัากไมุ่�สามุ่ารถึกระที่%าให้ ส%าเร;จัตามุ่เปั8าห้มุ่ายที่ �วิางไวิ โดัยมุ่ สาเห้ต�มุ่าจัากส��งแวิดัล อมุ่ภายนี้อก ที่ �ไมุ่�สามุ่ารถึขจั�ดัออกไดั

เซึ่ลเย� (Selye. 1956 : 97-99) ให้ ควิามุ่ห้มุ่ายของควิามุ่เคร ยดัไวิ วิ�าควิามุ่เคร ยดั ค9อ กล��มุ่อาการที่ �ร �างกายแสดังปัฏิ�ก�ร�ยาสนี้องตอบต�อส��งที่ �มุ่าค�กคามุ่เชิ�นี้สภาพการณ์)ที่ �เปั5นี้พ�ษห้ร9อส��งเร าที่ �เต;มุ่ไปัดั วิยอ�นี้ตราย อ�นี้มุ่ ผู้ลให้ เก�ดัการเปัล �ยนี้แปัลงภายในี้ร�างกายเก �ยวิก�บโครงสร างและสารเคมุ่ เพ9�อต�อต านี้การค�กคามุ่นี้�นี้ ปัฏิ�ก�ร�ยาตอบสนี้องเห้ล�านี้ จัะแสดังออกในี้ร,ปัของการเปัล �ยนี้แปัลงดั านี้สร ระ ซึ่��งนี้%าไปัส,�อาการต�างๆ เชิ�นี้ ปัวิดัศึ รษะ ปัวิดัห้ล�ง ควิามุ่ดั�นี้โลห้�ตส,ง เปั5นี้ต นี้

ลาซึ่าร�ส (Lazarus. 1971 : 47) ให้ ควิามุ่ห้มุ่ายวิ�า ควิามุ่เคร ยดั ห้มุ่ายถึ�ง ภาวิะชิ��วิคราวิของควิามุ่ไมุ่�สมุ่ดั�ล ซึ่��งเก�ดัจัากกระบวินี้การร�บร, ห้ร9อการปัระเมุ่�นี้ของบ�คคลต�อส��งที่ �เข ามุ่าในี้ปัระสบการณ์)วิ�าส��งนี้�นี้ เปั5นี้ส��งค�กคามุ่ (threat) โดัยที่ �การร�บร, ห้ร9อการปัระเมุ่�นี้นี้ เปั5นี้ผู้ลจัากการกระที่%าร�วิมุ่ก�นี้ของสภาพแวิดัล อมุ่ภายนี้อก อ�นี้ไดั แก� ส��งแวิดัล อมุ่ในี้ส�งคมุ่ในี้การที่%างานี้ในี้ธีรรมุ่ชิาต�และเห้ต�การณ์)ต�างๆในี้ชิ วิ�ต ก�บปั�จัจั�ยภายในี้ของบ�คคล อ�นี้ปัระกอบดั วิยที่�ศึนี้คต� ล�กษณ์ะปัระจั%าต�วิ อารมุ่ณ์) ปัระสบการณ์)ในี้อดั ต ตลอดัจันี้ควิามุ่ต องการของบ�คคลนี้�นี้ คล�นี้มุ่�นี้ส) (Kleinmuntz. 1974 : 564) ให้ ควิามุ่ห้มุ่ายวิ�า ควิามุ่เคร ยดั ค9อ ควิามุ่กล�วิห้ร9อควิามุ่เจั;บปัวิดัต�างๆ ที่ �เข ามุ่าแที่รกซึ่ อนี้ในี้วิงจัรการที่%างานี้ตามุ่ปักต�ขอร�างกายและจั�ตใจัที่%าให้ ร�างกายและจั�ตใจัเส ยดั�ลยภาพที่ �คนี้ปักต�พ�งมุ่ จั�งเก�ดัควิามุ่เคร ยดั ควิามุ่เคร ยดันี้ รวิมุ่ถึ�งควิามุ่บ บค�นี้ต�างๆ ที่�งที่างกาย ที่างใจั และที่างอารมุ่ณ์)

8

ฟิ=ชิเบนี้ (Fishbein. 1975 : 1255-1226) ให้ ควิามุ่ห้มุ่าย ควิามุ่เคร ยดัที่างกายภาพวิ�า เปั5นี้ภาวิะที่ �มุ่ ควิามุ่กดัดั�นี้ต�อร�างกายห้ร9อจั�ตใจั ซึ่��งอาจัเปั5นี้เห้ต�การณ์)ห้ร9อส��งที่ �ก�อให้ เก�ดัอ�นี้ตรายแก�บ�คคลห้ร9อเปั5นี้ส��งที่ �ค�กคามุ่ที่างดั านี้จั�ตใจั

แนี้ร)โรวิ) และ บ,สซึ่)ล (Narrow & Buschle.

1987 : 108) ไดั ให้ ควิามุ่ห้มุ่ายวิ�า ควิามุ่เคร ยดัเปั5นี้ภาวิะที่ �ร �างกายมุ่ การตอบสนี้องห้ร9อมุ่ การปัร�บต�วิต�อส��งที่ �มุ่ากระต� นี้ที่�งจัากภายในี้และภายนี้อกที่ �มุ่ ผู้ลที่%าให้ ร�างกายขาดัสมุ่ดั�ล

ชิ,ที่�ตย) ปัานี้ปัร ชิา (2549 : 482) ให้ ควิามุ่ห้มุ่ายวิ�า ควิามุ่เคร ยดั เปั5นี้ภาวิะที่างจั�ตใจัที่ �ก%าล�งเผู้ชิ�ญก�บปั�ญห้าต�างๆไมุ่�วิ�าจัะเปั5นี้ปั�ญห้าในี้ต�วิคนี้ห้ร9อนี้อกต�วิคนี้ เปั5นี้ปั�ญห้าที่ �เก�ดัข�นี้จัร�งห้ร9อคาดัวิ�าจัะเก�ดัข�นี้ เปั5นี้ปั�ญห้ามุ่าจัากควิามุ่ผู้�ดัปักต�ของร�างกาย ห้ร9อควิามุ่ผู้�ดัปักต�ที่างจั�ตใจั

วิ ระ ไชิยศึร ส�ข (2533 : 177) ไดั ให้ ควิามุ่ห้มุ่ายวิ�า ควิามุ่เคร ยดัค9อสถึานี้การณ์)ที่ �ค�บแค นี้ที่ �มุ่ ผู้ลที่%าให้ เก�ดัควิามุ่กดัดั�นี้ที่างอารมุ่ณ์)ควิามุ่เคร ยดัจัะเก�ดัควิามุ่วิ�ตกก�งวิลบางคร�งควิามุ่เคร ยดัจัะเก�ดัข�นี้ก�บร�างกายเมุ่9�อมุ่ การใชิ แรงงานี้มุ่าก และมุ่ การเปัล �ยนี้แปัลงต�อขบวินี้การที่างสร ระวิ�ที่ยาของร�างกาย เชิ�นี้การอย,�ในี้สถึานี้ที่ �ที่ �มุ่ อ�ณ์ห้ภ,มุ่�ส,งมุ่ากๆ ห้ร9ออาการเจั;บปั>วิยที่ �เก�ดัข�นี้นี้านี้ๆ ซึ่��งจัะเปั5นี้ต�วิเร�งให้ ควิามุ่เคร ยดัเก�ดัข�นี้

มุ่ นี้า โอวิาร�นี้ (2530 : 17-18) ให้ ควิามุ่ห้มุ่ายวิ�า ควิามุ่เคร ยดั ค9อ พฤต�กรรมุ่ของควิามุ่ร, ส�กนี้�กค�ดัของอารมุ่ณ์) และจั�ตใจัที่ �แสดังออกในี้ห้ลายร,ปัแบบ เชิ�นี้ ควิามุ่โกรธี ควิามุ่เส ยใจั ฯลฯ ควิามุ่เจั;บปั>วิยที่�งห้ลายที่ �เก�ดัจัากปั�ญห้าข�ดัแย งที่ �เผู้ชิ�ญห้ร9อต องเผู้ชิ�ญก�บสภาพแวิดัล อมุ่รอบข าง รวิมุ่ถึ�งปั�ญห้าที่ �เก�ดัจัากควิามุ่เจั;บปัวิดัที่างกาย

พรรณ์วิดั ต�นี้ต�ศึ�ร�นี้ที่ร) และคณ์ะ (2542 : 12) ไดั ให้ ควิามุ่ห้มุ่ายของควิามุ่เคร ยดัวิ�า เปั5นี้สภาวิะที่ �กดัดั�นี้ให้ ร, ส�กอ�ดัอ�ดัไมุ่�

9

สบาย เก�ดัข�นี้เมุ่9�อมุ่ ส��งค�กคามุ่ต�อบ�คคลและผู้ลของการค�กคามุ่นี้�นี้ ที่%าให้ ร�างกายและจั�ตใจัเส ยสมุ่ดั�ลบ�คคลจัะแสดังปัฏิ�ก�ร�ยาตอบสนี้องส��งที่ �ค�กคามุ่นี้�นี้ออกมุ่าตอบสนี้องของร�างกาย ห้ร9อพฤต�กรรมุ่ที่ �แสดังออกเพ9�อลดัควิามุ่ร, ส�กกดัดั�นี้ ไมุ่�สบายใจันี้�นี้ให้ คลายลง

กฤษฎีา ชิลวิ�ร�ยะก�ล และคณ์ะ (2539 : 9) ไดั ให้ ควิามุ่ห้มุ่ายของควิามุ่เคร ยดัวิ�า เปั5นี้สถึานี้การณ์)ค�บแค นี้ที่ �มุ่ ผู้ลที่%าให้ เก�ดัควิามุ่กดัดั�นี้ที่างอารมุ่ณ์)

ปัาห้นี้�นี้ บ�ญห้ลง (2529 : 82) กล�าวิวิ�า ควิามุ่เคร ยดัเปั5นี้ควิามุ่ร, ส�กกดัดั�นี้ ไมุ่�สบายใจั ห้ร9อเปั5นี้ภาวิะของควิามุ่วิ� �นี้วิายที่างจั�ตใจั ซึ่��งที่%าให้ บ�คคลต องเปัล �ยนี้แปัลงพฤต�กรรมุ่ห้ร9อกระที่%าการอย�างใดัอย�างห้นี้��ง เพ9�อให้ ควิามุ่ร, ส�กดั�งกล�าวิคลายลง สบายข�นี้ สบายข�นี้ และร�กษาสมุ่ดั�ลไวิ ให้ ไดั

กรมุ่ส�ขภาพจั�ต (2546 : 6) ไดั ให้ ควิามุ่ห้มุ่ายของควิามุ่เคร ยดัไวิ วิ�า ควิามุ่เคร ยดัห้มุ่ายถึ�ง ภาวิะที่ �บ�คคลร, ส�กวิ�าตนี้เองถึ,กค�กคามุ่ ก�อให้ เก�ดัควิามุ่ไมุ่�สบายใจั ก�งวิล ส�บสนี้ เก�ดัควิามุ่ไมุ่�สมุ่ดั�ล ซึ่��งเปั5นี้ผู้ลมุ่าจัากการที่ �บ�คคลร�บร, ห้ร9อปัระเมุ่�นี้ส��งที่ �ผู้�านี้เข ามุ่าในี้ปัระสบการณ์)ของตนี้วิ�าเปั5นี้ส��งที่ �ค�กคามุ่ร�างกายและจั�ตใจั ที่%าให้ เก�ดัการดั�งกลไกปั8องก�นี้ตนี้เองมุ่าใชิ เพ9�อที่%าให้ ควิามุ่ร, ส�กถึ,กกดัดั�นี้เห้ล�านี้�คลายลงและกล�บเข าส,�สมุ่ดั�ลอ กคร�งห้นี้��ง

สนี้ามุ่ บ�นี้ชิ�ย (2546 : 6) ไดั ให้ ควิามุ่ห้มุ่ายของควิามุ่เคร ยดัไวิ วิ�า เปั5นี้ภาวิะที่ �บ�คคลร, ส�กวิ�าตนี้เองถึ,กค�กคามุ่ ก�อให้ เก�ดัควิามุ่ไมุ่�สบายใจั ก�งวิล ส�บสนี้ เก�ดัควิามุ่ไมุ่�สมุ่ดั�ลซึ่��งเปั5นี้ผู้ลมุ่าจัากการที่ �บ�คคลร�บร, ห้ร9อปัระเมุ่�นี้ส��งที่ �ผู้�านี้เข ามุ่าในี้ปัระสบการณ์)ของตนี้วิ�าเปั5นี้ส��งที่ �ค�กคามุ่ร�างกายและจั�ตใจั ที่%าให้ เก�ดัการดั�งกลไกการปั8องก�นี้ตนี้เองมุ่าใชิ เพ9�อที่%าให้ ควิามุ่ร, ส�กถึ,กกดัดั�นี้ห้ร9อควิามุ่เคร ยดัเห้ล�านี้�นี้คลายลงและกล�บเข าส,�สมุ่ดั�ลอ กคร�ง

10

จัากแนี้วิค�ดัที่ �เก �ยวิก�บควิามุ่เคร ยดัของนี้�กวิ�ชิาการดั�งกล�าวิข างต นี้ สามุ่ารถึสร�ปัไดั วิ�า ควิามุ่เคร ยดั ห้มุ่ายถึ�ง สภาวิะที่างร�างกายห้ร9อจั�ตใจั ที่ �มุ่ ปัฏิ�ส�มุ่พ�นี้ธี)ก�บส��งแวิดัล อมุ่ในี้ต�วิคนี้ห้ร9อนี้อกต�วิคนี้ที่ �เปั5นี้การบ บค�นี้ ห้ร9อการค�กคามุ่ที่างอารมุ่ณ์) ที่ �เก�ดัข�นี้ก�บคนี้ ที่%าให้ เก�ดัควิามุ่ไมุ่�สบายใจัห้ร9อไมุ่�พอใจั เมุ่9�อต องเผู้ชิ�ญก�บส��งเร าต�างๆเห้ล�านี้�นี้ ซึ่��งควิามุ่เคร ยดัดั�งกล�าวิอาจัมุ่ ผู้ลต�อที่�งที่างร�างกายและจั�ตใจั และก�อให้ เก�ดัควิามุ่ไมุ่�สมุ่ดั�ลระห้วิ�างร�างกายและจั�ตใจั

1.2 ทฤษฎี�ท��เก��ยวข้�องก�บคิวามเคิร�ยด 1.2.1 ที่ฤษฎี ควิามุ่เคร ยดัของเซึ่ลเย (Selye

Stress Theory) โดัย เซึ่ลเย (Selye Hans. 1956 : 31-33)

กล�าวิวิ�า ที่ฤษฎี ควิามุ่เคร ยดัเก�ดัข�นี้จัากการที่ �ร �างกายถึ,กค�กคามุ่ห้ร9อถึ,กกระต� นี้ดั วิยส��งเร าบางอย�างจันี้ที่%าให้ เก�ดัควิามุ่เคร ยดัซึ่��งอาจัจัะเปั5นี้ส��งที่ �ดั ห้ร9อส��งที่ �ไมุ่�ดั จัะที่%าให้ ร�างกายเราเปัล �ยนี้แปัลงไปั และเก�ดัการตอบสนี้อง ที่%าให้ มุ่ การเปัล �ยนี้แปัลงที่างดั านี้สร ระวิ�ที่ยา และชิ วิเคมุ่ ที่างร�างกาย และมุ่ การเปัล �ยนี้แปัลงของพฤต�กรรมุ่ต�างๆ ซึ่��งจัะเร ยกการเปัล �ยนี้แปัลงนี้ วิ�าการปัร�บต�วิ (General Adaptation Syndrome) และไดั แบ�งปัฏิ�ก�ร�ยาของร�างกายที่ �ต�อต านี้ควิามุ่เคร ยดัไวิ 3 ระยะ ดั�งนี้ 1) ระยะส�ญญาณ์อ�นี้ตราย (Alarm Reaction

Stage) เปั5นี้ระยะเร��มุ่ต นี้ของการมุ่ ปัฏิ�ก�ร�ยาตอบสนี้องต�อส��งเร าที่ �มุ่ากระต� นี้ห้ร9อที่ �มุ่าค�กคามุ่ซึ่��งที่%าให้ เก�ดัข�นี้ในี้ระยะเวิลาอ�นี้ส�นี้ และแบ�งย�อยออกเปั5นี้ 2 ระยะ ค9อ

(1) ระยะชิ@อค (Phase of Shock) อาจัเก�ดัข�นี้ไดั ในี้ที่�นี้ที่ เพราะร�างกายปัร�บต�วิไมุ่�ที่�นี้ ฮอร)โมุ่นี้จัากต�อมุ่ห้มุ่วิกไตย�งห้ล��งออกมุ่าไมุ่�เพ ยงพอ อาจัจัะมุ่ อาการแสดังออกมุ่าห้ลายอย�าง เชิ�นี้ ห้�วิใจัเต นี้เร;วิ แรงดั�นี้โลห้�ตลดัลง การที่%างานี้ของไตผู้�ดัปักต�ที่%าให้ ปั�สสาวิะนี้ อยห้ร9อผู้�ดัปักต� การเปัล �ยนี้แปัลงในี้ระยะนี้ ร �างกายไมุ่�พร อมุ่ที่ �จัะมุ่ การปัร�บต�วิ และถึ าย�ง

11

ดั%าเนี้�นี้ต�อไปั ร�างกายจัะถึ,กใชิ พล�งงานี้ห้มุ่ดัภายในี้ 24-48 ชิ��วิโมุ่ง แต�ถึ าร�างกายที่นี้ไมุ่�ไดั ในี้ระยะนี้ ก;จัะเข าไปัส,�ระยะต�อไปั

(2) ระยะต�อต านี้ภาวิะชิ@อค (Phase of

Counter Shock) ถึ าร�างกายมุ่ การปัร�บต�วิไดั ดั ก;ค9อมุ่ การห้ล��งฮอร)โมุ่นี้จัากต�อมุ่ห้มุ่วิกไตมุ่ากพอที่ �จัะที่%าให้ อาการดั ข�นี้ ระบบต�าง ๆ ของร�างกายเร��มุ่ปัระสานี้ก�นี้อย�างมุ่ ระบบระเบ ยบและจัะเข าส,�ระยะต�อไปั

2) ระยะต�อต านี้ (Stage of Resistance)

เปั5นี้ระยะที่ �บ�คคลค�ดัห้าวิ�ธี ที่ �จัะนี้%ามุ่าใชิ ในี้การปัร�บต�วิเพ9�อต�อส, ก�บภาวิะควิามุ่เคร ยดั ระยะนี้ จัะมุ่ การแสดังพฤต�กรรมุ่ออกมุ่าที่�งที่างร�างกายและจั�ตใจั พฤต�กรรมุ่ที่ �แสดังออกมุ่าจัะมุ่ากห้ร9อนี้ อยข�นี้อย,�ก�บควิามุ่ร�นี้แรงของส��งที่ �มุ่ากระต� นี้ ห้ากการปัร�บต�วิโดัยใชิ กลวิ�ธี ต�างๆ อย�างเต;มุ่ที่ �ต�อส��งที่ �มุ่าค�กคามุ่ไดั ดั ผู้ลที่ �ตามุ่มุ่าค9อ อาการจัะดั ข�นี้ห้ร9อห้ายไปั แต�ถึ าย�งไดั ร�บส��งที่ �มุ่ากระต� นี้ที่ �ก�อให้ เก�ดัควิามุ่เคร ยดัอย,� ร�างกายก;จัะส,ญเส ยการปัร�บต�วิอ กและเข าส,�ระบบต�อไปั 3) ระยะห้มุ่ดัก%าล�งใจั (Stage of

Exhaustion) ค9อระยะที่ �ไมุ่�สามุ่ารถึปัร�บต�วิไดั เนี้9�องจัากมุ่ ควิามุ่เคร ยดัส,ง ร�นี้แรงและมุ่ากเก�นี้ไปั ร�างกายห้มุ่ดัก%าล�ง อาการที่ �เก�ดัข�นี้ในี้ระยะส�ญญาณ์อ�นี้ตรายก;จัะกล�บมุ่าอ ก ถึ าไมุ่�ไดั ร�บควิามุ่ชิ�วิยเห้ล9อ ห้ร9อปัระค�บปัระคองอย�างเพ ยงพอ กลไกการปัร�บต�วิก;จัะล มุ่เห้ลวิ เก�ดัโรคและเส ยชิ วิ�ตในี้ที่ �ส�ดั 1.2.2 ลาซึ่าล�ส และ โฟิล)คแมุ่นี้.(Lazarus &

Folkman. 1984 : 21) กล�าวิถึ�งที่ฤษฏิ ควิามุ่เคร ยดัในี้ดั านี้ควิามุ่ส�มุ่พ�นี้ธี)ที่ �มุ่ อ�ที่ธี�พลซึ่��งก�นี้และก�นี้(Transaction)ระห้วิ�างบ�คคลก�บส��งแวิดัล อมุ่ดั�งนี้ ภาวิะควิามุ่เคร ยดัเปั5นี้การปัระเมุ่�นี้เห้ต�การณ์)ที่ �มุ่ ผู้ลกระที่บต�อตนี้เอง และต องใชิ แห้ล�งปัระโยชินี้)ในี้การปัร�บต�วิที่ �มุ่ อย,�อย�างเต;มุ่ที่ �ห้ร9อเก�นี้ก%าล�ง ดั�งนี้�นี้ บ�คคลจัะเคร ยดัห้ร9อไมุ่�ข�นี้อย,�ก�บการปัระเมุ่�นี้สมุ่ดั�ล

12

ระห้วิ�างควิามุ่ต องการ (Demands) ก�บแห้ล�งปัระโยชินี้)ที่ �มุ่ อย,� (Resources) ของบ�คคลนี้�นี้โดัยผู้�านี้กระบวินี้การควิามุ่ร, ส�กนี้�กค�ดั (Cognitive-Appraisal) ซึ่��งแบ�งเปั5นี้ Primary และ Secondary

Appraisal โดัยในี้ Primary Appraisal เปั5นี้การปัระเมุ่�นี้ควิามุ่ส%าค�ญและควิามุ่ร�นี้แรงของเห้ต�การณ์)ที่ �มุ่ ผู้ลต�อสวิ�สดั�ภาพของตนี้เองวิ�าอย,�ในี้ล�กษณ์ะใดั เชิ�นี้ การปัระเมุ่�นี้ควิามุ่ส%าค�ญก�บตนี้เอง (Irrelevant) ห้ร9อมุ่ ผู้ลในี้ที่างที่ �ดั ก�บตนี้เอง (Benign Positive)

ดั�งนี้�นี้ ตนี้ไมุ่�ต องใชิ ควิามุ่พยายามุ่ในี้การปัร�บต�วิ ห้ร9อปัระเมุ่�นี้วิ�าเปั5นี้ควิามุ่เคร ยดั (Stressful) ที่%าให้ บ�คคลต องดั�งแห้ล�งปัระโยชินี้)ในี้การปัร�บต�วิมุ่าใชิ อย�างเต;มุ่ที่ � ห้ร9อเก�นี้ก%าล�งของแห้ล�งปัระโยชินี้)ที่ �มุ่ อย,� ซึ่��งการปัระเมุ่�นี้วิ�าเปั5นี้ควิามุ่เคร ยดันี้�นี้ จัะต องมุ่ 3 ล�กษณ์ะ ค9อ 1) เปั5นี้อ�นี้ตรายห้ร9อส,ญเส ย (Harm and Loss) 2) ร�บร, วิ�าค�กคามุ่ (Threat) ต�อชิ วิ�ตและสวิ�สดั�ภาพของตนี้เองที่�งในี้ปั�จัจั�บ�นี้และอนี้าคต และ 3) เปั5นี้อ�นี้ตรายแต�ที่ าที่าย (Challenge) ค9อ มุ่ ที่างที่ �จัะควิบค�มุ่ไดั ห้ร9ออาจัเปั5นี้ปัระโยชินี้)ก�บตนี้เอง ที่%าให้ มุ่ ขวิ�ญและก%าล�งใจัดั ข�นี้ ส�วินี้ Secondary Appraisal เปั5นี้การปัระเมุ่�นี้ถึ�งแห้ล�งปัระโยชินี้)และที่างเล9อกที่ �จัะจั�ดัการก�บเห้ต�การณ์)นี้�นี้ๆ รวิมุ่ที่�งปัระเมุ่�นี้ที่�ง Primary

และ Secondary ไปัพร อมุ่ๆ ก�นี้การที่ �บ�คคลจัะต�ดัส�นี้เห้ต�การณ์)วิ�าเปั5นี้ควิามุ่เคร ยดัห้ร9อไมุ่� และเปั5นี้ควิามุ่เคร ยดัชินี้�ดัใดั ร�นี้แรงมุ่ากนี้ อยเพ ยงใดัข�นี้อย,�ก�บปั�จัจั�ยสถึานี้การณ์)เฉพาะห้นี้ า (Situational

Factors) และปั�จัจั�ยดั านี้บ�คคล (Personal Factors) ปั�จัจั�ยเฉพาะห้นี้ า ไดั แก� ควิามุ่ร�นี้แรงของเห้ต�การณ์)ที่ �เก�ดัข�นี้ที่%าให้ เก�ดัอ�นี้ตรายห้ร9อส,ญเส ยถึ าเห้ต�การณ์)นี้�นี้สามุ่ารถึที่%านี้ายไดั วิ�ามุ่ ผู้ลอย�างไรในี้อนี้าคต บ�คคลจัะปัระเมุ่�นี้วิ�าเปั5นี้ภาวิะค�กคามุ่ห้ร9อเห้ต�การณ์)นี้�นี้ไมุ่�มุ่ ควิามุ่แนี้�นี้อนี้ บ�คคลอาจัปัระเมุ่�นี้วิ�าเปั5นี้ภาวิะควิามุ่เคร ยดัส�วินี้ปั�จัจั�ยดั านี้บ�คคลข�นี้อย,�ก�บข อผู้,กพ�นี้ (Commitment) ระห้วิ�างบ�คคลก�บเห้ต�การณ์)นี้�นี้มุ่ากนี้ อยเพ ยงใดัถึ ามุ่ มุ่ากบ�คคลอาจัจัะปัระเมุ่�นี้วิ�าเปั5นี้ภาวิะควิามุ่เคร ยดัที่ �ค�กคามุ่สวิ�สดั�ภาพของตนี้เองเปั5นี้อย�างมุ่าก

13

นี้อกจัากนี้ ย�งข9นี้อย,�ก�บควิามุ่เชิ9�อของบ�คคลต�อควิามุ่สามุ่ารถึที่ �จัะควิบค�มุ่เห้ต�การณ์)นี้�นี้ๆ ไดั ถึ าค�ดัวิ�าสามุ่ารถึควิบค�มุ่ไดั ควิามุ่เคร ยดันี้�นี้อาจัแสดังออกมุ่าในี้ล�กษณ์ะที่ าที่าย เมุ่9�อใดัมุ่ ข อมุ่,ลให้มุ่�บ�คคลอาจัเปัล �ยนี้แปัลงการร�บร, และปัระเมุ่�นี้ต�ดัส�นี้ให้มุ่� (Reappraisal) ต�อเห้ต�การณ์)นี้�นี้ ๆ

1.2.3 ที่ฤษฎี ชิ วิภาพพฤต�กรรมุ่ของควิามุ่เคร ยดั ( A biobehavioral model of stress)โรงพยาบาลสวินี้ปัร�ง (2540 : 5-7) อธี�บายควิามุ่เคร ยดัวิ�า เปั5นี้ภาวิะของควิามุ่ต�งเคร ยดัที่ �เปัล �ยนี้แปัลงไปั เมุ่9�อมุ่ ควิามุ่กดัดั�นี้จัากภายนี้อกห้ร9อภายในี้ร�างกาย ควิามุ่กดัดั�นี้นี้ จัะเพ��มุ่ข�นี้ในี้ขณ์ะที่ �ต�วิเราพยายามุ่ที่ �จัะห้าที่างต�อส, ห้ร9อปัร�บเปัล �ยนี้เพ9�อร�บมุ่9อก�บควิามุ่เคร ยดั ระดั�บของควิามุ่เคร ยดัไมุ่�ข�นี้อย,�ก�บเห้ต�การณ์)ที่ �เก�ดัข�นี้แต�จัะข�นี้อย,�ก�บควิามุ่ร, ส�กห้ร9อการแปัลควิามุ่ห้มุ่ายของเห้ต�การณ์)นี้�นี้ที่ �มุ่ ต�อบ�คคลนี้�นี้เอง การปัร�บต�วิของเราส�งผู้ลให้ เก�ดัการเปัล �ยนี้แปัลงที่างพฤต�กรรมุ่ ควิามุ่ต องการห้ร9อควิามุ่กดัดั�นี้ที่ �ที่%าให้ เก�ดัควิามุ่เคร ยดั แบ�งออกเปั5นี้ 2 สาเห้ต�ให้ญ�ๆ ค9อ 1) ควิามุ่กดัดั�นี้และควิามุ่ต องการจัากภายนี้อกร�างกาย คนี้เราจัะสนี้องตอบต�อควิามุ่ต องการภายนี้อกแตกต�างก�นี้ ข�นี้อย,�ก�บวิ�าเขาร, ส�กต�อสถึานี้การณ์)ที่ �ที่%าให้ เคร ยดันี้�นี้ ไมุ่�ใชิ�ข�นี้อย,�ก�บต�วิสถึานี้การณ์) แบ�งเปั5นี้ 1) ควิามุ่ต องการและควิามุ่กดัดั�นี้ที่างกายภาพ เชิ�นี้ แรงโนี้ มุ่ถึ�วิงโลก อากาศึ มุ่ลภาวิะต�างๆ สภาพดั�นี้ฟิ8าอากาศึ โดัยปักต�จัะไมุ่�ร, ส�กเคร ยดัแต�จัะก�อปั�ญห้าเมุ่9�อต องไปัจั�ดัการก�บมุ่�นี้ เชิ�นี้ เมุ่9�อสร างล�ฟิที่) บ�นี้ไดัเล9�อนี้ ข�บเคล9�อนี้เคร9�องบ�นี้ ห้ร9อรถึยนี้ต) 2)

ควิามุ่กดัดั�นี้และควิามุ่ต องการที่างส�งคมุ่-จั�ตวิ�ที่ยา ไดั แก�ผู้ลกระที่บห้ร9อปั�ญห้าต�างๆ ที่ �มุ่าจัากครอบคร�วิ เร9�องส�วินี้ต�วิ ส�งคมุ่ การเง�นี้ การงานี้ ซึ่��งเราจัะเปั5นี้ผู้, ที่%าให้ เก�ดัข�นี้เอง อย,�ที่ �วิ�าเราจัะใส�ใจัต�อเร9�องไห้นี้ เมุ่9�อไห้ร� 2) ควิามุ่กดัดั�นี้และควิามุ่ต องการจัากภายในี้ร�างกาย แบ�งเปั5นี้ 1) ควิามุ่กดัดั�นี้และควิามุ่ต องการของ

14

ร�างกาย เชิ�นี้ ควิามุ่ห้�วิ เห้นี้9�อยล า เจั;บปัวิดั ควิามุ่ต องการที่างเพศึ 2)

ควิามุ่กดัดั�นี้และควิามุ่ต องการที่างจั�ตวิ�ที่ยา เชิ�นี้ มุ่�มุ่มุ่องของแต�ละคนี้ ผู้ลปัระโยชินี้)ห้ร9อส�ที่ธี�พ�เศึษควิามุ่คาดัห้วิ�ง ผู้ลที่างจั�ตวิ�ที่ยาจัากปัระสบการณ์)ที่ �ผู้�านี้มุ่าในี้อดั ต

ควิามุ่กดัดั�นี้เห้ล�านี้ บางเร9�องจัะเดั�นี้ข�นี้มุ่าเปั5นี้ปั�ญห้า มุ่ งานี้วิ�จั�ยตรงจั�ดันี้ สร�ปัวิ�าคนี้เราสามุ่ารถึสนี้ใจัปั�ญห้าต�างๆ ในี้คร�งห้นี้��งๆ ไมุ่�เก�นี้ 5-9 เร9�อง เราต องจั�ดัล%าดั�บควิามุ่ส%าค�ญให้ ดั มุ่�ฉะนี้�นี้เราจัะจั�ดัการควิามุ่เคร ยดัไดั ไมุ่�ดั นี้�ก และเก�ดัเปั5นี้ปั�ญห้าไดั นี้อกจัากนี้�นี้ควิามุ่กดัดั�นี้บางคร�งไมุ่�ไดั แย�งก�นี้ข�นี้มุ่าเปั5นี้จั�ดัสนี้ใจัอย�างเดั ยวิแต�มุ่ ควิามุ่ข�ดัแย งเก�ดัข�นี้ดั วิย เชิ�นี้ ควิามุ่กดัดั�นี้จัากงานี้อาจัจัะเดั�นี้ข�นี้มุ่า และย�งมุ่ ควิามุ่ข�ดัแย งระห้วิ�างงานี้ก�บควิามุ่สนี้�กสนี้านี้เพ��มุ่มุ่าดั วิย

ในี้เห้ต�การณ์)ดั�งกล�าวิควิามุ่เคร ยดัจัะเก�ดัข�นี้และมุ่ากข�นี้เร9�อยๆ จันี้ร�างกายที่นี้ไมุ่�ไห้วิมุ่ ปัฏิ�ก�ร�ยาต�างๆ เก�ดัข�นี้ เชิ�นี้ พล�งงานี้สะสมุ่ถึ,กนี้%ามุ่าใชิ กระแสไฟิใต ผู้�วิห้นี้�ง การห้ายใจั อ�ตราการเต นี้ของห้�วิใจั ควิามุ่ดั�นี้โลห้�ต พาก�นี้เพ��มุ่ข�นี้ กล ามุ่เนี้9อต�งเคร ยดั ห้ลอดัเล9อดัห้ดั เล9อดัใต ผู้�วิห้นี้�งพาก�นี้ไปัเล ยงสมุ่องและกล ามุ่เนี้9อ อ�ณ์ห้ภ,มุ่�ส,งข�นี้ ระบบย�อยที่%างานี้ห้นี้�ก ระบบภ,มุ่�ค� มุ่ก�นี้เตร ยมุ่ต�อส, ควิามุ่เข มุ่ข นี้ของโลห้�ตเพ��มุ่ข�นี้ เพ9�อไปัห้ล�อเล ยงอวิ�ยวิะไดั เร;วิ ไตเก;บนี้%า เปั5นี้ต นี้ กระบวินี้การเห้ล�านี้ จัะเก�ดัพร อมุ่ๆก�นี้ โดัยการส��งงานี้ของระบบปัระสาที่อ�ตโนี้มุ่�ต� และการห้ล��งของสาร adrenaline กระต� นี้การที่%างานี้ของต�อมุ่ไร ที่�อต�างๆ ซึ่��งมุ่ ผู้ลต�อการห้ล��งสารเคมุ่ อ9�นี้ๆ ดั วิย

ตามุ่ปักต�เมุ่9�อโกรธีห้ร9อกล�วิ การเปัล �ยนี้แปัลงดั�งกล�าวิจัะเก�ดัข�นี้ที่�นี้ที่ โรงพยาบาลสวินี้ปัร�ง (2540 : 6) เร ยกเห้ต�การณ์)นี้ วิ�าปัฏิ�ก�ร�ยา ส, ห้ร9อห้นี้ “fight or flight response”

ควิามุ่ร�นี้แรงของปัฏิ�ก�ร�ยานี้ ข�นี้อย,�ก�บควิามุ่ร, ส�กต�อเห้ต�การณ์)ที่ �ที่%าให้ เคร ยดันี้�นี้ ถึ าห้ากร, ส�กกล�วิห้ร9อโกรธีมุ่ากเที่�าใดัการโต ตอบก;จัะเก�ดัข�นี้ที่�นี้ที่ และร�นี้แรงเที่�านี้�นี้ ควิามุ่นี้านี้ก;เชิ�นี้เดั ยวิก�นี้ถึ าโกรธีนี้านี้กล�วินี้านี้ปัฏิ�ก�ร�ยาก;จัะเก�ดัข�นี้ยาวินี้านี้เที่�านี้�นี้ และย��งมุ่ ควิามุ่กดัดั�นี้บ�อยจัะเก�ดั

15

ปัฏิ�ก�ร�ยาถึ � การเผู้ชิ�ญก�บควิามุ่เคร ยดัต�ดัต�อก�นี้เปั5นี้เวิลานี้านี้ และร�นี้แรง ร�างกายจัะมุ่ ข ดัจั%าก�ดั อาจัที่%าให้ เก�ดัอารมุ่ณ์)ที่ �ส�มุ่พ�นี้ธี)ก�บควิามุ่เคร ยดัที่ �ระบบต�างๆ ของร�างกาย

ควิามุ่เคร ยดัไมุ่�ไดั เก�ดัจัากอ�ที่ธี�พลของส��งเร าเที่�านี้�นี้ต�วิแปัรที่ �ส%าค�ญค9อควิามุ่ค�ดัควิามุ่ร, ส�กของคนี้ต�อส��งเร านี้�นี้ๆ ดั วิย ต�วิอย�างเชิ�นี้ เราอาจัจัะเดั�นี้ในี้ที่ �มุ่9ดัและเห้ย ยบเอกสายยางรดันี้%าสนี้ามุ่เข าและเข าใจัวิ�าเห้ย ยบง, ร�างกายเก�ดัควิามุ่ตกใจักล�วิก;จัะเก�ดัปัฏิ�ก�ร�ยาส, ห้ร9อห้นี้ เห้มุ่9อนี้เห้ย ยบง,จัร�ง การแปัลควิามุ่ห้มุ่ายของการร�บร, จั�งมุ่ บที่บาที่ส%าค�ญ การมุ่องโลกในี้แง�ดั จัะที่%าให้ ควิามุ่เคร ยดันี้ อยกวิ�าการวิาดัภาพต�างๆ ในี้ที่างร ายจัะที่%าให้ เคร ยดัก�อนี้เก�ดัเห้ต�การณ์)จัร�งๆ ห้ร9อการที่บที่วินี้เห้ต�การณ์)ที่ �ที่%าให้ เคร ยดับ�อยคร�งข�นี้ในี้ควิามุ่ค�ดัก;จัะกระต� นี้ให้ ร�างกายมุ่ ปัฏิ�ก�ร�ยาต�อควิามุ่เคร ยดัซึ่%าๆ

