Detyre Kursi Ne Ekonometri Me SPSS

8/18/2019 Detyre Kursi Ne Ekonometri Me SPSS

1/14

Tema: Një analizë mbi tregues Makroekonomik për rastin e Shqipërisë.

Punoi: Pranoi: ____________ ______________

Tiranë më__/__/____


2/14

Pasqyra:

1. Hyrje............................................................................................................................2

2. Analize mbi variablin e varur, GDPne.......................................................................!

!. "i#$ja mi#is GDPsë #$e %ursi& &ë %ëmbimi&..............................................................'

'. "i#$ja e GDPsë me %ursin e %ëmbimi& #$e o(er&ën mone&are....................................)

*. Prania e +ul&i%olineari&e&i& në mo#el........................................................................12

. -u&ja e nje variabli #ummy në reresin &onë..............................................................1!

Tabela&

Tabela 1: &a&is&i%a& Përs$%ruese.........................................................................................!

Tabela 2: Përmble#$ja e mo#eli&.........................................................................................*

Tabela !: A0A................................................................................................................*

Tabela ': 3oe(i4en&ë&...........................................................................................................

Tabela *: 3orrela5ione&........................................................................................................6

Tabela : Përmble#$ja e mo#eli&.........................................................................................)

Tabela 6: A0A................................................................................................................7

Tabela ): 3oe(i4en&ë&.........................................................................................................18

Tabela 7: Përmble#$ja e mo#eli&........................................................................................11

Tabela 18: Përmble#$ja e mo#eli&.....................................................................................12

Tabela 11: A0A............................................................................................................12

Tabela 12: 3oe(i4en&ë&.......................................................................................................12

Tabela 1!: Përmble#$ja e mo#eli&.....................................................................................1!

Tabela 1': A0A............................................................................................................1!

Tabela 1*: 3oe(i4en&ë&.......................................................................................................1'

Gra(i%ë&Gra(i%u 1: 9o;lo&...............................................................................................................'

Gra(i%u 2: 5a&er ;lo&...........................................................................................................6

Gra(i%u !: Au&o%orrela5ioni i +be&jeve.............................................................................11

Pae 2


3/14

1. Hyrje

2)

Tabela e ;arë që %emi n#ër&uar ës$&ë &abela ;ërs$%ruese e 5ila na je; një ;araqi&je &ë s$%ur&ër ;ër

variablin &onë. 0a %jo &abelë s$o$im që seria jonë ;ërbe$e& na 2) &ë #$ëna. Gji&$as$&u na je;e&

një vlerë minimum #$e ma%simum i serisë &onë, si #$e mesa&arja #$e #evijimi s&an#ar& i variabli&

&onë.

Por ;ër një ;araqi&je më &ë mirë &ë s$;ërn#arjes së &ë #$ënave e je; bo ;lo&i. +ë ;os$&ë ;o

bëjmë #$e ;araqi&jen e bo;lo& në mënyrë që &ë s$o$im #$e ;araqi&jen në mënyrë ra(i%e &ë

s$;ërn#arjes së &ë #$ënave.

0ë bo;lo& na ;ërjas$&o$en vlera& e larë&a, ;asi si4 mun# &ë s$i$e& vija e mezi& na je; me#ianën

n#ërsa %ua#ra&i ;araqe& &ë #$ëna& që n#o#$en në %uar&ile& e mesi&, ;ra &ë #$ëna& në in&ervalin na

2*? në 6*?.


4/14

Grafiku 1: 9o;lo&..

200.000150.000100.000

3. Lidja midi! GDP-!" de kur!i# #" k"mbimi#

Analizën &onë #o &a (illojmë (illimis$& me li#$jen e GDPsë me %ursin e %ëmbimi&. Teori%is$&mi#is GDPsë #$e %ursi& &ë %ëmbimi& e%zis&on një li#$je nea&ive se;se %ur rri&e& %ursi i

%ëmbimi& ose më sa%&ë vlerëso$e& mone#$a ven#ase %un#rej& mone#$ës së $uaj, %jo #o &ë &$o&ë

që mallra& ven#ase bë$en më &ë s$&renj&a se mallra& e $uaja, jë që #o &ë 4on&e në uljen e

e%s;or&eve ven#ase. 0a ana &je&ër ulja e e%s;or&eve ven#ase #o &ë ul&e e%s;or&e& ne&o që

n#i%ojnë #rej& ;ërsë#rej&i në uljen e GDPsë.

