บทท 2

การทบทวนวรรณกรรม การศกษาเรอง การมสวนรวมจากชมชนในการดาเนนงานศนยพฒนาเดกเลกขององคกรปกครองสวนทองถน สงกดองคการบรหารสวนตาบลเมองมาย อาเภอแจหม จงหวดลาปาง ผวจยไดคนควาแนวคด ทฤษฎ และงานวจยทเกยวของ ดงน 2.1 แนวคด ทฤษฎ ทเกยวของ

2.1.1 แนวคดเกยวกบการมสวนรวม 2.1.2 แนวคดการมสวนรวมของชมชนในการจดการศกษา 2.1.3 แนวคดเกยวศนยพฒนาเดกเลก

2.1.4 กฎหมายทเกยวของกบการถายโอนศนยพฒนาเดกเลก 2.1.5 มาตรฐานการดาเนนงานศนยพฒนาเดกเลกขององคกรปกครองสวนทองถนดานการมสวนรวมและสนบสนนจากชมชน 2.2 บรบทของศนยพฒนาเดกเลกสงกดองคการบรหารสวนตาบลเมองมาย 2.3 งานวจยทเกยวของ 2.3.1 งานวจยในประเทศ 2.3.2 งานวจยตางประเทศ

2.1.1 แนวคดเกยวกบการมสวนรวม การเขามสวนรวมของประชาชนในการดาเนนกจกรรมในดานตางๆของทองถนนนนบวาเปนสงทสาคญสาหรบการปกครองสวนทองถนอยางยงซงมบคคลตางๆไดใหความหมายเกยวกบการมสวนรวมดงน เยาวนช ทานาม (2545) ใหความหมายของการมสวนรวมอยางสอดคลองกนวา เปนการเกยวของกนทางจตใจและอารมณทเหนพองกนในเรองความตองการ ซงความตองการดงกลาวเปนเหตใหเกดการกระทา ใหบรรลถงความตองการของกลมทาใหเกดความรสกรวมรบผดชอบกบกลมของตน วรวทย อรรถโกวทธาตร (2542) การมสวนรวม หมายถง การใหประชาชนเขามามสวนเกยวของ ในการแสดงออก ความรสกนกคด การศกษาปญหา การวางแผนการปฏบตการประเมนผล ซง

9

อาจแสดงออกในรปอนๆเชน รวมเสยสละเวลา แรงงาน วสดอปกรณตอกจกรรมหรอปญหาของกลมทเกดขนเพอนามาซงความเปนอยและอนาคตทดยงขนของประชาชนโดยทภาครฐเขาไปมสวนชวยสนบสนนใหกจกรรมนนประสบผลสาเรจ กลยา ตนตผลาชวะ (2542) ไดกลาวถงการมสวนรวมของผปกครองเปนวธการหนงทกาเนดขนมาเมอมการพฒนาการศกษาสาหรบผปกครองเขาในระบบโรงเรยนแทนทจะไดรบการศกษาโดยตรงแกผปกครอง ฝายเดยวกน การจดใหผปกครองมสวนรวมกจกรรมทโรงเรยนจะเปนการใหการศกษาแกผปกครอง ทนอกจากผปกครองจะไดรบความรเกยวกบเดกแลวยงเปนการสรางเสรมเจตคตของผปกครองทดตอการเรยน การจดการศกษา คร และโรงเรยนดวย Lowdermilk และ Laitas (1980) ไดเสนอขนตอนของการมสวนรวมไว 7 ขนตอน คอ

1. การสารวจขนตน 2. การศกษาเพอจดลาดบความสาคญของปญหา 3. การแสวงหาแนวทางแกปญหา 4. การกาหนดทางแกปญหา 5. การปฏบตตามโครงการ 6. การประเมนโครงการ 7. การพจารณาทบทวนโครงการททาไปแลว ดงนน จะเหนไดวาการมสวนรวมเปนการเปดโอกาสใหบคคลไดเขามามสวนรวมในการ

ดาเนนการกจกรรมตางๆรวมกน มการทางานรวมกน มการดาเนนกจกรรม เปนการระดมสมอง ระดมกาลง ระดมความคดเหนตลอดจนวธการในการดาเนนงาน การตดสนใจเลอกแนวทางทเกยวของกบการดาเนนงานลงมอปฏบตรวมกน หรอใหการสนบสนน และตดตามการดาเนนงานในกจกรรมทตดสนใจรวมกนไวรวมทงรบประโยชนจากกจกรรมทดาเนนนนๆรวมกนเพอพฒนาใหเกดประโยชนสงสดตอองคกร สาหรบการมสวนรวมของผปกครองเปนการแสดงใหเหนถงความตองการและความสนใจของผปกครองทมตอการจดการศกษาและลกษณะการมสวนรวมของประชาชนนน จะเหนไดวาประชาชนตองเขามามสวนรวมเปนผคดคนปญหาเปนผนาทกอยาง ซงมใชการกาหนดจากภายนอกประชาชนหรอพฒนาชมชนขดความสามารถของตนในการจดการและควบคมการใชและกระจายทรพยากรปจจยการผลตทมอยในสงคมเพอประโยชนตอการดารงชพทางเศรษฐกจและสงคม ตามความจาเปนอยางสมศกดศรในฐานะสมาชกสงคมไดพฒนาการรบรและภมปญญาซงแสดงออกในรปของการตดสนใจในการกาหนดชะตาชวตของตนอยางเปนตวของตวเอง

10

1. รปแบบการมสวนรวม รปแบบของการมสวนรวมมหลายรปแบบขนอยกบสถานการณ กลมบคคล ความพรอม

และแนวคดของผปฏบต ดงเชนไดมผสรปรปแบบการใสวนรวมไวหลายทาน ดงน วรวทย อรรถโกวทยธาตร (2542) ไดสรปรปแบบและขนตอนการมสวนรวมจากเอกสาร

ไดวา ขนตอนการมสวนรวมประกอบไปดวยขนตอนตางๆไว 4 ประการ คอ การศกษาปญหา การวางแผน การปฏบต และการประเมนผล ซงสามารถแสดงในรปการเปนสมาชก การเปนผเขารวมประชม การเปนผใหเงนชวยเหลอ การเปนกรรมการ เปนตน

กรมสามญศกษา (2544) ไดสรปขนตอนของการมสวนรวม วาม 5 ขนตอน ไดแก 1) การมสวนรวมคดรเรม และตดสนใจ 2) การมสวนรวมวางแผน 3) การมสวนรวมดาเนนการ 4) การมสวนรวมในขนประเมนผล 5) การมสวนรวมรบผลประโยชนจากการจดการศกษาของโรงเรยน

สมบรณ นนทวงศ (2542) ไดจาแนกรปแบบการมสวนรวมของประชาชนไดเปน 3 ประการ ดงน 1. การทประชาชนมสวนรวมโดยตรง(Direct Paticipation) โดยผานองคกรผจดตงของ

ประชาชน(Inciusive Organization) 2. การทประชาชนมสวนรวมโดยออม (Open Paticipation) โดยผานองคกรผแทนของ

ประชาชน (Non – Pepresentative Organization) 3. การทประชาชนมสวนรวมโดยการเปดโอกาสให (Open Paticipation) โดยผานองคกรท

ไมใชผแทนของประชาชน (Non – Pepresentative Organization) เชน สถาบนหรอหนวยงานทเชญชวน หรอเปดโอกาสใหประชาชนเขามามสวนรวมเมอไรกไดทกเวลา

ชชาต พวงสมจตร (2540) เปนวาควรจาแนกขนตอนในการมสวนรวมออกเปน 4 ขนตอน คอ ขนท 1 การมสวนรวมในขนรเรมโครงการเปนขนทประชาชนเขามามสวนรวมในการคนหา

ปญหาภายในชมชนตลอดจนมสวนรวมในการตดสนใจกาหนดความตองการของชมชน และมสวนในการจดลาดบของความตองการนนๆ

ขนท 2 การมสวนรวมในการวางแผน เปนขนทประชาชนเขามามสวนรวมในการกาหนดนโยบายและวตถประสงคของโครงการ กาหนดวธการและแนวทางการดาเนนงาน กาหนดทรพยากรและแหลงของทรพยากรทใชในโครงการ

ขนท 3 การมสวนรวมในขนดาเนนโครงการ เปนขนท ประชาชนเขามามสวนในการทาประโยชนใหแกโครงการ โดยการรวมชวยเหลอดาน ทนทรพย วสดอปกรณ และแรงงาน โดยบรหารงานและประสานงาน ตลอดจนการดาเนนการขอความชวยเหลอจากภายนอก เปนตน

11

ขนท 4 การมสวนรวมในขนประเมนผลโครงการ เปนขนทประชาชนเขามามสวนรวมในการประเมนวาโครงการทดาเนนการนนบรรลวตถประสงคทกาหนดไวหรอไม การประเมนผลนอาจเปนการประเมนผลยอย (Formative Evaluation) ซงเปนการประเมนผลความกาวหนาของโครงการทกระทากนเปนระยะๆ หรอประเมนผลรวม (Summative Evaluation) ซงเปนการประเมนสรปรายยอดของโครงการทงหมด

ในการจดการศกษานนจะมความเกยวของกบชมชน และประชาชน ดงนน การมสวนรวมของประชาชนจงมความสาคญและมความจาเปนยง ในฐานะทโรงเรยนเปนหนวยงานหนงของสงคม และอยในสงคมของประชาธปไตย โรงเรยนควรเปนของประชาชนจดการเรยนกานสอนโดยการรเหน และความรวมมอของประชาชน การมสวนรวมของประชาชนจะตองชวยกนในการเปนผนากระทาการพฒนาตนเอง มใชเปนผรบการพฒนาเทานน ทงนเนองจากผกระทาจะเปนผไดรบประโยชนจากการพฒนาโดยตรง ดงนนควรยดหลกสาคญใหทกสวนมสวนรวมในการแกไขปญหาของตนเอง วเคราะหตนเองและเมอประชาชนมความพรอมทเปลยนแปลงแลว กระบวนการพฒนาการมสวนรวมของประชาชนจะเปนปจจยสาคญในกระบวนการพฒนา ซงจะตองพจารณา และสงเสรมการมสวนรวมของประชาชนอยางแทจรงไมวาจะเปนทางตรงหรอทางออม ซงการมสวนรวมเกดจากแนวคดสาคญ 3 ประการคอ ความสนใจและความกงวลรวมกน ความเดอดรอนและความไมพอใจรวมกนและการตกลงใจรวมกนทจะเปลยนแปลงกลมหรอชมชนในทศทางทปรารถนา

2. ความส าคญของผปกครองในการมสวนรวม รง แกวแดง (2544) ไดกลาวในอดตทผานมาประมาณรอยกวาปมาแลวกอนทจะมระบบโรงเรยนอยางเชนปจจบน การจดการศกษาของไทยในยคนนขนอยกบพอ แม และครอบครว ถายทอดทกสงทกอยางของครอบครวหรอตระกล เชน ความรเรองการทามาหากน ทงหลายจากคนรนหนงไปสคนอกรนหนง แตเมอมระบบการศกษา คอมระบบโรงเรยนอยางในปจจบน ซงเปนระบบทคอยขางแขงมากเกนไปแขงจนกระทง พอแมทรกลกเกอบจะไมมชองวางหรอโอกาสเขาไปมสวนรวมในการจดการศกษาใหกบลกหลานของตนเอง อยางด กเขาไปสงอาหารเชา อาหารกลางวน เหมอนกบทโรงเรยนหลายๆ แหงไดเปดโอกาสใหผเปนพอแมไดทา การจดการศกษาตามระบบปจจบนทเกดจากโรงเรยนฝายเดยว ทาใหระบบการศกษามปญหาคอนขางมาก ในปจจบนเปนทยอมรบกนแลววา การทผปกครองไมมโอกาสและบทบาทในการศกษานนทาใหขาดครเปนผสอนลก-หลาน ดวยความรกไมวาเปน พอ แม ป ยา ตา ยาย จานวนไมนอยกวา 20-30 ลานคน ดวยเหตน พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พทธศกราช 2542 ซงมผลบงคบใชตงแตวนท 20 สงหาคม 2542 ทผานมามความเชอวาพอแม คอ คนทเปนครทดทสดมพลง มทกสงทกอยางรวมทงความตงใจและปรารถนาดตออนาคตของลกหลานตนเอง เพราะฉะนน ในการจดทาพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 จงไดนาสาระทสาคญ 2 สวนมาบรรจไว คอ

12

1) การศกษาเปนสทธของผเรยน เดมมความเชอวา การศกษาเปนสทธของสถานศกษาทจะจดอะไรอยางไรกได เพราะเวลาทนาลกเขาไปนงออนวอนงองอน ซารายยงตองจายเงนอกเปนจานวนมาก เพอจะเอาลก หลายเขาโรงเรยน แตตอไปนในกฎหมายใหม (พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542) ไดระบไวอยางชดเจนวา การศกษาเปนสทธของผเรยน ไมใชสทธของครหรอสทธของผจดการอยางทเคยเปนในอดต ดงนนการจดการศกษาจงเปนสทธของผปกครองทจะเขาไปใชสทธแทนลกหลาน ซงเรองดงกลาวเปนประเดนสาคญทระบไวในพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 2) เดนการจดการศกษาจะอยกบคนเพยงไมกคนเทานน แตขณะนความหมายและเจตนารมณชดเจนทกฝายจะตองมสวนรวมในการจดการศกษา เพอสามารถใหการศกษากบคนทกชนทกประเทศได เพราะฉะนนพอแมผปกครองจงมโอกาสในการจดการศกษาใหบตรหลานของตนไดอกครง ในการเปดโอกาสใหผปกครอง สามารถจดการศกษาในครอบครวได เปนรปแบบการจดการศกษาทสากลเรยกวา Home School ผปกครองทกคนสามารถจดการศกษาทบานใหกบลกหลายของตนเองได นนคอบทบาททสาคญมากสาหรบผปกครองซงการจดการศกษาทบานจะจดไดอยางไรนน ถาเปนการจดการศกษาขนพนฐานในสวนของการศกษาภาคบงคบ พอแมผปกครองประสานงานกบสถานศกษาแหงใดแหงหนงเพอปรกษาหารอ ความร ความเขาใจ การศกษาเรองหลกสตร วธการรวมถงคาใชจาย สวนรปแบบทจะทาไดนน ม 2 รปแบบ ดงน

1) ผปกครองทมความพรอม สามารถจดการศกษาไดทกอยาง ทกวชาทาไดเองทงหมดเพยงแตรายงานผลการประเมนใหกบสถานศกษาทเปนผดแล เปนผชวยเหลออาจจะตกลงกน เชน ภาคเรยนละครง หรอปละครงกได 2) ผปกครองทไมถนดจดการสอนในบางวชา เชน ไมถนดวชาคณตศาสตร หรอมาถนดวชาวทยาศาสตร ใหเปนผจดการศกษาใหโดยจดเฉพาะวชาทมความถนดและสามารถทาได นภเนตร ธรรมบวร (2541) กลาววาการมสวนรวมของผปกครอง หมายถง ผปกครองโรงเรยน ชมชน รวมมอกนเพอประโยชนของเดกและพฒนาคณภาพการศกษา การใหผปกครองมสวนรวมและมหนาทในการจดการศกษา ถอเปนเรองทมความสาคญมาก จาเปนตองสรางความเขาใจใหผทเกยวของทกคนทราบ เกดความตระหนกและรบผดชอบรวมกน เพราะการจดการศกษาขนพนฐานเปนการจดการศกษาเพอปวงชน (Education for-All) ดงนนปวงชนตองรวมกนจดการศกษา (All for Education) เพอพฒนาสงคมดวยบทบาทของพอแมทมตอโรงเรยนควรมดงน พอแมเปนครคนแรกของลกเปนผชโลกกวางเปนผสรางภมคมกนทางดานรวงกายและจตใจ เปนผสงเสรมสนบสนนการจดการและตดตามตรวจสอบคณภาพการศกษา จะเหนไดวาศกยภาพความรผปกครองมปรมาณมหาศาลไมจากด ถาหากครสามารถดงมาใชไดเตมทยอมสามารถชวยเหลอโรงเรยนได ถาครสามารถดาเนนการไดเอง ผปกครองกจะเปนเครอขายทเปนกาลงสาคญ

