LỜI MỞ ĐẦU

Khi xã hội ngày càng phát triển, cuộc sống đô thị chật chội cùng với sự ô nhiễm

môi trường, ô nhiễm tiếng ồn, căng thẳng trong công việc làm cho con người tìm

đến những nơi không gian thoáng đãng, không khí trong lành ngày càng nhiều.

Có nhiều người tìm về những vùng núi non có những rừng cây xanh mát hay

những làng quê thanh bình. Ở Việt Nam với nhiều làng quê và những làng nghề

truyền thống đã thu hút được nhiều khách du lịch. Du lịch sinh thái làng quê

ngày càng trở nên phổ biến, không xa lạ gì với mọi người. Hội An là một trong

những điểm du lịch hấp dẫn của khu vực miền Trung và cả nước. trở thành đô thị

loại III năm 2006, đô thị văn hóa đầu tiên và điển hình toàn quốc. Ở dải đất miền

trung với nhiều di sản thế giới, trong đó phố cổ Hội An được UNESCO công

nhận là di sản thế giới, hàng năm đón rất nhiều du khách trong và ngoài nước đến

thăm. Nhưng du khách đến đây hầu hết không chỉ ghé thăm những gì nằm trong

lòng phố cổ mà còn tìm đến những làng nghề truyền thống ven phố cổ. Thành

phố Hội An tập trung hướng đến xây dựng Hội An - thành phố “sinh thái – văn

hóa - du lịch” và phấn đấu trở thành đô thị loại II vào năm 2020. Vì vậy việc phát

triển du lịch sinh thái làng quê ở đây cũng đang được chú trọng nhiều.

Bài viết này tôi muốn tìm hiểu về làng nghề du lịch sinh thái Hội An, những cơ

hội và thách thức. Tuy đã cố gắng nhưng bài viết sẽ không tránh được những

thiếu sót, mong được sự góp ý thêm.

1. Lí do chọn đề tài

Du lịch là một ngành kinh tế ngày càng có vai trò quan trọng tại Việt Nam và

đang được chính phủ định hướng để trở thành ngành kinh tế mũi nhọn. Việt Nam

là một quốc gia có tiềm năng du lịch phong phú và đa dạng. Du lịch sinh thái

ngày càng được du khách lựa chọn. Hội An - vùng đất yên lành, một địa danh du

lịch nổi tiếng với những hoạt động văn hóa du lịch ẩn chứa chiều sâu văn hóa đất

1

Quảng. Năm 2006, Quảng Nam đã được chọn làm Năm Du lịch quốc gia. Những

năm gần đây du lịch Hội An cũng có sự phát triển nhanh chóng với uy tín là

điểm đến an toàn, thân thiện. Tỷ trọng du lịch - dịch vụ lên tới trên 60% tổng giá

trị sản xuất năm 2006. Hội An là một vùng du lịch sinh thái tuyệt vời với biển

đảo, sông nước, làng quê, các làng nghề truyền thống,..Ngày 16.8, Tổ chức Phát

triển công nghiệp của Liên Hợp Quốc (UNIDO) và UBND TP.Hội An khởi động

dự án thí điểm phát triển đô thị sinh thái Hội An. Với những điều kiện đặc biệt

của một thành phố di sản, việc xây dựng Hội An theo hướng đô thị sinh thái vừa

đặt ra những thách thức mới và lớn, vừa kỳ vọng làm nên một hình mẫu đô thị

phát triển bền vững để tiếp tục nhân rộng ở Việt Nam.

Với mong muốn nhìn thấy những thành tựu mà du lịch sinh thái Hội An đã đạt

được, những trở ngại đang gặp phải và cơ hội mà Hội An đang có để phát triển

bền vững. Vì lí do đó nên tôi chọn đề tài này để làn bài niên luận.

2. Mục đích nghiên cứu

Nhìn lại những thành tựu mà du lịch Hội An đạt được. Tìm hiểu, phân tích những

tiềm năng du lịch sinh thái sẵn có, những khó khăn, trở ngại mà du lịch sinh thái

gặp phải làm cản trở sự phát triển. Tìm ra những cơ hội và thách thức phát triển

du lịch sinh thái Hội An.

3. Phạm vi nghiên cứu

Không gian nghiên cứu giới hạn trong phạm vi thành phố Hội An. Đối tượng

nghiên cứu là những làng nghề Hội An với sự phát triển du lịch sinh thái.

Thời gian nghiên cứu dự tính trong 1 tháng từ 28/11/2012 đến 28/12/2012

4. Phương pháp nghiên cứu

2

Bài viết sử dụng phương pháp thống kê, thu thập những thông tin từ Internet,

sách báo.

Phương pháp phân tích, tổng hợp để phân tích những thông tin thu thập được và

rút ra những kết quả, và giải pháp.

Ngoài ra bài viết còn sử dụng các phương pháp diễn dịch, quy nạp, so sánh, liệt

kê, miêu tả, …

3

NỘI DUNG

Chương 1

HỘI AN VÀ CÁC LÀNG NGHỀ

1. Sơ lược về Hội An

1.1 Địa lý tự nhiên

Thành phố Hội An nằm bên bờ Bắc hạ lưu sông Thu Bồn, được giới hạn bởi tọa

độ từ 15o15’26” đến 15o55’15” vĩ độ Bắc và từ 108o17’08” đến 108o23’10” kinh

độ Đông, cách quốc lộ 1A khoảng 9 km về phía Đông, cách thành phố Đà Nẵng

khoảng 25 km về phía Đông Nam, cách thành phố Tam Kỳ khoảng 50 km về

phía Đông Bắc.

Nơi đây xưa kia đã có một thời nổi tiếng với tên gọi Faifoo mà các thương nhân

Nhật Bản, Trung Quốc, Bồ Ðào Nha, Italia ... đã biết đến từ thế kỷ XVI- XVII.

