Útvegsblaðið 11. tbl 2012

útvegsblaðiðÞ j ó n u s t u m i ð i l l s j á v a r ú t v e g s i n s

d e s e m b e r 2 0 1 2 » 1 1 . t ö l u b l a ð » 1 3 . á r g a n g u r

Hrogn fyrir milljarð í ár

vonast eftir meiri markaðsfisk á nýju ári

verð á laxi helst þrátt fyrir aukið framboð

sjóða fimm milljónir dósa af þorsklifur á ári

Hægeldaður þorskur á jólaborðið

blaðsíða 14 »

»4 »22 »20-21 »28-29

skapa verð-mætar afurðirSamstarfsverkefnið Codland er hugmynd um fullnýtingu sjáv-arafurða sem komin er í gang í Grindavík. Stefnt er að því að auka virði hvers fimm kílóa þorsks upp úr sjó úr 2.000 krónum í 5.000 krónur.

stofnfiskur hefur þá sérstöðu í heiminum að geta boðið heilbrigð laxahrogn allan ársins hring:

Líklega má fullyrða að ekkert útflutn-ingsfyrirtæki fái hærra verð á hvert kíló af útflutningsafurð sinni en Stofnfiskur.

Fyrirtækið flytur í ár út um 60 milljónir lifandi laxahrogna að verðmæti ríflega einn milljarð-ur króna. Hvert hrogn er ekki þungt, en sam-tals vega þessi hrogn um 10 tonn. Það er 100.000 krónur kílóið. Hvert lifandi hrogn skilar að með-altali tveimur kílóum af laxi úr eldi svo þessi hrogn ættu að gefa af sér um 120.000 tonn af laxi. Þegar framleiðslugetu miðað við núverandi aðstæður verður náð að fullu getur Stofnfiskur framleitt og selt hrogn sem skila 400.000 tonnum af laxi. Þetta má með sanni kalla að gera mikið úr litlu.

„Stofnfiskur verður 22 ára gamall í mars á næsta ári. Frá upphafi hefur það verið meginmarkmið fyrir-tækisins að framleiða laxahrogn þó svo að við séum með ágætis bleikju-stofn,“ segir Jónas Jónasson, framkvæmdastjóri Stofnfisks. „Laxahrognin hafa alla tíð verið okkar aðalframleiðsla. Það

byggir á því að hér á árum áður voru fluttir inn norskir laxastofnar, sem höfðu ýmislegt fram yfir þá íslensku stofna sem hér voru, en þeir verða seint kynþroska. 1989 byrjuðum við að taka efni úr þessum stofnum til kynbóta og höf-um haldið því áfram. Það var svo fyrir um fjór-um árum síðan sem stjórn Stofnfisks ákvað að gefa svolítið í og gera fyrirtækið að því, sem það er í dag með fjárfestingum og stækka stöðvar okkur í Kalmannstjörn og Vogunum. Á þessum árum vorum við með framleiðslugetu upp á um 40 milljónir hrogna, sem var það mesta sem við höfðum þá framleitt á ári. Á næsta ári verður framleiðslugetan komin yfir 100 milljónir

hrogna. Ef við setjum það í sam-hengi við eldið almennt,

hefur það verið þum-alputta regla að úr

einu hrogni sé hægt að framleiða um tvö kíló af laxi að meðaltali. Til

einföldunar má segja að ef við nýt-

um alla okkar fram-leiðslugetu eigum við

að geta séð eldinu fyrir

hrognum til að framleiða yfir 200.000 tonn. En á þessu ári gerum við ráð fyrir að framleiða um 60 milljónir hrogna sem fara í eldið úti um allan heim.“

Hvert eruð þið að selja þessi hrogn?

Við erum til dæmis mjög stórir á hrognamarkaðnum í Chile, sem er næst stærsta landið í framleiðslu á laxi í heiminum á eftir Noregi. Ástæðan fyrir því að við erum svo mikið

inni á þeim markaði er sú að hjá þeim geisaði mjög slæmur sjúkdómur í eldinu 2007 og 2008, sem leiddi til hruns hjá þeim. Þá skapaðist mikil eftirspurn eftir heilbrigðum hrognum. Þeir snéru sér því til okkar og þurftu fyrir vikið ekki að óttast að fá yfir sig sjúkdóma eins og áður. Þeir eru svo að byggja framleiðsluna hjá sér upp á ný og við höfum haldið stöðu okkar mjög vel á markaðnum þar. Þar fyrir utan er mikill áhugi á hrognum frá okkur í Færeyjum til dæmis en við sjáum eldinu þar fyrir nánast helmingnum af þeim hrognum, sem þeir þurfa. Á undanförnum árum hefur svo aukist áhugi á hrognunum okkar í Noregi. Okkur hefur í gegnum tíðina tekist að þróa í klakstöðvunum okkar í þessum einstaklega góða sjó, sem hér

er og ferskvatni á sama stað þá framvindu að laxinn getur hrygnt á hvaða tíma árs

sem er. Við þurfum bara að stýra ljós-lotu og hita og seltu til að fá laxinn til að hrygna þegar við viljum. Þetta skapar okkur mikla sérstöðu. Norðmenn eru

með allan sinn klakfisk í sjó og taka hann á land á sumrin og haustin þegar hann á að hrygna. Hann hrygnir yfirleitt frá því

í september og fram í desember eða janúar.,“ segir Jónas.

Hjörtur gíslason skrifar:[email protected]

á þessum árum vorum við með framleiðslugetu upp á um 40 milljónir hrogna, sem var það mesta sem við höfðum þá framleitt á ári. á næsta ári verður framleiðslugetan komin yfir 100 milljónir hrogna.jónas jónasson, framkvæmdastjóri stofnfisks.

my

nd

/Lá

ruS

Ka

rL

InGa

Son

2 d e S e m b e r 2 0 1 2 útvegsblaðið

Húsi SjávarklasansGrandagarði 16Sími 568 50 80

Farsími 898 66 77 [email protected]

www.polardoors.com

Júpíter hwvænghlerar

Það eru ýmsar vangaveltur hjá krökkunum, til dæmis hvort hægt sé að fá takkaskó

úr þorskroði og spurt hvort við borð-um óléttu fiskana. Þekkingin er oft af skornum skammti og sýnir að mikil þörf er fyrir fræðslu í grunnskólum landsins um sjávarútveginn, segir Heiðdís Skarphéðinsdóttir í samtali við Útvegsblaðið.

Hún vinnur nú á vegum Íslenska sjávarklasans að kynningu á sjáv-arútveginum í grunnskólum og er verkefnið styrkt af Tryggingamið-stöðinni og LÍÚ. „Þetta er verkefni sem ég setti upp í sumar og í haust erum við búin að fara í heimsókn í tí-unda bekk í sex grunnskólum á Suð-urnesjum til að kynna sjávarútveg-inn fyrir börnunum. Kynningin er ein kennslustund, stutt ágrip af sögu íslensks sjávarútvegs, fjallað um sér-stöðu Íslands, farið yfir helstu fisk-tegundir og lífverur í sjónum. Við leggjum mikla áherslu á hve víðfeðm áhrif sjávarútvegsins eru. Hann er ekki bara sjómennska og fiskvinnsla, heldur svo miklu meira. Við nefnum þær starfsstéttir sem tengjast sjáv-arútveginum og sýnum það mynd-rænt, en þær eru fjölmargar. Við förum líka yfir ferlið frá veiðum til markaðssetningar og kynnum hinar svokölluðu aukaafurðir. Þær eru stór hluti sýningarinnar og við erum með dæmi um þær með okkur til að sýna þær, til dæmis þorskleður, kavíar og pensím. Ég sýni þeim myndband um hátækniiðnaðinn sem vinnur með sjávarútveginum, en honum tilheyra

ýmis fyrirtæki sem eru í Sjávarklas-anum. Við kynnum fyrir þeim náms-leiðir beintengdar sjávarútveginum og svo bendi ég þeim á fólk sem starf-ar í sjávarútveginum, hvað það lærði og við hvað það starfar í útveginum í dag. Við reynum líka að virkja krakk-ana með spurningum og spyrjum til dæmis hvort þau viti hvað skreið er. Það er svolítið misjafnt hvort krakkarnir vita þetta, en Grunnskól-inn í Sandgerði var með það alveg á hreinu. Við forvitnumst einnig um hvað þau ætla að gera eftir tíunda bekkinn. Sum þeirra eru komin með það á hreint og segjast til dæmis ætla í tölvunarfræði og þá bendi ég þeim á að þau gætu verið að vinna við for-ritun fyrir tækin í skipsbrúnni. Í lok-in koma þau svo og skoða afurðirnar sem við erum með og það vekur til dæmis mikinn áhuga hjá þeim, þegar ég segi þeim að söngkonan Þórunn Antonía noti pensím í hálsinn á sér til halda honum góðum.

Þetta hefur gengið mjög vel og

næsta skrefið er að fara í Grunnskól-ann í Vestmannaeyjum í janúar og síðan á höfuðborgarsvæðið. Við höf-um frumkvæðið að þessari kynningu, ég hef samband við skólastjórana og síðan umsjónarkennara til að fá leyfi til að koma í skólana. Krakkarn-ir sýna þessu mikinn áhuga, en það gera kennararnir líka og eru þakk-látir fyrir að fá kynningu um sjávar-útveginn. Þetta er mjög skemmtilegt því krakkarnir eru svo áhugasamir og koma með skemmtilegar spurn-ingar,“ segir Heiðdís.

Heiðdís hefur tekið námsefnið saman en hún stundar nám í sjáv-arútvegsfræðum við Háskólann á Akureyri og hefur fengið leyfi til að nota efni þaðan, hún notar einn-ig efni frá Sjávarklasanum og svo efni úr ýmsum áttum, sem hún hef-ur tekið saman til að byggja kynn-inguna upp. Sigfús Ólafur Guð-mundsson, nemi í viðskiptafræði við Háskóla Íslands sér um kynn-ingarnar með Heiðdísi.

Staðan í afLa einStakra tegunda innan kvótanS:

»ufsin aflamark: 42.170n afli t/ aflamarks: 13.552

»karfin aflamark: 45.012n afli t/ aflamarks: 13.247

»Þorskurn aflamark: 160.151n afli t/ aflamarks: 54.570

»Ýsan aflamark: 30.806n afli t/ aflamarks: 10.003

34.1%

32.1%

32.4%

29.4%

íslenski sjávarklasinn býður grunnskólum landsins upp á kynningar:

borðum við óléttu fiskana?Hjörtur gíslason skrifar:[email protected]

»nemendur í akurskóla kynna sér svokallaðar aukaafurðir úr fiski, eins og sútað roð og krem og fleira.

„við hjá mannvit erum strax farin að sjá árangur af samstarfi fyrirtækja innan íslenska sjávarklas-ans og erum því mjög ánægð með að vera stofn-aðili í klasasamstarfinu, en fyrirtækið hefur tekið virkan þátt í vinnuhópum sem starfræktir hafa verið í Húsi íslenska sjávarklasana,“ segir Haukur Óskarsson, framkvæmdastjóri iðnaðar hjá mann-vit. mannvit hefur í gegnum tíðina verið ráðgjafi við sjávarútvegsfyrirtæki, einkum á suðaustur-

og austurlandi og verið þar í samvinnu við traust fyrirtæki í mörg ár. „verðmætaaukning liggur að okkar mati í fullvinnslu sjávarafurða. við sjáum aukin tækifæri í fullvinnslu á aukaafurðum, ekki bara þeim sem tengjast matvæla- og mjölfram-leiðslu, heldur einnig hjá þeim fjölmörgu sprota-fyrirtækjum sem eru að spretta upp víðs vegar með framleiðslu á vörum eins og fæðubótarefnum, snyrtivörum og lyfjum úr aukaafurðum.“

Strax farin að sjá árangur

Íslenskur sjávarútvegur spannar allt litróf íslensks atvinnulífs, allt frá verka-fólki til prófessora. Á öllum þessum sviðum er mjög hæft starfsfólk sem leggur sitt að mörkum til þess að þjóðin beri sem mest úr býtum við nýt-ingu hinnar sameiginlega auðlindar sem fiskimiðin eru. Í sjálfu sér er ekk-

ert þessara starfa, sem skipta mörgum þúsundum, minna vert en önnur. Öll eru þau hlekkur í virðiskeðjunni sem er aldrei sterkari en veikasti hlekkurinn.

Sjávarútvegurinn er háþróaður hátækniiðnaður á öllum sviðum þar sem mannshöndin nýtur aðstoðar tækni á hæsta stigi, allt frá veiðum til matreiðslu. Gífurlegar framfarir hafa orðið í hönnun og smíði báta og skipa, við hönnum veiðarfæra er nýjustu tækni og vísindum beitt og ekki kemur minni tækni við söguna í brúnni, sem er troðfull af rafeindatækjum. En öll þessi tækni er einsk-is virði ef ekki nýtur hæfileika og þekkingar sjómanna á hafinu og fiskislóðinni til að beita henni til veiða.

Sama er að segja um fiskvinnsluna. Þar er gífurlegri tækni og þekkingu beitt við vinnsluna sem þó stendur og fellur með mannshöndinni. Og áfram má halda í markaðsmálum og matreiðslu og síðast kannski en ekki síst í vinnslu svokallaðra aukaafurða, sem stefna í að skila meiri verðmætum en „fiskurinn sjálfur“. Þar ber hæst ýmsar afurðir til framleiðslu snyrtivara og lækninga, sem unnar eru úr slógi, sem áður var hent.

Tækifærin eru mikil og kannski rétt innan seilingar, en að ýmsu er að huga. Að skapa mikil verðmæti úr litlu kallar á umtalsverða fjárfestingu og þolin-mæði. Fyrirtækin þurfa að hafa svigrúm til uppbyggingar af þessu tagi, upp-byggingar sem skapar fjölbreytta vinnu og mikil verðmæti. Ekki má gleyma því að sjávarútvegur er ekki bara veiðar og vinnsla. Honum tilheyra líka öll fyr-irtækin og fólkið sem hefur atvinnu við að þjónusta hann. Enginn getur neitað því að sjávarútvegur er og hefur verið undirstaða velmegunar þjóðarinnar í aldanna rás.

Útveginum verður að búa þau starfsskilyrði að hann geti verið þessi undir-staða og aflvaki í efnahagslífinu sem öllu heldur gangandi. Hann á að njóta ávaxtanna af því í sanngjörnum mæli og hafa bolmagn til uppbyggingar. Er ekki réttara að gefa útveginum svigrúm til að skapa störf og verðmæti frem-ur en að hirða af honum hagnaðinn til ráðstöfunar stjórnmálamanna. Réttlát skattlagning og eðlilegt rekstrarumhverfi er það sem sjávarútvegurinn þarf til að skila hámarks afrakstri til þjóðarinnar. Því miður býr hann við hvorugt um þessar mundir.

Hjörtur Gíslason

útvegsblaðiðÞ j ó n u s t u m i ð i l l s j á v a r ú t v e g s i n s

leiðari

allt litróf atvinnulífsins

Útgefandi: goggur ehf. Kennitala: 610503-2680 Heimilisfang: stórhöfða 25 110 reykjavík sími: 445 9000 Heimasíða: goggur.is Netpóstur: [email protected] Ritstjórar: Hjörtur gíslason, sigurjón m. egilsson ábm. aðstoðarritsjóri: Haraldur guðmundsson Höfundar efnis: Haraldur guðmundsson, Hjörtur gíslason, sigurjón m. egilsson og fleiri. auglýsingar: [email protected] sími: 899 9964 Prentun: landsprent. Dreifing: útvegsblaðinu er dreift til allra áskrifenda morgunblaðsins, útgerða, þjónustuaðila í sjávarútvegi og fiskvinnslustöðva.

Eimskip | Korngörðum 2 | 104 Reykjavík | Sími 525 7000 | www.eimskip.is

óskum landsmönnum öllum gleðilegra jólaEimskipafélag Íslands er stór vinnustaður með starfsemi um allan heim. Fyrirtækið

hefur verið mikilvægur hlekkur í atvinnulífi Íslendinga í tæp 100 ár með flutninga-

starfsemi á ýmsum sviðum. Eimskip leitast við að leggja samfélaginu lið á

margvíslegan hátt. Það er gert meðal annars með framlagi til forvarna, uppbyggingar

margs konar íþróttastarfsemi, stuðningi til lista-, menningar- og góðgerðamála. Að

auki er það árviss gjöf frá félaginu að annast flutning á Óslóartrénu á Austurvelli fyrir

jólin. Leiðir Eimskips og landsmanna hafa því legið saman á fjölmörgum sviðum á

liðnu ári og þakkar félagið landsmönnum af alhug ánægjuleg samskipti á árinu sem er

að líða.

Fimleikasamband Íslands, styrktaraðili.

Fjölskylduhjálp Íslands, styrktaraðili.

Golfsamband Íslands, aðalstyrktaraðili golfs á Íslandi.

Eimskip hefur gefið öllum grunnskólabörnum reiðhjólahjálma síðan árið 2004.

Landsbjörg, Slysavarnaskóli sjómanna, styrktaraðili.

Mæðrastyrksnefnd, styrktaraðili.

Rauði kross Íslands. Eimskip leggur fatasöfnun RKÍ lið með því að flytja fatnað með Flytjanda af landsbyggðinni til Reykjavíkur og áfram út til Alþjóðaskrifstofu Rauða krossins.

Sjóminjasafnið, einn helsti styrktaraðili þess.

Skátasamband Íslands, styrktaraðili.

Skógrækt ríkisins (starfsemin í Brynjudal).

Vesturport, einn helsti styrktaraðili.

Eimskipafélagið leggur �ölmörgum aðilum lið, þar á meðal þessum:


DELTA

VO3

OF OFN WS

Toghlerar

Almanak Háskóla Íslands

H Á S K Ó L A Ú T G Á F A Nhaskolautgafan.hi.is – [email protected] – s. 525 4003

Almanak Þjóðvinafélagsins

Starfsmenn Fiskmarkaðs Ís-lands voru önnum kafnir við að taka á móti blönduðum

afla úr Steinunni SF-10 þegar blaða-maður Útvegsblaðsins fór um borð að hitta skipstjórann.

„Við komum í land á mánudag eftir fimm daga túr með 60 tonna afla sem við veiddum vestur af Látrabjargi og norður í Nesdýpi. Um helmingur aflans samanstóð af þorski og svo komu steinbítur, ýsa og koli í bland. Þorskurinn fer á Hornafjörð til vinnslu og restin af aflanum fer á markað,“ sagði Er-ling Erlingsson, skipstjóri á Stein-unni SF.

Ætla að leggja áherslu á ufsa„Nú er einn róður eftir fram að jólum sem ætti að klárast nú um helgina og að honum loknum förum við í jólafrí. Síðan förum við aftur út á þriðja í jólum og ég vona að sá túr klárist deginum fyrir gamlársdag. Þá höldum við okkar á svipuðum veiðislóðum, förum á grunnslóð-ina fyrir vestan, út af Vestfjörðum. Ég vona að við fáum meiri mark-aðsfisk en þorsk því það eru oft há verð í byrjun árs og þannig gætum við hámarkað verðmæti kvótans,“ sagði Erling.

„Við verðum á svipuðum slóðum í janúarmánuði en færum okkur síðan suður fyrir land á Selvogs-bankann og færumst eftir það nær Austurlandinu. Meginuppistaðan verður að öllum líkindum þorsk-ur og ufsi, en við ætlum að leggja mikla áherslu á ufsa í febrúar og mars.“

Hár meðalaldur um borðÁhöfnin á Steinunni SF er skipuð 12 reynsluboltum sem koma frá hinum ýmsu landshlutum. „Meðalaldur-inn hérna um borð er örrugglega í kringum 50 ár. Hér er einn sem er 25 ára, tveir eru innan við fertugt, en hinir eru frá fertugu og upp úr. Þegar ég byrjaði á sjó var ég sjálfur 15-16 ára og var þá með yngri mönn-um um borð. Ég er það ennþá í dag,“ segir Erling og hlær. „En þessa litla nýliðun í stéttinni er ekki góð fyrir framtíðina.“

Erling sagði fiskveiðiárið á Stein-unni hafa gengið vel þrátt fyrir að áhöfnin hafi verið verkefnalaus í um þrjá mánuði vegna verkefna-skorts.

Aðspurður um hvernig hann end-aði í skipstjórasætinu sagði Erling að hann hafi á yngri árum ekki verið viss um hvort hann vildi verða sjó-maður eða ekki. „Þegar ég var 27 ára ákvað ég að fara í Stýrimanna-skólann, þá nýbúinn að kaupa mér framtíðarhúsnæði og kominn með þrjú börn. Ég er búinn að vera á

þessu skipi síðan 2004 og hef stýrt því frá 2009. Ég hef alla tíð stundað togveiðar og nánast eingöngu verið á botntrolli.“

Hvernig líkar þér starfið?„Mér líkar þetta fínt. Menn eru

farnir að róa af meiri skynsemi en áður og nú fáum við allavega eina viku í frí á mánuði. Ef það væri ekki fyrir þessi vikufrí þá myndi enginn nenna að stunda sjómennsku.

Erlingur Erlingsson, skipstjóri á Steinunni SF-10:

Fríin halda okkur á sjóHaraldur guðmundsson skrifar:[email protected]

»Steinunn Sf-10.

»„Ég vona að við fáum meiri markaðsfisk en þorsk því það eru oft há verð í byrjun árs og þannig gætum við hámarkað verðmæti kvótans,“ sagði erling erlingsson, skipstjóri á Steinunni Sf.

nú er einn róður eftir fram að jólum sem ætti að klárast nú um helgina og að honum loknum förum við í jólafrí. síðan förum við aftur út á þriðja í jólum og ég vona að sá túr klárist deginum fyrir gamlársdag.

erlingur erlingsson, skipstjóri á steinunni sF-10.

Meira í leiðinniWWW.N1.IS

Árangur í sjávarútvegi byggir á traustu

og kraftmiklu samstarfi allra þátttakenda.

Gæðavörur og traust þjónusta reyndra

sérfræðinga eru okkar framlag svo þú

náir enn betri árangri!

ELDSNEYTI Á SKIP OG BÁTA ÖRYGGISTÆKI

SMUROLÍU OG FEITI REKSTRARVÖRU

VINNUFATNAÐ VERKFÆRI

ÚTGERÐARVÖRUR EFNAVÖRUR

N1 BÝÐUR ÞÉR

ÖFLUGT SAMSTARF Í SJÁVARÚTVEGI


Dalvegi 6-8201 KópavogurSími 535 [email protected]

Vegna mikillar söluaukningar á lyfturum og hagstæðra samninga við Toyota og BT, þá getum við nú boðið 20% verðlækkun á upprunarlegum „original“ Toyota/BT varahlutum.