13

พรอมทจะรวมมอกบโรงเรยน ซงจะชวยใหการปฏรปกระบวนการเรยนรเกดผลอยางจรงจงและรวดเรว ผปกครองจงมบาทบาทเพมขนจากเดม ในลกษณะการใหความชวยเหลอสนบสนนโรงเรยนในการจดการเรยนรผจดการเรยนรในบางสวนทเพมเตม หรอในบางกรณกอาจจะจดการเรยนรใหแกเดกเอง การเปดโอกาสใหผปกครองทมความร ความสามารถมประสบการณดานใดดานหนง มาใหความรแกเดกเพอใหนาความรไปใชในชวตไดจรงๆ ลวนเปนบทบาทของผปกครองตอการศกษาในยคปจจบน ซงมความสาคญอยางยงตอผปกครอง และประชาชนในทองถนจะถอวาเปนเสมอนครและเจาของสถานศกษา เจาของแผนการเรยนร และ การมสวนรวมในการจดการศกษาของนกเรยนไดผลผลตของการศกษากคอ ผเรยน ครอบครว มปฏกรยาทดตอโรงเรยน รวมคด รวมทา รวมพฒนา ทกษะทงสวนตน และสวนรวม ความรวมมอชวยเหลอกนและกนระหวางบานโรงเรยน เชนนเปนมตใหมแหงการพฒนา (กมภณฑ จนโท, 2543) ดงนน สงทพอแมตองการสอนใหลกรจกรบผดชอบตอตนเองครอบครวสงคมนน พอแมจะตองรวม ในการสรางจตสานก ปลกฝงคานยมใหลก ใหรจกปฏบตตนอยางไรมสงใดทจะสงเสรมคณคาตางๆ ไดนน หรอแมแตสงแวดลอมรอบตวทเอออานวยประโยชนแกตวเดก ครอบครวคอสถานบนหลกทจะขดเกลาใหเดกกอน ทจะเขาสสงคมเพอพรอมทจะรบสงใหมๆ เขามาในชวตไดสวนโรงเรยนเปนสถานทแหลงท 2 ทจะเขารบชวงตอจากครอบครว เชนเรองการประหยดพลงงาน เปนตน ปจจบนปญหาททาใหโรงเรยนกบผปกครองของนกเรยนขาดความรวมมอและความสมพนธกน คอ 1. ผปกครองไมไดใหการสนบสนนการศกษาแกบตรหลานเทาทควร 2. ผปกครองเลยงดบตรหลายอยางไรไมเหมาะสม 3. ผปกครองไมไดใหความรวมมอในกจกรรมตางๆ แกโรงเรยนทบตรหลายของตนกาลงเรยนอย สาเหตเหลานเกดจากผปกครองไมเหนคณคาทางการศกษา ผปกครองไมรไมเขาใจพฒนาการของบตรหลานและผปกครองไมมโอกาสไดเขาถงโรงเรยนอยางเตมทตามลาดบ ฉะนนหนทางแกไขปญหาจงควรสรางเสรมใหผปกครองเขาใจและเหนคณคาของการศกษาใหผปกครองเขาใจพฒนาการของเดกหรอลกหลานของตนเอง และเปดโอกาสใหผปกครองมสวนรวมในการจดการศกษา ซงการศกษาของ (นภเนตร ธรรบวร, 2542) พบวาการมสวนรวมของพอแม ผปกครองดานการศกษา มใชมผลตอความสาเรจในดานการเรยนของเดกเทานนแตยงสงผลตอประสบความสาเรจในชวตของเดก นอกจากนยงเปนการพฒนาทศนคตทางบวกตอตวเดกอกดวย กลยา ตนตผลาชว (2542) กลาวถง คณภาพของโรงเรยนปฐมวยจะดไดตองมผปกครองเขามามสวนรวมในการจดการกบเดก โรงเรยนสามารถสอนโดยแยกเดกออกจากครอบครว เดกควรไดเรยนรรวมกนทงทางโรงเรยนและผปกครอง การทโรงเรยนทาใหผปกครองเขามามสวนรวมไดจะมประโยชน

14

อยางมาก สงทเกดจากความรวมมอระหวางโรงเรยนกบผปกครองคอ คณคาของความสมพนธของผปกครองกบโรงเรยนทกอใหเกดประโยชนแกผปกครอง นกเรยนและโรงเรยน คอ 1. ผปกครอง และโรงเรยนไดเรยนรซงกนและกนเกยวกบสถานการณทางบานและโรงเรยนของเดกทผปกครองสามารถบอกคร ครสามารถทจะบอกผปกครองไดเชนเดยวกนเปนสงทนาพาไปสการพฒนาเดก ใหมคณภาพได ลดขอขดแยงระหวางครกบผปกครอง 2. ผปกครองและโรงเรยนมสวนรวมในการเรยนรรวมกบการพฒนาเดกการสอนเดก หลกสตรและการดาเนนการเชงบรหารงานการศกษารวมกนระหวางครและโรงเรยน 3. โรงเรยนสามารถใชโอกาสของการมสวนรวมของผปกครองกบโรงเรยนในการจดการศกษาสาหรบผปกครอง ทงทางดานการเลยงดพฒนาการ การรวมแกปญหาเดกกบการเลยงดและสงแวดลอม รวมถงการสานตอการเรยนของเดกระหวางโรงเรยนและบานดวย การมสวนรวมของผปกครองจะทาใหเกดผลดทงกบเดกคร และผปกครอง การทผปกครองเขามามสวนรวมกบการจดการศกษาปฐมวย เปนการสนบสนนซงกนและกน ระหวาบานโรงเรยน ทาใหการจดการศกษามประสทธภาพ เพราะผปกครองเปรยบเหมอนแหลงทรพยากรบคคลทมคาทครสามารถนาทกษะ ความร รวมทงคนหาสงทดจากชมชนมาชวยใหการศกษาปฐมวยมคณภาพสงขน สรปไดวา การมสวนรวมของผปกครองสามารถกอใหเกดสงทดตอการศกษา เพราะเปนการแลกเปลยนขอมลซงกนและกนระหวาง ครและผปกครอง เดกสามารถเรยนรไดอยางเตมศกยภาพ ตามความสามารถของเดกกระบวนการเรยนรทเปดโอกาสใหผปกครอง และชมชนมสวนรวมในการวางแผนการเรยนการสอน โดย คานงถงศกยภาพและความตองการของผเรยนนน นอกจากคร และนกเรยนแลวตองมสวนรวมในทกขนตอนของการจดการศกษา แลวผลทตามมาคอเดก ไดรบการพฒนาเดกไดรบการพฒนาเตมศกยภาพและไดรบการพฒนาอยางมประสทธภาพ ดงนน การมสวนรวมของพอแม ผปกครองในกระบวนการศกษา จงเปนการวางรากฐานชวตของเดกทงทบาน และโรงเรยน เพราะเปนททราบกนดวาโรงเรยนเปรยบเสมอนบานหลกทสองของเดก การอบรมเลยงด ความเอาใจใส ดแลเดกเปนอยางด จะทาใหเดกไดมการพฒนาครบทง 4 ดาน

3. รปแบบของการมสวนรวมของผปกครอง ผลการวจยของ อภญญา เวชยชย (2544) พบวารปแบบของการมสวนรวมของครอบครว โรงเรยน และสถานศกษา ดงน 1. รปแบบสาคญของการมสวนรวมของครอบครว โรงเรยน และสถานศกษาในปจจบนมหลายรปแบบทงนขนอยกบความพรอมของผบรหารโรงเรยนในการสงเสรมสนบสนนใหเกดความรวมมอ ขณะเดยวกนนน กขนอยกบความพรอมของครอบครวทใหความสนใจ และรวมคดคนสรางรปแบบทเหมาะสมรวมกน

15

2. รปแบบสาคญของการมสวนรวมของครอบครว โรงเรยน และสถานศกษาทเปนอยในปจจบน มหลากหลายลกษณะ ไดแก ความสนใจสวนบคคล พอ แม ผปกครองทมความสนใจตอผลการเรยน ความประพฤต การปรบตว และปญหาอนๆ ในตวลกหลานตนเอง เปนตน ดงนน การมสวนรวมของผปกครองกบโรงเรยนจงเปนการสงเสรมใหผปกครองมบทบาทตอการจดการศกษาในโรงเรยนใหมากขน เพอใหผปกครองไดรบทราบถงความเปนไปในโรงเรยน และมสวนไดสวนเสยรวมกนกนในการพฒนาความเจรญกาวหนาของเดกทกๆ ดานตอไป

4. แนวทางในการจดกจกรรมใหผปกครองมสวนรวม โรงเรยนเปนสวนหนงของสงคมเปนสถาบนพฒนาคนเพอการดารงชวตทดของชมชน โรงเรยนจงมหนาทถายทอดวฒนธรรม และเตรยมสมาชกของสงคมใหเปนบคคลทสงคมยอมรบ ดงนนบานและชมชนจงมบทบาททเกยวของกบโรงเรยนและมสวนสนบสนนกจกรรมตางๆ ของโรงเรยน กจกรรมความรวมมอระหวาง พอแม ผปกครอง กบโรงเรยนเปนการสงเสรมการมสวนรวมของผปกครองใหมบทบาทตอการพฒนาการศกษาในสถานศกษาโรงเรยนทกแหงจะตองสงเสรมความเปนหนสวนหรอการมสวนรวมของผปกครองทมสวนรวม ในการพฒนาความกาวหนาของเดกในทกๆ ดาน ซงแนวทางความรวมมอระหวางผปกครองกบโรงเรยน สามารถสรปไดดงน (สานกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต, 2544) 1. การอบรมเลยงด ผปกครองพฒนาสมองของลกตงแตอยในครรภ โดยรบประทานอาหารทถกหลกโภชนา การมประโยชน สรางสมพนธทดในครอบครวใหลกรบประทานอาหารทดมคณคาตอรางกาย ตรวจพฒนาสขภาพของลกอยางสมาเสมอ สงเกตแววความสามารถของลกอานหนงสอใหลกฟงและเลนกบลกเพอฝกการพด การฟง การสงเกต และการวเคราะหโรงเรยน ทาหนาทประสานงานกบหนวยงานตางๆ ทเกยวกบการอบรมเลยงด เพอใหความรแกผปกครองทงดานการอบรมเลยงดตามหลกวชาการ การสรางภมคมกนสาหรบเดกแรกเกด เปดสนทนาปญหาสขภาพ เปดหองสมดใหผปกครองหาความรและเปนทปรกษาเรองการเรยนรของเดก 2. การสอสารระหวางบานกบโรงเรยน ผปกครองพบปะลกอยางสมาเสมอ ดแลลกเรองการเรยน และการทาการบานอยางใกลชด ใหขอคดเหนและขอเสนอแนะตอโรงเรยนในเรองตางๆ และพบปะเครอขาย ผปกครองและบคลากรภายในโรงเรยน ครควรเปดโอกาสใหผปกครองพบเพอแลกเปลยนขอมลของเดกทอยในโรงเรยน เผยแพรความรหรอวธการเรยนในหองเรยนและนอกหองเรยน การวดผลการประเมนใหผปกครองทราบกาหนดแนวทางการดาเนนการรวมกนรบฟงความคดเหนของผปกครอง และจดระบบพบปะผปกครองและบคลากรในโรงเรยนรปแบบตางๆ เปนตน

16

การมสวนรวมของผปกครองนกเรยนในการจดการศกษาคอการทผปกครอง หรอประชาชนมสวนรวมในโรงเรยน โดยการสนบสนนความคดเหนการตดสนใจ สละแรงงาน และสละเวลาใหโรงเรยนในการวางแผน การกาหนดนโยบาย การตดตอสอสารระหวางบานกบโรงเรยน การแกปญหาพฒนาและสนบสนนดานการเงน การประเมนผลการดาเนนงาน แบงเปน 2 ประเภท คอ (ชมแข พงษเจรญ, 2542) 1. การมสวนรวมอยางไมเปนทางการ คอ การมสวนรวมอยางอสระมสวนรวมอยางไมมกฎ ระเบยบ ประเพณ และขอรองรบ 2. การมสวนรวมอยางเปนทางการ คอ การมสวนรวมโดยกฎหมาย ระเบยบประเพณ และขอตกลงรวมกน กลยา ตนตผลาชวะ (2542) ไดกลาวถงแนงทางจดกจกรรมใหผแกครองมสวนรวมไวดงน 1. กจกรรมโรงเรยนไดแก กจกรรมทเนนใหผปกครองมสวนรวมโดยโรงเรยนเปนบานในการจดกจกรรม เชน การประชมเชงปฏบตการแนะนาโรงเรยน กจกรรมการฝกอบรม กจกรรมการแสดงของนกเรยน 2. กจกรรมสานสมพนธ เปนกจกรรมทเนนการสรางสมพนธ และความคนเคยกนในการแลกเปลยนความเหนการสนทนาการเยยมเยอน เชน การประชมปรกษาเปนวธการทชวยใหผปกครองมามสวนรวมในการรบรขอมลเกยวกบโรงเรยนพรอมๆ กบการแลกเปลยนความรกน แกปญหารวมกน การออกเยยมบานเปนอกกจกรรมหนงทสรางสานสมพนธระหวางบานกบโรงเรยน การเยยมบานไมทาบอยนก ใหทาอยางสมาเสมอ 3. กจกรรมสอสารสนเทศ กจกรรมนเนนใหผปกครองเปนผรบขอมลเปนสวนใหญ 4. กจกรรมการศกษาเปนกจกรรมทใหผปกครองเขามามสวนรวมในการเรยนการสอน เปนกจกรรมทผปกครองเขาถงชนเรยนทงเปนผชวยสอน 5. กจกรรมบรการเปนกจกรรมทโรงเรยนจดขนเพอบรการแกสงคม ตลอดถงเปนทปรกษาสาหรบผปกครองดวยกนและครอบครว ไดแก หองสมด ของเลนในศนยดแลเดก 6. กจกรรมการตดสนใจ เปนกจกรรมการมสวนรวมระดบสงทผปกครองจะมสวนรวมกบทางโรงเรยนในการตดสนใจ และวนจฉยสงการทเกยวของกบกจกรรม คอ การวางนโยบาย โรงเรยน การสรรหาบคลากรทางการศกษา การพฒนาการเรยนการสอน การพฒนาหลกสตร เปนตน สรปไดวาหลกการและแนวทางในการจดกจกรรมใหผปกครองมสวนรวมนนมหลายรปแบบ ทงนขนอยกบทางโรงเรยนทจะจดขนตามความเหมาะสมของโรงเรยน ผปกครอง และชมชนโดยใชทางเลอกทงายตอการเขามามสวนรวมของผปกครอง เพอทจะพฒนารวมกน โดยกจกรรมทเกดขนใหเปนไปตามทผปกครองตองการ 5. ประโยชนททกฝายจะไดรบจากการมสวนรวม

17

การมสวนรวมในกระบวนการเรยนร ชวยใหทกฝายเกดความเขาใจในคณคาของตนและนาคณคานนมาสนบสนนสงเสรมใหผเรยน ไดพฒนาอยางมประสทธภาพโรงเรยนมใชเขตหวงหามอกตอไป หากแตโรงเรยน ชมชน สถาบนครอบครว ยอมมสวนรวมในการจดการศกษา การรวมมอกนของทกฝาย คอ การสรางพลง อนแขงแกรง คาจนกน เกดผลแกเดกและเยาวชน ดงน (คณะอนกรรมการปฏรปการเรยนร, 2543) 1. พอ แม ผปกครอง เขามามบทบาทมากขน โดยรวมกบครและผบรหารในการสงเสรมกระบวนการเรยนรของลกทงทบานและโรงเรยน รวมทงแหลงเรยนรตางๆ 2. ชมชนเขามารวมกาหนดนโยบายการจดกระบวนการเรยนร เปนแหลงภมปญญาทองถน 3. หนวยงานกลางควรกระจายอานาจในการกาหนดนโยบายเปาหมายแกสถานศกษา ผบรหารสถานศกษา และผสอน 4. สอมวลชนมบทบาทในการประชาสมพนธ และสนบสนนกจกรรมทางการศกษารวมสรางความเขาใจและเจตคตทถกตองแกสงคมและสงเสรมการปฏบต 6. ผลทผมสวนรวมจะไดรบ 1. ผเรยนสามารถพฒนาไดเตมตามศกยภาพสอดคลองกบความถนด และความสนใจของตนเอง 2. ครมความร ความเขาใจ มประสบการณ การจดการเรยนการสอน โดยเนนผเรยนเปนสาคญ ชวยใหผเรยนมความสข 3. พอแมรและเขาใจความถนด ความสนใจ ความสามารถ และศกยภาพในการศกษาของลก 4. ผบรหารโรงเรยนไดพฒนาโรงเรยนใหมคณภาพ และกอใหเกดประโยชนสงสดกบผเรยน เปนโรงเรยนทแทจรง ไมใชโรงสอน และไดใชกระบวนการบรหารทนกเรยน คร พอ ชมชนมสวนรวม 5. สถาบนครไดมบณฑต และครทมคณภาพ ชมชนและสงคมสวนรวมไดพลเมองทดและองคกรอนๆ ไดมสวนชวยประเทศในการพฒนาบคคลทจะเปนพลเมองทด มคณภาพ และศกยภาพทจะชวยพฒนาประเทศตอไป

