ปรั�ชญากรั�ก :บ่อเก ดภู�มิ ป�ญญาตะวั�นตก

บ่ทท�� ๑ ควัามิหมิายและขอบ่ขายปรั�ชญา•ขอบ่ขายเน !อหา•ควัามิหมิายของปรั�ชญา•ปรั�ชญาก�บ่ศาสนาและศาสตรั%ตางๆ•สาขาปรั�ชญา

- อภู ปรั�ชญา- ญาณวั ทยา- ตรัรักศาสตรั%- จรั ยศาสตรั%- ส)นทรั�ยศาสตรั%

ควัามิหมิายของปรั�ชญา

ปรั�ชญา

ควัามิรั�*อ�นปรัะเสรั ฐ ควัามิรัอบ่รั�* หรั อควัามิรั�*ข�!นส�ง( ควัามิหมิายเน*นไปท��ควัามิรั�* ผู้�*รั�*)

Philosophy

ควัามิรั�กในควัามิรั�* หรั อควัามิรั�กในควัามิรัอบ่รั�* (The Love of Wisdom)(ควัามิหมิายเน*นกรัะบ่วันการัแสวังหาควัามิรั�*อย�เสมิอ)

ปรั ช0ญา

Philos Sophia

รั�* , เข*าใจรัอบ่, ปรัะเสรั ฐ+

ควัามิรั�ก, ควัามิสนใจ ควัามิรั�*+

น�กปรั�ชญา หรั อ Philosopher

• พิ ธากอรั�ส เป3นผู้�*ใช*ค4าน�! เป3นคนแรัก• น�กปรั�ชญาต*องการัศ5กษาท)กเรั �อง• เน !อหาของปรั�ชญาก นพิรัมิแดนกวั*างท��ส)ดท��สต ป�ญญาของมิน)ษย%จะอ4านวัย

ขอบ่ขายปรั�ชญา• รัวัมิควัามิวัา ปรั�ชญาเป3นเรั �องของควัามิรั�* ท�!งการัแสวังหาควัามิรั�* (Seek Wisdom) และควัามิรั�*ท��ค*นพิบ่แล*วั (Wisdom Sought) ล*วันอย�ภูายในขอบ่ขายของวั ชาปรั�ชญาท�!งส !น

ปรั�ชญาก�บ่ศาสนาและศาสตรั%ตางๆ•คนเรัาค ดอยางมิ�เหต)ผู้ลเพิ �อหาค4าตอบ่ให*ก�บ่

ป�ญหาใด ค4าตอบ่ของป�ญหาน�!นจ�ดเป3นควัามิรั�*เช งปรั�ชญา•ควัามิรั�*เช งปรั�ชญาเป3นควัามิรั�*แบ่บ่ปลายเป7ด (Open-Ended)•ป�ญญาทางศาสนาเป3นควัามิรั�*แจ*งท��ไมิมิ�ควัามิเคล อบ่แคลงสงส�ยแตปรั�ชญา (Philosophy) เป3นควัามิรั�*ท��ย�งต*องพิ ส�จน%ตอไป

ปรั�ชญาก�บ่ศาสนาและศาสตรั%ตางๆ• เมิ �อใดควัามิรั�*เช งปรั�ชญาได*รั�บ่การัพิ ส�จน%ด*วัยวั ธ�

ทางคณ ตศาสตรั%หรั อการัส�งเกตทดลอง เมิ �อน�!น ควัามิรั�*น�!นกลายเป3น ศาสตรั%

•ควัามิรั�*ท��จะเป3นศาสตรั%ได*ต*องผู้านการัส�งเกตและพิ ส�จน%ทดลองจนได*ผู้ลในเก อบ่ท)กครั�!ง

ควัามิส�มิพิ�นธ% รัะหวัางปรั�ชญา ศาสนาและวั ทยาศาสตรั%

ประเด็�น ปร�ชญา ศาสนา วิ�ทยาศาสตร�

ค4าจ4าก�ดควัามิ

รัะบ่บ่ควัามิค ด ของมิน)ษย%

จ�กรัวัาลวั ทยา

ควัามิรั�*ส5ก โลก ท�ศน% และหล�ก

ด4าเน นช�วั ต

โลกทาง กายภูาพิ รัะบ่บ่ท��

อย�ภูายนอกมิน)ษย%

พิ�ฒนาการั

เก ดข5!นพิรั*อมิ ก�บ่มิน)ษย% แต

เป3นรัะบ่บ่ในสมิ�ยกรั�ก

เก ดข5!นพิรั*อมิ มิน)ษย% ล�ทธ พิ ธ� เก ดข5!น จากน�!น

ศาสนาอ)บ่�ต ข5!น

แยกต�วัออกจาก ปรั�ชญา ในชวัง

ศตวัรัรัษท�� ๑๗

บ่อเก ด ควัามิสงส�ย ควัามิกล�วั

ต*องการัหล)ดพิ*นจากท)กข%

ต*องการัควับ่ค)มิธรัรัมิชาต

ควัามิส�มิพิ�นธ% รัะหวัางปรั�ชญา ศาสนาและ วั ทยาศาสตรั% (ตอ)