ในี้กรอบที่ฤษฎี ชิ วิภาพ-พฤต�กรรมุ่นี้ ส��งที่ �เปั5นี้ต�วิบอกควิามุ่เคร ยดัไดั แก�ล�กษณ์ะที่ �แตกต�างก�นี้ ในี้การร�บร, ควิามุ่เคร ยดัของแต�ละคนี้ ปัร�มุ่าณ์ห้ร9อที่ �มุ่าของควิามุ่เคร ยดั เชิ�นี้ การงานี้ เห้ต�การณ์)เปัล �ยนี้แปัลงในี้ชิ วิ�ต ห้ร9อจัากสภาพแวิดัล อมุ่ คนี้ที่ �มุ่ แห้ล�งที่ �มุ่าของควิามุ่เคร ยดัห้ลายที่ � ย�อมุ่เคร ยดัมุ่ากข�นี้ และผู้ลของควิามุ่เคร ยดัจัะเห้ล9อร�องรอยไวิ ที่ �ควิามุ่เจั;บปั>วิยห้ร9อส,ญเส ยห้นี้ าที่ �ของระบบต�างๆ

1. 3 ชน ดข้องคิวามเคิร�ยดชินี้�ดัของควิามุ่เคร ยดั ห้มุ่ายถึ�ง ร,ปัแบบของควิามุ่เคร ยดั

ที่ �เก�ดัข�นี้ซึ่��งแสดังออกไดั ห้ลายล�กษณ์ะสามุ่ารถึแบ�งชินี้�ดัของควิามุ่เคร ยดั ไดั ดั�งต�อไปันี้

1.3.1แบบและล�กษณ์ะของควิามุ่เคร ยดั 1) จั�นี้ที่รา เจัณ์ณ์วิาส�ณ์ (2537 : 59) ไดั

แบ�งควิามุ่เคร ยดัไวิ 2 แบบ ค9อ แบบที่ � 1 ควิามุ่เคร ยดัแบบที่ �ดั เปั5นี้

ควิามุ่เคร ยดัแบบเสร�มุ่สร าง ที่%าให้ เราร, ส�กต9�นี้เต นี้ล9มุ่เร9�องอ9�นี้ห้มุ่ดั มุ่ ควิามุ่ส�ขชิ��วิขณ์ะ เชิ�นี้ การเชิ ยร)ก ฬา เปั5นี้ต นี้

16

แบบที่ � 2 ควิามุ่เคร ยดัแบบที่%าลาย มุ่ ผู้ลร ายต�อร�างกายและจั�ตใจั เชิ�นี้ การที่%างานี้ห้นี้�กเก�นี้ไปั การไมุ่�มุ่ เง�นี้ใชิ ควิามุ่เห้งาและควิามุ่วิ าเห้วิ�

2) มุ่นี้ตร นี้ามุ่มุ่งคล และคณ์ะ (2540 :

62) ไดั แบ�งควิามุ่เคร ยดัออกเปั5นี้ 2 ล�กษณ์ะ ส%าค�ญค9อ ควิามุ่เคร ยดัที่ �ดั ห้ร9อให้ ผู้ลที่างบวิก (Eustress) เชิ�นี้ เคร ยดัจัากการไดั เล9�อนี้ข�นี้ต%าแห้นี้�ง และควิามุ่เคร ยดัที่ �ส�งผู้ลในี้เชิ�งลบ (Distress) เชิ�นี้ ถึ,กไล�ออกจัากงานี้ ถึ�งแมุ่ วิ�าปัฏิ�ก�ร�ยาที่างร�างกายระห้วิ�างควิามุ่เคร ยดัในี้ที่างบวิกก�บควิามุ่เคร ยดัในี้ที่างลบ โดัยส�วินี้ให้ญ�จัะเห้มุ่9อนี้ก�นี้ก;ตามุ่แต�ควิามุ่เคร ยดัในี้ที่างบวิกจัะมุ่ ผู้ลในี้เชิ�งที่%าลายห้ร9อเปั5นี้อ�นี้ตรายนี้ อยกวิ�าควิามุ่เคร ยดัในี้ที่างลบ 1.3.2 ควิามุ่เคร ยดัตามุ่สาเห้ต�การเก�ดัและแห้ล�งที่ �เก�ดั กรมุ่ส�ขภาพจั�ต (2546 : 10) ไดั จั%าแนี้ก ดั�งนี้ 1) ควิามุ่เคร ยดัตามุ่สาเห้ต�ที่ �เก�ดั จั%าแนี้กไดั 2 ปัระเภที่ ค9อ (1) ควิามุ่เคร ยดัที่ �เก�ดัข�นี้เนี้9�องจัากมุ่ ควิามุ่ที่�กข) (distress) ห้มุ่ายถึ�ง ส��งที่ �ค�กคามุ่ต�างๆ ที่ �เก�ดัข�นี้ก�บบ�คคลใดับ�คคลห้นี้��ง แล วิก�อให้ เก�ดัควิามุ่ไมุ่�สบายใจัห้ร9อเก�ดัควิามุ่ค�บข องใจั เชิ�นี้ เมุ่9�อถึ,กให้ ออกจัากงานี้ ก;เปั5นี้ที่�กข) จันี้เก�ดัควิามุ่เคร ยดัไดั เปั5นี้ต นี้ (2) ควิามุ่เคร ยดัที่ �เก�ดัจัากควิามุ่ส�ข (eustress) บางคร�งคนี้เรามุ่ ควิามุ่ส�ขข�นี้มุ่ากะที่�นี้ห้�นี้ห้ร9อมุ่ เห้ต�การณ์)ที่ �ที่%าให้ ดั ใจัจันี้ต9�นี้เต นี้มุ่ากห้ร9อในี้กรณ์ ที่ �มุ่ ควิามุ่สนี้�กสนี้านี้มุ่ากเก�นี้ไปั ก;จัะที่%าให้ เก�ดัควิามุ่ร, ส�กเคร ยดัไดั เชิ�นี้ เจั าสาวิจัะเข าพ�ธี แต�งงานี้ ในี้ค9นี้ก�อนี้แต�งงานี้อาจัดั ใจัต9�นี้เต นี้มุ่ากจันี้ร, ส�กเคร ยดันี้อนี้ไมุ่�ห้ล�บ เปั5นี้ต นี้

2) ควิามุ่เคร ยดัตามุ่แห้ล�งที่ �เก�ดั จั%าแนี้กไดั 2

ปัระเภที่ ค9อ

17

(1) ควิามุ่เคร ยดัที่ �เก�ดัจัากร�างกาย ซึ่��งสามุ่ารถึแบ�งออกตามุ่ระยะเวิลาของการเก�ดัไดั อ ก 2 ชินี้�ดั ค9อ ก. ควิามุ่เคร ยดัชินี้�ดัเฉ ยบพล�นี้ (emergency stress) เปั5นี้ส��งค�กคามุ่ชิ วิ�ตที่ �เก�ดัข�นี้ที่�นี้ที่ ที่�นี้ใดั เชิ�นี้ อ�บ�ต�เห้ต�ต�างๆ ข. ควิามุ่เคร ยดัชินี้�ดัต�อเนี้9�อง (continuing

stress) เปั5นี้ส��งที่ �ค�กคามุ่ที่ �เก�ดัข�นี้แล วิดั%าเนี้�นี้ต�อไปัอย�างต�อเนี้9�อง ไดั แก� การเปัล �ยนี้แปัลงของร�างกายในี้วิ�ยต�างๆ ที่ �ค�กคามุ่ควิามุ่ร, ส�ก เชิ�นี้ การเข าส,�วิ�ยร� �นี้ การต�งครรภ) วิ�ยห้มุ่ดัปัระจั%าเดั9อนี้ เปั5นี้ต นี้ และส��งแวิดัล อมุ่ที่ �ก�อให้ เก�ดัควิามุ่ค�บข องใจัอย�างต�อเนี้9�อง เชิ�นี้ การจัราจัรต�ดัข�ดั ฝุ่�>นี้ละอองจัากการก�อสร าง เส ยงดั�งรบกวินี้ในี้โรงงานี้ เปั5นี้ต นี้ (2) ควิามุ่เคร ยดัที่ �เก�ดัจัากจั�ตใจั เปั5นี้ส��งที่ �ค�กคามุ่ที่ �ส9บเนี้9�องมุ่าจัากควิามุ่ค�ดับางคร�งก;เก�ดัข�นี้อย�างเฉ ยบพล�นี้ เพราะเปั5นี้การตอบสนี้องอย�างที่�นี้ที่ ที่�นี้ใดั เชิ�นี้ เมุ่9�อถึ,กดั�ดั�าก;จัะเก�ดัควิามุ่ร, ส�กโกรธีและเก�ดัควิามุ่เคร ยดัข�นี้ไดั ห้ร9อเปั5นี้ส��งค�กคามุ่ที่ �ไดั ร�บจัากการอ�านี้ห้นี้�งส9อ จัากการชิมุ่ภาพยนี้ตร) จัากค%าบอกเล�าของผู้, อ9�นี้ ที่%าให้ ค�ดัวิ�าตนี้จัะมุ่ อ�นี้ตรายจันี้ก�อให้ เก�ดัควิามุ่เคร ยดัข�นี้ไดั

1.3.3 ควิามุ่เคร ยดัตามุ่ควิามุ่สามุ่ารถึในี้การปั8องก�นี้การเก�ดัควิามุ่เคร ยดั นี้�นี้ที่วิ�นี้ นี้าวิ (2533 : 55 ) ไดั แบ�งดั�งนี้ 1) ควิามุ่เคร ยดัที่ �สามุ่ารถึห้ล กเล �ยงไดั (Avoidable Stress) เชิ�นี้ ไมุ่�ชิอบอากาศึร อนี้ภายในี้บ านี้ ไมุ่�ชิอบสถึานี้ที่ �ที่ �มุ่ คนี้แออ�ดั เปั5นี้ต นี้ 2) ควิามุ่เคร ยดัที่ �ไมุ่�สามุ่ารถึห้ล กเล �ยงไดั (Unavoidable Stress) เปั5นี้ควิามุ่เคร ยดั ที่ �เก�ดัจัากการเจั;บปั>วิย ห้ร9อเก�ดัจัากควิามุ่ตาย เปั5นี้ต นี้

18

ส%าห้ร�บชินี้�ดัของควิามุ่เคร ยดัสามุ่ารถึสร�ปัไดั ดั�งต�อไปันี้ ค9อ ควิามุ่เคร ยดัที่ �เก�ดัข�นี้ที่�งที่างดั านี้ร�างกายและจั�ตใจั ซึ่��งเปั5นี้ควิามุ่เคร ยดัที่ �เก�ดัข�นี้ที่�งที่ �เราสามุ่ารถึห้ล กเล �ยงไดั และควิามุ่เคร ยดัที่ �เราไมุ่�สามุ่ารถึห้ล กเล �ยงไดั เปั5นี้ควิามุ่เคร ยดัที่ �เก�ดัข�นี้แบบฉ�บพล�นี้และเปั5นี้ควิามุ่เคร ยดัแบบต�อเนี้9�อง ควิามุ่เคร ยดัมุ่ ที่�งแบบที่ �ดั ให้ ผู้ลที่างบวิก และควิามุ่เคร ยดัแบบที่%าลายซึ่��งมุ่ ผู้ลที่างลบ เปั5นี้ผู้ลร ายที่�งที่างร�างกายและจั�ตใจั

1.4 สาเหตุ!ข้องคิวามเคิร�ยดสาเห้ต�ของควิามุ่เคร ยดั ห้มุ่ายถึ�ง สภาพปั�ญห้าห้ร9อส��งที่ �

ค�กคามุ่บ�คคลที่%าให้ ปัระสบควิามุ่ไมุ่�พ�งพอใจั ควิามุ่กดัดั�นี้ ข�ดัขวิางพ�ฒนี้าการที่างดั านี้ร�างกายและจั�ตใจัของบ�คคล รวิมุ่ถึ�งส��งที่ �ที่%าให้ สภาวิะที่างดั านี้ร�างกายและจั�ตใจัขาดัควิามุ่สมุ่ดั�ล ซึ่��งมุ่ ห้ลายสาเห้ต�ดั�งต�อไปันี้

1.4.1 อ�งเกล ( Engel. 1962 : 288-300) ไดั แบ�งที่ �มุ่าของควิามุ่เคร ยดัวิ�ามุ่ 3 ที่าง ค9อ 1) ควิามุ่เคร ยดัที่ �เก�ดัจัากการส,ญเส ย เปั5นี้การส,ญเส ยส��งมุ่ ค�า ส��งที่ �เปั5นี้ของร�กห้ร9อมุ่ ควิามุ่ส%าค�ญต�อตนี้ ห้ร9อเปั5นี้เพ ยงควิามุ่ร, ส�กเกรงวิ�าจัะส,ญเส ยส��งที่ �มุ่ ค�า ห้ร9อที่ร�พย)ส�นี้สมุ่บ�ต�ของตนี้ ก;ที่%าให้ เก�ดัควิามุ่ร, ส�กเคร ยดัข�นี้ไดั ต�วิอย�าง การส,ญเส ยอวิ�ยวิะของร�างกาย ส,ญเส ยญาต�สนี้�ที่ การส,ญเส ยห้นี้ าที่ �การงานี้ ห้ร9อบที่บาที่ในี้ส�งคมุ่ เปั5นี้ต นี้ 2) ควิามุ่เคร ยดัที่ �เก�ดัจัากการไดั ร�บอ�นี้ตรายห้ร9อเกรงวิ�าจัะไดั ร�บอ�นี้ตราย เชิ�นี้ การที่ �จัะต องอย,�ในี้ภาวิะสงครามุ่ อย,�ในี้ที่ �ซึ่��งไมุ่�ค� นี้เคยห้ร9อไมุ่�ปัลอดัภ�ย การพบเห้ต�การณ์)ที่ �นี้�าตกใจัโดัยไมุ่�คาดัค�ดั การต องสอบแข�งข�นี้ การต องร�บผู้�ดัชิอบในี้ห้นี้ าที่ �ที่ �ไมุ่�เคยที่%ามุ่าก�อนี้ เปั5นี้ต นี้

3) ควิามุ่เคร ยดัที่ �เก�ดัจัากควิามุ่ค�บข องใจั อ�นี้เนี้9�องมุ่าจัากควิามุ่ต องการของ

19

ส�ญชิาต�ญาณ์ไมุ่�สมุ่ปัรารถึนี้า โดัยที่ �มุ่นี้�ษย)เรามุ่ ควิามุ่ต องการที่างดั านี้ร�างกาย ที่างอารมุ่ณ์) จั�ตใจั และที่างส�งคมุ่ในี้การดั%ารงชิ วิ�ต เมุ่9�อควิามุ่ต องการเห้ล�านี้�นี้ไมุ่�เปั5นี้ไปัตามุ่ควิามุ่คาดัห้วิ�ง ก;จัะเก�ดัเปั5นี้ควิามุ่ค�บข องใจัแสดังออกมุ่าในี้ร,ปัของควิามุ่เคร ยดั เชิ�นี้ ควิามุ่ห้�วิ ควิามุ่อยากมุ่ ชิ9�อเส ยง ควิามุ่ก าวิห้นี้ าในี้อาชิ พการงานี้ เปั5นี้ต นี้

1.4.2 บราวินี้) และ มุ่อเบ�ร)ก (Brown &

Moberg. 1980 : 170-172) กล�าวิถึ�ง ควิามุ่เคร ยดัวิ�าเก�ดัจัากเร9�องต�างๆ ห้ลายดั านี้ ไดั แก� 1) เร9�องอาชิ พการงานี้ ถึ าคนี้เรามุ่ งานี้มุ่ากเก�นี้ไปัห้ร9อเปั5นี้งานี้ที่ �ย��งยากกระที่%าไดั ล%าบากห้ร9อ งานี้นี้�นี้มุ่ ปั�ญห้าและอ�ปัสรรคมุ่าก ก;จัะก�อให้ เก�ดัควิามุ่เคร ยดัไดั 2) เร9�องบที่บาที่ห้นี้ าที่ �และส�มุ่พ�นี้ธีภาพในี้ส�งคมุ่ ในี้บที่บาที่ห้นี้ าที่ �ควิามุ่ร�บผู้�ดัชิอบนี้�นี้บางคร�งคนี้นี้�นี้ต�งควิามุ่ห้วิ�งห้ร9อคาดัห้วิ�งวิ�าตนี้จัะที่%าอย�างนี้�นี้ให้ ไดั แต�เมุ่9�อไมุ่�เปั5นี้ไปัดั�งที่ �คาดัห้วิ�งก;เก�ดัควิามุ่เคร ยดัในี้บางกรณ์ กล�บเปั5นี้วิ�าผู้, อ9�นี้คาดัห้วิ�งวิ�าตนี้เองจัะต องมุ่ บที่บาที่อย�างนี้�นี้อย�างนี้ แต�ถึ าไมุ่�เปั5นี้ไปัตามุ่ที่ �บ�คคลอ9�นี้ห้วิ�งก;จัะที่%าให้ เก�ดัควิามุ่เคร ยดัไดั เชิ�นี้ก�นี้ เร9�องส�มุ่พ�นี้ธีภาพระห้วิ�างบ�คคลนี้�นี้เมุ่9�อคนี้เรามุ่ ควิามุ่ข�ดัแย งก�นี้ที่%าให้ มุ่ ส�มุ่พ�นี้ธีภาพที่ �ไมุ่�ดั ต�อก�นี้ ก;จัะที่%าให้ เก�ดัควิามุ่เคร ยดัข�นี้ไดั 3) เร9�องสภาพแวิดัล อมุ่ สถึานี้ที่ �อย,�แออ�ดัค�บแคบ ขาดัอ�สระ คนี้เราก;ร, ส�กเคร ยดั ห้ร9อสภาพแวิดัล อมุ่ที่ �มุ่ ส��งรบกวินี้ที่างกายภาพ เชิ�นี้ ควิามุ่ร อนี้ เส ยงดั�ง การมุ่ ฝุ่�>นี้รบกวินี้ เห้ล�านี้ ก;ก�อให้ เก�ดัควิามุ่เคร ยดัเชิ�นี้เดั ยวิก�นี้ 4) เร9�องอ�ปันี้�ส�ยส�วินี้บ�คคล เปั5นี้เร9�องเก �ยวิก�บชิ วิ�ตส�วินี้ต�วิที่ �แต�ละบ�คคลต องปัร�บต�วิไปัตามุ่ครรลองของการดั%าเนี้�นี้ชิ วิ�ต แต�เนี้9�องจัากมุ่ อ�ปันี้�ส�ยที่ �ปัร�บต�วิยากห้ร9อมุ่ นี้�ส�ยที่ �เส �ยงต�อการเก�ดัควิามุ่ข�ดัแย ง ก;จัะเก�ดัควิามุ่เคร ยดัไดั ง�าย เชิ�นี้ มุ่ นี้�ส�ยใจัร อนี้ โกรธีง�าย ห้ร9อเปั5นี้คนี้ชิ�างวิ�ตกก�งวิล เปั5นี้คนี้เอาแต�ใจัตนี้เอง เปั5นี้ต นี้

20

ดั�งนี้�นี้ ในี้ชิ วิ�ตที่ �มุ่ เห้ต�การณ์)ต�างๆ เก�ดัข�นี้ เชิ�นี้ ปั�ญห้าการเง�นี้ การแต�งงานี้ การมุ่ บ�ตร ฯลฯ ก;อาจัปัร�บต�วิล%าบาก และเก�ดัควิามุ่เคร ยดัไดั บ�อย

1.4.3 ดัาร)ล กล�Fกเบอร และ ค�นี้เชิ ย(Darley Gluckbery & Kinchla. 1986 : 3) แบ�งสาเห้ต�ของควิามุ่เคร ยดั ห้ร9อต�วิกระต� นี้ควิามุ่เคร ยดัออกเปั5นี้ 2

ชินี้�ดั ค9อ 1) สาเห้ต�ที่างดั านี้ร�างกาย ไดั แก� การนี้อนี้ห้ล�บพ�กผู้�อนี้ไมุ่�เพ ยงพอ ห้�วิ และเส ยงอ�กที่�กคร�กโครมุ่ 2) สาเห้ต�ที่างดั านี้จั�ตใจั ไดั แก� (1) เห้ต�การณ์)ต�างๆ ที่ �สร างควิามุ่ปัวิดัร าวิใจั เปั5นี้สถึานี้การณ์)ที่ �อ�นี้ตรายเปั5นี้พ�เศึษ เชิ�นี้ อ�ที่กภ�ย แผู้�นี้ดั�นี้ไห้วิ สงครามุ่ อ�บ�ต�เห้ต� การถึ,กที่รมุ่านี้ร�างกาย ถึ,กปัองร ายห้มุ่ายชิ วิ�ตและถึ,กข�มุ่ข9นี้ (2) เห้ต�การณ์)ต�างๆ ในี้ชิ วิ�ต ห้มุ่ายถึ�ง เห้ต�การณ์)ควิามุ่เปัล �ยนี้แปัลงที่ �ที่%าลายห้ร9อค�กคามุ่ต�อก�จักรรมุ่ปักต�ของมุ่นี้�ษย) ไมุ่�วิ�าจัะเปั5นี้เห้ต�การณ์)การการเปัล �ยนี้แปัลงที่ �เปั5นี้ควิามุ่ส�ข เชิ�นี้ การส%าเร;จัการศึ�กษา การแต�งงานี้ การคลอดับ�ตรคนี้แรก และการปัลดัเกษ ยณ์ ห้ร9อวิ�าเปั5นี้เห้ต�การณ์)ควิามุ่เปัล �ยนี้แปัลงที่ �ไมุ่�คาดัค�ดัมุ่าก�อนี้ เชิ�นี้ การห้ย�าร าง ควิามุ่เจั;บปั>วิยห้ร9ออ�บ�ต�เห้ต� การเล9�อนี้ต%าแห้นี้�งให้ ส,งข�นี้ห้ร9อลดัลงและการเปัล �ยนี้แปัลงงานี้ (3) ควิามุ่ล%าบากที่ �เร9อร�ง ส�วินี้ห้นี้��งเก�ดัข�นี้ไดั จัากเห้ต�การณ์)ต�างๆ ในี้ชิ วิ�ต ควิามุ่ล%าบากที่ �เร9อร�งเปั5นี้ปั�ญห้าที่ �ที่%าให้ บ�คคลต องปัร�บต�วิมุ่ากข�นี้ในี้ชิ วิ�ตปัระจั%าวิ�นี้ ไดั แก� ควิามุ่ยากจันี้ ควิามุ่เดั9อดัร อนี้ในี้ชิ วิ�ตสมุ่รส ควิามุ่เปั5นี้อย,�อย�างแออ�ดั เปั5นี้ต นี้ (4) ควิามุ่ข�ดัแย งในี้ใจั (Conflict) เปั5นี้อ กสาเห้ต�ห้นี้��งของควิามุ่เคร ยดั เปั5นี้ส��งที่ �เก�ดัข�นี้เมุ่9�อบ�คคลต องเผู้ชิ�ญก�บที่างเล9อกต�งแต� 2 ที่างเล9อกข�นี้ไปั ที่ �ตนี้มุ่ ควิามุ่พอใจัเที่�าก�นี้ แต�ต องเล9อกอย�างใดัอย�างห้นี้��งเที่�านี้�นี้ห้ร9อในี้การเล9อกส��งห้นี้��งจัะต องที่%าอ กส��งห้นี้��ง

21

ที่ �ไมุ่�อยากที่%าดั วิย ห้ร9อไมุ่�อยากที่%าดั วิยห้ร9อไมุ่�ยากไดั ไมุ่�อยากที่%าที่�ง 2

อย�าง แต�ต องเล9อกเอาอย�างห้นี้��ง (5) ควิามุ่ค�บข องใจั (Frustration) ค9อ การที่ �บ�คคลพบอ�ปัสรรค ไมุ่�สามุ่ารถึบรรล�เปั8าห้มุ่ายที่ �ต องการ ซึ่��งเปั5นี้สาเห้ต�ของควิามุ่เคร ยดัไดั สาเห้ต�ของควิามุ่ค�บข องใจัมุ่ 5 ปัระการ ค9อ ก. ควิามุ่ล�าชิ า โดัยเฉพาะอย�างย��งในี้ส�งคมุ่ที่ �เปั5นี้เร9�องของการตรงต�อเวิลา ข. การส,ญเส ย (Loss) เชิ�นี้ การตายของคนี้ที่ �ร �ก ส,ญเส ยควิามุ่เปั5นี้เพ9�อนี้เมุ่9�อออกจัากโรงเร ยนี้ห้ร9อย ายไปัอย,�ที่ �อ9�นี้ ควิามุ่ส,ญเส ยที่%าให้ เก�ดัควิามุ่โศึกเศึร า (Grief) และควิามุ่ค�บข องใจัดั วิย เพราะที่%าให้ ร, ส�กวิ�าห้มุ่ดัห้วิ�งและเต9อนี้วิ�ามุ่นี้�ษย)ไมุ่�สามุ่ารถึควิบค�มุ่อะไรห้ลายๆ อย�างที่ �มุ่ ผู้ลต�อชิ วิ�ตของตนี้ ค. ขาดัค�ณ์สมุ่บ�ต� เชิ�นี้ ควิามุ่สามุ่ารถึและควิามุ่มุ่ เสนี้�ห้) ที่ �มุ่นี้�ษย)มุ่ ควิามุ่เชิ9�อวิ�าจั%าเปั5นี้ต�อสถึานี้ะและค�ณ์ค�าของตนี้ ง. ควิามุ่ล มุ่เห้ลวิ มุ่นี้�ษย)จัะค�บข องใจัมุ่ากถึ าร, ส�กวิ�าตนี้มุ่ ส�วินี้ร�บผู้�ดัชิอบต�อควิามุ่ล มุ่เห้ลวินี้�นี้ โดัยค�ดัวิ�าถึ าเพ ยงไดั ที่%าอย�างนี้�นี้แที่นี้อย�างนี้�นี้ ควิามุ่ล มุ่เห้ลวิคงไมุ่�เก�ดัข�นี้ จั. ควิามุ่ไมุ่�มุ่ ควิามุ่ห้มุ่ายของชิ วิ�ตไมุ่�ใชิ�เร9�องง�ายที่ �จัะค นี้พบควิามุ่ห้มุ่ายของชิ วิ�ตในี้ที่�ก ๆ ดั านี้ ซึ่��งเปั5นี้ควิามุ่ต องการพ9นี้ฐานี้ของมุ่นี้�ษย) มุ่ ผู้, คนี้มุ่ากมุ่ายที่ �ไมุ่�ไดั ที่%างานี้ที่ �มุ่ ควิามุ่ห้มุ่ายต�อชิ วิ�ต 1.4.4 ลาซึ่าล�ส (Lazarus. 1971 : 52 )

ไดั กล�าวิถึ�งสาเห้ต�ของควิามุ่เคร ยดัไวิ 2 ปัระการ ค9อ 1) สาเห้ต�จัากส��งแวิดัล อมุ่ ซึ่��งแบ�งเปั5นี้ส��งแวิดัล อมุ่ที่างธีรรมุ่ชิาต� ส��งแวิดัล อมุ่ที่างส�งคมุ่ ส��งแวิดัล อมุ่ในี้การที่%างานี้ และเห้ต�การณ์)ต�าง ๆ ในี้ชิ วิ�ตบ�คคล 2) สาเห้ต�จัากองค)ปัระกอบของบ�คคล สามุ่ารถึแบ�งออกเปั5นี้

22

ก. ที่�ศึนี้คต�และล�กษณ์ะปัระจั%าต�วิ ที่�ศึนี้คต�และล�กษณ์ะปัระจั%าต�วิเปั5นี้ผู้ลให้ เก�ดัควิามุ่เคร ยดัไดั ง�าย ไดั แก� คนี้ที่ �ร บเร�งตลอดัเวิลา เขามุ่�กจัะร บร อนี้อย,�เสมุ่อ พยายามุ่ที่%าภารก�จัให้ มุ่ากที่ �ส�ดัในี้เวิลาที่ �นี้ อยที่ �ส�ดั ชิอบที่%าอะไรห้ลายๆอย�างในี้เวิลาเดั ยวิก�นี้ ตลอดัจันี้มุ่ ควิามุ่คาดัห้วิ�งส,งเก�นี้ไปัจัะที่%าให้ เก�ดัควิามุ่เคร ยดัอย�างส,ง ข. อารมุ่ณ์) การมุ่ ควิามุ่ร, ส�กในี้ที่างลบ เชิ�นี้ ควิามุ่ร, ส�กปัวิดัร าวิใจั ควิามุ่ค�บข องใจั ควิามุ่ข�ดัแย งใจัควิามุ่ก�งวิลส,ง ควิามุ่ร, ส�กผู้�ดั ควิามุ่ไมุ่�สมุ่ห้วิ�ง มุ่ อารมุ่ณ์)ร�นี้แรงและควิามุ่ร, ส�กไมุ่�เปั5นี้ส�ขเปั5นี้ต�วิการที่ �ที่%าให้ เก�ดัควิามุ่เคร ยดั ค. ปัระสบการณ์)ในี้อดั ต ไดั แก� ควิามุ่ที่รงจั%าเก �ยวิก�บเห้ต�การณ์)ต�าง ๆ ที่ �ผู้�านี้มุ่าในี้ชิ วิ�ตการเร ยนี้ร, จัากเห้ต�การณ์)ในี้อดั ต ควิามุ่ล มุ่เห้ลวิที่ �เก�ดัข�นี้จัร�ง ห้ร9อที่ �ที่%าให้ เก�ดัการร�บร, และปัระเมุ่�นี้ต�อส��งที่ �เข ามุ่าวิ�าเปั5นี้ส��งที่ �ค�กคามุ่อ�นี้นี้%าไปัส,�ภาวิะเคร ยดั 1.4.5 ชิ,ที่�ตย) ปัานี้ปัร ชิา (2549 : 482-

489) กล�าวิถึ�งปั�จัจั�ยที่ �เปั5นี้สาเห้ต�ของการก�อให้ เก�ดัควิามุ่เคร ยดัวิ�า ปัระกอบดั วิยสาเห้ต� ดั�งต�อไปันี้ ค9อ 1) สาเห้ต�ภายในี้ ห้มุ่ายถึ�ง ควิามุ่เคร ยดัที่ �เก�ดัจัากสาเห้ต�ห้ร9อปั�จัจั�ยต�าง ๆ ที่ �มุ่าจัากต�วิคนี้สามุ่ารถึแยกสาเห้ต�ในี้ต�วิคนี้ไดั เปั5นี้ 2 ชินี้�ดั ค9อ (1) สาเห้ต�ที่างกาย เปั5นี้ภาวิะบางอย�างของร�างกายที่ �ที่%าให้ เก�ดัควิามุ่เคร ยดัเนี้9�องจัากร�างกายและจั�ตใจัเปั5นี้ส��งที่ �แยกก�นี้ไมุ่�ไดั เมุ่9�อส�วินี้ห้นี้��งส�วินี้ใดัชิ%าร�ดัห้ร9อเจั;บปั>วิย จัะที่%าให้ อ กส�วินี้ห้นี้��งชิ%าร�ดัห้ร9อเจั;บปั>วิยไปัดั วิย ฉะนี้�นี้เมุ่9�อร�างกายเคร ยดัจัะที่%าให้ จั�ตใจัเคร ยดัดั วิยภาวิะต�าง ๆ ที่ �เปั5นี้สาเห้ต�ของควิามุ่เคร ยดันี้ ไดั แก� ก. ควิามุ่เมุ่9�อยล าที่างร�างกาย เปั5นี้สภาพของร�างกายที่ �ไมุ่�สมุ่บ,รณ์)แข;งแรง ห้ร9อ ไดั ผู้�านี้การที่%างานี้อย�างห้นี้�กและนี้านี้

23

ข. ร�างกายไดั ร�บการพ�กผู้�อนี้ไมุ่�เพ ยงพอ เปั5นี้สภาพร�างกายที่ �เก�ดัจัากการตรากตร%าที่%างานี้ต�ดัต�อก�นี้นี้านี้ ค. ร�บปัระที่านี้อาห้ารไมุ่�เพ ยงพอไมุ่�ถึ,กส�ขล�กษณ์ะที่%าให้ ร�างกายห้�วิโห้ย นี้%าตาลในี้เล9อดัต%�า ร�างกายขาดัวิ�ตามุ่�นี้ และเกล9อแร� ซึ่��งเปั5นี้ส�วินี้ปัระกอบที่ �ส%าค�ญในี้การให้ พล�งงานี้แก�ร�างกาย ที่%าให้ ร�างกายอ�อนี้เพล ย ง. ควิามุ่เจั;บปั>วิยที่างร�างกาย เชิ�นี้ มุ่ โรคปัระจั%าต�วิ ไดั ร�บการผู้�าต�ดัให้มุ่� ที่%าให้ ไมุ่�อยากอาห้าร เนี้9อเย9�อของอวิ�ยวิะที่ �ปั>วิยถึ,กที่%าลายห้ร9อที่%างานี้ไมุ่�ไดั ดั เส ยนี้%า เส ยเล9อดั เปั5นี้ผู้ลให้ ร�างกายอ�อนี้เพล ย จั. ภาวิะต�ดัส�ราและยาเสพต�ดั ส�ราและยาเสพต�ดัไปักดัปัระสาที่ ที่%าให้ ร�างกายต องใชิ พล�งงานี้มุ่าก เปั5นี้ผู้ลให้ ร�างกายอ�อนี้เพล ย อ�อนี้แอมุ่ากข�นี้ที่�กขณ์ะ (2) สาเห้ต�ที่างจั�ตใจั สภาพที่างจั�ตใจับางอย�างสามุ่ารถึก�อให้ เก�ดัควิามุ่เคร ยดัไดั ค9อ ก. อารมุ่ณ์)ไมุ่�ดั ที่�กชินี้�ดั ไดั แก� ควิามุ่กล�วิ ควิามุ่วิ�ตกก�งวิล ควิามุ่โกรธี ควิามุ่เศึร า อารมุ่ณ์)ดั�งกล�าวิก�อให้ เก�ดัควิามุ่ร, ส�กที่�กข)ใจั ไมุ่�สบายใจั โดัยเฉพาะควิามุ่เศึร า ที่%าให้ เก�ดัควิามุ่ร, ส�กส�นี้ห้วิ�ง ไมุ่�ค�ดัต�อส, ควิามุ่ร, ส�กที่�งห้มุ่ดันี้ ที่%าให้ เก�ดัควิามุ่เคร ยดั ข. ควิามุ่ค�บข องใจั เปั5นี้ภาวิะของจั�ตใจัเก�ดัข�นี้เมุ่9�อควิามุ่ต องการถึ,กข�ดัขวิางที่%าให้ มุ่ ปั�ญห้าต องเผู้ชิ�ญ เก�ดัควิามุ่ร, ส�กไมุ่�พอใจั โกรธี วิ�ตกก�งวิล จั�ตใจัเห้มุ่9อนี้ถึ,กบ บค�นี้เก�ดัควิามุ่เคร ยดัข�นี้มุ่า ค. บ�คล�กภาพบางปัระเภที่ ที่%าให้ เก�ดัควิามุ่เคร ยดัไดั ไดั แก�

ก) เปั5นี้คนี้จัร�งจั�งก�บชิ วิ�ต (Perfectionist) ที่%าอะไรต องที่%าให้ ดั สมุ่บ,รณ์)แบบ เจั าระเบ ยบเปั5นี้คนี้ตรงมุ่ มุ่าตรการในี้การดั%าเนี้�นี้ชิ วิ�ตส,ง มุ่ ควิามุ่สามุ่ารถึในี้การที่%างานี้

24

เห้นี้9อกวิ�าผู้, อ9�นี้ ที่%าให้ ตลอดัชิ วิ�ตต องที่%างานี้ห้นี้�กและต องที่%างานี้ที่�กอย�างดั วิยต�วิของต�วิเองจั�งเก�ดัควิามุ่เคร ยดัไดั ง�าย ข) เปั5นี้คนี้ใจัร อนี้ร�นี้แรงก าวิร าวิควิบค�มุ่อารมุ่ณ์)ไมุ่�อย,�คนี้ปัระเภที่นี้ อารมุ่ณ์)เปัล �ยนี้แปัลงไดั มุ่าก มุ่ การเปัล �ยนี้แปัลงที่างสร ระวิ�ที่ยาดั วิย ที่%าให้ เก�ดัควิามุ่เคร ยดัไดั ง�าย

ค) เปั5นี้คนี้ต องพ��งพาผู้, อ9�นี้ คนี้ปัระเภที่นี้ ขาดัควิามุ่เชิ9�อมุ่��นี้ในี้ตนี้เอง มุ่ ควิามุ่ร, ส�กวิ�าตนี้เองไมุ่�เก�ง ไมุ่�กล าต�ดัส�นี้ใจั ไมุ่�กล าที่%าอะไรดั วิยตนี้เอง 2) สาเห้ต�ภายนี้อก ห้มุ่ายถึ�ง ปั�จัจั�ยต�าง ๆ นี้อกต�วิคนี้ที่ �เปั5นี้สาเห้ต�ที่%าให้ เก�ดัควิามุ่เคร ยดั ซึ่��งไดั แก� (1) การส,ญเส ยส��งที่ �ร �ก ไดั แก� ส,ญเส ยคนี้ร�กของร�กที่ร�พย)ส�นี้ห้นี้ าที่ �การงานี้ การตกงานี้ ห้ร9อถึ,กให้ ออกจัากงานี้ ถึ,กลดัต%าแห้นี้�ง ห้ร9อย ายงานี้ ธี�รก�จัล มุ่ละลาย (2) การเปัล �ยนี้แปัลงในี้ชิ วิ�ต พบวิ�าในี้ระยะห้�วิเล ยวิห้�วิต�อของชิ วิ�ตที่�กคนี้จัะมุ่ จั�ตใจัแปัรปัรวินี้ (Psychological

Imbalance) ที่%าให้ เก�ดัควิามุ่เคร ยดัไมุ่�มุ่ากก;นี้ อย ระยะห้�วิเล ยวิห้�วิต�อของชิ วิ�ต ไดั แก� เข าโรงเร ยนี้คร�งแรก ที่%างานี้คร�งแรก สมุ่รสให้มุ่� มุ่ บ�ตรคนี้แรก วิ�ยห้มุ่ดัปัระจั%าเดั9อนี้ ปัลดัเกษ ยณ์อาย�ให้มุ่� ๆ ตลอดัจันี้การเปัล �ยนี้แปัลงส��งแวิดัล อมุ่ที่%าให้ ต องปัร�บต�วิก;เปั5นี้สาเห้ต�ของควิามุ่เคร ยดัชินี้�ดัห้นี้��ง การเปัล �ยนี้แปัลงอย�างกระที่�นี้ห้�นี้โดัยไมุ่�ไดั คาดัค�ดัห้ร9อไมุ่�ไดั เตร ยมุ่ต�วิไวิ ก�อนี้ เชิ�นี้ การย ายโรงเร ยนี้ ย ายงานี้ ย ายที่ �อย,� ห้ร9ออพยพย ายถึ��นี้ เปั5นี้ต นี้ (3) ภ�ยอ�นี้ตรายต�าง ๆ ที่ �ค�กคามุ่ชิ วิ�ตและที่ร�พย)ส�นี้ ไมุ่�วิ�าจัะเปั5นี้ภ�ยที่ �มุ่นี้�ษย)สร างข�นี้ ห้ร9อ ภ�ยธีรรมุ่ชิาต� เชิ�นี้ อย,�ในี้ถึ��นี้ที่ �มุ่ โจัรผู้, ร ายชิ�กชิ�มุ่ ถึ,กข,�จัะที่%าร ายร�างกาย อย,�ในี้สนี้ามุ่รบ นี้%า

25

ที่�วิมุ่และไฟิไห้มุ่ บ านี้ ภาวิะดั�งกล�าวิที่%าให้ เก�ดัควิามุ่กดัดั�นี้บ บค�นี้จั�ตใจัอย�างร�นี้แรงเก�ดัควิามุ่เคร ยดัอย�างร�นี้แรงไดั (4) ที่%างานี้ชินี้�ดัที่ �ที่%าให้ เก�ดัควิามุ่เคร ยดั เชิ�นี้ ขาดัควิามุ่ปัลอดัภ�ยในี้ที่ �ที่%างานี้ งานี้เส �ยงอ�นี้ตราย งานี้ที่ �ไมุ่�พ�งพอใจั มุ่องไมุ่�เห้;นี้ควิามุ่ส%าค�ญของงานี้ที่ �ที่%าอย,� (5) ที่%างานี้ที่ �ต องร�บผู้�ดัชิอบในี้ระดั�บส,ง ผู้, ที่ �อย,�ในี้ต%าแห้นี้�งห้�วิห้นี้ างานี้ห้ร9อผู้, บร�ห้ารงานี้ต องร�บผู้�ดัชิอบดั านี้การวิ�นี้�จัฉ�ยส��งการ วิางแผู้นี้ ค�มุ่นี้โยบาย ควิบค�มุ่ดั,แลผู้, ใต บ�งค�บบ�ญชิาเปั5นี้จั%านี้วินี้มุ่าก มุ่ ปั�ญห้าต องแก ไขอย,�เสมุ่อ (6) ภาวิะเศึรษฐก�จัตกต%�ายากจันี้เปั5นี้ห้นี้ ส�นี้ ที่%าให้ ภาวิะเจัร�ญเต�บโตไมุ่�สมุ่บ,รณ์)ขาดัอาห้าร เร ยนี้ไดั ไมุ่�เต;มุ่ที่ � อย,�ในี้ชิ�มุ่ชินี้แออ�ดั ไมุ่�มุ่ ควิามุ่ปัลอดัภ�ยในี้ชิ วิ�ตที่ร�พย)ส�นี้ ที่%าให้ เก�ดัควิามุ่วิ�ตกก�งวิล ห้วิาดักล�วิ ค�ดัมุ่าก บ บค�นี้จั�ตใจั เก�ดัควิามุ่เคร ยดัไดั (7) สภาพของส�งคมุ่เมุ่9อง มุ่ คนี้ห้ล��งไห้ลเข ามุ่าอย,�ห้างานี้ที่%าในี้เมุ่9องมุ่ากข�นี้เร9�อย ๆ อย,�ก�นี้แออ�ดัย�ดัเย ยดั ชิ วิ�ตต องแข�งข�นี้ ชิ�งดั ชิ�งเดั�นี้ การเดั�นี้ที่างไปัไห้นี้มุ่าไห้นี้ไมุ่�สะดัวิกเพราะการจัราจัรต�ดัข�ดั ชิ วิ�ตครอบคร�วิไมุ่�อบอ��นี้ ต�างคนี้ต�างอย,� ขาดัอากาศึบร�ส�ที่ธี�Hห้ายใจั สภาพดั�งกล�าวิที่%าให้ เก�ดัควิามุ่เคร ยดัไดั

จัากสาเห้ต�ของควิามุ่เคร ยดัที่ �นี้�กวิ�ชิาการต�าง ๆ ไดั กล�าวิไวิ สามุ่ารถึสร�ปัไดั วิ�า สาเห้ต�ของควิามุ่เคร ยดัเก�ดัจัากส��งที่ �มุ่ อ�ที่ธี�พลต�อสภาวิะจั�ตใจั อารมุ่ณ์) และสภาวิะที่างดั านี้ร�างกายของบ�คคล เก�ดัการเปัล �ยนี้แปัลงในี้ชิ วิ�ต ส��งแวิดัล อมุ่ต�าง ๆ ที่ �บ�คคลนี้�นี้อย,�

1.5 ระด�บคิวามเคิร�ยด 1.5.1 เฟิรนี้ และ วิาล�กา (Frain & Valiga.