2.1.2 แนวคดการมสวนรวมของชมชนในการจดการศกษา แนวทางการมสวนรวมของประชาชน (People, s Participation) ไดเขามามบทบาทสาคญในการพฒนาชนบท ทงน ตงแตแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 5 ทมงเนนคนเปนสาคญมากกวา การเตบโตทางเศรษฐกจ ไดพยายามเปลยนแปลงแนวทางการพฒนาจากรบบนลงลาง (Top – down) มาเปนจากระดบลางขนบน (Bottom – up) แนวทางดงกลาวสอดรบกบแนวคดของ Oakley, (1984 : 17) ไดกลาววา แนวทางจากระดบลางขนบนน เกยวของอยางยงกบแนวคดการม

18

สวนรวมของประชาชนซงเปนสงทขาดหาย (Missing ingredient) ในกระบวนการพฒนาการมสวนรวมของชมชนนนมนกวชาการไดอธบายและใหความหมาย ปจจยขนตอนการมสวนรวมของชมชน รปแบบของชมชนตอการมสวนรวมในการจดการศกษาไวมากมาย ซงผวจยไดมากลาวไวเทาทจาเปนและสอดคลองกบแนวทางการการศกษา ดงน

1. ความหมายของการมสวนรวมของชมชน การมสวนรวมของชมชนมนกวชาการหลายทานไดใหความหมายไวดงน Cohen and Uphoff. (1981 : 6) ไดใหความหมาย การมสวนรวมของชมชนวา สมาชก

ของชมชนตองเขามามสวนเกยวของใน 4 มต ไดแก 1) การมสวนรวมการตดสนใจวาควรทาอะไรและทาอยางไร 2) การมสวนรวมเสยสละในการพฒนา รวมทงลงมอปฏบตตามทไดตดสนใจ 3) การมสวนรวมในการแบงปนผลประโยชนทเกดขนจากการดาเนนงาน 4) การมสวนรวมในการประเมนผลโครงการ

โดยสรางโอกาสใหสมาชกทกคนของชมชนไดเขามามสวนรวมชวยเหลอและเขามามอทธพลตอกระบวนการดาเนนกจกรรมในการพฒนารวมถงไดรบผลประโยชนจากการพฒนานนอยางเสมอภาค องคการสหประชาชาต (United Nation, 1981 : 5) และ Reeder, (1974 : 39) ไดใหความหมายเจาะจงถงการมสวนรวม วาการมสวนรวมเปนการปะทะสงสรรคทางสงคม ทงในลกษณะการมสวนรวมของปจเจกบคคล และการมสวนรวมของกลม นอกจากน สชาดา จกรพสทธ (ออนไลน , 2547) ศกษาเรองชมชนกบการมสวนรวมจดการศกษา สรปไดวาการสสวนรวมของชมชน แบงไดออกเปน 2 ลกษณะ ไดแก

1. ลกษณะการมสวนรวมจากความเกยวของทางดานเหตผล โดยการเปดโอกาสใหสงคม องคกรตางๆ ในชมชน ประชาชนมบทบาทหลกตามสทธ หนาทในการเขามามสวนรวมในการดาเนนงาน ตงแตการคดรเรม การพจารณาตดสนใจ การวางแผน การรวมปฏบตและการรบผดชอบในผลกระทบทเกดขน รวมทงสงเสรม ชกนา สนบสนนใหการดาเนนงานเกดผลประโยชนตอชมชนตามจดมงหมายทกาหนดดวยความสมครใจ

2. ลกษณะการมสวนรวมจากความเกยวของทางดานจตใจ เปนการมสวนรวมของชมชนทเกยวของทางดานจตใจ อารมณ รวมทง คานยมของประชาชนเปนเครองชนาตนเองใหเขามามสวนรวม แสดงความคดรเรมสรางสรรค การกระทาใหบรรลวตถประสงคทกาหนดไว ทาใหผทเขามามสวนรวมนน เกดความผกพน มความรสกรบผดชอบตอกจกรรมทดาเนนงานดวยความสมครใจ จากแนวคดและทศนะทไดกลาวมาขางตนทงหมด สามารถแยกประเดนสรปไดวา การมสวนรวมของประชาชนเกดขนจาก เปาหมายทตองการ คานยม ความเชอ วฒนธรรมประเพณ ความ

19

ผกพน การเสรมแรง โอกาส ความสามารถ การสนบสนน ความคาดหมายในสงทตองการมพนฐานของการมสวนรวม ดงน

1. การมสวนรวมบนพนฐานของเหตผล 2. การมสวนรวมบนพนฐานของคานยม 3. การมสวนรวมบนพนฐานของประเพณ 4. การมสวนรวมบนพนฐานของความผกพน ความเสนหา

โดยสรป การมสวนรวมของชมชนนน เกดจากจตใจทตองการเขารวมในกจกรรมใดกจกรรมหนง เพอใหบรรลถงวตถประสงคของกลมคนทสองคลองกบวถชวตทางสงคม ซงการเราใหคนในชมชนเขามามสวนรวมนนผดาเนนงานจะตองมความเขาใจในวธการดาเนนชวต คานยม ประเพณ ทศนคตของบคคล เพอใหเกดความสมครใจเขารวมกจกรรม

2. ปจจยทท าใหเกดการมสวนรวม การทชมชนจะเขามามสวนรวมนน มปจจยทสงผลใหประชาชนเขามามสวนรวม ซงมนกวชาการ ไดเสนอแนวคดดงน

Koufman (1949 : 7) ศกษาปจจยทเกยวของกบการพฒนาชมชนในชนบท พบวา อาย เพศ การศกษา ขนาดของครอบครว อาชพ รายไดและระยะเวลาการอยอาศยในทองถน มความสมพนธกบระดบการมสวนรวมของประชาชน

นอกจากน ประยร ศรประสาธน (2542 : 5) ไดนาเสนอปจจยของการมสวนรวมวาปจจยทสงผลตอการมสวนรวมมดวยกน 3 ปจจย คอ

1. ปจจยสวนบคคล ไดแก อาย เพศ 2. ปจจยทางสงคมและเศรษฐกจ ไดแก การศกษา อาชพ รายได และการเปนสมาชกกลม 3. ปจจยดานการสอสาร ไดแก การรบขาวสารจากสอมวลชนและสอบคคล จากแนวคดทกลาวมาขางตน สมารถสรปปจจยตอการมสวนรวมทากจกรรมไดดงน 1. ลกษณะสวนบคคล ไดแก เพศ อาย ระดบการศกษา ประสบการณตางๆ 2. ลกษณะทางเศรษฐกจ ไดแก อาชพ รายได 3. การไดรบขอมลขาวสาร ไดแก ความถในการรบรขาวสาร และแหลงทมาของขาวสาร

3. ขนตอนการมสวนรวมของชมชน การเขามามสวนรวมของประชาชนในชมชน เพอการกระทากจกรรมใดกจกรรมหนงใหเกด

ประโยชนตอชมชนนน มนกวชาการไดเสนอแนวคดถงขนตอนการมสวนรวมของชมชนดงน Formaroff (1980 : 104) เสนอวากระบวนการมสวนรวมของชมชนมขนตอนการมสวน

รวมดงน

20

1. การวางแผนรวมถงการตดสนใจในการกาหนดเปาหมาย กลวธ ทรพยากรทตองใชตลอดจนการตดตามประเมนผล

2. การดาเนนงาน 3. การใชบรการจากโครงการ 4. การมสวนรวมในการรบผลประโยชน นอกจากน อภญญา กงสนารกษ (2544 : 14-15) ไดนาเสนอขนตอนการมสวนรวมของชมชนวา

ชมชนตองมสวนรวมใน 4 ขนตอนคอ 1. การมสวนรวมในการรเรมโครงการรวมคนหาปญหาและสาเหตของปญหาภายในชมชนรวม

ตดสนใจกาหนดความตองการและรวมลาดบความสาคญของความตองการ 2. การมสวนรวมในขนการวางแผน กาหนดวตถประสงค วธการ แนวทางการดาเนนงานรวมถง

ทรพยากรและแหลงวทยากรทจะใชในโครงการ 3. การมสวนรวมในขนตอนการดาเนนโครงการทาประโยชนใหแกโครงการโดยรวมชวยเหลอ

ดาน ทนทรพย วสดอปกรณ และแรงงาน 4. การมสวนรวมในการประเมนผลโครงการ เพอใหรวาผลจากการดาเนนงาน บรรลวตถประสงค

ทกาหนดไวหรอไม โดยสามารถกาหนดการประเมนผลเปนระยะตอเนองหรอประเมนผลรวมทงโครงการในคราวเดยวกได

สวนอคน รพพฒน (2547 : 49) ไดแบงขนตอนการมสวนรวมออกเปน 4 ขนตอนคอ 1. การกาหนดปญหา สาเหตของปญหา ตลอดจนแนวทางแกไข

2. การตดสนใจเลอกแนวทาง และวางแผนพฒนา แกไขแนวทาง 3. การปฏบตงานในกจกรรมการพฒนาตามแผน 4. การประเมนผลงานกจกรรมการพฒนา ขนตอนการเขามามสวนรวมของชมชน วรช วรชนภาวรรณ (2547) ไดสรปและนาเสนอ

ขนตอนการมสวนรวมใน 2 ลกษณะ ไดแก ลกษณะท 1 มขนตอนดงน

1. การคด 2. การตดสนใจ 3. การวางแผน 4. การลงมอปฏบต ลกษณะท 2 มขนตอน ดงน 1. การกาหนดปญหา 2. การวางแผน

21

3. การดาเนนงาน 4. การประเมนผล 5. การบารงรกษา และพฒนาใหคงไว จากแนวคดเกยวกบขนตอนการมสวนรวมของชมชนทงหมดสรปไดวา ขนตอนของการเขามาม

สวนรวมของชมชนนนม 6 ขนตอน ไดแก 1. การคนหาปญหา สาเหตของปญหา และแนวทางแกไข 2. การตดสนใจกาหนดความตองการ 3. ลาดบความสาคญ 4. วางแผน กาหนดวตถประสงค วธการ แนวทางการดาเนนงานทรพยากร 5. ดาเนนงานตามโครงการและ/หรอ สนบสนนการดาเนนงาน 6. ประเมนผล 4. รปแบบการมสวนรวมของชมชนในการจดการศกษา

จากขนตอนของการมสวนรวมของชมชน เพอการรวมทากจกรรมใดกจกรรมหนงใหเกดประโยชนตอชมชนนน บนพนฐานของการเขามามสวนรวม ไพบลย วฒนศรธรรม (ออนไลน, 2547) ไดนาเสนอความคดเหนผานบทความ “แลหนาเศรษฐกจสงคมไทย” สรปการเขามสวนรวมของประชาชนไดใน 2 ลกษณะไดแก

1. การมสวนรวมของประชาชนทรฐเปนผนา การมสวนรวมในลกษณะนเปนการมองมาจากเบองบนหรอมาจากรฐ ประชาชนเปนเพยงผคอยรบนโยบายและปฏบตตาม

2. การมสวนรวมทเกดจากความตองการของประชาชนดวยความสมครใจ โดยทรฐคอยชวยเหลอใหคาแนะนาหรอคอยอานวยความสะดวกเทานน

ทงน จากการทกฎหมายไดกาหนดบทบาทของทองถนกบการจดการศกษาในสาระมาตรา 41 ของพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 แกไขเพมเตม (ฉบบท 2) พ.ศ. 2545 ทระบไววา องคกรปกครองสวนทองถนมสทธจดการศกษาในระดบใดระดบหนงหรอทกระดบตามความพรอม ความเหมาะสม และความตองการภายในทองถน ทงน วชต นนทสวรรณและจานง แรกพนจ (2541 : 21-29) ไดนาเสนอรปแบบการมสวนรวมของชมชนในการจดการศกษาไวดงน

1. รปแบบการจดการศกษาเพอพฒนาตนเอง การจดการศกษาในลกษณะน เก ดจากความสามารถและความตองการของคนในชมชน ทมงใหเกดการเรยนรทสอดคลองกบวถชวตและตอบสนองตอความตองการของสมาชกในชมชน โดยยดหลกใหผเรยนไดเรยนรอยางไมมขดจากดของระยะเวลา สถานท เพศ และอาย ซงเปนการเปดโอกาสใหคนไดเรยนรตามอธยาศยทแทจรง ชมชนไดเขามามบทบาทหลกในการจดการศกษาทงน รปแบบการมสวนรวมตามแนวทางนตองอาศย

22

องคประกอบ 3 อยางทมอยในชมชน ไดแก คน ความร และทรพยากร โดยมกระบวนการดาเนนการคอ

1. การวเคราะห – สงเคราะหปญหาของชมชน 2. หาทางออกทเหมาะสมและสอดคลองกบวถชวต 3. ดาเนนการสรางกจกรรมเพอใหผเรยนไดแกไขปญหาทมอย

4. ประเมนผลกจกรรม โดยการกาหนดเนอหาหรอกจกรรมการเรยนรจะเรมจากจดเลกๆ ทเกยวกบชวตประจาวน

แลวขยายออกไปสเนอหาหรอกจกรรมทซบซอน และเกยวของกบวถชวตทงหมด 2. รปแบบการมสวนรวมในการจดการศกษาของโรงเรยน ชมชนมสวนรวมกบโรงเรยนในการ

สรางหลกสตรทองถนทสมพนธ และสอดคลองกบความเปนจรงของสภาพชมชน สนองความตองการและวถชวตของชมชนในทองถน โดยบคลในทองถน เชน ปราชญชาวบาน ผรผนาชมชน ผปกครอง มาจดทาหลกสตรทองถนและประเมนผล

3. รปแบบการเชอมประสานการจดการศกษาระหวางโรงเรยนกบชมชน การมสวนรวมของชมชน ในรปแบบนจะเกดขนเฉพาะกบชมชนทมกระบวนการการเรยนรทเขมแขง มองคกรชมชนเพอจดการเรยนรรวมกน มเครอขายการเรยนรเพอการแลกเปลยนประสบการณกบชมชนอน

รปแบบการมสวนรวมของชมชนในการจดการศกษาตามทไดกลาวมานน สรปไดวา รปแบบการมสวนรวมในการจดการศกษานน นอกจากจะเปนการมสวนรวมกบโรงเรยนในการพฒนา การจดการเรยนการสอนแลว นอกจากจะเปนการมสวนรวมกบโรงเรยนในการพฒนาการจดการเรยนการสอนแลว ยงเปนไปในลกษณะของการรวมกนจดการศกษาใหแกคนในชมชน เพอสรางความเขมแขงใหแกชมชนนนๆ ดวยบนพนฐานของการมสวนรวมในระดบสง จากการศกษาทฤษฎ หลกการ แนวคด และงานวจยทเกยวของทงหมด สรปไดวาการมสวนรวมของชมชน เกดจากจตใจทตองการเขามารวมในกจกรรมใดกจกรรมหนง เพอใหเกดผล ตอความตองการของกลมคนทสอดคลองกบวถชวตทางสงคม ทงน ในการทจะใหชวต คานยม ประเพณ ทศนคตของบคคล เพอใหเกดความสมครใจเขารวมกจกรรม เพราะกลมคนในชมชนมความแตกตางกนในลกษณะสวนบคคล ลกษณะทางเศรษฐกจ และการไดรบขอมลขาวสาร ทงน การเขามามสวนรวมของชมชนโดยสรปมขนตอนทงสน 5 ขนตอน คอ

1) การวเคราะห – สงเคราะหปญหาของชมชน 2) การวางแผนทเหมาะสมและสอดคลองกบวถชวต 3) การกาหนดกจกรรม 4) การดาเนนกจกรรม 5) การประเมนผลกจกรรม

23

ซงทงหมดเปนขนตอนของการมสวนรวมทใหความสาคญโดยใชชมชนเปนศนยกลาง โดยมหนวยงานภาครฐคอยชวยเหลอ ใหคาแนะนาหรอานวยความสะดวกเทานน

2.1.3 แนวคดเกยวกบศนยพฒนาเดกเลก (กรมพฒนาชมชน กระทรวงมหาดไทย. 2541) จากการทนกปฏรปการศกษา และนกจตวทยาไดสนใจศกษาพฤตกรรมพฒนาการของเดก เพอ