= + + +Y C I G Nx

:

_

= >

−

−

−

− −

Ku

Y GDP

C konsumi popullates

I investimet

Nx eksporte importe

Pasi &reuam li#$jen &eori%e që e%zis&on mi#is %ë&yre #y variablave #o &ë s$o$im nëse vër&e&o$e&

%jo li#$je ;ër mo#elin &onë. 0ë &raj&a &ë ;ërji&$s$me mo#elin mun# &a s$%ruajmë:

1 2i iY X β β = +

3u:

iY => GDPja ose variabli i varur

1 2i iY X β β = +

i X => %ursi @ %embimi&

2β => %oe(i5en&i ;er;ara variabli& &e ;a varur

0#ërsa ;ër vlera& e vlëresuara #o &ë %is$im &ë ;ër(s$irë në e%ua5ion #$e &ermin e abimi& u, i 5ili

s$;re$ s$manie& e mo#eli& &ë vlerësuar na &ë #$ëna& reale, ;ra ;ër %ë&ë ras& #o &ë %is$im:

Pae '


5/14

µ µ µ $1 2i iiY X uβ β = + +

Pasi #$amë një ;araqi&je &ë ;ërji&$s$me &ë mo#eli& #o &ë (illojmë me analizën e reresi&.

Analizën #o &a (illojmë na &abela ;ërmble#$ëse ;ër &ë ;arë se sa s$;jeo$e& mo#eli ynë.

Tabela 2: Përmble#$ja e mo#eli&

0a %jo &abelë s$o$im se 2 B 62.1?, ;ra ës$&ë rela&ivis$& i mirë ;ër &ë s$;jeuar një mo#el.

2 e vlerësojmë me &ë #$ëna& që merren na &abela A0A rezul&a&e& e &ë 5ilës ;araqi&en më

;os$&ë.

¶ µ2 2 ! !2

2

i i i i

i

y x y x ESS

R TSS y

β β +

= =

∑ ∑∑

0ë &abelën A0A si4 mun# &ë s$i$e& na ;araqi&en #$e s$%allë& e lirisë ;ër se5ilin ras&. Për &ë

;arë nëse mo#eli ynë ës$&ë i rën#ësis$ëm a;o jo bë$en &es&e &ë n#rys$me një ;rej &ë 5ilave ës$&ë

&es&i -i5$er i 5ili %ra$ason -i5$erin e vroj&uar me -i5$erin %ri&i%.

lerqën e -i5$eri& &ë vroj&uar e marrim na &abela A0A %u si4 mun# &ë s$o$im %a një vlerë B

6.22* n#ërsa -i5$erin %ri&i% jen#e& na &abela& s&a&is&i%ore ;ër nivelin e rën#ësisë C B *? #$e

s$%allë lirie =%1> #$e =n%> që ;ër ras&in &onë ës$&ë a(ërsis$& B *.

%1 , / 2n% -v B6.22* D - *α

=

Po na &abela A0A s$o$im që sinji(i%an5a ës$&ë më e voël se 8.8* që vër&e&onë a&ë 4E%a

&$amë më si;ër &e &es&i i -is$eri&.

Tabela 3: A0A

0jë mënyrë &je&ër ;ër &ë &es&uar reresin &onë ës$&ë #$e &es&imi i rën#ësisë së ;arame&rave &anë.

Pra nri&ja e $i;o&ezave:

H8: F2 B 8 që #o &ë &$o&ë që mo#eli ynë nu% ës$&ë i rën#ësis$ëm s&a&is&i%is$&

Ha: F2 8 që #o &ë &$o&ë që mo#eli ynë ës$&ë i rën#ësis$ëm s&a&is&i%is$&

Pae *


6/14

Për &ë &es&uar %ë&ë jë nisemi na &es&i s&u#en&i %u %ra$asojmë &vroj&uar me &%r&i%e. lerën e &v e

marrim na &abela e %o(i4en&ëve që jen#e& më ;os$&ë e 5ila ;ër F 2 %a një vlerë ;rej ).177 n#ërsa

;ër vlerën e &% e n5jerrim na &abela& s&a&is&i%ore e 5ila ;ër ras&in &onë %a një vlerë ;ëra(ërsis$& B

2. &v B ).177 &% B 2 &ë %ra$asuara në vlerë absolu&e.