Í tilefni af þessari verðlækkun bjóðum við nú einnig2 ára ábyrgð á varahlutum*

VerðlækkunVegna mikillar söluaukningar á lyfturum og hagstæðra samninga

*Séu varahlutir keyptir hjá okkur og viðgerðin framkvæmd af Kraftvélum, þá veitum við tveggja ára ábyrgð á varahlutnum.

Ég hef að undanförnu tal-að við fjölmarga sjómenn sem vilja komast í land. Ein

helsta ástæðan er sú að einhver út-gerðarfyrirtæki ætla að minnka hlut þeirra til að standa straum af

auknum rekstrar- kostnaði og þá er forsenda sjó-manna, sem hafa látið sig hafa það að vera fjarri fjöl-skyldum sínum svo vikum skiptir, brostin. Ég hef því áhyggjur af því að útgerðir missi frá

sér gott fólk á næstunni,“ segir Agla Sigríður Björnsdóttir, ráðningar-stjóri hjá Vinna.is, en hún hefur síðastliðin 15 ár komið að ráðning-armálum sjómanna. Hún hefur á síðustu mánuðum fengið fjölmörg símtöl og tölvupósta frá sjómönn-um sem eru að forvitnast um hvað sé í boði í landi.

Aðspurð um atvinnuhorfur í landi fyrir sjómenn segir Agla að eftir-spurn eftir vélstjórum sé þónokkur. „Það eru ýmis framleiðslufyrirtæki í landi sem geta nýtt sér þekkingu þeirra og kannski einna helst boð-ið sambærileg laun og á sjó, þó þau verði sjaldnast þau sömu. Minna framboð hefur verið af störfum fyr-ir stýrimenn og ófaglærða háseta.

Vinnuveitendur eru oftast sammála um að þar séu færir starfsmenn á ferð, en fyrirtækin eiga samt erfitt með að bjóða þeim svipuð laun og þeir hafa á sjónum.“

Agla segir þá sjómenn sem vilja komast í land, en fái þar ekki sam-bærileg laun, skiljanlega vera í erf-iðri stöðu. „Makinn gerir meiri kröfur um að þeir taki þátt í fjöl-skyldulífinu og vilja hafa þá í landi og þeir vilja einnig vera nær fjöl-skyldunni. Fari þeir í land þá eiga þeir oft mjög erfitt með að komast aftur á sjó ef launaforsendur bresta

eða ef landvinnan á ekki við þá, því það er barist um hvert pláss. Marg-ir sjómenn eru því í hálfgerðum vítahring, þeir vilja koma í land, en hafa hingað til ekki þorað að láta plássið frá sér og taka áhætt-una. Þegar upp er staðið þá þurfa sjómenn að reikna og forgangs-raða út frá; launum, vinnustund-um, starfsskilyrðum og fjarveru frá fjölskyldu. Útgerðin þarf einnig að velta fyrir sér kostnaðinum sem fylgir því að missa reynslumikla sjómenn og þjálfun á nýjum starfs-mönnum.“

agla sigríður fær fjölmargar fyrirspurnir frá sjómönnum:

Sjómenn vilja í landHaraldur guðmundsson skrifar:[email protected]

Yamaha utanborðsmótorar eru þekktir fyrir áreiðanleika, endingu og þægindi og því koma vinsældir þeirra engum á óvart. Arctic Trucks er umboðsaðili Yamaha á Íslandi og getur útvegað ýmsar stærðir og gerðir Yamaha utanborðsmótora, auk þess að bjóða viðgerða- og varahlutaþjónustu.

Kletthálsi 3110 ReykjavíkSími 540 4900www.yamaha.is

Farðu lengra!

2012-07 Útvegsblaðið - Utanborðsmótor.indd 1 10.7.2012 10:40:04

»Margir sjómenn eru því í hálfgerðum vítahring, þeir vilja koma í land, en hafa hingað til ekki þorað að láta plássið frá sér og taka áhættuna,“ segir agla Sigríður Björnsdóttir.

»agla Sigríður Björnsdóttir.

„Að öllum líkindum verða sárafá ef nokkurt fiskveiðiskip á sjó á að-fangadag og fram að öðrum degi jóla. Á milli jóla og nýárs má reikna með að milli 100-200 fiskveiðiskip verði á sjó ef vel viðrar. Þau koma síðan aftur í land fyrir gamlársdag,“ segir Hjalti Sæmundsson, aðalvarð-stjóri í stjórnstöð Landhelgisgæsl-unnar, sem fer með rekstur vakt-stöðvar siglinga, aðspurður um hvernig hann spái sjósókn fiskveiði-skipa yfir hátíðarnar.

„Fjöldi fiskveiðiskipa á sjó yfir jólahátíðina hefur dregist saman síðustu ár og áratugi. Undanfarin ár hefur stundum ekki verið neitt fisk-veiðiskip á sjó á aðfangadag. Sjálfum finnst mér þetta vera ágætis þróun, enda skil ég svo sannarlega að sjó-menn vilji vera heima hjá sér yfir hátíðarnar. Hins vegar er annað mál með flutningaskipin, sem eru mörg á siglingu yfir hátíðarnar.“

Hjalti segir að þau flutningaskip sem verði á siglingu innan íslensku landhelginnar yfir hátíðarnar séu þó oft innan við 10% af þeim með-alfjölda skipa sem vaktstöð sigl-inga fylgist með á hverjum degi.

„Því verða einungis tveir starfs-menn á vakt hér í stjórnstöðinni á aðfangadag, jóladag, gamlársdag og nýársdag, en þeir eru vanalega þrír. En við fjölgum strax ef upp koma stærri mál.“

Ólíklegt að fiskveiðiskip verði á sjó á aðfangadag:

Spáir rólegri jólahátíð

»Stjórnstöð Landhelgisgæslunn-ar fer með rekstur vaktstöðvar siglinga.

utvegsbladid.is » Þ j ó N u s t u m i ð i l l s j á v a R Ú t v E g s i N s

Persónuleg og traust þjónusta um allan heim.Hjá Samskipum fer saman sóknarhugur nýrrar kynslóðar og áratuga reynsla. Við bjóðum upp á heildarlausnir á sviði flutninga og leggjum stolt okkar í að uppfylla væntingar kröfuharðra viðskiptavina. Samhentur hópur starfsliðs tryggir skjóta og örugga þjónustu. Þinn farmur er í öruggum höndum.

www.samskip.isSaman náum við árangri


grænlendingar hafa nú áhuga á að hleypa af stokk-unum sjávarklasa að þeirri

íslensku fyrirmynd, sem nú er starf-andi við Reykjavíkurhöfn. For-göngu í málinu hefur Tonnes Kaka Berthelsen, aðstoðarframkvæmda-stjóri Knapk, samtaka fiskimanna

og veiðimanna á Grænlandi. Hann var í heimsókn hér á dögunum eftir að hafa tek-ið þátt í stofnun samstarfsvett-vangs sjávarklasa við Norður-Atl-antshaf í Kaup-mannahöfn.

Stjórnendur Íslenska sjávarklasans hafa aðstoðað Grænlendinga við undirbúninginn.

Berthelsen segir að miklar breyt-ingar eigi sér nú stað á Grænlandi með aukinni áherslu á nýtingu nátt-úruauðlinda annarra en fiskveiða.

„Sjávarútvegurinn á Grænlandi er smár í sniðum í samanburði við Ís-

land. Þorskkvótinn er aðeins 15.000 tonn og því hráefni sem fellur til vinnslu svokallaðra aukaafurða frekar lítið og stendur ekki und-ir mikilli fjárfestingu,“ segir Bert-helsen. Fyrir nokkru var haldinn fundur á Grænlandi að frumkvæði

Íslenska sjávarklasans um nýtingu þessara afurða og segir hann að til að byrja með muni verða horft til nýtingar á lifur og þurrkunar á haus-um og hryggjum. „Við horfum björt-um augum til samvinnu við Íslend-inga á þessu sviði. Menn eru einnig

að huga að útflutningi á ferskum fiski gegn um Ísland og í raun ýmis fleiri samskipti, meðal annars á flutningasviðinu, en það er reynd-ar svolítið erfitt vegna einkaleyfa á sjóflutningum til og frá Grænlandi,“ segir hann.

Þær breytingar, sem nú eru að eiga sér stað á Grænlandi eru til dæmis mikil aukning í siglingu skemmtiferðaskipa til landsins og leit að olíu og gasi á landgrunninu og væntaleg vinnsla á því. Berthel-sen segir að þessa þætti verði að taka inn í myndun sjávarklasans. Hann muni byggjast á fiskveiðum og þeim iðnaði sem þjónustar út-veginn, fiskvinnslu, flutningum og hafnarþjónustu, menntun og rannsóknum, sjávartengdri ferða-mennsku, eftirliti og björgunar-starfi og vinnslu gass og olíu á hafs-botninum.

Hann segir að pólitískar deil-ur standi nú um nýtingu auðlinda hafsins og sérstaklega væntanlega olíuvinnslu, en þau sjónarmið þurfi að sætta eins og mögulegt sé. Þess vegna sé nauðsynlegt að mynda stjórn sjávarklasans með einstak-lingum sem komi frá öllum helstu þáttum grænlensks atvinnulífs. Þeirra verði síðan að móta upp-byggingu og stefnu klasans.

Berthelsen er bjartsýnn á að klas-inn verði stofnaður og það verði til góðs fyrir grænlenskan sjávarútveg og atvinnulífið í heild.

grænlenskum sjávarklasa brátt hleypt af stokkunum:

íslenski sjávarklasinn fyrirmyndinHjörtur gíslason skrifar:[email protected]

»Sjávarútvegurinn á grænlandi er smár í sniðum í samanburði við ísland.

»tonnes kaka Berthelsen

Lausnin er hjá okkur

www.marel.is

NýsköpunÁ undanförnum árum hefur samstarf Marel við �skiðnaðinn leitt af sér hátæknibúnað og lausnir er markað hafa tímamót fyrir matvælaiðnaðinn.

Marel þakkar farsælt samstarf á liðnum árum og óskar landsmönnum öllum gleðilegrar hátíðar og farsældar á komandi ári.

í þágu Íslendinga

islandsbanki.is | Sími 440 4000

Við bjóðumgóða þjónustu

Við bjóðum fyrirtækjum sérþekkingu

Okkar vinna snýst um að þín vinna gangi vel. Við leggjum okkur fram um að setja okkur vel inn í það sem þú ert að gera, og þó að við þekkjum kannski ekki viðfangsefnin í þínu starfi jafn vel og þú, þá vitum við hvað starfið gengur út á.

Starfsfólk Íslandsbanka býr yfir áratuga reynslu í þjónustu við sjávarútveginn og hjá bankanum starfar stór hópur fólks með sérþekkingu á greininni. Þannig getum við ávalt tryggt fyrirtækjum í þessari undirstöðuatvinnugrein þjóðarinnar þá bankaþjónustu sem þau þarfnast.

Þekking sprettur af áhuga.

Ragnar Guðjónsson hefur starfað við fjármögnun sjávarútvegs í 40 ár.

Ragnar er viðskiptastjóri í sjávarútvegsteymi Íslandsbanka.


fiskneysla Íslendinga hefur verið svipuð það sem af er þessari öld. Sé hins vegar

litið lengra aftur í tímann, er fisk-neyslan samt frekar lítil. Í könnun um mataræði Íslendinga frá árinu 2002 var neyslan um 40 grömm á mann að meðaltali, en 46 grömm í könnun frá 2010/2011 og telst það ekki marktæk breyting. Frá árinu 1990 hefur fiskneyslan hins veg-ar dregist saman um 30% og er nú litlu meiri en gengur og gerist í mörgum nágrannalöndum.

Þetta kemur fram í könnunum frá embætti landlæknis. Í báðum könnununum kemur fram að karl-menn borða mun meira af fiski en konur eða 55 grömm að meðal-tali á dag en konurnar 38 grömm, enda hafa þeir meiri orkuþörf og borða þess vegna almennt meira en konur. Elstu karlarnir, 61 til 80 ára borða 70 grömm að meðaltali en elstu konurnar 57 grömm. Loks má benda á að karlar borða meira en tvöfalt meira af harðfiski en konur og konur á aldrinum 18 til 30 ára virðast ekki líta við harðfiskinum.

Þá má nefna að engar marktækar breytingar hafa orðið á fiskneyslu fólks við efnahagshrunið. Nánast jafnmikið er borðað af fiski fyrir og eftir hrun. Samkvæmt ráðlegging-um um mataræði er lagt til að fólk borði að minnsta kosti tvær fisk-máltíðir í viku, en aðeins helming-ur þátttakenda í síðari könnuninni náði því marki.

meira kjöt en minn fiskurNeysla á fiski hefur lítið breyst frá síðustu könnun. Meðalneysla sam-svarar nú 46 grömmum á dag eða 322 grömmum á viku. Ef miðað er við algengan skammt af fiski (150 grömm), þá ætti vikuleg neysla fisks að samsvara 300 grömmum af fiski í það minnsta. Konur á aldr-inum 18-30 ára borða aðeins 26 grömm af fiski á dag að meðaltali sem samsvarar einni fiskmáltíð á sex daga fresti.

Heildarneysla á kjöti jókst á milli kannana. Mest varð aukningin í neyslu fuglakjöts (84%). Neysla á öðru kjöti jókst einnig, að fars-

vörum undanskildum, en neysla á þeim hefur dregist saman frá árinu 2002.

minni munur á fæði yngri og eldri Þrátt fyrir að kynslóðatengdur munur í neyslu fæðutegunda hafi minnkað frá því í könnuninni 2002 er mataræði ungs fólks og þeirra sem eldri eru ólíkt að mörgu leyti. Á þetta sérstaklega við um fæðu-tegundir eins og fisk, pasta, fransk-ar kartöflur, gos, sykraðar mjólkur-vörur og pítsu. Ungt fólk á aldrinum 18-30 ára borðar þrisvar sinnum meira af pasta, frönskum kart-öflum og sykruðum mjólkurvörum heldur en þeir elstu (61-80 ára), sjö sinnum meira af pítsu, drekka tæp-

lega þrisvar sinnum meira af bjór, fimm sinnum meira af sykruðu gosi og tíu sinnum meira af pró-tein- og megrunardrykkjum. Eldra fólkið borðar tvisvar sinnum meira af fiski en unga fólkið, fjórum sinn-um meira af innmat og drekkur

fjórum sinnum meira af te. Fólk á aldrinum 31-60 ára drekkur rúm-lega þrisvar sinnum meira af kaffi

en þeir sem eru 18-30 ára og tæp-lega þrisvar sinnum meira af borð-víni.

Fiskneysla Íslendinga hefur minnkað mikið síðan á síðustu öld, en þó staðið í stað frá aldamótum:

Fiskneysla Íslendinga 2010-2011 mælt í grömmum á dag Fiskur og Ýsa og lax og aðrar Harðfiskur fiskafurðir alls þorskur bleikja fisktegundir

Karlar 18 til 30 ára 36 22 4 9 0,6

Karlar 31 til 60 ára 55 29 6 17 2,7

Karlar 61 til 80 ára 70 42 7 20 1,2

Karlar alls 55 31 6 16 1,9

Konur 18 til 30 ára 26 15 4 6 0,0

Konur 31 til 60 ára 34 19 5 9 0,9

Konur 61 til 80 ára 57 33 7 14 1,0

Konur alls 38 22 5 10 0,8

allir 46 26 6 13 1,3

»fiskur er sannkallaður herramannsmatur. Þrátt

fyrir hollustu og gæði borðar yngra fólk minna

af fiski en þeir eldri.karlar hrifnari af fiskiHjörtur gíslason skrifar:[email protected]

„Það er enn sem fyrr unga fólkið sem þarf að ná til, sérstaklega ungar konur en þær borða aðeins 26 grömm af fiski á dag að meðal-tali sem samsvarar einni fisk-máltíð á sex daga fresti. Það hafa verið margvísleg verkefni í gangi sem hafa það að markmiði að stuðla að aukinni neyslu sjávaraf-urða með sérstakri áherslu á ungt fólk. gott aðgengi að ferskum og góðum fiski og góðir fiskréttir, sem er auðvelt að útbúa og höfða til smekks unga fólksins skipta þar meðal annars miklu máli,“ segir Hólmfríður Þorgeirsdóttir, næringarfræðingur og verkefnis-stjóri næringar hjá embætti land-læknis.

Aðeins 26 grömm

Frá árinu 1990 hefur fiskneyslan hins vegar dregist saman um 30% og er nú litlu meiri- en gengur og gerist í mörg-um nágrannalöndum.

pre

ntu

n.is

Óskum viðskiptavinum til sjávar og sveita

Þökkum viðskiptin á árinu

Suðurhrauni 4 • 210 Garðabæ / Furuvellir 3 • 600 AkureyriSími: 575 8000 • Fax: 575 8001 • www.samhentir.is

Gleðilegra Jóla


ekki fer á milli mála að álagn-ing sérstaks veiðigjalds á útgerðina hefur sett mikið

strik í allan þann reikning. Það verð-ur til þess að allir bera skarðan hlut frá borði. Geta útgerðarinnar til að greiða annan kostnað skerðist og það setur strik í gerð kjarasamninga milli sjómanna og útgerðar, en þeir hafa verið lausir í tvö ár. Eiríkur Tómas-son, forstjóri Þorbjarnar hf. í Grinda-vík gengur svo langt að segja að hugs-anlega væru samningar þegar í höfn eða að alvöru viðræður væru í gangi, hefði veiðigjaldið ekki komið til.

engar viðræður í gangiEngar viðræður eru í gangi og deil-an í dvala hjá ríkissáttasemjara. Sjó-menn hafna með öllu kröfu útvegs-manna um að hlutaskiptakerfið verði endurskoðað og að kostnað-arhlutdeild fyrir skipti verði hækk-uð og þeir taki þannig þátt í greiðslu veiðgjaldsins. Útgerðin hefur afl-að sér leyfis til verkbanns hjá Sam-tökum atvinnulífsins, en frestað ákvörðun um að nýta þá heimild. Sú staða hefur verið uppi undan-farin misseri að útgerðin hefur ekki náð til almennings til að skýra sín sjónarmið og staða hennar í „áróð-ursstríðinu“ við stjórnvöld er slæm. Að fara í verkbann og svipta þann-ig sjómenn og fiskverkafólk atvinn-unni um tíma, væri aðgerð sem væri fjarri því að falla í kramið hjá fólki. Það er því erfitt að sjá hvaða leik út-gerðin á í þessari stöðu.

Staða sjómanna er kannski ekki miklu skárri. Þeir eru að koma út úr mjög góðu skeiði hvað tekjur varðar, en á hinn bóginn hefur rík-isstjórnin afnumið sjómannaafslátt-inn, sem auðvitað skerðir tekjur þeirra. Í raun og veru er pattstaða á þessu skákborði, staða sem líklega

leysist bæði seint og illa og hugs-anlega ekki fyrr en höggið af veiði-gjaldinu verður mildað. Hugsanlega kemur til þess á ný að höggva verð-ur á hnútinn í kjaradeilunni með af-skiptum stjórnvalda eins og algengt var á síðustu áratugum síðustu ald-ar. Það er hins vegar eitur í beinum beggja aðila og reynsla af afskiptum stjórnvalda af þessum málum hefur engum deiluaðila þótt góð.

Mikil óvissa er framundan í stjórn- un fiskveiða og enginn veit hvað framundan er. Kosningaloforð

stjórnmálaflokkanna eru ekki kom-in fram fyrir næstu kosningar og hvað tekur við eftir kosningar vita menn ennþá síður. Kannski er þó komin upp sú staða að ekkert gerist fyrr en með vorinu, þegar fyrir ligg-ur hvernig næsta ríkisstjórn verður skipuð og hver hennar stefna verð-ur í málefnum sjávarútvegsins.

bara okkur í hag að lítið sé að gerast„Það er bara staðreynd, að ekkert er að gerast og karlarnir segjast bara

vera ánægðir með það, því þá gilda gömlu samningarnir áfram. Annars er framundan endalaus runa af kröf-um um kjaraskerðingar. Það er bara sjómönnum í hag að lítið eða ekkert gerist. Af okkar hálfu kemur ekki til greina að taka þátt í greiðslu veiði-gjaldsins. Reyndi einhver forystu-manna sjómanna að semja um eitt-hvað í þá áttina, myndi sá hinn sami ekki eiga sér langra lífdaga auðið í starfi. Færum við að semja um ein-hverja eftirgjöf við útgerðina, mynd-um við fá það beint í andlitið frá

sjómönnum. Við erum ekki í góðri stöðu um þessar mundir og ástandið er einstakt í Íslandssögunni. Aðstað-an til að ná samningum er einfald-lega óviðráðanlega núna.

Í ofanálag vitum við ekkert hvað er framundan í fiskveiðistjórnun-inni, en frumvarp um það er enn ekki komið fram þrátt fyrir endur-teknar hótanir þar um. Enginn veit því hve mikið stendur til að taka af mínum mönnum og setja í einhverja atvinnubótastarfsemi. Það er líka furðulegt að sá útgerðarmáti sem

innheimta veiðigjaldsins setur stórt strik í gerð kjarasamninga milli útgerðar og sjómanna:

„Ástandið einstakt í sögunni“Hjörtur gíslason skrifar:[email protected]

»„Það er allt í frosti vegna þessarar stöðu sem komin er upp vegna veiðigjaldsins.“

MAKING MODERN LIVING POSSIBLE

Danfoss hf. • Skútuvogi 6 • 104 Reykjavík • Sími: 510 4100 • veffang: www.danfoss.is

Stjórn og gæslubúnaðurtil notkunar á sjó og landi

Í nærri 70 ár hefur Danfoss framleitt breiða línu af stjórn-

og gæslubúnaði og byggir því á mikilli reynslu í þróun og

framleiðslu á iðnaðarstýringum eins og hita- og þrýstinemum,

hita-og þrýstistillum, hita- og þrýstiliðum, spólurofum,

spólulokum og fl.

