1

សាកលវិ�ទ្យា�ល�យភូ�មិ ន្ទ�ន្ទ�តិ សាស្� ន្ទ ងវិ �ទ្យា�សាស្�សេស្ដ្ឋ�ក ច្ច�Royal University of Law and Economics

បទ្យាបង្ហា� ញការពារសារណាបញ្ច�ប#ការស្ ក$ប�ធាន្ទបទ្យា

“ និនិនិនិនិនិនិនិនិនិ បញ្ហា� ប�ឈមិរបស្#ស្ហគ្�ស្ធុ+ន្ទតិ�ច្ចន្ទ ងមិធុ,មិសេ-

កមិ.+ជាក0+ងស្មាហរណកមិ3អាសា5 ន្ទឆ្នាំ0 7២០១៥”

ធ្វើ���បទបង្ហា� ញធ្វើយនិ ស្សិ� ត៖ សេ< ឡាយហ>រ

សាស្សិ�ចារ្យ�ណែ�នាំ�៖ បណ? តិ ង្ហា@ ន្ទ# ស្5+ន្ទសេដ្ឋតិ

និនិនិនិនិនិ និនិនិនិនិនិ និនិនិថ្�ទ្យា�៣១ខែDស្�ហាឆ្នាំ0 7២០១៣

2

មាតិ កា

១. សេស្ច្ចកF�សេGF�មិ

២. រHលIកទ្យា�ស្F�ពាក#ព័�ន្ទKន្ទIងប�ធាន្ទបទ្យា

៣. តិ7បន្ទ#សេស្ដ្ឋ�ក ច្ច�អាសា5 ន្ទ ន្ទ ងSMEsសេ-ប�សេទ្យាស្កមិ.+ជា

៤. លទ្យាKGលនៃន្ទការស្�វិជ្�វិ

៥. សេស្ច្ចកF�ស្ន្ទ0 ដ្ឋា� ន្ទ

៦. ការGFល#អន្ទ+សាស្ន្ទR

3

១. សេស្ច្ចកF�សេGF�មិ• ល7នាំ7 ន្ទ ងច្ច7ណ� លបញ្ហា�

• ច្ច7សេណាទ្យាបញ្ហា�

• ទ្យា7ហ7 ន្ទ ងខែដ្ឋន្ទក7ណតិ#

• វិ �ធុ�សាស្�នៃន្ទការស្�វិជ្�វិ

២. រHលIកទ្យា�ស្F�ពាក#ព័�ន្ទKន្ទIងប�ធាន្ទបទ្យា និនិនិនិនិនិនិនិន្ទ យមិន្ទ�យស្ហគ្�ស្ធុ+ន្ទតិ�ច្ចន្ទ ងមិធុ,មិ(SMEs)

• ស្ហគ្រាUស្ធុ +ុន្ទតិ�ច្ច គ្Xជាស្ហគ្រាUស្ខែដ្ឋលមាន្ទន្ទ សេYជ្ តិច្ចសេនាំZ [ ព័�១០សេ\៥០នាំក# ឬមាន្ទតិនៃមិZគ្រាទ្យាព័,នៃន្ទអាជ្�វិកមិ3ច្ចសេនាំZ [ព័� ៥០.០០០ ដ្ឋ+ល្លាZ អាសេមិរ �ក សេ\ ២៥០.០០០ដ្ឋ+ល្លាZ អាសេមិរ �ក (អន្ទ+គ្ណ_កមា3 ធុ ការស្ហគ្រាUស្ធុ+ន្ទតិ�ច្ច ន្ទ ងមិធុ,មិ ២០០៥,

២០)។

• ស្ហគ្រាUស្ធុ+ន្ទមិធុ,មិ គ្Xជាស្ហគ្រាUស្ខែដ្ឋលមាន្ទន្ទ សេYជ្ តិច្ចសេនាំZ [ព័�៥១ សេ\១០០នាំក# ឬមាន្ទតិនៃមិZគ្រាទ្យាព័,នៃន្ទអាជ្�វិកមិ3 ច្ចសេនាំZ [ព័� ២៥០.០០០ដ្ឋ+ល្លាZ អាសេមិរ �ក សេ\៥០០.០០០ដ្ឋ+ល្លាZ អាសេមិរ �ក (អន្ទ+គ្ណ_កមា3 ធុ ការស្ហគ្រាUស្ធុ+ន្ទតិ�ច្ច ន្ទ ងមិធុ,មិ ២០០៥,