Pra që %ë&ej mun# &ë &$emi se H8 bie ;os$&ë që #o &ë &$o&ë që %o(i4en&i F2 ës$&ë i n#rys$ëm na

zero =;ra ës$&ë i rën#ësis$ëm> #$e që mo#eli ynëe ës$&ë i mirë.

Tabela $: 3oe(i4en&ë&

+o#elIns&an#ar#ize#

Joe((i5ien&s&an#ar#ize#Joe((i5ien&s & i. Jorrela&ions

9 .


7/14

nea&ive që e%zis&on mi#is GDPsë #$e %ursi& &ë %ëmbimi&. Gji&$as$&u &reuam #$e se sa ës$&ë %y

n#i%im ;ër ras&in e $qi;ërisë.

0jë momen& &je&ër ;ër &u analizuar ës$&ë #$e &es&imi i %o(i4ien&i& &ë %orrela5ioni&. 3y %o(i4ien&

merr vlera na 1 ne 1 #$e &reon se sa s$;jeo$e& linearis$& mo#eli që %emi marr ne s&u#im. 3ur

%y %oe(i4en& ës$&eë i B 8 #o &ë &$o&ë që variabla& &anë nu% %anë li#$je lineare me njëri &je&rin. amë ;ranë 1 ose 1 &ë je&ë %y %oe(i5en& aq më mirë e s$;jeon li#$ja lineare mo#elin &onë.

Tabela %: 3orrela5ione&

Për ras&in e mo#eli& &onë na &abela e %orrela5ioni& s$o$im që %y %o(i4ien& merr një vlerë B8.)'7

;ra ës$&ë ;ranë 1 që #o &ë &$o&ë që variabla& &anë %anë një li#$je lineare &ë %ënaqs$me. 0ë

;ërji&$ësi %y %oe(i4en& vlerëso$e& me anë &ë (ormulës:

µ( )

( )

2

2

2

i

i

Y Y ESS

r TSS Y Y

−= =

−

∑

∑Grafiku 2: 5a&er ;lo&

kurskemb /lek140.00000120.000000000000100.00000000000080.000000000000

..200.000150.000100.000

0#ërsa ne mun# &a marrim &ë a&s$ëm na &abela e mësi;ërme. Gji&$as$&u ajo që na n#i$mon ;ër

&ë vër&e&uar që variabla& %anë një li#$je lineare mes njëri &je&ri& ës$&ë #$e vlera e sinji(i%an5ës e

Pae 6


8/14

5ila ës$&ë s$umë më e voël se 8.8*, si4 mun# &ë s$i$e& na &abela. Gji&$as$&u ;ër &ë vër&e&uar

%ë&ë që &$amë mun# &ë bëjmë #$e n#ër&imin e s5a&er ;lo&i& i 5ili na je; në (ormë ra(i%e li#$jen

mes variablave.

$. Lidja e GDP-!" me kur!in e k"mbimi# de &fer#"n m&ne#arePara se &ë (illojmë analizën (illimis$& #u$e& &ë &$emi që në mo#el #o &ë marrim në s$qyr&im

area&in +1. 3ë&ë #o &a bëjmë ;ër (a%&in se marrja e area&i& +! që ës$&ë më ji&$ë ;ër(s$irës,

i 5ili ;ërbë$e& na #e;ozi&a& ;a a(a&, #e;ozi&a& e %ursimi& #$e #e;ozi&a& në valu&ë &ë $uaj, %a një

li#$je &ë (or&ë me %ursin e %ëmbimi&. +os;ër(s$irja e +! si ;ër(aqesuese e o(er&ës mone&are

ës$&ë e rën#ësis$me se;se #u%e qenë se në &ë ;ër(s$i$en #e;ozi&a& në valu&ë ajo s$;re$ në ve&ve&e

%ra$as ;re(eren5ave &ë rezi#en&ëve ven#as ;ër mbaj&jen e rezervave &ë &yre në valu&ë &ë $uaj a;o

në valu&ë ven#ase e#$e area&in më &ë ma#$ mone&ar që ës$&ë në ven#. Pra ;rania e saj #o &ë na

lin&e &ë #ys$onim ;ër ;ranin e mul&i%olineari&e&i& mes #y variablave &ë ;a varur na ana &eori%e.