útvegsblaðið d e S e m b e r 2 0 1 2 13

Hlutaskiptakerfið á sér sögu langt aftur í aldir, en hefur að sjálfsögðu tekið miklum breytingum í tímans rás. fyrst fengu menn greitt í fiskum, en nú í peningum. grunnurinn er enn sá sami, útgerðin og áhöfnin skipta með sér því sem úr sjó er dregið að frádreginni ákveðinni kostnaðarhlutdeild. reyndar er ekki um kostnaðarhlutdeild að ræða í útgerð smábáta, en fyrir vikið kemur lægra hlut-fall til skipta. Hlutaskiptakerfinu fyrir stærri báta

og skip er lýst með eftirfarandi hætti á heimasíðu líú: „launakerfi sjómanna og útvegsmanna, hluta-skiptakerfið, byggist í meginatriðum á skiptum aflaverðmætis á milli sjómanna og útgerða. einnig koma til ýmsar aðrar greiðslur auk þess sem sjó-mönnum eru tryggð lámarkslaun. Hlutur sjómanna af aflaverðmæti og önnur laun á fiskiskipum er um 31,5% af brúttótekjum útgerðar að meðaltali. með launatengdum gjöldum og öðrum kostnaði nemur

heildarlaunakostnaður útgerða vegna sjómanna um 37% af brúttótekjum. Þetta eru meðaltöl fyrir fiskiskipaflotann samkvæmt upplýsingum Hag-stofu íslands, í ritinu Hagur veiða og vinnslu 2010. aflaverðmætið ræðst af söluverði aflans til þriðja aðila eða af samningum á milli útgerða og áhafna þegar sjávarútvegsfyrirtæki vinnur eigin afla eða kaupir afla af skyldum aðila. samningar útgerðar og áhafna þurfa að uppfylla ákveðin viðmið sam-

kvæmt lögum og kjarasamningum. launahlutfall-ið er að mjög mismunandi eftir útgerðarflokkum, stærð skipa, veiðarfærum, mannafjölda, aukahlut-um o.fl. Þegar aflahlutur sjómanna er reiknaður er fyrst fundið svokallað skiptaverð sem getur verið á bilinu 70% til 80% af heildaraflaverðmæti. af því reiknast skiptaprósentan sem er mismunandi eftir stærð skipa, veiðarfærum, fjölda manna í áhöfn og greiddum aukahlutum.“

Frábær nýting rúmmáls

Kerið hentar vel fyrir viðkvæmt hráefni sem þolir illa farg

5 kera stæða tekur minna pláss en 4 kera stæða afhefðbundnum 460 l kerum

Öryggisfætur eru á kerinu sem gera kerastæðurnar stöðugri

Geymsla fyrir drentappann

340 lítra ker

PROMENS DALVÍK • GUNNARSBRAUT 12 • 620 DALVÍK • SÍMI: 460 5000 • FAX: 460 5001 • www.promens.com/dalvik

PE Nýtt

PE 460 lítra

PE 660 lítra

PE 340 lítra

Gott aðgengi er frá öllum hliðum

fyrir lægri tegundir handlyftara

Ker og bretti

gæðaafurðirfyrirLægra ker

411.

115

/ tho

rris

ig.1

2og3

.is

talsmenn smábáta segja að sé sá hag-kvæmasti á Íslandi, skuli ekki vera burðugri en svo að þeir þurfa ekki að borga veiðigjald af fyrstu 30 tonn-umum og eru á helmings afslætti upp að 100 tonnum. Það er ekki vísbend-ing um góða afkomu umfram aðrar veiðigreinar,“ segir Árni Bjarnason, formaður Félags skipstjórnarmanna í samtali við Útvegsblaðið.

gjaldið hefur sett allt í hnút„Það er allt í frosti vegna þessarar stöðu sem komin er upp vegna veiði-gjaldsins. Verið að taka allt lausafé út úr fyrirtækjunum og rúmlega það. Sjávarútvegurinn ræður ekki við að borga þennan auðlindaskatt. Ekki síst þegar það er sett í samhengi við nið-ursveiflu á mörkuðum. Hún er ekk-ert að klárast næstu dagana,“ seg-ir Eiríkur Tómasson. „Það er ekki hægt að tala við nokkurn mann. Sjó-mennirnir hafa lýst því yfir að þeir vilja ekki ræða það sem við útgerð-armenn viljum ræða og deilan liggur hjá sáttasemjara og ómögulegt að átta sig á því hver framvindan verður. Ég er hræddur um að á meðan ráðist er svona að þessum atvinnuvegi af rík-isstjórninni, þá verði lítil breyting á stöðunni. Umræðan um verkbann var tekin á aðalfundi LÍÚ í haust og það þurfti að taka afstöðu til þess. Niður-staðan varð svo sú að bíða og sjá til og það gerum við núna,“ segir hann.

Og Eiríkur heldur áfram: „Veiði-gjaldið setur mjög stórt strik í alla reikninga, ekki bara í afkomu út-gerðarinnar og landsbyggðarinnar, heldur einnig í möguleikunum á því að gera kjarasamninga. Gjaldið hef-ur sett allt í hnút. Öll samskipti og allar framtíðarpælingar. Ég veit ekki hvernig við komumst út úr þessu. Það er alveg skýrt að útvegurinn get-ur ekki borgað svona hátt veiðileyfa-gjald. Við höfum sagt að við værum tilbúnir til að borga hóflegt gjald og það verður þá að vera tengt afkomu.

Ef þetta gjald og eilífar áætlan-ir ríkisstjórnarinnar um að setja stjórnun fiskveiða í uppnám, hefði ekki komið til gæti maður alveg ímyndað sér að búið væri að semja við sjómenn eða alla vega verið að vinna í því að fullri alvöru af beggja hálfu.“

Hlutaskiptakerfið á sér sögu langt aftur í aldir

Í ofanálag vitum við ekkert hvað er framundan í fiskveiðistjórn-uninni, en frumvarp um það er enn ekki komið fram þrátt fyrir endur-teknar hótanir þar um.

árni bjarnason, formaður Félags skipstjórnarmanna.


Codland er hugmynd um fullnýtingu sjávarafurða sem komin er í gang í Grindavík:

Slógið verður að verðmætri afurð

við munum framvegis nýta allt það sem við drögum úr sjó og gera úr því mik-

il verðmæti. Við stefnum að því að auka virði hvers fimm kílóa þorsks upp úr sjó úr 2.000 krónum í 5.000. Þetta gerum við með því að nýta slóg og annað, sem hingað til hef-ur verið litið á sem úrgang, og nota það sem í því er til framleiðslu verð-mætra snyrti- og heilsuvara og jafn-vel í krem og annað til lækninga. Gangi þessar hugmyndir eftir, sem ég er sannfærður um að gerist, mun verða mögulegt að auka verðmæti 225.000 tonna af þorski upp úr sjó um 135 milljarða og þá er allt hitt eftir,“ segir Pétur Pálsson, fram-kvæmdastjóri Vísis hf. í Grindavík í samtali við Útvegsblaðið. Grinda-víkurfyrirtækin Vísir og Þorbjörn hafa reist saman nýja verksmiðju sem vinnur mjöl og lýsi úr fiskúr-gangi.

skapa verðmætar afurðirEn hvernig hefur þetta komið til og hvers vegna?

„Við vinnum þetta ásamt fleirum undir nafninu Codland, en það er hugmynd um fullnýtingu sjávaraf-urða sem komin er frá Sjávarklas-

anum undir stjórn Þórs Sigfússon-ar. Þar var komin af stað töluverð vinna og mótun, en við höfum síð-asta árið leitt þá vinnu undir þessu vinnuheiti, Codland, og höldum áfram uppbyggingunni með þessa nýju verksmiðju sem þungamiðju ásamt fiskþurrkun okkar á Reykja-nesi, Haustaki. Síðan þá hafa fleiri slegist í hópinn, Það er Ensímtækni sem er komið hvað lengst í markaðs-setningu og þróun á heilsutengdum afurðum úr slógi, Norður, sem vinn-ur bragðefni úr fiski, og lifrarniður-suðan Ice-West.

Síðan er það ætlunin að þróa þetta allt saman í samvinnu við Sjávarklasann í Reykjavík. Ver-ið er að gangsetja verksmiðjuna þessa dagana. Um leið og hún er farin að virka eins og til er ætlast fara skipin að koma með slógið í land og skapa möguleika á að hirða garnir og maga og flokka meira en áður hefur verið gert. Við erum á sama tíma búnir að opna fimmtu

vinnslustöðina sem vinnur þann afla sem hinar starfstöðvarnar eru ekki sérhæfðar í að vinna. Allt sem við veiðum er því nýtt. Fyrst tök-um við matinn úr þessu, það er að segja flökin, og svo búum við til pening úr hinu. Einu sinni var ýsan matur og þorskur peningar, nú er flakið maturinn og hitt peningar framtíðarinnar.

Við getum og munum svo nýta okkur í markaðsstarfsemi fyrir fisk-afurðir okkar að við erum umhverf-isvænt fyrirtæki, sem nýtir allt sem á land kemur. Þetta vinnur allt sam-an en þurrkverksmiðjan og slóg-verksmiðjan eru grunnurinn und-ir því að hægt sé að fjárfesta fyrir hundruð milljóna í framleiðslu á mjög dýrum afurðum. Til að kom-ast á þann stall að nýta allt eins og við stefnum að í dag og þekkjum til, þarf um 1,2 milljarða í fjárfestingu, en það er reyndar sú upphæð sem reiknað er á fyrirtækin sem árlegt veiðigjald,“ segir Pétur.

langhlaupHvað er þetta langt á veg komið, hvenær verður þessi verðmæta-sköpun að veruleika?

„Þetta er langhlaup, en þekkingin til að vinna þetta er fyrir hendi hjá þeim fyrirtækjum sem að verkefninu koma og þau eru komin af þróunar-

stigi og tilbúin til framleiðslu. Þekk-ingin er til, fjármagnið er til í startið og síðan verðum við að treysta á að okkur takist að búa til það fjármagn sem þarf til að klára pakkann og komast alla leið. Um er að ræða nátt-úrulegar afurðir eins og yngingar-krem, græðandi krem og heilsuvör-ur, sem verður borgað miklu hærra verð fyrir en matinn sjálfan, það er fiskflakið. Nú er til dæmis verið að setja á markað heilsukrem sem heitir Coddock frá Ensímtækni. Í eina túbu af því þarf eitt kíló af þorski, en túban er seld á 500 kr sem er 100 kr hærra en flakið af þessu sama kílói.

má ekki hamla uppbygginguÞað er metnaðarfullt markmið að stórauka útflutningsverðmæti þess afla sem við erum að draga á land og í raun og veru skylda okkar að gera svo. Ef fyrirtækjunum er ekki gefið svigrúm til að leggja í þá fjár-festingu sem til þarf, er svo sannar-lega ekki verið að horfa til framtíð-ar. Þetta eykur útflutningstekjurnar, vegur upp á móti verðlækkunum á hefðbundnum afurðum, nýtir allt sem að landi kemur, fjölgar störfum, meðal annars hjá vel menntuðu fólki svo víða í virðiskeðjunni. Í sjálfu sér er virðingarvert að reyna að vernda störfin í grunnframleiðslunni, en það má ekki hamla uppbyggingu sem skapar fjölda vellaunaðra og spennandi starfa í efri lögum fram-leiðslunnar. Þar eru mikil tækifæri, fáist til þess svigrúm. Sé það ekki gert er verið að seinka þróun á því að skapa þessi störf,“ segir Pétur Pálsson.

gangi þessar hugmyndir eftir, sem ég er sann-færður um að gerist, mun verða mögulegt að auka verðmæti 225.000 tonna af þorski upp úr sjó um 135 milljarða og þá er allt hitt eftir.

Pétur Pálsson, framkvæmdastjóri vísis hf.

„Þetta er langhlaup, en þekkingin til að vinna þetta er fyrir hendi hjá þeim fyrirtækjum sem að verkefninu koma og þau eru komin af þróunarstigi og tilbúin til framleiðslu.“


Frábær lausn sem hentar á alla staði þar sem sótthreinsunar er þörfSérstaklega hentugt í skip og báta þar sem pláss er lítið. Einfaldur

búnaður tryggir jafna blöndu af sótthreinsi sem drepur allar þekktarmatvælabakteríur s.s. listeríu, salmonellu, e-coli, staphylococcus o�.

Við óskum sjómönnum, starfsfólki í sjávarútvegi og fjölskyldum þeirra

Gleðilegra jóla og farsæls komandi árs.Einnig þökkum við viðskiptin á árinu sem er að líða og von um gott samstarf á komandi árum.

Starfsfólk 3X Technologywww.3xtechnology.com|[email protected]|sími: 450 5000


ferðir dýra hafa löngum verið mönnum hugleiknar og hafa merkingar verið notaðar til

að kanna far dýra. Flestir fiskar fara í fæðu- og hrygningargöngur. Stein-bítur er talinn vera lítill sundfisk-ur og almennt telja menn að hann ferðist sjaldan langar vegalengdir.

Fyrstur til að merkja steinbít hér við land var danski fiskifræð-ingurinn Å. Tånning. Undir hans stjórn voru 140 steinbítar merktir í Faxaflóa og Skjálfanda á árunum 1933-1936. Verulegt átak var síðan gert í steinbítsmerkingum á árun-um 1966-1975 en þá stóð Gunnar Jónsson fyrir merkingum á tæplega 13 þúsund steinbítum við Ísland og sýndu niðurstöður þeirra merkinga helstu göngur steinbíts, þ.e. fæðu- og hrygningargöngur. Á haustin fer steinbítur frá tiltölulega grunnu haf-svæði út á dýpri svæði til að hrygna og í janúar-mars kemur steinbítur síðan aftur upp á grunnin í fæðu-leit (mynd 1). Niðurstöður merk-inga benda til að ferðir steinbíts séu tiltölulega stuttar miðað við flesta aðra fiska og ekki eru dæmi um að steinbítur fari milli landa. Þess má geta að á árunum 2010-2011 voru 16 steinbítar merktir í Hvalfirði með hljóðsendimerkjum til að kanna hreyfingar fiskanna innan fjarðar-ins. Jóhannes Sturlaugsson hjá Lax-fiskum ehf stendur fyrir þeirri rann-sókn sem er enn í gangi.

Í merkingarrannsóknum, hef-ur steinbítur hingað til almennt verið merktur með hefðbundnum merkjum. Þær hafa því einung-is gefið upplýsingar um tvo staði á ferðum steinbítsins, þar sem hann var merktur og síðan þar sem hann endurheimtist. Hvaða leið fiskur-inn hefur farið milli þessara staða

er ekki vitað. Í þeirri rannsókn sem nú er að hefjast verða notuð raf-eindamerki sem mæla hita og dýpi

og skrá tíma með reglulegu millibili. Á meðan steinbítur liggur kyrr við botn breytist dýpið í takt við sjávar-föllin, það eykst á aðfalli og minnk-ar á útfalli. Tímasetning sjávarfalla er ólík eftir stöðum þannig að með því að bera dýptarferil, sem skráð-ur verður í rafeindamerkið, saman við sjávarfallalíkan verður hægt að áætla hvar steinbíturinn hefur ver-ið á hverjum tíma frá því hann var merktur þar til hann endurheimt-ist.

Um miðjan september í ár voru 40 steinbítar merktir á Glettinganes-grunni út af Austfjörðum. Af þeim var 31 merktur með rafeinda- og slöngu-merkjum og 9 einungis með slöngu-merkjum. Í lok nóvember og byrjun

desember voru 394 steinbítar merkt-ir á Látragrunni út af Breiðafirði, en þar er helsta hrygningarsvæði stein-bíts. Af þeim var 191 merktur með rafeinda- og slöngumerkjum og 203 einungis með slöngumerkjum (mynd 2). Samtals voru merktir 434 steinbítar í þessum tveim leiðöngr-um, 222 voru merktir með rafeinda- og slöngumerkjum og 212 einungis með slöngumerkjum. Á næsta ári er ráðgert að merkja 100 steinbíta með rafeinda- og slöngumerkjum og 1000 einungis með slöngumerkjum.

Tilgangur þessarar rannsóknar er að varpa ljósi á ýmsa þætti í líf-fræði steinbíts sem ekkert eða lítið er vitað um í dag. Í því sambandi má nefna dægursveiflur steinbíts, hreyfir hann sig meira á vissum tíma sólarhrings en öðrum? Hve mik-ið hann fer upp í sjó? Gætir hæng-urinn eggjanna allan klaktímann? Er munur á fari milli kynja? Einn-ig verður kannað hvort hægt sé að staðsetja nákvæmlega hvar og hve-nær steinbítur kemur á hrygningar- eða fæðuslóð og við hvaða sjávar-hita hann heldur sig eftir árstímum.

Fyrri merkingarrannsóknir sýna að steinbítur virðist almennt vera kyrrstæður, en að stundum fari hann í lengri ferðir. Í þessari rann-sókn verða erfðasýni tekinn af þeim fiskum sem verða merktir og þau notuð eftir á til að meta tengsl erfða og fars hjá steinbít en sýnt hefur ver-ið fram á slík tengsl t.d. hjá þorski.

Þessi merkingarrannsókn er sam-vinnuverkefni Hafrannsóknastofn-unarinnar, Sjörnu-Odda og Matís og er styrkt af Tækjasjóði Rannsókna-miðstöðvar Íslands og Verkefnis-sjóði Sjávarútvegsins. Til þess að rannsóknin takist vel er brýnt að

góð samvinna verði á milli sjó-manna, fiskverkunarfólks og Haf-rannsóknastofnunarinnar, þannig að endurheimtur á merkjum verði sem bestar. Vil ég hvetja sjómenn og fiskverkunarfólk til að veita því eft-irtekt hvort þeir steinbítar sem þau meðhöndla séu merktir. Best er ef sá eða sú sem finnur merktan steinbít geti komið honum á nærliggjandi útibú Hafrannsóknastofnunarinn-ar eða fiskmarkað og er þá nauð-synlegt að það fylgi með upplýsing-ar um það hvar fiskurinn veiddist (GPS hnit þ.e. lengd og breidd), hvenær hann veiddist (dagssetn-ing) og nafnið á bátnum eða skip-inu sem steinbíturinn var veiddur á. Ef það er af einhverjum ástæð-um ekki mögulegt að koma fiskn-um til útibús eða fiskmarkaðar, er hægt að senda merkin til Hafrann-sóknastofnunar ásamt áðurnefnd-um upplýsingum, þurfa þá einnig að fylgja upplýsingar um lengd og kyn steinbítsins. Til að hægt sé að meta aldur steinbítsins er nauðsyn-legt að fá kvarnir úr steinbítnum, en við kvörnunina er skorið beint í hausinn u.þ.b. þumlung aftan við augun, þar liggja kvarnirnar í hólf-um í hausnum. Kvarnirnar sem á að taka eru tvær, þær eru smáar eða um 5 mm á lengd og eru hvítar á lit (mynd 3). Nafn og heimilisfang finnandans þarf að fylgja með send-ingunni, en verðlaun eru veitt fyrir skil á merkjum, 1000 krónur fyrir slöngumerki og 4000 krónur fyrir rafeindamerki.

Aukin þekking á göngum og at-ferli steinbíts nýtist við veiðistjórn-un, sem leiðir til þess að steinbít-ur nýtist okkur betur sem auðlind. Þessi þekking auðveldar einnig vísindamönnum að staðsetja hvar steinbítur er að hrygna. Það gerir ráðgjöf um friðun hrygningarsvæða steinbíts markvissari, og stuðlar því að betri nýliðun.

VM óskar lesendum Útvegsblaðsins gleðilegra jóla og farsældar á nýju ári.

V M � F É L A G V É L S T J Ó R A O G M Á L M T Æ K N I M A N N A S t ó r h ö f ð a 2 5 - 1 1 0 R e y k j a v í k - 5 7 5 9 8 0 0 - w w w . v m . i s

Hafrannsóknastofnunin segir niðurstöður merkinga benda til að ferðir steinbíts séu tiltölulega stuttar:

Átak í steinbítsmerkingumásgeir gunnarsson, sérfræðingur á Hafrannsóknastofnuninni

»Steinbítur merktur á glettinganesgrunni. gula slangan er tengd við rafeindamerkið (sjá mynd efst í hægra horninu) og stendur út úr kviðnum á fisknum, en rafeindamerkið er sett inn í kviðarhol fisksins. einnig var steinbíturinn merktur með slöngumerki og er það staðsett við bakugga steinbítsins. Slöngumerkið er rautt á lit og er um 5 cm á lengd LjÓSmynd: áSGeIr GunnarSSon

»fæðugöngur frá Látragrunni, helsta hrygningarsvæði steinbíts við ísland samkvæmt niðurstöðum merkingartilrauna gunnars Jónssonar á 7. og 8. áratug síðustu aldar.

»Steinbítskvörn, strikið á myndinni er 1 mm.