២០) ។

• SMEs ស្7សេaសេល�ស្ហគ្រាUស្ខែដ្ឋលមាន្ទប+គ្bល កច្ចសេនាំZ [ព័� ១០សេ\ ១០០នាំក# ឬមាន្ទតិនៃមិZគ្រាទ្យាព័,នៃន្ទអាជ្�វិកមិ3ច្ចសេនាំZ [ព័� ៥០.០០០ សេ\ ៥០០.០០០ ដ្ឋ+ល្លាZ អាសេមិរ �ក។4

២. រHលIកទ្យា�ស្F�ពាក#ព័�ន្ទKន្ទIងប�ធាន្ទបទ្យា(តិ)ការសេធុc�ស្មាហរណកមិ3សេស្ដ្ឋ�ក ច្ច�

5

ស្មាហរណកមិ3សេស្ដ្ឋ�ក ច្ច�

មាន្ទការប�ក>តិប�ខែជ្ងខ្លាំZ 7ងសេល�ទ្យា�G$រ

គ្+ណវិ�បតិF

• បាតិ#បង#ច្ច7ណ� លជាតិ • ព័ បាកប�ក>តិប�ខែជ្ង

គ្+ណស្មិfតិF

• ថ្�ធាZ ក#ច្ច+[• គ្+ណភាព័សេក�ន្ទសេh�ង• ជ្មិ�ស្នៃន្ទជ្�វិ �តិ

តិមិ�វិការក0+ងការព័ង�ងស្មិតិiភាព័ប�ក>តិប�ខែជ្ង

៣. តិ7បន្ទ#សេស្ដ្ឋ�ក ច្ច�អាសា5 ន្ទ ន្ទ ងSMEsសេ-គ្រាបសេទ្យាស្កមិ.+ជា

6

ឆន្ទ�_ក0+ងការប�កាZ យអាសា5 ន្ទកាZ យជាស្ហគ្មិន្ទRខែតិមិ>យ

ស្ហគ្មិន្ទRស្ន្ទF ស្+Dន្ទសេYបាយអាសា5 ន្ទ

ស្ហគ្មិន្ទRសេស្ដ្ឋ�ក ច្ច�អាសា5 ន្ទ

ស្ហគ្មិន្ទRវិបfធុមិkអាសា5 ន្ទ

សេUលការណR តិ7បន្ទ#ពាណ ជ្lកមិ3សេស្រ mអាសា5 ន្ទ(AFTA)

តារាងអន្ទ+គ្�ព័ន្ទKគ្យរ >មិ(CEPT)

តិ7បន្ទ#សេស្ដ្ឋ�ក ច្ច�អាសា5 ន្ទ

៣. តិ7បន្ទ#សេស្ដ្ឋ�ក ច្ច�អាសា5 ន្ទ ន្ទ ងSMEsសេ-គ្រាបសេទ្យាស្កមិ.+ជា (តិ)