0a ana &je&ër #u%e qenë se %emi marrë në s&u#im serinë e GDPsë &remujore, %jo ës$&ë

rela&ivis$& një ;eriu#$ë e s$%ur&ër #$e #o &ë ;ër(aqëso$ej më mirë na +1 #$e jo na +! që

;ër(s$inë #$e #e;ozi&a& a(a&ja&a. Përsa i ;ër%e& li#$jes &eori%e që e%zis&on mi#is GDPsë #$e

areas&i& +1 e%zis&onë një li#$je ;osi&ive se;se sa më s$umë që &ë %e&ë ;ara në qar%ullim aq më

s$umë #o &ë s$;enzojnë njerëzi& që #o &ë &$o&ë një rri&je e %onsumi& &ë (amiljeve që #o &ë 4on&e

#$e në rri&je &ë GDPsë.

= + + +Y C I G Nx

:

_

= >

−−

−

− −

Ku

Y GDP C konsumi popullates

I investimet

Nx eksporte importe

Tani #o &ë (illojmë &ë analizojmë %ë&o li#$je që &$amë, %u #o &ë bëjmë &ë njëj&a& analiza si më

si;ër #u%e ;arë #$e n#rys$ime& që solli variabli s$&esë në mo#ele. 0a &abela s$o$im se 2 B

8.67*.

Por ;ër ras&e& e mo#eleve me më s$umë se një variabël &ë ;avarur ës$&ë më mirë që &ë merre& 2 i

%orrijuar ;ër vlerësimin e mo#eli&, i 5ili %a një vlerë:

2

i %orijuar B 8.667 i 5ili %ra$asuar me 2 B 8.621 në mo#elin e ;arë e %a ;ërmiresuar mo#elin &onë. Por ;ër &ë &$ënë nëse vër&e& e %a

;ërmirësuar mo#elin ës$&ë e rën#ësis$me që &ë bëjmë ;ërsëri &es&e& ;ër &ë ;arë rën#ësinë e

mo#eli& &onë.

Tabela ': Përmble#$ja e mo#eli&

Pae )


9/14

-illimis$& &es&imin e mo#eli& e (illojmë me &es&in e -i5$eri&. lera e -i5$eri& &ë vroj&uar %a një

vlerë B 6.22* n#ërsa -i5$erin %ri&i% &ë 5ilin si4 e s$;jeuam #$e më si;ër jen#e& na &abela&

s&a&is&i%ore ;ër nivelin e rën#ësisë C B *? #$e s$%allë lirie =%1> #$e =n%> që ;ër ras&in &onë

ës$&ë a(ërsis$& B *.

%1 , / 2n%

-v B').*8 D - *α

=

Pra %jo &reon se mo#eli ynë ës$&ë i rën#ësis$ëm s&a&is&i%is$& ;asi ;o na &abela A0A s$o$im

që sinji(i%an5a ës$&ë s$umë më e voël se 8.8* që vër&e&onë më &e;ër që reresi ynë ës$&ë i mirë.

