T.C.T.C.

KARABÜK VALİLİĞİKARABÜK VALİLİĞİ

Karabük İl Tarım MüdürlüğüKarabük İl Tarım Müdürlüğü

KIRIM KONGO KIRIM KONGO KANAMALI ATEŞİKANAMALI ATEŞİ

ERDAL KAYAERDAL KAYA

Veteriner HekimVeteriner Hekim

Hayvan sağlığı Şube MüdürüHayvan sağlığı Şube Müdürü

HASTALIK ETKENİHASTALIK ETKENİİnsanlarda KIRIM KONGO KANAMALI ATEŞİ İnsanlarda KIRIM KONGO KANAMALI ATEŞİ Hastalığına neden olan virüs BUNYAVİRİDEA Hastalığına neden olan virüs BUNYAVİRİDEA ailesine bağlı NAİROVİRÜS lerdir.bu virüsler ailesine bağlı NAİROVİRÜS lerdir.bu virüsler insan ve hayvanlarda hastalığa neden insan ve hayvanlarda hastalığa neden olmaktadır.Ancak insanlarda ölümlere neden olmaktadır.Ancak insanlarda ölümlere neden olan virüs hayvanlarda ölüm meydana olan virüs hayvanlarda ölüm meydana getirmeyip hafif seyirli hastalık meydana getirmeyip hafif seyirli hastalık meydana getirmektedir.getirmektedir.

KKKA Hastalığı, kenelerin hastalık etkeni KKKA Hastalığı, kenelerin hastalık etkeni olan virüsü yaban hayvanlarından kan olan virüsü yaban hayvanlarından kan emmeleri esnasında almaları ve emmeleri esnasında almaları ve insanlardan kan emdikleri esnada virüsü insanlardan kan emdikleri esnada virüsü insanlara aktarmaları sonucu hastalık insanlara aktarmaları sonucu hastalık oluşmaktadır.oluşmaktadır.

Kırım Kongo Kanamalı Ateşi hastalığını yapan keneler kırsal Kırım Kongo Kanamalı Ateşi hastalığını yapan keneler kırsal kesimdeki insanların yakından bildiği canlılardır.Yeni bir tür kesimdeki insanların yakından bildiği canlılardır.Yeni bir tür değildir.Farklı olan sadece var olan kenelerin hastalığı taşıyıcı değildir.Farklı olan sadece var olan kenelerin hastalığı taşıyıcı durumda olan göçmen kuşlardan kan emerken ,bir kısmının durumda olan göçmen kuşlardan kan emerken ,bir kısmının hastalığın virüsü ile bulaşmış olmalarıdırhastalığın virüsü ile bulaşmış olmalarıdır.Bütün keneler .Bütün keneler hastalık virüsünü taşımaz ,dolayısıyla insanı her ısıran kene hastalık virüsünü taşımaz ,dolayısıyla insanı her ısıran kene hastalık yapmaz.hastalık yapmaz.Hastalık yapabilmesi için kenenin virüsü Hastalık yapabilmesi için kenenin virüsü başka bir hayvandan almış olması gerekir.Kenelere halk başka bir hayvandan almış olması gerekir.Kenelere halk arasında Yavsı, Sakırga gibi isimler verilmiştir.kenelere arasında Yavsı, Sakırga gibi isimler verilmiştir.kenelere kutuplar hariç dünyanın her bölgesinde rastlanmaktadır.kutuplar hariç dünyanın her bölgesinde rastlanmaktadır.

KENELERİ TANIYALIMKENELERİ TANIYALIM

Yavru keneler 6 bacaklıdır, genç ve engin keneler Yavru keneler 6 bacaklıdır, genç ve engin keneler ise 8 bacaklıdır.vücutları tek parçadan ise 8 bacaklıdır.vücutları tek parçadan oluşmuştur.Vücutlarının üzeri erkeklerde tamamı , oluşmuştur.Vücutlarının üzeri erkeklerde tamamı , dişilerde ise sadece kafaya yakın bir kısmı kitini sert dişilerde ise sadece kafaya yakın bir kısmı kitini sert bir tabaka ile kaplıdır.Bu nedenle dişiler kan bir tabaka ile kaplıdır.Bu nedenle dişiler kan emdikçe vücutları esner ve normal büyüklüklerinin emdikçe vücutları esner ve normal büyüklüklerinin 10 katı10 katı büyüklüğüne kadar şişer.Erkekler ise kitini büyüklüğüne kadar şişer.Erkekler ise kitini tabaka nedeniyle vücutları esnemez ve az kan tabaka nedeniyle vücutları esnemez ve az kan emebilirler. emebilirler.