1979 : 45-49) แบ�งควิามุ่เคร ยดัเปั5นี้ 4 ระดั�บ ค9อระดั�บที่ � 1 ควิามุ่เคร ยดัที่ �เก�ดัข�นี้ตามุ่ปักต�ในี้ชิ วิ�ต

ปัระจั%าวิ�นี้ (day to day stress) ควิามุ่เคร ยดัในี้ระดั�บนี้ ที่%าให้ บ�คคลมุ่ การปัร�บต�วิอย�างอ�ตโนี้มุ่�ต� และใชิ พล�งงานี้ในี้การปัร�บต�วินี้ อยที่ �ส�ดั

26

เชิ�นี้ การเดั�นี้ที่างในี้สภาพการจัราจัรต�ดัข�ดั การใชิ ชิ วิ�ตอย�างเร�งร บ การปัร�บต�วิต�อสภาวิะแวิดัล อมุ่ที่ �เปัล �ยนี้แปัลงไปั ควิามุ่เคร ยดัในี้ระดั�บนี้ มุ่ นี้ อยมุ่าก และจัะห้มุ่ดัไปัในี้ระยะเวิลาอ�นี้ส�นี้และไมุ่�ค�กคามุ่ต�อการดั%าเนี้�นี้ชิ วิ�ต

ระดั�บที่ � 2 ควิามุ่เคร ยดัระดั�บต%�า (mild stress) เปั5นี้ควิามุ่เคร ยดัที่ �เก�ดัข�นี้ในี้ชิ วิ�ตปัระจั%าวิ�นี้เนี้9�องจัากมุ่ ส��งค�กคามุ่ เชิ�นี้ การส�มุ่ภาษณ์)งานี้ การพบเห้ต�การณ์)ที่ �ส%าค�ญในี้ส�งคมุ่ เปั5นี้ต นี้ ควิามุ่เคร ยดัระดั�บนี้ ที่%าให้ บ�คคลต9�นี้ต�วิ และ ร�างกายจัะเก�ดัปัฏิ�ก�ร�ยาต�อต านี้ข�นี้ ควิามุ่เคร ยดัระดั�บนี้ มุ่ นี้ อย และจัะส�นี้ส�ดัในี้ระยะเวิลาเพ ยงวิ�นี้าที่ ห้ร9อชิ��วิโมุ่งเที่�านี้�นี้

ระดั�บที่ � 3 ควิามุ่เคร ยดัระดั�บปัานี้กลาง (moderate

stress) ควิามุ่เคร ยดัระดั�บนี้ ร�นี้แรงกวิ�าระดั�บที่ � 1 และ 2 อาจัปัรากฏิอย,�เปั5นี้เวิลานี้านี้และไมุ่�สามุ่ารถึปัร�บต�วิไดั ในี้เวิลาอ�นี้รวิดัเร;วิ เชิ�นี้ ควิามุ่เคร ยดัที่ �เก�ดัจัากการเข าที่%างานี้ให้มุ่� การที่%างานี้ห้นี้�ก การเจั;บปั>วิยที่ �ร�นี้แรง สภาวิะเชิ�นี้นี้ จัะที่%าให้ บ�คคลร, ส�กวิ�าถึ,กค�กคามุ่ เนี้9�องจัากอย,�ระห้วิ�างควิามุ่ส%าเร;จัและควิามุ่ล มุ่เห้ลวิ บ�คคลอาจัไมุ่�สามุ่ารถึควิบค�มุ่สถึานี้การณ์)ต�าง ๆ ไดั และมุ่ การแสดังออกที่างอารมุ่ณ์)เพ9�อลดัควิามุ่เคร ยดั ควิามุ่เคร ยดัระดั�บนี้ จัะเก�ดัข�นี้เปั5นี้ชิ��วิโมุ่ง ห้ลาย ๆ ชิ��วิโมุ่ง ห้ร9ออาจัเปั5นี้วิ�นี้

ระดั�บที่ � 4 ควิามุ่เคร ยดัระดั�บส,งห้ร9อระดั�บร�นี้แรง (severe stress) เก�ดัจัากสถึานี้การณ์)ที่ �ค�กคามุ่คงดั%าเนี้�นี้อย,�ต�อเนี้9�อง จันี้ที่%าให้ บ�คคลเก�ดัควิามุ่เคร ยดัส,งข�นี้ ควิามุ่เคร ยดัในี้ระดั�บนี้ ที่%าให้ บ�คคลปัระสบควิามุ่ล มุ่เห้ลวิในี้การปัร�บต�วิ เชิ�นี้ ขาดัสมุ่าธี�ในี้การที่%างานี้ ไมุ่�สนี้ใจัครอบคร�วิ ควิามุ่เคร ยดัระดั�บนี้ อาจัเก�ดัเปั5นี้ส�ปัดัาห้) เปั5นี้เดั9อนี้ ห้ร9อเปั5นี้ปัI

1.5.2 แจันี้�ส (Janis. 1952 : 13-67) แบ�งระดั�บควิามุ่เคร ยดัออกเปั5นี้ 3 ระดั�บ ดั�งนี้

27

1) ควิามุ่เคร ยดัระดั�บต%�า (Mild Stress) เปั5นี้ภาวิะที่ �มุ่ ควิามุ่เคร ยดัอย,�เล;กนี้ อยพบไดั ในี้ชิ วิ�ตปัระจั%าวิ�นี้ เปั5นี้ควิามุ่เคร ยดัที่ �มุ่ สาเห้ต�มุ่าจัากเห้ต�การณ์)เพ ยงเล;กนี้ อย เชิ�นี้ พบอ�ปัสรรคในี้การเดั�นี้ที่างไปัที่%างานี้ รอรถึปัระจั%าที่างนี้านี้ พลาดันี้�ดั อย�างไรก;ตามุ่ควิามุ่เคร ยดัชินี้�ดันี้ จัะส�นี้ส�ดัลงในี้เวิลาอ�นี้ส�นี้เพ ยงไมุ่�ก �วิ�นี้าที่ ห้ร9อไมุ่�ถึ�งชิ��วิโมุ่ง 2) ควิามุ่เคร ยดัระดั�บกลาง (Middle

Stress) เปั5นี้ภาวิะที่ �มุ่ ควิามุ่เคร ยดัร�นี้แรงกวิ�าชินี้�ดัแรก อาจัเก�ดัเปั5นี้ชิ��วิโมุ่งห้ร9อห้ลายชิ��วิโมุ่งจันี้กระที่��งเปั5นี้วิ�นี้ เชิ�นี้ ควิามุ่เคร ยดัจัากการที่%างานี้ห้นี้�กที่%างานี้มุ่ากเก�นี้ไปั ควิามุ่ข�ดัแย งในี้ควิามุ่ส�มุ่พ�นี้ธี) การเจั;บปั>วิยที่ �ไมุ่�ร�นี้แรงนี้�ก ระดั�บควิามุ่เคร ยดัปัานี้กลางนี้ เปั5นี้ระดั�บที่ �ร �างกายและจั�ตใจัตอบสนี้อง โดัยการต�อส, ก�บควิามุ่เคร ยดัที่ �มุ่ การเปัล �ยนี้แปัลงที่างสร ระ พฤต�กรรมุ่ อารมุ่ณ์)และควิามุ่นี้�กค�ดั เพ9�อขจั�ดัสาเห้ต�ที่ �ที่%าให้ เคร ยดั ห้ร9อผู้�อนี้คลายควิามุ่เคร ยดัลงจันี้กระที่��งการเปัล �ยนี้แปัลงในี้ดั านี้ต�าง ๆ กล�บเข าส,�สภาพปักต� 3) ควิามุ่เคร ยดัระดั�บร�นี้แรง (Severe Stress)

เปั5นี้ภาวิะที่ �มุ่ ควิามุ่เคร ยดัอย,�ในี้ระดั�บที่ �ร�นี้แรงควิามุ่เคร ยดัชินี้�ดันี้ จัะแสดังอาการอย,�นี้านี้เปั5นี้ส�ปัดัาห้) เปั5นี้เดั9อนี้ห้ร9อเปั5นี้ปัI สาเห้ต�ของควิามุ่เคร ยดัจัะร�นี้แรงห้ร9อมุ่ ห้ลายสาเห้ต� เชิ�นี้ เคร ยดัจัากการส,ญเส ยค,�ครอง การเจั;บปั>วิยอย�างร ายแรง การส,ญเส ยอวิ�ยวิะของร�างกายการล มุ่เห้ลวิในี้การที่%างานี้ ซึ่��งเปั5นี้ผู้ลให้ ร�างกายและจั�ตใจั พ�ายแพ ต�อควิามุ่เคร ยดั มุ่ การเปัล �ยนี้แปัลงที่�งที่างร�างกายและจั�ตใจัอย�างเห้;นี้ไดั ชิ�ดั มุ่ พยาธี�สภาพและควิามุ่เจั;บปั>วิยเก�ดัข�นี้ ที่%าให้ เก�ดัควิามุ่เส ยห้ายต�อการดั%าเนี้�นี้ชิ วิ�ต

ควิามุ่เคร ยดัในี้ระดั�บต%�าจัะชิ�วิยให้ บ�คคลมุ่ การต�อส, ดั�นี้รนี้ให้ เข าก�บสภาพแวิดัล อมุ่ เพ9�อการอย,�รอดั และเปั5นี้การสอนี้ให้ บ�คคลร, จั�กก�บการแก ปั�ญห้า รวิมุ่ถึ�งการค�ดัร�เร��มุ่สร างสรรค)เพ9�อให้ พ นี้จัากสภาพที่ �เปั5นี้อย,� ถึ าบ�คคลไมุ่�ตกอย,�ในี้ภาวิะเคร ยดัแล วิ บ�คคลจัะ

28

ไมุ่�มุ่ โอกาสเร ยนี้ร, ถึ�งการปัร�บต�วิการต�อส, ก�บปั�ญห้า สมุ่องไมุ่�มุ่ โอกาสที่%างานี้ร�วิมุ่ก�บอวิ�ยวิะอ9�นี้ ๆ ของร�างกายเพ9�อที่ �จัะปัร�บต�วิถึ าอวิ�ยวิะส�วินี้ใดัส�วินี้ห้นี้��งของร�างกายไมุ่�ไดั ใชิ งานี้นี้านี้ ๆ อวิ�ยวิะส�วินี้นี้�นี้จัะเห้ �ยวิแห้ งและเส9�อมุ่ลงในี้ที่ �ส�ดั ส�วินี้ควิามุ่เคร ยดัในี้ระดั�บปัานี้กลางนี้�นี้ถึ9อเปั5นี้ส�ญญาณ์เต9อนี้ภ�ย ซึ่��งต องร บห้าและขจั�ดัสาเห้ต�ห้ร9อผู้�อนี้คลายควิามุ่เคร ยดัลง ห้ากที่%าไดั ในี้ระยะเวิลาอ�นี้ส�นี้ร�างกายและจั�ตใจัก;จัะกล�บเข าส,�สภาวิะปักต� ถึ าห้ากที่%าไมุ่�ไดั ก;จัะเข าส,�ควิามุ่เคร ยดัในี้ระดั�บส,ง ซึ่��งถึ9อวิ�าเปั5นี้อ�นี้ตรายอย�างมุ่ากต�อส�ขภาพกายและส�ขภาพจั�ตใจั

1.5.3 ชิ,ที่�ตย) ปัานี้ปัร ชิา (2549 : 483) ไดั แบ�งระดั�บ ห้ร9อควิามุ่ร�นี้แรงของควิามุ่เคร ยดัไวิ เปั5นี้ 3 ระดั�บ ค9อ 1) ระดั�บแรก เปั5นี้ภาวิะของจั�ตใจัที่ �มุ่ ควิามุ่เคร ยดัอย,�เล;กนี้ อย ย�งถึ9อเปั5นี้ภาวิะปักต� พบไดั ในี้ชิ วิ�ตปัระจั%าวิ�นี้ของที่�ก ๆ คนี้ขณ์ะก%าล�งเผู้ชิ�ญก�บปั�ญห้าต�าง ๆ ห้ร9อก%าล�งต�อส, ก�บควิามุ่ร, ส�กที่ �ไมุ่�ดั ของตนี้เอง ควิามุ่เคร ยดัเล;กนี้ อยนี้ อาจัไมุ่�ร, ส�กเพราะควิามุ่เคยชิ�นี้ห้ร9อร, ส�กเพ ยงเล;กนี้ อยพอที่นี้ไดั ไมุ่�มุ่ การเปัล �ยนี้แปัลงที่างสร ระวิ�ที่ยาของร�างกาย ควิามุ่นี้�กค�ดั อารมุ่ณ์)และพฤต�กรรมุ่ให้ เห้;นี้ไดั ชิ�ดัไมุ่�เก�ดัผู้ลเส ยในี้การดั%ารงชิ วิ�ต 2) ระดั�บสอง เปั5นี้ภาวิะของจั�ตใจัที่ �มุ่ ควิามุ่เคร ยดัปัานี้กลางเปั5นี้ระยะที่ �ร �างกายและจั�ตใจัต�อส, ก�บควิามุ่เคร ยดัที่ �มุ่ แสดังออกให้ เห้;นี้โดัยมุ่ การเปัล �ยนี้แปัลงที่างสร ระวิ�ที่ยาของร�างกาย ควิามุ่ค�ดัอารมุ่ณ์) พฤต�กรรมุ่และการดั%าเนี้�นี้ชิ วิ�ต ควิามุ่เคร ยดัระดั�บนี้ เปั5นี้ส�ญญาณ์เต9อนี้ภ�ยวิ�ามุ่ ควิามุ่เคร ยดัมุ่ากกวิ�าปักต� ต องร บห้าที่างขจั�ดัสาเห้ต�ที่ �ที่%าให้ เก�ดัควิามุ่เคร ยดัห้ร9อผู้�อนี้คลายควิามุ่เคร ยดัลงเส ย ถึ าปัล�อยให้ ควิามุ่เคร ยดัเพ��มุ่ข�นี้ จัะที่%าให้ เก�ดัพยาธี�สภาพของร�างกายและจั�ตใจั เก�ดัเปั5นี้โรคต�าง ๆ การ

29

ดั%าเนี้�นี้ชิ วิ�ตปัระจั%าวิ�นี้เส ยไปั ที่%าให้ การที่%างานี้เลวิลงห้ร9อผู้�ดัพลาดัการต�ดัส�นี้ใจัเส ยไปัดั วิย 3) ระดั�บสามุ่ เปั5นี้ภาวิะของจั�ตใจัที่ �มุ่ ควิามุ่เคร ยดัร�นี้แรงห้ร9อเคร ยดัมุ่าก ร�างกายและจั�ตใจัพ�ายแพ ต�อควิามุ่เคร ยดั มุ่ การเปัล �ยนี้แปัลงของร�างกายและจั�ตใจัให้ เห้;นี้ชิ�ดัเจันี้ มุ่ พยาธี�สภาพห้ร9อปั>วิยเปั5นี้โรคข�นี้ ที่%าให้ การดั%าเนี้�นี้ชิ วิ�ตเส ยไปั การต�ดัส�นี้ใจัผู้�ดัพลาดั ระยะนี้ ต องการกาดั,แลชิ�วิยเห้ล9อและร�กษาต�วิ แมุ่ สาเห้ต�ที่ �ที่%าให้ เก�ดัควิามุ่เคร ยดัห้มุ่ดัไปั ห้ร9อร, จั�กผู้�อนี้คลายควิามุ่เคร ยดัดั วิยตนี้เอง ก;ย�งไมุ่�สามุ่ารถึจัะที่%าให้ ควิามุ่เคร ยดัห้มุ่ดัไปัไดั โดัยง�าย การชิ�วิยเห้ล9อต�วิเองเพ ยงอย�างเดั ยวิไมุ่�เพ ยงพอ ต องมุ่ ผู้, อ9�นี้เข ามุ่าชิ�วิยดั วิย

1.5.4 ปัร ชิา อ�นี้โที่ (2540 : 12) แบ�งระดั�บของควิามุ่เคร ยดัออกเปั5นี้ 4 ระดั�บ ค9อ 1) ควิามุ่เคร ยดัในี้ระดั�บต%�า มุ่�กมุ่ ผู้ลดั เพราะจัะเพ��มุ่ควิามุ่สามุ่ารถึในี้การที่%างานี้ให้ ส,งข�นี้ ที่%าให้ คนี้มุ่ ควิามุ่กระต9อร9อร นี้มุ่ากข�นี้ 2) ควิามุ่เคร ยดัในี้ระดั�บปัานี้กลาง มุ่�กมุ่ ผู้ลที่%าให้ คนี้ที่%าอะไรบางอย�างซึ่%า ๆ บ�อย ๆ เชิ�นี้ ก�นี้มุ่ากกวิ�าปักต� นี้อนี้ไมุ่�ห้ล�บ ต�ดัเห้ล าต�ดัยา ส,บบ�ห้ร �จั�ดั เดั�นี้ไปัเดั�นี้มุ่านี้��งไมุ่�ต�ดัที่ � เปั5นี้ต นี้ 3) ควิามุ่เคร ยดัในี้ระดั�บร�นี้แรง มุ่�กมุ่ ผู้ลที่%าให้ คนี้มุ่ ควิามุ่ก าวิร าวิร�นี้แรง ถึ�งบ าดั เดั9อดั ห้ร9อ ซึ่�มุ่เศึร า ห้ร9อถึ�งก�บวิ�ตกจัร�ต ไมุ่�ร�บร, ควิามุ่เปั5นี้จัร�ง ไมุ่�สามุ่ารถึควิบค�มุ่ตนี้เองไดั 4) ควิามุ่เคร ยดัในี้ระยะยาวิ อาจัที่%าให้ เก�ดัโรคที่างกายไดั ห้ลายโรค เชิ�นี้ โรคกระเพาะอาห้าร โรคห้�วิใจั และโรคอ9�นี้ ๆ อ กมุ่ากมุ่าย รวิมุ่ที่�งแก�เร;วิและอาย�ส� นี้ลงดั วิย

1.5.5 จัากที่ �กล�าวิมุ่าข างต นี้สร�ปัไดั วิ�า ระดั�บควิามุ่เคร ยดั ห้มุ่ายถึ�ง การที่ �บ�คคลมุ่ ปัฏิ�ส�มุ่พ�นี้ธี)ก�บส��งแวิดัล อมุ่ ที่�งภายในี้และภายนี้อกต�วิบ�คคล แล วิที่%าให้ เก�ดัควิามุ่ร, ส�กวิ�าถึ,กค�กคามุ่ ถึ,ก

30

กดัดั�นี้ ก�งวิล ส�บสนี้ ส�งผู้ลให้ ร�างกายและจั�ตใจัเส ยสมุ่ดั�ล แสดังปัฏิ�ก�ร�ยาตอบสนี้องที่�งที่างดั านี้สร ระ อารมุ่ณ์) ควิามุ่ค�ดั และพฤต�กรรมุ่ บ�คคลแต�ละคนี้มุ่ ควิามุ่เคร ยดัในี้ระดั�บที่ �ไมุ่�เที่�าก�นี้ โดัยแบ�งออกเปั5นี้ 4

ระดั�บ ในี้การวิ�จั�ยนี้ ดั�งนี้ 1) ควิามุ่เคร ยดัระดั�บต%�า ห้มุ่ายถึ�ง ควิามุ่เคร ยดัขนี้าดันี้ อย ๆ และห้ายไปัในี้ระยะเวิลาอ�นี้ส�นี้เปั5นี้ควิามุ่เคร ยดัที่ �เก�ดัในี้ชิ วิ�ตปัระจั%าวิ�นี้ ควิามุ่เคร ยดัระดั�บนี้ ไมุ่�ค�กคามุ่ต�อการดั%าเนี้�นี้ชิ วิ�ต บ�คคลมุ่ การปัร�บต�วิอย�างอ�ตโนี้มุ่�ต� เปั5นี้การปัร�บต�วิดั วิยควิามุ่เคยชิ�นี้ และการปัร�บต�วิต องการพล�งงานี้เพ ยงเล;กนี้ อยเปั5นี้ภาวิะที่ �ร �างกายผู้�อนี้คลาย 2) ควิามุ่เคร ยดัระดั�บปัานี้กลาง ห้มุ่ายถึ�ง ควิามุ่เคร ยดัที่ �เก�ดัข�นี้ในี้ชิ วิ�ตปัระจั%าวิ�นี้เนี้9�องจัากมุ่ ส��งค�กคามุ่ ห้ร9อพบเห้ต�การณ์)ส%าค�ญ ๆ ในี้ส�งคมุ่ บ�คคลจัะมุ่ ปัฏิ�ก�ร�ยาตอบสนี้องออกมุ่าในี้ล�กษณ์ะควิามุ่วิ�ตกก�งวิล ควิามุ่กล�วิ ฯลฯ ถึ9อวิ�าอย,�ในี้เกณ์ฑ์)ปักต�ที่��วิไปัไมุ่�ร�นี้แรง จันี้ก�อให้ เก�ดัอ�นี้ตรายแก�ร�างกาย เปั5นี้ระดั�บควิามุ่เคร ยดัที่ �ที่%าให้ บ�คคลเก�ดัควิามุ่กระต9อร9อร นี้ 3) ควิามุ่เคร ยดัระดั�บส,ง ห้มุ่ายถึ�ง ควิามุ่เคร ยดัที่ �บ�คคลไดั ร�บจัากเห้ต�การณ์)ห้ร9อภาวิะค�กคามุ่ จันี้ไมุ่�สามุ่ารถึปัร�บต�วิให้ ลดัควิามุ่เคร ยดัลงไดั ในี้ระยะเวิลาอ�นี้ส�นี้ถึ9อวิ�าอย,�ในี้เขตอ�นี้ตราย ห้ากไมุ่�ไดั ร�บการบรรเที่าจัะนี้%าไปัส,�ควิามุ่เคร ยดัเร9อร�งเก�ดัโรคต�าง ๆ ในี้ภายห้ล�งไดั 4) ควิามุ่เคร ยดัระดั�บร�นี้แรง ห้มุ่ายถึ�ง การที่ �ควิามุ่เคร ยดัระดั�บส,งดั%าเนี้�นี้มุ่าอย�างต�อเนี้9�องจันี้ที่%าให้ บ�คคลเก�ดัควิามุ่ล มุ่เห้ลวิในี้การปัร�บต�วิจันี้เก�ดัควิามุ่ เบ9�อห้นี้�าย ที่ อแที่ ห้มุ่ดัแรง ควิบค�มุ่ต�วิเองไมุ่�ไดั เก�ดัอาการที่างกายห้ร9อโรคภ�ยต�าง ๆ ตามุ่าไดั ง�าย

1.6 ปฏิ ก ร ยาตุอบสนองคิวามเคิร�ยด

31

เมุ่9�อมุ่ ควิามุ่เคร ยดัเก�ดัข�นี้บ�คคลจัะมุ่ ปัฏิ�ก�ร�ยาตอบสนี้องต�อควิามุ่เคร ยดัในี้ 4 ที่างดั วิยก�นี้ ( กรมุ่ส�ขภาพจั�ต. 2546 : 13-

16)ไดั แก� 1.6.1 การตอบสนี้องที่างควิามุ่นี้�กค�ดัและการร�บร, เมุ่9�อคนี้เราร, ส�กวิ�าถึ,กค�กคามุ่ ตกอย,�ในี้ภาวิะเคร ยดั จัะมุ่ กลไกการปั8องก�นี้ตนี้เองเพ9�อลดัห้ร9อขจั�ดัส��งค�กคามุ่ที่ �ก�อให้ เก�ดัควิามุ่เคร ยดันี้�นี้ โดัยที่��วิไปัการตอบสนี้องที่างควิามุ่นี้�กค�ดัและการร�บร, แบ�งออกเปั5นี้ 3

ปัระเภที่ ค9อ 1) การห้นี้ และเล �ยง เปั5นี้กลไกการปั8องก�นี้ตนี้เองที่ �พบในี้คนี้ส�วินี้ให้ญ� โดัยการที่ �บ�คคลจัะนี้�กค�ดัห้ร9อร�บร, เห้ต�การณ์)ที่ �เก�ดัข�นี้ในี้ล�กษณ์ะของการเข าข างตนี้เองการ�บร, บ�ดัเบ9อนี้ห้ร9อการปัฏิ�เสธีส��งที่ �เก�ดัข�นี้ เนี้9�องจัากเห้ต�การณ์)จัร�งที่ �เก�ดัข�นี้นี้�นี้ไมุ่�สอดัคล องก�บโครงสร างควิามุ่ค�ดั ห้ร9อไมุ่�เปั5นี้ไปัตามุ่ที่ �ตนี้เองคาดัห้วิ�งไวิ กระบวินี้การนี้�กค�ดัและการร�บร, เห้ล�านี้ เปั5นี้ควิามุ่พยายามุ่ที่ �จัะจั�ดัการ ก�บควิามุ่เคร ยดัที่ �เก�ดัข�นี้เพ9�อที่%าให้ บ�คคลร, ส�กวิ�าอ�นี้ตรายห้ร9อการควิบค�มุ่ต�อจั�ตใจันี้�นี้ลดัลงห้ร9อห้มุ่ดัไปั ขณ์ะเดั ยวิก�นี้บ�คคลอาจัจัะร, ส�กข�ดัแย งต�อการที่ �เขาต ควิามุ่เห้ต�การณ์)ที่ �เก�ดัข�นี้ตามุ่การร�บร, ของเขาก�บควิามุ่พยายามุ่ที่ �จัะคะเนี้ถึ�งเห้ต�การณ์)ที่ �เก�ดัข�นี้จัร�ง ดั�งนี้�นี้การต ควิามุ่ผู้�ดัพลาดั การห้นี้ และเล �ยงจัากควิามุ่จัร�งโดัยการร�บร, ที่ �บ�ดัเบ9อนี้ สะที่ อนี้ให้ เห้;นี้ถึ�งกระบวินี้การนี้�กค�ดัและการร�บร, ที่ �เส ยไปัของบ�คคล 2) การยอมุ่ร�บและการเผู้ชิ�ญก�บภาวิะควิามุ่เคร ยดั บ�คคลพยายามุ่นี้�กที่บที่วินี้ถึ�งที่ �มุ่าของควิามุ่เคร ยดัพยายามุ่ใชิ ควิามุ่ค�ดัเพ9�อค นี้ห้าวิ�ธี การที่ �จัะนี้%ามุ่าแก ไขสภาพการณ์)ที่ �ก�อให้ เก�ดัควิามุ่เคร ยดั ห้ร9อแก ไขเปัล �ยนี้แปัลงตนี้เองเพ9�อลดัภาวิะเคร ยดั รวิมุ่ที่�งเพ��มุ่ควิามุ่อดัที่นี้และควิามุ่เข มุ่แข;ง การยอมุ่ร�บและการเผู้ชิ�ญก�บภาวิะควิามุ่เคร ยดัจั�งมุ่ อย,� 2 ล�กษณ์ะ ค9อ การแก ไขปั�จัจั�ยภายนี้อกที่ �

32

ก�อให้ เก�ดัควิามุ่เคร ยดั และการแก ไขห้ร9อสร างต�วิเราเองให้ มุ่ ควิามุ่เข มุ่แข;งและแข;งแกร�งข�นี้เพ9�อที่ �จัะเผู้ชิ�ญก�บภาวิะควิามุ่เคร ยดัไดั มุ่ากข�นี้ 3) การเร ยนี้ร, ที่ �จัะอย,�ก�บควิามุ่เคร ยดั ในี้ยามุ่ที่ �เราไมุ่�สามุ่ารถึจัะห้นี้ จัากภาวิะควิามุ่เคร ยดัห้ร9อไมุ่�สามุ่ารถึจัะแก ไขภาวิะควิามุ่เคร ยดัไดั เราต องใชิ วิ�ธี การให้มุ่� ค9อ เร ยนี้ร, ที่ �จัะอย,�ก�บควิามุ่เคร ยดัดั วิยกลวิ�ธี ต�าง ๆ เชิ�นี้ การพ�กผู้�อนี้ การแสวิงห้าคนี้ชิ�วิยเห้ล9อ เปั5นี้ต นี้

1.6.2 การตอบสนี้องที่างอารมุ่ณ์)และควิามุ่ร, ส�ก ในี้คนี้ที่ �มุ่ ควิามุ่เคร ยดั อารมุ่ณ์)และควิามุ่ร, ส�กจัะเปัล �ยนี้แปัลงไปั เชิ�นี้ อารมุ่ณ์)ที่ �เก�ดัภาวิะของควิามุ่กดัดั�นี้ ควิามุ่บ บค�นี้ กระส�บกระส�าย ค�บข องใจั ห้ร9อร, ส�กกล�วิ โกรธี ซึ่�มุ่เศึร า เส ยใจั และร, ส�กผู้�ดัเก�ดัข�นี้ เมุ่9�อควิามุ่วิ�ตกก�งวิลเก�ดัข�นี้ก;มุ่�กเก�ดัอาการต�อเนี้9�องก�บควิามุ่วิ�ตกก�งวิลไปัดั วิยอาการเห้ล�านี้ ปัระกอบไปัดั วิยควิามุ่วิ�ตกก�งวิลในี้ล�กษณ์ะร�นี้แรง (nervous anxiety) นี้อนี้ห้ล�บยาก ห้ง�ดัห้ง�ดั มุ่ อาการชิาตามุ่ส�วินี้ต�าง ๆ ของร�างกาย กระวินี้กระวิาย เจั;บห้ร9อปัวิดับร�เวิณ์ใดับร�เวิณ์ห้นี้��งในี้ร�างกาย และกล�วิในี้ส��งที่ �มุ่องไมุ่�ชิ�ดั ห้ร9อล�กษณ์ะคล�มุ่เคร9อ ขณ์ะเดั ยวิก�นี้เมุ่9�อเก�ดัการซึ่�มุ่เศึร าก;จัะมุ่ อาการเห้ล�านี้ เก�ดัข�นี้ดั วิย ไดั แก� มุ่ ปั�ญห้าในี้การนี้อนี้ เบ9�ออาห้าร ห้ง�ดัห้ง�ดั กระวินี้กระวิาย เจั;บห้ร9อปัวิดับร�เวิณ์ใดับร�เวิณ์ห้นี้��งในี้ร�างกาย และกล�วิในี้ส��งที่ �มุ่องไดั ไมุ่�ชิ�ดั ห้ร9อมุ่ ล�กษณ์ะคล�มุ่เคร9อ 1.6.3 การตอบสนี้องที่างพฤต�กรรมุ่ การตอบสนี้องที่างพฤต�กรรมุ่เปั5นี้ปัฏิ�ก�ร�ยาของร�างกายที่ �เตร ยมุ่พร อมุ่ห้ร9อถึอยห้นี้ พฤต�กรรมุ่อาจัแสดังออกมุ่าที่าง ส ห้นี้ าที่�าที่าง มุ่ อาการส��นี้เนี้9�องจัากควิามุ่ต�งเคร ยดัของกล ามุ่เนี้9อ บางขณ์ะจัะมุ่ พฤต�กรรมุ่ที่ �เบ �ยงเบนี้ไปัชิ��วิคราวิ ห้ร9อเปั5นี้ระยะเวิลานี้านี้ ๆ เชิ�นี้ การตอบสนี้องที่างอารมุ่ณ์)ที่ �แสดังออกเปั5นี้พฤต�กรรมุ่ที่ �ส�งเกตไดั ไดั แก� อาการกระต�กที่ �เก�ดัจัากควิามุ่กล�วิ ห้ร9อควิามุ่วิ�ตกก�งวิลอย�างร�นี้แรง พ,ดัต�ดัอ�าง พ,ดัเก�นี้ควิามุ่

33

เปั5นี้จัร�งที่ �เก�ดัข�นี้ พ,ดัไมุ่�ห้ย�ดั ห้ร9อการเปัล �ยนี้แปัลงควิามุ่ปัระพฤต� ไดั แก� การมุ่ พฤต�กรรมุ่เพ ยรพยามุ่มุ่ากข�นี้ สามุ่ารถึจัดัจั�อในี้การกระที่%าส��งต�าง ๆ ในี้ชิ�วิงเวิลาที่ �นี้านี้ข�นี้ ห้ร9อเปั5นี้ไปัในี้ที่�ศึที่างที่ �ตรงก�นี้ข ามุ่ ค9อ ที่%างานี้ไดั นี้ อยลง มุ่ ควิามุ่ผู้�ดัพลาดัมุ่ากข�นี้ ขาดัสมุ่าธี� ห้ลงล9มุ่ การมุ่ ควิามุ่ปัระพฤต�ก าวิร าวิ มุ่ พฤต�กรรมุ่ห้ล กห้นี้ จัากสภาพการณ์)ที่ �อาจัที่%าให้ เก�ดัควิามุ่เคร ยดัก�งวิล ปัล กต�วิจัากส�งคมุ่ เปั5นี้ต นี้ 1.6.4 การตอบสนี้องที่างสร ระ ห้มุ่ายถึ�ง การเปัล �ยนี้แปัลงในี้ระบบปัระสาที่อ�ตโนี้มุ่�ต� เชิ�นี้ การเปัล �ยนี้แปัลงในี้การที่%างานี้ของห้�วิใจั ระบบที่างเดั�นี้อาห้าร ต�อมุ่เห้ง9�อ และการเปัล �ยนี้แปัลงของต�อมุ่ไร ที่�อ ซึ่��งจัะห้ล��งฮอร)โมุ่นี้ออกมุ่าห้ลายชินี้�ดั เพ9�อการปัร�บต�วิของร�างกาย ขณ์ะที่ �คนี้เราร, ส�กเคร ยดัการตอบสนี้องดั�งกล�าวินี้ อาจัจัะเก�ดัข�นี้เฉพาะก�บอวิ�ยวิะใดัอวิ�ยวิะห้นี้��งห้ร9อเก�ดัข�นี้ก�บระบบของร�างกายโดัยที่��วิไปั แบ�งเปั5นี้ 3 ระยะ ค9อ