Tabela (: A0A

Gji&$as$&u &es&imin e reresi& &onë mun# &a bëjmë e#$e në;ërmje& &es&imi& &ë rën#ësisë së

;arame&rave &ë reresi&. Pra nri&ja e $i;o&ezave:

H8: F2 B 8 që #o &ë &$o&ë që variabëli 1 nu% ës$&ë i rën#ësis$ëm s&a&is&i%is$&

Ha: F2 8 që #o &ë &$o&ë që variabëli 1 ës$&ë i rën#ësis$ëm s&a&is&i%is$&

Për &ë &es&uar %ë&ë jë nisemi na &es&i s&u#en&i %u %ra$asojmë &vroj&uar me &%ri&i%e. lerën e &v e

marrim na &abela e %o(i4en&ëve që jen#e& më ;os$&ë e 5ila ;ër F 2 %a një vlerë ;rej !.12 n#ërsa

;ër vlerën e &% e njerrim na &abela& s&a&is&i%ore e 5ila ;ër ras&in &onë %a një vlerë ;ëra(ërsis$& B

2. &v B !.12 &% B 2 &ë %ra$asuara në vlerë absolu&e.

Pra që %ë&ej mun# &ë &$emi se H8 bie ;os$&ë që #o &ë &$o&ë që %o(i4en&i F2 ës$&ë i n#rys$ëm na

zero #$e i rën#ësis$ëm s&a&is&i%is$&. Të njëj&ën jë #o &ë bëjmë #$e ;ër F!, ;ra #o &ë nremë

$i;o&eza&:

H8: F! B 8 që #o &ë &$o&ë që variabëli 2 nu% ës$&ë i rën#ësis$ëm s&a&is&i%is$& e

Ha: F! 8 që #o &ë &$o&ë që variabëli 2 ës$&ë i rën#ësis$ëm s&a&is&i%is$&

&v B !.88* &% B 2 &ë %ra$asuara në vlerë absolu&e.

Pra që %ë&ej mun# &ë &$emi se H8 bie ;os$&ë që #o &ë &$o&ë që %o(i4en&i F! ës$&ë i n#rys$ëm na

zero #$e që mo#eli ës$&ë i rën#ësis$ëm s&a&is&i%is$&.

Pae 7


10/14

Tabela ): 3oe(i4en&ë&

Pasi bëmë vlerësimin e mo#eli& #o &ë &reojmë se 4E&reojnë e%onomi%is$& ;arame&ra&. -illimis$&

na vlera& që %emi në &abelë mun# &ë s$%ruajmë e%ua5ionin e mo#eli& &onë.

0ë ras&in me &re variabla e%ua5ioni %a &raj&ën e ;ërji&$s$me:

1 2 2 ! !Y X X β β β = + +

D$e ;ër &ë vlerësuarin merrë &raj&ën:

µ ¶ µ $1 2 2 ! ! iiY X X uβ β β = + + +

Për mo#elin &onë #o &ë %is$im:

$2 !21.'7! 8.7'2 8.1!' iiY X X u= − + +

0ë %ë&ë ras& analiza e variablave n#rys$on #isi na ajo që bëmë më si;ër ;ër ;arame&ra&:

O1 B &reon një vlerë &ë GDPsë e#$e %ur nu% %emi ;raninë e %ursi& &ë %ëmbimi& #$e

o(er&ës mone&are në mo#el, ;ra %ur vlera e 2 #$e ! B 8.

O2

B &reon se me sa n#rys$on GDPja %ur %ursi i %ëmbimi& n#rys$on me një njësi #$evariabli &je&ër mba$e& %ons&an&. 0ë ras&in &onë nëse ra;or&i i mone#$ës ven#ase %ra$asuar

me mone#$ën e $uaj rri&e& me një njësi, %jo 4on që GDPja ule& me 8.7'2 njësi %ur o(er&a

mone&are nu% n#rys$on.

O! B &ë njëj&ën jë që &$amë ;ër O 2 &ani #o &a &$emi ;ër O!, ;or &ani mba$e& %ursi i

%ëmbimi& %ons&an& %ur n#rys$on o(er&a mone&are me një njësi e 5ila 4on në rri&jen e GDP

së me 8.1!' njësi.

Pra vër&e&uam li#$jen &eori%e që &$amë në (illim ;ër li#$jen ;ozi&ive që e%zis&on mi#is GDPsë

#$e o(er&ës mone&are. Gji&$as$&u &reuam #$e se sa ës$&ë %y n#i%im.