Từ thời đó, thương cảng Hội An đã thịnh vượng, là trung tâm buôn bán lớn của

vùng Đông Nam Á, một trong những trạm đỗ chính của thương thuyền vùng

Viễn Ðông. Hội An từng nổi tiếng trên thương trường quốc tế với nhiều tên gọi

khác nhau như Lâm Ấp, Faifo, Hoài Phố, Hội An…

Phần đất liền của Hội An phía Nam giáp huyện Duy Xuyên với ranh giới chung

là sông Thu Bồn, phía Tây và phía Bắc giáp huyện Điện Bàn, phía Đông là bờ

biển dài 7 km. Cách đất liền 18 km là cụm đảo Cù Lao Chàm, bao gồm nhiều

hòn đảo lớn nhỏ: Hòn Lao, Hòn Dài, Hòn Mồ, Hòn Ông, Hòn Tai, Hòn Lá, Hòn

Khô, Hòn Nồm với diện tích chiếm một phần tư thành phố Hội An. Các hòn đảo

này quần tụ thành hình cánh cung hướng mặt ra Biển Đông, được hình tượng hoá

như người hoa tiêu khổng lồ, như bức bình phong che chắn cho đất liền. Tổng

diện tích tự nhiên toàn thành phố là 6.171,25 ha, phần diện tích đất liền 4.850 ha,

diện tích hải đảo 1.654 ha.

Hội An là vùng cửa sông, ven biển và là nơi hội tụ của các con sông lớn của xứ

Quảng: sông Thu Bồn đoạn sông Thu Bồn chảy qua Hội An được gọi là sông Cái

4

hoặc sông Hội An, với chiều dài qua địa phận thành phố là 8,5 km, sông Trường

Giang, sông Cổ Cò (tên chữ là Lộ Cảnh Giang), đoạn sông Cổ Cò chảy qua Hội

An gọi là sông Đế Võng, chiều dài 7km. Các nguồn sông Thu Bồn, Trường

Giang, Đế Võng hợp lưu với nhau trước khi đổ ra biển Đông qua Cửa Đại.

Đặc điểm về vị trí địa lý, cấu trúc địa chất và lịch sử làm cho khí tượng, thủy

văn, địa hình, địa mạo của Hội An khá phong phú và đa dạng. Hội An vừa có đô

thị cổ, đô thị mới; vừa có đồng bằng, vừa có biển, có hải đảo tạo nên nguồn tài

nguyên thiên nhiên dồi dào về lâm, thổ, hải sản...Phần lớn diện tích tự nhiên của

Hội An được bao bọc bởi hệ thống sông lớn nhỏ, mương lạch chằng chịt và bị

chia cắt bởi những bãi, nổng, trảng, dốc, cồn cát, những bàu, đầm, hói, vũng,

ao…và những rừng dừa nước.

Địa hình Hội An nhìn chung thấp dần từ Tây Bắc xuống Đông Nam, độ dốc

thoải. Địa hình các vùng đồng bằng của Hội An chia thành ba vùng:

Vùng cồn cát tập trung ở phía Tây Bắc, trải dài từ dốc Lai Nghi địa bàn phường

Thanh Hà, sang xã Cẩm Hà, qua phường Cẩm An, chạy dọc biển xuống phường

Cửa Đại, kết nối với vùng cát phía Đông huyện Điện Bàn.

Vùng thấp trũng gồm các phường Cẩm Phô, Minh An, Sơn Phong, Cẩm Nam,

Cẩm Châu và xã Cẩm Kim bờ Nam sông Thu Bồn.

Vùng mặt nước sông ngòi gồm phần lớn diện tích xã Cẩm Thanh.

Do phía Bắc được ngăn bởi dải Hoành Sơn, phía Tây được che bởi khối núi Bắc

tỉnh Kon Tum nên cũng như các địa phương khác của Quảng Nam và các tỉnh,

thành phố lân cận, ở Hội An không có mùa đông lạnh. Mùa khô từ khoảng tháng

2 đến tháng 8, mùa mưa thường kéo dài từ tháng 9 đến tháng Giêng năm sau.

1.2 Địa lý hành chính - dân cư

Hội An là thành phố thuộc tỉnh Quảng Nam, gồm 9 phường: Minh An, Sơn

Phong, Cẩm Phô, Tân An, Thanh Hà, Cẩm Châu, Cẩm An, Cửa Đại, Cẩm Nam

và 4 xã: Cẩm Thanh, Cẩm Kim, Cẩm Hà, Tân Hiệp (cụm đảo Cù Lao Chàm). Có

5

nhiều cơ quan, đơn vị, trường học trực thuộc tỉnh và Trung ương đóng trụ sở tại

Hội An.

Theo kết quả cuộc tổng điều tra dân số và nhà ở ngày 1/4/2009, dân số toàn

thành phố có 88.933 người. Địa bàn thành thị có 68.639 người. Địa bàn nông

thôn có 20.294 người. Dân số thường trú các xã phường quản lý gồm 85.805

người. Dân số là sinh viên các trường học, trường dạy nghề thuê ở trọ tại các địa

phương (chủ yếu ở các phường Sơn Phong, Tân An, Thanh Hà, Cẩm Châu và

Cẩm Phô) gồm 1.042 người. Dân số là nhân khẩu đặc thù (bao gồm sinh viên ở

các ký túc xá của các trường, nhân khẩu ở khu điều dưỡng thương binh nặng, trại

xã hội, các cơ sở tôn giáo...) gồm 2.086 người. Bên cạnh người Kinh chiếm đa số

còn có cộng đồng người Hoa định cư làm ăn sinh sống từ bao đời nay, gắn với

lịch sử hình thành và phát triển của vùng đất Hội An.

Ngoài dân số tăng tự nhiên tại chỗ, hằng năm ở Hội An tốc độ gia tăng dân số cơ

học khá cao. Mặt khác, hàng ngày có một lượng du khách khá lớn đến tham quan

du lịch, nhiều lao động từ các địa phương khác trong và ngoài tỉnh đến buôn bán

làm ăn và không ít các nhà khoa học, cán bộ, công chức, viên chức, nghệ sĩ... đến

nghiên cứu, công tác.

1.3 Những giá trị truyền thống

Diễn trình lịch sử hình thành và phát triển của đô thị- thương cảng Hội An đã có

ý nghĩa quyết định đến diện mạo di sản văn hóa Hội An khá đa dạng, phong phú

và đậm bản sắc đặc trưng.