1) ระยะส�ญญาณ์อ�นี้ตราย (Alarm

Reaction Stage) เปั5นี้ระยะที่ �ร �างกายถึ,กกระต� นี้ให้ มุ่ ควิามุ่พร อมุ่และต9�นี้ต�วิในี้การสร างกลไกที่ �จัะต�อต านี้ภาวิะควิามุ่เคร ยดั เพ9�อให้ มุ่ การเปัล �ยนี้แปัลงของระบบต�าง ๆ เร��มุ่ต นี้ที่ � ไฮโปัที่าลามุ่�ส (Hypothalamus) จัะห้ล��งสารออกมุ่ากระต� นี้ระบบต�อมุ่ไร ที่�อและระบบปัระสาที่อ�ตโนี้มุ่�ต�ให้ ห้ล��งฮอร)โมุ่นี้อ�ฟิ=เนี้ฟิฟิร�นี้ (Epinephrine)

ออกส,�กระแสเล9อดั ที่%าให้ มุ่ การห้ล��งของนี้%าตาลซึ่��งเปั5นี้ผู้ลที่%าให้ ห้�วิใจัเต นี้แรงข�นี้ ขณ์ะเดั ยวิก�นี้ก;มุ่ กลไกการเปัล �ยนี้แปัลงอ กห้ลาย ๆ อย�าง ซึ่��งก�อให้ เก�ดัปัฏิ�ก�ร�ยาที่�งที่างดั านี้ร�างกายและพฤต�กรรมุ่ต�าง ๆ เชิ�นี้ ปัวิดัศึ รษะ นี้%าตาลในี้เล9อดัมุ่าก ควิามุ่ดั�นี้โลห้�ตเพ��มุ่ ผู้�วิห้นี้�งซึ่ ดัเย;นี้ (มุ่9อและเที่ าเย;นี้) เห้ง9�อออก

34

นี้%าห้นี้�กลดั ที่ องผู้,ก ที่ องอ9ดั นี้อนี้ไมุ่�ห้ล�บ อ�อนี้เพล ย กลไกในี้ชิ�วิงนี้ จัะใชิ เวิลาไมุ่�มุ่ากนี้�กก;อาจัจัะนี้%าไปัส,�ภาวิะการปัร�บต�วิไดั ห้ร9ออาจัดั%าเนี้�นี้ต�อไปัโดัยเข าส,�ระยะที่ �สอง ค9อ ระยะต�อต านี้ต�อไปั 2) ระยะต�อต านี้ (Resistance Stage) เปั5นี้ระยะของการปัร�บต�วิอย�างแที่ จัร�ง ร�างกายจัะปัร�บภาวิะควิามุ่ไมุ่�สมุ่ดั�ลของระบบต�าง ๆ ให้ ค9นี้ส,�สภาวิะปักต� เก�ดัการเปัล �ยนี้แปัลงที่ �จัะนี้%าไปัส,�ควิามุ่พร อมุ่ที่ �จัะปักปั8องตนี้เอง การเปัล �ยนี้แปัลงที่ �เก�ดัข�นี้ ไดั แก� ร�างกายสร างภ,มุ่�ค� มุ่ก�นี้โรค ห้ล��งฮอร)โมุ่นี้ระดั�บนี้%าตาลในี้เล9อดัเปัล �ยนี้แปัลง เล9อดัจัางห้ร9อเข มุ่ข�นี้ในี้ที่ �ส�ดัการตอบสนี้องจัะกล�บส,�ภาวิะปักต�เมุ่9�อมุ่ ส��งกระต� นี้ควิามุ่เคร ยดันี้ อยลง แต�ถึ าส��งกระต� นี้ควิามุ่เคร ยดัเก�ดัข�นี้ในี้เวิลายาวินี้านี้โดัยไมุ่�ไดั ปัลดัปัล�อยออกไปัอย�างเพ ยงพอบ�คคลจัะร, ส�กเปั5นี้ที่�กข) จัะเก�ดัการเปัล �ยนี้แปัลงที่างสร ระ เชิ�นี้ อ�ตราการเต นี้ของห้�วิใจัเพ��มุ่ ชิ�วิงของการห้ายใจักวิ าง เวิ ยนี้ศึร ษะ ร, ส�กเจั;บแปัล;บ ๆ ตามุ่ผู้�วิห้นี้�ง กล ามุ่เนี้9อห้ดัต�วิปัวิดัเจั;บ อาการส��นี้ เปั5นี้แผู้ลในี้กระเพาะ คล9�นี้ไส ห้อบห้9ดั ผู้9�นี้แดังที่ �ผู้�วิห้นี้�ง เปั5นี้ต นี้ ถึ าระยะต�อต านี้ย�งคงอย,�ต�อไปัอ ก วิ�ธี เผู้ชิ�ญปั�ญห้าไมุ่�ไดั ผู้ลที่ �จัะชิ�วิยให้ ปัร�บต�วิไดั บ�คคลจัะย��งต�งเคร ยดัมุ่ากข�นี้ จันี้กระที่��งถึ�งจั�ดัที่ �ร �บไมุ่�ไดั นี้��นี้ค9อการเข าส,�ระยะส�ดัที่ าย 3) ระยะห้มุ่ดัก%าล�งใจั (The Stage of

Exhaustion) ระยะนี้ เก�ดัข�นี้เมุ่9�อบ�คคลไมุ่�สามุ่ารถึปัร�บต�วิต�อภาวิะเคร ยดัที่ �ร�นี้แรงและมุ่ อย,�นี้านี้ไดั ต�อไปัอ กแล วิ ภาวิะไมุ่�สมุ่ดั�ลย�งคงอย,� ร�างกายไมุ่�สามุ่ารถึค9นี้ภาวิะปักต� ผู้ลของการปัร�บต�วิในี้ที่�งสองระยะที่ �ผู้�านี้มุ่าถึ9อไดั วิ�า ล มุ่เห้ลวิ ก;จัะเข าส,�ภาวิะห้มุ่ดัก%าล�งเก�ดัโรคที่างกายและที่างจั�ต ห้ร9อแมุ่ แต�ถึ�งข�นี้เส ยชิ วิ�ตไดั

1.6.5 เมุ่9�อบ�คคลตกอย,�ในี้ภาวิะเคร ยดั ระบบที่�งร�างกายและจั�ตใจัจัะมุ่ ปัฏิ�ก�ร�ยาตอบสนี้องในี้ล�กษณ์ะดั�งที่ �ไดั กล�าวิมุ่าแล วิ เพ9�อพยายามุ่จัะที่%าให้ ภาวิะควิามุ่สมุ่ดั�ลที่ �เส ยไปันี้�นี้กล�บค9นี้

35

มุ่า อย�างไรก;ตามุ่การตอบสนี้องของบ�คคลย�งมุ่ ล�กษณ์ะแตกต�างก�นี้ ซึ่��งพอจัะแบ�งออกไดั เปั5นี้ 2 กล��มุ่ ค9อ กล��มุ่ที่ �ตอบสนี้องไดั อย�างเห้มุ่าะสมุ่ และกล��มุ่ที่ �ตอบสนี้องอย�างไมุ่�เห้มุ่าะสมุ่

1) กล��มุ่ที่ �ตอบสนี้องอย�างเห้มุ่าะสมุ่จัะมุ่ ล�กษณ์ะดั�งนี้ ค9อ บ�คคลจัะตระห้นี้�กวิ�าเขาก%าล�งตกอย,�ในี้ภาวิะเคร ยดัเขาจัะร, ถึ�งสภาพการณ์)ที่ �ที่%าให้ เก�ดัควิามุ่เคร ยดัและเข าใจัถึ�งควิามุ่ต องการที่�งภายในี้และภายนี้อกส�งคมุ่ ขณ์ะเดั ยวิก�นี้ก;ตระห้นี้�กเก �ยวิก�บควิามุ่สามุ่ารถึของตนี้ในี้การที่ �จัะร�บมุ่9อก�บควิามุ่เคร ยดันี้�นี้ ซึ่��งห้มุ่ายถึ�ง การเข าใจัวิ�าอะไรก%าล�งดั%าเนี้�นี้อย,� เชิ�นี้ การเข าใจัวิ�ามุ่ ควิามุ่ก�งวิลเก �ยวิก�บสภาพการณ์)ที่ �บ�คคลต องแก ไขปั�ญห้าที่ �เก�ดัข�นี้ และเพ9�อเปั5นี้การลดัควิามุ่ต องการภายนี้อก บ�คคลจัะค นี้ห้าวิ�ธี การที่ �จัะขจั�ดัสภาพการณ์)ที่ �ก�อให้ เก�ดัควิามุ่เคร ยดั การเปัล �ยนี้แปัลงวิ�ธี การไปัส,�เปั8าห้มุ่าย การต�ดัส�นี้ใจัวิ�าอะไรส%าค�ญเปั5นี้อ�นี้ดั�บแรกที่ �ต องเล9อกที่%าก�อนี้ การจั�ดัสรรเวิลา การมุ่ ควิามุ่กล าที่ �จัะแสดังออกมุ่ากข�นี้ และการกระที่%าบางส��งบางอย�างเพ9�อลดัควิามุ่ต องการภายในี้ ซึ่��งห้มุ่ายถึ�งการให้ เวิลาในี้การผู้�อนี้คลายของร�างกาย การปัร�บเปัล �ยนี้ล�กษณ์ะการค�ดัที่ �ไมุ่�เปั5นี้ปัระโยชินี้) การปัลดัปัล�อยอารมุ่ณ์)ที่ �เก;บกดัไวิ และการพยายามุ่เปัล �ยนี้แปัลงพฤต�กรรมุ่ของบ�คคลผู้ลของการตอบสนี้องควิามุ่เคร ยดัที่ �เห้มุ่าะสมุ่จัะมุ่ ผู้ลดั ในี้ระยะยาวิ ควิามุ่เคร ยดัจัะลดัลงไดั ดั วิยควิามุ่พยายามุ่ของบ�คคลนี้�นี้เอง อ�นี้จัะก�อให้ เก�ดัควิามุ่เชิ9�อมุ่��นี้ในี้ตนี้เองมุ่ากย��งข�นี้ และมุ่ การพ�ฒนี้าที่�กษะในี้การแก ไขปั�ญห้า ซึ่��งจัะเปั5นี้ผู้ลให้ มุ่ ส�ขภาพที่ �ดั ข�นี้และเปั5นี้การเพ��มุ่ภ,มุ่�ต านี้ที่านี้ของบ�คคลที่ �มุ่ ต�อควิามุ่เคร ยดัในี้อนี้าคตต�อไปัข างห้นี้ า

2) กล��มุ่ที่ �ตอบสนี้องอย�างไมุ่�เห้มุ่าะสมุ่ จัะมุ่ แนี้วิโนี้ มุ่ที่ �จัะก�อให้ เก�ดัปั�ญห้าเพ��มุ่ข�นี้ เขาไมุ่�ไดั ตระห้นี้�กวิ�าเขาก%าล�งตกอย,�ในี้ภาวิะควิามุ่เคร ยดั แมุ่ วิ�าจัะมุ่ อาการที่างกาย ที่างจั�ตใจั และที่างพฤต�กรรมุ่ปัรากฏิเปั5นี้ส�ญญาณ์ให้ เขาร, เพ9�อการปัร�บต�วิก;ตามุ่ เขาไมุ่�

36

เข าใจัวิ�าอะไรก%าล�งจัะเก�ดัข�นี้ ไมุ่�เข าใจัถึ�งสภาพการณ์)ที่ �ก�อให้ เก�ดัควิามุ่เคร ยดั ซึ่��งมุ่ ล�กษณ์ะอย�างนี้ มุ่�กมุ่ การแปัลควิามุ่ห้มุ่ายอาการเห้ล�านี้�นี้อย�างผู้�ดั ๆ และแปัลควิามุ่ห้มุ่ายสภาพการณ์)ที่ �เก�ดัข�นี้อย�างไมุ่�สมุ่เห้ต�สมุ่ผู้ล มุ่ การคาดัห้มุ่ายแต�เห้ต�การณ์)ที่ �เลวิร ายห้ร9อผู้ลอ�นี้เลวิร ายที่ �จัะเก�ดัข�นี้ในี้อนี้าคตขณ์ะเดั ยวิก�นี้ก;มุ่ อาการที่างกายซึ่��งจัะเปั5นี้ผู้ลมุ่าจัากภาวิะควิามุ่เคร ยดันี้�นี้มุ่ากข�นี้ที่%าให้ เก�ดัควิามุ่วิ�ตกก�งวิลเก �ยวิก�บอาการเห้ล�านี้ ควิามุ่วิ�ตกก�งวิลก�อให้ เก�ดัควิามุ่วิ� �นี้วิายใจัและควิามุ่วิ� �นี้วิายใจัก;ย��งที่%าให้ มุ่ ควิามุ่วิ�ตกก�งวิลเพ��มุ่ข�นี้ซึ่��งบ�อยคร�งควิามุ่เคร ยดัที่ �เก�ดัจัากควิามุ่วิ�ตกก�งวิลที่ �เก �ยวิก�บอาการที่ �เก�ดัและควิามุ่วิ� �นี้วิายใจัจัะมุ่ากย��งกวิ�าควิามุ่เคร ยดัอ�นี้แรกที่ �ที่%าให้ เก�ดัอาการเส ยอ กพฤต�กรรมุ่ที่ �เก�ดัข�นี้จัะมุ่ ล�กษณ์ะของการห้ล กห้นี้ ต�อสภาพการณ์)ซึ่��งก�อให้ เก�ดัควิามุ่วิ�ตกก�งวิล ที่%าให้ ปัล กต�วิออกจัากส�งคมุ่ ก าวิร าวิ ก�นี้เห้ล ามุ่ากข�นี้ ใชิ ยาระง�บปัระสาที่แบบผู้�ดั ๆ ต�ดัยา มุ่ ปั�ญห้าและในี้ที่ �ส�ดัก;กลายเปั5นี้คนี้ปั>วิย ผู้ลในี้ระยะยาวิ ค9อ การส,ญเส ยควิามุ่เชิ9�อมุ่��นี้ในี้ควิามุ่สามุ่ารถึที่ �จัะจั�ดัการก�บชิ วิ�ตของตนี้เองและการพ�ฒนี้าไปัส,�ปั�ญห้าที่ �สอง เชิ�นี้ ควิามุ่วิ�ตกก�งวิลแบบกล�วิอย�างร�นี้แรง (phobia anxiety) การที่ �ต องพ��งยา (tranquilizer dependency) การต�ดัเห้ล า ต�ดัยา ต องพบก�บควิามุ่เจั;บปั>วิยและมุ่ อาการซึ่�มุ่เศึร า

1.7 อาการและผลข้องคิวามเคิร�ยด1.7.1 อาการของควิามุ่เคร ยดั มุ่ นี้�กวิ�ชิาการห้ลาย

ที่�านี้ไดั กล�าวิถึ�ง อาการของควิามุ่เคร ยดัที่ �บ�คคลแสดังออกมุ่าในี้ล�กษณ์ะต�าง ๆ ดั�งนี้

1) บราแฮมุ่ (Braham. 1990 : 19-21)

แบ�งอาการเคร ยดัที่ �เก�ดัให้ เห้;นี้ออกเปั5นี้ 4 ล�กษณ์ะ ดั�งนี้ (1) อาการที่างกาย (Physical

Symptoms) ค9อ ปัวิดัศึ รษะ นี้อนี้ไมุ่�ห้ล�บ ต9�นี้เชิ าผู้�ดัปักต� ปัวิดัห้ล�ง ก�ดัฟิ�นี้ ที่ องผู้,ก ปัวิดักล ามุ่เนี้9อ ผู้�วิห้นี้�งเปั5นี้ผู้9�นี้ค�นี้ อาห้ารไมุ่�ย�อย ควิามุ่ดั�นี้โลห้�ตส,ง- ต%�า เห้ง9�อออกมุ่าก เบ9�ออาห้าร เห้นี้9�อยล า

37

(2) อาการที่างอารมุ่ณ์) (Emotional

Symptoms) ค9อ ก�งวิล ห้�วิงใย ซึ่�มุ่เศึร า อารมุ่ณ์)ห้วิ��นี้ไห้วิ ห้ง�ดัห้ง�ดั ฉ�นี้เฉ ยวิ วิ าวิ� �นี้ ร, ส�กวิ�าไมุ่�มุ่� �นี้คง ร, ส�กวิ�ามุ่ ปัมุ่ดั อย ที่ อแที่ ก าวิร าวิมุ่��งร ายต�อผู้, อ9�นี้ (3) อาการที่างสต�ปั�ญญา (Intellectual

Symptoms) ค9อ ขาดัสมุ่าธี� ล�งเล ข ล9มุ่ ต�ดัส�นี้ใจัยาก ส�บสนี้ ที่%างานี้ผู้�ดัพลาดับ�อยๆ ผู้ลงานี้ดั อยค�ณ์ภาพ (4) อาการที่างควิามุ่ส�มุ่พ�นี้ธี)ระห้วิ�างบ�คคล (Interpersonal Symptoms) ค9อ ไมุ่�ไวิ ใจัคนี้อ9�นี้ ชิอบต%าห้นี้�คนี้อ9�นี้ ผู้�ดันี้�ดั ชิอบจั�บผู้�ดัคนี้อ9�นี้ ชิอบเห้นี้;บแนี้มุ่คนี้อ9�นี้ กล�วิคนี้อ9�นี้จัะให้ ร าย 2) ส�นี้ต) ห้�ตถึ ร�ตนี้) (2534 : 35-39) กล�าวิถึ�ง อาการเคร ยดัอาจัแสดังออกโดัย (1) ห้นี้ ามุ่9ดัเปั5นี้ลมุ่ เชิ�นี้ ต9�นี้เต นี้จันี้เปั5นี้ลมุ่ ตกใจัจันี้เปั5นี้ลมุ่ (2) ห้นี้ าซึ่ ดัห้ร9อห้นี้ าแดัง เชิ�นี้ ตกใจัจันี้ห้นี้ าซึ่ ดั โกรธีจั�ดัจันี้ห้นี้ าซึ่ ดัห้ร9อห้นี้ าแดัง อายจันี้ห้นี้ าแดัง (3) ใจัเต นี้ ใจัส��นี้ ห้ร9อร, ส�กวิ�าใจัเต นี้แรงจันี้ปัระที่�ออกมุ่าเต นี้นี้อกอก (4) ปัวิดัศึ รษะ ห้นี้�กศึ รษะ ห้ร9อร, ส�กวิ�าศึ รษะเบา ต�วิเบาห้ร9อร, ส�กโห้วิง ๆ ไมุ่�เปั5นี้ต�วิของต�วิเอง (5) มุ่9อเที่ าเย;นี้ และอาจัมุ่ เห้ง9�อออกตามุ่มุ่9อและเที่ า เชิ�นี้ เวิลาตกใจั เวิลาปัระห้มุ่�าอาย (6) ห้ง�ดัห้ง�ดัง�าย โมุ่โห้ง�าย ห้ร9อห้าเร9�องผู้, อ9�นี้โดัยไมุ่�สมุ่ควิร (7) นี้อนี้ไมุ่�ห้ล�บ ห้ร9อห้ล�บยาก ห้ล�บแล วิต องต9�นี้บ�อย ๆ ห้ร9อฝุ่�นี้ที่�งวิ�นี้โดัยเฉพาะมุ่�กฝุ่�นี้ร าย

38

(8) เบ9�ออาห้ารห้ร9อเจัร�ญอาห้ารผู้�ดัปักต� คนี้ส�วินี้ให้ญ�เวิลาเคร ยดัจัะเบ9�ออาห้าร และร�างกายจัะผู้อมุ่ลง แต�บางคนี้เวิลาเคร ยดักล�บก�นี้มุ่าก ก�นี้ตลอดัห้ร9อก�นี้บ�อย จันี้อ วินี้ข�นี้อย�างรวิดัเร;วิ ปัวิดัที่ อง ที่ องเดั�นี้ห้ร9อที่ องผู้,ก (9) ปั�สสาวิะบ�อย ๆ บางคนี้เคร ยดัแล วิปั�สสาวิะบ�อย ๆ เชิ�นี้ เวิลาจัะเข าห้ องสอบห้ร9อเข าพบผู้, ให้ญ� (10) อ�อนี้เพล ย ไมุ่�มุ่ แรง เบ9�อห้นี้�าย ที่ อถึอย ห้ร9อที่%าให้ ไมุ่�มุ่ ก%าล�งใจัที่ �จัะที่%างานี้ ห้ร9อบางคร�งไมุ่�อยากไปัเที่ �ยวิสนี้�กสนี้านี้ (11) ห้ายใจัไมุ่�สะดัวิก ห้ายใจัข�ดั ห้ายใจัไมุ่�เต;มุ่ปัอดั เห้นี้9�อย ห้อบห้ร9ออ9�นี้ๆ ถึ าเปั5นี้มุ่ากอาจัมุ่ อาการมุ่9อเที่ าชิาเห้มุ่9อนี้เปั5นี้เห้นี้;บชิา ต�อมุ่านี้�วิมุ่9อนี้�วิเที่ าจัะแข;งเกร;ง แขนี้ขาจัะแข;งเกร;ง และเก�ดัอาการปัวิดัเมุ่9�อยที่�งต�วิไดั 3) ไพล�นี้ ปัร�ชิญค�ปัต) (2548 : 21-22

) สร�ปัอาการต�าง ๆ ของควิามุ่เคร ยดั โดัยแบ�งควิามุ่เคร ยดัออกเปั5นี้ 4 ดั านี้ ดั�งต�อไปันี้ (1) ดั านี้อารมุ่ณ์) (Mood) เชิ�นี้ ควิามุ่ร, ส�กห้ง�ดัห้ง�ดัฉ�นี้เฉ ยวิง�าย ก�งวิลใจั ร, ส�กส�บสนี้ ห้ลงล9มุ่ง�าย ร, ส�กเห้งา เบ9�อห้นี้�าย เปั5นี้ต นี้ (2) ดั านี้อวิ�ยวิะ (Organ) เชิ�นี้ ห้�วิใจัเต นี้แรง ห้ายใจัถึ � กระเพาะอาห้ารปั�� นี้ปั>วินี้ เห้ง9�อออกง�ายกวิ�าปักต� วิ�งเวิ ยนี้ศึ รษะ ปัากคอแห้ ง ปั�สสาวิะบ�อย ที่ องเส ยห้ร9อที่ องผู้,กบ�อย ๆ เปั5นี้ต นี้ (3) ดั านี้กล ามุ่เนี้9อ (Muscle) เชิ�นี้ นี้�วิมุ่9อส��นี้ เส นี้กระต�ก กล ามุ่เนี้9อย�ดั พ,ดัตะก�กตะก�ก ขบกรามุ่บ�อย ๆ ตาพร�า ปัวิดัห้ล�ง เปั5นี้ต นี้ (4) ดั านี้พฤต�กรรมุ่ที่ �แสดังออก (Behavior) เชิ�นี้ ล�กล ล�กลนี้ เดั�นี้ต�วิเกร;ง นี้อนี้ไมุ่�ห้ล�บควิามุ่ต องการ

39

ที่างเพศึลดัลงมุ่ อ�บ�ต�เห้ต�เก�ดัข�นี้บ�อยคร�งต องพ��งพายาห้ร9อพบแพที่ย)บ�อยข�นี้ เปั5นี้ต นี้

จัากอาการของควิามุ่เคร ยดัที่ �กล�าวิมุ่า สามุ่ารถึสร�ปัไดั วิ�าอาการของควิามุ่เคร ยดัจัะแสดังออกมุ่า 4 ดั านี้ ค9อ ดั านี้อวิ�ยวิะ ดั านี้อารมุ่ณ์) ดั านี้กล ามุ่เนี้9อ และดั านี้พฤต�กรรมุ่ที่ �แสดังออก 1.7.2 ผู้ลของควิามุ่เคร ยดั

1) กรมุ่ส�ขภาพจั�ต (2540 : 9) กล�าวิถึ�ง ผู้ลเส ยที่ �เก�ดัจัากควิามุ่เคร ยดัไวิ วิ�า ห้ากปัล�อยให้ ต�วิเองมุ่ ควิามุ่เคร ยดัสะสมุ่ไวิ เปั5นี้เวิลานี้านี้โดัยไมุ่�ไดั ผู้�อนี้คลาย จัะส�งผู้ลให้ เก�ดัการเจั;บปั>วิยร�นี้แรงไดั เชิ�นี้ โรคปัระสาที่ โรคแผู้ลในี้กระเพาะอาห้าร โรคควิามุ่ดั�นี้โลห้�ตส,ง โรคห้�วิใจัโรคมุ่ะเร;ง ฯลฯ ดั�งนี้�นี้ จั�งไมุ่�ควิรปัล�อยให้ ต�วิเองเคร ยดัอย,�เปั5นี้เวิลานี้านี้ ควิรห้าที่างผู้�อนี้คลายควิามุ่เคร ยดัที่�กวิ�นี้ จัะชิ�วิยให้ จั�ตใจัสงบเปั5นี้ส�ขและส�ขภาพร�างกายก;จัะดั ข�นี้ 2) กรมุ่ส�ขภาพจั�ต (2546 : 18-

19) กล�าวิวิ�า ควิามุ่เคร ยดัในี้ระดั�บต%�า และควิามุ่เคร ยดัในี้ระยะเวิลาที่ �ไมุ่�นี้านี้จันี้เก�นี้ไปันี้�ก เปั5นี้ต�วิกระต� นี้ให้ บ�คคลกระที่%าส��งต�าง ๆ อย�างกระต9อร9อร นี้ ไดั ฝุ่Kกปัร9อที่ �จัะแก ไขปั�ญห้า มุ่ ควิามุ่ค�ดัสร างสรรค) อวิ�ยวิะต�าง ๆ ในี้ร�างกายไดั มุ่ โอกาสที่ �จัะร�บมุ่9อก�บภาวิะเคร ยดัที่ �เก�ดัข�นี้ ซึ่��งส��งเห้ล�านี้ จัะที่%าให้ บ�คคลเก�ดัควิามุ่พ�งพอใจัในี้ที่�กษะควิามุ่สามุ่ารถึของตนี้ มุ่ ควิามุ่ร, ส�กเชิ9�อมุ่��นี้ และภาคภ,มุ่�ใจัในี้ตนี้เองมุ่ากย��งข�นี้ แต�ถึ าควิามุ่เคร ยดัในี้ระดั�บร�นี้แรงห้ร9อที่ �เก�ดัข�นี้เปั5นี้ระยะเวิลานี้านี้ ๆ ก;กล�บจัะก�อให้ เก�ดัผู้ลเส ยต�าง ๆ มุ่ากมุ่ายดั�งนี้ (1) ผู้ลเส ยที่างดั านี้สร ระ เมุ่9�อบ�คคลตกอย,�ในี้ควิามุ่เคร ยดัเปั5นี้เวิลานี้านี้ ๆ จัะที่%าให้ ส�ขภาพร�างกายเลวิลง เนี้9�องจัากเก�ดัควิามุ่ไมุ่�สมุ่ดั�ลของระบบฮอร)โมุ่นี้ ฮอร)โมุ่นี้เปั5นี้ชิ วิเคมุ่ ที่ �ส%าค�ญของร�างกายเปั5นี้ต�วิที่%าห้นี้ าที่ �ชิ�วิยควิบค�มุ่การที่%างานี้ของระบบต�าง ๆ ภายในี้ร�างกาย เนี้9�องจัากร�างกายเก�ดัภาวิะฮอร)โมุ่นี้ไมุ่�สมุ่ดั�ล การที่%างานี้ของระบบต�าง ๆ ภายในี้ก;จัะ

40

บกพร�อง ที่%าให้ เก�ดัอาการต�งแต�ปัวิดัศึ รษะ ปัวิดัห้ล�ง อ�อนี้เพล ย เจั;บตรงนี้�นี้ตรงนี้ ห้ร9อที่%าให้ เก�ดัโรคที่างกายที่ �มุ่ สาเห้ต�มุ่าจัากจั�ตใจั (Psychosomatic Disease) เชิ�นี้ ห้นี้ ามุ่9ดั เปั5นี้ลมุ่ เจั;บห้นี้ าอก ควิามุ่ดั�นี้โลห้�ตส,ง โรคห้�วิใจั ห้ลอดัเล9อดัอ�ดัต�นี้ โรคอ วินี้ แผู้ลในี้กระเพาะอาห้ารและล%าไส เล;ก โรคห้อบห้9ดั โรคภ,มุ่�แพ ต�าง ๆ โรคผู้�วิห้นี้�ง ผู้มุ่ร�วิง และโรคมุ่ะเร;ง ห้ร9อถึ าควิามุ่เคร ยดัที่ �ร�นี้แรงมุ่าก ๆ อาจัมุ่ ผู้ลที่%าให้ บ�คคลเส ยชิ วิ�ตไดั ห้ร9อที่%าให้ โรคที่ �เปั5นี้อย,�เดั�มุ่แล วิก%าเร�บ เชิ�นี้ โรคเบาห้วิานี้ โรคเร�มุ่ที่ �อวิ�ยวิะ นี้อกจัากนี้ ควิามุ่เคร ยดัที่ �ร�นี้แรงมุ่าก ๆ อาจัมุ่ ผู้ลที่%าให้ บ�คคลเส ยชิ วิ�ตไดั (2) ผู้ลเส ยที่างดั านี้จั�ตใจัและอารมุ่ณ์) จั�ตใจัของบ�คคลที่ �เคร ยดั จัะเต;มุ่ไปัดั วิยการห้มุ่กมุ่��นี้ คร� �นี้ค�ดั ไมุ่�สนี้ใจัส��งรอบต�วิ ใจัลอย ขาดัสมุ่าธี� ห้ลงล9มุ่ ต�ดัส�นี้ใจัไมุ่�ไดั ล�งเล ควิามุ่ระมุ่�ดัระวิ�งต�วิในี้การที่%างานี้เส ยไปั เปั5นี้เห้ต�ให้ เก�ดัอ�บ�ต�เห้ต�ไดั ง�าย จั�ตใจัข��นี้มุ่�วิ ห้ง�ดัห้ง�ดั ข โมุ่โห้ โกรธีง�าย ส,ญเส ยควิามุ่เชิ9�อมุ่��นี้ในี้ควิามุ่สามุ่ารถึที่ �จัะจั�ดัการก�บชิ วิ�ตของตนี้เอง เศึร าซึ่�มุ่ กระส�บกระส�าย กระวินี้กระวิาย ค�บข องใจั วิ�ตกก�งวิล ขาดัควิามุ่ภ,มุ่�ใจัในี้ตนี้เอง ห้มุ่ดัห้วิ�ง ที่ อแที่ ในี้บางรายที่ �ตกอย,�ในี้ภาวิะเคร ยดัอย�างยาวินี้านี้มุ่าก ๆ อาจัก�อให้ เก�ดัอาการที่างจั�ต จันี้กลายเปั5นี้โรคจั�ต โรคปัระสาที่ไดั (3) ผู้ลเส ยที่างดั านี้ควิามุ่ค�ดั บ�คคลจัะมุ่ กระบวินี้การค�ดัที่ �นี้อกจัากจัะไมุ่�ก�อให้ เก�ดัปัระโยชินี้)แล วิ ย�งเปั5นี้โที่ษก�บตนี้เอง เปั5นี้ผู้ลที่%าให้ ควิามุ่เคร ยดัย��งที่�บถึมุ่ที่วิ ค,ณ์ ในี้ห้ลายกรณ์ ควิามุ่เคร ยดัที่ �เก�ดัข�นี้ จัากสภาพการณ์)แรกที่ �มุ่ากค�กคามุ่ย�งไมุ่�มุ่ากเที่�าก�บควิามุ่เคร ยดัที่ �เก�ดัจัากควิามุ่ค�ดัต�อมุ่าของบ�คคล เชิ�นี้ ค�ดัวิ�พากษ)วิ�จัารณ์)ตนี้เองในี้ที่างลบ ค�ดัแบบที่ อแที่ ห้มุ่ดัห้วิ�ง ค�ดับ�ดัเบ9อนี้ไมุ่�มุ่ เห้ต�ผู้ล ค�ดัเข าข างตนี้เอง และโที่ษผู้, อ9�นี้ค�ดัแปัลควิามุ่ห้มุ่ายสภาพการณ์)นี้�นี้ผู้�ดัพลาดั เปั5นี้ต นี้

41

(4) ผู้ลเส ยที่างดั านี้พฤต�กรรมุ่ บ�คคลที่ �มุ่ ควิามุ่เคร ยดั จัะเบ9�ออาห้าร นี้อนี้ห้ล�บยาก ปัล กต�วิจัากส�งคมุ่ ซึ่��งจัะที่%าให้ ตนี้เองตกอย,�ในี้ปั�ญห้าและควิามุ่เคร ยดัอย�างโดัดัเดั �ยวิ ก าวิร าวิ ไมุ่�อดัที่นี้ พร อมุ่ที่ �จัะเปั5นี้ศึ�ตร,ก�บผู้, อ9�นี้ที่%างานี้นี้ อยลง และบ�อยคร�งบ�คคลจัะมุ่ การปัร�บต�วิในี้ที่างที่ �ผู้�ดั เพ9�อผู้�อนี้คลายควิามุ่เคร ยดั เชิ�นี้ ส,บบ�ห้ร � ต�ดัเห้ล า ต�ดัยา เล�นี้การพนี้�นี้ ห้ร9อแมุ่ แต�การฆ่�าต�วิตาย ซึ่��งการกระที่%าเห้ล�านี้ จัะก�อให้ เก�ดัผู้ลร ายตามุ่มุ่าอ ก (5) ผู้ลเส ยที่างดั านี้เศึรษฐก�จั ควิามุ่เคร ยดัก�อให้ เก�ดัควิามุ่ส,ญเส ยที่างดั านี้เศึรษฐก�จัอย�างให้ญ�ห้ลวิงจัากการขาดังานี้ ผู้ลของการที่%างานี้ลดันี้ อยลง และมุ่ ปัระส�ที่ธี�ภาพดั อยลง เมุ่9�อบ�คคลเจั;บปั>วิยก;ย�อมุ่ต องเส ยค�าใชิ จั�ายในี้การร�กษาพยาบาล

3) มุ่นี้ตร นี้ามุ่มุ่งคล และคณ์ะ (2540 : 55)

ไดั กล�าวิถึ�งผู้ลของควิามุ่เคร ยดัไวิ วิ�าการเก�ดัควิามุ่เคร ยดับ�อย ๆ อาจัที่%าให้ การที่%างานี้ของจั�ตแปัรปัรวินี้ บ�คล�กภาพเปัล �ยนี้แปัลง บ�คคลจัะไดั ปัร�บต�วิเข าก�บส�งคมุ่และส��งแวิดัล อมุ่ไดั ยาก ถึ าควิามุ่เคร ยดันี้ อยลง ห้ร9อห้มุ่ดัไปัก;จัะที่%าให้ บ�คคลนี้�นี้กล�บส,�ภาวิะปักต�ไดั

4) จัากผู้ลของควิามุ่เคร ยดัที่ �กล�าวิมุ่าข างต นี้แล วิ สร�ปัไดั วิ�า ควิามุ่เคร ยดัที่ �มุ่ากข�นี้ ส�งผู้ลกระที่บ ดั�งนี้ (1) ดั านี้พฤต�กรรมุ่ ไดั แก� เบ9�ออาห้าร ห้ล�บยาก แยกต�วิ เล�นี้การพนี้�นี้ เสพสารเสพต�ดั (2) ดั านี้สร ระ ไดั แก� กล ามุ่เนี้9อต�ง ควิามุ่ดั�นี้โลห้�ตเพ��มุ่ อ�ตราเต นี้ของห้�วิใจัเพ��มุ่ข�นี้ มุ่�านี้ตาขยาย เห้ง9�อออกมุ่าก (3) ดั านี้อารมุ่ณ์) ไดั แก� วิ�ตกก�งวิล ซึ่�มุ่เศึร า ห้ง�ดัห้ง�ดั กล�วิแลห้วิาดัระแวิง โกรธีง�าย

42

(4) ดั านี้ควิามุ่ค�ดั ไดั แก� สมุ่าธี�ส� นี้ ค�ดัไมุ่�ออก ย%าค�ดั ล9มุ่ง�าย (5) ดั านี้เศึรษฐก�จั ไดั แก� ค�าใชิ จั�ายในี้การร�กษาพยาบาล และค�าเส ยโอกาสจัากผู้ลงานี้ที่ �ดั อยลง

ถึ าควิามุ่เคร ยดัที่ �เก�ดัข�นี้อย,�ในี้ระดั�บปักต�จัะชิ�วิยให้ บ�คคลนี้�นี้เก�ดัการดั�นี้รนี้ต�อส, เพ9�อควิามุ่อย,�รอดั แต�ถึ าเก�ดัควิามุ่เคร ยดัในี้ระดั�บส,งกวิ�าปักต�จัะส�งผู้ลให้ บ�คคลนี้�นี้เก�ดัโรคต�าง ๆ ไดั อาที่�เชิ�นี้ โรคไข ห้วิ�ดั โรคไข ห้วิ�ดัให้ญ� โรคกระเพาะล%าไส ให้ญ�เปั5นี้แผู้ล โรคควิามุ่ดั�นี้โลห้�ตส,ง โรคห้�วิใจั โรคห้อบห้9ดั และโรคมุ่ะเร;งเปั5นี้ต นี้ จัะเห้;นี้ไดั วิ�าผู้ลเส ยในี้แต�ละดั านี้ของบ�คคลจัะเชิ9�อมุ่โยงก�นี้เปั5นี้ล,กโซึ่� และผู้ลเส ยเห้ล�านี้ ก;ไมุ่�ไดั กระที่บกระเที่9อนี้เฉพาะบ�คคลที่ �ตกอย,�ในี้ภาวิะเคร ยดัเที่�านี้�นี้ แต�จัะกระที่บและส�งผู้ลไปัส,�ผู้, คนี้รอบข าง ตลอดัจันี้ส�งคมุ่โดัยรวิมุ่อ กดั วิย ฉะนี้�นี้การค นี้ห้าวิ�ธี การที่ �จัะชิ�วิยลดัควิามุ่เคร ยดัในี้บ�คคลนี้�นี้ ย�อมุ่จัะเปั5นี้ห้นี้ที่างที่ �จัะลดัผู้ลกระที่บต�าง ๆ ในี้ที่างที่ �เส ยห้าย ที่�งต�อบ�คคลนี้�นี้เองและส�งคมุ่รอบข างไดั 1.8 ผลกระทบข้องสารเคิม�ตุ%อคิวามเคิร�ยด ฌอนี้คอฟิ (Shonkoff) เมุ่9�อต องเผู้ชิ�ญก�บสถึานี้การณ์)ที่ �มุ่ การค�กคามุ่เราต องห้าวิ�ธี การร�บมุ่9อและจั�ดัการก�บส��งค�กคามุ่นี้�นี้ งานี้วิ�จั�ยแสดังให้ เห้;นี้วิ�าปัระสบการณ์)เข มุ่ข นี้ก�บควิามุ่เคร ยดัร�นี้แรงสามุ่ารถึที่%าลายวิงจัรการพ�ฒนี้าสมุ่องที่ �ส�มุ่พ�นี้ธี)ก�บการตอบสนี้องต�อควิามุ่เคร ยดัการเร ยนี้ร, และควิามุ่จั%า ควิามุ่เคร ยดัเปั5นี้ส�วินี้ห้นี้��งของชิ วิ�ตปัระจั%าวิ�นี้ ร�างกายของเราตอบสนี้องโดัยการห้ล��งสารเคมุ่ และกระต� นี้วิงจัรสมุ่องเพ9�อปัร�บพฤต�กรรมุ่ สถึานี้การณ์)เคร ยดัสามุ่ารถึก�อให้ เก�ดัอ�นี้ตรายเก�ดัควิามุ่อดัที่นี้ ห้ร9อเก�ดัผู้ลในี้ที่างบวิก ข�นี้ก�บวิ�าร�างกายสามุ่ารถึตอบสนี้องต�อควิามุ่เคร ยดัไดั นี้านี้เที่�าใดั การเผู้ชิ�ญก�บควิามุ่เคร ยดัเก �ยวิข องก�บวิงจัรการที่%างานี้ในี้สมุ่องและระบบฮอร)โมุ่นี้ เมุ่9�อต องเผู้ชิ�ญก�บสถึานี้การณ์)ค�กคามุ่