Óskum sjómönnum og

fjölskyldum þeirra gleðilegra jóla

og farsældar á nýju ári

B o r g a r t ú n i 3 5 • 1 0 5 R e y k j a v í k • S í m i : 5 9 1 0 3 0 0


í auglýsingu í Útvegsblaðinu og í grein í Fiskifréttum þann 22. nóvember síðastliðinn fara full-

trúar LÍÚ mikinn við að rökstyðja að lækka þurfi laun sjómanna til að útgerðin eigi fyrir veiðigjöldum og kostnaðarhækkunum sem útgerð-in telur sig hafa orðið fyrir undan-farin misseri. Skrif LÍÚ eru undir þeirri yfirskrift að ekki sé hægt að borga laun af hlut sem ríkið tekur. Þessi krafa útgerðarinnar er í hæsta máta undarleg. Útgerðarmenn ætl-ast til þess að sjómenn og samtök þeirra standi við hlið þeirra í bar-áttunni gegn veiðigjaldinu. Á sama tíma eru þeir með harða kröfu á sjómenn um að laun verði lækkuð verulega með þátttöku í veiðigjald-inu sem er skattur á útgerðina. Auk þess krefjast þeir þátttöku í öðrum útgjöldum útgerðarinnar eins og kolefnisgjaldi, auknum olíukostn-aði og tryggingagjaldi.

samtök sjómanna eru mótfallin verulegri hækkun veiðigjalda Samtök sjómanna hafa fram til þessa deilt þeirri skoðun með LÍÚ að stjórnvöld hafi gengið of langt varðandi hækkun á veiðigjaldinu. Hins vegar geta samtökin ekki stað-ið við hlið LÍÚ á sama tíma og for-svarsmenn þeirra beita öllum ráð-um og þar með talið hótunum um verkbann til að réttlæta kröfu sína um verulega lækkun á launum sjó-manna. Þetta ættu fulltrúar LÍÚ að skilja, en sennilega eru þeir vanir því að valdið sé þeirra og menn verði undirgefnir ef hræðsluáróðurinn er nógu sterkur. Rétt er að fulltrú-ar LÍÚ geri sér strax grein fyrir að svona framkoma virkar ekki gagn-vart Sjómannasambandi Íslands og VM – Félagi vélstjóra og málm-tæknimanna, heldur þvert á móti. Ef eitthvað er verður andstaðan gagnvart LÍÚ enn harðari við svona framkomu.

fiskverðið sem skipt er úr er ekki alltaf réttStór hluti útgerðarinnar er í eigu fiskvinnslunnar. Fiskverð í við-skiptum milli skyldra aðila er mun lægra en fengist ef fiskurinn væri seldur á fiskmarkaði og í sumum til-vikum hafa útgerðarmenn algjör-lega í hendi sér hvað greitt er fyr-ir aflann. Því er ljóst að forsendan fyrir aflahlutum sjómanna er ekki alltaf rétt. Útgerðin flytur þannig

hluta af hagnaði útgerðarinnar yfir í eigin fiskvinnslu með því að spara sér launagreiðslur til sjómanna með lágu fiskverði. Mörg orð væri hægt að hafa um verðmyndun á fiski hér á landi en það verður geymt til betri tíma.

rekstrarafkoma útgerðarinnar árið 2010Hagstofa Íslands birtir árlega yfirlit yfir rekstrarafkomu útgerð-arinnar og er síðasta yfirlit fyrir árið 2010. LÍÚ segir að hlutur sjó-manna sé 37% af heildar tekjum útgerðarinnar og hlutur útgerðar-innar 63%. Þetta er rétt svo langt sem það nær. LÍÚ forðast hins vegar að sundurliða frekar hlut útgerðarinnar. Veiðigjöld voru ekki lögð á útgerðina í fyrsta sinn með setningu laga nr. 74/2012 um veiðigjöld. Hins vegar er rétt að með setningu þeirra laga hækka veiðigjöldin verulega. LÍÚ segir að þau verði 20 milljarðar eða 15% af tekjum þegar þau verða að fullu komin til framkvæmda í byrjun fiskveiðiársins sem hefst þann 1. september 2016, en þá er miðað við sömu afkomu og árið 2010. Veiðigjald á árinu 2010 var nálægt því að vera tæpir 3 milljarðar eða um 2% af tekjum. Á mynd 1 er sýnt hvernig skiptingin á hlut útgerð-arinnar er á ýmsa þætti í rekstr-inum. Á síðustu árum hefur hag-ur útgerðarinnar batnað verulega og hefur hagnaður útgerðarinnar aukist nokkuð síðustu árin sam-kvæmt upplýsingum frá Hagstofu

Íslands. LÍÚ hefur hingað til ekki boðið sjómönnum hærri hlut þó afkoma útgerðar hafi batnað og því engin rök að lækka þurfi laun sjómanna þó skattar á hagnað séu hækkaðir. Eins og sést á mynd 1 er hagnaður útgerðarinnar fyrir fjár-magnsliði og afskriftir 26,5% af tekjum þrátt fyrir að veiðigjald-ið (2% af tekjum) sem lagt var á á árinu 2010 sé flokkað með rekstr-arkostnaði.

veiðigjöldin skv. lögum nr. 74/2012Veiðigjöldin samkvæmt lögum nr. 74/2012 verða reiknuð af hagnaði útgerðar fyrir fjármagnsliði og af-skriftir, en veiðigjaldið sjálft má þó ekki draga frá sem rekstrarkostn-að í þeim útreikningi. Frá þannig reiknuðum hagnaði fær útgerðin að reikna sér 8% ávöxtun af rekstr-arfjármunum sem dregst frá í stað fjármagnsliða og afskrifta. Í hagn-aðinn er síðann deilt með þorskí-gildiskílóum þess afla sem veiddur var á árinu og telst það hluti veið-anna af stofni til útreiknings á veiði-gjöldunum. Samsvarandi er gert fyrir vinnsluna sem ekki verður far-ið nánar út í hér, en er það gert til að ná inn í veiðigjöldin hagnaði sem útgerðin flytur yfir á fiskvinnsluna í formi lágs fiskverðs. Veiðigjöldin verða síðan 65% af samanlögðum stofni veiða og vinnslu. Gjaldinu er skipt í tvo flokka, þ.e. gjaldið er reiknað fyrir botnfiskveiðarar ann-ars vegar og veiðar á uppsjávarfiski hins vegar.

engin rök fyrir þátttöku sjómanna í veiðigjöldum.Á mynd 2 er sýnt hvernig hlutur útgerðarinnar breytist frá mynd 1 verði veiðigjöld samkvæmt lögun-um lögð á miðað við rekstrarfor-sendur ársins 2010. Ekki verður séð á þessari mynd að rök séu fyrir kröfu LÍÚ um 15% lækkun á launum sjó-manna vegna veiðigjaldanna. Hins vegar taka undirritaðir undir það sjónarmið fulltrúa útgerðarmanna að með setningu laga nr. 74/2012 um veiðigjöld er gengið ansi nærri útgerðinni með svo mikilli skatt-lagningu. Hafa ber þó í huga að veiðigjöld teljast til rekstrarkostn-aðar í skilningi 1. tl. 31. greinar laga nr. 90/2003, um tekjuskatt. Því mun útgerðin væntanlega greiða lægri tekjuskatt á móti veiðigjöldunum.

Hvað þýðir krafa líú?Krafa LÍÚ er að veiðigjöldin verði dregin frá óskiptu áður en skipt er. Yrðu sjómenn við þessari kröfu þýddi það 15% tekjuskerðingu fyrir þá. En hvernig breytist kakan sem skipt er ef veiðigjöldin verða dreg-in frá áður en laun sjómanna eru reiknuð? Það má sjá á mynd 3. Eins og sést á myndinni hefði frádrátt-ur veiðigjaldanna í för með sér að laun sjómanna lækkuðu um 15% eða í 31,5% af tekjum útgerðarinn-ar. 65% af kostnaðarlækkun útgerð-arinnar vegna launalækkunar hjá sjómönnum færi til ríkisins í formi veiðigjalda en 35% yrðu eftir hjá út-gerðinni.

Í rökstuðningi sínum fyrir lækk-

un launa sjómanna segja útgerðar-menn m.a.: „Hvaða fyrirtæki sem er eða heimili þyrfti að grípa til ráðstafana ef tekjur þeirra lækka skyndilega um 15% og það sama á við um útgerðarfyrirtæki.“ Útgerð-armenn telja sem sagt að það sé í lagi að sjómennirnir og heimili þeirra þurfi að grípa til ráðstafana vegna 15% tekjuskerðingar. Alla vega sýna kröfur þeirra á hendur sjómönnum um lækkun launa ekki þann skiln-ing sem þeir ætlast til að aðrir hafi gagnvart þeim vegna hækkunar á veiðigjöldum. Að þeirra mati er al-veg ótækt að skerða góðan hagn-að útgerðarinnar en í lagi að lækka laun starfsfólksins sem skapar þeim þessa góðu afkomu. Útgerðarmenn eru reyndar með kröfum sínum á hendur sjómönnum að fara fram á meiri lækkun launa en þau 15% sem felast í veiðigjöldunum. Nær væri að tala um að kröfur LÍÚ séu 20% lækkun launa auk þess sem þeir hafa ekki ljáð máls á að bæta sjómönnum þá skerðingu á kjörum sem þegar hefur orðið vegna af-náms sjómannaafsláttarins.

Kröfu líú um frádrátt á veiðigjöldum hafnaðLÍÚ heldur því fram að grunnur að kjarasamningi milli aðila hafi verið lagður áður en veiðigjöldin komu til og því beri að breyta kjarasamn-ingi á þann veg að tekið verði tillit til þeirra í hlutaskiptunum. Rétt er að benda LÍÚ á að veiðigjöldin eru skattur á hagnað útgerðarinnar rétt eins og tekjuskattur eða aðrir skatt-ar sem stjórnvöld kjósa að leggja á hagnað. Þessi skattur á útgerðina, hvort sem hann nefnist veiðigjöld eða annað, er lagður á þann ágóða sem löggjafinn telur að sé eftir þeg-ar búið er að draga allan rekstrar-kostnað og annan eðlilegan kostnað frá tekjum útgerðarinnar. Laun sjó-manna eru hluti af rekstrarkostn-aði útgerðarinnar. Með hvaða hætti stjórnvöld kjósa að skattleggja þann ágóða sem eftir stendur er sjómönn-um óviðkomandi. Kröfu LÍÚ um lækkun aflahluta vegna veiðigjalda sem lögð eru á útgerðina er því al-farið hafnað af sjómönnum.

Hólmgeir Jónsson framkvæmdastjóri SSÍ

Guðmundur Ragnarsson formaður VM

Krafa LÍÚ um lækkun launa sjómanna. Í auglýsingu í Útvegsblaðinu og í grein í Fiskifréttum þann 22. nóvember síðastliðinn fara fulltrúar LÍÚ mikinn við að rökstyðja að lækka þurfi laun sjómanna til að útgerðin eigi fyrir veiðigjöldum og kostnaðarhækkunum sem útgerðin telur sig hafa orðið fyrir undanfarin misseri. Skrif LÍÚ eru undir þeirri yfirskrift að ekki sé hægt að borga laun af hlut sem ríkið tekur. Þessi krafa útgerðarinnar er í hæsta máta undarleg. Útgerðarmenn ætlast til þess að sjómenn og samtök þeirra standi við hlið þeirra í baráttunni gegn veiðigjaldinu. Á sama tíma eru þeir með harða kröfu á sjómenn um að laun verði lækkuð verulega með þátttöku í veiðigjaldinu sem er skattur á útgerðina. Auk þess krefjast þeir þátttöku í öðrum útgjöldum útgerðarinnar eins og kolefnisgjaldi, auknum olíukostnaði og tryggingagjaldi.

Samtök sjómanna eru mótfallin verulegri hækkun veiðigjalda. Samtök sjómanna hafa fram til þessa deilt þeirri skoðun með LÍÚ að stjórnvöld hafi gengið of lang varðandi hækkun á veiðigjaldinu. Hins vegar geta samtökin ekki staðið við hlið LÍÚ á sama tíma og forsvarsmenn þeirra beita öllum ráðum og þar með talið hótunum um verkbann til að réttlæta kröfu sína um verulega lækkun á launum sjómanna. Þetta ættu fulltrúar LÍÚ að skilja, en sennilega eru þeir vanir því að valdið sé þeirra og menn verði undirgefnir ef hræðsluáróðurinn er nógu sterkur. Rétt er að fulltrúar LÍÚ geri sér strax grein fyrir að svona framkoma virkar ekki gagnvart Sjómannasambandi Íslands og VM – Félagi vélstjóra og málmtæknimanna, heldur þvert á móti. Ef eitthvað er verður andstaðan gagnvart LÍÚ enn harðari við svona framkomu.

Fiskverðið sem skipt er úr er ekki alltaf rétt. Stór hluti útgerðarinnar er í eigu fiskvinnslunnar. Fiskverð í viðskiptum milli skyldra aðila er mun lægra en fengist ef fiskurinn væri seldur á fiskmarkaði og í sumum tilvikum hafa útgerðarmenn algjörlega í hendi sér hvað greitt er fyrir aflann. Því er ljóst að forsendan fyrir aflahlutum sjómanna er ekki alltaf rétt. Útgerðin flytur þannig hluta af hagnaði útgerðarinnar yfir í eigin fiskvinnslu með því að spara sér launagreiðslur til sjómanna með lágu fiskverði. Mörg orð væri hægt að hafa um verðmyndun á fiski hér á landi en það verður geymt til betri tíma.

Mynd 1

Rekstrarafkoma útgerðarinnar árið 2010. Hagstofa Íslands birtir árlega yfirlit yfir rekstrarafkomu útgerðarinnar og er síðasta yfirlit fyrir árið 2010. LÍÚ segir að hlutur sjómanna sé 37% af heildar tekjum útgerðarinnar og hlutur útgerðarinnar 63%. Þetta er rétt svo langt sem það nær. LÍÚ forðast hins vegar að sundurliða frekar hlut útgerðarinnar. Veiðigjöld voru ekki lögð á útgerðina í fyrsta sinn með setningu laga nr. 74/2012 um veiðigjöld. Hins vegar er rétt að með setningu þeirra laga hækka veiðigjöldin verulega. LÍÚ segir að þau verði 20 milljarðar eða 15% af tekjum þegar þau verða að fullu komin til framkvæmda í byrjun fiskveiðiársins

37%

34,5%

26,5%

2%Afkoma útgerðar 2010

Hlutur sjómanna 37%

Annar útgerðarkostnaður, án veiðigjalds 34,5%

Fjármagnskostnaður, afskriftir og hagnaður 26,5%

Veiðigjald c.a. 2%

Krafa LÍÚ um lækkun launa sjómanna. Í auglýsingu í Útvegsblaðinu og í grein í Fiskifréttum þann 22. nóvember síðastliðinn fara fulltrúar LÍÚ mikinn við að rökstyðja að lækka þurfi laun sjómanna til að útgerðin eigi fyrir veiðigjöldum og kostnaðarhækkunum sem útgerðin telur sig hafa orðið fyrir undanfarin misseri. Skrif LÍÚ eru undir þeirri yfirskrift að ekki sé hægt að borga laun af hlut sem ríkið tekur. Þessi krafa útgerðarinnar er í hæsta máta undarleg. Útgerðarmenn ætlast til þess að sjómenn og samtök þeirra standi við hlið þeirra í baráttunni gegn veiðigjaldinu. Á sama tíma eru þeir með harða kröfu á sjómenn um að laun verði lækkuð verulega með þátttöku í veiðigjaldinu sem er skattur á útgerðina. Auk þess krefjast þeir þátttöku í öðrum útgjöldum útgerðarinnar eins og kolefnisgjaldi, auknum olíukostnaði og tryggingagjaldi.

Samtök sjómanna eru mótfallin verulegri hækkun veiðigjalda. Samtök sjómanna hafa fram til þessa deilt þeirri skoðun með LÍÚ að stjórnvöld hafi gengið of lang varðandi hækkun á veiðigjaldinu. Hins vegar geta samtökin ekki staðið við hlið LÍÚ á sama tíma og forsvarsmenn þeirra beita öllum ráðum og þar með talið hótunum um verkbann til að réttlæta kröfu sína um verulega lækkun á launum sjómanna. Þetta ættu fulltrúar LÍÚ að skilja, en sennilega eru þeir vanir því að valdið sé þeirra og menn verði undirgefnir ef hræðsluáróðurinn er nógu sterkur. Rétt er að fulltrúar LÍÚ geri sér strax grein fyrir að svona framkoma virkar ekki gagnvart Sjómannasambandi Íslands og VM – Félagi vélstjóra og málmtæknimanna, heldur þvert á móti. Ef eitthvað er verður andstaðan gagnvart LÍÚ enn harðari við svona framkomu.

Fiskverðið sem skipt er úr er ekki alltaf rétt. Stór hluti útgerðarinnar er í eigu fiskvinnslunnar. Fiskverð í viðskiptum milli skyldra aðila er mun lægra en fengist ef fiskurinn væri seldur á fiskmarkaði og í sumum tilvikum hafa útgerðarmenn algjörlega í hendi sér hvað greitt er fyrir aflann. Því er ljóst að forsendan fyrir aflahlutum sjómanna er ekki alltaf rétt. Útgerðin flytur þannig hluta af hagnaði útgerðarinnar yfir í eigin fiskvinnslu með því að spara sér launagreiðslur til sjómanna með lágu fiskverði. Mörg orð væri hægt að hafa um verðmyndun á fiski hér á landi en það verður geymt til betri tíma.

Mynd 1

Rekstrarafkoma útgerðarinnar árið 2010. Hagstofa Íslands birtir árlega yfirlit yfir rekstrarafkomu útgerðarinnar og er síðasta yfirlit fyrir árið 2010. LÍÚ segir að hlutur sjómanna sé 37% af heildar tekjum útgerðarinnar og hlutur útgerðarinnar 63%. Þetta er rétt svo langt sem það nær. LÍÚ forðast hins vegar að sundurliða frekar hlut útgerðarinnar. Veiðigjöld voru ekki lögð á útgerðina í fyrsta sinn með setningu laga nr. 74/2012 um veiðigjöld. Hins vegar er rétt að með setningu þeirra laga hækka veiðigjöldin verulega. LÍÚ segir að þau verði 20 milljarðar eða 15% af tekjum þegar þau verða að fullu komin til framkvæmda í byrjun fiskveiðiársins

37%

34,5%

26,5%

2%Afkoma útgerðar 2010

Hlutur sjómanna 37%

Annar útgerðarkostnaður, án veiðigjalds 34,5%

Fjármagnskostnaður, afskriftir og hagnaður 26,5%

Veiðigjald c.a. 2%

2

sem hefst þann 1. september 2016, en þá er miðað við sömu afkomu og árið 2010. Veiðigjald á árinu 2010 var nálægt því að vera tæpir 3 milljarðar eða um 2% af tekjum. Á mynd 1 er sýnt hvernig skiptingin á hlut útgerðarinnar er á ýmsa þætti í rekstrinum. Á síðustu árum hefur hagur útgerðarinnar batnað verulega og hefur hagnaður útgerðarinnar aukist nokkuð síðustu árin samkvæmt upplýsingum frá Hagstofu Íslands. LÍÚ hefur hingað til ekki boðið sjómönnum hærri hlut þó afkoma útgerðar hafi batnað og því engin rök að lækka þurfi laun sjómanna þó skattar á hagnað séu hækkaðir. Eins og sést á mynd 1 er hagnaður útgerðarinnar fyrir fjármagnsliði og afskriftir 26,5% af tekjum þrátt fyrir að veiðigjaldið (2% af tekjum) sem lagt var á á árinu 2010 sé flokkað með rekstrarkostnaði.

Veiðigjöldin skv. lögum nr. 74/2012. Veiðigjöldin samkvæmt lögum nr. 74/2012 verða reiknuð af hagnaði útgerðar fyrir fjármagnsliði og afskriftir, en veiðigjaldið sjálft má þó ekki draga frá sem rekstrarkostnað í þeim útreikningi. Frá þannig reiknuðum hagnaði fær útgerðin að reikna sér 8% ávöxtun af rekstrarfjármunum sem dregst frá í stað fjármagnsliða og afskrifta. Í hagnaðinn er síðann deilt með þorskígildiskílóum þess afla sem veiddur var á árinu og telst það hlutiveiðanna af stofni til útreikningveiðigjöldunum. Samsvarandi er gerfyrir vinnsluna sem ekki verður farið nánar út í hér, en er það gert til að ná inn í veiðigjöldin hagnaði sem útgeflytur yfir á fiskvinnsluna í formi lágsfiskverðs. Veiðigjöldin verða síða65% af samanlögðum stofni veiða og vinnslu. Gjaldinu er skipt í tvo flokþ.e. gjaldið er reiknað fybotnfiskveiðarar annars vegar og veiðar á uppsjávarfiski hins vegar.

Mynd 2

37%

34,5%

13,5%

15%

Eftir lög um veiðigjöld

Hlutur sjómanna

Annar útgerðarkostnaður, án veiðigjalds

Fjármagnskostnaður, afskriftir og hagnaður

Veiðigjöld

s á t

rðin

n

ka,rir

Engin rök fyrir þátttöku sjómanna í veiðigjöldum. Á mynd 2 er sýnt hvernig hlutur útgerðarinnar breytist frá mynd 1 verði veiðigjöld samkvæmt lögunum lögð á miðað við rekstrarforsendur ársins 2010. Ekki verður séð á þessari mynd að rök séu fyrir kröfu LÍÚ um 15% lækkun á launum sjómanna vegna veiðigjaldanna. Hins vegar taka undirritaðir undir það sjónarmið fulltrúa útgerðarmanna að með setningu laga nr. 74/2012 um veiðigjöld er gengið ansi nærri útgerðinni með svo mikilli skattlagningu. Hafa ber þó í huga að veiðigjöld teljast til rekstrarkostnaðar í skilningi 1. tl. 31. greinar laga nr. 90/2003, um tekjuskatt. Því mun útgerðin væntanlega greiða lægri tekjuskatt á móti veiðigjöldunum.

Hvað þýðir krafa LÍÚ? Krafa LÍÚ er að veiðigjöldin verði dregin frá óskiptu áður en skipt er. Yrðu sjómenn við þessari kröfu þýddi það 15% tekjuskerðingu fyrir þá. En hvernig breytist kakan sem skipt er ef veiðigjöldin verða dregin frá áður en laun sjómanna eru reiknuð? Það má sjá á mynd 3. Eins og sést á myndinni hefði frádráttur veiðigjaldanna í för með sér að laun sjómanna lækkuðu um 15% eða í 31,5% af tekjum útgerðarinnar. 65% af kostnaðarlækkun

2

sem hefst þann 1. september 2016, en þá er miðað við sömu afkomu og árið 2010. Veiðigjald á árinu 2010 var nálægt því að vera tæpir 3 milljarðar eða um 2% af tekjum. Á mynd 1 er sýnt hvernig skiptingin á hlut útgerðarinnar er á ýmsa þætti í rekstrinum. Á síðustu árum hefur hagur útgerðarinnar batnað verulega og hefur hagnaður útgerðarinnar aukist nokkuð síðustu árin samkvæmt upplýsingum frá Hagstofu Íslands. LÍÚ hefur hingað til ekki boðið sjómönnum hærri hlut þó afkoma útgerðar hafi batnað og því engin rök að lækka þurfi laun sjómanna þó skattar á hagnað séu hækkaðir. Eins og sést á mynd 1 er hagnaður útgerðarinnar fyrir fjármagnsliði og afskriftir 26,5% af tekjum þrátt fyrir að veiðigjaldið (2% af tekjum) sem lagt var á á árinu 2010 sé flokkað með rekstrarkostnaði.

Veiðigjöldin skv. lögum nr. 74/2012. Veiðigjöldin samkvæmt lögum nr. 74/2012 verða reiknuð af hagnaði útgerðar fyrir fjármagnsliði og afskriftir, en veiðigjaldið sjálft má þó ekki draga frá sem rekstrarkostnað í þeim útreikningi. Frá þannig reiknuðum hagnaði fær útgerðin að reikna sér 8% ávöxtun af rekstrarfjármunum sem dregst frá í stað fjármagnsliða og afskrifta. Í hagnaðinn er síðann deilt með þorskígildiskílóum þess afla sem veiddur var á árinu og telst það hlutiveiðanna af stofni til útreikningveiðigjöldunum. Samsvarandi er gerfyrir vinnsluna sem ekki verður farið nánar út í hér, en er það gert til að ná inn í veiðigjöldin hagnaði sem útgeflytur yfir á fiskvinnsluna í formi lágsfiskverðs. Veiðigjöldin verða síða65% af samanlögðum stofni veiða og vinnslu. Gjaldinu er skipt í tvo flokþ.e. gjaldið er reiknað fybotnfiskveiðarar annars vegar og veiðar á uppsjávarfiski hins vegar.

Mynd 2

37%

34,5%

13,5%

15%

Eftir lög um veiðigjöld

Hlutur sjómanna



Veiðigjöld

s á t

rðin

n

ka,rir

Engin rök fyrir þátttöku sjómanna í veiðigjöldum. Á mynd 2 er sýnt hvernig hlutur útgerðarinnar breytist frá mynd 1 verði veiðigjöld samkvæmt lögunum lögð á miðað við rekstrarforsendur ársins 2010. Ekki verður séð á þessari mynd að rök séu fyrir kröfu LÍÚ um 15% lækkun á launum sjómanna vegna veiðigjaldanna. Hins vegar taka undirritaðir undir það sjónarmið fulltrúa útgerðarmanna að með setningu laga nr. 74/2012 um veiðigjöld er gengið ansi nærri útgerðinni með svo mikilli skattlagningu. Hafa ber þó í huga að veiðigjöld teljast til rekstrarkostnaðar í skilningi 1. tl. 31. greinar laga nr. 90/2003, um tekjuskatt. Því mun útgerðin væntanlega greiða lægri tekjuskatt á móti veiðigjöldunum.

