วทยาลยรฐกจ มหาวทยาลยรงสต

แนวคด “เกษตรกรรมยคใหม” : ทางออกและโอกาสของเกษตรกรไทย

สถาบนคลงปญญาดานยทธศาสตรชาต

วทยาลยรฐกจ มหาวทยาลยรงสต

สงหาคม 2559

อางองรปภาพ WWW.JYB.COM.CN

2

สบเนองจากสถาบนคลงปญญาดานยทธศาสตร วทยาลยรฐกจ มหาวทยาลยรงสต ไดมแนวคดและขอเสนอเพอ

การพฒนายทธศาสตรประเทศไทย จากการจดประชมเรอง ยทธศาสตรไทยในบรบทโลกใหมและสงคมไทยท

เปลยนไป เมอวนท 7 มถนายน 2559 หนงในนนคอขอเสนอเรอง ทองถนกบการสรางเศรษฐกจไทย ซงสถาบนคลง

ปญญาไดเสนอแนวคดวา ยทธศาสตรการพฒนาประเทศไทยจากนไป ควรน าเอาทองถนมาเปนก าลงของบานเมองให

มากขน ทองถนสามารถน าประเทศ น าบานเมองได

คณสพจน กรณประสทธวฒน หรอ “กอง วลเลย” เกษตรกรรนใหมจาก อ.กระบร จ.ระนอง เปนตวอยาง

หนงทนาสนใจในเรองน ซงสถาบนคลงปญญาไดลงพนทไปรบฟงแนวคดของเขาทกอง วลเลย จ.ระนอง และเชญมาเปน

วทยากรในเวทเรอง ทางออกและโอกาสของเกษตรกรไทย: กรณวสาหกจชมชนกอง วลเลย เมอวนท 28 มถนายน

2559

ปจจบน คณกองเปนเจาของธรกจ “กอง คอฟฟ (Gong Coffee)” ผแปรรปกาแฟจากการรบซอเมลดกาแฟดบ

จากเกษตรกรแถบจงหวดระนองและชมพร มาควและบดดวยมอ ท าการตลาดผานอนเทอรเนตและสอโซเชยลมเดยจน

เปนทรจกในวงกวางทงในและตางประเทศในฐานะกาแฟโรบสตาควสดบดดวยมอระดบพรเมยม สงขายไปถงทวปยโรป

ปจจบนมก าลงการผลตประมาณปละ 10 ตน อาศยก าลงในการแปรรปคอคณกองและทมงานซงเปนคนทองถนจ านวน

ไมกคน ปจจบนกอง คอฟฟยง วางแผนขยายตลาดตอไปทงในและตางประเทศ และ “กอง วลเลย” สถานทแปรรปกาแฟ

ของกอง คอฟฟทบานเกดของคณกอง ท อ.กระบร จ. ระนองนน กไดกลายเปนสถานททองเทยวทมชอเสยงของ

จ. ระนอง เปนทนยมมากในหมคนรนใหม ตอนรบนกทองเทยวจากทวประเทศและตางประเทศปละกวา 60,000 คน

3

ซงนอกจากจะชวยใหธรกจของคณกองและเครอขายเกษตรกรในทองถนแถบระนองและชมพรเจรญรงเรองแลว

ยงท าใหเศรษฐกจของระนองคกคกขนจากการดงดดนกทองเทยวมายงกอง วลเลยและตอไปยงททองเทยวอนๆ ใน

ระนองอกดวย

สงทท าใหเราสนใจคณกอง คอแนวคดของเขาเรองเกษตรกรรมแนวใหมและธรกจเพอทองถน ซงนาจะเปน

ทางออกและโอกาสใหแกเกษตรกรไทย และสามารถน าไปปรบใชเปน “แนวคดของผประกอบการยคใหม” ในธรกจ

ทวๆไปได ประการแรกคอ หลกการผลตสนคาในยคซงมการแขงขนสง ควรแขงดวยคณภาพมากกวาปรมาณ เพราะจะ

เปนวธท าธรกจทย งยนกวา ประการทสองคอ คนยคใหมควรมทกษะเปน “ผประกอบการ” เกษตรกรกไมจ าเปนตองเปน