43

ฮอร)โมุ่นี้ควิามุ่เคร ยดัจัะ๔กผู้ล�ตและห้ล��งออกมุ่าส�งส�ญญาณ์ไปัที่��วิร�างกายและสมุ่อง ฮอร)โมุ่นี้ที่ �ร �างกายผู้ล�ตออกมุ่าค9อ อดัร นี้าล นี้ (Adrenaline) และ คอร)ต�โซึ่ล(Cortisol) ฮอร)โมุ่นี้อดัร นี้าล นี้ใชิ ในี้การร�บมุ่9อก�บควิามุ่เคร ยดัที่ �เก�ดัในี้ที่�นี้ที่ ที่�นี้ใดัแบบฉ�กเฉ�นี้และดั%าเนี้�นี้ไปัในี้เวิลาอ�นี้ส�นี้ ฮอร)โมุ่นี้คอร)ต�โซึ่ลตอบสนี้องต�อควิามุ่เคร ยดัห้ลายๆ ร,ปัแบบชิ�วิยข�บเคล9�อนี้พล�งงานี้ของร�างกายและมุ่ ผู้ลระยะยาวิต�อวิงจัรปัระสาที่ที่ �เก �ยวิก�บอารมุ่ณ์)และควิามุ่จั%า ในี้ชิ�วิงปัIแรกๆ ของชิ วิ�ตสมุ่องมุ่ ควิามุ่อ�อนี้สามุ่ารถึดั�ดัแปัลงไดั ง�าย ดั�งนี้�นี้ปัระสบการณ์)ในี้ชิ�วิงปัIแรกๆ ของชิ วิ�ตจั�งมุ่ ผู้ลกระที่บต�อโครงสร างสมุ่อง สามุ่ารถึจั�ดัร,ปัแบบวิงจัรการตอบสนี้องต�อควิามุ่เคร ยดั พ ค (Peeke) ให้ ควิามุ่เห้;นี้เร9�องฮอร)โมุ่นี้อดัร นี้าล นี้และฮอร)โมุ่นี้คอร)ต�โซึ่ลแนี้วิที่างเดั ยวิก�บ ฌอนี้คอฟิ (Shonkoff) และให้ ควิามุ่เห้;นี้เพ��มุ่เต�มุ่วิ�าเมุ่9�อสถึานี้การณ์)เคร ยดัถึ,กจั�ดัการเร ยบร อย ฮอณ์)โมุ่นี้ที่�วิสองจัะถึ,กขจั�ดัออกจัากกระแสเล9อดัและระบบต�างๆในี้ร�างกายจัะกล�บเข าส,�ภาวิะปักต� ควิามุ่เคร ยดัเร9อร�งเปั5นี้พ�ษต�อระบบต�างๆ ในี้ร�างกาย ซึ่��งจัะที่%าให้ ร�างกายอ�อนี้แอต�อโรคไข ห้วิ�ดั ไข ห้วิ�ดัให้ญ�และโรคต�ดัเชิ9ออ9�นี้ๆ แล วิอาจัที่%าให้ เก�ดัอาการเห้นี้9�อยล า เส ยสมุ่าธี� ห้ล�บยาก ควิามุ่เคร ยดัเร9อร�งมุ่ ผู้ลกระที่บต�อพฤต�กรรมุ่การก�นี้ที่ �อาจัที่%าให้ เบ9�ออาห้ารห้ร9ออยากอาห้ารมุ่ากข�นี้ ควิามุ่เคร ยดัเร9อร�งนี้%ามุ่าซึ่��งโรคห้�วิใจั เบาห้วิานี้ และอ9�นี้ๆตลอดัจันี้พฤต�กรรมุ่ที่ �ไมุ่�ดั เชิ�นี้ การดั9�มุ่ส�ราอย�างห้นี้�ก อาโอโยะ (Aou) การที่%างานี้ของสมุ่องและเง9�อนี้ไขควิามุ่ส�มุ่พ�นี้ธี)ระห้วิ�างร�างกายและจั�ตใจัอย,�ภายใต อ�ที่ธี�พลของภาวิะแวิดัล อมุ่ที่างเคมุ่ พ9ชิสามุ่ารถึผู้ล�ตสารเคมุ่ ที่ �ลดัอาการเห้นี้9�อยล าและลดัการตอบสนี้องต�อควิามุ่เคร ยดัโดัยผู้�านี้ผู้ลกระที่บจัากระบบข างเค ยงและสมุ่องส�วินี้ไฮโปัธีาลามุ่�ส

44

ฟิาร�ส และคณ์ะ (Fariss et, al. 2005 : 94-95)

Mitochondria มุ่ บที่บาที่พ9นี้ฐานี้ในี้การผู้ล�ตพล�งงานี้ในี้ร,ปั ATP

ผู้�านี้ปัฏิ�ก�ร�ยา Oxidative Phosphorylation (OXPHOS) และนี้%าออกซึ่�เจันี้เข าไปัใชิ ที่%าให้ เก�ดัปัฏิ�ก�ร�ยา OXPHOS

ควิามุ่เคร ยดัจัากปัฏิ�ก�ร�ยาการใชิ ออกซึ่�เจันี้และควิามุ่เส ยห้ายของ Mitochondria จัากปัฏิ�ก�ร�ยาการใชิ ออกซึ่�เจันี้ ถึ,กนี้%ามุ่าใชิ เปั5นี้สาเห้ต�พ9นี้ฐานี้ของโรคต�างๆมุ่ากมุ่าย Mitochondria ในี้ภาวิะวิ�กฤต�จัะตอบสนี้องต�อควิามุ่เคร ยดัจัากปัฏิ�ก�ร�ยาการใข ออกซึ่�เจันี้ โดัยเปั5นี้ต�วิกลางในี้การข�บเซึ่ลตาย(พ�ษจัากควิามุ่เคร ยดัของปัฏิ�ก�ร�ยาการใชิ ออกซึ่�เจันี้)

ปัฏิ�ก�ร�ยาการใชิ ออกซึ่�เจันี้นี้%ามุ่าซึ่��งควิามุ่เคร ยดัอย�างร�นี้แรงในี้เซึ่ล รวิมุ่ที่�งการสล�บข�วิก�นี้ในี้ Mitochondrial lipid (

เชิ�นี้ Cardiolipin) Mitochondrial DNA

และ Mitochondrial Protein จัากการค นี้พบเมุ่9�อเร;วิๆนี้ ปัรากฏิวิ�า การกระต� นี้ให้ เก�ดัผู้นี้�ง Mitochondria อย�างห้นี้าแนี้�นี้ดั วิยวิ�ตามุ่�นี้ E

สามุ่ารถึต�อต านี้ควิามุ่เคร ยดัร�นี้แรงจัากปัฏิ�กร�ยาการใชิ ออกซึ่�เจันี้ 1.9 คิวามเคิร�ยดในสถานท��ท(างาน

สห้ภาพแรงงานี้โที่รคมุ่นี้าคมุ่ แคนี้นี้าดัา กล�าวิถึ�ง ควิามุ่เคร ยดัในี้สถึานี้ที่ �ที่%างานี้เปั5นี้ส��งก�ออ�นี้ตรายต�อส�ขภาพอย�างร ายแรง ควิามุ่เคร ยดัเปั5นี้ผู้ลรวิมุ่ของปัฏิ�กร�ยาตอบสนี้องของร�างกายและจั�ตใจัในี้สถึานี้การณ์)ที่ �ค�กคามุ่ห้ร9อที่ าที่าย ควิามุ่เคร ยดัเก�ดัข�นี้เมุ่9�อมุ่ การจั�บค,�ที่ �เลวิร ายระห้วิ�างควิามุ่ต องการในี้สถึานี้ที่ �ที่%างานี้ก�บควิามุ่เข มุ่ข นี้ในี้การควิบค�มุ่พนี้�กงานี้ ควิามุ่เคร ยดัจั�งเปั5นี้ผู้ลจัากควิามุ่ต องการที่�งที่างร�างกายและจั�ตใจัรวิมุ่ก�นี้ ควิามุ่เคร ยดัปักต� เก�ดัข�นี้เมุ่9�อมุ่ เห้ต�การณ์)ค�กคามุ่ห้ร9อที่ าที่าย มุ่ การดั%าเนี้�นี้การก�บเห้ต�ก�อควิามุ่เคร ยดั แล วิเห้ต�ปั�ญห้าก�อควิามุ่เคร ยดัห้มุ่ดัไปั เก�ดัการผู้�อนี้คลาย

45

ควิามุ่เคร ยดัร�นี้แรง เก�ดัข�นี้เมุ่9�อมุ่ เห้ต�การณ์)ค�กคามุ่ห้ร9อที่ าที่าย มุ่ การดั%าเนี้�นี้การก�บเห้ต�ก�อควิามุ่เคร ยดั แล วิเห้ต�ปั�ญห้าก�อควิามุ่เคร ยดัไมุ่�สามุ่ารถึจั�ดัการให้ ห้มุ่ดัไปัไดั ย�งคงดั%าเนี้�นี้ต�อไปัอ กยาวินี้านี้ กลายเปั5นี้การสรางควิามุ่เคร ยดัสะสมุ่เปั5นี้เวิลานี้านี้ ปัฏิ�ก�ร�ยาตอบสนี้องควิามุ่เคร ยดัก�อให้ เก�ดัการเพ��มุ่ส,งของควิามุ่ดั�นี้โลห้�ต การเพ��มุ่ส,งของกระบวินี้การเผู้าผู้ลาญอาห้ารให้ เก�ดัพล�งงานี้ เพ��มุ่ไขมุ่�นี้แลกรดัไขมุ่�นี้ในี้กระแสโลห้�ต เพ��มุ่กรดัในี้กระเพาะอาห้าร เพ��มุ่ระดั�บนี้%าตาลในี้กระแสโลห้�ต เก�ดัการอ�กเสบเฉพาะที่ � การเกร;งของกล ามุ่เนี้9อและมุ่ เห้ง9�อออกมุ่าก สาเห้ต�ของควิามุ่เคร ยดัในี้สถึานี้ที่ �ที่%างานี้ไดั แก� ควิามุ่ไมุ่�แนี้�นี้อนี้ การขาดัการต�ดัส�นี้ใจั มุ่ การส�งเกตการณ์)อย�างต�อเนี้9�อง มุ่ การค�กคามุ่ การร�งแก การร�งควิานี้ ขาดัการฝุ่Kก การเร�งร�ดัและกดัดั�นี้ในี้ที่ �ที่%างานี้ การควิบรวิมุ่ก�จัการ การปัร�บโครงสร างธี�รก�จั และการลดัจั%านี้วินี้พนี้�กงานี้ และการไมุ่�ต�อส�ญญา ปั�จัจั�ยเห้ล�านี้ ก�อให้ เก�ดัควิามุ่เคร ยดัร�นี้แรงในี้สถึานี้มุ่ �ที่%างานี้และอาจัก�อให้ เก�ดัโรคห้�วิใจั โรคซึ่�มุ่เศึร า และการก�อให้ เก�ดัควิามุ่เคร ยดัซึ่%าซึ่ อนี้ ผู้ลกระที่บจัากควิามุ่เคร ยดั ไดั แก� ปัวิดัศึ รษะ ต�ง และระคายเค9อง เจั;บห้นี้ าอก/ที่ อง กล ามุ่เนี้9อ และข อต�อ นี้%าห้นี้�กเพ��มุ่/ลดั นี้อนี้ห้ล�บยาก และเห้นี้9�อยล า เพ��มุ่การใชิ ยาและแอลกอฮอล) ควิามุ่ต องการที่างเพศึผู้�ดัปักต� เก�ดัควิามุ่ค�ดัฆ่�าต�วิตาย เก�ดัโรคควิามุ่ดั�นี้โลห้�ตส,งและเบาห้วิานี้ ซึ่�มุ่เศึร า วิ�ตกก�งวิล และห้วิาดัระแวิง 1.10 การประเม นคิวามเคิร�ยด ควิามุ่เคร ยดัเปั5นี้ภาวิะควิามุ่กดัดั�นี้ที่ �เราไมุ่�สามุ่ารถึส�งเกตเห้;นี้ไดั แต�เมุ่9�อบ�คคลร, ส�กเคร ยดัจัะมุ่ ปัฏิ�ก�ร�ยาตอบสนี้องต�อควิามุ่เคร ยดั 4 ที่าง ค9อ ดั านี้ควิามุ่ค�ดั ดั านี้อารมุ่ณ์) ดั านี้พฤต�กรรมุ่ และดั านี้สร ระ ดั�งนี้�นี้ เราจั�งสามุ่ารถึปัระเมุ่�นี้ควิามุ่เคร ยดั โดัยการวิ�ดั

46

จัากปัฏิ�ก�ร�ยาตอบสนี้องเห้ล�านี้ ซึ่��งพอจัะสร�ปัไดั 4 วิ�ธี (กรมุ่ส�ขภาพจั�ต.

2546 : 19-20 ) ดั�งนี้ 1.10.1 การให้ บ�คคลรายงานี้เก �ยวิก�บตนี้เอง (self-report) เชิ�นี้ การตอบแบบสอบถึามุ่ (questionnaire) แบบส�มุ่ภาษณ์) แบบส%ารวิจัห้ร9อแบบที่ดัสอบมุ่าตรฐานี้ที่ �สร างข�นี้ และมุ่ การห้าค�ณ์ภาพของแบบที่ดัสอบเห้ล�านี้�นี้ ที่�งในี้ดั านี้ควิามุ่เที่ �ยง และควิามุ่ตรง แบบที่ดัสอบควิามุ่เคร ยดัที่ �ใชิ ก�นี้ เชิ�นี้

แบบสอบถึามุ่ SCL-90 (Symptom Check

List 90) ปัระกอบดั วิยข อค%าถึามุ่ 90 ข อ ชินี้�ดั 5 สเกลใชิ วิ�ดัควิามุ่ผู้�ดัปักต�ดั านี้จั�ตใจัวิ�ดัควิามุ่เคร ยดัที่ �แสดังออกที่างร�างกาย (Somatization) อาการย%าค�ดัย%าที่%าควิามุ่ร, ส�กไวิต�อผู้, อ9�นี้ อาการเศึร า วิ�ตกก�งวิล ควิามุ่ร, ส�กไมุ่�เปั5นี้มุ่�ตร ควิามุ่ค�ดั ห้วิาดัระแวิง ควิามุ่ห้ลงผู้�ดัและปัระสาที่ห้ลอนี้

แบบสอบถึามุ่ CMI (Cornell Medical

Index) เปั5นี้แบบส%ารวิจัส�ขภาพจั�ตที่��วิ ๆ ไปัปัระกอบดั วิยข อค%าถึามุ่ ใชิ� ห้ร9อ ไมุ่�ใชิ� จั%านี้วินี้ 195 ข อ ในี้แบบสอบถึามุ่จัะถึามุ่ถึ�งภาวิะที่างจั�ต ค9อ จัะถึามุ่ภาวิะควิามุ่เศึร า ควิามุ่วิ�ตกก�งวิล ควิามุ่ร, ส�กไวิต�อส��งเร า ควิามุ่ร, ส�กโกรธี และควิามุ่ร, ส�กเคร ยดั ซึ่��งเปั5นี้ปัระเภที่การวิ�ดัอาการแสดังควิามุ่เจั;บปั>วิยที่างจั�ต

แบบส%ารวิจั HOS (Health Opinion

Survey) เปั5นี้แบบส%ารวิจัเก �ยวิก�บส�ขภาพกาย มุ่ ข อค%าถึามุ่จั%านี้วินี้ 20 ข อ ซึ่��งถึามุ่เก �ยวิก�บอาการผู้�ดัปักต�ที่างร�างกายจั%านี้วินี้ 18 ข อ อ ก 2 ข อ ถึามุ่เก �ยวิก�บจั�ตใจัที่ �แสดังออกถึ�งผู้ลของการปัร�บต�วิต�อควิามุ่เคร ยดั แบบปัระเมุ่�นี้ควิามุ่เคร ยดั SOS

(Symptoms of Stress Inventory) เปั5นี้แบบส%ารวิจัเพ9�อปัระเมุ่�นี้ระดั�บควิามุ่เคร ยดัของภาควิ�ชิาการพยาบาลจั�ตส�งคมุ่มุ่ห้าวิ�ที่ยาล�ยวิอชิ�งต�นี้ ปัระเที่ศึสห้ร�ฐอเมุ่ร�กา ดั�ดัแปัลงมุ่าจัาก

47

Cornell Medical Index มุ่ ข อค%าถึามุ่จั%านี้วินี้ 107 ข อ เห้มุ่าะก�บการใชิ ศึ�กษาในี้กล��มุ่คนี้ที่ �ปัฏิ�บ�ต�งานี้ในี้สถึาบ�นี้ที่ �ที่%างานี้ที่ �เคร ยดัและเปั5นี้ภาระ เชิ�นี้ ผู้, ปัฏิ�บ�ต�งานี้ดั านี้ธี�รก�จัการเง�นี้ ธีนี้าคาร ต%ารวิจั พยาบาลในี้ห้อผู้, ปั>วิยห้นี้�ก เปั5นี้ต นี้ แบบวิ�ดัควิามุ่เคร ยดัของสวินี้ปัร�ง (SPST 60)

ปัระกอบดั วิยข อค%าถึามุ่ 60 ข อ ที่ � โรงพยาบาลสวินี้ปัร�ง พ�ฒนี้าและห้าค�าควิามุ่เชิ9�อมุ่��นี้ไดั .70 และค�าควิามุ่ถึ,กต องตามุ่สภาพ ส%าห้ร�บคนี้ไที่ยมุ่ ค�านี้ อยกวิ�า .27 ปัระกอบดั วิยข อค%าถึามุ่ต�าง ๆ ที่ �ศึ�กษาสภาวิะควิามุ่เคร ยดั 3 ปัระเดั;นี้ ค9อ 1)วิ�ดัระดั�บควิามุ่ไวิต�อควิามุ่เคร ยดัจั%านี้วินี้ 12 ข อ 2) วิ�ดัที่ �มุ่าห้ร9อสาเห้ต�ที่ �ที่%าให้ เคร ยดั จั%านี้วินี้ 24 ข อ และ 3) วิ�ดัอาการของควิามุ่เคร ยดั จั%านี้วินี้ 24 ข อ แบ�งควิามุ่เคร ยดัออกเปั5นี้ 4 ระดั�บ ค9อ ระดั�บต%�า ระดั�บปัานี้กลาง ระดั�บส,ง และระดั�บส,งมุ่าก

ในี้การวิ�จั�ยคร�งนี้ ผู้, วิ�จั�ยเล9อกใชิ แบบวิ�ดัควิามุ่เคร ยดัสวินี้ปัร�ง (SPST –60) ซึ่��งไดั รายละเอ ยดัในี้การวิ�ดัระดั�บควิามุ่ไวิต�อควิามุ่เคร ยดั(เปัราะบาง) วิ�ดัที่ �มุ่าห้ร9อสาเห้ต�ที่ �ที่%าให้ เคร ยดั และวิ�ดัอาการของควิามุ่เคร ยดั โดัยแบ�งระดั�บควิามุ่เคร ยดัเปั5นี้ 4 ระดั�บ ค9อ ระดั�บต%�า ระดั�บปัานี้กลาง ระดั�บส,ง และระดั�บร�นี้แรง

1.10.2 การใชิ เที่คนี้�คที่างการฉายภาพ (Projective

Techniques) เปั5นี้การวิ�ดัการตอบสนี้องของบ�คคลที่ �มุ่ ต�อส��งเร าที่ �ก%าห้นี้ดัให้ เปั5นี้การฉายภาพของบ�คคลนี้�นี้ผู้�านี้การตอบสนี้องของเขา เชิ�นี้ แบบที่ดัสอบ Rorschach แบบที่ดัสอบ TAT (Thematic Apperception Test) การวิ�ดัโดัยวิ�ธี นี้ ต องอาศึ�ยควิามุ่เชิ �ยวิชิาญเฉพาะในี้การแปัลผู้ล ซึ่��งไดั ร�บการฝุ่Kกฝุ่นี้มุ่าเปั5นี้พ�เศึษ

1.10.3 การใชิ การส�งเกต (Observation) เราสามุ่ารถึจัะส�งเกตไดั จัากพฤต�กรรมุ่ที่ �

48

แสดังออกเมุ่9�อบ�คคลตกอย,�ในี้ภาวิะควิามุ่เคร ยดั เชิ�นี้ พ,ดัจัาเกร ยวิกราดั เบ9�ออาห้าร นี้อนี้ไมุ่�ห้ล�บ ไมุ่�มุ่ สมุ่าธี� ปัระส�ที่ธี�ภาพในี้การที่%างานี้ลดันี้ อยลง ห้ร9อส�งเกตจัากภาษาที่�าที่าง เชิ�นี้ ถึอนี้ห้ายใจับ�อย ๆ ส ห้นี้ าแวิวิตา นี้%าเส ยง ห้ร9อที่�านี้��ง เปั5นี้ต นี้

1.10.4 การวิ�ดัการเปัล �ยนี้แปัลงที่างสร ระ (Neurophysiological change ) เปั5นี้การวิ�ดัการเปัล �ยนี้แปัลงที่างร�างกาย เชิ�นี้ อ�ตราการเต นี้ของห้�วิใจั อ�ตราการห้ายใจั ควิามุ่ดั�นี้โลห้�ต ควิามุ่ต�งของกล ามุ่เนี้9อ (EMG

Biofeedback) เปั5นี้ต นี้ การวิ�ดัดั วิยวิ�ธี นี้ ต องใชิ ผู้, เชิ �ยวิชิาญและเคร9�องมุ่9อที่ �มุ่ ปัระส�ที่ธี�ภาพ

2. ว ธี�เผช ญคิวามเคิร�ยด

2.1 คิวามหมายข้องว ธี�เผช ญคิวามเคิร�ยด 2.1.1 ลาซึ่าล�ส และโฟิล)คแมุ่นี้ (Lazarus &

Folkman. 1984 : 14-154) ไดั กล�าวิถึ�ง ควิามุ่เคร ยดัวิ�า เปั5นี้กระบวินี้การที่ �บ�คคลใชิ ในี้การจั�ดัการ ควิบค�มุ่ ห้ร9อลดัควิามุ่ร�นี้แรงของสถึานี้การณ์)ต�าง ๆ ที่ �มุ่ากระที่บต�วิบ�คคล 2.1.2 ก�ต�กร มุ่ ที่ร�พย) (2541 : 12) ไดั ให้ ควิามุ่ห้มุ่ายของการเผู้ชิ�ญควิามุ่เคร ยดัวิ�า เปั5นี้กระบวินี้การที่ �บ�คคลใชิ ควิามุ่สามุ่ารถึที่างปั�ญญาค�ดั และกระที่%าเพ9�อที่ �จัะจั�ดัการก�บสถึานี้การณ์)ต�าง ๆ ที่ �มุ่าค�กคามุ่ เพ9�อให้ ควิามุ่ร�นี้แรงห้ร9อควิามุ่ร, ส�กถึ,กกดัดั�นี้นี้�นี้ผู้�อนี้คลายลงห้ร9อห้ายไปัเมุ่9�อบ�คคลมุ่ ปัฏิ�ส�มุ่พ�นี้ธี)ก�บส��งแวิดัล อมุ่และปัระเมุ่�นี้เห้ต�การณ์)ที่ �เก�ดัข�นี้วิ�าเปั5นี้ควิามุ่เคร ยดับ�คคลจัะเล9อกใชิ วิ�ธี ในี้การเผู้ชิ�ญควิามุ่เคร ยดั ผู้ลล�พธี)ที่ �ตามุ่มุ่าอาจัเห้มุ่9อนี้ก�นี้ห้ร9อแตกต�างก�นี้ก;ไดั ซึ่��งข�นี้อย,�ก�บปั�จัจั�ยห้ลายปัระการ ไดั แก� ปั�จัจั�ยส��งแวิดัล อมุ่ ปั�จัจั�ยส�วินี้บ�คคล และปั�จัจั�ยใกล ชิ�ดั

สร�ปัไดั วิ�า การเผู้ชิ�ญควิามุ่เคร ยดั ห้มุ่ายถึ�ง ข�นี้ตอนี้ห้ร9อกระบวินี้การที่ �บ�คคลใชิ ในี้การจั�ดัการก�บสถึานี้การณ์)ต�าง ๆ ที่ �มุ่ากระที่บ

49

ต�วิบ�คคล ซึ่��งในี้การเผู้ชิ�ญควิามุ่เคร ยดับ�คคลจัะใชิ วิ�ธี การที่ �แตกต�างก�นี้ เพ9�อที่ �จัะที่%าให้ ต�วิเองปัร�บต�วิไดั และดั%ารงชิ วิ�ตอย,�ในี้ส�งคมุ่ไดั อย�างมุ่ ควิามุ่ส�ข

2.2 แนวคิวามคิ ดและร+ปแบบข้องว ธี�เผช ญคิวามเคิร�ยด

วิ�ธี การเผู้ชิ�ญควิามุ่เคร ยดับางคนี้เร ยกวิ�า ล�กษณ์ะนี้�ส�ยที่นี้ที่านี้ (Hardy characteristic)

ห้มุ่ายถึ�ง ล�กษณ์ะนี้�ส�ยที่ �มุ่ ควิามุ่อดัที่นี้และที่นี้ที่านี้เปั5นี้ล�กษณ์ะนี้�ส�ยที่ �ร �บมุ่9อก�บควิามุ่เคร ยดัไดั ดั บ�คคลควิรฝุ่Kกฝุ่นี้ตนี้เองให้ มุ่ ล�กษณ์ะนี้�ส�ยที่นี้ที่านี้อย�างต�อเนี้9�อง ปัระกอบดั วิย

2.2.1มุ่ การควิบค�มุ่ส�วินี้บ�คคลที่ �ดั (Good personal

control) ไดั แก� การควิบค�มุ่ 5 ปัระการต�อไปันี้ 1) การควิบค�มุ่ดั วิยการพ�จัารณ์าย อนี้ห้ล�ง (Retrospective control) เปั5นี้การควิบค�มุ่ดั วิยการพ�จัารณ์าวิ�าที่ �จัร�งแล วิสาเห้ต�ที่ �ที่%าให้ เก�ดัควิามุ่เคร ยดัค9ออะไร ยกต�วิอย�าง เชิ�นี้ ถึ าพ�จัารณ์าแล วิพบวิ�า การเง�นี้ตกต%�าจันี้ที่%าให้ เคร ยดัไปัห้มุ่ดัที่�งครอบคร�วิก;เพราะต�วิเองมุ่ แต�ดั9�มุ่เห้ล าเมุ่ายา ก;จัะไดั ก%าห้นี้ดัแนี้วิที่างปัร�บต�วิให้ เข าก�บควิามุ่เคร ยดัไดั อย�างถึ,กต อง 2) การควิบค�มุ่สนี้เที่ศึ (Information

control) เปั5นี้การควิบค�มุ่ดั วิยการค นี้ห้าสนี้เที่ศึให้ มุ่ากเพ ยงพอเพ9�อใชิ ในี้การที่%านี้ายเห้ต�การณ์)ข างห้นี้ า อย�างไรก;ตามุ่การไดั สนี้เที่ศึมุ่าก ๆ จันี้ที่%าให้ เก�ดัควิามุ่ส�บสนี้และเก�ดัควิามุ่วิ�ตกก�งวิลมุ่ากข�นี้มุ่�ใชิ�เปั5นี้การควิบค�มุ่สนี้เที่ศึที่ �ดั 3) การควิบค�มุ่การค�ดัการอ�านี้การเข าใจั (Cognitive control) เปั5นี้การควิบค�มุ่โดัยการปัระมุ่วิลควิามุ่ค�ดั

50

ห้ร9อการปัระมุ่วิลกลย�ที่ธี)ที่ �จัะดั�ดัแปัลงผู้ลของควิามุ่เคร ยดัห้ร9ออ กนี้�ยห้นี้��งเปั5นี้การห้าที่างออกที่ �เปั5นี้ที่างบวิกห้ลาย ๆ ที่าง 4) การควิบค�มุ่การต�ดัส�นี้ใจั (Decisional

control) เปั5นี้การควิบค�มุ่การต�ดัส�นี้ใจัเล9อกวิ�ธี ที่ �จัะร�บมุ่9อก�บควิามุ่เคร ยดั

5) การควิบค�มุ่พฤต�กรรมุ่ (Behavioral

control) เปั5นี้การควิบค�มุ่โดัยการก%าห้นี้ดัพฤต�กรรมุ่ที่ �จัะกระที่%าเพ9�อบรรเที่าห้ร9อก%าจั�ดัควิามุ่เคร ยดัให้ ห้มุ่ดัไปัก�บการควิบค�มุ่ควิามุ่เคร ยดัที่ �ดั ควิรจัะเก�ดัจัากควิามุ่ร, ส�กที่ �วิ�าการควิบค�มุ่ควิามุ่เคร ยดันี้�นี้นี้�าจัะมุ่าจัากในี้ต�วิบ�คคล (Internal Locus of control) อย�างไรก;ตามุ่มุ่ เห้ต�การณ์)บางอย�างเห้มุ่9อนี้ก�นี้ การควิบค�มุ่ควิามุ่เคร ยดัจัะก%าก��งระห้วิ�างการควิบค�มุ่ที่ �มุ่าจัากภายในี้และการควิบค�มุ่ที่ �มุ่าจัากภายนี้อกต�วิบ�คคล มุ่ การควิบค�มุ่ส�วินี้บ�คคลดั จัะที่%าให้ ตนี้เองร, ส�กวิ�าตนี้เองมุ่ ปัระส�ที่ธี�ภาพ (self efficacy) ค9อ ตนี้เองร, ส�กวิ�าตนี้เองสามุ่ารถึปัระสบควิามุ่ส%าเร;จัในี้ส��งที่ �ต องการจัะที่%า ฝุ่Kกฝุ่นี้ตนี้เองให้ ร, จั�กยอมุ่ร�บที่ �จัะผู้,กมุ่�ดัตนี้เอง (commitment) ก�บเห้ต�การณ์) การยอมุ่ร�บที่ �จัะผู้,กมุ่�ดัตนี้เองก�บเห้ต�การณ์)จัะที่%าให้ ตนี้เองเข าใจัจั�ดัมุ่��งห้มุ่ายของเห้ต�การณ์) ห้ร9อ เข าใจัจั�ดัมุ่��งห้มุ่ายของบ�คคลอ9�นี้พร อมุ่ที่ �จัะเข าร�วิมุ่ในี้เห้ต�การณ์)นี้�นี้ห้ร9อพร อมุ่ที่ �จัะเข าร�วิมุ่ก�บบ�คคลนี้�นี้ พร อมุ่ที่ �จัะขอค%าปัร�กษาห้าร9อก�บบ�คคลอ9�นี้เพ9�อขอควิามุ่ชิ�วิยเห้ล9อที่%าให้ ตนี้เองไมุ่�ยอมุ่แพ ง�าย ๆ ต�อควิามุ่เคร ยดัฝุ่Kกฝุ่นี้ให้ ตนี้เองร, ส�กวิ�าควิามุ่เคร ยดัก%าล�งที่ าที่าย (challenge) ควิามุ่สามุ่ารถึของตนี้เอง ห้มุ่ายควิามุ่วิ�า บ�คคลควิรจัะมุ่ ควิามุ่ร, ส�กวิ�าควิามุ่เคร ยดัห้ร9อการเปัล �ยนี้แปัลงเปั5นี้ต�วิกระต� นี้ให้ ต�วิบ�คคลเต�บโตมุ่ากกวิ�าจัะเปั5นี้การค�กคามุ่ควิามุ่ร, ส�กปัลอดัภ�ย 2.2.2 ล�กษณ์ะอย�างอ9�นี้ที่ �จัะชิ�วิยบรรเที่าควิามุ่เคร ยดั ไดั แก� 1) ฝุ่Kกฝุ่นี้ให้ ตนี้เองมุ่ sense of

coherence ห้มุ่ายควิามุ่วิ�าเปั5นี้บ�คคลที่ �มุ่ แนี้วิโนี้ มุ่วิ�าจัะมุ่องโลกของ

51

ตนี้เองวิ�าเข าใจัไดั (comprehensible) จั�ดัการไดั (manageable) และมุ่ ควิามุ่ห้มุ่าย (meaningful) บางที่�านี้ก;แนี้ะนี้%าวิ�าต องฝุ่Kกฝุ่นี้ตนี้เองให้ มุ่ ควิามุ่สามุ่ารถึ resilience กล�าวิค9อ ในี้ขณ์ะที่ �ที่�กข)ใจั บ�คคลควิรจัะมุ่ ควิามุ่พยายามุ่ที่ �จัะต องห้าสาเห้ต�ที่ �ที่%าให้ เก�ดัควิามุ่ที่�กข)ใจั แล วิพยายามุ่ปัร�บสภาพตนี้เองให้ ห้ายจัากควิามุ่ที่�กข)ใจั ควิามุ่สามุ่ารถึอย�างนี้ ปัระกอบดั วิยการมุ่ ที่�กษะที่างส�งคมุ่ดั เปั5นี้มุ่�ตรก�บบ�คคลอ9�นี้ง�ายอารมุ่ณ์)นี้�ส�ยเปั5นี้แบบง�าย ๆ ที่%าให้ ควิามุ่ส�มุ่พ�นี้ธี)ก�บครอบคร�วิดั ควิามุ่ส�มุ่พ�นี้ธี)ก�บชิ�มุ่ชินี้ก;ดั มุ่ ควิามุ่ภาคภ,มุ่�ใจัตนี้เอง มุ่ การควิบค�มุ่ส�วินี้บ�คคลดั ส�มุ่ฤที่ธี�Hผู้ลส,ง (high achiever) ที่%าอะไรก;ที่%าไดั ดั ล�กษณ์ะนี้�ส�ยในี้ห้�วิข อนี้ บางอย�างก;คล ายล�กษณ์ะนี้�ส�ยที่นี้ที่านี้ดั�งที่ �กล�าวิมุ่าแล วิ เพ ยงแต�นี้�กที่ฤษฎี ไดั เต�มุ่ล�กษณ์ะนี้�ส�ยบางอย�างเข าไปัแล วิบ�ญญ�ต�ศึ�พที่)เร ยกข�นี้มุ่าให้มุ่�เที่�านี้�นี้ 2) ฝุ่Kกฝุ่นี้ให้ ตนี้เองไดั ร�บการสนี้�บสนี้�นี้ที่างส�งคมุ่ (social support) การสนี้�บสนี้�นี้ที่างส�งคมุ่ ห้มุ่ายถึ�ง การไดั ร�บเก ยรต� (esteem support) จัากบ�คคลอ9�นี้ การที่ �บ�คคลอ9�นี้เห้;นี้ดั วิยก�บควิามุ่ค�ดัห้ร9อเห้;นี้ดั วิยก�บอารมุ่ณ์)ของตนี้เอง การที่ �บ�คคลอ9�นี้ให้ สนี้เที่ศึและค%าแนี้ะนี้%า ปัระการส�ดัที่ ายการไดั ร�บควิามุ่สนี้�บสนี้�นี้ที่างส�งคมุ่ ที่%าให้ บ�คคลร, ส�กวิ�าตนี้เองเปั5นี้สมุ่าชิ�กห้นี้��งของส�งคมุ่และการมุ่ ก�จักรรมุ่ร�วิมุ่ก�นี้ ซึ่��งการสนี้�บสนี้�นี้ที่างส�งคมุ่ที่ �ดั มุ่�ไดั ห้มุ่ายถึ�งการชิ�วิยเห้ล9อที่�งห้มุ่ดั ค9อการให้ ก%าล�งใจัแล วิผู้ล�กดั�นี้ให้ บ�คคลที่ �ก%าล�งวิ�กฤต�ชิ�วิยเห้ล9อตนี้เองต�อไปั 3) ฝุ่Kกฝุ่นี้ตนี้เองบร�ห้ารเวิลาไดั อย�างเห้มุ่าะสมุ่ ค9อ มุ่ จั�ดัมุ่��งห้มุ่ายและที่ราบวิ�าแต�ละวิ�นี้ตนี้เองจัะต องกระที่%าก�จักรรมุ่อะไรบ าง และจั�ดัตารางเวิลาให้ แต�ละก�จักรรมุ่โดัยไมุ่�ขาดัตกบกพร�องก�จักรรมุ่ที่ �ส%าค�ญก;ให้ อย,�ในี้ล%าดั�บต นี้ ๆ 4) ฝุ่Kกฝุ่นี้ให้ ตนี้เองมุ่ ส�ขภาพแข;งแรงดั วิยการออกก%าล�งกาย แมุ่ ในี้ขณ์ะนี้ เราย�งไมุ่�ที่ราบวิ�าส�ขภาพแข;ง