Hvað þýðir krafa LÍÚ? Krafa LÍÚ er að veiðigjöldin verði dregin frá óskiptu áður en skipt er. Yrðu sjómenn við þessari kröfu þýddi það 15% tekjuskerðingu fyrir þá. En hvernig breytist kakan sem skipt er ef veiðigjöldin verða dregin frá áður en laun sjómanna eru reiknuð? Það má sjá á mynd 3. Eins og sést á myndinni hefði frádráttur veiðigjaldanna í för með sér að laun sjómanna lækkuðu um 15% eða í 31,5% af tekjum útgerðarinnar. 65% af kostnaðarlækkun

3

Mynd 3útgerðarinnar vegna launalækkunar hjá sjómönnum færi til ríkisins í formi veiðigjalda en 35% yrðu eftir hjá útgerðinni. Í rökstuðningi sínum fyrir lækkun launa sjómanna segja útgerðarmenn m.a.: „Hvaða fyrirtæki sem er eða heimili þyrfti að grípa til ráðstafana ef tekjur þeirra lækka skyndilega um 15% og það sama á við um útgerðarfyrirtæki.“ Útgerðarmenn telja sem sagt að það sé í lagi að sjómennirnir og heimili þeirra þurfi að grípa til ráðstafana vegna 15% tekjuskerðingar. Alla vega sýna kröfur þeirra á hendur sjómönnum um lækkun launa ekki þann skilning sem þeir ætlast til að aðrir hafi gagnvart þeim vegna hækkunar á veiðigjöldum. Að þeirra mati er alveg ótækt að skerða góðan hagnað útgerðarinnar en í lagi að lækka laun starfsfólksins sem skapar þeim þessa góðu afkomu. Útgerðarmenn eru reyndar með kröfum sínum á hendur sjómönnum að fara fram á meiri lækkun launa en þau 15% sem felast í veiðigjöldunum. Nær væri að tala um að kröfur LÍÚ séu 20% lækkun launa auk þess sem þeir hafa ekki ljáð máls á að bæta sjómönnum þá skerðingu á kjörum sem þegar hefur orðið vegna afnáms sjómannaafsláttarins.

31,5%

34,5%

15,5%

18,5%

Krafa LÍÚ um lækkun launa

Hlutur sjómanna



Veiðigjöld

Kröfu LÍÚ um frádrátt á veiðigjöldum hafnað. LÍÚ heldur því fram að grunnur að kjarasamningi milli aðila hafi verið lagður áður en veiðigjöldin komu til og því beri að breyta kjarasamningi á þann veg að tekið verði tillit til þeirra í hlutaskiptunum. Rétt er að benda LÍÚ á að veiðigjöldin eru skattur á hagnað útgerðarinnar rétt eins og tekjuskattur eða aðrir skattar sem stjórnvöld kjósa að leggja á hagnað. Þessi skattur á útgerðina, hvort sem hann nefnist veiðigjöld eða annað, er lagður á þann ágóða sem löggjafinn telur að sé eftir þegar búið er að draga allan rekstrarkostnað og annan eðlilegan kostnað frá tekjum útgerðarinnar. Laun sjómanna eru hluti af rekstrarkostnaði útgerðarinnar. Með hvaða hætti stjórnvöld kjósa að skattleggja þann ágóða sem eftir stendur er sjómönnum óviðkomandi. Kröfu LÍÚ um lækkun aflahluta vegna veiðigjalda sem lögð eru á útgerðina er því alfarið hafnað af sjómönnum.

Hólmgeir Jónsson framkvæmdastjóri SSÍ Guðmundur Ragnarsson formaður VM

3


31,5%

34,5%

15,5%

18,5%


Hlutur sjómanna



Veiðigjöld



3


31,5%

34,5%

15,5%

18,5%


Hlutur sjómanna



Veiðigjöld



Krafa LÍÚ um lækkun launa sjómanna


Smiðjuvegi 66 • 200 KópavogiSími 580 5800 • www.landvelar.is

Legur og leguhús

ÍSLENSKA SJÓMANNAALMANAKIÐ

E R K O M I Ð Ú T

Tryggðu þér eintak í síma

5 1 1 - 6 6 2 2

Matís er framsækið þekk-ingarfyrirtæki sem sinnir fjölbreyttu rannsókna- og

nýsköpunarstarfi fyrir matvæla- og líftækniiðnaðinn í landinu. Megin-hluti starfseminnar snýst um ráð-gjöf og þjónustu til fyrirtækja og stofnana á sviði sjávarútvegs og landbúnaðar.

Páll Gunnar Pálsson matvæla-fræðingur hjá Matís segir að meðal algengustu viðfangsefna fyrirtækis-ins sé þátttaka í vöruþróun og skipu-lagi verkferla hjá matvælafyrirtækj-um. „Helsta leiðarljós Matís er að auka gæði, verðmæti, hollustu og ör-yggi framleiðslunnar og efla þannig samkeppnishæfni íslensks atvinnu-lífs á alþjóðlegum vettvangi og stuðla að betri lýðheilsu,“ segir Páll.

tíu starfsstöðvar„Meginaðsetur Matís er í Reykjavík en þar að auki eru starfræktar níu starfsstöðvar um allt land. Starfsem-in er margvísleg en með sérstakri áherslu á samvinnu við fyrirtæki og einstaklinga. Starfsmannafjöldi Matís er um eitthundrað og innan þess hóps eru margir af helstu sér-fræðingum landsins í matvæla- og líftækni auk fjölda meistara- og doktorsnema í rannsóknatengdu námi.“

Páll Gunnar segir að mörg verk-efnin séu smá og afmörkuð og eigi því ekki möguleika á styrkjum hjá samkeppnissjóðunum auk þess sem umsóknafrestur og afgreiðslutími sjóða getur verið það langur að verk-efnin lognast út af meðan beðið er.

nauðsynlegt að bregðast hratt við„Öflun sjávarfangs er háð árstíðum og ef ekki tekst að koma verkefni í gang á tilteknum tíma getur bið-tími orðið langur. Það er því mikil-vægt að hægt sé að bregðast skjótt við og hefja vinnu strax við mikil-vægar verkefnahugmyndir sem vakna.

Undanfarin ár hefur Matís lagt ríka áherslu á samstarf við ein-staklinga og fyrirtæki sem eru að leita leiða til að auka verðmæti eða eru að undirbúa vinnslu nýrra afurða.

Vegna þessa settum við á laggirnar verkefnið Vöruþróunarsetur sjávar-afurða með stuðningi Verkefna-sjóðs sjávarútvegsins. Innan þess er unnið að fjölbreyttum vöruþróun-arverkefnum á sviði sjávarútvegs út um allt land. Verkefninu er ætlað að mæta þörf íslensks sjávarútvegs fyr-ir vöruþróun og frekari fullvinnslu. Í ljósi þeirrar reynslu sem fengist hefur af starfseminni hefur mikil-vægi þess að geta brugðist við ósk-um fyrirtækja og einstaklinga um aðstoð við vöruþróun aukist,“ segir Páll Gunnar.

taka vel á móti öllumPáll Gunnar segir að verkefni sem rati inn á borð hjá Matís séu oftar en ekki komin frá fyrirtækjum og einstaklingum á landsbyggðinni og hefur efling starfsemi Matís á landsbyggðinni haft mikil áhrif þar á.

„Við tökum sem sagt vel á móti öllum sem hafa góða hugmynd að vöruþróun eða þurfa aðstoð við að koma hugmynd sinni í réttan bún-ing og við getum hafist handa mun fyrr en ef við þyrftum að reyna fjár-mögnun í gegnum hið hefðbundna sjóðakerfi.

Á þessum tveimur árum sem verk-efnið hefur verið starfrækt hefur Matís komið að ríflega 50 verkefn-um og hafa sum þeirra þegar skilað vörum og nýrri starfsemi. Má þar nefna afurðir byggðar á þara eins og þaraskyr og smyrsl. Sem stend-ur er unnið að þróun fæðubótar-efna úr þara, byggþarapasta, reyk-ingu á ufsa, olíu unninni úr humar, heilsusnakki úr sjávarfangi, bættri nýtingu grásleppu, leiðbeiningum fyrir fólk sem búa vill til sinn eigin saltfisk, svo eitthvað sé nefnt,“ segir Páll Gunnar.

Helsta leiðarljós matís er að auka gæði, verðmæti, hollustu og öryggi framleiðslunnar og efla þannig samkeppnishæfni íslensks atvinnulífs á alþjóðlegum vettvangi og stuðla að betri lýðheilsu.

Páll gunnar Pálsson, matvælafræðingur hjá matís.

Framsækið þekkingarfyrirtæki

matís leggur áherslu á samvinnu við fyrirtæki og einstaklinga:

»„við tökum sem sagt vel á móti öllum sem hafa góða hugmynd að vöruþróun eða þurfa aðstoð við að koma hugmynd sinni í réttan búning og við getum hafist handa mun fyrr en ef við þyrftum að reyna fjármögnun í gegnum hið hefðbundna sjóðakerfi,“ segir Páll gunnar.

utvegsbladid.is » Þ j ó N u s t u m i ð i l l s j á v a R Ú t v E g s i N s


Hjónin Helga María Garð-arsdóttir og Ingvar Vil-hjálmsson keyptu fyrir-

tækið Ice-West, sem sýður niður þorsklifur, í Grindavík um síðustu áramót. Þau hafa síðan gert miklar endurbætur á húsnæðinu og skotið fleiri stoðum undir reksturinn með sókn á nýja markaði og leita leiða til niðursuðu á nýjum afurðum. Út-vegsblaðið kíkti til Ingvars í verk-smiðjuna og fylgdist með vinnsl-unni og fræddist um hana.

„Fyrirtækið var upphaflega stofn-að 1995 og hét áður ÁB Lýsi. Við hjónin keyptum fyrirtækið í byrjun þessa árs, en þá var vinnslan orðin einskorðuð við niðursuðu á þorsk-lifur,“ segir Ingvar. „Áður fyrr var eingöngu framleitt í 120 gramma dósir og lifrin aðallega seld til Frakklands, Þýskalands og Dan-merkur, sem hafa verið hinir hefð-bundnu markaðir. Fyrirtækið var að framleiða tvær til fjórar milljónir dósa á ári. Hráefnið hefur fyrst og fremst verið fengið frá Grindavík og af Suðurnesjunum,“ segir Ingvar.

nýjar dósir„Í byrjun þessa árs fórum við í framleiðslu á nýrri dós, sem er hringlaga og helmingi stærri en hin hefðbundna „club“ dós sem við framleiddum eingöngu í áður. Þessar dósir seljum við fyrst og fremst til Austur-Evrópu sem og Bandaríkjanna. Með því að hafa aðlagað framleiðsluferlið að þess-um nýju dósum hafa myndast tæki-færi á nýjum mörkuðum fyrir okk-ar fyrirtæki, við höfum því náð að vera með meiri breidd og ekki eins háð mörkuðunum í Vestur-Evrópu. Við erum nú að framleiða í fjórar til fimm milljónir dósa og erum að

auka verulega við framleiðsluna frá því sem var til að reyna að mæta hinni gífurlegu eftirspurn eftir góðri þorsklifur. Við róum áfram á sömu mið í hráefniskaupum, en það sem helst hefur haldið aftur af fyrirtækjum í lifrarniðursuðu er aðgengi að hráefni.“

verksmiðjur fluttar frá skandinavíuHefur lifur verið niðursoðin hér á landi í langan tíma?

„Flest fyrirtæki í lifrarniðursuðu voru á sínum tíma staðsett í Skandi-navíu, en í dag er dioxínmengun í lifur yfir leyfilegum hámörkum í þorski sem veiddur er í Eystrasalti. Þetta hefur orðið til þess að menn leituðu nýrra aðfanga og fluttu eldri verksmiðjur hingað til lands og settu upp. Fyrstu verksmiðjurnar voru settar hér upp fyrir rúmlega 20

árum. Nú eru hér fimm verksmiðjur að störfum og flestar hafa þær verið í eigu erlendra aðila. Til að mynda er verksmiðjan á Akranesi í 75% eigu Dana. Verksmiðjan í Sandgerði var að hluta til í eigu dansks fyrir-tækis og verksmiðjan á Súðavík, sem HG rekur í dag, var í samstarfi við Dani líka og loks er verksmiðja á Hornafirði, en Skinney Þinganes rekur hana í samstarfi við pólskt fyrirtæki. Ice-West er hins vegar al-farið í eigu Íslendinga.

fáum góða lifur af bátunumVið höfum lagt mikla áherslu á grindvískan uppruna fyrirtækisins og að fyrirtækið sé í Grindavík. Við kappkostum að ráða til vinnu fólk af svæðinu og leita fyrst til þeirra, sem hér eru með hráefni. Við eig-um mjög gott samstarf við útgerð-irnar sem hér eru, sem er lykilat-

riði. Grindavík er mjög mikilvæg löndunarhöfn og hér eru sterk sjávarútvegsfyrirtæki. Við erum að fá mjög gott hráefni, því við kaup-um fyrst og fremst af línubátum. Það er mjög mikilvægt fyrir vinnsl-una, því lifrin er viðkvæmt hráefni. Hún geymist aðeins í stuttan tíma fyrir vinnslu, þó hún endist í allt að fimm ár eftir að hún er komin í dósina. Lifrin af línubátunum hef-ur orðið fyrir minna hnjaski en lif-ur úr trolli og er því að öllu jöfnu betra hráefni til niðursuðu. Það er mjög mikilvægt þegar neytandinn opnar dósina að hann sjái að lifrin sé ljós og falleg.“

fá gott verð fyrir lifrinaHvað með lifur af frystitogurum, skilar hún sér í land?

„Það er saga að segja frá því. Lög-gjöfinni um veiðar var breytt fyr-ir skömmu og nú er skylt að koma með allt að landi. Áður fyrr voru menn að fá frekar lágt verð fyrir lifrina, en hún er hlutfallslega hátt hlutfall af fiskinum. Því var lítil hvatning til þess að hirða hana. Þeir voru kannski að fá um 20 krónur fyrir kílóið af lifrinni, en nú er verð-ið rúmar 90 krónur. Því er orðinn meiri hvati til að hirða lifrina og koma með hana í land. Ekki hefur gengið eins vel að fá frystiskipin til að skila þessu í land, en þar hefur því verið borið við að ekki sé að-staða til að hirða lifrina. Ég held að það sé miklu frekar spurning um tíma hvenær hún fer að skila sér í land. Við höfum reyndar ekki notað frysta lifur til niðursuðu og ég efast um að það sé hægt. Ég veit reyndar til þess að svo sé gert í Rússlandi og Eystrasaltslöndunum þó ég efist um gæði slíks hráefnis.“ Er einhver gæðamunur á lifrinni sem fer til Austur-Evrópu og þeirri sem fer á vestræna markaði?

„Nei, í raun og veru er þetta sama afurðin, lifrin sem slík er ávallt sambærileg að gæðum. Það er helst að munur sé á lifur eftir því á hvaða árstíma fiskurinn er veidd-ur. Hinsvegar eru mismunandi út-færslur á uppskriftinni eftir því á hvaða markaði er verið að selja af-urðina. Sem dæmi þá vilja Frakkar gjarnan hafa hana reykta, Austur-Evrópa kýs pipar og lárviðarlauf saman við lifrina en einnig er hún seld án nokkurra bragðefna, þ.e. í eigin olíu.”Hvernig borðar fólk lifrina?

„Í Vestur-Evrópu er lifrin not-uð sem forréttur ofan á kex með sultu eða einhverju slíku. Í Austur-Evrópu er lifrin notuð sem máltíð. Henni er blandað saman við salat og verður þá heil máltíð. Algengt er að sjá notkun á t.d. súrum gúrk-um og mæjónesi í bland við lifr-ina á þeim mörkuðum. Mikil hefð er fyrir niðursuðu fiskafurða þar, ekki bara á lifur heldur líka mak-

ice-West í Grindavík sýður niður þorsklifur í fjórar til fimm milljónir dósa á þessu ári:

forréttur og full máltíðHjörtur gíslason skrifar:[email protected]

»ingvar vilhjálmsson er ánægður með gæði lifrarinnar sem hann fær af bátunum í grindavík.

íshúsið

36 JANÚAR 2012 ÚTVEGSBLAÐIÐ

Tæp 10% af þorski tekin framhjá aflahlutdeildarkerfinu:

Aldrei hefur hærra hlutfall leyfilegs heild-arafla í þorski farið í pottana svokölluðu en á þessu fiskveiðiári. Leyfilegur heild-arafli þorsks á þessu ári er 177.000 tonn. Fyrir úthlutun innan aflahlutdeildarkerf-isins eru dregin frá því magni 16.852 tonn. Samtals er úthlutuð aflahlutdeild 160.148 tonn. Hlutfallið sem fer í pottana er því um 9,5%. Á síðasta fiskveiðiári var þetta hlut-fall 7,9% en fiskveiðiárin þar áður var hlut-fallið mun lægra eða í kringum 5%, lægst 2006/2007, 4,6%. Hlutfall pottanna hefur því meira en tvöfaldast síðan þá.

Strandveiðar og VS-afli stærsti hlutinnHelsta skýringin á því að mun hærra hlutfall fer nú í pottana er annars vegar strandveið-arnar, sem teknar voru upp á fiskveiðiárinu 2008/2009. Þær eru fyrst dregnar frá fyrir úthlutun á síðasta fiskveiðiári. Hins vegar að svo kallaður VS-afli, sem áður gekk undir nafninu Hafró-afli er nú áætlaður og dreg-inn frá fyrir úthlutun innan aflamarks árs-ins samkvæmt upplýsingum frá sjávarút-vegs- og landbúnaðarráðuneytinu. Í þessa tvo potta renna nú samtals 7.945 tonn af þorski, 5.600 til strandveiðanna og 2.354 í VS-aflann, eða langleiðina í helmingur þess, sem tekinn er útfyrir aflamarkskerfið. Auk þess eru nú tekin frá 300 tonn fyrir áætl-aða frístundaveiði. Loks er byggðakvótinn aukinn um 2.500 tonn frá árinu áður. Aukn-ingin er samkvæmt bráðabirgðaákvæði laga númer 116 frá árinu 2006. Án þessa ákvæð-is hefði byggðapotturinn aðeins orðið 2.341 tonn, en verður nú 4.841 tonn. Sama er að segja um aukninguna á strandveiðikvótan-um, sem nemur 2.000 tonnum. Án hennar hefðu aðeins 3.600 tonn komið í hlut strand-veiðiflotans í stað 5.600 tonna.

Aðrir pottar eru uppbætur vegna skel-

og rækjuveiða, 1.226 tonn, og línuívilnun, 2.531 tonn. Framlag í þann pott hefur verið minnkað um 844 tonn, en fiskveiðiárin þar á undan hefur þetta framlag verið óbreytt í 3.375 tonnum, eða allt frá því á línuívilnun-in var tekin upp árið 2003. VS-aflinn hefur ekki til þessa verið dreginn frá fyrir úthlut-un til aflamarks og frístundaveiðin held-ur ekki. Byggðakvótinn hefur undanfarin ár verið nálægt 3.000 tonnum af þorski, en fór niður í tæplega 2.700 tonn, þegar leyfilegur heildarafli af þorski var aðeins 130.000 tonn.

Á síðasta fiskveiðiári var leyfilegur heildarafli af þorski 160.000 tonn. 12.672 tonn voru þá tekin frá fyrir úthlutun og komu 147.328 tonn til úthlutunar. Þá voru 4.800 tonn tekin frá vegna strandveið-anna eða 3%, en á þessu fiskveiðiári er hlutfall strandveiðanna 3,2% og magnið 5.600 tonn. Á fiskveiðiárunum næst á und-an, eða frá 2004/2005 eru frádráttarliðirn-ir aðeins þrír, skel- og rækjubætur, byggða-kvóti og línuívilnun og samanlagt hlutfall frá 4,6% upp í 6%.

Undirmálið ekki dregið fráÁrið 2001 var sett heimild til að landa svo-kölluðum „Hafró-afla“ þar sem verðmæti aflans rann að stærstum hluta til starfsemi Hafrannsóknastofnunarinnar en seinna meir var ákveðið að þessir fjármunir rynnu til Verkefnasjóðs sjávarútvegsins og heim-ildin því kölluð VS-heimild. Samkvæmt þessari heimild er skipstjóra leyfilegt að ákveða að allt að 5% botnfiskafla reiknist ekki til aflamarks. Þeim afla skal landa á fiskmarkaði og 20% af aflaverðmæti fara til skipta milli útgerðar og áhafnar. 80% renna til Verkefnasjóðsins. Þessar heimild-ir hafa verið nýttar í vaxandi mæli og mest þegar líður á fiskveiðiárið og þrengist um kvóta. Jafnframt hafa heimildir til löndun-ar á undirmálsfiski utan kvóta verið nýtt-ar töluvert. Þær heimildir hafa ekki verið

metnar og dregnar frá leyfilegum heildar-afla fyrir úthlutun. Síðustu fiskveiðiár hef-ur um 1.300 tonnum af þorski verið landað sem undirmáli.

Eins og áður sagði er VS-aflinn í fyrsta sinn dreginn frá úthlutun til kvóta á þessu fiskveiðiári. Á síðasta ári var 2.100 tonnum af þorski landað samkvæmt þeim heimild-um og á fiskveiðiárinu þar á undan 3.400 tonnum. Fiskveiðiárið 2008/2009 var 3.900 tonnum landað með þeim hætti.

Eins og fram kemur hér fer hlutfall þorsks, sem tekið er frá fyrir úthlutun afla-marks, vaxandi, enda teknir nýir þætti þar inn og skipta strandveiðarnar þar mestu

máli. Hver framvindan verður í þessum málum er erfitt að spá. Í skýrslu starfshóps um endurskoðun á lögum um stjórn fisk-veiða frá því í september 2010 er farið yfir þessi mál og fjallað um mögulegar úrbætur á úthlutun í þessa potta.

Skipt á milli tveggja potta„Það er mat meirihluta starfshópsins; Að endurskoða eigi lagaákvæði um bætur og festa þær í lögum sem hlutfall af heild-arafla í stað magntalna líkt og gert er nú. Með þessu móti verði betur tryggt að þegar um samdrátt í heildarafla er að ræða komi hann jafnt niður á þeim sem bæturnar fá

Hefur meira en tvöfaldast

Loks er byggðakvótinn aukinn um 2.500 tonn frá árinu áður. Aukningin er samkvæmt bráðabirgðaákvæði laga númer 116 frá árinu 2006. Án þessa ákvæðis hefði byggðapotturinn aðeins orðið 2.341 tonn, en verður nú 4.841 tonn. Sama er að segja um aukninguna á strandveiðikvótanum, sem nemur 2.000 tonnum. Án hennar hefðu aðeins 3.600 tonn komið í hlut strandveiðiflot-ans í stað 5.600 tonna.