7

SMEsសេ-ប�សេទ្យាស្កមិ.+ជា

• អន្ទ+សេល្លាមិតាមិស្Fង#ដ្ឋាISO ៖ ១៥%

• និ និប�ប�ស្#មា@ ស្+�ន្ទឬបរ �កាq ថ្3�៖៧៤.៧៤%

• និនិអភូ វិឌ្ឍtន្ទRគ្�ងមា@ ស្+�ន្ទខែដ្ឋលមាន្ទស្�ប#៖៩០.៩%

• បញ្ចl�លគ្7ន្ទ តិថ្3�ៗក0+ងGល តិកមិ3៖ ៧៧.៧៧%

• និ និប�ប�ស្#មា@ ស្+�ន្ទឬបរ �កាq ថ្3�៖៧៤.៧៤%

• និនិអភូ វិឌ្ឍtន្ទRគ្�ងមា@ ស្+�ន្ទខែដ្ឋលមាន្ទស្�ប#៖៩០.៩%

• បញ្ចl�លគ្7ន្ទ តិថ្3�ៗក0+ងGល តិកមិ3៖ ៧៧.៧៧%

កមិ�តិន្ទវិកមិ3D.ស្#

៤. លទ្យាKGលនៃន្ទការស្�វិជ្�វិ

8

បញ្ហា� ប�ឈមិស្7ខ្លាំន្ទ#ៗទាំ7ង១០ខែដ្ឋលSMEsសេ-កមិ.+ជាជ្>បប�ទ្យា[

១. ភាព័មិ ន្ទគ្រាគ្ប# គ្រាUន្ទ#នៃន្ទច្ច7ន្ទ>ន្ទប+គ្bល ក ន្ទ ង/ឬ ប+គ្bល ក មិ ន្ទបាន្ទបណF+ [ បណាF ល ស្គ្រាមាប# ការ ព័គ្រាង�ក ទ្យា�G$រ

២. ការGbតិ#Gbង# ទ្យា7ន្ទ ញដ្ឋល# អតិ ថ្ ជ្ន្ទ ក0+ង កគ្រាមិ តិ នៃថ្Z គ្រាបក>តិ គ្រាបខែជ្ង

៣. កងc[ស្មិតិiភាព័ ក0+ង ការ ព័គ្រាង�កGល តិកមិ3

៤. កងc[ខ្លាំតិសេដ្ឋ�មិ ទ្យា+ន្ទ សេដ្ឋ�មិf� សេធុc� ហ រញ្ចxបfទាំន្ទ ដ្ឋល# គ្សេគ្រាមាង ធុ+រក ច្ច� ថ្3�

៥. បសេងy�តិន្ទ ងខែថ្រក$ ជ្7សេន្ទz ទ្យា+កច្ច តិF របស្# នៃដ្ឋគ្� ពាណ ជ្lកមិ3

៤. លទ្យាKGលនៃន្ទការស្�វិជ្�វិ(តិ)

9

៦. ភាព័មិ ន្ទអាច្ចទ្យា+កច្ច តិFបាន្ទនៃន្ទទ្យា ន្ទ0ន្ទ�យទ្យា�G$រ: នៃថ្Zសេដ្ឋ�មិ នៃថ្Zលក#ច្ច7ខែណកទ្យា�G$រ

៧. ព័�តិkមាន្ទ ស្គ្រាមាប# សេធុc�ការវិ �ភាគ្ អ7ព័�ទ្យា�G$រ ឬនៃដ្ឋ គ្� ពាណ ជ្lកមិ3សេ-មាន្ទកគ្រាមិ តិ

៨. កងc[សេព័លសេវិល្លាគ្រាគ្ប#គ្រាគ្ង សេដ្ឋ�មិf� ក7ណតិ# ឱកាស្ ធុ+រក ច្ច� ថ្3�

៩.U3 ន្ទស្មិតិiភាព័ ក0+ង ខែស្cង រក ន្ទ ងទាំក#ទ្យាងនៃដ្ឋ គ្� ពាណ ជ្lកមិ3ខែដ្ឋលមាន្ទស្កាF ន្ទ+ព័ល

១០.GFល# ជ្7ន្ទ>យ បសេច្ច�ក សេទ្យាស្ ឬសេស្វាកមិ3 បនាំ� ប# ព័� លក# សេស្វាកមិ3រ >ច្ច

៤. លទ្យាKGលនៃន្ទការស្�វិជ្�វិ(តិ)

10

ការGFល#ជ្7ន្ទ>យ ន្ទ ងច្ច7ន្ទ>ន្ទSMEsខែដ្ឋលទ្យាទ្យា>លបាន្ទជ្7ន្ទ>យ

( ប�ភូព័_ERIA, 2009)

៤. លទ្យាKGលនៃន្ទការស្�វិជ្�វិ(តិ)

( ប�ភូព័_ERIA, 2009) 11

ប�ស្ ទ្យាKភាព័នៃន្ទជ្7ន្ទ>យ

គ្រាបសេភូទ្យាជ្7ន្ទ>យ ច្ច7ន្ទ>ន្ទអសេងyតិ មិធុ,មិ គ្7ល្លាតិគ្7រ � ច្ច7ណាតិ#ថ្នា0 ក#