52

แรงดั วิยการออกก%าล�งกายจัะชิ�วิยลดัควิามุ่เคร ยดัไดั อย�างไร แต�เราพบวิ�าบ�คคลที่ �ส�ขภาพแข;งแรงจัากการออก%าล�งกายจัะไมุ่�วิ�ตกก�งวิลง�าย ไมุ่�ซึ่�มุ่เศึร าง�าย ไมุ่�เคร ยดัง�าย และไมุ่�เปั5นี้โรคที่างกายที่ �มุ่ สาเห้ต�มุ่าจัากควิามุ่เคร ยดั เชิ�นี้ ไมุ่�เปั5นี้โรคห้�วิใจัและห้ลอดัเล9อดั เปั5นี้ต นี้ 5) ฝุ่Kกฝุ่นี้ตนี้เองให้ ผู้�อนี้คลาย (relaxation) อย,�เสมุ่อ การผู้�อนี้คลายจัะชิ�วิยลดัควิามุ่เคร ยดัของกล ามุ่เนี้9อ และลดัก�จักรรมุ่ที่างสร ระวิ�ที่ยาลง และก;จัะชิ�วิยกระต� นี้ควิามุ่ค�ดัที่ �ดั ๆ ให้ เก�ดัข�นี้ 6) ฝุ่Kกฝุ่นี้ตนี้เองดั,แบบอย�างจัากคนี้อ9�นี้ (modeling) บางคร�งวิ�ธี การที่ �คนี้อ9�นี้ใชิ ในี้การแก ปั�ญห้าก;อาจัจัะนี้%ามุ่าใชิ เปั5นี้แบบอย�างในี้การแก ปั�ญห้าของตนี้เองไดั 7) ใชิ ยาปัระเภที่คลายเคร ยดั ห้ากอาการเคร ยดัไมุ่�ดั ข�นี้ห้ล�งจัากใชิ วิ�ธี ต�าง ๆ ข างต นี้แล วิ คงมุ่ ควิามุ่จั%าเปั5นี้จัะต องพบแพที่ย)เพ9�อใชิ ยาคลายเคร ยดัต�อไปั 2.2.3 กระบวินี้การเผู้ชิ�ญควิามุ่เคร ยดั (Coping process) เปั5นี้ควิามุ่พยายามุ่ที่างดั านี้สต�ปั�ญญาและพฤต�กรรมุ่ที่ �จัะจั�ดัการก�บควิามุ่ต องการที่ �เฉพาะเจัาะจังที่�งภายนี้อกและภายในี้ที่ �ถึ,กปัระเมุ่�นี้วิ�าต องใชิ แห้ล�งปัระโยชินี้)ที่ �มุ่ อย,�อย�างเต;มุ่ที่ �ห้ร9อเก�นี้ก%าล�งของแห้ล�งที่ �มุ่ อย,� การเผู้ชิ�ญควิามุ่เคร ยดัที่ �เปั5นี้กระบวินี้การที่ �เปัล �ยนี้แปัลงตลอดัเวิลาในี้กระบวินี้การเผู้ชิ�ญควิามุ่เคร ยดั มุ่ ล�กษณ์ะส%าค�ญ 3 ปัระการ 1) ในี้การส�งเกตและการปัระเมุ่�นี้จัะใชิ ควิามุ่ส%าค�ญก�บส��งที่ �บ�คคลนี้�นี้ค�ดัห้ร9อ กระที่%าอย�างแที่ จัร�ง 2) ส��งที่ �บ�คคลนี้�นี้ค�ดัห้ร9อกระที่%าอย�างแที่ จัร�งนี้�นี้ตรวิจัสอบไดั จัากสถึานี้การณ์)ห้ร9อบร�บที่ที่ �เฉพาะเจัาะจัง (Specific context) เที่�านี้�นี้เนี้9�องจัากพฤต�กรรมุ่ห้ร9อวิ�ธี การเผู้ชิ�ญควิามุ่เคร ยดัจัะเก�ดัข�นี้ในี้เง9�อนี้ไขที่ �เฉพาะเจัาะจังเที่�านี้�นี้ กาตรวิจัสอบที่ �

53

ง�ายที่ �ส�ดัค9อ การโยงควิามุ่ส%าค�ญระห้วิ�างพฤต�กรรมุ่ห้ร9อวิ�ธี การเผู้ชิ�ญควิามุ่เคร ยดันี้�นี้ ๆ ก�บควิามุ่ต องการที่ �เก�ดัข�นี้ในี้บร�บที่นี้�นี้ 3) การเผู้ชิ�ญควิามุ่เคร ยดัเปั5นี้กระบวินี้การที่ �ห้มุ่ายถึ�งการเปัล �ยนี้แปัลงในี้ควิามุ่ค�ดัและการกระที่%าในี้แง�มุ่�มุ่ของการเผู้ชิ�ญห้นี้ า (Encounter) อย�างเปั=ดัเผู้ยในี้คร�งห้นี้��งบ�คคลอาจัจัะเชิ9�อถึ9อห้ร9อใชิ วิ�ธี การเผู้ชิ�ญควิามุ่เคร ยดัอย�างห้นี้��ง เชิ�นี้ การปัฏิ�เสธีในี้คร�งแรกแต�ในี้คร�งห้ล�งจัะใชิ วิ�ธี การเผู้ชิ�ญควิามุ่เคร ยดัวิ�ธี อ9�นี้ เชิ�นี้ วิ�ธี การแก ไขปั�ญห้า เปั5นี้ต นี้ ที่�งนี้ ข�นี้อย,�ก�บการเปัล �ยนี้แปัลงในี้การปัฏิ�ส�มุ่พ�นี้ธี)ระห้วิ�างบ�คคลและส��งแวิดัล อมุ่ จัะเห้;นี้ไดั วิ�าธีรรมุ่ชิาต�ของการเผู้ชิ�ญควิามุ่เคร ยดัเปั5นี้กระบวินี้การที่ �เปัล �ยนี้แปัลงกล�บไปักล�บมุ่าอย,�ตลอดัเวิลาในี้การเผู้ชิ�ญควิามุ่เคร ยดันี้ จัะเก�ดัข�นี้เก �ยวิก�บกระบวินี้การการใชิ สต�ปั�ญญาควิามุ่ร, ในี้การปัระเมุ่�นี้ 2.2.4 วิ�ธี การเผู้ชิ�ญควิามุ่เคร ยดั (Coping

strategies) สร�ปัออกไดั เปั5นี้ 2 ชินี้�ดั ค9อ วิ�ธี การเผู้ชิ�ญควิามุ่เคร ยดัแบบมุ่��งแก ไขปั�ญห้า (Problem-focused coping) และวิ�ธี การเผู้ชิ�ญควิามุ่เคร ยดัชินี้�ดัที่ �มุ่��งปัร�บสภาพอารมุ่ณ์) (Emotional-

focused coping) (พ�ชิราพรรณ์ ที่�พวิงศึา. 2542 : 30-31 )

1) วิ�ธี การเผู้ชิ�ญควิามุ่เคร ยดัชินี้�ดัมุ่��งแก ปั�ญห้า (Problem-focused coping) เปั5นี้วิ�ธี การแก ไขปั�ญห้าโดัยตรง วิ�ธี นี้ จัะใชิ สต�ปั�ญญาในี้การศึ�กษาห้าข อมุ่,ลห้าสาเห้ต�ของปั�ญห้าและวิ�ธี การแก ไข ซึ่��งอาจัจัะไดั จัากปัระสบการณ์)ห้ร9อการเร ยนี้ร, เพ9�อที่ �จัะจั�ดัการแก ปั�ญห้า ที่�งปั�ญห้าที่ �เก�ดัจัากต�วิบ�คคลและจัากส��งแวิดัล อมุ่ บ�คคลจัะเล9อกวิ�ธี เผู้ชิ�ญชินี้�ดันี้ เมุ่9�อปัระเมุ่�นี้สถึานี้การณ์)นี้�นี้วิ�าสามุ่ารถึที่ �จัะเปัล �ยนี้แปัลงไดั 2) การเผู้ชิ�ญควิามุ่เคร ยดัที่ �มุ่��งปัร�บอารมุ่ณ์) (Emotional-focused coping) เปั5นี้วิ�ธี การที่ �พยายามุ่ปัร�บอารมุ่ณ์)เคร ยดั ซึ่��งเปั5นี้ผู้ลมุ่าจัากเห้ต�การณ์)ที่ �ก�อให้ เก�ดัควิามุ่เคร ยดั โดัยการไมุ่�ยอมุ่ร�บสถึานี้การณ์) เชิ�นี้ อาจัจัะลดั

54

ควิามุ่เคร ยดัโดัยการดั9�มุ่ส�ราเมุ่9�อที่ราบวิ�าตนี้เองเปั5นี้โรคร ายแรง การเผู้ชิ�ญควิามุ่เคร ยดัดั วิยวิ�ธี นี้ จัะไมุ่�พยายามุ่ลดัห้ร9อแก ไขสาเห้ต�ของปั�ญห้า บ�คคลจัะเล9อกใชิ วิ�ธี การเผู้ชิ�ญนี้ เมุ่9�อปัระเมุ่�นี้วิ�าสถึานี้การณ์)นี้�นี้ไมุ่�สามุ่ารถึจัะเปัล �ยนี้แปัลงไดั

2.2.5 แนี้วิค�ดัเก �ยวิก�บวิ�ธี การเผู้ชิ�ญปั�ญห้า สร�ปัวิ�า มุ่ ล�กษณ์ะที่ �ส%าค�ญดั�งต�อไปันี้ (ไพล�นี้ ปัร�ชิญค�ปัต). 2548 : 30-31)

1) การเผู้ชิ�ญปั�ญห้าเปั5นี้การเนี้ นี้กระบวินี้การ (Process oriented) ที่ �มุ่��งภายใต บร�บที่ (Context)

ของสถึานี้การณ์)ที่ �เฉพาะโดัยพ�จัารณ์าวิ�าอะไรเปั5นี้ส��งที่ �บ�คคลนี้�นี้ค�ดัและกระที่%าข�นี้จัร�ง (Actually) และจัะมุ่ การเปัล �ยนี้แปัลงเมุ่9�อสถึานี้การณ์)เผู้ชิ�ญห้นี้ า (Encounter) ไดั เปั=ดัเผู้ยออก 2) เปั5นี้ผู้ลร�วิมุ่ของบ�คคลและส��งแวิดัล อมุ่ (Contextual) ที่ �ไดั ร�บอ�ที่ธี�พลจัากการปัระเมุ่�นี้ของบ�คคลที่ �มุ่ ต�อข อเร ยกร องที่ �เก�ดัข�นี้ และแห้ล�งปัระโยชินี้)ที่ �ใชิ จั�ดัการที่�งบ�คคลและสถึานี้การณ์)จัะเปั5นี้ต�วิแปัรเปัล �ยนี้แนี้วิที่างในี้ควิามุ่พยายามุ่เผู้ชิ�ญปั�ญห้าที่ �เก�ดัข�นี้ 3) เปั5นี้ควิามุ่พยายามุ่ (Effort) ของบ�คคลที่ �จัะจั�ดัการก�บข อเร ยกร องที่ �เก�ดัข�นี้โดัยไมุ่�ค%านี้�งวิ�าควิามุ่พยายามุ่ดั�งกล�าวิจัะไดั ร�บผู้ลส%าเร;จัห้ร9อไมุ่� 4) เปั5นี้การจั�ดัการ (Manage) ซึ่��งรวิมุ่ที่�งการที่%าให้ นี้ อยลง (Minimizing) การห้ล กเล �ยง (Avoiding)

การอดัที่นี้ (Tolerating) และการยอมุ่ร�บ (Accepting) ในี้สถึานี้การณ์)ควิามุ่เคร ยดัที่ �เก�ดัข�นี้เชิ�นี้เดั ยวิก�บควิามุ่พยายามุ่ที่ �จัะเอาชินี้ะอ�ปัสรรคที่ �เก�ดัข�นี้ดั วิย (Mastery)

2.2.6 เคร9�องมุ่9อ Ways of coming checklist

ส%าห้ร�บปัระเมุ่�นี้วิ�ธี การเผู้ชิ�ญปั�ญห้าที่ �บ�คคลเล9อกใชิ โดัยแบ�งวิ�ธี การเผู้ชิ�ญปั�ญห้าออกเปั5นี้ 3 ล�กษณ์ะ ดั�งนี้

55

1) การเผู้ชิ�ญปั�ญห้าที่ �มุ่��งอารมุ่ณ์) แบ�งออกเปั5นี้ 6

ล�กษณ์ะ ดั�งนี้ (1) วิ�ธี การเผู้ชิ�ญปั�ญห้า โดัยอ างเห้ต�ผู้ล ถึ9อเอาควิามุ่ต องการของตนี้เองเปั5นี้ห้ล�ก (Wishful thinking)

(2) วิ�ธี การเผู้ชิ�ญปั�ญห้าโดัยการถึอยห้�างจัากเห้ต�การณ์) (Distancing)

(3) วิ�ธี การเผู้ชิ�ญปั�ญห้าโดัยการมุ่องเห้ต�การณ์)ในี้ที่างที่ �ดั (Emphasizing the positive)

(4) วิ�ธี การเผู้ชิ�ญปั�ญห้าโดัยการโที่ษตนี้เอง (Self-blame) (5) วิ�ธี การเผู้ชิ�ญปั�ญห้าโดัยการห้าที่างลดัควิามุ่กดัดั�นี้ (Tension-reduction)

(6) วิ�ธี การเผู้ชิ�ญปั�ญห้าโดัยการแยกต�วิ (Self-isolation) 2) การเผู้ชิ�ญปั�ญห้าที่ �มุ่��งแก ไขปั�ญห้า ไดั แก� การพยายามุ่วิ�เคราะห้)ห้าแนี้วิที่างแก ไขปั�ญห้าที่ �เก�ดัข�นี้ 3) การเผู้ชิ�ญปั�ญห้าที่ �ที่�งเปั5นี้การแก ไขปั�ญห้าและมุ่��งอารมุ่ณ์) (Mixed problem

and emotion focused coping) ไดั แก�การค นี้ห้า การสนี้�บสนี้�นี้ที่างดั านี้ส�งคมุ่ (Seeking social support)

ถึ�งแมุ่ จัะแบ�งวิ�ธี การเผู้ชิ�ญปั�ญห้าออกเปั5นี้ 3 ล�กษณ์ะแล วิก;ตามุ่ แต�ย�งพบข อจั%าก�ดับางปัระการที่ �ไมุ่�สามุ่ารถึอธี�บายควิามุ่เคร ยดัที่ �เก�ดัข�นี้จัากสาเห้ต�ห้ลายปัระการไดั ลาซึ่าล ส และ โฟิล)คแมุ่นี้ (Lazarus &

Folkman. 1988 : 31-33) จั�งพ�ฒนี้าวิ�ธี การเผู้ชิ�ญปั�ญห้าของบ�คคลออกให้มุ่�เปั5นี้ 8 ล�กษณ์ะ ดั�งนี้ (1) วิ�ธี การเผู้ชิ�ญปั�ญห้าแบบเผู้ชิ�ญห้นี้ า (Confrontive coping) เปั5นี้การพยายามุ่ที่ �จัะแก ไขห้ร9อเปัล �ยนี้แปัลงสถึานี้การณ์) การมุ่��งมุ่��นี้ในี้ส��งที่ �ต องการ การแสดัง

56

อารมุ่ณ์)โกรธีต�อบ�คคลที่ �เปั5นี้สาเห้ต�ของปั�ญห้าห้ร9อพยายามุ่ให้ บ�คคลร�บผู้�ดัชิอบ เพ9�อเปัล �ยนี้แปัลงควิามุ่ค�ดั ควิามุ่ร, ส�กของบ�คคล (2) การห้�างไกลจัากสถึานี้การณ์) (distancing) เปั5นี้การพยายามุ่ที่ �จัะห้�างไกลจัากสถึานี้การณ์)เคร ยดัที่ �เก�ดัข�นี้ เชิ�นี้ การที่%าเห้มุ่9อนี้ไมุ่�มุ่ อะไรเก�ดัข�นี้ การพยายามุ่ล9มุ่ ปัฏิ�เสธีวิ�ามุ่ ควิามุ่เคร ยดั ห้ร9อส��งย��งยากเก�ดัข�นี้ห้ร9อมุ่องห้าส��งที่ �ดั ๆ ที่ �เก �ยวิก�บสถึานี้การณ์) (3) การควิบค�มุ่ตนี้เอง (Self-

Controlling) เปั5นี้การพยายามุ่ที่ �จัะควิบค�มุ่ควิามุ่ร, ส�กและการควิบค�มุ่ของตนี้เอง เชิ�นี้ เก;บควิามุ่ร, ส�กต�าง ๆ ไวิ ในี้ใจั การปั=ดับ�งไมุ่�ให้ ผู้, อ9�นี้ร, วิ�ามุ่ ส��งไมุ่�ดั เก�ดัข�นี้ (4) การค นี้ห้าแรงสนี้�บสนี้�นี้ที่างดั านี้ส�งคมุ่ (Seeking social support) เปั5นี้การค นี้ห้าการสนี้�บสนี้�นี้ที่างดั านี้ต�าง ๆ เชิ�นี้การพ,ดัค�ยปัร�กษาบ�คคลเพ9�อขอค%าแนี้ะนี้%าเก �ยวิก�บปั�ญห้า การยอมุ่ร�บเห้;นี้ใจัและเข าใจั (5) การยอมุ่ร�บสถึานี้การณ์)ที่ �เก�ดัข�นี้ (Accepting responsibility) เปั5นี้ล�กษณ์ะการยอมุ่ร�บปั�ญห้าที่ �เก�ดัข�นี้ เชิ�นี้ การวิ�จัารณ์)ห้ร9อวิ�ากล�าวิตนี้เอง การยอมุ่ร�บวิ�าเก�ดัปั�ญห้าข�นี้ (6) การห้ล กห้นี้ (Escape-Avoidance) เปั5นี้การพยายามุ่ที่ �จัะถึอยห้นี้ ห้ร9อห้ล กเล �ยงจัากปั�ญห้าที่ �เก�ดัข�นี้ เชิ�นี้ การห้�นี้ไปัดั9�มุ่เห้ล า ส,บบ�ห้ร � การใชิ ยา การห้ลบห้นี้ าไปัจัากบ�คคลอ9�นี้ การนี้อนี้ห้ล�บ การห้วิ�งวิ�าบางอย�างจัะชิ�วิยให้ เห้ต�การณ์)ผู้�านี้ไปัไดั ดั วิยดั (7) การวิางแผู้นี้แก ปั�ญห้า (Planful problem solving) เปั5นี้การพยายามุ่ค�ดัแก ไขปั�ญห้าที่ �เก�ดัข�นี้ เชิ�นี้ การวิางแผู้นี้ในี้การแก ไขปั�ญห้าและที่%าตามุ่แผู้นี้ที่ �วิางไวิ

57

การร, วิ�าต องแก ไขปั�ญห้าอย�างไร และการพยายามุ่เปั5นี้ 2 เที่�า เพ9�อให้ ปั�ญห้าไดั ร�บการแก ไข (8) การปัระเมุ่�นี้เห้ต�การณ์)ในี้ที่างที่ �ดั (Positive reappraisal) เปั5นี้การพยายามุ่มุ่องเห้ต�การณ์)ที่ �เก�ดัข�นี้ในี้ที่างบวิก เชิ�นี้ การเชิ9�อวิ�าบ�คคลจัะมุ่ การเต�บโตห้ร9อเจัร�ญในี้แนี้วิที่างที่ �ดั การค นี้พบปัระสบการณ์)ที่ �ดั กวิ�าเมุ่9�อก�อนี้ การค นี้พบควิามุ่เชิ9�อห้ร9อศึร�ที่ธีาให้มุ่� การสวิดัมุ่นี้ต) การที่ �บ�คคลปัระเมุ่�นี้สถึานี้การณ์)ในี้ดั านี้ดั มุ่ ควิามุ่ส�มุ่พ�นี้ธี)ต�อการที่ �บ�คคลจัะเล9อกใชิ วิ�ธี การเผู้ชิ�ญปั�ญห้าที่ �แก ไขปั�ญห้านี้�นี้ค9อเมุ่9�อบ�คคลนี้�นี้ค�ดัในี้ที่างที่ �ดั จัะชิ�วิยเอ9ออ%านี้วิย (Facilitate) ให้ บ�คคลไดั นี้%าวิ�ธี การเผู้ชิ�ญปั�ญห้าที่ �มุ่��งแก ปั�ญห้ามุ่าใชิ

จัากสถึานี้การณ์)ควิามุ่เคร ยดัที่ �เก�ดัข�นี้ บ�คคลมุ่ การเล9อกใชิ วิ�ธี การเผู้ชิ�ญปั�ญห้าใชิ โดัยการใชิ วิ�ธี การใดัวิ�ธี การห้นี้��งห้ร9อที่�งสองวิ�ธี ร�วิมุ่ก�นี้ ถึ าบ�คคลนี้%าวิ�ธี การเผู้ชิ�ญปั�ญห้าที่ �มุ่��งอารมุ่ณ์)ออกมุ่าใชิ บ�อย ๆ โดัยมุ่�ไดั มุ่��งแก ไขปั�ญห้าจัะที่%าให้ บ�คคลนี้�นี้มุ่ การปัร�บต�วิไดั ยากกวิ�าบ�คคลที่ �เล9อกใชิ วิ�ธี การเผู้ชิ�ญปั�ญห้าซึ่��งนี้%าไปัส,�การปัร�บต�วิที่ �ปัระสบควิามุ่ส%าเร;จัในี้ที่ �ส�ดั

3. การลดคิวามเคิร�ยดและว ธี�การจั�ดการลดคิวามเคิร�ยด

นี้�กวิ�ชิาการห้ลายที่�านี้ไดั กล�าวิถึ�ง การลดัควิามุ่เคร ยดั และวิ�ธี การจั�ดัการก�บควิามุ่เคร ยดั (ไพล�นี้ ปัร�ชิญค�ปัต). 2548 : 33-

44) สร�ปั ไวิ ดั�งนี้ 3.1 ว ธี�ลดคิวามเคิร�ยด

3.1.1 ร�กษาส�ขภาพสมุ่%�าเสมุ่อเพราะห้ากส�ขภาพดั ไดั ร�บอาห้ารดั ออกก%าล�งกายนี้อนี้พ�กผู้�อนี้ให้ เพ ยงพอ 3.1.2 ห้างานี้อดั�เรกที่%าเปั5นี้ปัระโยชินี้) ที่%าในี้ยามุ่วิ�าง เปั5นี้การดั�งควิามุ่สนี้ใจัไปัจัากส��งที่ �เปั5นี้ปั�ญห้าที่ �มุ่ อย,�ที่%าให้ ผู้�อนี้คลายควิามุ่เคร ยดัลง เชิ�นี้ การปัล,กต นี้ไมุ่ การวิาดัภาพ การค�ยถึ�ง

58

ส��งส�พเพเห้ระก�บเพ9�อนี้บ านี้ที่ �เคยมุ่ ปัระสบการณ์)คล ายคล�งก�นี้เพ9�อเปั5นี้ก%าล�งใจั ส, ปั�ญห้าและเร ยนี้ร, วิ�ธี การแก ไข ซึ่��งอาจัมุ่าใชิ ก�บปั�ญห้าของตนี้เองไดั บ าง 3.1.3 ละที่�งปั�ญห้าชิ��วิคราวิโดัยพ�กผู้�อนี้ ห้าเร9�องสนี้�กสนี้านี้มุ่าที่%าเมุ่9�ออารมุ่ณ์)ดั ข�นี้ ค�อยต�อส, ก�บปั�ญห้าให้มุ่� 3.1.4 ร, จั�กสร างควิามุ่ส%านี้�กให้ เก�ดัข�นี้เมุ่9�อมุ่ ควิามุ่เคร ยดัวิ�าเห้ต�การณ์) ห้ร9อปั�ญห้าที่ �ห้นี้�กนี้ จัะต องผู้�านี้ไปัเมุ่9�อถึ�งเวิลา 3.1.5 เปัล �ยนี้วิ�ถึ ดั%าเนี้�นี้ชิ วิ�ตให้มุ่� ห้ากย�งแก ควิามุ่เคร ยดัไมุ่�ไดั ต องห้าผู้, เชิ �ยวิชิาญที่างจั�ตแก ไขบ%าบ�ดัต�อไปั 3.1.6 ห้�ดัมุ่องส��งที่ �ดั ในี้ต�วิผู้, อ9�นี้และเล�กสนี้ใจัข อโต แย งที่ �ไมุ่�อาจัย�ต�ไดั 3.1.7 ต องที่%าใจัให้ ร, จั�กแพ -ชินี้ะ และค�ดัเสมุ่อวิ�าไมุ่�มุ่ ใครไดั ร�บชิ�ยชินี้ะตลอดัชิ วิ�ต 3.1.8 ฝุ่Kกผู้�อนี้คลายกล ามุ่เนี้9อเพ9�อควิามุ่ต�งเคร ยดัจัะลดัลง 3.1.9 ฝุ่Kกตนี้เองให้ พร อมุ่ที่ �จัะร�บเห้ต�การณ์) ที่�งดั และไมุ่�ดั ดั วิยจั�ตใจัที่ �สงบ

3.2 เทคิน คิการคิวบคิ!มคิวามเคิร�ยด แบ�งออกเปั5นี้ 5 กล��มุ่ดั�งนี้

3.2.1 ควิบค�มุ่ดั วิยอาห้าร เชิ�นี้ พยายามุ่ร�บปัระที่านี้อาห้ารให้ มุ่ ค�ณ์ค�าตามุ่ห้ล�กโภชินี้าการ งดัอาห้ารห้ร9อควิบค�มุ่อาห้ารตามุ่ควิามุ่จั%าเปั5นี้ของร�างกาย 3.2.2 ควิบค�มุ่การเคล9�อนี้ไห้วิของกล ามุ่เนี้9อ โดัยใชิ เคร9�อง Bioenergetic เพ9�อให้ ตระห้นี้�กในี้การเคล9�อนี้ไห้วิของกล ามุ่เนี้9อและฝุ่Kกที่ �จัะไมุ่�เกร;ง โดัยไมุ่�จั%าเปั5นี้ผู้�อนี้คลายกล ามุ่เนี้9อดั วิยวิ�ธี Progressive Relaxation เชิ�นี้ นี้อนี้แชิ�นี้%าไห้ลวินี้ ห้ร9อเต นี้ร%า 3.2.3 ส%ารวิจัจั�ต ฝุ่Kกสมุ่าธี�

59

3.2.4 ควิบค�มุ่เวิลาและควิบค�มุ่การส9�อสาร เชิ�นี้ ฝุ่Kกการแสดังออกที่ �เห้มุ่าะสมุ่ตามุ่ส�ที่ธี�ของต�วิเองวิางแผู้นี้ก�อนี้ที่%าก�จักรรมุ่ 3.2.5 ร�บควิามุ่ชิ�วิยเห้ล9อรอบ ๆ ต�วิ เชิ�นี้ เข ากล��มุ่ที่ �จั�ดัข�นี้เพ9�อการเจัร�ญเต�บโตที่างดั านี้จั�ตใจัเข ากล��มุ่ที่ �มุ่ ปั�ญห้าคล าย ๆ ก�นี้ และชิ�วิยเห้ล9อก�นี้เอง (Self-help group)

3.3 ว ธี�การจั�ดการก�บคิวามเคิร�ยด 3.3.1 ระดั�บที่ � 1 การจั�ดัการก�บควิามุ่เคร ยดัในี้ชิ วิ�ตปัระจั%าวิ�นี้ จัากการที่ �ควิามุ่เคร ยดัเปั5นี้ภาวิะที่ �เก�ดัข�นี้ไดั ตลอดัเวิลา เมุ่9�อเราร, ต�วิวิ�าเคร ยดั และควิามุ่เคร ยดันี้�นี้ไมุ่�ร�นี้แรง การร, จั�กผู้�อนี้คลายในี้ขณ์ะปัระกอบก�จักรรมุ่ปัระจั%าวิ�นี้ต�าง ๆ จัะชิ�วิยให้ ควิามุ่เคร ยดัที่ �มุ่ อย,�ไดั ร�บการบรรเที่าลง ซึ่��งวิ�ธี การที่ �นี้%าเสนี้อสามุ่ารถึเล9อกใชิ ไดั ตามุ่ควิามุ่เห้มุ่าะสมุ่ในี้แต�ละบ�คคล 1) การผู้�อนี้คลายควิามุ่เคร ยดัขณ์ะที่%างานี้ปัระจั%าวิ�นี้ ห้ร9อปัระกอบอาชิ พเมุ่9�อเราร, ส�กเคร ยดั อาจัห้ย�ดัที่%างานี้ห้ร9อก�จักรรมุ่ชิ��วิคราวิ ให้ นี้� �งในี้ที่�าสบาย ๆ ส,ดัห้ายใจัเข าล�ก ๆ ชิ า ๆ 3-5 คร�ง ห้ร9อที่%าไปัเร9�อยๆ ขณ์ะเดั ยวิก�นี้ให้ ส%ารวิจัวิ�าสภาพร�างกายของตนี้เปั5นี้อย�างไรส�วินี้ไห้นี้ย�งร, ส�กเกร;งห้ร9อต�งก;ขย�บให้ สบาย ในี้ขณ์ะนี้�นี้อาจัโที่รศึ�พที่)ชิ��วิคราวิเบนี้สายตามุ่องส��งรอบต�วิในี้ระยะไกล ๆ ไมุ่�จั องส��งใดัส��งห้นี้��งจันี้เก�นี้ไปัในี้ระห้วิ�างที่ �นี้� �งเง ยบๆ นี้ อาจัค�อยๆ จั�ดัล%าดั�บก�จักรรมุ่ที่ �ต องที่%าออกมุ่าเปั5นี้ข อๆ วิ�ามุ่ อะไรส%าค�ญก�อนี้ห้ล�งบางคร�งอาจัใชิ การล�กห้ร9อผู้ละจัากก�จักรรมุ่ที่ �ก%าล�งที่%าอย,�การเดั�นี้ไปัดั9�มุ่นี้%า เดั�นี้ไปัเข าห้ องนี้%าห้ร9อล�กข�นี้ย9นี้ย9ดัเส นี้สาย สะบ�ดัแขนี้ขา ส,ดัห้ายใจัเข าล�ก ๆ ก;จัะที่%าให้ ร, ส�กผู้�อนี้คลายข�นี้ 2) การที่%าก�จักรรมุ่ส�นี้ที่นี้าการ และนี้�นี้ที่นี้าการต�าง ๆ (1) การเล�นี้ดันี้ตร ที่ �ชิอบห้ร9อถึนี้�ดั ซึ่��งก;ต องพ�จัารณ์าดั วิยวิ�าเปั5นี้การรบกวินี้ผู้, อ9�นี้ห้ร9อไมุ่�

60

(2) การฟิ�งเพลงซึ่��งข�นี้อย,�ก�บควิามุ่ชิอบของแต�ละบ�คคล แต�เพลงที่ �ชิอบให้ เก�ดัการผู้�อนี้คลายไดั ง�าย ค9อ เพลงที่ �มุ่ ที่�วิงที่%านี้องนี้��มุ่นี้วิล ไมุ่�กระแที่กกระที่�นี้ห้ร9อเร;วิเก�นี้ไปั เปั5นี้เพลงที่ �ไมุ่�มุ่ เนี้9อร องซึ่��งสามุ่ารถึเปั=ดัเพลงเห้ล�านี้ ที่ �ขณ์ะที่%างานี้ ห้ร9อที่%าก�จักรรมุ่ต�าง ๆ (3) การร องเพลง อาจัเปั5นี้การร องเพลงโดัยไมุ่�มุ่ ดันี้ตร ห้ร9อมุ่ ดันี้ตร ปัระกอบก;ไดั ห้ากเปั5นี้การร องเพลงที่ �มุ่ ดันี้ตร ปัระกอบ เชิ�นี้ คาราโอเกะ ก;ต องพ�จัารณ์าดั วิยวิ�า การร องนี้�นี้จัะมุ่ ผู้ลกระที่บกระเที่9อนี้ถึ�งก�จักรรมุ่อ9�นี้ ๆ ห้ร9อไมุ่� เชิ�นี้ ที่%าให้ ต องไปัเที่ �ยวิกลางค9นี้ นี้อนี้ดั�ก เส ยค�าใชิ จั�ายมุ่าก เปั5นี้ต นี้ (4) การดั,โที่รที่�ศึนี้)ห้ร9อภาพยนี้ตร) ควิรเปั5นี้รายการที่ �ไมุ่�ก�อให้ เก�ดัควิามุ่กดัดั�นี้ห้ร9อสร างควิามุ่ต9�นี้เต นี้จันี้เก�นี้ไปั (5) การที่%างานี้อดั�เรกที่ �ชิอบห้ร9อถึนี้�ดั เชิ�นี้ งานี้ปัระดั�ษฐ) งานี้ฝุ่Iมุ่9อ การปัล,กและดั,แลต นี้ไมุ่ การแต�งบ านี้ ฯลฯ (6) การพบปัระส�งสรรค)ก�บเพ9�อนี้ที่ �ไวิ วิางใจั ควิรที่%าก�จักรรมุ่เชิ�งสร างสรรค)ร�วิมุ่ก�นี้ เชิ�นี้ มุ่ การรวิมุ่กล��มุ่พ,ดัค�ยเร9�องสนี้�กสนี้านี้ พ,ดัดั วิยภาษาที่ �นี้�าฟิ�ง ห้ล กเล �ยงกล��มุ่ที่ �มุ่ การต%าห้นี้�ต�เต ยนี้วิ�พากษ)วิ�จัารณ์)เชิ�งลบ การอย,�ใกล เพ9�อนี้ที่ �อารมุ่ณ์)ดั เปั5นี้ต นี้ 3) การเล�นี้ก ฬาและบร�ห้ารร�างกาย ถึ9อวิ�าเปั5นี้วิ�ธี ผู้�อนี้คลายควิามุ่เคร ยดัที่ �ดั วิ�ธี ห้นี้��ง เพราะขณ์ะออกก%าล�งกายจัะห้ล��งเอ;นี้เดัอร)ฟิIนี้ (Endorphin) ซึ่��งมุ่ ค�ณ์สมุ่บ�ต�ที่%าให้ จั�ตใจัสดัชิ9�นี้เบ�กบานี้โดัยการออกก%าล�งกายต องใชิ ออกซึ่�เจันี้จั%านี้วินี้มุ่าก และต องที่%าต�ดัต�อก�นี้เปั5นี้เวิลานี้านี้พอสมุ่ควิร อย�างนี้ อย 15-20 นี้าที่ ซึ่��งจัะนี้านี้ซึ่�กเพ ยงใดั ข�นี้อย,�ก�บสภาพควิามุ่แข;งแรงของร�างกาย และวิ�ยของแต�ละบ�คคล ก ฬาแบบแอโรบ�คที่ �นี้�ยมุ่ก�นี้ เชิ�นี้ วิ�ายนี้%า วิ��ง เดั�นี้เล�นี้

61

ถึ บจั�กรยานี้ แอโรบ�คแดันี้ซึ่) กระโดัดัเชิ9อก วิ��งอย,�ก�บที่ � เปั5นี้ต นี้ ส�วินี้การบร�ห้ารร�างกายก;เปั5นี้วิ�ธี การห้นี้��งที่ �ชิ�วิยกระต� นี้ให้ ร�างกายส�วินี้ต�าง ๆ มุ่ การต9�นี้ต�วิ ห้ร9อเคล9�อนี้ไห้วิอ�นี้จัะนี้%าไปัส,�การผู้�อนี้คลายไดั ซึ่��งการบร�ห้ารร�างกายนี้ สามุ่ารถึที่%าไดั ก�บที่�ก ๆ ส�วินี้ของร�างกาย สามุ่ารถึศึ�กษาไดั จัากต%าราเอกสารต�าง ๆ ที่ �มุ่ การพ�มุ่พ)เผู้ยแพร�ก�นี้ค�อนี้ข างมุ่าก ซึ่��งสามุ่ารถึใชิ เล�นี้ก�บการเล�นี้ก ฬาปัระเภที่ต�าง ๆ ไดั 4) การสร างอารมุ่ณ์)ข�นี้ คนี้ที่ �จัะสร างอารมุ่ณ์)ข�นี้ไดั ต องมุ่าจัากพ9นี้ฐานี้การค�ดั และที่�ศึนี้คต�ที่ �ดั ต�อตนี้เองและส��งแวิดัล อมุ่รอบต�วิ เปั5นี้คนี้มุ่องโลกในี้แง�ดั ร, จั�กมุ่องห้ลาย ๆ ดั านี้ ร, จั�กการย9ดัห้ย��นี้ 3.3.2 ระดั�บที่ � 2 การผู้�อนี้คลายร�างกายและจั�ตใจั ไดั แก� 1) การฝุ่Kกผู้�อนี้คลายกล ามุ่เนี้9อ (Muscle

Relaxation Training) เปั5นี้เที่คนี้�คห้นี้��งในี้ห้ลาย ๆ เที่คนี้�ค ที่ �มุ่าใชิ ลดัควิามุ่ต�งเคร ยดัในี้คนี้ที่ �มุ่ ควิามุ่เคร ยดัจัะมุ่ การที่%างานี้ของร�างกาย และจั�ตใจัเปัล �ยนี้แปัลงไปัในี้ดั านี้ของการบร�ห้ารกล ามุ่เนี้9อจัะมุ่ การห้ดัเกร;ง (Muscle Relaxation) ต�งเคร ยดั และปัวิดัเมุ่9�อยโดัยเฉพาะกล ามุ่เนี้9อบร�เวิณ์ใบห้นี้ า ศึ รษะและต นี้คอ อาการแสดังออกที่างกล ามุ่เนี้9อที่ �ต�งเคร ยดันี้ จัะเก�ดัข�นี้ไมุ่�วิ�าบ�คคลนี้�นี้จัะอย,�ในี้ภาวิะของการเตร ยมุ่ต�วิส, ห้ร9อห้นี้ จัากสถึานี้การณ์)ที่ �ก�อให้ เก�ดัควิามุ่เคร ยดัก;ตามุ่ซึ่��งบ�คคลที่ �อย,�ในี้ภาวิะดั�งกล�าวิมุ่�กไมุ่�ร, ต�วิไมุ่�ไดั ส%ารวิจัห้ร9อส�งเกตการเปัล �ยนี้แปัลงที่างดั านี้ร�างกายของตนี้เองดั�งนี้ ถึ าบ�คคลสามุ่ารถึเร ยนี้ร, ที่ �จัะผู้�อนี้คลายกล ามุ่เนี้9ออย�างจังใจัให้ เก�ดัข�นี้ โดัยที่%าให้ กล ามุ่เนี้9อเห้ล�านี้�นี้ไดั ผู้�อนี้คลายและไมุ่�เกร;งในี้ขณ์ะที่ �เผู้ชิ�ญสถึานี้การณ์)ต�าง ๆ ที่ �กระต� นี้ให้ เคร ยดับ�คคลนี้�นี้ก;จัะไมุ่�เคร ยดั ตามุ่ห้ล�กการ Reciprocal inhibition ที่ �วิ�าการตอบสนี้อง 2 อย�างที่ �ตรงข ามุ่ก�นี้ (ต�งเคร ยดัและผู้�อนี้คลาย) ไมุ่�เก�ดัพร อมุ่ก�นี้ค9อ เมุ่9�ออย,�ในี้ภาวิะผู้�อนี้คลายเราก;ไมุ่�ต�งเคร ยดัไมุ่�วิ�ตกก�งวิล ดั�งนี้ การควิบค�มุ่ดั านี้ร�างกาย