0jë $a; &je&ër i rën#ësis$ëm ës$&ë #$e analiza e mbe&jeve, e 5ila na &reon nëse me&o#a 3+

ës$&ë e mirë a;o jo. Pasi si;as %ësaj me&o#e #u$e& që mbe&je& &ë jenë z$urmë e bar#$ë ose &$ënë

n#rys$e #u$e& që s$uma e %a&rori& &ë &yre &ë je&ë e barabar&ë me zeor, ose mesa&arja e barabar&ë

me zero:

( ) 2

iu o=∑

Pae 18


11/14

3jo na &reon munesë &ë au&o%orrela5ioni& në mo#elin &onë. 0ëse #o &ë %is$im që:

( ) ( ), 8i j E u u per i j≠ ≠

Pra që #o &ë %is$im një varësi mes mbe&jeve #o &ë %is$im ;raninë e au&o%orrela5ioni&. Për &ë bërë

%ë&ë analizë #o &ë mja(&o$emi me një ra(i% &ë mbe&jeve %u si4 mun# &ë s$o$im në një (arëmënyre a&o eleminojnë njëra &je&rën.

Grafiku 3: Au&o%orrela5ioni i +be&jeve

Pran#aj ra(i%u i au&o%orela5ioni& &ë mbe&jeve, #u$e& &ë s$u$e& menjë$erë na $a;i i ;arë vonese.

M#o au&o%orrela5ion i rën#ësis$ëm mun# &ë &reoi që mo#eli ës$&ë i s;e5i(i%uar %eq. 0jë mënyrë

&je&ër ;ër &ë vër&e&uar nëse %emi au&o%orrela5ion ës$&ë #$e &es&i DQ =Durbin Qa&son>. 3y &es& i

merrë vlera& mes 8 #$e ', #$e sa më a(ër 2 &ë je&ë vlera e %ë&ij &es&i aq më s$umë vër&e&o$e& (a%&i i

munesës së au&o%orrela5ioni& në mo#elin &onë.

Tabela *: Përmble#$ja e mo#eli&

Model R R Square Adu!ted R

SquareStd. "rror o# t$e

"!ti%ate Durbin&'at!on1 .8(2)a* .+(5 .++( 1+.,44,8( 2.288

a Predi-tor!: )on!tant*/ M1/ 0ur!0e%b 0ur! 0e%b le0b Dependent Variable: GDP

0a &abela s$o$im që %y &es& %a një vlerë B 2.2)) që ës$&ë rela&ivis$& ;ranë vlerës 2 që vër&e&onë

a&ë 4%a &$amë më si;ër.

Pae 11


12/14

%. Prania e +ul#ik&lineari#e#i# n" m&del.

+e mul&i%olineari&e& %emi &ë bëjmë %ur mi#is #y ;rej variablave &ë ;avarur e%zis&on li#$je e 5ila

e bënë &ë ;a rën#ësis$ëm mo#elin &onë. Për &ë &reuar %ë&ë li#$je në mo#elin &onë #o &ë (usim një

variabël &ë ri #$e #o &ë &reojmë ;raninë e mul&i%olineari&e&i& si #$e mënyrën e eleminimi& &ë &ij.

i variabël s$&esë #o &ë (usë in(la5ionin ;asi si4 #i$e& &eori%is$& mi#is in(la5ioni& #$e o(er&ësmone&are e%zis&on një li#$je s$umë e (or&ë. Pasi si4 #imë na &eoria sasiore e ;arasë në ;eriu#$ën

a(a&ja&ë e ji&$ë o(er&a mone&are %alon në in(la5ion. Pra &eori%is$& e%zis&on një li#$je rela&ivis$&

e (or&ë mi#is %ë&yre #y variablave &ë ;a varurur në mo#elin &onë që #o &ë na 4on&e në men#je

;raninë e mul&i%olineari&e&i&. Tani le &ë s$o$im %on%re&is$& se 4#o &ë n#o#$ë me mo#elin &onë.


Tabela 11: A0A

Gji&$as$&u ;o &ë bëjmë ;ërsëri &es&in s&u#en&i ;ër 3' ose ;arame&rin ;ranë in(la5ioni&.