ประเด็�น ปร�ชญา ศาสนา วิ�ทยาศาสตร�

ส �งท��ศ5กษา โลกวั�ตถุ)และจ ตใจ

จ ตใจ โลกวั�ตถุ)

วั ธ�การั น รัน�ยและอ)ปน�ย

ปรัะสบ่การัณ% ทางศาสนา

ข�ดเกลาจ ตใจ

น รัน�ย การัลด ทอน เน*นวั ธ�การั

วั เครัาะห%เป<าหมิาย ควัามิรั�* ควัามิ

จรั ง

เข*าถุ5งควัามิจรั ง ส�งส)ด อย�ก�บ่ พิรัะเจ*า น พิพิาน

อธ บ่าย ท4านายและควับ่ค)มิธรัรัมิชาต

ข*อจ4าก�ด

โลกภูายในของ มิน)ษย% พิ ส�จน%

ตรัวัจสอบ่ได*ยาก

บ่างล�ทธ เน*นศรั�ทธาท��ขาดสมิด)ลทางป�ญญา

สนใจเฉพิาะโลกวั�ตถุ)

สาขาวั ชาปรั�ชญา

อภู ปรั�ชญา (Metaphysics)

ญาณวั ทยา (Epistemology)

จรั ยศาสตรั% (Ethics)

ส)นทรั�ยศาสตรั% (Aesthetics)

ตรัรักศาสตรั% (Logic)

1. อภู ปรั�ชญา (Metaphysics) หมิายถุ5ง ....

“ปรั�ชญาท��เก��ยวัข*องก�บ่ส �งท��อย�นอกเหน อจากการัเห>นท��วัๆไปหรั อควัามิรั�*ท��อย�นอกเหน อการัรั�*เห>นใดๆ แตสามิารัถุรั�*และเข*าใจด*วัยเหต)ผู้ล”

พลตร�พระเจ้�าวิรวิงศ�เธอกรมหม� นนราธ�ปพงศ�

“เป3นสาขาหน5�งของปรั�ชญาบ่รั ส)ทธ ? ท��วัาด*วัยควัามิจรั งอ�นต มิะ (Ultimate Reality) ค อ

ควัามิส�งส)ดซึ่5�งเป3นแกนแท*ของส �งท�!งมิวัล

1.1 วั�ตถุ)น ยมิ (Materialism) ควัามิจรั งค อสสารั/พิล�งงาน1.2 จ ตน ยมิ (Idealism) ควัามิจรั งค อจ ต1.3 ทวั น ยมิ (Dualism) ควัามิจรั งค อพิล�งงานและจ ต

Metaphysics of Heraclitus

“...สรัรัพิส �งเคล �อนไหวัไปเป3นกรัะแส...ทานไมิ สามิารัถุก*าวัลงในแมิน4!าสายเด�ยวั (กรัะแสน4!าท��

ไหล)ได*ถุ5งสองครั�!ง เพิรัาะน4!าใหมิไหลมิาท��ต�วั

เรัาตลอดเวัลา...”

“...ไมิมิ�อะไรัเท��ยงแท*นอกจากควัามิเปล��ยนแปลง...โลกน�! ซึ่5�งเป3นโลกเด�ยวัก�นส4าหรั�บ่ท)กคน ไมิมิ�เทพิเจ*าองค%ใดหรั อมิน)ษย%คนใดสรั*างข5!นมิา หากแตโลกน�!ได*เป3นไป ก4าล�งเป3นไป และจ�กเป3นไฟ อมิตะ...”

2. ญาณวั ทยา (Epistemology) หมิายถุ5ง....