นาไปใชในการพฒนาการศกษาและเนองจากการเปลยนแปลงทางสงคม รวมทงความกาวหนาทางวทยาการตางๆ ไดทาใหเกดโรงเรยนอนบาล และศนยพฒนาเดกกอนวยเรยนในรปแบบตางๆ ขน ซงไดเรมมในครสตศตวรรษท 17 เปนตนมา โดยเรมในยโรปกอนแลวจงแพรไปสอเมรกา เมอป พ.ศ. 2457 โดยเฉพาะหลงสงครามโลกครงท 2 ศนยพฒนาเดกเกดขนมากมายอนเปนผลมาจากสภาพทางเศรษฐกจและสงคม แนวความคดของโครงการพฒนาเดกกอนวยเรยนไดแพรเขามาในประเทศทางเอเชย โดยวธการกระจายทางวฒนธรรมทมาพรอมกบระบบอาณานคมประเทศตางๆ ทตกเปนอาณานคมและไมเปน ตางกยอมรบอารยธรรมของชาวตะวนตกมาใชในประเทศตน โดยเฉพาะอยางยงระบบการศกษาทเปนปญหาอยเกอบทกประเทศในเอเชยขณะน เนองจาก ระบบการศกษานนเปนระบบทบคคลจะตองแขงขน ไตเตาใหผานไปในแตละระดบ หลงสงครามโลกครงท 2 เปนตนมา ประเทศตางๆ ไดรบอสรภาพจงมการปฏรปการศกษาเบองตนอยางกวางขวางประกอบกบสภาพสงคมเปลยนแปลงไป มการพฒนาอตสาหกรรมมการใชแรงงานผหญงเพมมากขน เชนเดยวกบแรงงานชาย ดงนนโครงการพฒนาการเดกกอนวยเรยน จงขยายตวมากขนตามความตองการของผปกครอง

การดาเนนงานพฒนาการเดกเลกกอนวยเรยนไดรบอทธพลจากเฟรอเบล เปส ตาลอสซและมอนเตสเซอร ซงเปนนกการศกษาคนสาคญของการพฒนาเดกมากทสด โครงการพฒนาเดกกอนวยเรยนทจดในรปแบบตางๆ มจดประสงค ดงน เพอพฒนาสตปญญาตลอดจนการอบรมเลยงดใหเปนไปตามสงคม พฒนาอารมณใหสอดคลองกบความตองการของเดก เปนการชวยมารดาในการอบรมเลยงด ชวยพฒนาดานภาษา เปนการเตรยมเดกใหมความพรอมทจะเขาเรยนในระบบโรงเรยน อบรมคณธรรมและศลธรรม

สาหรบประเทศไทยนนอาจทจะกลาวไดวามการดาเนนงานเกยวกบการพฒนาเดกกอนวยเรยนมานานกวา 80 ปแลว โดยผรเรมจดตงสถานเลยงดเดกเปนคนแรกคอ พระวมาดาเธอพระองคเจาสานสวลภรมณ พระอครชายาในรชกาลท 5 เหตทพระองคทรงตงโรงเลยงเดกนขนมากเนองจากพระธดาองคท 2 คอ เจาฟานภาพรจารสศรทรงประชวรและสนประชนมในขณะทพระชนมมายเพยง 6 พรรษา โดยทแพทยหลวง ไมสามารถเยยวยาได ทาใหพระองคทรงคดวาเมอบตรธดาของผมยศฐาบรรดาศกด มงคงไปดวยทรพยสนเงนทองกตองทนทกขทรมานถงเพยงน ถาเปนคนยากจนเขญใจจะทกขทรมานสกเพยงใด พระองคจงทรงดารวาหากจะตองเปดสถานรบเลยงเดกทพอแม

24

ยากจนหรอทพพลภาพเปนเดกอนาถาหรอเดกทกาพราบดามารดาไรญาตขาดมตร ใหมทกนทอยเปนหลกแหลง ใหไดรบการศกษาตามอตภาพเดกเหลานนกจะพนวยอนตรายกลบกลายเปนพลเมองดเปนกาลงของประเทศชาตตอไปภายหนา จงไดโปรดจดตงโรงเรยนเลยงเดกขนในป พ.ศ. 2433 โดยรบเดกตงแตแรกเกด ถาเปนเดกโตผหญงอายไมเกน 11 ป ผชายไมเกน 13 ป ผอานวยการคนแรกคอ กรมพระยาดารงราชานภาพ ทรงวางระเบยบการศกษาไว 3 ขนดวยกนสาหรบเดกทเพงคลอด

กรมการพฒนาชมชน (2541 : 25 - 40) ไดสรปสาระสาคญเกยวกบการพฒนาเดกในศนยพฒนาเดกเลกไวดงน แนวความคดและหลกการสงเสรมใหชมชนจดตงศนยพฒนาเดกเลกขนในหมบาน ตาบล เพอใหเปนสถานทเลยงดเดกอาย 3 - 6 ป ใหมพฒนาการทงทางรางกาย อารมณสงคม และสตปญญา เปนการเตรยม ความพรอม และจดประสบการณการเรยนรสาหรบเดกกอนเขาเรยนในการศกษาภาคบงคบตอไป แนวทาง การจดตงศนยพฒนาเดกเลกสารวจจานวนเดกอายแรกเกด - 6 ป ใหทราบวาแตละปจะมเดกอาย 3 - 6 ป เขารบการอบรมเลยงดในศนยพฒนาเดกเลก ประชมชแจงหรอจดประชาคม เพอระดมความคดเกยวกบการพฒนาเดกโดยการจดตงศนยพฒนาเดกเลก รวมกนคดเลอกสถานทตง ศนยพฒนาเดกเลกทเหมาะสมในการเลยงเดกรวมกนคดเลอกผดแลเดก เพอทาหนาทในศนยพฒนาเดกเลก สนบสนนใหบดามารดา ผปกครองเดก องคกรชมชน และชมชน เขามามบทบาทในกจการของศนย องคประกอบของศนยพฒนาเดกเลก เดกทจะเขามาไดรบการเลยงดในศนยพฒนาเดกเลกควรมอายระหวาง 3 - 6 ปและควรมจานวนอยางนอยประมาณ 15 คน เดกตองมภมลาเนาอยในหมบานทตงศนยพฒนาเดกเลก หรออยในบรเวณใกลเคยง ผดแลเดก คอ ผททาหนาทอบรมเลยงดเดกในศนยพฒนาเดกเลก คณะกรรมการพฒนาเดก หมายถง องคกรของประชาชนททาหนาทบรหารศนยพฒนาเดกเลก มบทบาทหนาท คดเลอกสถานทตงศนยพฒนาเดกเลก รวมทงปรบปรงดแลรกษาอาคารสถานทใหเหมาะสมกบการพฒนาเดก อาคาร/สถานท ควรมบรเวณกวางขวางพอเหมาะกบจานวนเดก มรวรอบขอบชด มความปลอดภย สดสวนพนทอยางนอย 2 ตารางเมตรตอเดก 1 คน มแสงสวางเพยงพอ อากาศถายเทไดสะดวก การจดกจกรรมในศนยพฒนาเดกเลก การจดบรเวณหองเรยน บรเวณทใชเรยนจะมโตะหรอไมมกได บรเวณทใชเปนทเรยนร ควรเปลยนแปลงได การจดมมตางๆ สาหรบเดก การจดมมตางๆ ภายในบรเวณทใชเปนสถานทเรยนนนสาคญมาก มมดนตร มมหนงสอ/นทาน มมตกตา/บาน มมบลอก/เกมการศกษา มมสรางเสรมประสบการณชวต การแบงกลมเดก จะแบงตามอายของเดก เชน 3- 4 ป กลมหนง และ 5 ป อกกลมหนง หรอจะแบงตามความสามารถของเดกกไดการจดกจกรรมประจาวน ผดแลเดกควรจดชวงเวลา ใหเดกไดดาเนนกจกรรมตางๆ ประจาวน การจดอาหารสาหรบเดก เปนวยทตองไดรบความเอาใจใสในเรองการใหอาหารมากโดยเฉพาะเดกวย 3 - 6 ป เปนวยทมความเจรญเตบโตทงทางรางกาย จตใจ และสมองสง อาหารจงเปนสงสาคญทจะชวยในเรองนไดเปนอยางด โดยยดอาหารหลก 5 หม การเลนของเดกการเลนนน มความสาคญและจาเปนอยางยงสาหรบชวตของเดก เพราะนอกจากจะทาใหเดก

25

สนกสนานเพลดเพลนแลว ยงทาใหเดกเจรญเตบโต กลามเนอทกสวนไดเคลอนไหว แขงแรง สมบรณ และประสานสมพนธกน ชวยใหเดกเกดการเรยนร มความคดสรางสรรคและมระเบยบวนย การมสวนรวมของผปกครอง องคกรชมชน และประชาชนในชมชน ศนยพฒนาเดกเลก ทไดรบการจดตงขนตามแนวความคดการพฒนาชมชน ซงการดาเนนงานตองการการมสวนรวมของชมชน ไดแก ผปกครองเดกและองคกรตางๆ ทมอยในชมชน

2.1.4 กฎหมายทเกยวของกบการถายโอนศนยพฒนาเดกเลก แนวคดทฤษฎเกยวกบเดกระบวาเดกหรอชวงอายทคนทมววฒนาการมากทสดควรไดรบการอบรมเลยงดและการเอาใจใสมากเปนพเศษ คอชวงอาย 3-6 ขวบ แตความเปนจรงในสงคมไทยเดกกลมนกลบเปนเดกทถกทอดทงมากทสด หากไมมการหนกลบใหความสนใจกจะสงผลตอการพฒนาประเทศในอนาคต ดงนนการพฒนาคนตองพฒนาตงแตอยในครรภมารดา และเมอคลอดออกมาแลวกตองมการพฒนาดแลอยางตอเนอง การจดการเรองศนยพฒนาเดกเลกจงเปนเสมอนการปพนฐานของการพฒนาคน แมอาจไมใชการพฒนาเดกขนแรกทสด เพราะขนแรกทสดตองเรมตนใหมในวนน ซงตองมการปรบเปลยนแนวคดเกยวกบศนยพฒนาเดกวา ศนยพฒนาเดกเลกไมใชศนยรบเลยงเดกอยางททกคนไดเขาใจ ทงนเพอใหเกดความเขาใจทตรงกน มฉะนนกระบวนการความคดทจะนาไปพฒนาคงจะเกดขนไดยาก เพราะขาดความเขาใจและความรวมมอทถกตอง ศนยพฒนาเดกเลกเปนสงทตองใหความสาคญมาก โดยการวางรากฐานทดทงในเรองวสด อปกรณ เรองบคลากรหรอผดแลเดก ซงตองจดอบรมระยะสนใหกบผดแลเดก โดยตองมเปาหมายทจะทาใหครบทวไประเทศโดยเรว เพราะผดแลเดกตองเปนผทมคณภาพทงทางรางกายและสขภาพจตใจ นอกจากนยงตองสนบสนนใหผบรหารทองถนใหทนการศกษาระดบปรญญาตรสาขาปฐมวย และปรญญาโท สาขาการบรหารการศกษา เพอใหคนทจะสรางคนตองเปนคนทมคณภาพ ตองมความร ตองเกง ตองด จงจะไปสรางคนอนตอได ถาครขาดความรความเขาใจในภาระหนาทศนยพฒนาเดกเลกจะกลายเปนเพยงศนยรบเลยงเดกเทานน ฉะนนผบรหารทองถนจงตองมความเขาใจและใหการสนบสนนอยางจรงจงในทกดานตอการพฒนาศนยพฒนาเดกเลก (ปองสน วเศษศร, 2550 : 99) องคกรปกครองสวนทองถน ในฐานะหนวยงานซงมภารกจหนาทรบผดชอบดานการพฒนาเดก ตามบทบญญตแหงรฐธรรมนญและกฎหมายวาดวยแผนและขนตอนกระจายอานาจ ไมวาเปนองคกรปกครองสวนทองถนรปแบบใดกตาม ทงองคการบรหารสวนตาบล เทศบาล หรอเมองพทยากด ลวนแตมบทบาทสาคญในการบรหารจดการเกยวกบศนยพฒนาเดกเลกทงสน ปจจบนองคกรปกครองสวนทองถน ไดจดตงและดาเนนงานศนยพฒนาเดกเลกรบถายโอนศนยพฒนาเดกเลก ซงเดมอยในความดแล รบผดชอบของสวนราชการตางๆ โดยองคกรปกครองสวนทองถนมหนาทรบผดชอบ

26

ในการสงเสรมและพฒนาศนยพฒนาเดกเลกในทกๆ ดาน เพอใหเดกไดรบการพฒนาอยางเตมตามศกยภาพและไดมาตรฐาน การเรยนรเพอพฒนาศกยภาพของคนไทยใหกาวสสงคมแหงการเรยนรทสามารถพฒนาตนเองได ในทกเวลา ทกสถานท โดยมทกษะการเรยนรทจาเปนตองไดรบการฝกฝน เพอใชเปนเครองมอสาหรบการเรยนรอยางตอเนองตลอดชวต อนไดแก ความสามารถในการคด การวเคราะหการเขยน และสรางองคความรดวยตนเอง ขณะเดยวกนกระบวนการเรยนรทจาเปนตองสอดคลองกบความสนใจ ความถนด และความแตกตางของผเรยนใหผเรยนรจากประสบการณจรง (เกรยงศกด เจรญวงศศกด, 2545 : 11) การจดการศกษาของรฐตองคานงการมสวนรวมขององคกรปกครองสวนทองถน และเอกชน ทงนตามทกฎหมายบญญต ดงนนพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 และแกไขเพมเตม (ฉบบท 2) พ.ศ. 2545 ไดกาหนดรายละเอยดเกยวของกบการจดการศกษาไวหลายประการ ซงถอเปนนโยบายการจดการศกษา หนวยงานทเกยวของกบการจดการศกษาตองนาไปสการปฏบต โดยเนนการเปลยนแปลงไปสการจดการศกษาแนวใหม ทมลกษณะเปนการปฏรปการศกษา ไดกลาวถงความมงหมายและหลกการ สทธและหนาททางการศกษา ระบบการศกษา แนวทางจดการศกษา การบรหารและการจดการศกษา มาตรฐานและการประกนคณภาพการศกษา คร อาจารย และบคลากรทางการศกษา ทรพยากรและการลงทนเพอการศกษา รวมทงเทคโนโลย เพอการศกษา จากรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2540 และพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 และแกไขเพมเตม (ฉบบท 2) พ.ศ. 2545 ดงกลาว แตทงนกเพอใหสอดคลองกบพระราชบญญตกาหนดและขนตอนการกระจายอานาจใหแกองคกรปกครองสวนทองถน พ.ศ. 2542 การไดรบการถายโอนภารกจใหรบผดชอบการจดการศกษาปฐมวย (อาย 3-5 ป) ในศนยพฒนาเดกเลก/ศนยพฒนาเดกกอนวยเรยน (วด/มสยด) เมอป 2544 ตามแผนพระราชบญญตการกาหนดและขนตอนการกระจายอานาจใหแกองคกรปกครองสวนทองถน พ.ศ. 2542 และแกไขเพมเตม 2545 หมวด 2 มาตรา 16 ขอ 9,16) ใหแกองคกรปกครองสวนทองถน โดยสานกงานคณะกรรมการการประถมศกษาแหงชาต (สปช.) ในสมยนนไดประกาศงดรบเดก 3 ขวบ เขาเรยนชนอนบาล และประสานงานกรมการปกครองสนบสนนใหองคกรปกครองสวนทองถนดาเนนการแทนเฉพาะอนบาล 3 ขวบ โดยกระทรวงศกษาธการจะสนบสนนบคลากรผสอนและสถานทเรยน ใหองคกรปกครองสวนทองถนเปนผบรหารในโรงเรยนประถมศกษาของ สปช. ตอมาในป พ.ศ. 2545 ไดมการการถายโอนศนยพฒนาเดกเลกจากกรการพฒนาชมชน และศนยอบรมเดกกอนเกณฑในศาสนสถานจากกรมการศาสนาใหองคกรปกครองสวนทองถน (เบญจพร คาชานาญ, 2550) โดยรฐวางระบบนโยบายกากบคณภาพมาตรฐานสนบสนนและระดมทรพยากร เตรยมความพรอม ใหองคกรปกครองสวนทองถน เอกชน เครอขายครอบครวและอนๆ รวมทงการจดการศกษา