Hội An có 1.360 di tích, danh thắng. Riêng các di tích được phân thành 11 loại,

gồm: 1.068 nhà cổ, 19 chùa, 43 miếu thờ thần linh, 23 đình, 38 nhà thờ tộc, 5 hội

quán, 11 giếng nước cổ, 1 cầu, 44 ngôi mộ cổ. Trong khu vực đô thị cổ có hơn

1.100 di tích. Mỗi loại hình kiến trúc đều có những đặc điểm, sắc thái riêng và

đều góp phần tăng thêm tính phong phú, đa dạng văn hóa của đô thị cổ Hội An.

6

Trong đó, hạt nhân cơ bản là quần thể di tích kiến trúc khu phố cổ được xem như

một “bảo tàng sống”, bởi từ bao đời nay thị dân Hội An vẫn “sống cùng phố cổ,

sống với phố cổ, sống vì phố cổ”. Hàng ngày cuộc sống đời thường diễn ra ngay

trong lòng phố cổ, từng công trình kiến trúc cổ đều in đậm, hằn sâu nếp sống, lối

sống văn hóa đặc trưng của con người Hội An.

Hội An là nơi tụ cư, hợp cư của con người từ nhiều lớp, nhiều nguồn, nhiều dân

tộc; là cái nôi truyền bá Thiên chúa giáo và Phật giáo ở Đàng Trong- Việt Nam.

Là điểm gặp gỡ, giao thoa các nền văn minh Chămpa- Việt – Trung Hoa - Nhật

Bản - Ấn Độ và các nước Phương Tây. Các yếu tố văn hóa từ nhiều nguồn trải

qua quá trình chọn lọc, tiếp biến để rồi định hình sắc thái riêng rất độc đáo của

kho tàng văn hóa phi vật thể Hội An.

Ở Hội An có rất nhiều lễ hội, gồm các lễ hội của cư dân sông nước như lễ hội

cầu ngư- tế Cá Ông- đua thuyền của cư dân thương nghiệp như lễ hội vía Tài

Thần, Thiên Hậu Thánh Mẫu, Bổn Đầu Công, Lục Tánh Vương Gia; của cư dân

nông nghiệp như Tết Nguyên Đán, Tết Nguyên Tiêu, Tết Trung Thu, Lễ cầu

bông, long chu, xô cộ...Ngoài ra còn có các lễ hội tế Xuân, tế Tổ nghề Mộc- nghề

May- nghề Gốm - nghề khai thác Yến sào...Và những năm gần đây các lễ hội

hiện đại, các sự kiện văn hóa- du lịch, kỷ niệm những ngày lễ lớn được tổ chức

khá hoành tráng đã thu hút sự tham gia đông đảo, nồng nhiệt của cả cộng đồng

dân cư và du khách.

Hội An còn có những làng nghề nổi tiếng như làng mộc Kim Bồng, làng gốm

Thanh Hà, làng khai thác Yến Thanh Châu, làng trồng rau Trà Quế, làng hến-

bắp Cẩm Nam, các làng chài Thanh Nam, Đế Võng, Phước Trạch, Bãi Làng, Bãi

Hương, các làng buôn Hội An, Minh Hương, Cẩm Phô...cùng với nguồn văn hóa

ẩm thực đặc sắc, phong phú và vang tiếng khắp nơi. Hội An còn có kho tàng văn

nghệ dân gian muôn hình muôn vẻ như những truyền thuyết, huyền thoại, cổ tích,

7

ngụ ngôn; những lời hát ru dào dạt, những điệu hò khoan trữ tình, những câu dân

ca- bài chòi nồng thắm...

Cùng với những nét đặc sắc về lịch sử - văn hóa, mảnh đất và con người Hội An

còn đậm đà truyền thống yêu nước và cách mạng. Hội An là quê hương sinh ra

chí sĩ Nguyễn Duy Hiệu- lãnh tụ của Nghĩa Hội Quảng Nam với cuộc khởi nghĩa

oanh liệt chống Pháp từ 1885-1888; ngay trên mảnh đất Hội An cũng có nhiều

văn thân, chí sĩ đứng ra lãnh đạo nhân dân khởi nghĩa như: Trần Trung Tri,

Lương Như Bích ở làng Cẩm Phô; Nguyễn Bính ở Sơn Phô; ông Tuy, ông Nhạc

ở Phước Trạch; Châu Thượng Văn ở Minh Hương.

Ngoài những giá trị văn hoá qua kiến trúc đa dạng, Hội An còn lưu giữ một nền

tảng văn hoá phi vật thể khá đồ sộ. Cuộc sống thường nhật của cư dân với những

phong tục tập quán, sinh hoạt tín ngưỡng, nghệ thuật dân gian, lễ hội văn hoá

đang được bảo tồn và phát huy cùng với cảnh quan thiên nhiên thơ mộng, các

làng nghề truyền thống, các món ăn đặc sản … làm cho Hội An ngày càng trở

thành điểm đến hấp dẫn của du khách thập phương.

2. Các làng nghề tại Hội An

Với lịch sử phát triển lâu dài của mình, các cư dân sinh sống ở Hội An đã dần

dần phát triển những ngành nghề đa dạng như nghề mộc, làm gốm mỹ nghệ,

trồng rau, nghề thuốc, làm lồng đèn.... để phục vụ nhu cầu đời sống của mình,

đồng thời cũng làm nên sự phồn thịnh, tấp nập cho cảng thị Hội An từ thế kỷ VII

- cuối thế kỷ 18, đầu thế kỷ 19. Đến nay, các làng nghề này là những điểm du

lịch hấp dẫn với du khách trong và ngoài nước.

Làng mộc Kim Bồng

Làng mộc Kim Bồng thuộc xã Cẩm Kim nằm bên kia sông Hội An. Làng Kim

Bồng đã nổi tiếng rất lâu với nghề chạm trổ, điêu khắc gỗ.

8

Nghề Mộc của Làng có nguồn gốc từ miền Bắc. Qua quá trình giao lưu, các nghệ

nhân mộc Kim Bồng đã tiếp thu một số nét tinh hoa của các truyền thống điêu

khắc chạm trổ Chiêm Thành, Trung Hoa, Nhật Bản… kết hợp với tài hoa điệu

nghệ của mình đã làm nên những sản phẩm mang đầy tính mỹ thuật và triết học.