Ásafl hefur gott úrval af vélum, rafstöðvum og öðrum búnaði fyrir báta og stærri skip. Persónuleg þjónusta, snögg og góð afgreiðsla ásmat hagstæðum verðum gerir öll viðskipti við Ásafl ánægjuleg. Okkar helstu vörumerki eru Isuzu, Doosan, FPT, Westerbeke, Helac, Hidrostal, Hung Pump, Tides Marine, Halyard, ZF, BT-Marine, Ambassador Marine, Marsili Aldo, San Giorgi, Guidi, Wesmar, Isoflex ofl ofl.

Ráðg

jöf –

sal

a –

þjón

usta

Hjörtur Gíslason skrifar:[email protected] HLUTFALL AF

HEIMILUÐUM ÞORSKAFLA

Fiskveiðiár Magn Hlutfall %

2003/2004 10.924 5,20%

2004/2005 12.503 6,10%

2005/2006 11.959 6,00%

2006/2007 8.879 4,60%

2007/2008 7.378 5,70%

2008/2009 7.444 5,70%

2009/2010 7.888 5,30%

2010/2011 12.762 7,90%

2011/2012 16.852 9,50%

Hlutfall af heimiluðum þorskafla

» Árið 2001 var sett heimild til að landa svokölluðum „Hafró-afla“ þar sem verðmæti aflans rann að stærstum hluta til starfsemi Hafrannsóknastofn-unarinnar en seinna meir var ákveðið að þessir fjármunir rynnu til Verkefnasjóðs sjávarútvegsins og heimildin því kölluð VS-heimild.


ríl. Kosturinn við niðursuðuna er langur endingartími, vöruna þarf ekki að geyma í kæli og hún er á viðráðanlegu verði fyrir hinn al-menna neytanda.“

20 manns í vinnuHvað starfa margir hjá ykkur?

„Í verksmiðjunni starfa rúmlega 20 manns, bæði útlendingar og heimamenn. Þetta er eins og ver-tíðarvinna og við horfum á hana eins og kvótaárið. Við vinnum þeg-ar hráefni er í boði. Við tökum alltaf við og þá þarf að vinna strax þegar við fáum hráefni vegna þess að lifr-in geymist lítið. Við erum að vinna að segja má alla daga vikunnar og annan daginn um helgar þegar mest er að gera fram á vorið. Verksmiðj-

unni hefur svo oftast verið lokað frá miðjum júní og fram í ágúst.“ Hver er framtíðarsýn fyrirtækis eins og Ice-West?

„Við horfum almennt björtum augum til framtíðarinnar. Við horf-um í átt til vöruþróunar og erum spennt fyrir því að skoða mögu-leika á annarri framleiðslu sem gengi með lifrarniðursuðunni. Til dæmis að nýta sumrin í vinnslu á öðrum afurðum. Þar er þá um að ræða makríl, rækju og annað, sem fellur til á þessum tíma. Markaður fyrir makríl er bæði stór og þekkt-ur, en tollar á unninn makríl héð-an til Evrópu er 20% á meðan mak-ríldeilan er óleyst. Það gæti valdið erfiðleikum við útflutninginn,“ segir Ingvar.

Í byrjun þessa árs fórum við í framleiðslu á nýrri dós, sem er hringlaga og helmingi stærri en hin hefðbundna „club“ dós sem við framleiddum ein-göngu í áður. Þessar dósir seljum við fyrst og fremst til austur-evrópu sem og Bandaríkjanna.

ingvar vilhjálmsson, framkvæmdastjóri ice-West í grindavík

Við óskum viðskiptavinum okkar

Gleðilegra jóla og farsæls komandi ársmeð þökk fyrir ánægjuleg viðskipti á liðnu ári

Við óskum viðskiptavinum okkar

Gleðilegra jóla og farsæls komandi ársmeð þökk fyrir ánægjuleg viðskipti á liðnu ári

Gra

fika

12

Knarrarvogi 4 104 Reykjavík Sími 585 1070 Fax 585 [email protected] www.vov.is

Óskum starfsfólki í sjávarútvegi gleðilegra jóla og farsældar á komandi ári


stofnfiskur selur þúsund tonn af laxi innanlands:

Verð helst þrátt fyrir aukið framboð

Laxinn hefur mikla sérstöðu á heimsmarkaðnum. Hann hefur aukið útbreiðslu sína

mjög hratt undanfarin ár og er þekkt afurð um allan heim. Eitt af því, sem stendur með laxeldinu er hollusta fisksins sem inniheldur mikið af omega 3 fitusýrum. Annað sem gef-ur honum meðbyr er hve lítið þarf af fóðri til að ala hann. Með hækkandi verði á hráefni til matvælavinnslu eins og sojamjöli og sojaolíu eins og öllu kornmeti, hefur áhersla á fisk-eldi aukist í heiminum því fiskur nýtir mun betur alla fæðu miðað við okkar hefðbundnu húsdýr. Sé tekið mið af 100 kílóum af fóðri skila þau 65 kílóum af laxaflökum, en aðeins 20 kílóum af hreinu kjúklingakjöti og 13 kílóum af hreinu grísakjöti. Eitt af því sem hefur sett neikvæða umræðu á laxeldi er hve mikið fiski-mjöl þarf til að ala lax. Rannsóknir undanfarið hafa sýnt að vel er hægt að framleiða lax þar sem ekki þarf nema um 10% af hráefni í fóðri sem kemur úr fiskimjöli miðað við allt að 50-60% áður.

„Mér virðist að búið sé að auka framleiðsluna á þessu ári um svona 25 til 30% á heimsvísu en samt sem áður lækkar verðið ekkert í líkingu við það, sem gerst hefur í þorskin-um. Lax er orðinn mjög þekkt afurð á heimsvísu sem gæðavara,“ segir Jónas Jónasson, framkvæmdastjóri Stofnfisks. „Markaðurinn virðist taka mjög vel við aukningu en laxaverð hefur lækkað tímabundið. Nú er svo komið að lax er vinsælasta fiskiteg-undin sem neytt er í Bandaríkjunum í dag. Hlutdeild hans þar er um 23% og á eftir kemur rækja með um 16%. Hlutdeild þorsks er rétt um 4%.

Sem dæmi um það hve tímarn-ir hafa breyst mikið, get ég bent á að þegar ég var að byrja í fiskeld-inu á sínum tíma var markaður fyrir lax innanlands um 30 tonn,

sem var allt villtur fiskur úr haf-beit eða veiddur í net og á stöng og seldur ferskur á sumrin og reyktur og grafinn fyrir jólin og páskana.

Núna tel ég markaðinn hér kom-inn vel yfir þúsund tonnin. Nú er alls staðar hægt að fá ferskan lax allt árið í kring og þetta er mjög

góð vara á íslenskum veitingahús-um og í öllum matvörubúðum og alltaf er markaður fyrir reyktan og grafinn lax. Laxinn er mjög þekkt-ur matur um allan heim og umræð-an um hollustu fiskáts hefur greitt honum götu, einkum sú staðreynd að feitur fiskur eins og laxinn inni-heldur mikið af omega 3 fitusýrum. Laxinn er auðveldur í matreiðslu og börnum finnst hann til dæmis óskaplega góður og biðja um bleika fiskinn í búðinni.

Framleiðslan á laxi í heiminum er orðin ótrúlega mikil og í ár telst mér

til að hún verði 1,8 til 2 milljónir tonna á heimsvísu og ríflega helm-ingurinn af því kemur frá Noregi, eða um 1,2 milljónir tonna. Þetta er því gríðarlega umfangsmikill iðnað-ur og í þessari stóru tjörn er Stofn-fiskur bara lítið seiði. Nú er framboð á fiskmeti í dag um 100 milljón-ir tonna. Þar af koma um 35 til 40 milljónir tonna úr eldi. Laxinn er kannski að skila um tveimur millj-ónum tonna, sem eru þá aðeins um 2% af heildinni. Það er ekki mikið á heimsvísu en heilmikið fyrir eldi á norðlægum slóðum.“


»unnið við kynbætur á þorski hjá Stofnfiski. Það tekur langan tíma að byggja upp góðan stofn.

mér virðist að búið sé að auka framleiðsluna á þessu ári um svona 25 til 30% á heimsvísu en samt sem áður lækkar verðið ekkert í líkingu við það, sem gert hefur í þorskinum. lax er orðinn mjög þekkt afurð á heimsvísu sem gæðavara.jónas jónasson, framkvæmdastjóri stofnfisks.

Stangarhyl 6 | 110 Reykjavík | Sími 587 1300 | Fax 587 1301 | optimar@optimar. is | www.optimar. is

Mjög mikilvægt er að kæla a�ann hratt fyrstu klukkustundirnar eftir veiði, það lengir geymsluþol verulega. Notkun ísþykknis frá Optimar Ísland er góð aðferð til að ná fram hámarks kælihraða því �otmikið og fínkristallað ísþykknið umlykur allt hráefnið og orkuy�rfærslan er því gríðarlega hröð. Þessi hraða orkuy�rfærsla hamlar bakteríu- og örveruvexti og hámarks gæði a�ans eru tryggð.

Hröð niðurkæling er það sem Optim-Ice® ísþykknið snýst um.

Tryggir gæðin alla leið!

16

14

12

10

8

6

4

2

0

-20 1 2 3 4 5 6

Tími (klst)

Hita

stig

(°C

)

Hefðbundinn ís

Ísþykkni

NIÐURKÆLING Á ÝSU

Heimild: Sea�sh Scotland

Að sjá verðmæti ...… þar sem aðrir sjá þau ekki er einn dýrmætasti hæfileiki

sem fólk býr yfir. Okkar hlutverk er að auðvelda þeim sem hafa þennan hæfileika að þroska og framkvæma hugmyndir sínar, samfélaginu öllu til hagsbóta.

Matís er öflugt þekkingarfyrirtæki sem sinnir fjölbreyttu rannsókna-, þjónustu- og nýsköpunarstarfi. www.matis.is

Matís er öflugt þekkingarfyrirtæki sem sinnir fjölbreyttu rannsókna-, þjónustu og nýsköpunarstarfi. www.matis.is

Að sjá verðmæti…þar sem aðrir sjá þau ekki er einn dýrmætasti hæfileiki sem fólk býr yfir. Okkar hlutverk er að auðvelda þeim sem hafa þennan hæfileika að þroska og framkvæma hugmyndir sínar, samfélaginu öllu til hagsbóta.


10 | SÓKNARFÆRI

Öll beita á einum stað

KyrrahafssáriFalklandseyjasmokkfiskur

AtlantshafsmakríllSandsíli

Tobis ehf.

Tjarnargata 2 - 230 ReykjanesbærSími 527 5599 - GSM 698 5789Fax 421 5989 - [email protected]

Afgreiðsla Ísafirði. Afgreiðsla Dalvík.Afgreiðsla Eskifjörður. Afgreiðsla Höfn í Hornafirði.

Tóbis ehf

„Það hafa orðið vatnaskil í ferskfisk-flutningum á undanförnum misser-um og nú flytjum við meira af unn-inni vöru sem fer beint í verslanir er-lendis í stað óunnins fisks í körum á erlenda fiskmarkaði,“ segir Björgvin Arnaldsson, viðskiptastjóri ferskfisk-flutninga sem starfað hefur hátt í tvo áratugi hjá Samskipum og leiðir þar samhentan hóp starfsfólks sem hefur umsjón með allri ferskfiskflutninga-keðju félagsins.

„Samskip eru fyrst og fremst þjónustufyrirtæki og við leggjum okkur fram um að bjóða viðskipta-vinunum upp á áreiðanlega flutninga og góða þjónustu innanlands sem ut-an, á sem bestu verði,“ segir Björgvin en um 500 manns starfa nú undir

merki félagsins á Íslandi og annar eins fjöldi erlendis.

Útflutningur er mikilvægur hluti af flutningastarfsemi Samskipa og hlutur ferskfisksflutninga í heildarút-flutningi hefur verið að aukast um-talsvert ár frá ári og verðmætin sömuleiðis.

„Skýringar á auknum útflutningi á unnum ferskum fiski eru einkum tvær,“ segir Björgvin. „Það fæst ein-faldlega hærra verð fyrir unninn ferskfisk en óunninn. Hin ástæðan er framleiðslustýring stjórnvalda sem skerða kvóta þeirra sem eru að flytja út óunninn ferskfisk. Af þessum sök-um eru ferskfiskframleiðendur hér heima í æ meiri mæli að þróa fram-leiðslu sína í þessa átt, hvort sem þeir eru að flytja út sjálfir eða framleiða hágæðavöru fyrir aðra.“

Auknir flutningar og aukin samkeppni

Að sögn Björgvins eru um níu ár frá því að íslenskir fiskframleiðendur byrjuðu að prófa sig áfram með fyrstu sendingarnar af unnum fersk-fiski á markaði erlendis. „Þessi við-skipti þróuðust fljótt og hjá okkur í Samskipum opnuðust t.d. strax líf-legir flutningar með unninn ferskfisk á Frakkland í gegnum Immingham, viðkomustað okkar á Bretlandseyj-um. Alveg frá þeim tíma hafa ís-lenskir fiskframleiðendur verið að þróa ferskfiskflutningana æ meira, bæði gæðalega og pakkningar, allt eftir þörfum kaupendanna.“

Björgvin á von á því að flutningar á unnum ferskfiski frá Íslandi aukist enn frekar. Eftirspurnin erlendis aukist jafnt og þétt en vaxandi sam-keppni sé hins vegar á þessum mark-aði frá Norðmönnum sem hafi verið að fjárfesta grimmt í ferskfiskvinnsl-unni og hafi bætt sig umtalsvert, bæði hvað varðar verð og gæði vör-unnar.

„Við flytjum mest af unnum ferskfiski í dag á Immingham og þaðan áfram á Frakkland og Belgíu. Töluvert af unnum ferskfiski er einnig fluttur á Cuxhaven og Bre-merhaven og smávegis árstíðabund-inn flutningur er einnig á Svíþjóð,“ segir Björgvin.

Flutningskeðjan má aldrei slitnaFlutningaskip Samskipa, Arnarfell og Helgafell, sigla vikulega á Evrópu og er lagt upp frá Reykjavík á fimmtu-dögum með viðkomu í Vestmanna-eyjum á föstudögum. Ferskfiskur annars staðar að af landinu er fluttur í veg fyrir skipin í Reykjavík með trukkum Landflutninga-Samskipa og á þriðjudegi, fjórum dögum síðar, er hann kominn til neytenda erlend-is.

„Það er lykilatriði í ferskfiskflutn-ingunum að slíta aldrei flutnings-keðjuna og passa upp á allan frágang á vörunni í kæligámunum, hvort sem er um borð í skipunum okkar eða flutningabílunum,“ segir Björg-vin og bætir við að miklar breytingar og þróun til hins betra hafi átt sér stað á undanförnum árum varðandi frágang á ferska fiskinum, ekki síst um borð í veiðiskipunum.

„Öll flutningskeðjan er í stöðugri þróun og sem dæmi um nýjungar má t.d. nefna að nú geta framleið-endur fylgst nánast á rauntíma með

vörunum sem við erum að flytja fyrir þá og vita þannig ávallt upp á hár hvenær varan er komin á áfanga-stað,“ segir Björgvin. Hann nefnir líka að nú séu í þróun ákveðnar hug-myndir hjá Samskipum til að endur-bæta vörumóttöku og gámahleðslu en hann vill ekki upplýsa nánar á þessu stigi málsins í hverju þær felast.

Lykilatriði að vera með gott starfsfólk

„Það kemur bara í ljós en það er eðli þessarar þjónustu að menn þurfa alltaf að vera að bæta sig. Við erum að flytja mjög verðmæta og við-kvæma vöru fyrir kröfuharða við-skiptavini þar sem hraðinn er gríðar-legur og mikið í húfi ef eitthvað bregður útaf,“ segir Björgvin og þá skipti sköpum að vera með mann-skap sem kunni til verka.

„Styrkur Samskipa liggi ekki hvað síst í gríðarlega yfirgripsmikilli þekk-ingu starfsfólksins en þetta er svona 10-15 manna samhentur hópur sem stendur vaktina í ferskfiskflutning-unum, hér í höfuðstöðvunum í Kjal-arvogi, úti á landi og í Immingham. Þetta er allt fólk með mikla reynslu því mannabreytingar hafa verið sára-litlar hjá okkur á undanförnum ár-um. Það kemur sér líka einstaklega vel því þjónustan byggist fyrst og fremst á nánum persónulegum tengslum við viðskiptavini okkar og þeir leita mikið til okkar um allskyns upplýsingar og þannig séð erum við í raun hluti af þróunarferlinu hjá þeim,“ segir Björgvin. Mannskapur-inn á Íslandi sé með áratuga reynslu úr sjávarútvegi og fiskflutningum og viti upp á hár hvaða vöru hann er með í höndunum. Það sama eigi líka við um starfsfólkið erlendis sem hafi nú starfað hjá félaginu í hátt í áratug og einhverjir lengur.

„Við sem sinnum ferskfiskflutn-ingum hjá Samskipum erum öll mjög meðvituð um það að viðskipta-vinirnir eru að treysta okkur fyrir bæði hágæðavöru og miklum verð-mætum og að allt veltur á því að við skilum varningnum þeirra bæði fljótt og vel á áfangastað,“ segir Björgvin Arnaldsson, viðskiptastjóri ferskfisk-flutninga hjá Samskipum að lokum.

www.samskip.is

Björgvin Arnaldsson er Þingeyingur að uppruna en lærði allt um ferskfisk í Vestmannaeyjum. Hann byrjaði hjá Samskipum í Eyjum árið 1995, varð rekstrarstjóri þar 1998 og flutti sig um set til Immingham árið 2002 og byggði m.a. upp ferskfiskflutninga félagsins til Frakklands. Frá 2005 hefur hann sinnt ferskfiskflutningum félagsins í höfuðstöðvunum í Kjalarvogi. Mynd: áþj

Unnar ferskfiskvörur á Frakklandsmarkað á leið um borð í Vestmanna-eyjum, stærstu ferskfiskhöfn landsins. Flutningaskip Samskipa, Arnarfell og Helgafell, hafa þar fasta viðkomu í hverri viku á „fiskirútu“ félagsins milli Reykjavíkur og meginlands Evrópu. Mynd: Hreinn Magnússon.

Samskip með áratuga reynsluí ferskfiskflutningum

!"#$%&'()$*+(,-.

/.012.034156

7/.",8.,9:');8

<,".=.>[email protected]>#8)A8B(C

www.vibra.co.jp/global

D8,.B(''>,.DE.,FAA>.$*+('8C!"'8,(.>??;C.@.)@&8./GH.II.II

GULLBERG EHFSEYÐISFIRÐI

50 áraára50

Löndun ehf sér um skipaafgreiðslu í Reykjavík ogHafnarfjarðarhöfn. Fyrirtækið veitir vandaða og skjóta

þjónustu. Býður einnig upp á nauðsynlegan tækjabúnaðog úrval manna sem reiðubúnir eru með stuttum

fyrirvara að landa úr skipum.

Löndun ehf. - Kjalarvogi 21, 104 Reykjavík - Sími 552 9844 - Fax 562 9844 - [email protected]

Fyrirhyggja, lipurð og samviskusemieinkenna þá þjónustu sem við veitum


























Löndun ehf. sér um skipaafgreiðslu í Reykjavík og Hafnar�arðarhöfn. Fyrirtækið veitir vandaða og skjóta þjónustu. Býður

einnig upp á nauðsynlegan tækjabúnað og úrval manna sem reiðubúnir eru með stuttum fyrirvara að landa út skipum.

Vagnhöfða 12 • 110 Reykjavík

Vestmannaeyjahöfn

GrindaVíkurhöfn

aukin meðalþyngd á þorski veiddum í Barentshafi er byrjuð að skapa vanda-

mál hjá Norðmönnum og Rússum líkt og hér. Frá 2007 til 2011 hefur þyngdin á hverjum þorski að með-altali farið úr 2,19 kílóum upp í 3,14 kíló. Norska Hafrannsóknastofnunin gerir ráð fyrir áframhaldandi þyngd-araukningu og að meðalþyngdin í ár verði 3,63 kíló og 4,08 á næsta ári.

Þetta er meðal þess sem kem-ur fram í nóvemberútgáfu „Seafo-of Intelligence Report“ skýrslu um framboð og viðskipti með þorskinn. Skýrslan er gefin út af íslenska fyrir-tækinu Markó Partners.

Í fréttaskýringu í skýrslunni er far-ið yfir afleiðingar aukinnar þyngd-ar þorsksins, sem í flestum tilfellum hefði þótt gleðiefni, en er svo ekki lengur. Stóri þorskurinn fer að venju fyrst og fremst í söltun. Skýringin á

stærri fiski er af tvennum toga. Ann-ars vegar hvar fiskurinn veiðist, en á haustin byrjar hrygningarfiskurinn að ganga á hrygningarstöðvarnar og heldur sig þar uns hrygningu lýkur. Megnið af þorskafla Norðmanna er tekið á þessum tíma ársins. Þar er hann tekinn að mestu leyti í net, sem skila stærri fiski að meðaltali en trollið sem er meira notað á fæðu-slóðinni. Því skila net á hrygningar-tíma stærsta fiskinum.

sá stóri fer í saltRússar taka megnið af sínum þorski í troll og á þeim veiðum mun raun-verulega stærðardreifing þorsks-ins koma vel í ljós. Skýrsluhöf-undar gera ráð fyrir að með auknu hlutfalli á stærri þorski í aflanum minnki verðmunur milli smærri og stærri fisks. Þeir gera jafnframt ráð fyrir verðlækkun á þorski frá Rúss-landi.

Stærsti fiskurinn í Noregi fer að

öllu jöfnu í salt. Í þeirri vinnslu eru vinnulaun tiltölulega lágt hlutfall af framleiðslukostnaði og verð hefur undanfarin ár verið gott á mörkuð-unum í sunnanverðri Evrópu. Þeir markaðir glíma hins vegar við efna-hagslægð sem hefur leitt til verð-lækkana. Neysla á þessum mörkuð-um hefur staðnað undanfarin ár og sveiflur á verði hafa lítil áhrif á hana. Skýrsluhöfundar telja að erfitt verði að finna nýja markaði.

fiskverð upp úr sjó lækkarFramleiðslan á saltfiskinum bygg-ist á vetrarvertíðinni og með aukn-um kvóta mun meira berast á land nú en áður og hlutfall stærri fisks eykst. Söltunin á vertíðinni tekur lít-ið mið af markaðsaðstæðum og því má búast við mikilli birgðasöfnun á saltfiski í Noregi. „Norðmenn, og aðrir saltfiskframleiðendur eins og Íslendingar, eiga því að vænta um-talsvert aukinnar söltunar á árinu 2013 og staðnaðra markaða,“ segir í fréttaskýringunni.