27

เพอคนพการหรอทพพลภาพและผดอยโอกาส การสงเสรมการศาสนาและวฒนธรรม การสงเสรมการศกษาตลอดชวตการปฏรปการเรยนรหลกสตรเทคโนโลย และประกนคณภาพ การปฏรปแผนการบรหาร การสงเสรมการศกษาทองถนการจดการศกษาเดกพการดอยโอกาสและเดกพเศษ การสงเสรมสทธเดกและผปกครองใหมบทบาทในการ จดการศกษาการจดทาหลกสตร เนอหาทเหมาะสมกบการพฒนาเดก การยกระดบมาตรฐานการศกษาในชนบท พฒนาการศกษาแบบพงตนเอง นอกจากน แผนการศกษาแหงชาต (พ.ศ. 2545 - 2559) เนนการดาเนนการ ใน 11 ดาน การพฒนาทกคนตงแตแรกเกดตลอดชวตใหมโอกาสเขาถงการเรยนร การพฒนาการเรยนร เพอพฒนาผเรยนตามธรรมชาตและเตมศกยภาพ การปลกฝงและเสรมสรางศลธรรม คณธรรม จรยธรรม คานยมและสถานภาพทพงประสงคในระบบวถชวตทดงาม การพฒนากาลงคนดานวทยาศาสตรและเทคโนโลย เพอการถงพาตนเองและเพมสมรรถนะการแขงขนในระดบชาต การพฒนาสงคมแหงการเรยนรเพอสรางเสรมความร การจดระบบทรพยากรและการลงทนทางการศกษาศาสนาศลปะและวฒนธรรมเพอพฒนาคนและสงคมไทยในแตละดาน มยทธศาสตรการดาเนนงาน มงการมสวนรวมจากรฐบาล องคกรปกครองสวนทองถน สถานศกษา ประชาชน ผปกครอง องคกรประชาชน ภาคเอกชน องคกรอสระและองคกรวชาชพ สรป นโยบายการจดการศกษา ยดตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 เปนหลก โดยการจดการศกษามงเนนการมสวนรวมของผปกครอง องคกรปกครองสวนทองถน ประชาชน ในการพฒนาคนใหเปนมนษยทสมบรณทงรางกาย จตใจ สตปญญา ความรและคณธรรม มจรยธรรมและวฒนธรรมในการดารงชวต สามารถอยรวมกบผอนไดอยางมความสข

2.1.5 มาตรฐานการด าเนนงานศนยพฒนาเดกเลกขององคกรปกครองสวนทองถน ดานการม สวนรวมและสนบสนนจากชมชน

ศนยพฒนาเดกเลก หมายถง สถานทดแลและใหการศกษาเดก อายระหวาง 3 -5 ป มฐานเทยบเทาสถานศกษา เปนศนยพฒนาเดกเลกทองคกรปกครองสวนทองถนจดตงเอง และศนยพฒนาเดกเลกของสวนราชการตางๆ ทถายโอนใหอยในความดและรบผดชอบขององคกรปกครองสวนทองถน ไดแก ศนยอบรมเดกกอนเกณฑในวด/มสยด กรมการศาสนา ศนยพฒนาเดกเลก กรมการพฒนาชมชน และศนยพฒนาเดกเลก (เดก 3 ขวบ) รบการถายโอนจากสานกงานคณะกรรมการการประถมศกษาแหงชาต ฯลฯ ซงตอไปน เรยกวา ศนยพฒนาเดกเลกขององคกรปกครองสวนทองถน เดกเปนทรพยากรททรงคณคา และมความสาคญอยางยงตอการพฒนาประเทศชาตในอนาคต การพฒนาเดกใหไดรบความพรอมทงดานรางกาย จตใจ อารมณ สงคม และสตปญญา จง

28

นบเปนภารกจสาคญ ทหนวยงานรบผดชอบ จะตองตระหนก และใหความสนใจ เพอใหการพฒนาเดกเปนไปอยางมคณภาพและไดมาตรฐานเหมาะสมกบวย องคกรปกครองสวนทองถน ในฐานะหนวยงานซงมภารกจหนาทรบผดขอบดานการพฒนาเดก ตามบทบญญตแหงรฐธรรมนญและกฎหมายวาดวยแผนและขนตอนการกระจายอานาจไมวาจะเปนองคกรปกครองสวนทองถนในรปแบบใดกตาม ทงองคการบรหารสวนตาบล เทศบาล หรอเมองพทยากด ลวนแตมบทบาทหนาทสาคญในการบรหารจดการเกยวกบศนยพฒนาเดกเลกทงสน ปจจบนองคกรปกครองสวนทองถนไดจดตง และดาเนนงานศนยพฒนาเดกเลก พรอมทงรบถายโอนศนยพฒนาเดกเลก ซงเดมอยในความดแลรบผดชอบของสวนราชการตางๆ โดยองคกรปกครองสวนทองถนมหนาทรบผดชอบในการสงเสรมและพฒนาศนยพฒนาเดกเลกในทกๆ ดาน เพอใหเดกไดรบการพฒนาอยางเตมตามศกยภาพและไดมาตรฐาน กรมสงเสรมการปกครองทองถน ไดเลงเหนความสาคญในการจดทามาตรฐานการดาเนนงานของศนยพฒนาเดกเลกขององคกรปกครองสวนทองถน ใหสามารถดาเนนงานเพอพฒนาเดกไดอยางมคณภาพ และเหมาะสม ซงจะเปนแนวทางใหองคกรปกครองสวนทองถนถอปฏบต ในการดาเนนงานศนยพฒนาเดกเลกตอไป สาหรบมาตรฐานดงกลาว ไดรวบรวมและจดทาขน จาแนกออกเปนมาตรฐานการดาเนนงาน 4 ดานประกอบดวย

1. ดานบคลากรและการบรหารจดการ เปนการกาหนดมาตรฐานการดาเนนงานสาหรบศนยพฒนาเดกเลกขององคกรปกครองสวนทองถน ดานบคลากร และการบรหารจดการ เชน คณสมบตและบทบาทหนาทของบคลากรตางๆ ไมวาจะเปนผบรหารขององคกรปกครองสวนทองถน หวหนาศนยพฒนาเดกเลก ผดแลเดก ผประกอบอาหาร ตลอดจนผทาความสะอาดศนยพฒนาเดกเลก เปนตน

2. ดานอาคารสถานท สงแวดลอมและความปลอดภย เปนการกาหนดมาตรฐานสาหรบศนยพฒนาเดกเลกขององคกรปกครองสวนทองถนดานอาคารสถานท สงแวดลอม และความปลอดภย ดงน 2.1 ดานอาคารสถานท เปนการกาหนดมาตรฐานเกยวกบพนทของศนยพฒนาเดกเลกทตง จานวนชน ของอาคาร ทางเขา-ออก และประตหนาตาง ตลอดจนพนทใชสอยอนๆ เปนตน 2.2 สงแวดลอม เปนการกาหนดมาตรฐานเกยวกบสงแวดลอมทงภายในและภายนอกตวอาคาร เชน แสงสวาง เสยง การถายเทอากาศ สภาพพนทภายในอาคาร รว สภาพแวดลอมและมลภาวะ เปนตน 2.3 ดานความปลอดภย เปนการกาหนดมาตรฐานทเกยวกบความปลอดภย เชน การกาหนดมาตรการปองกนและปลอกภย และมาตรการเตรยมความพรอมรบสถานการณฉกเฉน เปนตน

29

3. ดานวชาการ และกจกรรมตามหลกสตร เปนการกาหนดมาตรฐานสาหรบศนยพฒนาเดกเลกขององคกรปกครองสวนทองถนดานวชาการ และกจกรรมตามหลกสตร ไดแก คณลกษณะของเดกทพงประสงค 12 ประการ คณลกษณะตามวย (ดานรางกาย อารมณ จตใจ สงคม และสตปญญา) การจดประสบการณ ตลอดจนการจดกจกรรมประจาวนสาหรบเดก เปนตน

4. ดานการมสวนรวมและการสนบสนนจากชมชน เปนการกาหนดมาตรฐานสาหรบศนยพฒนาเดกเลกขององคกรปกครองสวนทองถน ดานการมสวนรวมและการสนบสนนจากชมชน เชน การประชมชแจงใหราษฎรในชมชนทราบถงประโยชนและความจาเปนของการดาเนนงาน การจดกจกรรมประชาสมพนธการจดใหมกองทนสงเสรมและสนบสนนการดาเนนงาน ตลอดจนการตดตามและประเมนผลรวมถงการเขามามสวนรวมจากชมชน หรอประชาคมในทองถน เปนตน 1. มาตรฐานดานบคลากร และการบรหารจดการศนยพฒนาเดกเลกขององคกรปกครองสวนทองถน บคลากรทเกยวของในการดาเนนงานของศนยพฒนาเดกเลก ประกอบดวย ผบรหารองคกรปกครองสวนทองถน ไดแก นายกองคการบรหารสวนตาบล และปลดองคการบรหารสวนตาบล ตลอดจนบคลากรซงทาหนาทในศนยพฒนาเดกเลก อาท หวหนาศนยพฒนาเดกเลก ผดแลเดก ผประกอบอาหาร และผทาหนาทในศนยพฒนาเดกเลก อาท หวหนาศนยพฒนาเดกเลก ผดแลเดก ผประกอบอาหารและผทาความสะอาด เปนตน โดยบคลากรทเกยวของจะตองมคณสมบต บทบาทหนาทและความรบผดชอบในการบรหารจดการเพอใหศนยพฒนาเดกเลกขององคกรปกครองสวนทองถนสามารถดาเนนงานใหการศกษาและพฒนาการสาหรบเดกนน ไดอยางถกตองตามหลดวชาการดวนความเหมาะสม และเปนไปตามความตองการของทองถน ดงน 1.1 ดานคณสมบต

1.1.1 ผบรหารองคกรปกครองสวนทองถน ไดแก นายกเทศมนตร นายองคการบรหารสวนตาบล ปลดเทศบาล ปลดองคการบรหารสวนตาบล รวมถงผบรหารการศกษา ไดแก ผอานวยการสานก ผอานวยการกอง หวหนากองการศกษา ควรมคณสมบตทสาคญ ดงน 1. มความรความเขาใจ และตระหนกถงความสาคญในการดาเนนงานดานการใหการศกษา และพฒนาศนยเดกเลก 2. มนโยบายแผนและงบประมาณเพอการดาเนนงานทชดเจนในการสงเสรมและสนบสนนการพฒนาศนยพฒนาเดกเลกใหมคณภาพ 1.1.2 บคลากรซงทาหนาทในศนยพฒนาเดกเลก ไดแก หวหนาศนยพฒนาเดกเลก ผดแลเดกผประกอบอาหาร และผทาความสะอาด ควรมคณสมบตทสาคญ ดงน

30

1. หวหนาศนยพฒนาเดกเลกมสถานภาพเปนพนกงานสวนทองถน หรอพนกงานจาง ขององคกรปกครองสวนทองถนตามมาตรฐานทวไป หรอ หลกเกณฑเกยวกบพนกงานสวนทองถนหรอพนกงานจางทออกตามพระราชบญญตระเบยบบรหารงานบคคลสวนทองถน พ.ศ. 2542 2. มวฒการศกษาไมตากวาปรญญาตรทางการศกษาขนไปสาขาวชาเอกอนบาลศกษาหรอ ปรญญาอนๆ ทคณะกรรมการกลางพนกงานสวนทองถนรบรอง และมประสบการณในการทางานเกยวกบการพฒนาเดกปฐมวยมาแลวไมนอยวา 2 ป 3. มคณสมบตทวไป และคณสมบตเฉพาะตาแหนงตามมาตรฐานทวไปทคณะกรรมการกลางพนกงานสวนทองถนกาหนด 4. มความรเรองโภชนาการ และอาหารเปนอยางด 5. ไมเปนผทมความประพฤตเสอมเสย หรอบกพรองในศลธรรมอนด 6. ไมมประวตการกระทาผดตอเดก หรอละเมดสทธเดก 7. ไมเปนผเคยตองรบโทษจาคกโดยคาพพากษาถงทสดใหจาคก เวนแต ความผดทเปนลหโทษ หรอความผดทไดกระทาโดยประมาท 8. แพทยใหการรบรองวามสขภาพจตด สขภาพแขงแรงไมเปนโรคตดตอรายแรง ไมเปนผวกลจรต หรอจตฟนเฟอน ไมสมประกอบและไมผตดสารเสพตด 1.1.3 ผดแลเดก มวฒการศกษาตามทคณะกรรมการกลางพนกงานสวนทองถนกาหนดมสถานภาพเปนพนกงานสวนทองถนหรอพนกงานจางตามมาตรฐานทวไป หรอ หลกเกณฑเกยวกบพนกงานทออกตามพระราชบญญตระเบยบบรหารงานบคคลสวนทองถน พ.ศ. 2542 และควรมคณสมบต ดงน 1. มคณสมบตทวไป และคณสมบตเฉพาะตาแหนงตามมาตรฐานทวไปทคณะกรรมการกลางพนกงานสวนทองถนกาหนด 2. ไมเปนผมความประพฤตเสอมเสย หรอบกพรองในศลธรรมอนด 3. ไมมประวตการกระทาผดตอเดก หรอละเมดสทธเดก 4. ไมเปนผเคยตองรบโทษจาคกโดยคาพพากษาถงทสด ใหจาคกเวนแตความผดทเปนลหโทษ หรอความผดทไดกระทาโดยประมาท 5. แพทยใหการรบรองวามสขภาพจตด สขภาพแขงแรงไมเปนโรคตดตอรายแรง ไมเปนผวกลจรต หรอจตฟนเฟอน ไมสมประกอบและไมผตดสารเสพตด 6. ระดบวฒภาวะ และบคลกลกษณะเหมาะสม ทงดานจตใจ อารมณ สงคม มความตงใจปฏบตงานดวยความรก ความออนโยน เออตอการปฏบตหนาทในการดแลเดกเลก อยางเหมาะสม 7. เปนบคคลทมความรกเดก มอปนสยสขม เยอกเยน และมความขยนอดทน

31

8. มประสบการณในการทางานเกยวกบการพฒนาเดกปฐมวยมาแลวไมนอยกวา 2 ป 1.1.4 ผประกอบอาหาร มสถานภาพเปนพนกงานจางขององคกรปกครองสวนทองถนและควรมคณสมบตทสาคญ ดงน 1. มคณสมบตเชนเดยวกบผดแลเดก ยกเวน วฒการศกษา ควรจบการศกษาไมตากวาภาคบงคบและควรเปนผมความรเรองโภชนาการ และอาหารเปนอยางด ผทาความสะอาด มสถานภาพเปนพนกงานขององคกรปกครองสวนทองถนและควรมคณสมบตทสาคญดงน 1. มคณสมบตเชนเดยวกบผดแลเดก ยกเวน วฒการศกษา ควรจบกรศกษาไมตากวาภาคบงคบ 1.2 ดานบทบาทหนาท 1.2.1 ผบรหารองคกรปกครองสวนทองถน ควรมบทบาทหนาท ดงน 1. สารวจความตองการของชมชน ในการจดตงและดาเนนงานศนยพฒนาเดกเลก 2. กาหนดโครงสรางการบรหารงานศนยพฒนาเดกเลกตามความพรอมดานทรพยากรบคคล สถานท และฐานะการคลงของแตละทองถน 3. จดทาแผนงานโครงการ และงบประมาณในการจดตง และสนบสนนการดาเนนงานศนยพฒนาเดกเลก รวมทงจดทาญตตขอความเหนชอบจากสภาทองถน 4. จดทาประกาศจดตงศนยพฒนาเดกเลก 5. จดทาระเบยบหรอขอบงคบวาดวยศนยพฒนาเดกเลก 6. กาหนดแผนปฏบตการและงบประมาณในการสงเสรมและพฒนาศนยพฒนาเดกเลกทกดานอยางตอเนอง 7. ควบคมกากบดแลการดาเนนงานของศนยพฒนาเดกเลกใหมคณภาพและถกตองตามหลกวชาการ 1.2.2 หวหนาศนยพฒนาเดกเลก ควรมหนาทรบผดชอบดแลบคลากรและการดาเนนงานภายในศนยพฒนาเดกเลก ใหเปนไปตามนโยบาย และแผนงานทวางไวอยางถกตองตามหลกวชาการ และดวยความเรยบรอย เกดประโยชนตอเดกมากทสด 1.2.3 ผดแลเดก ควรมบทบาทหนาท ดงน 1. ปฏบตหนาทตามกจวตรของเดกเพอใหมความเจรญเตบโต มพฒนาการทกดานตามวย