2.1 ผู้�สสาการั (Sensation) ควัามิรั�*จากปรัะสาทส�มิผู้�ส2.2 เหต)ผู้ล (Reason) ควัามิรั�*จากเหต)ผู้ล2.3 อ�ชฌิ ตกญาณ (Intuition) ควัามิรั�*จากการัหย��งรั�*

“วั ชาท��วัาด*วัยควัามิรั�*หรั อทฤษฎี�ควัามิรั�* ซึ่5�งปรัะกอบ่ไปด*วัยบ่อเก ดของควัามิรั�*, ธรัรัมิชาต ของควัามิรั�*, ขอบ่เขตของควัามิรั�*และควัามิสมิเหต)สมิผู้ลของควัามิรั�*”

Epistemology of Plato

ควัามิรั�* หมิายถุ5ง การัค*นพิบ่มิโนคต (Idea)

ส �งท��เรัาปรัากฏตอเรัาเป3นเพิ�ยงมิายาหรั อสวันหน5�งของมิโนคต

ทานค ดวัา คนเรัารั�*ส �งตางๆได*อยางไรั ?

3. ตรัรักศาสตรั% (Logic) หมิายถุ5ง...เป3นวั ชาท��เสนอข*อค ด กฎีเกณฑ์% รัะเบ่�ยบ่ แบ่บ่แผู้นตางๆเก��ยวัก�บ่เรั �องเหต)ผู้ล ผู้�*ศ5กษาวั ชาปรั�ชญา

อาศ�ยตรัรักศาสตรั%เป3นเครั �องมิ อในการัเข*าถุ5งปรั�ชญา

ก4าหนดหาเหต)ผู้ล ๒ แบ่บ่ใหญๆ ค อ

ขอบ่เขตของตรัรักศาสตรั%

วั ธ�การัน รัน�ย

วั ธ�การัอ)ปน�ย

วั ธ�การัน รัน�ย

ดอกไมิ*ส�ขาวัมิ�กล �นหอมิ (ควัามิรั�*เด มิ หรั อปรัะโยคอ*าง)ดอกมิะล มิ�ส�ขาวั             (ควัามิจรั งยอย)ดอกมิะล มิ�กล �นหอมิ         (ข*อสรั)ป)

วั ธ�การัอ)ปน�ย

แมิชอบ่ช !อส นค*าท��มิ�ของแถุมิ             (ควัามิจรั งยอย ปรัะโยคอ*าง)พิ��สาวัชอบ่ซึ่ !อส นค*าท��มิ�ของแถุมิ         (ควัามิจรั งยอย ปรัะโยคอ*าง)เพิ �อนผู้�*หญ งชอบ่ซึ่ !อส นค*าท��มิ�ของแถุมิ  (ควัามิจรั งยอย ปรัะโยคอ*าง)ป<าชอบ่ซึ่ !อส นค*าท��มิ�ของแถุมิ                  (ควัามิจรั งยอย ปรัะโยคอ*าง)ผู้�*หญ งชอบ่ซึ่ !อส นค*าท��มิ�ของแถุมิ            (ข*อสรั)ป)

ป�ญหาทางจรั ยศาสตรั%4.1 ควัามิมิ�อย�ของค)ณคาควัามิด�4.2 เกณฑ์%การัต�ดส นควัามิด�4.3 อ)ดมิคต ของช�วั ต

4. จรั ยศาสตรั% (Ethics) หมิายถุ5ง...

แนวัค ดท��วัาด*วัยเกณฑ์%แหงควัามิปรัะพิฤต ของมิน)ษย%

Socrates

“ควัามิรั�*ค อค)ณธรัรัมิ (Knowledge is Virtue)”

“...ไมิมิ�ใครัท4าผู้ ดโดยจงใจ...”

Aristotle

“ควัามิส)ขค อก จกรัรัมิของวั ญญาณท��สอดคล*องก�บ่ค)ณธรัรัมิท��สมิบ่�รัณ%”

ค)ณธรัรัมิ หมิายถุ5ง ค)ณสมิบ่�ต ท��ด� เชน ควัามิกล*าหาญ ควัามิเส�ยสละ ควัามิซึ่ �อส�ตย% ควัามิย)ต ธรัรัมิ ซึ่5�งมิ�อย�ในจ ตใจจนเป3นล�กษณะน ส�ย (State of character)

5. ส)นทรั�ยศาสตรั% (Aesthetics) หมิายถุ5ง...

วั ชาท��วัาด*วัยควัามิงามิและส �งท��งามิท�!งในงานศ ลปะและในธรัรัมิชาต

ป�ญหาทางส)นทรั�ยศาสตรั% อะไรัค อส �งสวัยงามิ ? เรัาจะต�ดส นได*อยางไรัวัาอะไรังามิ ? เรัาใช*อะไรัเป3นมิาตรัฐานในการัต�ดส นวัา

อะไรังามิหรั อไมิงามิ ?

คนจะงามิ งามิน4!าใจใชใบ่หน*า

จบ่บ่ทท�� ๑

ต ดตามิผู้ลงานอ �นๆ ของเรัาได*ท��