62

โดัยที่%าให้ อย,�ในี้ภาวิะผู้�อนี้คลาย ส�งผู้ลให้ เก�ดัการควิบค�มุ่ดั านี้จั�ตใจัไดั ค9อ กายสบาย ใจัก;สบายตามุ่ไปัดั วิย เชิ�นี้เดั ยวิก�บใจัสบาย กายก;สบายไปัดั วิยเชิ�นี้ก�นี้ ตามุ่ห้ล�กการที่ �ใจัและกายส�มุ่พ�นี้ธี)ก�นี้อย�างแยกไมุ่�ออก 2) การฝุ่Kกสร างภาพในี้จั�นี้ตนี้าการ (Visual Imagery Training) ห้ร9อมุ่โนี้ภาพในี้เห้ต�การณ์)ที่ �นี้�าร9�นี้รมุ่ย) เปั5นี้เที่คนี้�คอย�างห้นี้��งที่ �นี้%ามุ่าใชิ ลดัควิามุ่เคร ยดั ภาพเห้ต�การณ์)ที่ �นี้�าร9�นี้รมุ่ย) นี้�าย�นี้ดั ห้ร9อภาพปัระที่�บใจันี้�นี้อาจัเปั5นี้ภาพสถึานี้ที่ �เห้ต�การณ์)ใดัก;ไดั ที่ �บ�คคลนี้�นี้ค�ดัข�นี้มุ่าแล วิจัะมุ่ ควิามุ่ส�ข มุ่ ควิามุ่สบายใจั เชิ�นี้ ภาพชิายห้าดั ปั>าเขาล%าเนี้าไพร ธีารนี้%าตก สวินี้ดัอกไมุ่ ที่��งนี้าเข ยวิขจั ห้ร9อเปั5นี้ภาพเห้ต�การณ์)ในี้อดั ตที่ �ปัระที่�บใจั เชิ�นี้ ภาพวิ�นี้“

ห้นี้��งในี้ฤดั,ห้นี้าวิที่ �ดัอกรสส�คนี้ธี)บานี้สะพร��ง เปั5นี้ต นี้ ภาพเห้ต�การณ์)เห้ล�านี้ สามุ่ารถึนี้%ามุ่าเปั5นี้ต�วิกระต� นี้ให้ ”

เก�ดัการผู้�อนี้คลายไดั 3) การฝุ่Kกห้ายใจัเพ9�อลดัควิามุ่เคร ยดั ส��งแรกส�ดัที่ �ที่�กคนี้ที่%าเมุ่9�อออกจัากที่ องแมุ่�ก;ค9อ การห้ายใจัล�ก ๆ ห้นี้��งคร�ง การเร ยนี้ร, ที่ �จัะห้ายใจัล�ก ๆ อ กคร�งห้นี้��งเปั5นี้ก าวิแรกของการฝุ่Kกผู้�อนี้คลาย การห้ายใจัที่ �ถึ,กต องจัะเปั5นี้ปัระโยชินี้)ต�อส�ขภาพค9อ ชิ�วิยเพ��มุ่ปัร�มุ่าณ์ออกซึ่�เจันี้ในี้เล9อดั ชิ�วิยเพ��มุ่ควิามุ่แข;งแรงให้ แก�กล ามุ่เนี้9อที่ อง และล%าไส เมุ่9�อมุ่ อาการเคร ยดัห้ร9อห้ง�ดัห้ง�ดั การห้ายใจัจัะต9นี้ไมุ่�สมุ่%�าเสมุ่อ ห้�วิใจัจัะเต นี้เร;วิข�นี้ แต�เมุ่9�อผู้�อนี้คลาย การห้ายใจัก;จัะล�กข�นี้ และห้�วิใจัก;จัะเต นี้ชิ าลง การห้ายใจัเปั5นี้ระบบที่างกายที่ �ควิบค�มุ่ง�ายที่ �ส�ดั ถึ าห้ายใจัล�กและชิ า ซึ่��งเปั5นี้การห้ายใจัที่ �พบในี้คนี้ที่ �ผู้�อนี้คลายไดั ก;จัะสามุ่ารถึกระต� นี้ให้ เก�ดัปัฏิ�ก�ร�ยาแบบผู้�อนี้คลายที่ �เห้ล9อไดั ห้มุ่ดั ปัระโยชินี้)ที่ �ไดั เมุ่9�อฝุ่Kกห้ายใจั มุ่ การศึ�กษาวิ�าใชิ ไดั ดั ในี้พวิกวิ�ตกก�งวิล เศึร า ห้ง�ดัห้ง�ดั ต�งเคร ยดัและเห้นี้9�อยอ�อนี้ใชิ ร�กษาและปั8องก�นี้อาการกล�นี้ห้ายใจั ห้ายใจัออกมุ่าเก�นี้ไปั (Hyperventilation) ห้ายใจัต9นี้มุ่9อเที่ าเย;นี้ ระยะเวิลาที่ �ไดั ผู้ล เที่คนี้�คการห้ายใจัส%าห้ร�บคนี้ส�วินี้ให้ญ�อาจัจัะเร ยนี้ไดั ในี้เวิลาไมุ่�นี้านี้ และไดั ผู้ลรวิดัเร;วิ แต�ถึ าจัะให้ เก�ดัผู้ลเต;มุ่ที่ �

63

ค9อ ห้ายใจัอย�างถึ,กต องเปั5นี้ส�วินี้ให้ญ�ในี้ชิ วิ�ตปัระจั%าวิ�นี้ อาจัจัะเปั5นี้ห้ล�งการฝุ่Kกไปัแล วิเปั5นี้เวิลาห้ลาย ๆ เดั9อนี้ ผู้, ฝุ่Kกจัะต องฝุ่Kกดั วิยการอดัที่นี้และสมุ่%�าเสมุ่อ 4) การคลายเคร ยดัจัากใจัส,�กาย (Autogenic Training) ค%าวิ�า “Autogenic” ห้มุ่ายถึ�ง การควิบค�มุ่ระบบในี้ร�างกายให้ เปั5นี้ปักต�ดั วิยตนี้เอง (Self-regulation

ห้ร9อ Self-generation

“Autogenic Training” เปั5นี้เที่คนี้�คการผู้�อนี้คลายควิามุ่เคร ยดัอ กวิ�ธี ห้นี้��ง ที่ �ชิ�วิยฝุ่Kกสอนี้ให้ กายและใจัของผู้, ฝุ่Kกสามุ่ารถึตอบสนี้องซึ่��งก�นี้และก�นี้อย�างไดั ผู้ลและที่�นี้ที่ และที่�นี้ใดั ตามุ่ค%าบอกของผู้, ฝุ่Kกเอง เพ9�อให้ เก�ดัการผู้�อนี้คลายและปัร�บให้ กาย ก�บ ใจั เข าส,�ภาวิะที่ �สมุ่ดั�ลไดั “ ” “ ”

อย�างปักต� 5) การนี้วิดัเพ9�อลดัควิามุ่เคร ยดั ปัระโยชินี้)ของการนี้วิดัที่�งกายและจั�ตใจั (1) เก�ดัควิามุ่ร, ส�กผู้�อนี้คลาย สบายอย�างมุ่ากที่��วิต�วิ อารมุ่ณ์)ปัลอดัโปัร�งคล ายก�บวิ�าควิามุ่ที่�กข)โศึกและควิามุ่วิ�ตกก�งวิลคล �คลายห้ายไปัห้มุ่ดัส�นี้ ขณ์ะที่ �ร �บการนี้วิดัอย,�นี้� นี้กล ามุ่เนี้9อส�วินี้ต�าง ๆ ที่ �ต�งเขมุ่;งจันี้ที่%าให้ ปัวิดัเมุ่9�อยอ�อนี้ล าจัะคลายต�วิออก ตกอย,�ในี้ภาวิะคร��งห้ล�บคร��งต9�นี้ คล ายล�องลอยอย,�ในี้ภวิ�งค) บางคนี้อาจัเผู้ลอห้ล�บไปัเลย เมุ่9�อต9�นี้ข�นี้ก;จัะสดัชิ9�นี้กระปัร กระเปัร�า ผู้�ดัไปัจัากที่�กคร�งที่ �ต9�นี้มุ่าดั วิยควิามุ่ร, ส�กเมุ่9�อยขบ อ�อนี้เพล ย (2) เมุ่9�อเก�ดัการกระฉ�บกระเฉง ก;มุ่ พล�งและใจัที่ �จัะไปัต�อส, ก�บอ�ปัสรรค มุ่ ปัระส�ที่ธี�ภาพในี้การที่%างานี้ส,งข�นี้ (3) เก�ดัควิามุ่ร, ส�กที่ �ดั ต�อตนี้เองมุ่ากข�นี้ เพราะมุ่ ควิามุ่ร, ส�กสบายและเต;มุ่ไปัดั วิยพล�ง (4) เมุ่9�อกล ามุ่เนี้9อผู้�อนี้คลาย การไห้ลเวิ ยนี้ของเล9อดัและนี้%าเห้ล9องในี้ร�างกายก;ดั ข�นี้ร�างกายสมุ่บ,รณ์)แข;งแรงข�นี้กวิ�าเดั�มุ่

64

(5) ห้ากไดั ร�บการนี้วิดัห้ล�งจัากการออกก%าล�ง ก;จัะชิ�วิยขจั�ดัของเส ยที่ �ค��งค างอย,�ตามุ่กล ามุ่เนี้9อต�างๆ ชิ�วิยปั8องก�นี้เส นี้ต�ง ปัวิดัเมุ่9�อยไดั (6) การนี้วิดัจัะที่%าให้ กล ามุ่เนี้9อคงร,ปัไดั ส�ดัส�วินี้ ไมุ่�ห้�อเห้ �ยวิ ไมุ่�ล บเร;วิ (7) การที่%างานี้ของอวิ�ยวิะภายในี้ที่�กอย�างจัะไดั ร�บการกระต� นี้จัากการนี้วิดัให้ ที่%างานี้ไดั ดั ข�นี้การย�อยอาห้าร การดั,ดัซึ่�มุ่อาห้ารและการข�บถึ�ายของเส ยออกจัากร�างกายจัะที่%าไดั ดั ข�นี้ (8) ชิ�วิยขจั�ดัรอยเห้ �ยวิย�นี้ตามุ่ใบห้นี้ าและส�วินี้ต�าง ๆ ของร�างกาย (9) ดั านี้จั�ตใจั ร, ส�กผู้,กพ�นี้ อบอ��นี้ ร, ส�กวิ�าไดั ร�บควิามุ่ร�ก ควิามุ่เอาใจัใส� ห้�วิงใย ที่%าให้ เปั5นี้ส�ขและซึ่าบซึ่�งใจัแมุ่ วิ�าในี้ควิามุ่ค�ดัของคนี้ที่��วิไปัภาพพจันี้)ของการบร�การการนี้วิดัในี้ปั�จัจั�บ�นี้ มุ่�กจัะเปั5นี้ภาพของการบ�นี้เที่�ง ห้ร9อแห้ล�งอบายมุ่�ขมุ่ากกวิ�าที่ �จัะเปั5นี้บร�การที่างส�ขภาพก;ตามุ่ แต�ควิามุ่ต9�นี้ต�วิในี้เร9�องส�ขภาพและวิ�ธี การดั,แลตนี้เองโดัยวิ�ธี ธีรรมุ่ชิาต� รวิมุ่ถึ�งควิามุ่พยายามุ่ในี้การเผู้ยแพร�ข อมุ่,ลควิามุ่ร, แก�ปัระชิาชินี้ของอค)กรเอกชินี้บางแห้�ง เชิ�นี้ โครงการฟิO นี้ฟิ,การนี้วิดัไที่ยของกล��มุ่ศึ�กษาปั�ญห้ายาและมุ่,ลนี้�ธี�สาธีารณ์ส�ข และการพ�ฒนี้า ก;มุ่ ส�วินี้ชิ�วิยให้ การนี้วิดัไดั ร�บการยอมุ่ร�บจัากคนี้ที่��วิไปัข�นี้อ กมุ่ากวิ�าไมุ่�ใชิ�เปั5นี้เร9�องของการบ�นี้เที่�งห้ร9อธี�รก�จัของคนี้กลางค9นี้เที่�านี้�นี้ การให้ บร�การการนี้วิดัในี้คล�นี้�กคลายเคร ยดัจั�งอาจัเปั5นี้ส�วินี้ส%าค�ญส�วินี้ห้นี้��งในี้โปัรแกรมุ่การลดัควิามุ่เคร ยดัไดั เปั5นี้อย�างดั

3.3.3 ระดั�บที่ � 3 การผู้�อนี้คลายร�างกายและจั�ตใจัระดั�บล�ก ไดั แก� 1) การฝุ่Kกโยคะ เปั5นี้ศึาสตร)ที่ �เก�ดัข�นี้และไดั ร�บการพ�ฒนี้ามุ่าห้ลายพ�นี้ปัI โยคะไมุ่�ใชิ�ศึาสนี้า ห้ร9อล�ที่ธี�ควิามุ่เชิ9�อ แต�เปั5นี้วิ�ธี การฝุ่Kกปัฏิ�บ�ต�เพ9�อพ�ฒนี้าร�างกาย จั�ตใจั และจั�ตวิ�ญญาณ์ให้ เก�ดัควิามุ่

65

สมุ่ดั�ลและเปั5นี้อ�นี้ห้นี้��งอ�นี้เดั ยวิก�นี้ การสร างภาวิะสมุ่ดั�ลตามุ่ห้ล�กของโยคะ ต องอาศึ�ยองค)ปัระกอบ 5 ปัระการ ค9อ การบร�ห้ารร�างกาย (โยคะอาสนี้ะ) การห้ายใจัเพ9�อพล�งชิ วิ�ต การพ�กและการผู้�อนี้คลาย การภาวินี้าจั�ต และการที่%าสมุ่าธี�เบ9องต นี้ รวิมุ่ไปัถึ�งการบร�โภคเพ9�อส�ขภาพ

จัากองค)ปัระกอบ 5 ปัระการดั�งกล�าวิ โยคะจั�งเปั5นี้การบร�ห้ารจั�ดัการก�บต�วิบ�คคลในี้ล�กษณ์ะองค)รวิมุ่ที่ �จัะนี้%าไปัส,�การมุ่ ส�ขภาพที่ �สมุ่บ,รณ์)แข;งแรง และการมุ่ ควิามุ่เจัร�ญงอกงามุ่ที่างจั�ตใจัและจั�ตวิ�ญญาณ์ 2) การฝุ่Kกสมุ่าธี�เพ9�อลดัควิามุ่เคร ยดั การฝุ่Kกสมุ่าธี�จัะชิ�วิยให้ เราเอาใจัไปัจัดัจั�อไวิ ก�บส��งใดัส��งห้นี้��งเพ ยงส��งเดั ยวิ ซึ่��งเปั5นี้การฝุ่Kกตนี้เองที่ �จัะชิ�วิยให้ เราต�งเปั8าห้มุ่ายและไปัถึ�งเปั8าห้มุ่ายในี้ชิ วิ�ตไดั อย�างมุ่ ปัระส�ที่ธี�ภาพไดั ดั ย��งข�นี้ นี้อกจัากนี้ การฝุ่Kกสมุ่าธี�สามุ่ารถึที่%าให้ เก�ดัควิามุ่ผู้�อนี้คลายอย�างล�กไดั ในี้เวิลาอ�นี้ส�นี้ การเผู้าผู้ลาญอาห้ารของร�างกายจัะชิ าลงในี้ขณ์ะที่ �การใชิ ออกซึ่�เจันี้ การสร างคาร)บอนี้ไดัออกไซึ่ดั)อ�ตราการเต นี้ของห้�วิใจั การห้ายใจั และควิามุ่ดั�นี้โลห้�ตจัะลดัลง คล9�นี้สมุ่องแบบอ�ลฟิ>าซึ่��งพบในี้คนี้ที่ �ผู้�อนี้คลายมุ่ากก;จัะเพ��มุ่ข�นี้จัากการเอาใจัจัดัจั�อก�บส��งใดัส��งห้นี้��งเพ ยงอย�างเดั ยวิในี้ขณ์ะที่%าสมุ่าธี�จัะชิ�วิยลดัส��งกระต� นี้ที่�งจัากภายนี้อกและภายในี้จั�ตใจัลงเปั5นี้อย�างมุ่าก การฝุ่Kกสมุ่าธี�สามุ่ารถึที่%าไดั ภายในี้เวิลาไมุ่�นี้านี้นี้�ก และจัะเห้;นี้ผู้ลไดั โดัยเร;วิ แต�ถึ าให้ ไดั ผู้ลที่ �ล�กซึ่�งจัร�งจั�ง ควิรจัะต องฝุ่Kกต�ดัต�อก�นี้อย�างนี้ อยห้นี้��งเดั9อนี้ก�อนี้ 3) การร%ามุ่วิยจั นี้ ห้ล�กส%าค�ญในี้การฝุ่Kก ค9อ การเคล9�อนี้ไห้วิให้ ที่�กส�วินี้ของร�างกายผู้�อนี้คลายไปัตามุ่ธีรรมุ่ชิาต� โดัยเคล9�อนี้ไห้วิอย�างชิ า ๆ ปัระสานี้ก�บการห้ายใจัล�ก ๆ ชิ า ๆ ตามุ่ที่�วิงที่�าที่ �

66

ก%าห้นี้ดัอย�างถึ,กต องโดัยเคล9�อนี้ไห้วิในี้ที่�าร%าต�าง ๆ อย�างต�อเนี้9�อง ไมุ่�ส�บสนี้จันี้จับกระบวินี้การร%าและปัระโยชินี้)ของการฝุ่Kก (1) ชิ�วิยให้ อวิ�ยวิะส�วินี้ต�าง ๆ ของร�างกายเคล9�อนี้ไห้วิอย�างที่��วิถึ�งเก�ดัควิามุ่สมุ่ดั�ลและอย,�ในี้อ�ร�ยาบถึที่ �ผู้�อนี้คลาย ลดัควิามุ่ต�งเคร ยดัไดั (2) ชิ�วิยให้ ระบบการที่%างานี้ของร�างกายดั ข�นี้ เชิ�นี้ การควิบค�มุ่ระบบการห้ายใจัชิ าลง ห้ายใจัไดั ล�กข�นี้ ระบบห้มุ่�นี้เวิ ยนี้โลห้�ตดั ข�นี้ เปั5นี้ต นี้ (3) เปั5นี้ก�ศึโลบายในี้การฝุ่Kกจั�ตใจัให้ เปั5นี้สมุ่าธี� ที่%าให้ จั�ตใจัที่%าให้ มุ่ ควิามุ่สงบเย9อกเย;นี้ฝุ่Kกสต�ให้ วิ�องไวิพร อมุ่ที่ �จัะเผู้ชิ�ญก�บส��งแวิดัล อมุ่รอบต�วิ โดัยที่ �สามุ่ารถึจัะควิบค�มุ่อารมุ่ณ์)ไดั ที่�กสถึานี้การณ์)ส��งที่ �พ�งพ�จัารณ์าค9อผู้ลของการฝุ่Kกนี้�นี้ต องอาศึ�ยการฝุ่Kกฝุ่นี้อย�างต�อเนี้9�องเปั5นี้เวิลานี้านี้มุ่ ควิามุ่ปัลอดัภ�ยส,ง แต�ควิรงดัการฝุ่Kก เมุ่9�อมุ่ อาการเจั;บปั>วิยที่างร�างกาย

ในี้การจั�ดัการก�บควิามุ่เคร ยดันี้�นี้นี้อกจัากใชิ วิ�ธี คลายเคร ยดั 3 ระดั�บ ดั�งไดั กล�าวิมุ่าแล วิข างต นี้ แต�บางคร�งก;ต องที่%างานี้ห้ร9อเผู้ชิ�ญก�บควิามุ่เคร ยดัในี้เห้ต�การณ์)เดั�มุ่ สถึานี้การณ์)ห้ร9อบ�คคลที่ �เก �ยวิข องต�าง ๆ ไมุ่�สามุ่ารถึเปัล �ยนี้แปัลงไดั คงต องพ�จัารณ์าการปัร�บเปัล �ยนี้แนี้วิค�ดัของตนี้เอง ที่ �มุ่ ต�อเห้ต�การณ์)ห้ร9อบ�คคลที่ �เก �ยวิข องห้ร9อแมุ่ แต�มุ่องตนี้เองในี้แง�บวิกมุ่ากข�นี้ เพ9�อชิ�วิยให้ จั�ตใจัคลายเคร ยดัไดั

ในี้การเร ยนี้ร, เร9�องควิามุ่เคร ยดันี้�นี้ ส��งห้นี้��งที่ �ควิรตระห้นี้�กอย�างย��งก;ค9อ ควิามุ่เคร ยดัที่�งห้ลายที่ �เก�ดัข�นี้ มุ่�กมุ่าจัากการที่ �เรามุ่ ที่�ศึนี้ะต�อส��งต�าง ๆ นี้�นี้เปั5นี้เชิ�นี้ไร ในี้ภาวิะที่ �คนี้เราห้มุ่กมุ่��นี้คร� �นี้ค�ดัก�บปั�ญห้าที่ �เก�ดัข�นี้ แมุ่ จัะไตร�ตรองตามุ่ครรลองของควิามุ่ค�ดัที่ �มุ่ อย,� แต�ขาดัการร, ต�วิวิ�าควิามุ่ค�ดัที่ �เก�ดัข�นี้นี้�นี้ก%าล�งดั%าเนี้�นี้ไปัส,�ผู้ลกระที่บต�อตนี้เอง โดัยเฉพาะควิามุ่ค�ดัที่ �บ�ดัเบ9อนี้ เฉไฉ ค�ดัผู้�ดัปัระเดั;นี้ ห้ร9อค�ดั

67

ขยายวิงกวิ างจันี้เก�นี้เลย ค�ดัซึ่%าซึ่าก ตลอดัจันี้ถึ�งควิามุ่ควิามุ่ห้วิ�งในี้ที่างลบ ที่%าให้ เก�ดัควิามุ่กล�วิ วิ�ตกก�งวิล ร, ส�กถึ,กข�มุ่ข,� ห้ร9อห้ดัห้,� ซึ่�มุ่เศึร า ส��งเห้ล�านี้�นี้ถึ าห้ากไมุ่�ต องการให้ เก�ดัควิามุ่เคร ยดัแก�ต�วิเรา คงต องมุ่ การปัร�บเปัล �ยนี้แนี้วิค�ดั

3.4 การปร�บเปล��ยนแนวคิ ด เป-นการคิ ดในแง%บวกหร.อการคิ ดท��เหมาะสม 3.4.1 ค�ดัในี้แง�ที่ �ย9ดัห้ย��นี้ อย�าดั�วินี้ต�ดัส�นี้ถึ,กผู้�ดัของผู้, อ9�นี้ มุ่องห้าสาเห้ต�ดั วิยวิ�า ควิามุ่ผู้�ดันี้�นี้เก�ดัจัากอะไร ผู้ลที่ �ตามุ่มุ่าห้นี้�กห้นี้าสาห้�สแค�ไห้นี้ ถึ าจัะให้ อภ�ยและล9มุ่เส ยจัะไดั ห้ร9อไมุ่�จัะไดั โล�งใจัไปัไดั บ าง 3.4.2 พยายามุ่ตรวิจัสอบห้าห้ล�กฐานี้ ข อเที่;จัจัร�งมุ่าสนี้�บสนี้�นี้เห้ต�การณ์)ที่ �เก�ดัข�นี้ให้ ไดั เส ยก�อนี้ อย�าใชิ เฉพาะควิามุ่ค�ดัเห้;นี้ของตนี้เองเปั5นี้ห้ล�กในี้การต�ดัส�นี้เที่�านี้�นี้ เพราะย�อมุ่ไมุ่�เพ ยงพออย�างแนี้�นี้อนี้ 3.4.3 มุ่องปั�ญห้าให้ กวิ าง ค�ดัให้ ห้ลาย ๆ แง�มุ่�มุ่ ลองค�ดัดั,วิ�าต�วิเองค�ดัแบบนี้ คนี้อ9�นี้เขาค�ดัอย�างไร โดัยถึามุ่ควิามุ่ค�ดัเห้;นี้ของคนี้อ9�นี้ดั,บ างจัะเปั5นี้การฝุ่Kกมุ่นี้�ษยส�มุ่พ�นี้ธี) และแลกเปัล �ยนี้ควิามุ่ค�ดัเห้;นี้ก�บคนี้อ9�นี้ 3.4.4 ต องเข าใจัวิ�าคนี้เรามุ่ ควิามุ่แตกต�าง ในี้แต�ละวิงการย�อมุ่มุ่ ที่�งคนี้ดั และคนี้ไมุ่�ดั แมุ่ แต�ในี้คนี้คนี้เดั ยวิก;ย�งมุ่ ข อดั และข อเส ยเสมุ่อ จั�งไมุ่�ควิรดั�วินี้สร�ปัเห้ต�การณ์) ไมุ่�ดั เพ ยงคร�งเดั ยวิให้ โอกาสต�วิเองและผู้, อ9�นี้ในี้การแก ต�วิ 3.4.5 มุ่องห้าข อดั ข อเดั�นี้ของตนี้เองให้ พบ เพ9�อจัะไดั ร, ส�กชิ9�นี้ชิมุ่ และภาคภ,มุ่�ใจัในี้ต�วิเอง คนี้เราต องมุ่ ศึ�กดั�Hศึร มุ่ ควิามุ่ห้ย��งที่ะนี้งในี้ควิามุ่ดั ควิามุ่เก�งของต�วิเองบ าง ถึ าขาดัควิามุ่ร, ส�กดั ๆ เชิ�นี้นี้ ชิ วิ�ตคงขาดัค�ณ์ค�าไปัอย�างนี้�าเส ยดัาย 3.5 แนวทางในการลดคิวามเคิร�ยด

68

3.5.1 การออกก%าล�งกาย เชิ�นี้ การเดั�นี้ การวิ�ายนี้%า การวิ��งเห้ยาะ ๆ การข �จั�กรยานี้ห้ร9อเล�นี้ก ฬาที่ �ค�ณ์ชิอบ ในี้ระห้วิ�างการออกก%าล�งกายร�างกายจัะห้ล��งสาร เอ;นี้เดัอร)ฟิIนี้ ออกมุ่า“ ”

จัากสมุ่อง เร ยกวิ�า การผู้�อนี้คลายตามุ่ธีรรมุ่ชิาต� 3.5.2การที่%างานี้อดั�เรก ควิรที่%าในี้ส��งที่ �ค�ณ์ชิอบมุ่าก ๆ และที่%าเปั5นี้ปัระจั%าอย�างนี้ อยวิ�นี้ละคร��งชิ��วิโมุ่งก;จัะชิ�วิยลดัควิามุ่เคร ยดัไดั เปั5นี้ที่างออกห้ร9อลดัควิามุ่เห้นี้9�อยล า และสร างควิามุ่สดัใสแก�จั�ตใจัร�างกาย และจั�ตวิ�ญญาณ์ 3.5.3 จั�ดัการควิามุ่เคร ยดั โดัยใชิ วิ�ถึ ชิ วิ�ตปัระจั%าวิ�นี้ เชิ�นี้ การพ�กผู้�อนี้ให้ เพ ยงพอ จั�ดัระบบเวิลาอย�างมุ่ ปัระส�ที่ธี�ภาพ ห้าก�จักรรมุ่ต�าง ๆ ที่%าเมุ่9�อร, ส�กโกรธี ร�บปัระที่านี้อาห้ารอย�างถึ,กต อง ระบายเร9�องก�งวิลใจัให้ เพ9�อนี้ฟิ�ง ห้าเวิลาห้ย�ดัพ�กผู้�อนี้ 3.5.4 การฝุ่Kกการฝุ่>อนี้คลาย ไดั แก� การฝุ่Kกห้ายใจัล�ก ๆ ร, ส�กถึ�งควิามุ่สดัชิ9�นี้รอบ ๆ ต�วิสร างพล�งให้ แก�จั�ตใจัของตนี้เอง ห้ร9อการฝุ่Kกคลายกล ามุ่เนี้9อแต�ละส�วินี้ เชิ�นี้ กล ามุ่เนี้9อแขนี้บร�เวิณ์ห้นี้ า คอ ไห้ล� บร�เวิณ์อก ที่ อง และส�วินี้ห้ล�ง บร�เวิณ์สะโพก โคนี้ขา และนี้�อง โดัยการเกร;ง และคลายกล ามุ่เนี้9อแต�ละส�วินี้สล�บก�นี้ก�บการห้ายใจัเข าและออก ล�กๆ ชิ าๆ 3.5.5 การจั�นี้ตนี้าการ เปั5นี้การปัล�อยควิามุ่ค�ดัออกจัากเห้ต�การณ์)ปั�จัจั�บ�นี้โดัยจั�นี้ตนี้าการถึ�งเห้ต�การณ์)และสถึานี้ที่ � ที่ �สงบและเปั5นี้ส�ข เชิ�นี้ ชิมุ่สวินี้ เดั�นี้ชิายห้าดั เปั5นี้ต นี้ 3.5.6 การฝุ่Kกสมุ่าธี� จั�ดัมุ่��งห้มุ่ายของการฝุ่Kกสมุ่าธี�ก;ค9อ การที่%าจั�ตใจัให้ ต�งมุ่��นี้และสงบโดัยการก%าห้นี้ดัลมุ่ห้ายใจั (ปั=ญากรณ์) ชิ�ต�งกร. 2542 : 39)

3.6 ว ธี�ฝึ0กปฏิ บ�ตุ เพื่.�อคิลายเคิร�ยด

69

3.6.1 ห้าที่ �เง ยบสงบแล วินี้อนี้ห้งายแขนี้ ขาในี้ที่�าที่ �สบาย ห้ล�บตา ห้ายใจัล�ก ๆ เต;มุ่ปัอดั แล วิค�อย ๆ ผู้�อนี้ออกที่ ละนี้ อย มุ่��งควิามุ่สนี้ใจัที่�งมุ่วิลไปัอย,�ที่ �ลมุ่ห้ายใจั 3.6.2 รวิบรวิมุ่สมุ่าธี�ให้มุ่� ห้ายใจัเบา ๆ ไมุ่�ให้ อกกระเพ9�อมุ่ ห้ายใจัเข าออกสล�บก�นี้ 2-3 คร�ง แล วิมุ่��งควิามุ่ค�ดัต�วิเองที่�งห้มุ่ดั ไปัรวิมุ่ก�นี้อย,�ที่ �จั�ดัใดัจั�ดัห้นี้��ง บอกต�วิเองวิ�า เราจัะส%ารวิจั“

ร�างกายต�วิเองให้ ที่��วิจัากศึ รษะจัรดัปัลายเที่ า เมุ่9�อมุ่��งควิามุ่ค�ดัไปัที่ �จั�ดั”

ใดัก;ให้ เกร;งกล ามุ่เนี้9อบร�เวิณ์นี้�นี้ให้ มุ่ากที่ �ส�ดั จันี้ร, ส�กกล ามุ่เนี้9อต�ง ที่นี้ไมุ่�ไดั แล วิค�อย ๆ คลายออก เปัล �ยนี้จั�ดัห้มุ่ายไปัที่ �กล ามุ่เนี้9อบร�เวิณ์นี้�นี้ที่ �อ9�นี้เร9�อยไปัจันี้ถึ�งเที่ า ลองฝุ่Kกที่%าเชิ�นี้นี้ วิ�นี้ละ 20 นี้าที่ ก�อนี้นี้อนี้จัะที่%าให้ ห้ล�บสนี้�ที่ (อ�มุ่พร โอตระก,ล. 2541 : 45)

3.7 เทคิน คิการผ%อนคิลายคิวามเคิร�ยด ไดั แบ�งเที่คนี้�คการผู้�อนี้คลายควิามุ่เคร ยดัออกเปั5นี้ 2

แบบ ค9อ เที่คนี้�คการผู้�อนี้คลายแบบที่�นี้ที่ และเที่คนี้�คการผู้�อนี้คลายอย�างเร;วิ (กวิ คงภ�กดั พงษ). 2542 : 55-56)

3.7.1 เที่คนี้�คการผู้�อนี้คลายแบบที่�นี้ที่ ข�นี้ตอนี้ที่ � 1 นี้อนี้ลง อย,�ในี้ที่�าศึพ ผู้�อนี้คลายต�วิลง รวิบแขนี้-ขาเข าข างล%าต�วิ ส,ดัลมุ่ห้ายใจัเข า เกร;งนี้�วิเที่ า ขา นี้�อง ห้�วิเข�า ขมุ่�บสะโพกและก นี้ ข�นี้ตอนี้ที่ � 2 ผู้�อนี้ลมุ่ห้ายใจั ดั�งกะบ�งลมุ่เข า ก%าห้มุ่�ดั เกร;งกล ามุ่เนี้9อแขนี้ ข�นี้ตอนี้ที่ � 3 ส,ดัลมุ่ห้ายใจัเข า ขยายบร�เวิณ์ที่รวิงอก เกร;งไห้ล� คอ กล ามุ่เนี้9อบร�เวิณ์ห้นี้ าเกร;งกล ามุ่เนี้9อที่��วิร�างกาย 3 วิ�นี้าที่ ข�นี้ตอนี้ที่ � 4 ผู้�อนี้การเกร;งพร อมุ่ก�บผู้�อนี้ลมุ่ห้ายใจั ออกกางแขนี้-ขาออก ปัล�อยให้ ร�างกายไดั ผู้�อนี้คลาย อย�าพ��งขย�บต�วิพ�กกล ามุ่เนี้9อที่ ละส�วินี้ ส�วินี้ละส�ก 2-3 นี้าที่ ข� นี้ตอนี้ที่�งห้มุ่ดัใชิ เวิลาปัระมุ่าณ์ 2 นี้าที่

70

3.7.2 เที่คนี้�คการผู้�อนี้คลายอย�างเร;วิ เที่คนี้�คการ“

ผู้�อนี้คลายอย�างเร;วิ ” นี้ เร ยนี้ง�ายห้ากแต�มุ่ ปัระส�ที่ธี�ภาพ ที่%าให้ เราเข าส,�ภาวิะแห้�งควิามุ่ผู้�อนี้คลายอย�างไดั ผู้ลรวิดัเร;วิ เราจัะร, ส�กไดั ถึ�งควิามุ่ผู้�อนี้คลายที่�งห้ลาย ค9อ คลายจัากควิามุ่เห้นี้;ดัเห้นี้9�อย เมุ่9�อยล า อ�อนี้เพล ย และที่างใจั ค9อ คลายจัากควิามุ่ก�งวิล ควิามุ่เคร ยดั ควิามุ่ไมุ่�สบายใจั ข�นี้ตอนี้ที่ � 1 นี้อนี้พ�กในี้ที่�าศึพ จั�ดัต%าแห้นี้�งของร�างกายให้ สบาย ให้ ร, ส�กผู้�อนี้คลาย นี้%าห้มุ่อนี้มุ่าห้นี้�นี้ศึ รษะดั วิยก;ไดั ไมุ่�ผู้�ดักต�กาแต�อย�างใดั ค�อย ๆ นี้%าสต�มุ่าก%าห้นี้ดัร, ก�บลมุ่ห้ายใจั ห้ายใจัเข า-ให้ ร, วิ�าเราห้ายใจัเข า ห้ายใจัออก- ก;ร, วิ�าเราห้ายใจัออก ข�นี้ตอนี้ที่ � 2 ชิ�นี้เข�าที่�ง 2 ข�นี้ นี้%ามุ่9อวิางบนี้ห้นี้ าที่ อง ตอนี้ที่ �เราเพ��มุ่ควิามุ่ก%าห้นี้ดัร, มุ่ สต�ร, วิ�าห้นี้ าที่ องของเรานี้�นี้เคล9�อนี้ข�นี้และเคล9�อนี้ลงอย,�ตลอดัเวิลา ข�นี้ตอนี้ที่ � 3 เร��มุ่ห้ายใจัให้ ส�มุ่พ�นี้ธี)ก�บห้นี้ าที่ อง กล�าวิค9อ ห้ายใจัเข า พร อมุ่ ๆ ก�บที่ �ห้นี้ าที่ องพองข�นี้ลอยข�นี้ ห้ายใจัออกพร อมุ่ ๆ ก�บที่ �ห้นี้ าที่ องแฟิบลง ย�บลง ฝุ่Kกการห้ายใจัให้ ส�มุ่พ�นี้ธี)ก�บห้นี้ าที่ อง 5 รอบ ตลอดัเวิลาที่ �ที่%าให้ มุ่ สต�ร, อย,�ก�บลมุ่ห้ายใจั และมุ่ สต�อย,�ก�บการเคล9�อนี้ไห้วิของห้นี้ าที่ องที่ �ส�มุ่พ�นี้ธี)ก�นี้ 5 รอบ แล วิก;พ�กโดัยการกล�บไปัห้ายใจัตามุ่ปักต� ข�นี้ตอนี้ที่ � 4 เร��มุ่ห้ายใจัส�มุ่พ�นี้ธี)ก�บห้นี้ าที่ องอ กคร�งห้นี้��ง คราวินี้ เราจัะเพ��มุ่ ควิามุ่ร, ส�ก เข าดั วิย ค9อ ขณ์ะ“ ”

ที่ �ห้ายใจัเข า ให้ ลองที่%าควิามุ่ร, ส�กวิ�าต�วิของเราเบา เบาจันี้คล ายวิ�าต�วิก%าล�งลอยข�นี้มุ่าจัากพ9นี้ ร, ส�กสบาย ร, ส�กสดัชิ9�นี้ ขณ์ะเมุ่9�อห้ายใจัออก ก;ให้ ที่%าควิามุ่ร, ส�กวิ�าต�วิของเราห้นี้�กจันี้เสมุ่9อนี้วิ�าร�างกายของเราก%าล�งจัมุ่ลง ๆ ส,�พ9นี้ดั�นี้ ขณ์ะเดั ยวิก�นี้ ร, ส�กไดั ควิามุ่เมุ่9�อยล าอ�อนี้เพล ยค�อย ๆ สลายไปัจัากต�วิเรา พร อมุ่ ๆ ก�นี้ก�บที่ �ควิามุ่ก�งวิล ควิามุ่เคร ยดัก;ค�อยๆ สลายไปัจัากเรา ที่%าเชิ�นี้นี้ ให้ ครบ 5 รอบ แล วิก;พ�กดั วิยการกล�บไปัห้ายใจัตามุ่ปักต�ระห้วิ�างปัฏิ�บ�ต�เราจัะพบดั วิยวิ�าลมุ่ห้ายใจัของเราค�อย ๆ