Aukning þorskkvótans í Bar-entshafi um 250.000 tonn á næsta ári er þegar farin að hafa áhrif og verð á flestum eða öllum afurð-um úr þorski hefur lækkað. Verð á íslenskum fiskmörkuðum hef-ur lækkað og sömuleiðis verð á leigumarkaðnum. Sömu aðstæður eru að sjálfsögðu uppi í Noregi og í síðustu viku lækkaði lögbundið lágmarksverð á þorski upp úr sjó verulega.

aukinn kvóti í barentshafi og aukið hlutfall stórs fisks í aflanum leiðir til verðlækkana á saltfiski:

Þyngist þorskurinn um of?

»Meðalþyngd þorsks eykst í noregi eins og hér á landi.




Um leið og við þökkum viðskiptin á árinuóskum við viðskiptavinum okkar gleðilegra jóla

KRÓKAR OG LÍNUR KRÓKAR

belitronicHANDFÆRAVINDUR

SJÓVÉLAR EHF. [email protected] www.sjo.is

KRÓKARLÍNUSTJÓRNARKERFI

Þurrgalli með innbyggðu floti, upphífingarlínu, félagalínu, ljósi og flautuÁratuga reynsla og áreiðanleg þjónusta

PS5002 Björgunargalli fyrir íslenskar aðstæður

VIKING BJÖRGUNARBÚNAÐUR ehf Ishella 7 . IS-221 Hafnarfjörður . Iceland

Tel.: +354-544-2270 . Fax: +354-544-2271e-mail: [email protected] . www.VIKING-life.com

B_Island_W234xH175_PS5002_marts2012.indd 1 27/03/12 13.13


Jólatúrar á togurunum heyra nú nánast sögunni til. Á árum áður var það algengt að togar-

arnir væru úti um jólin, og fiskaðist vel, var oft siglt með aflann til Bret-lands eða Þýskalands eftir því hvort skipin voru á þorski eða karfa. Það þótti gott að komast í siglingu á þeim dögum, kannski eini mögu-leikinn hjá mönnum að komast til útlanda. Fyrir vikið var möguleik-inn á siglingu svolítil gulrót til að fá menn til að vera á sjónum um jólin, en auðvitað vildu fjölskyldumenn vera heima um hátíðarnar. Það voru því meira einhleypir menn og ung-ir strákar sem létu sig hafa það að vera á sjó um jólin í von um tekjur og ævintýri.

Árið 1972 fór ég jólatúr með Slétt-bak EA frá Akureyri. Þetta var í lok svokallaðs niðurlægingartímabils síðutogaranna en á því tímabili, sem hófst á ævintýraárum síldarinnar, gekk illa að manna síðutogarana og við áhafnir þeirra loddi töluverð óregla. Það var í byrjun desemb-er sem við Haddi frændi ákváðum að græða pening og skella okkur á sjóinn, báðir í fyrsta sinn. Við vor-um báðir í Menntaskólanum á Ak-ureyri og vantaði aur. Ég man ekki hvort við töluðum sjálfir við Villa Þorsteins eða Gísla Konn forstjóra ÚA eða hvort pabbi gerði það fyr-ir okkur, en pláss fengum við. Lík-lega hefur það ekki verið vegna þess að við höfum litið út fyrir að vera efnilegir sjómenn, heldur frekar af hinu, að illa gekk að manna dall-inn, sem var kominn töluvert til ára sinna. Það kom líka í ljós að nokk-ur hluti áhafnarinnar þennan túr hafði aldrei migið í saltan sjó. Við vorum að minnsta kosti fjórir sem höfðum annað hvort litla eða enga reynslu af sjómennsku. Ekki man ég eftir öllum en auk okkar Hadda frænda voru þarna Túri Boga og Stjáni Hjartar. Kobbi Hjaltalín var þarna en hann var orðinn þrælv-anur togarajaxl þó ungur væri. Á vaktinni okkar var líka bóndasonur úr Skagafirði, sem hafði tekið tík-

ina sína með sér um borð. Hún kom alltaf með honum á dekk og var því eins og hundur af sundi dreg-inn eftir hverja vakt, en alltaf svaf hún í kojunni hjá húsbónda sín-um. Haddi mundi líka eftir strák úr Þykkvabænum sem um borð gekk undir nafninu gullauga. Það vant-aði ekki húmorinn í kallana. Annars var þarna hluti hinnar föstu áhafnar en einhverjir fleiri lausamenn. Ekki átti ég búnað til sjómennsku og fékk

lánaðar bússur og stakk hjá Máa og skræpótta síðbrók hjá Hagga. Ann-að af skjólfatnaði átti ég, nema auð-vitað sjóvettlinga, en hvar ég fékk þá man ég ekki.

sá síðasti upp eftir vikuVið fórum út einhvern tímann um miðjan mánuðinn, hvenær man ég ekki. Sjóferðin byrjaði ekki björgu-lega. Margir af föstu köllunum komu fullir um borð og Siggi Jóh.

skipstjóri, skipaði okkur strákunum að standa stímvaktina út fjörðinn. Við gerðum okkar besta og skipt-umst nokkuð á að glíma við ratt-ið en gekk misvel. Gamli Bakurinn komst reyndar aðeins út í fjarðar-kjaftinn, en þá bilaði eitthvað og haldið var heim aftur. Það tók um sólarhring að koma skipinu í lag og þá byrjaði túrinn aftur eins. Kall-arnir komu fullir um borð og fóru beint niður en við guttarnir stóð-

um stímið til skiptis vestur á Hala. Eitthvað rásaði dallurinn á leiðinni vestur, að minnsta kosti gekk mér illa að halda honum á strikinu til að byrja með. Túrinn rennur svolítið saman í eitt í endurminningunni. Meira og minna snarvitlaust veður, trollið oft í henglum og aflinn nán-ast enginn. Gömlu karlarnir feng-ust illa á dekk og sá síðasti kom ekki upp fyrr en eftir viku. Því þurfti að beita viðvaningunum kannski svo-lítið meira en ella. Sjóveikin lagðist ekki af neinum þunga á okkur þrátt fyrir veðrið, nema Stjána Hjartar, sem ældi allan túrinn, en druslaðist þó alltaf á vaktina og ældi í pontið. Hann var nær dauða en lífi þegar við komum í land. Maður reyndi að standa ölduna og þóttist fær í flest-an sjó og niðri í borðsal ætlaði ég að sýna færni mína með því að fá mér súpu á disk í töluverðum veltingi og svæla henni í mig. Það fór illa, brennandi heit súpan fór öll niður í hálsmálið á næsta manni, sem tók því ekki vel. Ég æfði síðan súpuátið í einrúmi, þegar ég var sendur nið-ur til að taka til næturkaffið. Seinna hækkaði ég reyndar í tign og komst í nálakörfuna og fékk jafnvel að vera íhaldsmaður.

berti leonards bjargaði mérÞað bjargaði mér í öllu þessu að ég var settur sem aðstoðarmaður á aft-urhlera með Berta Leonards, sem tók mig undir sinn verndarvæng og passaði að ég færi mér ekki að voða. Ábyggilega bjargaði hann mér oftar en einu sinni, en mér er það minnis-stætt þegar hann kippti mér upp að keisnum þegar ég stóð klofvega yfir vírnum sem notaður var til að hífa bobbingalengjuna upp. Það hefði ekki verið gott að fá hann upp í klof-ið, þegar strekktist á honum. Hitt tók lengri tíma að átta sig á, þegar við vorum að nýta lagið til draga trollnetið yfir lunninguna og aldan kom inn fyrir, að fara ekki upp að keisnum til hlífa sér. Það þýddi bara eitt. Sjórinn flæddi upp með keisn-um, upp undir stakkinn hjá manni og gusan kom svo upp um háls-málið, en það sem ekki komst þar út lak ofan í bússurnar. Maður var því venjulega blautur upp fyrir haus á hverri vakt.

Aðbúnaðurinn um borð var ekki upp á marga fiska. Undirmennirn-ir voru frammí, eldri kallarnir uppi en við hinir niðri. Við máttum ekki bruðla með vatn og því bannað að fara í sturtu, en við máttum tann-bursta okkur og sennilega hefur verið sjór í klósettinu til að sturta niður. Stakkageymslan var aftur í en kojurnar fram í svo maður þurfti alltaf að fara án skjólfatnaðar á milli og ansi oft blotnaði maður, kannski mest fyrir að kunna ekki að sæta lagi. Þegar ég fór svo á skuttogara

Strákar, bindiði kordela!jólatúr á síðutogaranum sléttbak Ea á Halanum 1972 skilaði litlu öðru en puði:


»aðbúnaðurinn á síðutogurunum þætti ekki góður nú til dags, en hér eru karlanir að vinna í trollinu.

Saltkaup hf. • Cuxhavengata 1 • 220 Hafnarfjörður Sími: 560 4300 • www.saltkaup.is


Fiskmarkaður Bolungarvíkur og suðureyrar

Bolungarvíkurhöfn[ Háskólinn á Akureyri ]

PANTONE

í merkinu er aðeins notaður einn litur. Enginn bakgrunnur er hluti af merkinu. Ef merkið er á hvítum fleti er það svart eða rautt. Ef merkið er á lituðum fleti er það alltaf hvítt.

PANTONE 506 SC

CYAN 40% / MAGENTA 100% / YELLOW 100% / BLACK 0%

R - 144 G - 26/ B - 29

CMYK - �órlitur

RGB - þrír litir

Svarthvítt

BLACK 100%

Negatíft

Smiðjuvegur 74 • GUL GATA • 200 Kópavogur

Grandagarður 16 · 101 Reykjavík

rafvélaverkstæði - vindingarskipaþjónusta - raflagnir - viðhald

Sími 552 8710 [email protected]

Snæfellsbær

nokkrum árum síðar sá ég að það var himinn og haf á milli þessara tveggja gerða af togskipum. Skut-togarinn var eins og Hótel Saga og hinn eins og torfbær.

Einu sinni lentum við í því að trollið kom upp í henglum og þá var gripið til þess að skipta yfir á bak-borðstrollið. Siggi Jóh. öskraði út um brúargluggann: „Strákar, bindiði kordela.“ Við Haddi sem vorum saman á vakt höfðum ekki hug-mynd hvað það var en Gylfi báts-maður benti okkur á að binda ætti trollið við bobbingalengjuna. Við kunnum enga hnúta en rembdumst við eins og við gátum við hnýting-arnar. Okkur var svolítið skemmt yfir þessu, en bátsmanninum fannst það ekkert fyndið þegar kom í ljós að Haddi hafði bundið trollið og bobbingana við lunninguna. Það var heldur ekki gaman að hanga á spilinu á togvaktinni í skítakulda aleinn nema með múkkanum, en manni hlýnaði við að slaka og hífa eftir merkjunum á vírnum og skip-unum úr brúnni.

Veðrið var erfitt allan tímann og eitthvað dvöldum við undir Grænu-hlíðinni, en okkur var haldið við efnið og reynt að fiska eins og mögu-legt var. Ég man ekki hvort það var undir hlíðinni sem við héldum jólin

hátíðleg með lambasteik og blönd-uðum niðursoðnum ávöxtum og ís frá kokknum. En í minningunni var það bara nokkuð hátíðleg stund að sitja í hlýjunni niðri og hlusta fyrst á jólakveðjur í útvarpinu og síðan messu.

En aflinn varð lítill, 25 tonn, mest einhver kolablöð sagði Túri Boga. Við hinir gerðum okkur enga grein fyrir því hvort aflinn hafði verið mikill eða lítill en heyrðum þó á köllunum að þeir voru ekki ánægðir og töldu reyndar litla þörf fyrir sig á dekki. Ég hélt alla vega að ég fengi hellings pening fyrir þetta bölvaða puð. Annars gekk bara vel á dekk-

inu, gera að fiskinum ofan í körf-ur og koma honum ofan í lest, sem maður hélt að myndi kannski fyll-ast. Það vantaði víst mikið upp á það og smám saman varð okkur ný-græðingunum það ljóst. Þegar leið að áramótum og aflinn enn lítill sem enginn fór að koma kurr í mann-skapinn, því skipið átti ekki að vera inni fyrr en á nýársdag. Okkur lang-aði að sjálfsögðu í fjörið á gamlárs-kvöld. Við skildum illa hvers vegna kallinn var að berja á steindauðum bleyðum, en töldum skýringuna þá að hann ætti miða á nýársfagnaðinn á KEA.

Hrjúfir að utan gull að innanVið komum að landi fyrir hádegi á nýársdag og ekki er vafi á því að allir voru því fegnir. Kannski var Stjáni Hjartar því fegnastur, því hann var enn máttfarinn af sjó-

veiki. Það var yndisleg tilfinning að koma heim í Ásveginn eftir meira en hálfs mánaðar vosbúð og leggj-ast í heitt bað með glas af sjenna í kók og láta líða úr sér. Pabbi hafði farið í Ríkið fyrir mig milli jóla og nýárs. Nokkrir úr áhöfninni komu svo heim í Ásveginn um kvöldið til að fá sér í glas og spila bridds og einn þeirra fékk strax nafnbótna guðinn Brilljantín hjá pabba, því hann var svo vel til hafður og greiddur. Um kvöldið var svo farið í bæinn til að uppskera laun erfið-isins um borð, sumir kíktu í Sjall-ann aðrir á KEA en um fátt annað var að ræða. Þegar við sóttum svo híruna niður á skrifstofur ÚA um miðjan janúar, kom í ljós að við urðum ekki ríkir af sjóferðinni, en vorum þó reynslunni ríkari. Þetta var reynsla sem ég hefði ekki vilj-að missa af, reynsla sem kenndi

manni margt. Maður áttaði sig betur á því hvernig búið var að sjó-mönnum, maður komst í nokkra snertingu við sjóinn og náði að míga í hann. Maður kynnist köll-um sem margir litu niður til vegna áfengisneyslu og þess að vera bara á togara. Þetta voru hrjúfir kall-ar á yfirborðinu en gull af manni þar fyrir innan. Þeir pössuðu upp á okkur strákana, kenndu okkur handtökin og sögðu okkur sögur. Þeir höfðu mikinn og skemmtileg-an húmor.

Ég læta eina sögu sem Haddi mundi eftir fylgja í lokin. Þeir voru á Halanum í dýrindis veðri eitt sum-arið. Þeim, sem var á togvakt, fannst gott að liggja aftur á keis, sem er yf-irbyggingin á vélarrúminu fyrir aft-an brúna, því þar var volgt og gott hvort sem sól skein eða ekki. Kall-inn rak hausinn út um brúargluggan og æpti „HÍFA!!“ en vaktin svaf sem fastast. Á endanum öskraði kall-inn þetta svo hátt að það var slegið úr blökkunum á 3 öðrum togurum í nágrenninu – en togvaktin á Slétt-bak rumskaði ekki.

Það skal tekið fram í lokin að hér er lýst upplifun og reynslu fremur en staðreyndum. Sagan þarf ekki að vera sýkt þó hún sé ýkt, segir Haddi frændi.

maður reyndi að standa ölduna og þóttist fær í flestan sjó og niðri í borðsal ætlaði ég að sýna færni mína með því að fá mér súpu á disk í töluverðum veltingi og svæla henni í mig. Það fór illa, brennandi heit súpan fór öll niður í hálsmálið á næsta manni, sem tók því ekki vel.

»greinarhöfundur á svipuðum tíma og sjóferðin var farin



Útvegsblaðið fékk kokkana og feðgana Brynjar Ey-mundsson og Loga Brynj-

arsson á veitingastaðnum Höfninni til að útbúa fiskrétt sem væri tilval-inn á borð landsmanna yfir jólahá-tíðina. Þeir feðgar tóku áskoruninni og matreiddu hægeldaðan þorsk með blaðlauks-kartöflusósu.

Hugmyndin kom frá syninum„Þessi réttur er algengur jólamatur í Suður-Evrópu og er tilvalinn báð-um megin við jólin. Þegar jólahátíð-in nálgast getur verið erfitt að verða sér út um sumar fisktegundir en við Íslendingar eigum alltaf tiltölulega auðvelt með að fá góðan þorsk, og því er rétturinn kjörinn á þessum árstíma,“ segir Brynjar Eymundsson, matreiðslumeistari, þegar hann sýn-ir blaðamanni girnilegan réttinn.

„Hugmyndin að þessum rétti kem-ur frá Loga syni mínum en honum finnst gaman að grúska í mismun-andi matreiðsluaðferðum. Í þessum tiltekna rétti er þorskurinn eldaður í vel lokuðum plastpoka, með end-urlokanlegum „zip-lás“, og þannig kemst ekkert vatn að fiskinum. Hann er settur í pokann með smjöri og eld-aður við 50-60 gráður í 10 mínútur. Fiskurinn sýður því aldrei heldur

er hann hægeldaður. Sósan er sett í hefðbundinn rjómasprautubrúsa, sem gjarnan eru notaðir við alls kyns froðugerð, og þannig fer loft í sósuna og hún verður einstaklega ljúf og skemmtileg. Það eiga flestir rjóma-sprautu og það er mjög gott að nota þær í sósur til að fá loft og léttleika í þær. Í réttinum eru einnig heima-gerðar kartöfluflögur og söl sem við stráum yfir þorskinn,“ segir Brynjar.

úr beitningarskúr í veitingastaðBrynjar opnaði veitingastaðinn Höfnina þann 28. maí 2010 en hann hafði þá starfað sem kokkur í áratugi.

„Þegar við fengum húsnæðið afhent þá var það hitalaus gamall beitning-arskúr og engir gluggar voru framan á húsinu. Húsið var bara fjórir vegg-ir og þak. Við sjáum þó ekki eftir því að hafa farið hingað niður á Reykja-víkurhöfn því svæðið hér er orð-ið hluti af miðbænum og það hef-ur verið gaman að taka þátt í þeirri uppbyggingu sem hefur átt sér stað á hafnarsvæðinu og alveg út á Granda. Á sumrin er hér stappfullt alla daga, en eðli málsins samkvæmt þá fækk-ar viðskiptavinum örlítið yfir dimm-ustu vetrarmánuðina, að undan-skildum desembermánuði.“

Brynjar kann einnig vel við sig á

bryggjunni af annarri ástæðu. Hann er ættaður frá Höfn í Hornafirði þar sem faðir hans, Eymundur Sigurðs-son, var lengi hafnsögumaður. „Þeg-ar ég kom fyrst inn í þetta húsnæði þá fannst mér eins og ég væri kom-inn heim á bryggjuna á Hornafirði,“ segir Brynjar og afsakar sig því hann

þarf að bregða sér frá og sinna hópi af Japönum sem eru í hádegismat á veit-ingastaðnum. Þegar kokkurinn kem-ur til baka segir hann blaðamanni að Japanarnir séu margir að fá sér skel-fisksúpu staðarins, sem hann er aug-ljóslega stoltur af, en hún fékk viður-kenningu fyrr á árinu sem besta súpan í Reykjavík árið 2012 hjá matargagn-rýnendum Reykjavík Grapevine.

„Útlendingarnir sem hingað koma kjósa flestir fiskrétti. Þeir fá sér skel-fisksúpuna, plokkfisk bleikju, þorsk og hlýra. Um sumarið fer einnig mikið af kræklingi úr Breiðafirðin-um ofan í sólgna ferðamenn sem og innlenda gesti.“

Evrópskur fiskréttur á jólaborðiðKokkarnir á veitingastaðnum Höfninni mæla með hægelduðum þorski um jólin:

Haraldur guðmundsson skrifar:[email protected]

»kokkarnir og feðgarnir Brynjar eymundsson og Logi Brynjarsson.

»„Þegar við fengum húsnæðið afhent þá var það hitalaus gamall beitningarskúr og engir gluggar voru framan á húsinu.“

Þessi réttur er algeng-ur jólamatur í suður-evr-ópu og er tilvalinn báðum megin við jólin.brynjar eymundsson, matreiðslumeistari.


22

L A X V E I Ð I

en aðrir sáralítið. Einnig að minnka heildarveiðihlutfallið í ánni og skilja meira eftir til hrygningar. Ef aðeins einstaka menn ná kvóta leiðir kvóta-setningin ekki til lækkunar veiðihlutfalls. Því hafði lækk-un kvóta úr 12 löxum á dag í 8 (oftast var talað um lækkun úr 6 í 4 en þá var miðað við hálfsdagsleyfi) lítil áhrif. Við lækkun úr 8 í 6 laxa á dag fór kvótinn að verða til þess að meira varð eftir í lok veiði-tíma. Áhrif þess voru metin að um 160 fleiri laxar hafi orðið eftir í lok veiðitíma heldur en að óbreyttu. Að kvóti fari niður í 4 laxa á dag á því að hafa enn frekari áhrif. Stangarfjöldinn (sóknin) er annað mál. Fjórar stangir með 1 lax kvóta ættu að gefa svipaða niðurstöðu og ein stöng með 4 laxa kvóta. Fleiri veiðistjórnunaraðferðir geta komið til greina, s.s. að stytta veiðitíma, friða svæði eða að veiða og sleppa.”

Sjaldan eða aldrei sótt um leyfi til að fækka stöngum- Í Elliðaárskýrslunni kemur

fram að þumalfingurreglan við setningu laga um lax- og silungsveiði á sínum tíma hafi verið sú að veiðin væri um 1 lax á stöng á dag. Væri þá hægt að fjölga stöngum þar sem veiðin er mun meiri og væri ráðlegt að fækka þeim þar sem veiðin er minni? Að því gefnu að veiðifélög væru sammála slíku og nýtingará-ætlanir fengjust samþykktar?

„Á sínum tíma var þetta viðmiðun, 1 lax á stöng/dag og hugsuð til þess að tak-marka afla og tryggja við-komu stofnanna. Þegar afli jókst var tilhneiging til að sótt væri um fjölgun stanga. Það þurfti að bera undir Veiði-málanefnd. Hins vegar hafa veiðiréttarhafar sjaldan eða aldrei sótt um fækkun stanga. Og því má segja að það sé brotalöm í kerfinu að stund-um þyrfti að draga úr sókn þegar stofnar eru í lægð. Því hafa menn brugðist við með öðrum hætti, svo sem kvóta-setningu og sleppingum á veiddum laxi. Í lögum um lax- og silungsveiði frá 2006 er gert ráð fyrir því að veiði-

félög geri nýtingaráætlanir og að markmið þeirra sé að tryggja sjálfbæra nýtingu stofnanna. Þar er ábyrgðin því sett í hendur veiðifélag-anna sjálfra þótt lögin geri ráð fyrir því að nýtingaráætl-anir þurfi samþykki Matvæla-stofnunar eftir umsögn Veiði-málastofnunar.”