Làng vốn rất nổi tiếng về nghề mộc của mình vì hầu hết các kiến trúc cổ kính của

Hội An đều do bàn tay tài hoa của cha ông họ dựng nên từ những ngày vàng son

của thương cảng mậu dịch quốc tế Hội An.

Làng gốm Thanh Hà

Làng gốm Thanh Hà với quá trình phát triển 500 năm, thế mà có lúc người ta đã

quên mất rằng Thanh Hà có nghề làm gốm rất độc đáo. Thế nhưng với tâm huyết

của những người cao niên trong làng, gốm Thanh Hà lại dần được phục hồi.

Nằm cách Hội An 3 Km về hướng Tây, vào thế kỷ 16, 17, Thanh Hà là một ngôi

làng rất thịnh đạt, nổi tiếng về các mặt hàng gốm, đất nung được trao đổi, bán

buôn khắp các tỉnh miền Trung Việt Nam. Nghề gốm của làng có nguồn gốc xuất

xứ từ Thanh Hóa, sau khi đã tiếp thu được một số vốn luyến kỹ thuật thì làng đã

hình thành một làng gốm như ngày nay.

Làng rau Trà Quế

Nằm cách trung tâm Hội An khoảng 3 km về hướng Tây Bắc, làng rau Trà Quế

hiện có 220 hộ gia đình làm nghề nông nghiệp, trong đó có 130 hộ chuyên trồng

rau luân canh, xen canh trên diện tích 40 hecta. Từ xưa đến nay, làng rau Trà

Quế nổi tiếng vì có trên 20 chủng loại rau ăn lá và rau gia vị, đặc biệt là có nhiều

loại rau không nơi nào thơm ngon bằng như húng, é, tía tô… Khi trộn lẫn các

loại rau vào nhau sẽ hội đủ 5 vị cay, chua, ngọt, đắng, chát.

Làng du lịch Trà Nhiêu

9

Cách phố cổ Hội An chừng 3km, nằm ép mình ở hạ lưu của 2 dòng sông lớn

Trường Giang và Thu Bồn. Là một vùng đất có lịch sử hình thành và phát triển

rất sớm.

Với 460 hộ dân hơn 1700 nhân khẩu sống hiền hòa trong một không gian 150 ha

yên ả, thanh bình. Chuyên nghề đánh bắt thủy hải sản truyền thống, dệt chiếu cói

thủ công. Đông Bình – Trà Nhiêu là một trong 61 làng nghề nổi tiếng ở Quảng

Nam về nghề dệt chiếu cói. Sản phẩm nơi đây nghiểm nhiên được trưng bày

trong các lễ hội lớn như : Lễ hội Bà Thu Bồn, Ấn tượng Mỹ Sơn, Festival Huế,

…

Rừng ngập mặn nơi đây rất đa dạng sinh học với bạt ngàn dừa nước, những đàn

chim di trú đang rình rập để tranh giành các loại thủy sản cùng con người.

Cù lao Chàm

Cù Lao Chàm là một cụm đảo, về mặt hành chính trực thuộc xã đảo Tân Hiệp,

thành phố Hội An, tỉnh Quảng Nam, nằm cách bờ biển Cửa Đại 15 km và đã

được UNESCO công nhận là khu dự trữ sinh quyển thế giới. Cù lao Chàm bao

gồm 8 đảo: Hòn Lao, Hòn Dài, Hòn Mồ, Hòn Khô mẹ, Hòn Khô con, Hòn Lá,

Hòn Tai, Hòn Ông. Dân số trên các hòn đảo này gồm khoảng 3.000 người.

Cù lao Chàm là một di tích văn hoá lịch sử gắn với sự hình thành và phát triển

của đô thị thương cảng Hội An. Cù lao Chàm còn có các tên gọi khác như

Puliciam, Chiêm Bất Lao, Tiên Bích La. Tại đây còn nhiều di tích thuộc các

nền văn hoá Sa Huỳnh, Chăm Pa, Đại Việt, với các công trình kiến trúc cổ của

người Chăm và người Việt có niên đại vài trăm năm.

Đây còn là một địa điểm du lịch có khí hậu quanh năm mát mẻ, hệ động thực vật

phong phú, đặc biệt là nguồn hải sản và nguồn tài nguyên yến sào. Các rặng san

hô ở khu vực biển cù lao Chàm cũng được các nhà khoa học đánh giá cao và đưa

vào danh sách bảo vệ. Hiện Cù lao Chàm còn bảo tồn gần như nguyên vẹn hệ

10

sinh thái biển gồm 950 loài thủy sinh vật, trong đó có nhiều loài cá, san hô quý

hiếm…

Tháng 10 năm 2003, Khu Bảo tồn thiên nhiên Cù Lao Chàm được thành lập để

giữ gìn sinh vật hoang dã trên đảo, là 1 trong 15 Khu Bảo tồn biển của Việt Nam

vào thời điểm 2007.

Ngày 29.5.2009, với hệ động thực vật phong phú và những di tích lịch sử hàng

trăm năm trước, Cù Lao Chàm được UNESCO công nhận là Khu dự trữ sinh

quyển thế giới trong phiên họp thứ 21 của Ủy ban Điều phối quốc tế chương

trình con người và sinh quyển diễn ra tại đảo Jeju (Hàn Quốc). 

Để đón chào tin vui này, UBND TP Hội An đã triển khai cuộc vận động đến 600

hộ gia đình, hộ kinh doanh và các đơn vị tại Cù lao Chàm ký vào bản cam kết

giữ gìn vệ sinh môi trường, không sử dụng túi ni-lông trong sinh hoạt hằng ngày

và vận động các du khách không mang theo túi ni-lông khi ra đảo.