แตคนผลตวตถดบขนตน แลวปอนโรงงาน โรงส เทานน เกษตรกรสามารถท าเองไดครบวงจร ตงแตปลก เกบเกยว คด

สรรผลผลต แปรรป เพมมลคา ท าตลาด สรางแบรนดเองได ท าในขนาดทตนมก าลงพอกอน ประการทสาม การเพม

มลคาเปนสงทส าคญมาก ซงมวธการหลากหลาย เชน ใสเรองราวลงไปในสนคา รปแบบผลตภณฑ การตลาด การ

ประชาสมพนธ แตทส าคญทสดคอ ควบคมคณภาพใหไดตามทโฆษณากบลกคาแลวเราจะสามารถก าหนดราคาสนคา

ของเราไดเอง อยางกรณของคณกอง ซงไดศกษากระบวนการเกยวกบการแปรรปกาแฟอยางละเอยด และรบซอเมลด

กาแฟดบในทองถนมาคดคณภาพและแปรรปดวยกรรมวธงายๆ ควเอง บดเองดวยเครองมอธรรมดาๆ ท าใหสามารถ

ขายไดในราคาสง ไมตองขนกบราคาโรงงาน ซงมกอางราคาตลาดโลก

บทเรยนส าคญอกขอทเราถอดไดจากกรณคณกอง คอ การท าธรกจเพอชมชน เพอทองถน ไมกนรวบเพยงคน

เดยว แตแบงใหคนอนๆ ไดดวย อยางเชนคณกอง เมอเขาเปลยนความคดของตนวาเกษตรกรสามารถก าหนดราคา

สนคาเองไดดวยการควบคมคณภาพและเพมมลคาดงทกลาวมา สงตอไปทเขาท าคอเอาความคดใหมนไปแนะน าชกชวน

เกษตรกรผปลกกาแฟคนอนๆ ในทองถนระนอง-ชมพร ใหมารวมเปนหนสวนธรกจกบเขา โดยบอกกบคนเหลานวาพวก

เขาสามารถก าหนดราคาผลผลตเองได ถาท าคณภาพใหด นคอการเปลยนวธคดทส าคญ โดยคณกองจะรบซอเมลด

กาแฟดบจากเกษตรกรเหลานในราคาทเกษตรกรตงเอง ในเงอนไขวาตองคดเมลดคณภาพใหไดตามทคณกองตองการ

Social Entrepreneur กบการเสรมพลงเศรษฐกจทองถนไทย

ในเวทเรอง ทางออกและโอกาสของเกษตรกรไทย: กรณวสาหกจชมชนกอง วลเลย เมอวนท 28 มถนายน 2559

สถาบนคลงปญญาไดเชญผทรงคณวฒหลายทานมารวมกนถอดบทเรยนจากคณกอง เพอระดมสมองเปนแนวคดและ

ขอเสนอยทธศาสตรไทยทนาสนใจ ดงน

4

รศ.ดร. ณรงค เพชรประเสรฐ

รศ.ดร. ณรงค เพชรประเสรฐ อาจารยคณะเศรษฐศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย วเคราะหวา โมเดลธรกจเพอ

ทองถนและสงคมแบบคณกองนน จดไดวาเปน Social Entrepreneur (แบบอเมรกน) คอ แบงกนท าและรวมกนท า

รวมตวกนหลวมๆ ภายใตแนวคดใหญอยางเดยวกน แตแตละคนแบงงานกนท าตามสวนทตนถนด ไมจ าเปนตองท าเอง

ทงวงจร เชน คณกองเองกไมไดเปนคนปลกกาแฟ แตเปนคนแปรรปและท าตลาด สวนคนปลกกาแฟกท าในสวนปลก

และคดสรรคณภาพไป ดงนน การรวมกลมท านองนอาจจะเปนแนวทางหนงในการสงเสรมใหเศรษฐกจทองถนของ