ព័�តិkមាន្ទ ៨៤ ១.១៩ ០.៤៨ ១

ទ្យា7នាំក#ទ្យា7ន្ទងន្ទ ង បណាF ញ ធុ+រក ច្ច� ៨៨ ១.៣៩ ០.៦៩ ២

ការអភូ វិឌ្ឍtន្ទ ងខែច្ចករHខែលក បសេច្ច�កវិ �ទ្យា� ៥០ ១.៧៤ ០.៨៣ ៣

ការបណF+ [បណាF ល ២៤ ១.៧៥ ០.៧៤ ៤

ការសេធុc�ឲ្យ,គ្រាបសេស្�រសេh�ងន្ទ�វិ បរ �Yកាស្ វិ �ន្ទ សេYគ្ ៦៣ ១.៨៤ ០.៧០ ៥

ហ រញ្ចxបfទាំន្ទ ១៩ ១.៨៤ ១.០៧ ៦

ការគ្រាបIក$ន្ទ ងGFល# អន្ទ+សាស្ន្ទR ៣៩ ១.៨៧ ០.៧៣ ៧

៤. លទ្យាKGលនៃន្ទការស្�វិជ្�វិ(តិ)

12

គ្រាបសេភូទ្យាជ្7ន្ទ>យខែដ្ឋលមា� ស្#SMEsគ្រាតិ�វិការ៖

• ទ្យា7នាំក#ទ្យា7ន្ទងន្ទ ង បណាF ញ ធុ+រក ច្ច�

• ហ រញ្ចxបfទាំន្ទ

• ការ សេធុc�ឲ្យ, គ្រាបសេស្�រ សេh�ង ន្ទ�វិ បរ �Yកាស្ វិ �ន្ទ សេYគ្

៤. លទ្យាKGលនៃន្ទការស្�វិជ្�វិ(តិ)

13

លទ្យាKភាព័គ្រាបក>តិគ្រាបខែជ្ងនៃន្ទSMEsរបស្#គ្រាបសេទ្យាស្ជាស្មាជ្ កអាសា5 ន្ទ

(គ្រាបភូព័៖ World Economic Forum, 2013)

គ្រាបសេទ្យាស្ ច្ច7ណាតិ#ថ្នា0 ក#ក0+ងច្ច7សេណាមិ១៤៤គ្រាបសេទ្យាស្ ច្ច7ណាតិ#ថ្នា0 ក#ក0+ងតិ7បន្ទ#អាសា5 ន្ទ

ស្Iង�ប�រ m ២ ១មា@ សេhស្+� ២៥ ២គ្រាប5 �យសេណ ២៨ ៣នៃថ្ ៣៨ ៤

ឥណ?� សេណស្+� ៥០ ៥

ហc�ល�ព័�ន្ទ ៦៥ ៦សេវិ�តិណាមិ ៧៥ ៧

កមិ.+ជា ៨៥ ៨

៥. ស្ន្ទ0 ដ្ឋា� ន្ទ

14

• ក្នុ��ងធ្វើ�លបច្ចុ"�ប#និ�បញ្ហា� ប�ឈមស្សិ�ខានិ(ៗមានិច្ចុ�និ+និ១០

• ច្ចុ��� ច្ចុខា. �ង

− កគ្រាមិ តិ ន្ទវិកមិ3 D.ស្#

• ច្ចុ��� ច្ចុធ្វើ/0យ

− ដ្ឋ7សេណ� រ ការនៃន្ទGល តិកមិ3មិ ន្ទ អន្ទ+សេល្លា មិតាមិ បទ្យា ដ្ឋា� ន្ទ ស្Fង#ដ្ឋា អនាំមិ�យ អន្ទFរជាតិ

− ជ្7ន្ទ>យមាន្ទតិ ច្ច

− គ្រាបសេភូទ្យាជ្7ន្ទ>យខែដ្ឋល SMEsគ្រាតិ�វិការខ្លាំZ 7ងមាន្ទគ្រាបស្ ទ្យាKភាព័ទាំប