32

2. สงเสรมพฒนาการของเดกในลกษณะบรณาการเชงสรางสรรค กลาวคอ ใหเดกนนไดพฒนาดานจตใจ อารมณ สงคมและจรยธรรมไปพรอมๆ กน โดยใหโอกาสเดกเรยนรจากสงของและผคนทอยรอบขาง ซงเดกจะเรยนรโดยประสาทสมผสทงหา การเคลอนไหว การเลน การลงมอกระทา ดงนนผดแลเดกจะตองสงเสรมใหโอกาสเดกไดพฒนาอยางเตมท รวมทงการปฏสมพนธกบเดกดวยคาพด และกรยาทาทางทนมนวล ออนโยนและแสดงความรกความอบอนตอเดก 3. สงเกตและบนทกความเจรญเตบโต พฤตกรรม พฒนาการตางๆ ของเดก เพอจะไดเหนความเปลยนแปลงทงปกต และความผดปกตทเกดขนกบเดก ซงจะนาไปสการคนหาสาเหตและวธการแกไขไดทนทวงท 4. จดสงแวดลอมทปลอดภย ถกสขลกษณะ เหมาะสมในการพฒนาเดกทกดาน ทงภายในอาคารและนอกอาคารใหสะอาด มความปลอดภย และเหมาะสมกบพฒนาการของเดก 5. ประสานสมพนธระหวางเดกกบพอแม ผปกครอง และสมาชกในครอบครว ตลอดจนเปนสอกลางในการสรางความสมพนธทดระหวางเดกกบพอแม ผปกครองและสมาชกในครอบครวเพอทราบถงพฤตกรรม พฒนาการการเปลยนแปลงไดอยางรวดเรว และตอเนอง 6. มการพฒนาตนเองในทางวชาการและอาชพใฝหาความร และพฒนาตนเองอยเสมอ ดงน 6.1 การพฒนาดานความรทางวชาการ และทกษะอาชพอยางตอเนอง เชน การศกษาหาความร การเขารบการอบรมเพมเตมอยางสมาเสมอ การตดตามความเปลยนแปลงดาน ความร และเทคโนโลย โดยอาศยสอทหลากหลาย รวมทงการรวมกลมแลกเปลยนประสบการณการศกษาดงานศนยพฒนาเดกเลกทมคณภาพ การเขารวมเปนสมาชกและการจดตงชมรมเครอขาย สาหรบผดแลเดก ซงจะกอใหเกดประโยชนโดยตรงแกผดแลเดก 7. รจกใชประโยชนจากแหลงขอมล ความร และเครอขายการปฏบตงาน เพอสนบสนนการปฏบตงานในดานตางๆ จากหนวยงานภาครฐ องคกรเอกชน และแหงขอมลตางๆ ในชมชน ดงน 7.1 หนวยงานภาครฐ เชน กระทรวงมหาดไทย (กรมการพฒนาชมชน กรมสงเสรมการปกครองทองถน) กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย (กรมพฒนาสงคมและสวสดการ) กระทรวงแรงงาน (กรมสวสดการและคมครองแรงงาน กรมพฒนาฝมอแรงงาน) กระทรวงศกษาธการ (สานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน สานกบรหารงานการศกษานอกโรงเรยน สานกงานคณะกรรมการสงเสรมการศกษาเอกชน สานกงานคณะกรรมการการอดมศกษา สถาบนแหงชาตเพอการพฒนาเดกและครองครว มหาวทยาลยมหดล มหาวทยาลยราชภฏ) กระทรวงสาธารณสข (กรมอนามยกรมสขภาพจต) กระทรวงวฒนธรรม(กรมการศาสนา) กระทรวงกลาโหม (กองทพเรอ) เปนตน

33

7.2 องคกรเอกชน สมาคม และมลนธตางๆ เชน สมาคม วาย ดบเบลย ซ เอ มลนธเดกออนในสลมในพระอปถมภสมเดจพระเจาพนางเธอเจาฟากลยานวฒนา กรมหลวงนราธวาสราชนครนทร มลนธเพอการพฒนาเดก มลนธชวยเหลอเดกยากจน ซ ซ เอฟ ในประเทศไทยสภาองคการพฒนาเดกและเยาวชนแหงชาต (สอดย.) องคการยนเซฟ เซฟเดอะชลเดรน ย เอส เอ สภาสตรแหงชาตในพะบรมราชนปถมภ สหทยมลนธ มลนธ มลนธดวงประทป เปนตน 7.3 แหลงขอมลความรในชมชน เชน สถานอนามย โรงพยาบาล สถานรบเลยงเดกในนคมตางๆ สานกงานพฒนาสงคมและสวสดการจงหวด (กรมพฒนาสงคมและสวสดการ) ศนยสงเคราะห ราษฎรประจาหมบาน (สานกงานปลดกระทรวงแรงงาน) องคการบรหารสวนตาบล (อบต.) ศนยพฒนาเดกเลกตางๆ โรงเรยนประถมศกษาในชมชน ศนยสอประจาหมบานของสานกงาน คณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน ศนยบรการสาธารณสข ศนยสงเคราะหเดกปฐมวย ศนยพฒนาเดกกอนวยเรยนในชมชน (กรงเทพมหานคร) ขาราชการคร หรอขาราชการอนๆ ซงเปนผทรงความร หรอทเกษยณอายแลว เปนตน 1.2.4 ผประกอบอาหาร ควรมบทบาทหนาทในการประกอบอาหารใหถกสขลกษณะถกอนามย และโภชนาการสาหรบเดกปฐมวย รวมทงการแตงกายสะอาดเรยบรอย การจดสถานทเตรยมและปรบปรงอาหาร จดเครองสขภณฑเครองครวสะอาดเปนระเบยบเรยบรอย และมการจดการขยะถกสขลกษณะ 1.2.5 ผทาความสะอาด ควรมบทบาทหนาทในการทาความสะอาด ดแลรกษาความเปนระเบยบ ทงภายใน และภายนอกอาคารศนยพฒนาเดกเลก 1.3 ดานรปแบบการบรหารจดการศนยพฒนาเดกเลกขององคกรปกครองสวนทองถน 1.3.1 ศนย พฒนาเดกเลกขององคกรปกครองส วนทองถน ประกอบดวย คณะกรรมการการบรหารศนยพฒนาเดกเลก ซงไดแก บคคลทไดรบการคดเลอกจากชมชนและองคกรปกครองสวนทองถนเปนผแตงตงโดยกาหนดจานวนตามความเหมาะสม โดยจะตองประกอบดวยผทรงคณวฒทางการศกษา ผแทนขององคกรปกครองสวนทองถน ผแทนกลมองคกรประชาคม ผแทน ผปกครอง ผแทนผดแลเดกไมนอยกวา 1 คน โดยมหวหนาศนยพฒนาเดกเลกทาหนาทเลขานการคณะกรรมการโดยตาแหนง 1.3.2 ศนย พฒนาเดกเลกบรหารจดการ โดยคณะกรรมการบรหารศนย มนายกเทศมนตร/นายกองคการบรหารสวนตาบล หรอผทนายกเทศมนตร/นายกองคการบรหารสวนตาบลมอบหมายเปนประธาน ยกเวนศนยอบรมเดกกอนเกณฑในวด/มสยดทรบถายโอนจากกรมการศาสนาใหเจาอาวาส/โตะอหมาม หรอผทเจาอาวาส/โตะอหมามมอบหมายเปนประธาน 1.3.3 การบรหารงบประมาณและการบรหารงานบคคล เปนหนาทขององคกรปกครองสวนทองถนทจะตองปฏบตตามระเบยบกระทรวงมหาดไทย และมาตรฐานทวไปหรอหลกเกณฑทออก

34

ตามพระราชบญญตระเบยบบรหารงานสวนทองถน พ.ศ. 2542 และมาตรฐานดานบคลากรและการบรหารจดการศนยพฒนาเดกเลกขององคกรปกครองสวนทองถนกาหนด 1.3.4 ใหคณะกรมการบรหารศนยพฒนาเดกเลกขององคกรปกครองสวนทองถนทาหนาทประเมนผดแลเดก ผประกอบอาหาร และผทาความสะอาด ในดานความร ความสามารถใหเปนไปตามมาตรฐานดานบคลากรและการบรหารจดการศนยพฒนาเดกเลกกาหนด และเสนอผลการประเมนใหองคกรปกครองสวนทองถนประกอบการพจารณาตอสญญาตอไป 1.4 ดานการบรหารจดการ พระราชบญญตกาหนดแผนและขนตอนกระจายอานาจ ใหแกองคกรปกครองสวนทองถน พทธศกราช 2542 ซงออกตามความในรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2540 ไดบญญตอานาจและหนาทใหองคกรปกครองสวนทองถนทกประเภทรบผดชอบการจดบรการสาธารณะใหแกประชาชนในพนท ซงรวมถงการจดการศกษาดวย และพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พทธศกราช 2542 ซงเปนกฎหมายแมบททางการศกษา กไดบญญตไวใหองคกรปกครองสวนทองถนมสทธจดการศกษาระดบใดกได ตามความพรอม ความเหมาะสม และความตอ งการของประชาชนในทองถนนนๆ ประกอบกบแผนปฏบตการกาหนดขนตอนการกระจายอานาจใหแกองคกรปกครองสวนทองถนตองจดทา โดยใหองคกรปกครองสวนทองถนบรหารจดศนยพฒนาเดกเลก เพอเปนการกระจายโอกาสใหประชาชน ผปกครองไดรบบรหารจดการศนยพฒนาเดกเลก ใหเปนไปตามนโยบายและวตถประสงคดงตอไปน 1.4.1 นโยบาย จดตงศนยพฒนาเดกเลก (อาย 3-5 ป) ดวยความรวมมอของชมชน เพอกระจายโอกาสเตรยมความพรอม และพฒนาเดกทงดานรางกาย จตใจ อารมณ สงคม และสตปญญา อยางเหมาะสมตามวย และเตมตามศกยภาพ ตลอดจนเพอแบงเบาภาระของผปกครอง และเปนพนฐานของการศกษาในระดบสงขนตอไป 1.4.2 เปาหมาย องคกรปกครองสวนทองถนรบผดชอบในการบรหารและจดการศนยพฒนาเดกเลกใหมคณภาพตามหลกวชาการ ระเบยบทเกยวของและดวยความรวมมอของประชาชนในชมชนทองถนนนๆ 1.4.3 วตถประสงค 1) เพอสงเสรมและสนบสนนใหเดกไดรบการดแลทถกสขลกษณะ และไดรบการฝกฝน พฒนาตามวยและเตมตามศกยภาพ 2) เพอพฒนาความพรอมของเดกในทกๆ ดานแบบองครวม ตามจตวทยาพฒนาการและหลกการจดการศกษาปฐมวย

35

3) เพอกระตนใหชมชนมสวนรวมในการจดและพฒนาความพรอมของเดกกอนเขาเรยนระดบประถมศกษา ตลอดจนสงเสรมใหครอบครวเปนบานในการเลยงด และพฒนาเดกไดอยางถกตอง 4) เพอสงเสรม สนบสนนความรวมมอระหวางองคกรปกครองสวนทองถนกบชมชน ใหสามารถรวมกนวางแผน และดาเนนงานใหบรรลเปาหมายได 5) เพอแบงเบาภาระการอบรมเลยงดเดกของผปกครองทมรายไดนอยใหสามารถไปประกอบอาชพไดโดยสะดวก และเปนการกระจายโอกาสในการพฒนาความพรอมสาหรบเดกทกคนใหไดรบการพฒนาอยางทวถง 6) เพอใหการบรหารจดการศนยพฒนาเดกเปนไปอยางเหมาะสมและมคณภาพ 1.5 การจดตงศนยพฒนาเดกเลก กรณองคกรปกครองสวนทองถนประสงคจะจดตงศนยพฒนาเดกเลก ควรมสถานท อาคารและดาเนนการตามขนตอน ดงน 1. สารวจความตองการของชมชน องคกรปกครองสวนทองถนดาเนนการสารวจความตองการของชมชนในประเดนดงตอไปน - ความตองการของชมชน - ความตองการในการสงเดกเขาเรยน ควรมเดกทรบรการอาย 3-5 ป ไมนอยกวา 20 คน ขนไป - ความตองการใหศนยจดบรการ ฯลฯ

36

2. รปแบบการจดตงศนยพฒนาเดกเลก

.............................

ภาพท 2.1 รปแบบการจดตงศนยพฒนาเดกเลก

องคกรปกครองสวนทองถนพจาณามอบหมายใหผดารงตาแหนงบคลากรทางการศกษาหรอพนกงานจางมคณสมบตเพอแตงตงเปนหวหนาศนยและแตงตงคณะกรรมการบรหารศนยพฒนาเดกเลก โดยมหวหนาศนยรบผดชอบการดาเนนงานภายในศนยพฒนาเดก 3. จดทาแผนดาเนนงานศนยพฒนาเดกเลก และญตตของความคดเหนชอบจากสภาทองถน ใหองคกรปกครองสวนทองถนจดทาแผนดาเนนงานศนยพฒนาเดกเลก เพอนาเขาสแผนพฒนาขององคกรปกครองสวนทองถน และจดทาญตตเพอขอรบความเหนชอบจากสภาทองถนตอไป 4. จดทาโครงการจดตงศนยพฒนาเดกเลก องคกรปกครองสวนทองถนจดทาโครงการจดตงศนยพฒนาเดกเลก เพอเสนอของรบประมาณในการดาเนนจากผมอานาจอนมต 5. จดทาระเบยบ/ขอบงคบขององคกรปกครองสวนทองถนวาดวยศนยพฒนาเดกเลกองคกรปกครองสวนทองถนวาดวยศนยพฒนาเดกเลก เพอใหบคคลทเกยวของถอปฏบตในการบรหารจดการศนยพฒนาเดกเลก

องคกรปกครองสวนทองถน

กองชาง

กองการศกษา

กองสาธารณสข

กอง...............

คณะกรรมการบรหารศนยพฒนาเดกเลก

ศนยพฒนาเดกเลก

37

6. จดทาประกาศจดตงศนยพฒนาเดกเลก องคกรปกครองสวนทองถนจดทาประกาศจดตงศนยพฒนาเดกเลก ประกาศใหสาธารณะชนทราบ 7. การยบ/เลก หรอรวมศนยพฒนาเดกเลก เมอจานวนเดกเลกทรบรการในศนยพฒนาเดกเลกมจานวนนอยไมเพยงตอการจดชนเรยนและกจกรรมการเรยน หรอกรณทองคกรปกครองสวนทองถนประสงคจะรวมศนยพฒนาเดกเลก ตงแต 2 แหงขนไป เปนแหงเดยวกน ใหคณะกรรมการบรหารศนยพฒนาเดกเลก เปนผพจารณาเสนอตอองคกรปกครองสวนทองถน ใหพจารณายบเลกหรอรวมศนยพฒนาเดกเลกนน ตามความจาเปนและเหมาะสม โดยผานความเหนชอบของสภาทองถน และเหมาะสมโดยผานความเหนชอบของสภาทองถน และเมอองคกรปกครองสวนทองถนจดทาประกาศยบเลก หรอรวมศนยพฒนาเดกเลกแลว ใหรายงานจงหวดและกรมสงเสรมการปกครองทองถนทราบ 1.6 แนวทางการบรหารจดการศนยพฒนาเดกเลก การบรหารจดการศนยพฒนาเดกเลก จะตองคานงถงขอบขายของสายการบงคบบญชาและระเบยบทเกยวของ ทงพระราชบญญตการศกษาแหงชาตพทธศกราช 2542 ทกาหนดใหสถานศกษาตองบรหารจดการใหมคณภาพมาตรฐานทกาหนด โดยจะตองจดใหมการประเมนตนเองทกป เพอตรวจสอบและทบทวนคณภาพการจดการการศกษาของศนยพฒนาเดกเลก ด งนน เพอใหศนยพฒนาเดกเลกสามารถใหการดแลและพฒนาจดการศนยใหครอบคลมลกษณะงานตอไปน 1. งานบคลากรหรอการบรหารจดการ 2. งานอาคารสถานทและสงแวดลอม 3. งานวชาการและกจกรรมตามหลกสตร 4. งานการมสวนรวมและการสนบสนนจากชมชน 5. งานธรการ การเงนและพสด