11

Chương II

THỰC TRẠNG, CƠ HỘI, THÁCH THỨC CỦA DU LỊCH

SINH THÁI HỘI AN

1. Thực trạng du lịch Hội An

TP. Hội An đã có những bước phát triển khá toàn diện và ổn định, là một trong

những điểm du lịch hấp dẫn của khu vực miền Trung và cả nước. Hội An được

công nhận là Di sản văn hóa thế giới từ tháng 12/1999 và chính thức trở thành

thành phố thuộc tỉnh Quảng Nam từ đầu năm 2008. “Khu dự trữ sinh quyển thế

giới” bao gồm cả khu phố cổ, vùng ngập nước hạ lưu sông Thu Bồn và trọng tâm

là vùng biển đảo Cù Lao Chàm cũng đã được tổ chức UNESCO công nhận tháng

5/2009.

Tốc độ tăng trưởng bình quân khách quốc tế giai đoạn 2005- 2010 đạt 12,66%

Khách du lịch nội địa tăng đều qua các năm nhưng lượng tăng ít.

Thời gian lưu trú trung bình của khách du lịch nội địa đạt 1,72 ngày, khách quốc

tế đạt 2,32 ngày .

Mức chi tiêu trung bình một du khách quốc tế là 70 USD/ngày

trong đó 38 USD cho lưu trú, 32 USD cho ăn uống và mua sắm...,khách

nội địa chi tiêu 25 USD/ngày trong đó 17 USD cho lưu trú và 8 USD cho

ăn uống và chi khác.

Tổng kết tình hình kinh tế - xã hội thành phố trong năm 2012, có 1.375.000 lượt

du khách đến Hội An, giảm 6% so với cùng kỳ năm trước, trong đó có 1.018.000

12

lượt khách tham quan, giảm 9,5%. Tuy nhiên, lượt khách lưu trú và ngày khách

lưu trú đều tăng.

Tính riêng 7 tháng đầu năm 2011, TP Hội An, tỉnh Quảng Nam đã đón trên

750.000 lượt khách đến tham quan, lưu trú, tăng 22% so với cùng kì năm ngoái,

đạt hơn 75% so với chỉ tiêu kế hoạch cả năm, trong đó tổng lượt khách lưu trú

tăng hơn 20%. Không để bị động trong việc đón khách quốc tế theo mùa, nhiều

công ty lữu hành, cơ sở lưu trú trên địa bàn đã linh hoạt trong việc đón khách nội

địa bằng những tour, tuyến và các loại hình du lịch phong phú, hấp dẫn đặc thù.

Hiện tại gần 3500 phòng của gần 100 khách sạn trên địa bàn TP Hội An đều đạt

công suất cao.

Trong các ngày đầu năm từ 26 – 29/1/2012, lượng du khách đến Hội An tăng đột

biến. Theo thống kê chưa đầy đủ, mỗi ngày đô thị cổ nổi tiếng hút khách du

lịch này đón trên dưới 4.000 lượt du khách. Đáng kể, trong đó có ngày Hội An

đón hơn 5.000 lượt khách. Chủ các đơn vị kinh doanh dịch vụ du lịch, lữ hành

cho biết, ngoài lượng khách quốc tế ổn định, từ sau ngày mồng ba, khách du

lịch nội địa bắt đầu đi chơi xa. Đặc biệt, Hội An ngoài kiến trúc cổ có nhiều Hội

quán, chùa chiền hấp dẫn du khách du lịch tâm linh hành hương đầu năm.

Thông tin từ Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Quảng Nam cho hay Hiệp hội Du

lịch Mỹ (USTOA) đã công bố kết quả khảo sát những quốc gia và điểm đến được

thực hiện cuối năm 2011. Theo kết quả khảo sát, Việt Nam là quốc gia đứng đầu

trong danh sách được du khách quốc tế lựa chọn khám phá trong năm 2012. Đặc

biệt hơn, Di sản văn hóa thế giới phố cổ Hội An (cùng với thành phố vì hòa bình

Hà Nội) được lọt vào tóp 10 điểm đến hấp dẫn của châu Á trong năm 2011.

Như vậy, so với mọi năm, Phố cổ Hội An đã bỏ qua các khu du lịch nổi tiếng của

Việt Nam như Vịnh Hạ Long, Biển Nha Trang, Đà Lạt, Sa Pa,… để vươn lên tốp

dẫn đầu các điểm đến hấp dẫn năm 2012 của Việt Nam. Điều này vừa là niềm

13

vui, niềm vinh dự và đồng thời cũng là cơ hội để du lịch Hội An nói riêng và

Quảng Nam nói chung vươn dậy khẳng định vị thế của mình.

Bên cạnh đó, số lượt khách tham quan đảo Cù Lao Chàm năm nay tăng đột biến

với 97.000 lượt, tăng hơn 41% so cùng kỳ năm trước đã cho thấy chủ trương

chuyển dịch, phát triển các loại hình tham quan du lịch ngoài Phố cổ, nhất là du

lịch sông nước, biểu đảo là đúng hướng và ngày càng có sức thu hút đối với du

khách. Năm 2012, Hội An được một số tổ chức, tạp chí chuyên ngành du lịch lớn

trên thế giới bình chọn và trao các thương hiệu du lịch hết sức ý nghĩa, hứa hẹn

cho mùa du lịch 2013 đạt nhiều kết quả.

2. Cơ hội và thách thức của du lịch sinh thái Hội An

2.1 Cơ hội

Như đã nêu ở trên, Hội An hội tụ nhiều yếu tố là cơ hội để phát triển du lịch sinh

thái. Hội An gần với các điểm du lịch hấp dẫn như Mỹ Sơn, Đà Nẵng, Huế. Hội

An cũng đã trở thành di sản văn hóa thế giới, có khu dự trữ sinh quyển thế giới

Cù Lao Chàm. Ngày 16/8/2011 Tổ chức Phát triển công nghiệp của Liên Hợp

Quốc (UNIDO) và Uỷ Ban Nhan dân thành phố Hội An (tỉnh Quảng Nam) khởi

động dự án thí điểm phát triển đô thị sinh thái Hội An. Đây là những cơ hội lớn

mở ra cho thành phố di sản này phát triển kinh tế du lịch.