− កគ្រាមិ តិនៃន្ទ លទ្យាKភាព័ គ្រាបក>តិ គ្រាបខែជ្ងឈ0[ (Competitiveness) ទាំបជាងនៃដ្ឋគ្�គ្រាបក>តិគ្រាបខែជ្ងខ្លាំZ 7ង

៥. ស្ន្ទ0 ដ្ឋា� ន្ទ(តិ)

15

ឥទ2 �លអវិ5ជ្ជ7មានិនៃនិAFTAធ្វើល�SMEsធ្វើ9ក្នុម:�ជាក្នុ��ងឆ្នាំ� �២០១៥

− មិ ន្ទអាច្ចមាន្ទលទ្យាKភាព័នាំ7សេច្ចញសេ\សេគ្រា�គ្រាបសេទ្យាស្បាន្ទ

− ព័ បាកក0+ងការខែថ្រក$ទ្យា�G$រខែដ្ឋលមាន្ទគ្រាសាប#

− ច្ច7ណ� លជាតិ មាន្ទការធាZ ក#ច្ច+[

• ធ្វើ?�ម#�បធ្វើ@7Aស្សិបញ្ហា� ធ្វើនិB រ្យD ភិ បាលត្រូតHវិជ្ជ+យSMEs៖

− បសេងy�តិទ្យា7នាំក#ទ្យា7ន្ទងន្ទ ង បណាF ញ ធុ+រក ច្ច�

− សេដ្ឋា[គ្រាសាយបញ្ហា� ទាំក#ទ្យាងន្ទIងហ រញ្ចxបfទាំន្ទ

− ការ សេធុc�ឲ្យ, គ្រាបសេស្�រ សេh�ង ន្ទ�វិ បរ �Yកាស្ វិ �ន្ទ សេYគ្

៦. ការGFល#អន្ទ+សាស្ន្ទR

16

បញ្ហា� ហ រញ្ចxបfទាំន្ទ

• ច្ច7សេពា[រដ្ឋា� ភូ បាល

- ស្ហគ្�ស្កាន្ទ#ខែតិច្ច�ន្ទមាន្ទឋាន្ទ_GZ�វិការ(ស្�បច្ច�ប#)

- ស្Fង#ដ្ឋារបាយការណR ហ រញ្ចxវិតិi+- កមិ3វិ �ធុ�ធានាំរា�ប#រងសេល�ឥណទាំន្ទស្គ្រាមាប#មា� ស្#SMEs

• ច្ច7សេពា[មា� ស្#SMEs

- ខែគ្រាបកាZ យអាជ្�វិកមិ3របស្#DZ>ន្ទឲ្យ,កាZ យសេ\ជាស្ហគ្រាUស្GZ�វិការ

- សេរ�បច្ច7ខែGន្ទការធុ+រក ច្ច�ឲ្យ,បាន្ទច្ច�ស្#ល្លាស្#

- សេគ្រាប�គ្រាបាស្#ទ្យាគ្រាមិង#របាយការណR ហ រញ្ចxវិតិi+ស្Fង#ដ្ឋា

៦. ការGFល#អន្ទ+សាស្ន្ទR(តិ)

17

បណាF ញធុ+រក ច្ច�

• រ្យD ភិ បាលគួ+រ្យ៖

- ការបសេងy�តិគ្រាក �មិGFល#គ្រាបIក$ ខែច្ចកចាយព័�តិkមាន្ទ ស្គ្រាមិបស្គ្រាមិ�ល ន្ទ ងសេដ្ឋា[គ្រាសាយវិ�វាទ្យា

បរ �Yកាស្វិ�ន្ទ សេYគ្

- ព័�Yមិខែថ្រក$សេស្iរភាព័មា@ គ្រាក�សេស្ដ្ឋ�ក ច្ច�

- បសេងy�តិបរ �Yកាស្មិ�គ្រាក�សេស្ដ្ឋ�ក ច្ច�ខែដ្ឋលអ7សេណាយGល

18

ស្�មិអរគ្+ណ

ច្ច7សេពា[ការយកច្ច តិFទ្យា+កដ្ឋាក#សាF ប#