Breytt fæðuskilyrði í hafinu gætu skýrt fækkun stórlaxa- Fram kemur að svo virðist sem að samband smálaxa- og stórlaxagangna raskist eftir 1983. Eru einhverjar nýjar kenningar um ástæður þess? Ég heyrði nýlega kenningu um það hjá áhugamanni um laxveiði að laxinn leiti fyrr í árnar vegna meintrar laxa-lúsaplágu í hafinu. Hann þoli einfaldlega ekki við í tvö ár í sjó. Hver er skoðun ykkar á þessu?

„Það er staðreynd að breytingar urðu á þessu hlut-falli í kringum 1983-1985 og það víða um Atlantshaf. Ef þetta væri eingöngu veiðum uppi í ánum að kenna (hærra veiðihlutfall á stórlaxi) hefði

það varla gerst svo víða á sama tíma. Helst hafa menn beint augum að breyttum fæðuskilyrðum í hafi og þá að smálax og stórlax haldi sig á mismunandi beitarsvæðum. Rannsóknir hafa fremur stutt þá tilgátu að hækkuð dánar-tala á öðru ári í sjó tengist fæðuframboði á beitarslóðum stórlaxins. Aukin laxalús í tengslum við fiskeldi er talin hafa áhrif á aukin afföll gönguseiða þegar þau eru að halda til hafs. Það ætti þá að ganga jafnt yfir gönguseiði verðandi smálax og verðandi stórlax.”

- Sjást einhver merki ár-angurs af netaupptöku í sjó í áföngum í veiðitölum/rann-sóknum ykkar?

„Áhrif netaupptöku hafa verið metin, sérstaklega í þverám Hvítár í Borgarfirði. Þar kom fram að um 30% þess fisks sem annars hefði verið veiddur í net skilaði sér á öngul laxveiðimanna. Því hefur netaupptaka í sjó stað-bundin áhrif í ám landsins.”

Texti: Eiríkur St. Eiríksson.

F O R N U B Ú Ð I R 1 , P Ó S T H Ó L F / P . O . B O X 4 7 0 , I S - 2 2 2 H A F N A R F J Ö R Ð U R , I C E L A N D S Í M I / T E L : 3 5 4 - 5 5 5 - 6 6 7 7 F A X : 3 5 4 - 5 5 5 - 6 6 7 8 G S M / M O B I L E : 8 9 4 - 4 5 3 2 , 8 9 8 - 2 4 0 7

K E N N I T A L A / R E G N U M B E R : 5 4 0 8 9 6 - 2 2 4 9 V S K . N Ú M E R / V A T . N U M B E R : 5 3 5 4 9

B A N K I / B A N K : Í S L A N D S B A N K I 5 4 5 - 2 6 - 2 2 4 9

Fornubúðir 3 Hafnarfjörður Sími 555 6677 Fax 555 6678

www.samey.is · sími: 510 5200 www.tskoli.is

Útvegs-rekstrarfræðiNámið er 46 einingar (92 ECTS) og unnið í samstarfi við Háskólann í Reykjavík. Sömu námskröfur eru gerðar og á háskólastigi en boðið er upp á sveigjanleika í skipulagningu og skilum á verkefnum.

Námið er dreifnám, þ.e. blanda af fjarnámi og staðlotum. Einn áfangi er kenndur í einu og lýkur með prófi/verkefni áður en kennsla í næsta áfanga hefst.

Skráning og nánari upplýsingar: Sími 514 9601www.tskoli.is/endurmenntunarskolinn | [email protected]

Tveggja ára nám á háskólastigi

Hvalur ehf.

MÁLMEY

Fyrir fjóra

n 600 gr þorskurn 500 ml vatnn 50 gr saltn 35 gr sykurn 100 gr smjör

aðferð:vatnið, saltið og sykurinn er hrært saman þar til leysist upp, þorskurinn er lagður í og látinn liggja í 20 mín, skolaður og settur í nestispoka („zipp-poka“) ásamt smjöri. lagt í 60°c heitt vatn í 10 min.

sósan:n 1 stk blaðlaukurn 500 ml mjólkn 1 bökunar kartöfla

aðferð:Blaðlaukur er skorinn í bita, skolaður mjög vel og lagður í mjólkina og soðinn í u.þ.b. 5 mín. síðan fært yfir í matvinnsluvél og unnið þar til fínt og svo sigtað. Kartaflan er skræld og skorin í litla bita og soðin þar til mjúk, tekin í gegnum sigti og bætt í blaðlauksmjólkina. Þeytt þar til fínt og smakkað til með salti. sósan er sett á rjómasprautubrúsa og gasi er bætt í, hrist-ist mjög vel.

Rótargrænmeti:n 1 stk stór gulrót

n ½ stór rófan 100 gr smjörn 25 gr dill

aðferð:gulrótin og rófan skrældar og settar í mat-vinnsluvél. unnið þar til vel hakkað. sett í sjóðandi vatn og soðið í um 2 mín. sigtað og bætt við smjöri, salti og fínt skornu dilli.

sýrður laukur:n 6 stk skarlottulaukurn 20 ml sherrý edikn 30 ml vatnn 10 gr sykur

aðferð:edik, vatn og sykur er hitað til að leysa upp sykur, síðan kælt. skarlottulaukurinn er skrældur og skorinn í þunnar sneiðar og settur í ediklöginn.

Kryddjurtarolía:n 200 ml sólblómaolían 100 gr dilln ½ tsk salt

aðferð:allt sett í matvinnsluvél og unnið á háum hraða þar til olían byrjar að hitna (40-50°c) sigtað og kælt.

Kartöfluflögur:n 1stk bökunarkartafla

aðferð:Kartaflan er skræld og skorin mjög þunnt (gott er að nota mandolín) sett í skál og kalt vatn látið renna á þar til vatnið er orðið tært, þerrað og djúpsteikt á 130°C. Þegar flögurnar hætta að „steikjast“ í

pottinum er tími til kominn að veiða þær upp, leggja á pappír og salta.

annað:n 1 pakki söln 1 pakki karsi

aðferð:sölin eru látin standa á þurrum og heitum stað þar til alveg stökk, og síðan hökkuð niður í duft (gott er að nota kaffikvörn). stráð á þorskinn. Karsinn er skiptur af spírum og stráð yfir fiskinn.

Hægeldaður þorskur með blaðlauks-kartöflusósu



Það er ekki spurning að það er mjög ólíkt að vera sjó-mannskona eða kona manns

sem vinnur í landi. Sjómannskonan þarf að vera miklu sjálfstæðari, sem eiginkona. Það er ekkert rellað í manninum um að laga þetta og hitt eða redda einhverju, þegar hann er úti á sjó, sækja krakkana í skólann eða í íþróttahúsið. Það verður mað-ur að gera sjálf. Ég held líka að sjó-mannskonan þurfi að bera ábyrgð á miklu fleiru en konur sem eiga menn í landi, bæði í fjármálum og öðru daglegu lífi.

Það er gífurlegur munur. Það er bara eins og að eiga kærasta að eiga sjómann að eiginmanni, allt annað en að eiga mann sem vinnur í landi,“ segir Arndís María Kjartansdóttir, sjómannskona í Vestmannaeyjum.

„Sjómannskonan þarf að sinna öllu því sem lýtur að námi barnanna,

þátttöku þeirra í íþróttum og öllu öðru daglegu lífi. Að hafa makann á sjó eða í landi er bara tvennt ólíkt. Sjómaðurinn missir líka af ótrúlega miklu í uppeldi barnanna sinna. Þeir eiga erfiðara með að fylgjast með því hvernig börnunum gengur í skólanum. Svipað á við um íþrótt-irnar og fleira. Ég hafði reyndar ekki gert mér neina grein fyrir því hvernig það væri að vera sjómanns-kona, þegar ég náði mér í einn slík-an. Þekkti ekkert til þeirrar tilveru og var bara hent út í djúpu laugina. Maðurinn minn heitir Ómar Steins-son og er stýrimaður á Huginn VE, sem er vinnsluskip. Við eigum þrjú börn sem eru öll á skólaaldri. Regl-an er sú að þeir eru á sjó í mánuð og mánuð í landi, en það getur riðlast töluvert og útiveran hefur farið upp í sex vikur. Það var mikill munur þegar því skipulagi var komið á því þá gat maður loksins farið að skipu-leggja hlutina aðeins, eins og sum-arfrí,“ segir Arndís.

En er þá ekki gott að fá karlinn í land?

„Það er ekki róið á jólum á Hugin, en annað eins og páskar er ekkert heilagt. Það fer bara eftir því hvern-ig stendur á. Þeir eru ófáir páskarnir sem ég hef verið ein með börnin og aðrir hátíðisdagar. En þessu fylgja líka margir kostir. Annars væri mað-ur ekkert í þessu. Það er alltaf eins og maður sé nýgiftur, þegar mað-urinn er í landi. Maður fæst meira við leiðinlegu hlutina sjálfur þegar maðurinn er úti á sjó, og nýtur fyrir vikið betur tilverunnar þegar hann er í landi. Það er svo einkennilegt við menn sem vinna í landi að þeir eru örugglega ekkert meira heima. Þeir eru í vinnu allan daginn og svo kannski einhverjum félagsstörfum á kvöldin og um helgar. Þegar sjó-menn eru í landi eru þeir rosa mikið heima, eru miklir fjölskyldumenn. Þeir eru almennt minna í félags-störfum en landkrabbarnir. Þær segja það stundum við mig konur,

sem eiga menn í landi að minn mað-ur sé meira heima en þeirra menn.

Ég er frekar sjálfstæð svo þetta hentar mér mjög vel og svo er ég auðvitað orðin vön þessum búskap. Þetta var svolítið erfitt fyrst en mér finnst það eiginlega óhugsandi að breyta þessu. Það er meira gaman að lifa þegar hann er heima. Við höfum betri mat og gerum okkur dagamun, gerum fullt af skemmtilegum hlut-um. Þetta mikið eins og frí, þegar hann kemur heim, en auðvitað sinn-ir hann þá mörgu af því, sem ég sinni

ein þegar hann er úti á sjó. Á móti má segja að helgarnar séu dálítið dauf-legar þegar kallinn er úti á sjó. Ég hef verið ein með börnunum okkar í fimm helgar í röð og þá er ekki laust við að ég sé farin að sakna hans dá-lítið mikið. Við sjómannskonurnar höfum líka félagsskap hver af ann-arri, erum í saumaklúbb og hitt-umst mikið. Þegar karlarnir koma heim hittumst við reyndar minna. Þá verður rútínan önnur. En svo er áhöfnin á Hugin mjög samheld-in og í landi koma menn saman og skemmta sér með konunum og svo eru börnin líka höfð með á stund-um. Þetta er svolítið köflótt líf, en það er skemmtilegt,“ segir Arndís.

Vopnafjarðarhöfn

��

8 JANÚAR 2012 ÚTVEGSBLAÐIÐ

Gjörbreytt kerfi eða lítið breytt?Fyrirhugaðar breytingar á stjórn fiskveiða eru boðaðar:

SVANFRÍÐUR JÓNASDÓTTIR BÆJARSTJÓRI Í DALVÍKURBYGGÐ:

» 1. Hvaða breytingar er þarfast að gera á núverandi kerfi?,,Sáttanefndin” komst að þeirri niðurstöðu að mikilvægast væri að:1. að í stjórnarskrá verði sett ótvírætt ákvæði um eignarhald þjóðarinnar á fiskveiðiauð-lindinni.2. að gerðir verði tímabundnir samningar um nýtingu aflaheimilda 3. að greitt verði fyrir nýtingarréttinn Við þær breytingar sem nú er unnið að er því mikilvægt að eignarhald þjóðarinnar verði skýrt um leið og reynt verður að tryggja enn frekar atvinnuöryggi þeirra sem starfa í grein-inni. Það gerist m.a. með tímabundnum samn-ingum, eins og þekkt er við nýtingu annarra auðlinda okkar.

Við breytingar á lögunum um stjórn fisk-veiða er mikilvægt að horfa til þess hvaða lög og reglur gilda almennt um auðlindir okkar, og um hvað í þeirri stefnu virðist ríkja almenn sátt. Það er áríðandi að hjá þjóð sem er jafn háð skynsamlegri nýtingu auðlinda, verði þróuð samræmd auðlindapólitík og breytingar á lögunum um stjórn fiskveiða ættu að taka mið af því. Í þeim lögum og reglum sem þegar hafa verið sett um auðlindir, og í ýmsum papp-

írum sem unnir hafa verið fyrir stjór-nvöld, eru bæði svör og lausnir sem hægt er að nýta við úrlausn ýmissa deilumála s.s. varðandi úthlutun nýtingarréttar, gjaldtöku, viðskipti með hráefni o.fl.

» 2. Á að taka tillit til byggðarsjón-armiða og atvinnusjónarmiða í breyttum lögum?Sjávarútvegsstaðirnir byggðust upp vegna nálægðar við miðin og hafa síðan þróast í sam-spili utanaðkomandi aðstæðna, stjórnvalds-aðgerða, síbreytilegrar tækni og þekkingar og frumkvæðis heimamanna. Atvinnusjónarmið í umgjörð sjávarútvegsins þurfa að byggja á skilningi á því að styrkur greinarinnar byggir m.a. á þeirri fjölbreytni og sveigjanleika sem hún býr yfir, og að eins og annar atvinnu-rekstur byggir framþróun sjávarútvegs á mannauði, samgöngum og aðgangi að fjár-magni. Löggjöfin þarf að taka tillit til þessa. Þá munu bæði öflugir einstaklingar og fyrir-tæki sjá ný tækifæri.

» 3.Hversu stóran hluta kvóta er eðlilegt að nota til potta, eða jöfnunaraðgerða?Hvaða skilyrði eru fyrir aðgangi að pottum? Hverju eiga jöfnunaraðgerðir að skila? Áður en það liggur fyrir er erfitt að svara þessari spurn-ingu. Stærð potta og/eða umfang jöfnunarað-

gerða ræðst m.a. af viðhorfum til þess hver arðsemiskrafa til greinarinnar á að vera og hvaða skilyrði eru fyrir aðgangi að pottum. Ég skynja vaxandi þunga með þeirri skoðun að ef það eigi að vera til pottur þá eigi það að vera uppboðspottur. Og þá í leiðinni vaxandi andúð á beinum pólitískum afskipt-um þar sem forsendum og leikreglum

er látlaust breytt eins og í byggðakvótanum. Þar sem sjávarútvegur er ein af meginstoðum efnahagslífsins þarf bæði að vanda sig og rök-styðja vel eigi að nota greinina til handstýrðra byggðaaðgerða. Þá þarf að vera ljóst að ef nota á sjávarútveginn sem byggðaaðgerð sé það fullkannað að önnur úrræði séu ekki líklegri til að skila framtíðarstörfum á viðkomandi stað.

» 4. Er nauðsyn að þingið ljúki breytingum á þessu vorþingi þannig að ný lög taki gildi fyrir nýtt fiskveiðiár, 1. september í haust?Því fyrr sem lagaumgjörð útvegsins skýrist, því betra. Atvinnugrein sem er einn af burðar-ásunum í efnahagsstarfsemi, ekki bara heilu byggðarlaganna heldur landsins alls, þarf um-gjörð sem veitir eins mikið atvinnuöryggi og er í boði fyrir grein sem byggir á lifandi auð-lind og keppir með afurðir á dýrum mörkuðum erlendis. Pólitísk inngrip og afskipti eiga að vera í lágmarki. Hluti af þeim stöðugleika sem þarf er að eignarhaldið sé skýrt, nýtingar-

samningar sanngjarnir og að þjóðin skynji mikilvægi þess að arðsemi auðlindarinnar sé góð, enda sé hún sýnileg.

Atvinnuöryggi þúsunda einstaklinga og fjölskyldna er í húfi að vel takist til.

» 5. Annað?Veiðiheimildir (kvóti) eru gæði sem kosta og margir hafa aflað sér með ærnum tilkostn-aði. Eftir þorskniðurskurðinn 2007 kom sú staða upp hjá mörgum, ekki síst einyrkjum og minni útgerðum, að ef halda átti áfram varð að kaupa viðbótarveiðiheimildir til að gera út-gerðina rekstrarhæfari til framtíðar litið. Sum-ir tóku þann kost að selja og hætta. Á þessum tíma voru ódýr erlend lán í boði. Svo kom 2008 með gengishruni og síðan bankahruni. Þessar útgerðir eru engan veginn búnar að ná jafn-vægi, margar hafa misst skip og/eða eru í miklum vanda. Og eðlilega finnst ýmsum það fjandsamleg ákvörðun að taka síðan enn af þeim sem eru atvinnumenn í greininni til að búa til tómstundir með ,,gjafakvóta“ handa þeim sem hafa að jafnaði atvinnu af öðru.

Hinsvegar hefur greinin, eins og oft áður, sýnt mikinn sveigjanleika og ég dáist að þeirri útsjónarsemi sem fiskvinnslan hér á Dalvík hefur t.d. sýnt við að halda uppi atvinnu und-anfarin ár, þrátt fyrir kvótaniðurskurð, lítið hráefni á mörkuðum og oft á tímum mjög há verð.

Útvegsblaðið leitaði til fólks, sem tengist sjávarútvegi, og lagði fyrir það spurningar. Svörin gefa mynd af því sem hugsað er hér og þar í greininni.

Við skorum á nýjan sjávarútvegsráðherra að vanda til verka þegar hann leggur fram frumvarp um breytingar á lögum um stjórn fiskveiða. Allra hagur er að eyða óvissu um framtíðina. Áfram Ísland.

Langanesbyggð

Sjómannafélag Eyjafjarðar

Snæfellsbær

Bolungavíkur kaupstaður

Viðskiptahúsið kynnir frystitogarann Frosta ÞH-229. Frosti var smíðaður í Gdansk, Póllandi árið 1990. Upphaflega var Frosti smíðaður sem ísfiskiskip árið 1990 en honum var breytt í frystitogara árið 1996. Einnig var sett ný brú á skipið árið 2000 auk þess sem íbúðir voru stækkaðar meðal annarra endurbóta. Aðalvél skipsins er Sulzer Cegielski, 1740 hestöfl, 705kW.Stærðir skipsins eru ML: 39,3m BR: 9,4m.

Viðskiptahúsið kynnir dragnótabátinn Sæberg. Sæberg var smíðaður í Romsdal, Noregi árið 1966. Aðalvél skipsins er Grenaa, 750 hestöfl, 552kW. Stærðir skipsins eru ML: 31,1m BR: 6,5m.

Viðskiptahúsið kynnir drágnótabátinn Guðbjörgu Kristínu SH-165. Guðbjörg Kristín var smíðuð í Hafnarfirði árið 1899. Aðalvél bátsins er Iveco, 320 hestöfl, 187kW. Stærðir bátsins eru ML: 9,45m, BR: 3,4m.

Viðskiptahúsið kynnir handfærabátinn Íshildi SH-160. Íshildur var smíðuð í Hafnarfirði árið 1993. Aðalvél bátsins er Cummins, 254 hestöfl, 187kW. Stærðir bátsins eru ML: 8,59m BR: 2,5m.

Frosti ÞH-229

Guðbjörg Kristín SH-165

Íshildur SH-160

Sæberg HF-224

Flugaldan ST-54

Viðskiptahúsið kynnir línu- og netabátinn Flugaldan ST-54. Flugaldan ST-54 var smíðaður í Hafnarfirði árið 2007. Aðalvél bátsins er Yanmar, 368kW. Stærðir bátsins eru ML: 12,35mBR: 3,72m. Skipti á minni bát.

Ási ÞH-3

Viðskiptahúsið kynnir fjölveiðiskipið Ása ÞH-3. Ási ÞH-3 var smíðaður á Akureyri árið 1975. Aðalvél bátsins bátsins er Volvo Penta, 300 hestöfl, 280kW. Stærðir bátsins eru ML: 17,47m BR: 4,3m

Viðskiptahúsið kynnir dragnóta- og netabátinn Sævar KE-15. Sævar KE-15 var smíðaður í Hafnarfirði árið 1985.Aðalvél bátsins er Volvo Penta 238 hestöfl, 175kW. Stærðir bátsins eru ML: 14,9m, BR: 3,83m. Skipti á minni bát.

Sævar KE-15

Óskum eftir Erum með kaupanda af �skvinnsluhúsnæði í Hafnar�rði

Erum með kaupendur af 10-20 tonna netabát

Erum með kaupanda af a�ahlutdeildum

Erum með leigjendur af a�amarki

Erum með leigjanda af a�amarksbát með a�amarki

Erum með leigjanda af krókaa�amarksbát með króka-

a�amarki

Upplýsingar gefur Jóhann Ólafsson í 863-6323

eða [email protected]

www.vidskiptahusid.is - sími 566 8800

Cyan 0% Magenta 16% Yellow 100% Black 0%




Örninn gK 203 eHf

voPnafjarðarHrePPur

dalvíKurbyggð-HafnarsjÓður

sjÓmannafélag Ólafsfjarðar

seyðisfjarðarHÖfn

frostfisKur eHf

samstaða

HafnarsjÓður ÞorláKsHafnar

loðnuvinnslan fásKrúðsfirði

fisKmarKaður ÞÓrsHafnar

sjÓmannafélag eyjafjarðar

HafnarfjarðarHÖfn

samtÖK dragnÓtamanna

sjÓmanna-og vélstjÓrafélag grindavíKur

fisKverKunin valafell

fisKvinnslan íslandssaga Hf

sKiPavÖrur

sKagafjÖrður

fisKmarKaður suðurnesja

sjávariðjan

fisKmarKaður ÞÓrsHafnar

HraðfrystiHúsið-gunnvÖr

»arndís María kjartansdóttir segir líf sjómannskonunnar skemmtilegt.

Eins og að eiga kærastaarndís maría Kjartansdóttir sjómannskona úr Vestmannaeyjum er sátt við lífið og tilveruna:

sjómannskonan þarf að sinna öllu því sem lýtur að námi barnanna, þátt-töku þeirra í íþróttum og öllu öðru daglegu lífi.arndís maría Kjartansdóttir, sjómannskona.



Oddi fyrir þig, þegar hentar, eins og þér hentar.

Oddi – umhverfisvottuð prentsmiðja. Höfðabakka 7, 110 Reykjavík, sími 515 5000, www.oddi.is

Oddi og Plastprent munu sameinast undir merki

Odda um áramót. Oddi er öflugt íslenskt umbúða- og

prentfyrirtæki sem býður upp á eitt breiðasta vöruval

í umbúðum og prentun á Íslandi.

Við óskum viðskiptavinum okkar og landsmönnum öllum gleðilegrar hátíðar

260x360 DBL - Útvegsblaðið.

JÓ

NS

SO

N &

LE

’MA

CK

S

•

jl.i

s

•

SÍA

Tryggingamiðstöðin Síðumúla 24 Sími 515 2000 [email protected] afhverju.tm.is

TM sendir þér og þínum bestu óskir um gleðileg jól og farsæld á komandi ári

Útvegsblaðið 11. tbl 2012

Documents

Transcript of Útvegsblaðið 11. tbl 2012