Trong những năm qua, thành phố đã động viên mọi nguồn lực cho đầu tư phát

triển, một số dự án trọng điểm đã và đang triển khai như: Nâng cấp hạ tầng phố

cổ, các tuyến đường giao thông chính, kè chống xói lở, xử lý nước thải, chất thải

rắn và bảo vệ môi trường, cải tạo hệ thống điện sinh hoạt (dự án OPEC, JBIC),

Nhà máy cấp nước sinh hoạt, khu đô thị mới, Dự án Bảo tồn biển Cù Lao Chàm,

phát triển hạ tầng xã đảo Tân Hiệp và rất nhiều dự án cơ hội khác đã làm thay đổi

mạnh mẽ bộ mặt của thành phố.

14

Những làn sóng từ các nhà đầu tư trong nước và quốc tế đã góp phần hình thành

nên những sản phẩm, dự án du lịch cao cấp và tạo ra những điểm nhấn du lịch

mới với cảnh quan không gian kiến trúc hài hòa, đa dạng và phong phú. Ngoài

ra, sự phát triển mạnh mẽ của hệ thống mạng lưới các ngân hàng, dịch vụ viễn

thông, y tế, giáo dục, ngày càng đáp ứng yêu cầu của một thành phố phát triển

song song phát triển du lịch.

Việc đầu tư cơ sở vật chất cho ngành du lịch ở Hội An bắt đầu từ năm 1992  và

tăng cường đầu tư cơ sở vật chất từ năm 1993 theo tinh thần Nghị quyết số 45CP

của chính phủ. Số lượt khách tăng đáng kể từ vài ngàn tới vài chục ngàn từ sau

năm 1995. Khu phố cổ Hội An được công nhận là di sản văn hóa thế giới tháng

12/1999 giúp du lịch phát triển.

Ở Hội An có những làng nghề có tên tuổi, được nhiều người biết đến là làng gốm

Thanh Hà, làng mộc Kim Bồng, làng tranh tre dừa nước Cẩm Thanh và làng rau

Trà Quế... Nếu như các làng nghề trên địa bàn một số địa phương khác hoạt động

được dựa trên lợi nhuận đơn thuần từ giá trị sản phẩm mang lại, thì ở Hội An, lợi

nhuận mang lại không chỉ là giá trị sản phẩm mà còn từ hoạt động du lịch. Chính

vì thế, hoạt động của làng nghề Hội An không thể tách rời định hướng và quy

hoạch phát triển du lịch của thành phố.

Theo cuộc khảo sát mới đây của tổ chức Hợp tác kỹ thuật Đức (GTZ) trên 30

làng nghề ở Quảng Nam cho thấy, tiềm năng du lịch làng nghề của Quảng Nam

khá lớn. Bởi các làng nghề truyền thống đã có thương hiệu nổi tiếng lâu đời,

cảnh quan làng nghề đẹp, cơ sở hạ tầng thuận lợi, khả năng liên kết với các

chương trình và điểm du lịch khác khá cao.

Bằng các nguồn vốn, Hội An đã tích cực đầu tư xây dựng và chỉnh trang cơ sở hạ

tầng làng nghề. Làng gốm Thanh Hà đã đưa vào sử dụng tuyến đường chính  dẫn

vào làng nghề và mương thoát nước vỉa hè, hoàn chỉnh hệ thống bê tông giao

thông nội bộ làng…với tổng kinh phí đầu tư hơn 3 tỷ đồng. Ngoài ra, tỉnh đã đầu

15

tư 2,9 tỷ đồng (trong tổng số 7,5 tỷ đồng được phê duyệt) xây dựng bờ kè chống

xói lở, bảo vệ khu dân cư và làng gốm. Đối với làng mộc Kim Bồng, 5,2 tỷ đồng

đã được thành phố Hội An đầu tư hoàn chỉnh các hạng mục công trình chủ yếu

như giao thông nội bộ, nhà trưng bày sản phẩm, các hộ sản xuất cùng với thành

phố đầu tư bờ kè, nhà xưởng sản xuất, tôn tạo di tích, chỉnh trang cây xanh, sân

vườn tạo cảnh quan sạch đẹp. Bên cạnh đó, thành phố đã tổ chức các lớp đào tạo

nghề cho lao động trẻ, hỗ trợ nhóm hộ sản xuất tham gia các hội chợ, hội thi,

triển lãm nhằm quảng bá sản phẩm, tổ chức tham quan học tập, đăng ký nhãn

hiệu hàng hóa…

Nhờ sự quan tâm đầu tư của Nhà nước cùng với lòng yêu nghề và tinh thần lao

động hăng say của các hộ sản xuất, hoạt động của các làng nghề trên địa bàn

thành phố luôn giữ được tính ổn định. Doanh thu từ hoạt động sản xuất năm

2011 của làng mộc Kim Bồng đạt 9,3 tỷ đồng; làng gốm Thanh Hà đạt 1,2 tỷ

đồng; làng tranh tre dừa nước Cẩm Thanh đạt hơn 6,7 tỷ đồng. Trong đó, doanh

thu từ hoạt động bán vé tham quan của làng gốm Thanh Hà đạt 237 triệu đồng

với gần 13 ngàn lượt khách tham quan; hoạt động thương mại dịch vụ của làng

mộc Kim Bồng đạt hơn 6,9 tỷ đồng, thu hút hơn 29 ngàn lượt khách tham quan.

Cùng với sự phát triển du lịch của thành phố, các làng nghề đã mang lại những

sản phẩm du lịch độc đáo, làm cho bức tranh du lịch của Hội An thêm phong

phú, hấp dẫn, thu hút được du khách tham quan.

Mới đây, Trung tâm lữ hành Hội An đã xây dựng tour du lịch“Một ngày làm cư

dân phố cổ” đưa hàng nghìn du khách trong và ngoài nước đến với các làng nghề

truyền thống ở Hội An và tự tay làm những sản phẩm truyền thống như làm gốm

ở Thanh Hà, làm lồng đèn, trồng rau ở Trà Quế…, tất cả đều mang một bản sắc

rất riêng. 

Với việc mở rộng các tour du lịch làng nghề đã làm cho du lịch Hội An ngày

càng khởi sắc. Nhiều mặt hàng thủ công mỹ nghệ của các làng nghề đã xuất khẩu

16

sang thị trường châu Âu, châu Mỹ..Đặc biệt làng rau Trà Quế đã đăng ký độc

quyền nhãn hiệu hàng hóa, tạo cơ hội cho rau Trà Quế bước chân vào siêu thị.  