LarvaNimf

Erkek erişkinkene

Dişi erişkinkene

Dişi erişkinHyalomma kan emmiş

Nimf (deriye yapışmış)

Erkek erişkinHyalomma

Dişi erişkinHyalomma

Dişi erişkinHyalomma kan emmiş

Kenelere üstten bakınca oval yapılı tek vücut halinde görülür.Vücutlarının ön kısmında deriyi delmeye ve kan emmeye yarayan ağız organelleri vardır.Keneler uçmaz,zıplayamaz, keneler canlılardan kan emerek gelişirler.ergin dişiler 3.000 ile 15.000 arasında yumurta yapar ve ölürler.

KENELERİN ALTTAN GÖRÜNÜMÜ

Yumurtalar

Larva yeni konak arar

Larva I.konakta beslenir

I. Konak

Beslenen larva toprağa düşer

Larva nimfe dönüşür

II. KonakNimf II.konağa yapışır ve beslenir

Nimf erişkin keneye dönüşür

III. Konak

Dişi erişkin kene III.konağa yapışır ve beslenir

Beslenen dişi erişkin kene toprağa düşer

Larva yumurtadan çıkar

Bahar ve yaz Bahar ve yaz aylarında aylarında insanlardan ve insanlardan ve hayvanlardan kan hayvanlardan kan emerler.Kışın ise emerler.Kışın ise uzun süre kan uzun süre kan emmeden çatlak ve emmeden çatlak ve deliklerde hareketsiz deliklerde hareketsiz olarak beklerler. olarak beklerler. Daha çok Daha çok hayvanların hayvanların kulak,boyun ve kulak,boyun ve kuyrukaltı kuyrukaltı bölgelrinde bölgelrinde bulunurlar.bulunurlar.

DÜNYADA KKKA EPİDEMİYOLOJİSİDÜNYADA KKKA EPİDEMİYOLOJİSİ Hastalık Afrika,Asya,Orta Doğu ve Doğu Avrupa da endemiktir.hastalığı Hastalık Afrika,Asya,Orta Doğu ve Doğu Avrupa da endemiktir.hastalığı bilinen 850 kene türünden 30 kadarının bulaştırdığı bilinmektedir.bu bilinen 850 kene türünden 30 kadarının bulaştırdığı bilinmektedir.bu türlerden en önemlisi hyolomma soyuna ait kenelerdir ki bu keneler türlerden en önemlisi hyolomma soyuna ait kenelerdir ki bu keneler ülkemizde yaygındır.hastalık ilk olarak 1944 yılında kırımda görülmüştür.ülkemizde yaygındır.hastalık ilk olarak 1944 yılında kırımda görülmüştür. Son yıllarda Kosova, Arnavutluk, İran, Pakistan ve Güney Afrikadan Son yıllarda Kosova, Arnavutluk, İran, Pakistan ve Güney Afrikadan epidemileri bildirilmiştir.epidemileri bildirilmiştir.

Risk altındaki ülkeler

KENELERLE VE HASTALIKLA KENELERLE VE HASTALIKLA MÜCADELEMÜCADELE

Hastalıkla mücadele için kenelerle mücadele etmek Hastalıkla mücadele için kenelerle mücadele etmek gerekir.Ancak bu mücadelenin zor yanları vardır .gerekir.Ancak bu mücadelenin zor yanları vardır .Keneler, yoğun bir biçimde tarım ve orman Keneler, yoğun bir biçimde tarım ve orman alanlarında,yerde yaşayan kuşlar ,kemirgenler ve diğer alanlarında,yerde yaşayan kuşlar ,kemirgenler ve diğer yabani hayvanlar üzerinden kan emerek yabani hayvanlar üzerinden kan emerek yaşarlar.Dolayısıyla bulundukları alanlar geniştir.yaşarlar.Dolayısıyla bulundukları alanlar geniştir.Bütün keneleri yok etmek için,bütün çevrenin keneleri Bütün keneleri yok etmek için,bütün çevrenin keneleri öldüren ilaçlarla ilaçlanması gerekir ki, bu durum öldüren ilaçlarla ilaçlanması gerekir ki, bu durum çevrenin kirlenmesine ve tabii dengenin çevrenin kirlenmesine ve tabii dengenin bozulmasına,kullanılan zehirli ilaçların yer altı sularına bozulmasına,kullanılan zehirli ilaçların yer altı sularına karışmasına neden olur. Bu nedenle çevre ilaçlaması karışmasına neden olur. Bu nedenle çevre ilaçlaması ancak piknik alanları, evlerin bahçesi ve ahır çevresi ile ancak piknik alanları, evlerin bahçesi ve ahır çevresi ile gübrelik gibi yerlerle sınırlı kalmalıdır.gübrelik gibi yerlerle sınırlı kalmalıdır.