ทงน หวหนาศนยพฒนาเดกเลกควรจดใหมผรบผดชอบงานดงกลาว โดยแบงและมอบหมายงานตามความถนด ความสามารถและลกษณะของงานทตองดาเนนการ ทง 5 งาน อยางไรกตาม ในการจดแบงงานดงกลาวควรคานงถงความพรอมและศกยภาพของแตละศนยฯ ในองคกรปกครองสวนทองถนขนาดเลกอาจรวมลกษณะงานวชาการและงานกจการนกเรยนเปนงานกลมเดยวกน และ/หรอ รวมลกษณะงานอาคาร สถานทและสงแวดลอม กบงานธรการ การเงนพสด เปนกลมงานเดยวกน เปนตน การบรหารงานใหมคณภาพมแนวทางการ ดาเนนงานดงน

1. งานบคลากรและการบรหารจดการ มลกษณะงานทตองปฏบตดงน (1) สรรหาหรอจดจางบคลากรเพอปฏบตหนาทในศนยพฒนาเดกเลกมจานวนตามความจาเปนและสอดคลองกบศกยภาพขององคกรสวนทองถน เชน หวหนาศนยผดแลเดก ผประกอบอาหาร ผทาความสะอาด โดยใชหลกเกณฑการสรรหาการจางและตอสญญาจางตามมาตรฐานและ

38

หลกเกณฑทวไปทคณะกรรมการกลางพนกงานสวนทองถนกาหนด ยกเวน กรณศนยอบรมเดกกอนเกณฑในวด/มสยด การจางและการตอสญญาจาง ใหคณะกรรมการบรหารศนยวด/มสยดเปนผพจารณาสรรหาและแจงใหองคกรปกครองสวนทองถนเปนผจดจาง (2) กาหนดจานวนอตรากาหนดบคลกร และเงนเดอน คาจาง คาตอบแทน ในศนยพฒนาเดกเลกดงน 2.1 ผดแลเดก จานวนสดสวนตอเดกเลก 1 : 20 หากมเศษตงแต 10 คน ขนไปใหเพมผดแลเดกอก 1 คน 2.2 ผประกอบอาหารกาหนดจานวนไดตามความจาเปน เหมาะสมตามฐานะทางการคลงขององคกรปกครองสวนทองถน 2.3 ผทาความสะอาดกาหนดจานวนไดตามขนาดของศนยพฒนาเดกเลก คอ ศนยฯขนาดเลก (จานวนเดกไมเกน 200 คน) มอตราไมเกน 2 คน ศนยขนาดใหญ(จานวนเดกตงแต 200 คน ขนไป) มอตราไมเกน 4 คน ตามฐานะการคลงขององคกรปกครองสวนทองถน 2.4 กาหนดอตราเงนเดอน คาจาง คาตอบแทน สทธหรอสวสดการอนทพงไดรบตามทมกฎหมายบญญตไว ดงน ก) ผมวฒการศกษาบงคบและมธยมศกษาปท 6 กาหนดอตราเดอนละไมนอยกวา 4,880 บาท หรอมประสบการณในการทางานเกยวกบการพฒนาเดกเลกปฐมวยมาแลวไมนอยกวา 5 ป และมหนงสอรบรองกาหนดอตราเดอนละไมนอยกวา 5,530 บาท ข) ผมวฒการศกษาประกาศนยบตรวชาชพ (ปวช.) หรอผทมวฒประกาศนยบตรวชาชพชนสง (ปวส.) กาหนดอตราเดอนละไมนอยกวา 5,260 บาท ค) ผมวฒการศกษาไมตากวาปรญญาตรทางการศกษาขนไป สาขาวชาเอกอนบาลศกษาหรอปฐมวย หรอปรญญาอนทคณะกรรมการกลางพนกงานสวนทองถนรบรอง กาหนดอตราเดอนละ ไมนอยกวา 7,630 บาท ง) ผทมวฒการศกษาตาม ก) ข) ค) ตองมประสบการณในการทางานเกยวกบการพฒนาเดกปฐมวยมาแลวไมนอยกวา 2 ป จ) สทธ หรอสวสดการอนทพงไดรบตามทกฎหมายบญญตไวใหกาหนดเปนไปตามอตราทกฎหมายนนกาหนด 2.5 กาหนดการจดชนเรยนหองละไมเกน 20 คน หากมเศษเกน 10 คน ใหจดเพม ไดอก 1 หอง (3) จดทางบประมาณคาใชจายดานบคลากร เชน เงนเดอน คาจาง ตอตอบแทนสวสดการอนทพงไดรบตามทมกฎหมายบญญตตลอดจนการพฒนาบคลากร (4) กาหนดบทบาทหนาทความรบผดของของบคลากรในศนยพฒนาเดกเลก

39

(5) จดทาระเบยบ ขอบงคบ และทะเบยนประวตบคลากร (6) นเทศ อบรม และพฒนาบคลากรใหมความร ความสามารถในหนาท ความรบผดชอบอยางตอเนอง (7) บรหารจดการศนยพฒนาเดกเลกดานอนๆ ผบรหารองคกรปกครองสวนทองถน และบคลากรทเกยวของควรปฏบตตามมาตรฐานดานบคลากรและการบรหารจดการศนยพฒนาเดกเลกกาหนดไว

2) งานอาคารสถานทและสงแวดลอม ใหถอปฏบตตามมาตรฐานดานอาคารสถานท สงแวดลอม และความปลอดภยของศนยพฒนาเดกเลกกาหนดไว 3) งานวชาการและกจกรรมตามหลกสตร ใหถอปฏบตตามมาตรฐานศนยพฒนาเดกเลก ดานวชาการและกจกรรมตามหลกสตรกาหนดไว 4) งานการมสวนรวมและสนบสนนจากชมชน ใหถอปฏบตตามมาตรฐานศนยพฒนาเดกเลก ดานการมสวนรวมและสนบสนนจากชมชน

5) งานธรการ การเงน และพสด มลกษณะงานทตองปฏบตดงน - งานพสด เปนการจดทา จดซอ จดหาและจาหนวยทะเบยนพสดรวมทงเสนอความตองการใหองคองคกรปกครองสวนทองถนดาเนนการ - งานธรการ และสารบรรณ ไดแก การจดทาขอมลสถต จดทาทะเบยน หนงสอรบ-สง การควบคมและจดเกบเอกสาร การจดทาประกาศและคาสง การจดทาทะเบยนนกเรยน การรบสมครนกเรยน - งานการเงน ไดแก การจดทางบประมาณ การทาบญชการเงน การเบกจายเงน ซงศนยพฒนาเดกเลกจะถอปฏบตเกยวกบรายรบ-จาย ตามระเบยบขององคกรปกครองสวนทองถน และกฎหมาย ทเกยวของ 6) ใหสานก/กองการศกษาขององคกรปกครองสวนทองถนเปนหนวยงานซงมหนาทความรบผดชอบในการดาเนนงานศนยพฒนาเดกเลกขององคกรปกครองสวนทองถนใหเปนไปตามนโยบาย ระเบยบ และมาตรฐานทกาหนด

สาหรบการจดเกบคาใชจายจากผปกครองใหอนโลมใชระเบยบกระทรวงมหาดไทยวาดวยเงนบารงการศกษาของหนวยงานตนสงกด และระเบยบอนๆ ทเกยวของ 1.7 กรณเปนศนยพฒนาเดกเลกทองคกรปกครองสวนทองถนรบถายโอนจากสวนราชการตางๆ

40

ใหองคกรปกครองสวนทองถนรบผดชอบในการบรหารและดาเนนงานตามแนวทางทกาหนดในมาตรฐานดานบคลากรและการบรหารจดการศนยพฒนาเดกเลกในสวนทเกยวของขางตน

2. มาตรฐานดานอาคารสถานท สงแวดลอม และความปลอดภยของศนยพฒนาเดกเลก 1) ดานอาคารสถานท 1.1 ทตง สถานทตงศนยพฒนาเดกเลก ควรอยในพนทซงมขนาดเหมาะสม และตองไมอยในพนทซงเสยงตออนตราย ไดแก บรเวณขนถายแกส นามน สารเคม หรอสารพษ มลภาวะทางอากาศ แสง และเสยงทมากเกนควร หากไมสามารถหลกเลยงได ตองมมาตรการปองกนภาวะภยตางๆ ตามมาตรฐานความจาเปนและเหมาะสม 1.2 จานวนชนของอาคาร ตวอาคารศนยพฒนาเดกเลก ควรมจานวนชนไมเกน 2 ชน นบจากพน หากเกนกวา 2 ชน ตองมมาตรการปองกนอคคภย และอบตภยตางๆ ทอาจเกดขนตามความเหมาะสม และความสงของตวหอง ไมควรนอยกวา 2.40 เมตร นบจามพนถงเพดาน 1.3 ทางเขา- ออก และประตหนาตาง ทางเขา – ออก จากตวอาคาร ตองมความเหมาะสม สามารถเคลอนยายเดกออกจาก ตวอาคารไดสะดวก หากเกดอบตภยหรอเหตรายแรงใด ๆ ขน โดยอยางนอยตองมทางเขา – ออก 2 ทาง และแตละทางนน ควรมความกวางประมาณ 80 เซนตเมตร

1.4 ประต – หนาตาง ประต – หนาตาง ตองมความแขงแรง อยในสภาพใชงานไดด มขนาด และจานวนเหมาะสมกบขนาดพนทของหอง และความสงของหนาตาง ควรอยทประมาณ 80.00 เซนตเมตร นบจากพนใหเดกมองเหนสงแวดลอมไดกวางและชดเจน นอกจากน บรเวณประต – หนาตางไมควรมสงกดขวางใด ๆ มาปดกน ชองทางลม และแสงสวาง 1.5 พนทใชสอย พนทใชสอย ตองจดใหมบรเวณพนทในอาคารทสะอาด ปลอดภย และเพยงพอเหมาะสมกบการปฏบตกจกรรมของเดก เชน การเลน การเรยนร การรบประทางอาหาร และการนอน โดยแยกเปนสดสวนจากหองประกอบอาหาร หองสวม และทพกของเดกปวย โดยเฉลยประมาณ 2.00 ตารางเมตร ตอเดก 1 คน นอกจากนพนทสาหรบจดกจกรรมพฒนาเดกอาจจดแยกเปนหองเฉพาะ หรอจดรวมเปนหองเอนกประสงค ทใชสาหรบจดกจกรรมทหลากหลายโดยใชพนทเดยวกนแตตางเวลา และอาจปรบเปลยนวสดอปกรณ หรอยายเครองเรอนตามความเหมาะสม และขอจากดของพนท ดงน

41

1.5.1 บรเวณพนทสาหรบการนอน ตองคานงถงความสะอาดเปนหลก อากาศถายเทไดสะดวก และอปกรณเครองใชเหมาะสมกบจานวนเดก มพนทเฉลยประมาณ 2.00 ตารางเมตร ตอเดก 1 คน โดยมแนวทางในการจดดาเนนการ ดงน - จดใหมการระบายอากาศทด ปลอดโปรง ไมมเสยงรบกวน และแสงสวางไมจาเกนไป - อปกรณเครองนอนตางๆ มความสะอาด โดยนาไปปดฝน ตากแดดอยางนอยสปดาหละ 1 ครง - จดแยกเครองนอน หมอน ผาหม สาหรบเดกแตละคน โดยเขยนหรอปกชอไว ไมใชรวมกน เพอปองกนการแพรกระจายของเชอโรค - หมนตรวจตราดแลไมใหมสตว หรอแมลงตาง ๆ มารบกวน ในบรเวณพนทสาหรบการนอน 1.5.2 บรเวณพนทสาหรบการเลนและพฒนาเดก ควรออกแบบใหมพนทสาหรบการเรยนรรวมกลมและแยกกลมยอยในกจกรรมการเรยนรอสระ การเลนสรางสรรคหรอการอานหนงสอ เลนตอแทงไม ทตองการมมเงยบ และมพนทสาหรบการเลนทเลอะหรอเปยกตองคานงถงความปลอดภยของเดกเปนหลก โดยมวสดอปกรณทปองกนการเกดอบตเหต และมอปกรณ หรอเครองเลนทสงเสรมพฒนาการ และการเรยนรของเดก 1.5.3 บรเวณพนทรบประทานอาหาร ตองคานงถงความสะอาดเปนหลก มอากาศถายเทไดโดยสะดวก มแสงสวางพอเหมาะ มอปกรณเครองใชทเพยงพอ และเหมาะสมกบจานวนเดก ทงน บรเวณหองอาหาร โตะ เกาอ ทใชสาหรบรบประทานอาหาร ตองทาความสะอาดอยางสมาเสมอ และควรจดใหมวสดอปกรณตางๆ ทใชมขนาดเหมาะสมกบตวเดก มสภาพแขงแรง และใชงานไดด 1.5.4 บรเวณทพกเดกปวย ตองแยกเปนสดสวน มอปกรณปฐมพยาบาล ตยา เครองเวชภณฑทจาเปน และเดกตองอยในสายตาของผดแลตลอดเวลา กรณไมสามารถจดหองพกเดกปวยเปนการเฉพาะได ตองจดใหมทพกเดกปวยแยกเปนสดสวนตามความเหมาะสม 1.5.5 บรเวณสถานทประกอบอาหารหรอหองครว ตองแยกหางจากบรเวณพนทสาหรบเดกพอสมควร และมเครองใชทจาเปน รวมทงทลางและเกบภาชนะเครองใชตางๆ ทถกสขลกษณะ โดยเนนเรองความสะอาด และความปลอดภยเปนหลก 1.5.6 บรเวณพนทสาหรบใชทาความสะอาดตวเดก ตองจดใหมบรเวณทใชสาหรบทาความสะอาดตวเดก และมอปกรณทจาเปนตามสมควร อยางนอยตองมทลางมอและแปรงสฟน ในขนาดและระดบความสงทเหมาะสมกบเดกปฐมวย ในกรณทมหองอาบนาจะตองมแสงสวางเพยงพอ มอากาศถายเทไดโดยสะดวก และพนไมลน

42

1.5.7 หองสวมสาหรบเดก ตองจดใหมหองสวมสาหรบเดก โดยเฉลย 1 แหง ตอเดก 10 – 12 คน โถสวมมขนาดเหมาะสมกบตวเดก โดยมฐานสวมทเดกสามารถกาวขนไดงายมแสงสวางเพยงพอ อากาศถายเทไดสะดวกและพนไมลน หากมประตจะตองไมใสกลอนหรอกญแจ และมสวนสงทสามารถมองเหนเดกไดจากภายนอก และไมควรไกลจากหองพฒนาเดก หากหองสวมอยภายนอกอาคาร จะตองไมตงอยในทลบตาคน กรณทไมสามารถทาหองสวมสาหรบเดกเปนการเฉพาะได อาจดดแปลงหองสวมทมอยแลวใหเหมาะสม และปลอดภยสาหรบเดก 1.5.8 หองเอนกประสงค สาหรบใชจดกจกรรมพฒนาเดก การรบประทานอาหาร หรอการนอนคานงถงความสะอาด และการจดพนทใชสอยใหเหมาะสมกบลกษณะของกจกรรม หากเปนอาคารชนเดยวตองมฝาใตหลงคา หากเปนอาคารทมมากกวา 1 ชน ควรจดใหขนบนสดมฝาใตหลงคา โดยมความสงจากพนถงเพดานไมนอยกวา 2.40 เมตร แตกรณทมความสงเกนกวา 2.40 เมตร อาจไมมฝาใตเพดานกได 1.5.9 บรเวณพนทเกบสงปฏกล จะตองมพนทเกบสงปฏกลทงภายใน และภายนอกตวอาคาร โดยมจานวนและขนาดเพยงพอ ถกสขลกษณะ และมการกาจดสงปฏกลทกวน 1.5.10 บนได ควรมความกวางแตละชวง ไมนอยกวา 1.00 เมตร ลกตงของบนได สงไมเกน 17.50 เซนตเมตร ลกนอนกวางไมนอยกวา 20.00 เซนตเมตร บนไดทกขนมราวและลกกรงไมนอยกวา 90.00 เซนตเมตร มราวเตย เหมาะสาหรบเดกไดเกาะขนบนได และระยะหางของลกกรง ตองไมเกน 17.00 เซนตเมตร เครองใชเฟอรนเจอรควรมระดบความสง และขนาดทเหมาะกบเดกปฐมวย ใหเดกสามารถเขาถงและใชประโยชนไดอยางสมาเสมอดวยตนเองโดยคานงถงความปลอดภยของเดกเปนสาคญ 2. ดานสงแวดลอม 2.1 ภายในอาคาร 2.1.1 แสงสวาง ควรเปนแสงสวางจากธรรมชาต สมาเสมอทวทงหอง เอออานวยตอการจดกจกรรมเพอพฒนาเดก เชน มแสงสวางเพยงพอ ในการอานหนงสอไดอยางสบายตา เปนตน ไมควรใหเดกอยในหองทใชแสงสวางจากไฟฟาตอเนองนานกวา 2 - 3 ชวโมง เพราะจะทาใหเกดภาวะเครยดและมผลถงฮอรโมนการเตบโตของเดก (Lieberman ,1991) 2.1.2 เสยง เสยงตองอยในระดบทไมดงเกน (ระหวาง 60 – 80 เดซเบล) อาคารควรจะตงอยในบรเวณทมระดบเสยงเหมาะสม