Không chỉ Hội An, mà còn nhiều làng nghề khác ở Quang Nam cũng đang dần

hồi sinh khi được gắn kết với phát triển du lịch. 

2.2 Thách thức

Để các làng nghề truyền thống ở Hội An “trụ” vững và phát triển ổn định bên

cạnh các mô hình kinh tế khác là vấn đề hết sức khó khăn. Bởi một nghề tồn tại

và phát triển được thì phải mang lại hiệu quả kinh tế, nhất là trong nền kinh tế thị

trường hiện nay. Đây chính là đặc điểm lớn nhất chi phối toàn bộ quá trình nhận

thức và hành động của xã hội cũng như của bản thân người lao động làng nghề.

So với các địa phương khác, lao động làng nghề ở Hội An chịu sức hút mạnh mẽ

từ các ngành kinh tế khác. Bởi Hội An là mảnh đất thương mại —dịch vụ phát

triển, nhiều ngành nghề mang lại thu nhập cao. Do đó, khó khăn lớn nhất để các

làng nghề Hội An tiếp tục tồn tại và phát triển là yếu tố lao động, yếu tố truyền

nghề. Theo thống kê, số lao động tham gia hoạt động nghề truyền thống/ tổng số

lao động của làng đạt thấp (mộc Kim Bồng có 134/652 lao động, gốm Thanh Hà

có 67/900 lao động, tranh tre dừa nước Cẩm Thanh có 222/673 lao động). Lao

động trực tiếp tại các làng chiếm đa số là những người cao tuổi, tỷ lệ lao động trẻ

rất thấp nên công tác nhân cấy nghề rất khó khăn.

Kết quả khảo sát cho thấy: trong khi có tiềm năng rất lớn để phát triển du lịch

làng nghề, thì hầu như các làng nghề, mà nói một cách đầy tiếc nuối là “một thời

vang bóng” ở Quảng Nam đang ngày càng mai một.

Đánh giá chung về các làng nghề của đơn vị khảo sát là chất lượng sản phẩm của

các làng nghề còn ở mức trung bình, chưa mang dấu ấn đặc trưng để người ta

nhìn vào là biết ngay sản phẩm này của làng nghề truyền nào, ở đâu. Về chất,

còn ít sản phẩm thủ công của các làng nghề tuyền thống ở đây đạt mức tinh xảo,

17

chưa đáp ứng được yêu cầu khắt khe của thị trường. Về lượng, cách àm ăn của

các làng nghề còn manh mún, quy mô sản xuất nhỏ lẻ…

Một nguyên nhân nữa, là do trước mắt chưa thấy được nguồn lợi kinh tế, một lớp

thế hệ trẻ ở các làng nghề thủ công truyền thống không mặn mà kế nghiệp, đi xa

làm ăn hay kiếm học nghề khác có thu nhập cao hơn.

Bên cạnh đó, công tác quảng bá, xúc tiến thương mại làng nghề, tiếp cận thị

trường chưa nhiều, hiệu quả thấp. Mẫu mã sản phẩm làng nghề còn đơn điệu,

chưa phù hợp với thị hiếu, khó khăn trong việc tiêu thụ. Quy mô sản xuất còn

nhỏ lẻ, phân tán, thiếu hợp tác, liên kết. Sự quan tâm, đầu tư của các ngành, các

cấp chưa thường xuyên, đồng bộ. Việc đầu tư công nghệ, trang thiết bị không

phù hợp sẽ gặp khó khăn, phá vỡ đặc tính, đặc trưng của nghề và sản phẩm.

Quảng Nam hiện chưa có cơ chế ưu đãi cho phát triển các làng nghề phù hợp với

thực tế và quy định của Trung ương. Mặt khác, nói như ông Lê Văn Giảng, Chủ

tịch UBND thành phố Hội An, việc Nhà nước tác động vào các làng nghề là tác

động vào một mô hình kinh tế khá nhạy cảm. Bởi nó tác động vào các nghệ nhân

làng nghề, như là tác động vào các “nghệ sĩ”. Do đó, cơ chế, chính sách phải hết

sức hợp lý, toàn diện và lâu dài… .

Theo đánh giá của ngành du lịch Quảng Nam, cho dù có được tín hiệu vui từ việc

phát triển du lịch làng nghề nhưng ngành du lịch vẫn chỉ gói gọn trong hoạt động

kinh doanh lưu trú. Còn con số thu được từ lữ hành còn quá nhỏ. Những làng

nghề dù tiềm năng vẫn còn rất lớn nhưng đang có dấu hiệu suy thoái, mai một

dần vì không bắt kịp với thị trường, không chú trọng vào thay đổi mẫu mã sản

phẩm làm cho khách du lịch thấy nhàm chán. 

Thêm vào đó, với mật độ dân số cao gấp 6 lần so với cả nước, thêm vào đó lượng

khách du lịch ngày càng tăng, vấn đề quản lý môi trường và xử lý chất thải rắn,

nước thải và năng lượng đã và đang là bài toán nan giải với chính quyền Hội An

18

Chương III

MỘT SỐ GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN DU LỊCH SINH THÁI

HỘI AN

Đầu tư, nâng cấp các cơ sở hạ tầng, cơ sở phục vụ du lịch, các khu du vườn, các

đảo, làng nghề truyền thống gắn liền với bản sắc văn hoá và thế mạnh của từng

làng nghề, đảm bảo chất lượng phục vụ tốt và môi trường du lịch an toàn, thân

thiện và bền vững.

Nâng cao chất lượng các dịch vụ du lịch ở các điểm đến, tour, tuyến, cơ sở lưu

trú, nhà hàng, nơi mua sắm... tạo hình ảnh tốt cho du khách.

Xây dựng các tour, tuyến du lịch hấp dẫn, khoa học trong từng vùng với lộ trình

hợp lý, hài hoà, ấn tượng. Chú trọng các tuyến đi tham quan đảo Cù Lao

Chàm.                                            

Tăng cường tuyên truyền nâng cao nhận thức của các cấp, các ngành, các địa

phương về ý nghĩa và tầm quan trọng của việc phát triển du lịch sinh thái Hội An

- vùng đất đang sở hữu những tiềm năng du lịch lớn.