ประเทศไทยเฟองฟขนมา แทนแนวทางอนๆ เชน สหกรณ หรอกลมวสาหกจอะไรกตามซงอาจดในทางทฤษฎ แต

ลมเหลวในทางปฏบต เพราะผดวตถประสงคในการจดตง และยดตดรปแบบมากเกนไป เชน สหกรณ แทนทจะเปน plat-

form ทดงใหเกษตรกรมารวมตวกนอยางเขมแขงขน กลบกลายเปนแคเอาไวส าหรบการกยมเงน

นอกจากน รศ.ดร.ณรงค กลาวอกวาการพฒนาประเทศของรฐนน เออแตนายทนใหญ แตไมสงเสรม เปดโอกาส

ใหคนรายยอย คนทองถนมโอกาส และคนจ านวนมากกคดวาตองมทนกอนจงจะเรมท าธรกจได ลาสด แนวทางพฒนา

แบบ “ประชารฐ” ทรฐบาลผลกดนในยคนกตกหลมเดยวกน เพราะหลกการของประชารฐเรมททน คอการพฒนาประเทศ

โดยความรวมมอระหวางรฐกบเอกชน แตไมไดดงเอาภาคประชาสงคมและคนรายยอยเขามารวมดวย ในขณะทหลกการ

รวมกลมของคณกองเรมทความคด ซงในค าของคณกองคอเปน “หนสวนทางความคด” ทนไมใชเงอนไข แตสงส าคญคอ

การมความคดทสอดคลองกน ในกรณของคณกองคอเชอในหลกการทวา เกษตรกรสามารถเปนอสระจากนายทน

ก าหนดราคาเองได ดงทกลาวมา

5

การสรางคนไทยยคใหม

อ.ชยวฒน ถระพนธ

ดาน อ.ชยวฒน ถระพนธ นกวชาการอสระ เสรมในประเดนของการสรางคน ซงเปนสวนส าคญในยทธศาสตร

ชาตทสถาบนคลงปญญาเสนอวา หากมคณกองคนเดยวกไมมประโยชน เราจงตองสรางเกษตรกรรนใหมแบบคณกอง

และสงเสรมใหคนไทยทวไปมคณสมบตในขอดของคณกองมากๆ ซง รศ.ดร. ณรงควเคราะหไวโดยรวมวาคอ คณสมบต

แบบนกประกอบการ (Entrepreneurship) คอ รจกคด รจกท าอะไรขนเปนของตวเอง คดในเชงโอกาส มากกวา

อปสรรคและปญหา เปนคนรจกตงค าถาม รกวาง ศกษาเรองใดกศกษาจนรครบถวน ทะลปรโปรง และสามารถน ามาปรบ

ประยกตใหแกไขปญหาทตนเผชญได สรางสรรคสงใหมๆ ได เปนคนกลาลงมอท า และเรยนรจากการท า กลาคดและกลา

ท าสงทแตกตาง

6

บทสรป

ศ.ดร.เอนก เหลาธรรมทศน

สถาบนคลงปญญาในฐานะองคกรทขบเคลอนแนวคดและขอเสนอดานยทธศาสตรชาต โดย ศ.ดร.เอนก เหลา

ธรรมทศน ประธานสถาบน ไดเสนอไวใน แนวคดและขอเสนอเพอการพฒนายทธศาสตรไทย ภายใตบรบทโลก

ใหมและสงคมทเปลยนไป (เอกสารฉบบเตมดไดจากเวบไซตคลงปญญา www.rsu-brain.com) ขอหนงทส าคญวา

ประเทศไทย ควรลงทนดานการสรางคนครงใหญ โดยเสนอใหตงเปน “ส านกคด/ส านกศกษา” ดานตางๆ เพอมา

เสรมกบการศกษาตามระบบปกต ส านกศกษาดานการเกษตรเปนส านกหนงทจ าเปนตองไดรบการตงขน ในฐานะท

เกษตรกรรมเปนสวนส าคญเสมอมาของระบบเศรษฐกจของไทยเรา และเพอหาทางออกและโอกาสใหแกปญหาในภาค

เกษตรกรรมของไทยซงคาราคาซงมายาวนาน แตเรากลบไมคอยมการจดการองคความรดานการเกษตรอยางจรงจง

เปนระบบ และทส าคญคอยงไมคอยมการศกษาดานการเกษตรในเชงสรางสรรค นวตกรรมอะไรใหมๆ นก ซงคณกองได