Keneler yüksek oranda üreme yeteneğine Keneler yüksek oranda üreme yeteneğine sahiptirler ,bir seferde 3000 ile 15 000 sahiptirler ,bir seferde 3000 ile 15 000 arasında yumurta çıkarırlar ve bu arasında yumurta çıkarırlar ve bu yumurtalarını duvar çatlakları, yaprak altları, yumurtalarını duvar çatlakları, yaprak altları, ağaç kovukları gibi görünmeyen yerlere ağaç kovukları gibi görünmeyen yerlere bırakırlar.Fazla sayıda ürediklerinden bırakırlar.Fazla sayıda ürediklerinden ilaçlamanın belli aralıklarla düzenli olarak ilaçlamanın belli aralıklarla düzenli olarak yapılmasını gerekir.yapılmasını gerekir.Keneler uygun olmayan ortamlarda uzun Keneler uygun olmayan ortamlarda uzun süre yaşayabilirler.süre yaşayabilirler.Kenelerin ,üzerinden kan emebileceği canlı Kenelerin ,üzerinden kan emebileceği canlı türünün çok çeşitli olması mücadele için ayrı türünün çok çeşitli olması mücadele için ayrı bir zorluktur.bir zorluktur.

Bütün bu durumlar gösteriyor ki,keneleri Bütün bu durumlar gösteriyor ki,keneleri tabii hayattan tamamen yok etmek tabii hayattan tamamen yok etmek mümkün değildir.mümkün değildir.

11.O halde yapılması gereken ilk ve en .O halde yapılması gereken ilk ve en önemli iş insanlarımızın keneler ve hastalık önemli iş insanlarımızın keneler ve hastalık hakkında bilgilendirilmesidir.hakkında bilgilendirilmesidir.

22. Bilgilendirme ile birlikte çiftlik hayvanları . Bilgilendirme ile birlikte çiftlik hayvanları ve diğer evcil hayvanların kısacası insana ve diğer evcil hayvanların kısacası insana yakın olan bütün hayvanların düzenli olarak yakın olan bütün hayvanların düzenli olarak ilaçlaması yapılarak kene sayısının ilaçlaması yapılarak kene sayısının olabildiğince azaltılması sağlanmalıdır.olabildiğince azaltılması sağlanmalıdır.

keneler kış aylarında ahırların çatlak ve keneler kış aylarında ahırların çatlak ve deliklerinde, ağaç kovuklarında, toprak içinde deliklerinde, ağaç kovuklarında, toprak içinde hareketsiz olarak yaşarlar.Bu nedenle kış hareketsiz olarak yaşarlar.Bu nedenle kış ayalarında özellikle ahırlar ayalarında özellikle ahırlar ilaçlanmalıdır.Keneler ilkbahar ve yaz aylarında ilaçlanmalıdır.Keneler ilkbahar ve yaz aylarında aktiftir, kan emmek için evcil ve yabani aktiftir, kan emmek için evcil ve yabani hayvanların üzerindedir.Bu dönemlerde ahır ve hayvanların üzerindedir.Bu dönemlerde ahır ve evcil hayvanların ilaçlanması gerekmektedirevcil hayvanların ilaçlanması gerekmektedirBurada önemli olan vatandaşlarımızın ilaçları Burada önemli olan vatandaşlarımızın ilaçları bilinçli bir şekilde hayvanlarına, ahır ve bilinçli bir şekilde hayvanlarına, ahır ve gübreliklerine düzenli olarak uygulamalarıdır. gübreliklerine düzenli olarak uygulamalarıdır. Belediyelerimizin de Belediye sınırlarında kene Belediyelerimizin de Belediye sınırlarında kene ile ilgili gerekli ilaçlama çalışmalarını yapması ile ilgili gerekli ilaçlama çalışmalarını yapması büyük önem arz etmektedirbüyük önem arz etmektedir

KENELERDEN KORUNMA YOLLARIKENELERDEN KORUNMA YOLLARI

Keneleri tamamen yok etmemiz Keneleri tamamen yok etmemiz mümkün olmadığına göre onlardan mümkün olmadığına göre onlardan korunmanın yollarını öğrenmeliyiz.korunmanın yollarını öğrenmeliyiz.