Tổ chức triển khai điều tra, khảo sát, thống kê, đánh giá, phân tích, tổng hợp…

tiềm năng du lịch của Hội An về văn hóa, lịch sử, lễ hội truyền thống, danh

thắng, các điểm đến, tour, tuyến, sản phẩm du lịch đặc thù và nổi trội.v.v…trong

đó chú trọng phát triển du lịch vùng làng nghề và đảo Cù Lao Chàm. Đẩy mạnh

đào tạo nguồn nhân lực du lịch cho vùng phố cổ Hội An và các làng nghề cả về

cán bộ quản lý và lao động trực tiếp bằng nhiều hình thức, chương trình phù hợp,

đáp ứng yêu cầu về các nghiệp vụ trong ngành du lịch, không ngừng nâng cao

tay nghề và tính chuyên nghiệp cao.

19

Xây dựng các sản phẩm du lịch đặc thù, có sức thu hút cao, ấn tượng, đa dạng,

phong phú ở từng địa phương và liên kết cả vùng, không trùng lắp. Không ngừng

nâng cao, cải tiến chất lượng sản phẩm du lịch.

Xây dựng và phát triển các công ty du lịch ngang tầm với quy mô và tiềm năng

du lịch vùng, có thương hiệu mạnh và uy tín lớn, có mạng lưới phục vụ du lịch

rộng khắp vùng và hiệu quả cao.

Chủ động và đẩy mạnh công tác tuyên truyền, quảng bá, xúc tiến du lịch cho toàn

vùng và từng địa phương bằng nhiều hình thức và phương tiện thông tin: TV,

báo, đài, website, sách, tờ gấp, bản đồ, CD, lễ hội, hội thảo, hội chợ, triễn lãm...

cả trong nước và nước ngoài nhằm thu hút du khách.

Tăng cường liên kết, hợp tác giữa các địa phương trong khu vự Hội An, giữa các

công ty du lịch, các trung tâm du lịch cả nước nhằm khai thác tốt tiềm năng, thế

mạnh du lịch của toàn vùng.

Nhà nước cần có cơ chế đặc thù, chính sách hỗ trợ cần thiết  nhằm khuyến khích

phát triển du lịch sinh thái làng nghề.

Phát triển du lịch Thành phố Hội an phù hợp với quy hoạch tổng thể phát triển

kinh tế của Thành phố, của Tỉnh

Tập trung cải thiện môi trường đầu tư du lịch, dịch vụ, thương mại trên địa bàn,

như việc tháo gỡ các vướng mắc cho các nhà đầu tư, vấn đề giải tỏa đền bù, cấp

đất, đẩy nhanh tiến độ đầu tư; khuyến khích phát triển dịch vụ, thương mại ra các

vùng ven… Tạo điều kiện để các DN có cơ hội được hưởng thụ các chính sách

kích cầu của Chính phủ như ưu đãi lãi suất tín dụng; hoãn, miễn, giảm, giản

thuế…

Triển khai các biện pháp để nâng cao chất lượng các sản phẩm du lịch nói chung,

đặc biệt là các sản phẩm văn hóa đặc trưng của thành phố như: Đêm phố cổ, phố

đi bộ, các lễ hội… Tập trung đẩy mạnh công tác quảng bá thương hiệu, xúc tiến

20

du lịch, phát động rộng rãi các chương trình khuyến mãi trên địa bàn thành phố.

Đặc biệt chú trọng thị trường khách nội địa.

Tiếp tục chỉnh trang đô thị, đầu tư, nâng cấp, cải thiện môi trường, cảnh quan

thành phố. Đảm bảo an ninh, trật tự và an toàn xã hội để Hội An luôn là điểm

đến hấp dẫn, an toàn, thân thiện.

Du lịch sinh thái Hội An với tiềm năng lớn, định hướng tốt và nhiều giải pháp

đồng bộ hy vọng sẽ phát triển nhanh, bền vững, góp phấn xứng đáng vào sự

nghiệp phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.

21

TỔNG KẾT

Hội An với tiềm năng phát triển du lịch sinh thái và với định hướng trở thành

thành phố “sinh thái – văn hóa - du lịch” và phấn đấu trở thành đô thị loại II vào

năm 2020. Làng nghề đang trở thành một động lực quan trọng để thành phố phát

triển công nghiệp nông thôn. Sự hình thành và phát triển của làng nghề có vai trò

rất quan trọng. Tuy nhiên, cũng như bao làng nghề khác ở Việt Nam, phát triển

các làng nghề ở Hội An còn “thiếu bền vững”, thể hiện qua quy mô sản xuất nhỏ,

lẻ, hiệu quả kinh tế còn kém, chưa tương xứng với tiềm năng của làng nghề, môi

trường làng nghề bị ô nhiễm. Để các làng nghề Hội An có thể phát triển bền

vững, cần có sự quan tâm hỗ trợ của các cơ quan nhà nước, các tổ chức, doanh

nghiệp và sự quyết tâm, nỗ lực của bản thân người dân làng nghề. Hơn nữa, việc

thực hiện đồng bộ các giải pháp về kinh tế - xã hội - môi trường cũng là một yếu

tố quan trọng đảm bảo cho sự phát triển lâu dài và bền vững của làng nghề.

Thành phố sinh thái còn nhiều thách thức, nhưng với sự chủ động và quyết tâm

của các nhà quản lí thành phố, truyền thống gắn kết, cùng sự đồng lòng của nhân

dân Hội An, hy vọng nơi đây sẽ sớm trở thành thành phố sinh thái đầu tiên của

Việt Nam.

22

Một số hình ảnh

hình 1: một góc nhỏ Hội An hình 2: Làng rau Trà Quế

Hình 3: Làng mộc Kim Bồng

Hình 4: Làng nghề Trà Nhiêu

23

TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. một số trang Wed:

http://hoian.gov.vn/

http://www.vanhoaviet.biz.vn

http://www.hoianworldheritage.org.vn/

MỤC LỤC

24