ยกตวอยางในเรองนวา ขณะทประเทศไทยเปนผปลกกาแฟสงออกรายส าคญแหงหนงของโลก แตไทยกลบไมม

นกวชาการดานกาแฟทใหค าแนะน าในเรองการปลก การคดสรร การพฒนาสายพนธ การท าตลาด ฯลฯ มแตนกวชาการ

ทมองแตในทางเศรษฐกจเทานน สวนคณะหรอสาขาวชาทสอนการเกษตรในระดบมหาวทยาลยเทาทพบกมกจะสอนแต

ความรเกา เชน พชเศรษฐกจทส าคญของไทยมกชนด แตละชนดเปนอยางไร แตไมมการฝกใหนกศกษารจกตอยอด เอา

ความรนนไปท าใหเกดผลงอกเงย หรอสรางอะไรใหมๆ ขนมา เปนตน ดงนน ทประชมจงเหนวาหลกการเบองตนของ

ส านกคด ส านกศกษาดานการเกษตรทจะสนบสนนใหเกดขนน ควรเปนส านกการศกษาดานเกษตรทเนนการศกษาเชง

ปฏบต และการศกษาการเกษตรเชงนวตกรรมทตอยอดใหเกดองคความรใหมๆ ทน าไปใชไดและเปนประโยชนตอสงคม

7

นอกจากน ศ.ดร. เอนก ยงเสรมวา ในการท าใหเศรษฐกจทองถนมาเปนพลงของชาตมากขนนน สวนส าคญคอ

ตองสรางใหเกดความรสกภาคภมใจในทองถน และในการใชของจากทองถน เปลยนความรสกของคนจากทวาของ

ทองถนลาหลง มาเปนใหคนคดวาดมแลวเท ใชแลวเท เททไดสนบสนนคนของเรา บานของเรา ถนของเรา หากท าเชนน

แบรนดของคนเลกกจะกาวไปสระดบชาต สระดบโลกไดไมยากอยางทคด

ดงนน แบรนดทองถนจงไมจ าเปนตองตามหลงแบรนดชาต เราสามารถท าใหยหอ Made in Ranong, Made in

Yala หรอ Made in ทอนๆ มชอเสยงระดบโลกไดอยางท Gong Coffee ท าแลว ถาเราการนตคณภาพของเราใหด ได

มาตรฐาน ซงมาตรฐานนไมจ าเปนตองตามตะวนตกหรอ “สากล” ก าหนด แตเราสอน หด ใหเขามานยมชมชอบสนคา

ของเราในแบบทคนบานเราชอบบางกได เชน มาดมกาแฟกลนรสแบบระนอง เปนตน

ศ.ดร.เอนก สรปวา “กองโมเดล” ถอเปนตวอยางทดตวอยางหนงของการทคนทองถนกลาลกขนมาสรางสรรค

อะไรดวยตนเอง เรมทตนเอง ไมตองรอใหภมภาค สวนกลาง หรอระดบชาตขยบ สอน หรอเขามาชวยเหลอกอน กระแส

ของโลกและประเทศไทยในปจจบนและแนวโนมในอนาคตนน ขอส าคญขอหนงคอ ทองถนจะมบทบาทมากขนในการ

พฒนาบานเมอง เปนก าลงของบานเมอง ไมไดมแตสวนกลางหรอชาตถอธงน าผเดยวอกตอไป จะมคนธรรมดา จะม

ทองถนทมความสามารถ มสตปญญาความรมากขน เราตองชวยกนสงเสรมพลงทองถนเหลานใหงอกงามยงขน เปด

โอกาสใหเขา ชวยเพมชวยเตมในสวนทเขาขาดหรอตองการความชวยเหลอ

* * * *

8

รายละเอยดเพมเตมท www.rsu-brain.com

ทอย สถาบนคลงปญญาดานยทธศาสตรชาต อาคารพรอมพนธ 1 ชน 4 637/1 ถนนลาดพราว เขตจตจกร กทม. 10900 โทรศพท 02-938-8826 โทรสาร 02-938-8864

บรรณาธการ: นางสาวยวด คาดการณไกล เรยบเรยง : นายปาณท ทองพวง เผยแพรเมอ: 18 สงหาคม 2559