71

สงบลง ลมุ่ห้ายใจัของเราจัะละเอ ยดัลงเราจัะห้ายใจัชิ าลง ค9อใชิ เวิลาในี้การห้ายใจั เข า-ออก แต�ละรอบนี้านี้ข�นี้

3.8 การจั�ดการก�บคิวามเคิร�ยดในสภาวะว กฤตุ ไดั สร�ปั ออกเปั5นี้ 2 วิ�ธี ค9อ (ไพล�นี้ ปัร�ชิญค�ปัต). 2548

: 42) 3.8.1 การกระที่%าโดัยตรง (Direct

action) ห้มุ่ายถึ�ง การที่ �บ�คคลพยายามุ่ที่ �จัะกระที่%าห้ร9อจั�ดัการก�บส��งที่ �เปั5นี้อ�นี้ตรายห้ร9อส��งที่ �ที่ าที่ายบ�คคล ซึ่��งแบ�งเปั5นี้ 4 ร,ปัแบบ ค9อ 1) การเตร ยมุ่ต�วิต�อส, ก�บส��งอ�นี้ตรายเมุ่9�อบ�คคลปัระเมุ่�นี้เห้ต�การณ์)มุ่ากระที่บวิ�าเปั5นี้อ�นี้ตราย ก;มุ่ ปัฏิ�ก�ร�ยาเปัล �ยนี้แปัลงภายในี้ตนี้ เพ9�อเตร ยมุ่การต�อส, ก�บส��งอ�นี้ตรายนี้�นี้ 2) การต�อต านี้เปั5นี้การต�อส, ก�บสถึานี้การณ์)ที่ �บ�คคลปัระเมุ่�นี้แล วิวิ�าไมุ่�ปัลอดัภ�ยเพ9�อปั8องก�นี้ตนี้เอง 3) การห้ล กห้นี้ เปั5นี้ล�กษณ์ะห้นี้��งเมุ่9�อบ�คคลปัระเมุ่�นี้เห้ต�การณ์)นี้�นี้เปั5นี้อ�นี้ตรายต�อตนี้ก;จัะห้ล กห้นี้ อาจัเก�ดัร�วิมุ่ก�บควิามุ่กล�วิห้ร9อไมุ่�มุ่ ควิามุ่กล�วิร�วิมุ่ก;ไดั 4) การเฉยเมุ่ย เปั5นี้ล�กษณ์ะของการส�นี้ห้วิ�ง เห้ต�การณ์)เปั5นี้อ�นี้ตรายนี้�นี้ ไมุ่�สามุ่ารถึปั8องก�นี้ห้ร9อก%าจั�ดั 3.8.2 การบรรเที่า เปั5นี้การใชิ กลไกที่างจั�ตปั8องก�นี้ตนี้เองเพ9�อบรรเที่าควิามุ่ร, ส�ก วิ�ตกก�งวิลการจั�ดัการก�บสถึานี้การณ์)ที่ �เปั5นี้อ�นี้ตรายนี้�นี้ แบ�งออกเปั5นี้ 2 ชินี้�ดั ค9อ 1) การบรรเที่าที่ �อาการเปั5นี้ดั วิยการใชิ ยาห้ร9อสารเสพต�ดัเพ9�อบรรเที่าควิามุ่ร, ส�กนี้�นี้ ไดั แก� ใชิ เคร9�องดั9�มุ่มุ่�นี้เมุ่า ส�รา บ�ห้ร � ยากล�อมุ่ปัระสาที่ ยานี้อนี้ห้ล�บ เปั5นี้ต นี้ 2) การบรรเที่าดั วิยกลไกที่างจั�ต เปั5นี้การบรรเที่าโดัยใชิ กลไกการที่%างานี้ของจั�ตไดั ส%านี้�กเพ9�อปักปั8องตนี้เองลดัควิามุ่ร, ส�กเคร ยดัเพ ยงชิ��วิคราวิ แต�ส��งที่ �ค�กคามุ่ย�งอย,� กลไกที่างจั�ตใจัเห้ล�านี้ ไดั แก� การปัฏิ�เสธีที่ �จัะร�บควิามุ่จัร�งที่ �เก�ดัข�นี้ การกดั

72

เก;บควิามุ่ค�ดัควิามุ่ร, ส�ก การโยนี้ควิามุ่ผู้�ดัให้ ก�บคนี้อ9�นี้การให้ เห้ต�ผู้ลต�าง ๆ มุ่าแที่นี้ ข อเที่;จัจัร�งรวิมุ่ไปัถึ�งการที่ดัแที่นี้ควิามุ่ร, ส�กไมุ่�สมุ่ห้วิ�งในี้ที่างตรงข ามุ่การสร างภาพห้ร9อจั�นี้ตนี้าการภาพเพ9�อชิดัเชิยควิามุ่ผู้�ดัห้วิ�ง เปั5นี้ต นี้ 3.9 ว ธี�การจั�ดการลดคิวามเคิร�ยด

ลาซึ่าล�ส(Lazarus. 1984 : 141-154)ไดั จั�ดัระบบให้มุ่�ซึ่��งย�งคงห้ล�กการเดั�มุ่ไวิ แต�แตกต�างในี้รายละเอ ยดัต�อไปันี้

3.9.1 วิ�ธี การเอาชินี้ะควิามุ่เคร ยดัแบบวิ�ธี การแก ปั�ญห้า (Problem-focused coping method) ห้มุ่ายถึ�ง การปัร�บต�วิที่ �เก�ดัจัากการใชิ กระบวินี้การที่างปั�ญญา ในี้การปัระเมุ่�นี้สถึานี้การณ์)และจั�ดัการก�บสถึานี้การณ์)ที่ �มุ่าค�กคามุ่ โดัยการปัร�บเปัล �ยนี้ควิามุ่ส�มุ่พ�นี้ธี)ระห้วิ�างคนี้ก�บส��งแวิดัล อมุ่ที่%าให้ สถึานี้การณ์)เปั5นี้ไปัในี้ที่างที่ �ดั ห้ร9อจั�ดัการก�บส��งที่ �กระต� นี้ควิามุ่เคร ยดัโดัยวิ�ธี แก ปั�ญห้า ร,ปัแบบพฤต�กรรมุ่ในี้กล��มุ่นี้ ไดั แก�การกระที่%าที่ �แก ปั�ญห้าโดัยตรง เชิ�นี้ การก%าห้นี้ดัขอบเขตปั�ญห้า ห้าวิ�ธี แก ปั�ญห้าห้ลายวิ�ธี และเล9อกวิ�ธี ที่ �เห้มุ่าะสมุ่ซึ่��งอาจัจั�ดัการที่ �ต�วิปั�ญห้าห้ร9อปัร�บส��งแวิดัล อมุ่ การห้าแห้ล�งสนี้�บสนี้�นี้จัากส�งคมุ่ เชิ�นี้ การค�ยก�บผู้, มุ่ ปัระสบการณ์) การขอให้ บ�คคลอ9�นี้แก ปั�ญห้า เปั5นี้ต นี้ 3.9.2 วิ�ธี การเอาชินี้ะควิามุ่เคร ยดัแบบแก ดั วิยอารมุ่ณ์) (Emotional-focused coping method) ห้มุ่ายถึ�ง พฤต�กรรมุ่การปัร�บต�วิที่ �เก�ดัจัากการใชิ กระบวินี้การที่างปั�ญห้า ในี้การปัระเมุ่�นี้สถึานี้การณ์)และการจั�ดัการก�บสถึานี้การณ์)ที่ �ค�กคามุ่ โดัยการปัร�บเปัล �ยนี้อารมุ่ณ์)ควิามุ่ร, ส�กเคร ยดัไมุ่�ไดั แก ปั�ญห้าโดัยตรงเปั5นี้แต�เพ ยงการลดัควิามุ่ร, ส�กเคร ยดัเที่�านี้�นี้ล�กษณ์ะพฤต�กรรมุ่การปัร�บต�วิร,ปัแบบต�าง ๆ นี้ ไดั แก� ควิามุ่โกรธี ควิามุ่ห้ล กห้นี้ การถึอยห้�าง การเล9อกสนี้ใจัเฉพาะส��ง เปั5นี้ต นี้จัากการศึ�กษาการลดัควิามุ่เคร ยดัและวิ�ธี การจั�ดัการก�บควิามุ่เคร ยดั สร�ปัไดั วิ�า วิ�ธี ลดัควิามุ่เคร ยดั ห้มุ่ายถึ�ง แนี้วิที่างปัฏิ�บ�ต�ที่ �จัะลดัสภาวิะ

73

ควิามุ่เคร ยดัเพ9�อให้ เก�ดัควิามุ่ร, ส�กคลายเคร ยดัไดั ซึ่��งมุ่ ห้ลายวิ�ธี ดั วิยก�นี้ สามุ่ารถึแบ�งไดั 5 ปัระเภที่ให้ญ� ๆ ค9อ 1) การใชิ เวิลาวิ�างอย�างมุ่ ปัระส�ที่ธี�ภาพ ที่%าเวิลาให้ เก�ดัปัระโยชินี้)ที่ �ส�ดั เชิ�นี้ การที่%างานี้อดั�เรก 2) การต�อต านี้ก�บควิามุ่เคร ยดัโดัยอาศึ�ยห้ล�กกายภาพ เชิ�นี้ ออกก%าล�งกายสมุ่%�าเสมุ่อ การร�บปัระที่านี้อาห้ารให้ ถึ,กห้ล�กอนี้ามุ่�ย 3) การผู้�อนี้คลายเคร ยดัที่ �เก�ดัข�นี้ในี้ขณ์ะนี้�นี้ เชิ�นี้ การผู้�อนี้คลายกล ามุ่เนี้9อ 4) การลดัควิามุ่เคร ยดัโดัยอาศึ�ยควิามุ่ร�วิมุ่มุ่9อจัากองค)กรห้ร9อขอค%าปัร�กษาจัากบ�คคลอ9�นี้ เชิ�นี้ การต�งศึ,นี้ย)ส�ขภาพข�นี้มุ่าในี้บร�ษ�ที่ การปัร�กษาแพที่ย)ห้ร9อบ�คลากรที่างสาธีารณ์ส�ข และจั�ตแพที่ย) 5) การค�ดัอย�างมุ่ เห้ต�ผู้ล ค�ดัแต�ส��งที่ �ดั ย�ดัห้ล�กศึาสนี้า เชิ�นี้ ห้�ดัมุ่องส��งที่ �ดั ในี้ต�วิผู้, อ9�นี้ต องที่%าใจั ร, จั�กแพ -ชินี้ะ การปัระนี้ ปัระนี้อมุ่ผู้�อนี้ส�นี้ผู้�อนี้ยาวิ การใชิ ห้ล�กอร�ยส�จั 4 วิ�เคราะห้)ห้าสาเห้ต�และวิ�เคราะห้)ถึ�งผู้ลที่ �เก�ดัข�นี้4. งานว จั�ยท��เก��ยวข้�อง

แรกแกตต) (Raggatt. 1991 : 12) ศึ�กษาควิามุ่เคร ยดัจัากการที่%างานี้ของพนี้�กงานี้ข�บรถึที่ �ต องข�บรถึในี้ระยะไกล 93 คนี้ อาย� 23-66 ปัI พบวิ�า ควิามุ่เคร ยดัของพนี้�กงานี้ข�บรถึเปั5นี้ผู้ลมุ่าจัากควิามุ่ต องการที่างดั านี้การงานี้ และมุ่ พฤต�กรรมุ่ปัร�บต�วิตามุ่ปักต�เก�ดัข�นี้ ค�อ การใชิ สารกระต� นี้ และการใชิ ควิามุ่เร;วิในี้การข�บข �ส,งข�นี้

ไวิที่) (White. 1996 : Abstract) ศึ�กษาปั�จัจั�ยที่ �ก�อให้ เก�ดัควิามุ่เคร ยดัและวิ�ธี การเผู้ชิ�ญควิามุ่เคร ยดัของผู้, บร�ห้ารโรงเร ยนี้กล��มุ่ต�วิอย�างเปั5นี้ผู้, บร�ห้ารโรงเร ยนี้ของร�ฐ ในี้ร�ฐ Massachusetts

จั%านี้วินี้ 153 คนี้ พบวิ�า ปั�จัจั�ยต�าง ๆ เชิ�นี้ เพศึ อาย� ส%าค�ญต�อ

74

ควิามุ่เคร ยดัในี้การที่%างานี้ของผู้, บร�ห้ารโรงเร ยนี้ แต�พบควิามุ่แตกต�างอย�างมุ่ นี้�ยส%าค�ญของวิ�ธี การเผู้ชิ�ญควิามุ่เคร ยดัของผู้, บร�ห้ารโรงเร ยนี้ โดัยผู้, บร�ห้ารของโรงเร ยนี้ในี้เขตเมุ่9องใชิ วิ�ธี การต%าห้นี้�ตนี้เองมุ่ากกวิ�า ผู้, บร�ห้ารโรงเร ยนี้นี้อกเขตเมุ่9อง ผู้, บร�ห้ารระดั�บต นี้และระดั�บรองของโรงเร ยนี้มุ่�ธียมุ่ใชิ วิ�ธี การเผู้ชิ�ญควิามุ่เคร ยดัโดัยค�ดัอย�างมุ่ ควิามุ่ห้วิ�งมุ่ากกวิ�าผู้, บร�ห้ารระดั�บส,ง

แจั@คส�นี้ (Jackson. 1996 : Abstract) ส%ารวิจัควิามุ่ส�มุ่พ�นี้ธี)ของควิามุ่เคร ยดัในี้การที่%างานี้ควิามุ่ต�งเคร ยดัส�วินี้บ�คคล และการใชิ แห้ล�งเผู้ชิ�ญควิามุ่เคร ยดัของห้�วิห้นี้ าพนี้�กงานี้ฝุ่>ายบร�ห้ารเพศึห้ญ�งของสถึาบ�นี้การศึ�กษาระดั�บส,ง ห้ล�กส,ตร 4 ปัI ที่�งภาคร�ฐและภาคเอกชินี้ พบวิ�า ควิามุ่เคร ยดัในี้การที่%างานี้ ควิามุ่ต�งเคร ยดัส�วินี้บ�คคลของห้�วิห้นี้ าพนี้�กงานี้ ฝุ่>ายพนี้�กงานี้ ฝุ่>ายบร�ห้าร ที่�งสองกล��มุ่มุ่ ที่�กษะการเผู้ชิ�ญควิามุ่เคร ยดัระดั�บปัานี้กลาง แห้ล�งเผู้ชิ�ญควิามุ่เคร ยดัของที่�งสองกล��มุ่ไมุ่�แตกต�างก�นี้อย�างมุ่ นี้�ยส%าค�ญที่างสถึ�ต� แต�พบควิามุ่ส�มุ่พ�นี้ธี)ระห้วิ�างการใชิ แห้ล�งเผู้ชิ�ญควิามุ่เคร ยดัก�บระดั�บของควิามุ่เคร ยดัในี้การที่%างานี้ และควิามุ่ต�งเคร ยดัส�วินี้บ�คคลของห้�วิห้นี้ าฝุ่>ายบร�ห้ารที่�งสองกล��มุ่

เดั�นี้พงษ) วิรรณ์พงษ) (2535 : บที่ค�ดัย�อ) ศึ�กษาควิามุ่เคร ยดัของต%ารวิจัสายตรวิจั : ศึ�กษาเฉพาะกรณ์ สายตรวิจั ส�งก�ดัสถึานี้ ต%ารวิจัภ,ธีร อ%าเภอเมุ่9อง จั�งห้วิ�ดันี้ครราชิส มุ่า พบวิ�าส�วินี้ให้ญ�ใชิ ร,ปัแบบการปัร�บต�วิต�อภาวิะควิามุ่เคร ยดัในี้ร,ปัแบบของการที่%าก�จักรรมุ่ที่ �เก�ดัปัระโยชินี้)ห้าที่างแก ปั�ญห้าดั วิยตนี้เอง ระบายอารมุ่ณ์) ปัร�กษาห้าร9อก�บคนี้ใกล ชิ�ดั เปั5นี้ต นี้

ส�ภาวิดั นี้วิลมุ่ณ์ (2537 : บที่ค�ดัย�อ) ที่%าการศึ�กษาปั�จัจั�ยที่ �มุ่ อ�ที่ธี�พลต�อควิามุ่เคร ยดั กรณ์ ข าราชิการต%ารวิจัจั�งห้วิ�ดัอ�บลราชิธีานี้ จั%านี้วินี้ 814 คนี้ พบวิ�า ส�วินี้ให้ญ�มุ่ พฤต�กรรมุ่การปัร�บต�วิเมุ่9�อเผู้ชิ�ญควิามุ่เคร ยดัในี้ที่�ศึที่างที่ �เห้มุ่าะสมุ่ เชิ�นี้ ใชิ วิ�ธี การออกก%าล�งกาย

75

เล�นี้ก ฬา พ�กผู้�อนี้ เข าวิ�ดัที่%าบ�ญ ที่%าสมุ่าธี� ร องเพลง ฟิ�งเพลง อ�านี้ห้นี้�งส9อ เที่ �ยวิ และขอค%าปัร�กษาผู้, ใกล ชิ�ดั เปั5นี้ต นี้

บ�ณ์ฑ์�ต ศึรไพศึาล และคณ์ะ (2540 : บที่ค�ดัย�อ) ที่%าการส%ารวิจัภาวิะส�ขภาพจั�ตของปัระชิาชินี้ในี้ภาวิะวิ�กฤตที่างเศึรษฐก�จั โดัยใชิ แบบสอบถึามุ่ส�มุ่ภาษณ์)ปัระชิาชินี้ที่��วิไปั จั%านี้วินี้ 410 ราย และกล��มุ่ธี�รก�จัจั%านี้วินี้ 610 ราย ในี้เขตกร�งเที่พมุ่ห้านี้ครและปัร�มุ่ณ์ฑ์ล ผู้ลการส%ารวิจั พบวิ�าปัระชิาชินี้ที่��วิไปัปัระสบปั�ญห้าดั านี้การเง�นี้จัากภาวิะวิ�กฤตที่างเศึรษฐก�จัร อยละ 74.9 มุ่ ควิามุ่เคร ยดัส,งร อยละ 39.5 และมุ่ ควิามุ่ค�ดัฆ่�าต�วิตายร อยละ 4.6 ในี้กล��มุ่ธี�รก�จัปัระสบปั�ญห้า ดั านี้การเง�นี้จัากภาวิะวิ�กฤตที่างเศึรษฐก�จัร อยละ 69.2 มุ่ ควิามุ่เคร ยดัส,งร อยละ 36.2

และมุ่ ควิามุ่ค�ดัฆ่�าต�วิตายร อยละ 2.1 โดัยผู้, ที่ �มุ่ ควิามุ่เส �ยงต�อควิามุ่เคร ยดัมุ่าก ค9อ ผู้, ที่ �ต องร�บผู้�ดัชิอบภาวิะที่างการเง�นี้ ของผู้, อ9�นี้และเปั5นี้เจั าของก�จัการในี้ธี�รก�จัอส�งห้าร�มุ่ที่ร�พย) ในี้การแก ไขปั�ญห้าดั านี้เศึรษฐก�จัของปัระชิาชินี้ที่��วิไปัใชิ วิ�ธี การปัระห้ย�ดัการใชิ จั�ายเปั5นี้ส�วินี้ให้ญ� ร อยละ 85.0 ส�วินี้กล��มุ่ธี�รก�จัใชิ วิ�ธี ห้างานี้ให้มุ่�ร อยละ 87.4 วิ�ธี การที่ �เล9อกใชิ เมุ่9�อเก�ดัควิามุ่เคร ยดั 5 อ�นี้ดั�บแรกของปัระชิาชินี้ที่��วิไปัเห้มุ่9อนี้ก�บของกล��มุ่ธี�รก�จั ค9อยอมุ่ร�บในี้ส��งที่ �เก�ดัข�นี้ พ,ดัระบายก�บผู้, อ9�นี้ห้างานี้อดั�เรกที่%า ที่%าบ�ญ-ต�กบาตร และออกก%าล�งกาย ซึ่��งเปั5นี้กลไกการคลายเคร ยดัที่ �ดั และบ�คคลที่ �สามุ่ารถึขอควิามุ่ชิ�วิยเห้ล9อไดั เมุ่9�อเก�ดัควิามุ่เคร ยดัของที่�งสองกล��มุ่ ค9อ บ�คคลใกล ชิ�ดั ไดั แก� บ�คคลในี้ครอบคร�วิ เพ9�อนี้ร�วิมุ่งานี้ และค,�สมุ่รส/ค,�ร �ก นี้อกจัากนี้ ย�งขอควิามุ่ชิ�วิยเห้ล9อจัาก พระและห้มุ่อดั,มุ่ากกวิ�าแพที่ย)และจั�ตแพที่ย)

สมุ่ชิาย พลอยเล9�อมุ่แสง (2540 : บที่ค�ดัย�อ) ศึ�กษาระดั�บควิามุ่เคร ยดัและภาวิะซึ่�มุ่เศึร าของคนี้ไที่ยที่ �อย,�ในี้เขตสาธีารณ์ส�ข 10 พบวิ�ากล��มุ่ต�วิอย�างที่�งสามุ่จั�งห้วิ�ดัมุ่ ระดั�บควิามุ่เคร ยดัและระดั�บควิามุ่ร�นี้แรงของอาการซึ่�มุ่เศึร าแตกต�างก�นี้ (p< 0.05) โดัยรวิมุ่แล วิมุ่ ควิามุ่เคร ยดัอย,�ในี้ระดั�บส,งถึ�งข�นี้ร�นี้แรงค�ดัเปั5นี้ 42.1 % ซึ่��งถึ9อวิ�าอย,�ในี้ระดั�บที่ �ก�ออ�นี้ตรายก�บ

76

ร�างกาย ไดั ห้ากปัล�อยให้ เก�ดัข�นี้ต�ดัต�อก�นี้เปั5นี้เวิลานี้านี้ ปั�จัจั�ยที่างปัระชิากรที่ �มุ่ ควิามุ่ส�มุ่พ�นี้ธี)ก�บระดั�บควิามุ่เคร ยดัมุ่ เพ ยงอาชิ พห้ล�กของกล��มุ่ต�วิอย�างเที่�านี้�นี้ โดัยกล��มุ่ต�วิอย�างที่ �เปั5นี้เกษตรกร มุ่ แนี้วิโนี้ มุ่ที่ �จัะเคร ยดัส,งกวิ�าคนี้ที่ �ที่%าธี�รก�จัส�วินี้ต�วิ ข าราชิการ พ�อบ านี้/แมุ่�บ านี้ กรรมุ่กร ล,กจั าง/พนี้�กงานี้ และคนี้ที่ �อย,�บ านี้เฉย ๆ ไมุ่�ต องที่%าอะไร ตามุ่ล%าดั�บ และคนี้ที่ �มุ่ ควิามุ่เคร ยดัในี้ระดั�บส,งมุ่ แนี้วิโนี้ มุ่ที่ �จัะเก�ดัอาการซึ่�มุ่เศึร าในี้ระดั�บส,งตามุ่ไปัดั วิย

ธีนี้, ชิาต�ธีนี้านี้นี้ที่) (2541 : บที่ค�ดัย�อ) ศึ�กษาระดั�บควิามุ่เคร ยดัและร,ปัแบบของกลไกที่ �ใชิ เพ9�อร�บมุ่9อก�บควิามุ่เคร ยดั รวิมุ่ถึ�งควิามุ่ค�ดัอยากฆ่�าต�วิตายของคนี้ไที่ยในี้ภาวิะวิ�กฤตเศึรษฐก�จั 7.5 % ของกล��มุ่ต�วิอย�างที่�งห้มุ่ดัมุ่ ควิามุ่ค�ดัอยากฆ่�าต�วิตาย จั�งห้วิ�ดัที่ �มุ่ คนี้ค�ดัอยากฆ่�าต�วิตายส,งส�ดั ค9อพ�จั�ตร (14.1%) เขตที่ �มุ่ อ�ตราการค�ดัอยากฆ่�าต�วิตายส,งส�ดัค9อเขต 9

(11.3%) และภาคที่ �มุ่ การค�ดัอยากฆ่�าต�วิตายส,งส�ดั ค9อภาคเห้นี้9อ (9.9%) ต%�าส�ดั ค9อภาคใต (3.9%) ผู้ลจัากการส%ารวิจัควิามุ่เคร ยดั พบวิ�าควิามุ่เคร ยดัของกล��มุ่ต�วิอย�างอย,�ในี้ระดั�บที่ �จัะเก�ดัอ�นี้ตรายไดั ห้ากปัล�อยให้ เปั5นี้ต�ดัต�อก�นี้เวิลานี้านี้ถึ�ง 38.3 % โดัยแต�ละจั�งห้วิ�ดั เขตและภาค มุ่ ควิามุ่เคร ยดัที่ �แตกต�างก�นี้ จั�งห้วิ�ดัที่ �มุ่ ควิามุ่เคร ยดัในี้ระดั�บส,งมุ่ากที่ �ส�ดั ค9อจั�งห้วิ�ดัพะเยา (56.8%) เขตที่ �มุ่ ควิามุ่เคร ยดัส,งส�ดัค9อเขต 2 (52.3%) และภาคกลางเปั5นี้ภาคที่ �มุ่ ควิามุ่เคร ยดัส,งส�ดั (46.3%) ภาคที่ �มุ่ ควิามุ่เคร ยดัต%�าส�ดั ค9อ ภาคใต (18.7%)

สาเห้ต�ที่ �ที่%าให้ เคร ยดั 4 อ�นี้ดั�บแรกค9อ เง�นี้ไมุ่�พอใชิ (22.3%) มุ่ อาการปัวิดัศึ รษะ (13.9%) ร, ส�กเปั5นี้ก�งวิลก�บควิามุ่เคร ยดั พบวิ�ากล��มุ่ต�วิอย�างใชิ กลไกห้ลาย ๆ อย�างร�วิมุ่ก�นี้ ที่ �นี้�ยมุ่ใชิ ก�นี้มุ่ากที่ �ส�ดั 3 อ�นี้ดั�บแรก ค9อ แบบใชิ ควิามุ่ค�ดัและการมุ่องในี้แง�บวิก (52.3%) แบบพ��งตนี้เอง (51.2%) และแบบเผู้ชิ�ญห้นี้ าก�บปั�ญห้า (42.8%) ปั�จัจั�ยที่ �มุ่ ควิามุ่ส�มุ่พ�นี้ธี)อย�างมุ่ นี้�ยส%าค�ญก�บควิามุ่เคร ยดัในี้ระดั�บส,งถึ�งร�นี้แรง ค9อ

77

รายไดั ต%�าเพศึห้ญ�ง การมุ่ ภาระต องร�บผู้�ดัชิอบต�อคนี้อ9�นี้ การศึ�กษาระดั�บต%�า อาชิ พเกษตรกรห้ร9อปัระมุ่ง การมุ่ ปั�ญห้าดั านี้การเง�นี้ การไดั ร�บผู้ลกระที่บเนี้9�องจัากภาวิะวิ�กฤต และคนี้ที่ �มุ่ ควิามุ่ค�ดัอยากฆ่�าต�วิตายปั�จัจั�ยที่ �มุ่ ควิามุ่ส�มุ่พ�นี้ธี)ก�บการฆ่�าต�วิตายส,ง ค9อ เพศึห้ญ�ง สถึานี้ภาพสมุ่รสแต�งงานี้แล วิแต�แยกก�นี้อย,� คนี้ที่ �รายไดั ต%�า สถึานี้ะการเง�นี้ไมุ่�พอก�นี้พอใชิ จันี้ต องก, ย9มุ่ และคนี้ที่ �ตกงานี้ (p< 0.05) กลวิ�ธี ร�บมุ่9อก�บควิามุ่เคร ยดัที่ �พบวิ�าใชิ บ�อยแล วิมุ่ ควิามุ่ส�มุ่พ�นี้ธี)ก�บควิามุ่เคร ยดัในี้ระดั�บส,งถึ�งร�นี้แรง ค9อกลไกแบบจั�ดัการที่ �อารมุ่ณ์)แบบค�ดัและมุ่องในี้แง�ร าย แบบห้ล กเล �ยงปั�ญห้า และแบบเบ �ยงเบนี้และบรรเที่าอารมุ่ณ์)ในี้คนี้ที่ �ใชิ กลไกแบบเผู้ชิ�ญก�บปั�ญห้าบ�อย ๆ พบวิ�าจัะมุ่ ระดั�บควิามุ่เคร ยดัต%�า (p< 0.05) ส%าห้ร�บการมุ่ ควิามุ่ค�ดัอยากฆ่�าต�วิตายนี้�นี้พบไดั มุ่ากในี้คนี้ที่ �นี้�ยมุ่ใชิ กลไกการร�บมุ่9อก�บควิามุ่เคร ยดัแบบจั�ดัการก�บอารมุ่ณ์) แบบห้ล กเล �ยงปั�ญห้า และแบบค�ดัและมุ่องในี้แง�ร าย

อ�จัฉรา จัร�สส�งห้) และคณ์ะ (2541 : บที่ค�ดัย�อ) ศึ�กษาควิามุ่เคร ยดัของปัระชิาชินี้จั�งห้วิ�ดันี้นี้ที่บ�ร ในี้ภาวิะวิ�กฤตเศึรษฐก�จั พบวิ�า กล��มุ่ต�วิอย�างร อยละ 27.0 มุ่ ควิามุ่เคร ยดัระดั�บเล;กนี้ อย สาเห้ต�ที่ �ที่%าให้ เคร ยดั 3 อ�นี้ดั�บแรก ค9อ ปั�ญห้าที่างเศึรษฐก�จั/การเง�นี้ (82.2%) ปั�ญห้าครอบคร�วิ (54.8%) และเร9�องงานี้ (25.6%) วิ�ธี การที่ �เล9อกใชิ เมุ่9�อเก�ดัควิามุ่เคร ยดัใชิ การพ,ดัระบายก�บผู้, อ9�นี้ (70.4 %)

ใชิ วิ�ธี การเร ยนี้ร, ห้าวิ�ธี การแก ปั�ญห้า (65.2 %) และยอมุ่ร�บในี้ส��งที่ �เก�ดัข�นี้/ไมุ่�ค�ดัมุ่าก (62.6 %)

สมุ่จั�ตต) ล�ปัระสงค) (2544 : บที่ค�ดัย�อ) ศึ�กษาระดั�บควิามุ่เคร ยดั ปั�จัจั�ยที่ �ก�อให้ เก�ดัควิามุ่เคร ยดั และพฤต�กรรมุ่เผู้ชิ�ญควิามุ่เคร ยดัของปัระชิาชินี้ในี้จั�งห้วิ�ดันี้ครพนี้มุ่ จัากกล��มุ่ต�วิอย�างที่ �มุ่าร�บบร�การที่ �โรงพยาบาลจั�ตเวิชินี้ครพนี้มุ่ พบวิ�า ปัระชิาชินี้ที่ �มุ่าร�บบร�การมุ่ ระดั�บควิามุ่เคร ยดัร อยละ 24.7 สาเห้ต�ของควิามุ่เคร ยดัส�วินี้ให้ญ�มุ่าจัากปั�ญห้าครอบคร�วิ และไดั ร�บการชิ�วิยเห้ล9อที่างดั านี้จั�ตใจั โดัยการให้ บร�การปัร�กษาและบร�การคล�นี้�กคลายเคร ยดั ส%าห้ร�บ

78

ปัระชิาชินี้ในี้ชิ�มุ่ชินี้พบวิ�า ร อยละ 91 ไมุ่�มุ่ ควิามุ่เคร ยดั มุ่ เพ ยงร อยละ 9 ที่ �มุ่ ควิามุ่เคร ยดัโดัยมุ่ ควิามุ่เคร ยดัในี้ระดั�บเล;กนี้ อย ร อยละ 5

ปัานี้กลางร อยละ 2 และเคร ยดัมุ่ากร อยละ 4.3 ควิามุ่วิ�ตกก�งวิลร อยละ 3.8 และเมุ่9�อเก�ดัควิามุ่เคร ยดั ปัระชิาชินี้ส�วินี้ให้ญ�มุ่ วิ�ธี การที่ �จัะร�บมุ่9อก�บควิามุ่เคร ยดั 3 อ�นี้ดั�บแรก ค9อ นี้อนี้พ�กผู้�อนี้ร อยละ 93.4 ที่%าจั�ตใจัให้ สบายไมุ่�ค�ดัมุ่ากร อยละ 92.7 และชิมุ่โที่รที่�ศึนี้) ฟิ�งเพลง ชิมุ่ภาพยนี้ตร) ร อยละ 89.4

สนี้ามุ่ บ�นี้ชิ�ย (2542 : บที่ค�ดัย�อ) ศึ�กษาควิามุ่เคร ยดัของปัระชิาชินี้วิ�ยแรงงานี้ในี้ภาวิะวิ�กฤตเศึรษฐก�จัจั�งห้วิ�ดัชิ�ยนี้าที่ พบวิ�า เก9อบห้นี้��งในี้ส �มุ่ ภาวิะควิามุ่เคร ยดั ปัระมุ่าณ์ห้นี้��งในี้ส�บมุ่ ควิามุ่เคร ยดัระดั�บเล;กนี้ อย ห้นี้��งในี้ส �มุ่ ควิามุ่เคร ยดัจัากสาเห้ต�ที่างเศึรษฐก�จั/การเง�นี้ รองลงมุ่าปั�ญห้าครอบคร�วิ ส�วินี้ให้ญ�ใชิ การเผู้ชิ�ญก�บปั�ญห้า และใชิ วิ�ธี การที่%างานี้เพ��มุ่ข�นี้ในี้การที่%าให้ ร, ส�กผู้�อนี้คลายสบายใจั ปั�จัจั�ยที่ �มุ่ ผู้ลต�อควิามุ่เคร ยดั ไดั แก� เขตพ9นี้ที่ � เพศึ อาย� สถึานี้ภาพสมุ่รส การศึ�กษา ควิามุ่ส�มุ่พ�นี้ธี)ก�บครอบคร�วิ รายไดั สถึานี้ภาพที่างการเง�นี้ สาเห้ต�ควิามุ่เคร ยดัเก�ดัจัากครอบคร�วิ เพ9�อนี้บ านี้ เพ9�อนี้ร�วิมุ่งานี้ ส�งคมุ่/ส��งแวิดัล อมุ่ เศึรษฐก�จั/การเง�นี้ การงานี้ ส�ขภาพการเจั;บปั>วิยที่างกายและจั�ต

สนี้ามุ่ บ�นี้ชิ�ย (2543 : บที่ค�ดัย�อ) ไดั ศึ�กษาควิามุ่เคร ยดัของญาต�ผู้, ดั,แลผู้, ปั>วิยจั�ตเภที่ ในี้เขตสาธีารณ์ส�ขที่ � 8 พบวิ�า ควิามุ่เคร ยดัของญาต�ผู้, ดั,แลผู้, ปั>วิยจั�ตเภที่ที่ �บ านี้ คร��งห้นี้��งมุ่ ควิามุ่เคร ยดัโดัยห้นี้��งในี้ 4 มุ่ ระดั�บควิามุ่เคร ยดัเล;กนี้ อย ควิามุ่เคร ยดัมุ่ ควิามุ่ส�มุ่พ�นี้ธี)ก�บการปัฏิ�บ�ต�ตนี้เองญาต�ผู้, ปั>วิยจั�ตเภที่ อาย�และระดั�บการศึ�กษา ต�างก�นี้ มุ่ ผู้ลที่%าให้ ควิามุ่เคร ยดัของญาต�ผู้, ปั>วิยจั�ตเภที่ต�างก�นี้ ส�วินี้รายไดั ครอบคร�วิ อาชิ พ และล�กษณ์ะครอบคร�วิต�างก�นี้ มุ่ ผู้ลที่%าให้ ควิามุ่เคร ยดัของญาต�ผู้, ปั>วิยจั�ตเภที่ไมุ่�ต�างก�นี้อย�างมุ่ นี้�ยส%าค�ญที่างสถึ�ต�

79

สนี้ามุ่ บ�นี้ชิ�ย (2546 : บที่ค�ดัย�อ) ศึ�กษาควิามุ่เคร ยดัของปัระชิาชินี้วิ�ยแรงงานี้ เขตสาธีารณ์ส�ขที่ � 8 พบวิ�า สาเห้ต�ที่ �ที่%าให้ เก�ดัควิามุ่เคร ยดัค9อ เศึรษฐก�จั การเง�นี้และครอบคร�วิ ส�วินี้ให้ญ�มุ่องปั�ญห้าที่ �เก�ดัข�นี้วิ�ามุ่ ที่างออก เมุ่9�อเก�ดัควิามุ่เคร ยดัข�นี้จัะพ��งตนี้เองก�อนี้ กรมุ่ส�ขภาพจั�ต (2546 : ข) ศึ�กษาระดั�บควิามุ่เคร ยดัของปัระชิาชินี้ไที่ยพบวิ�า สาเห้ต�ที่ �เก�ดัควิามุ่เคร ยดัค9อ การเง�นี้ ปั�ญห้าครอบคร�วิ ค,�ร �ก เพ9�อนี้ร�วิมุ่งานี้ จั�ดัการก�บควิามุ่เคร ยดัโดัยยอมุ่ร�บส��งที่ �เก�ดั ห้างานี้อดั�เรกที่%า พ,ดัระบายก�บผู้, อ9�นี้ พ%าบ�ญ คนี้ที่ �สามุ่ารถึชิ�วิยเห้ล9อไดั ค9อ ตนี้เอง คนี้ในี้ครอบคร�วิ ค,�สมุ่รส เพ9�อนี้ ผู้, ให้ญ�ที่ �เคารพ ปัารวิ ที่องแพง (2547 : บที่ค�ดัย�อ) ศึ�กษาปั�จัจั�ยที่ �มุ่ ผู้ลต�อควิามุ่เคร ยดัในี้การปัฏิ�บ�ต�งานี้ของพยาบาลวิ�ชิาชิ พในี้โรงพยาบาลศึ,นี้ย)นี้ครปัฐมุ่ พบวิ�า ควิามุ่เคร ยดัของพยาบาลวิ�ชิาชิ พอย,�ในี้ระดั�บต%�า ย��งพยาบาลวิ�ชิาชิ พมุ่ อาย�และระยะเวิลาในี้การที่%างานี้มุ่ากข�นี้ควิามุ่เคร ยดัย��งต%�าลง ควิามุ่เคร ยดัจัะมุ่ากข�นี้ห้ากการบร�ห้ารงานี้ในี้โรงพยาบาลไมุ่�ดั

80