1. Kenelerin bulunabileceği yerlerden 1. Kenelerin bulunabileceği yerlerden mümkün olduğunca uzak durulmalıdır.mümkün olduğunca uzak durulmalıdır.

2. Kenelerin bulunabileceği yerlere 2. Kenelerin bulunabileceği yerlere gidildiğinde vücut belli aralıklarla gidildiğinde vücut belli aralıklarla kontrol edilmelidir.kontrol edilmelidir.

3. Vücuda yapışmış kene görülürse3. Vücuda yapışmış kene görülürsePANİK YAPMADAN PANİK YAPMADAN Kene ezilmeden cımbız yada halka Kene ezilmeden cımbız yada halka yapılmış iple deriye en yakın yerden yapılmış iple deriye en yakın yerden kenenin baş kısmıyla birlikte çivi çekilir kenenin baş kısmıyla birlikte çivi çekilir gibi dik olarak çekilip gibi dik olarak çekilip çıkarılmalıdır.Kenenin çıkarıldığı yer bol çıkarılmalıdır.Kenenin çıkarıldığı yer bol sabunlu suyla yıkanmalı ve en yakın sabunlu suyla yıkanmalı ve en yakın sağlık kuruluşuna müracat sağlık kuruluşuna müracat edilmelidir.Yada kenenin çıkarılması edilmelidir.Yada kenenin çıkarılması için en yakın sağlık kuruluşuna hemen için en yakın sağlık kuruluşuna hemen gidilmelidir.gidilmelidir.

Kenenin üzerine alkol kolonyağı,benzin, sigara dumanı gibi kimyasal maddeler uygulanmamalı aksi taktirde kene kusar ve hastalığı alma ihtimaliniz artar.

4. Keneler uçmaz ,zıplamaz yani kene 4. Keneler uçmaz ,zıplamaz yani kene yerdedir.Bu nedenle kenelerin yerdedir.Bu nedenle kenelerin bulunabileceği yerlerde çıplak ayakla bulunabileceği yerlerde çıplak ayakla dolaşılmamalı, pantolonun paçaları dolaşılmamalı, pantolonun paçaları çorap içine konulmalıdır.çorap içine konulmalıdır.

5. Piknik amaçlı gidildiğinde açık renk 5. Piknik amaçlı gidildiğinde açık renk giysiler giyilmeli ki kene üzerimize giysiler giyilmeli ki kene üzerimize geldiğinde fark edilebilsin.geldiğinde fark edilebilsin.

6.İnsanları ve hayvanları kenelerden 6.İnsanları ve hayvanları kenelerden korumak için böcek kovucu olarak korumak için böcek kovucu olarak bilinen losyon ,krem ve aerosol bilinen losyon ,krem ve aerosol şeklinde maddeler mevcut olup bunlar şeklinde maddeler mevcut olup bunlar vücuda sürülerek yada elbiselere vücuda sürülerek yada elbiselere emdirilerek uygulanabilir.emdirilerek uygulanabilir.

7.Bahçeli evi olan kişiler bahçelerinde 7.Bahçeli evi olan kişiler bahçelerinde zaman zaman oturdukları sedir ,divan zaman zaman oturdukları sedir ,divan gibi zeminlere kendilerine ait kedi ve gibi zeminlere kendilerine ait kedi ve köpeklerinin oturup yatmasına izin köpeklerinin oturup yatmasına izin vermemelidirler. Kedi ve köpeklerin vermemelidirler. Kedi ve köpeklerin üzerinde kene olabilir.üzerinde kene olabilir.

8. Hayvancılık yapan insanların 8. Hayvancılık yapan insanların ahırlarındaki çatlak ve delikleri sıvayla ahırlarındaki çatlak ve delikleri sıvayla kapatıp badana yapmaları,ahırlarını, kapatıp badana yapmaları,ahırlarını, ahırların çevresini ,gübrelikleri ve ahırların çevresini ,gübrelikleri ve özelliklede hayvanlarını kenelere karşı özelliklede hayvanlarını kenelere karşı etkili ilaçlarla düzenli olarak etkili ilaçlarla düzenli olarak ilaçlamaları, kenelerin sayısını oldukça ilaçlamaları, kenelerin sayısını oldukça azaltacağı gibi kenelerin insanlara azaltacağı gibi kenelerin insanlara ulaşma ihtimalini oldukça azaltacaktır.ulaşma ihtimalini oldukça azaltacaktır.

CDC Public Health Image Library

TEŞEKKÜR EDERİZ…TEŞEKKÜR EDERİZ…