µ ¶ µ µ $'1 2 2 ! ! ' iiY X X X uβ β β β = + + + +

$o$im se:

H8: F' B 8 që #o &ë &$o&ë që variabëli 2 nu% ës$&ë i rën#ësis$ëm s&a&is&i%is$& e

Ha: F' 8 që #o &ë &$o&ë që variabëli 2 ës$&ë i rën#ësis$ëm s&a&is&i%is$&

&v B 8.*6 R &% B 2 &e %ra$asuara ne vlere a;solu&e.

3jo #o &ë &$o&ë që H8 qën#ron #$e që %y variabël nu% ës$&ë i rën#ësis$ëm. Gji&$as$&u ;ër %ë&ë

variabël s$o$im se %emi një sinji(i%an5ë rela&ivis$& &ë ma#$e 8.*)!. Të ji&$a %ë&o që &$amë mësi;ër na s$&yjnë &ë men#ojmë ;ër ;raninë e mul&i%olineari&e&i& në mo#el.

Tabela 12: 3oe(i4en&ë&

Pae 12


13/14

+ënyra& e eleminimi& &ë mul&i%olineari&e&i& janë #isa ;or meqenëse ne ;amë që (u&ja e %ë&ij

variabli në mo#el e ulë rën#ësinë e &ij #o &ë is$&e më mirë që &a $iqnim %ë&ë variabël na mo#eli.

'. u#ja e nje variabli dummy n" rere!in #&n".

0ë $a;in &je&ër në mo#el #o &ë vaz$#ojmë me (u&jen e një variabli Dummy. i variabël Dummy

#o &ë (usim %o$ën, ose më sa%&ë meqenëse %emi marrë në s&u#im seri &remujore #o &ë &reojmë

rën#ësinë e &remujorëve në mo#el. +eqenëse një vi& %a %a&ër &remujorë ne #u$e& &ë nremë %1

variabla &ë rinj ;ra #u$e& &ë nremë &re variabla &ë rinj.

{

{

{

1_ _

1 8 _ _

1_ _

2 8 _ _

1_ _

! 8 _ _

tremujori pare

tremujore tjeter

tremujori dyte

tremujore tjeter

tremujori trete

tremujore tjeter

D

D

D

=

=

=

i4 mun# &ë s$i$e& #$e na &abela më ;os$&ë (u&ja e variablave #ummy në mo#el e %a ;ërmirësuar më &ej reresin &onë ;asi 2 i %orrijuar %a vaj&ur na 8.667 në 8.)). Por #u$e& që &ë

s$o$im se 5ili ;rej variablave #ummy ës$&ë i rën#ësis$ëm në mo#el. Për &ë vër&e&uar %ë&ë nisemi

na &es&i s&u#en&i ;ër se5ilin na variabla& Dummy.


Tabela 1$: A0A

Pae 1!


14/14

i4 mun# &a s$o$im na &abela e %o(i4ien&ëve ve&ëm ;ër &remujorin e ;arë %emi që:

&v B !.''* &% B 2 &ë %ra$asuara në vlerë absolu&e

Pra ve&ëm %y variabël #el i rën#ësis$ëm n#ërsa &ë &jerë& %anë një &v R &% që i njerrë %ë&a

variabëla &ë ;a rën#ësis$ëm.

Tabela 1%: 3oe(i4en&ë&

i %on%luzion #o &ë linim ve&ëm një variabël #ummy ;ër &ë ;ër(aqësuar e(e%&e& e rën#ësis$me

sezonale që %a seia jonë.

Konkluzione:

• 3y mo#el na #$a nje ;araqi&je rela&ivis$& &e mire ;er li#$jen qe ezis&on mi#is GDPse, %ursi&

&e %embimi&, #$e o(er&es mone&are.

• Paras$i%ime& e n#er&uara #u%e qene se is$in bazuar mbi seri &remujore #$ane rezul&a&e &e mira

;er nje ;eriu#$e a(a& s$%ur&er %o$e.• 0e %e&e mo#el vume re nje ;er;u&$je &e mire &e &e #$enave ne $qi;eri me anen &eori%e &e

li#$jes qe ezis&one mi#is %e&yre variablave.

Pae 1'

Detyre Kursi Ne Ekonometri Me SPSS

Documents

Transcript of Detyre Kursi Ne Ekonometri Me SPSS