43

2.1.3 การถายเทอากาศ ควรมอากาศถายเทไดสะดวก โดยมพนทของหนาตาง ประต และชองลมรวมกนแลวไมนอยกวา รอยละ 20 ของพนทหอง กรณทเปนหองกระจกหรออยในบรเวณโรงงานทมมลพษ ตองตดเครองฟอกอากาศและมเครองปรบอากาศอยางเหมาะสม สาหรบบรเวณทมเดกอยตองเปนเขตปลอดบหร

2.2 ภายนอกอาคาร 2.2.1 รว ควรมรวกนบรเวณใหเปนสดสวน เพอความปลอดภยของเดก และควรม

ทางเขา - ออกไมนอยกวา 2 ทาง กรณมทางเดยวตองมความกวางไมนอยกวา 2.00 เมตร 2.2.2 สภาพแวดลอมและมลภาวะ ควรมสภาพแวดลอมทปลอดภย ถกสขลกษณะ และควรตงอยหางจากแหลง

อบายมข ฝนละออง กลน หรอเสยงทรบกวน มการจดระบบสขาภบาล การระบายนา การระบายอากาศ และการจดเกบสงปฏกลใหเหมาะสม ไมปลอยใหเปนแหลงเพาะ หรอแพรเชอโรคโดยเฉพาะควรกาจดสงปฏกลทกวน

2.2.3 พนทเลนกลางแจง ตองมพนทเลนกลางแจง เฉลยไมนอยกวา 2.00 ตารางเมตร ตอจานวน

เดก 1 คน โดยจดใหมเครองเลนกลางแจงทปลอดภย และมพอสมควรกบจานวนเดก ในกรณทไมสามารถจดใหมทเลนกลางแจง เปนการเฉพาะ หรอในสถานทอน ๆ ได กควรปรบใชในบรเวณทรมแทน โดยมพนทตามเกณฑกาหนดหรออาจจะจดกจกรรมกลางแจงสาหรบเดกในสถานทอน ๆ ทเหมาะสม เชน ในบรเวณวด หรอในสวนสาธารณะ เปนตน โดยตองใหเดกปฐมวยมกจกรรมกลางแจงอยางนอย 1 ชวโมง ในแตละวน (Lieberman, 1991)

2.2.4 ระเบยง ตองมความกวางของระเบยบไมนอยกวา 1.50 เมตร และหากมทนงตาม

ระเบยงดวย ระเบยงตองกวางไมนอยกวา 1.75 เมตร ของระเบยงตองสงจากทนงไมนอยกวา 70.00 เซนตเมตร นอกจากนควรสอบสภาพความคงทน แขงแรง และสภาพการใชงานปลอดภยสาหรบเดกดวย 3. ดานความปลอดภย 3.1 มาตรการปองกนความปลอดภย 3.1.1 ตดตงระบบและอปกรณในการรกษาความปลอดภย หรอเครองตดไฟภายในบรเวณอาคาร 3.1.2 ตดตงเครองดบเพลงอยางนอย 1 เครอง ในแตละชนของอาคาร

44

3.1.3 ตดตงปลกไฟใหสงจากพนไมนอยกวา 1.50 เมตร ถาตดตงตากวาทกาหนด จะตองมฝาปดครอบ เพอปองกนไมใหเดกเลนได และควรหลกเลยงการใชสายไฟตอพวง 3.1.4 หลกเลยงเครองใชไฟฟา และอปกรณตาง ๆ ซงทาดวยวสดทแตกหกงาย หรอแหลมคม หากเปนไม ตองไมเสยนไม หรอแหลมคม 3.1.5 จดใหมตเกบยา และเครองเวชภณฑสาหรบการปฐมพยาบาล วางไวอยในทสง สะดวกตอการหยบใช และเกบไวในทปลอดภยใหพนมอเดก 3.1.6 ใชวสดกนลน ในบรเวณหองนา-หองสวม และเกบสารจาพวกเคม หรอนายาททาความสะอาดไวในทปลอดภย ใหพนมอเดก 3.1.7 ไมมหลม หรอบอนา ทอาจเปนอนตรายตอเดกในบรเวณโดยรอบตวอาคาร รวมทงไมควรปลกตนไมทมหนามแหลมคม 3.1.8 มระบบการลอคประตในการเขา - ออกนอกบรเวณอาคาร สาหรบเจาหนาทเปด - ปดได ควรมกรงสญญาณเรยกไวทหนาประต สาหรบหองครว และทประกอบอาหาร ควรมประตเปด– ปดทปลอดภย เดกเขาไปไมได 3.1.9 ตดตงอปกรณเพอปองกนพาหะนาโรค และมมาตรการปองกนดานสขอนามย 3.1.10 มต หรอชนเกบวสดอปกรณ และสอการเรยนรทแขงแรง มนคง สาหรบวสดอปกรณ ทอาจเปนอนตรายตอเดกนน ควรจดแยกใหพนมอเดก 3.1.11 เครองใชเฟอรนเจอร ควรมระดบความสงและขนาดทเหมาะสมกบเดกปฐมวยใหเดกสามารถใชประโยชนไดอยางสมาเสมอดวยตนเอง 3.2 มาตรการเตรยมความพรอมรบสถานการณฉกเฉน 3.2.1 มการฝกซอมสาหรบการปองกนอบตภยอยางสมาเสมอ ไมนอยกวาปละ 1 ครง 3.2.2 มการฝกอบรมบคลากร ในเนอหาดานการปฐมพยาบาลเบองตน การปองกนอบตภย และความเจบปวยฉกเฉนของเดก 3.2.3 มหมายเลขโทรศพทฉกเฉนของสวนราชการตาง ๆ เชน สถานตารวจหนวยปองกนและบรรเทาสาธารณภย โรงพยาบาลไวเพอตดตอไดอยางทนทวงท กรณเกดเหตการณคบขน หรอจาเปนทอาจเปนอนตรายตอเดก และควรมอปกรณ เครองมอเครองใชสาหรบการปฐมพยาบาลตดประจาไวในทเปดเผย 3.2.4 มสมดบนทกขอมลสขภาพ และพฒนาการของเดกประจาไว กรณอาจตองพาเดกไปพบแพทย 3. มาตรฐานดานวชาการ และกจกรรมตามหลกสตรของศนยพฒนาเดก

45

การศกษาในศนยพฒนาเดกเลก เปนการจดการศกษาในลกษณะของการอบรมเลยงดและการใหการศกษาไปพรอม ๆ กน เดกจะไดรบการพฒนาทงดานรางกาย อารมณ จตใจ สงคม และสตปญญา ตามวยและความสามารถของแตละบคคล โดยมจดมงหมายซงถอเปนมาตรฐาน ดงน 1. คณลกษณะทพงประสงค

1.1 รางกายเจรญเตบโตตามวย และมสขนสยทด 1.2 กลามเนอใหญและกลามเนอเลกแขงแรง ใชไดอยางคลองแคลวและประสาน

สมพนธกน 1.3 มสขภาพจตด และมความสข 1.4 มคณธรรม จรยธรรม และมจตใจทดงาม 1.5 ชนชมและแสดงออกทางศลปะ ดนตร การเคลอนไหว และรกการออกกาลงกาย 1.6 ชวยเหลอตนเองไดเหมาะสมกบวย 1.7 รกธรรมชาต สงแวดลอม วฒนธรรม และความเปนไทย 1.8 อยรวมกบผอนไดอยางมความสข และปฏบตตนเปนสมาชกทดของสงคม 1.9 ใชภาษาสอสารไดเหมาะสมกบวย

1.10 มความสามารถในการคด และการแกปญหาไดเหมาะสมกบวย 1.11 มจนตนาการและความคดสรางสรรค 1.12 มเจตคตทดตอการเรยนร และมทกษะในการแสวงหาความร 2. คณลกษณะตามวย เปนความสามารถตามวยหรอพฒนาการตามธรรมชาต เมอเดกมอายถงวยนน ๆ ซงคณลกษณะตามวยทสาคญของเดก มดงน 2.1 พฒนาการดานรางกาย - อาย 3 ป ไดแก กระโดดขนลงอยกบทได รบลกบอลดวยมอและลาตวไดเดนขนบนไดสลบเทาได เขยนรปวงกลมตามแบบได ใชกรรไกรมอเดยวได เปนตน - อาย 4 ป ไดแก กระโดดขาเดยวอยกบทได รบลกบอลดวยมอและลาตวไดเดน ขน-ลงบนไดสลบเทาได ตดกระดาษเปนเสนตรงได เขยนรปสเหลยมตามแบบไดกระฉบกระเฉงไมชอบอยเฉย เปนตน - อาย 5 ป ไดแก กระโดดขาเดยวไปขางหนาอยางตอเนองได รบลกบอลทกระดอนขนจากพนไดดวยมอทงสอง ขน-ลงบนไดสลบเทาไดอยางคลองแคลว เขยนรปสามเหลยมตามแบบได ตดกระดาษตามแนวเสนโคงทกาหนด ใชกลามเนอเลกไดด เชน ตดกระดม ผกเชอกรองเทา ฯลฯ 2.2 พฒนาการดานอารมณ และจตใจ

46

- อาย 3 ป ไดแก แสดงอารมณตามความรสก ชอบทจะใหผใหญพอใจ และไดรบคาชม กลวการพลดพรากจากผเลยง เปนตน - อาย 4 ป ไดแก แสดงออกทางอารมณไดเหมาะสมกบบางสถานการณเรมรจกการชนชมความสามารถและผลงานของตนเอง และผอน ชอบทาทายผใหญ ตองการใหมคนฟง คนสนใจ เปนตน - อาย 5 ป ไดแก แสดงอารมณไดสอดคลองกบสถานการณอยางเหมาะสมชนชมความสามารถและผลงานของตนเอง และผอน ยดตนเองเปนศนยกลางนอยลง เปนตน 2.3 พฒนาการดานสงคม - อาย 3 ป ไดแก รบประทานอาหารไดดวยตนเอง ชอบเลนแบบคขนาด (เลนของชนดเดยวกน แตตางคนตางเลน) เลนสมมตไดรจกรอคอย เปนตน - อาย 4 ป ไดแก แตงตวไดดวยตนเอง ไปหองสวมไดเอง เลนรวมกบคนอนไดรอคอยตามลาดบกอน - หลง แบงของใหคนอน เกบของเลนเขาทได เปนตน - อาย 5 ป ไดแก ปฏบตกจวตรประจาวนไดดวยตนเอง เลนหรอทางานโดยมจดมงหมาย รวมกบผอนได พบผใหญรจกไหว ทาความเคารพ รจกขอบคณเมอรบของจากผใหญ รบผดชอบงานทไดรบมอบหมาย เปนตน 2.4 พฒนาการดานสตปญญา - อาย 3 ป ไดแก สาหรบสงตาง ๆ ทเหมอนกน และตางกนได บอกชอขอตนเองไดขอความชวยเหลอเมอมปญหา สนทนาโตตอบ/เลาเรองดวยประโยคสน ๆ ได สนใจนทานและเรองราวตาง ๆ รองเพลง ทองคากลอน คาคลองจองตาง ๆ และแสดงทาเลยนแบบไดรจกใชคาถาม “อะไร” สรางผลงานตามความคดของตนเองอยางงาย ๆ เปนตน - อาย 4 ป ไดแก จาแนกสงตาง ๆ ดวยประสาทสมผสทง 5 ได บอกชอและนามสกลของตนเองได พยายามแกปญหาดวยตนเองหลงจากไดรบคาชแนะ สนทนาโตตอบ/เลาเรองใชคาถาม “ทาไม” เปนตน - อาย 5 ป ไดแก บอกความแตกตางของกลน ส เสยง รส รปราง จดหมวดหมสงของได บอกชอ – สกล อาย ตนเองได พยายามหาวธแกปญหาดวยตนเอง สนทนาโตตอบ – เลาเรองได สรางผลงานตามความคดตนเอง โดยมรายละเอยดเพมขน เรมเขาใจสงเปนนามธรรม นบปากเปลาไดถง 20 เปนตน 3. การจดประสบการณ การจดประสบการณสาหรบเดกปฐมวย อาย 3 – 5 ป (ไมจดเปนรายวชาแตจดในรปของกจกรรมบรณาการผานการเลน) เพอใหเดกเรยนรจากประสบการณตรง เกดความร ทกษะ คณธรรม

47

จรยธรรม รวมทงเกดการพฒนาดานรางกาย อารมณ จตใจ สงคม และสตปญญา โดยมหลกการ และแนวทางการจดประสบการณ ดงน 3.1 หลกการจดประสบการณ 3.1.1 จดประสบการณการเลน และการเรยนรเพอพฒนาเดกโดยองครวมและอยางตอเนอง 31.2 เนนเดกเปนสาคญ สนองความตองการ ความสนใจ ความแตกตางระหวางบคคลและบรบทของสงคมทเดกอาศยอย 3.1.3 จดใหเดกไดรบการพฒนาโดยใหความสาคญทงกบกระบวนการและสวนหนงของการจดประสบการณ 3.1.4 จดการประเมนพฒนาการใหเปนกระบวนการอยางตอเนอง และเปนสวนหนงของการจดประสบการณ 3.1.5 ใหผปกครองและชมชน มสวนรวมในการพฒนาเดก 3.2 แนวทางการจดประสบการณ 3.2.1 จดประสบการณสอดคลองกบจตวทยาพฒนาการ คอ เหมาะสมกบอาย วฒภาวะ และระดบพฒนาการ เพอใหเดกทกคนไดพฒนาเตมตามศกยภาพ 3.2.2 จดประสบการณสอดคลองกบลกษณะการเรยนรของเดกวยน คอ เดกไดลงมอกระทา เรยนรผานประสาทสมผสทง 5 ไดเคลอนไหว สารวจ เลน สงเกต สบคน ทดลอง และคดแกปญหาไดดวยตนเอง 3.2.3 จดประสบการณในรปแบบบรณาการ คอ บรณาการทงทกษะและสาระ การเรยนร 3.2.4 จดประสบการณใหเดกไดรเรมคด วางแผน ตดสนใจ ลงมอกระทาและนาเสนอคดโดยผสอนเปนผสนบสนน อานวยความสะดวก และเรยนรรวมกบเดก 3.2.5 จดประสบการณใหเดกมปฏสมพนธกบเดกอนกบผใหญ ภายใตสภาพแวดลอมทเออตอการเรยนร บรรยากาศทอบอนมความสข และเรยนรการทากจกรรมแบบรวมมอในลกษณะตาง ๆ กน 3.2.6 จดประสบการณให เดกมปฏสมพนธกบสอและแหลงการเรยนรทหลากหลาย และอยในวถของเดก 3.2.7 จดประสบการณทสงเสรมลกษณะนสยทด และทกษะการใชชวตประจาวน ตลอดจนสอดแทรกคณธรรม จรยธรรมใหเปนสวนหนงของการจดประสบการณการเรยนรอยางตอเนอง

48

3.2.8 จดประสบการณทงในลกษณะทวางแผนไวลวงหนา และแผนทเกดขนในสภาพจรง โดยไมไดคาดการณไว 3.2.9 ผปกครองและชมชนมสวนรวมในการจดประสบการณ ทงการวางแผน สนบสนนสอการสอน การเขารวมกจกรรม และการประเมนพฒนาการ 3.2.10 จดทาสารนทศน ดวยการรวบรวมขอมลเกยวกบพฒนาการและการเรยนรของเดก เปนรายบคคล นามาไตรตรอง และใชใหเปนประโยชนตอการพฒนาเดก และการวจยในชนเรยน 4. การจดกจกรรมประจ าวน กจกรรมสาหรบเดกอาย 3 – 5 ป สามารถนามาจดเปนกจกรรมประจาวนไดหลายรปแบบ ซงเปนการชวยใหทงผสอนและเดกทราบวาแตละวนจะทากจกรรมอะไร เมอใดและอยางไรการจดกจกรรมประจาวนมหลกการจดและขอบขายของกจกรรมประจาวน ดงน 4.1 หลกการจดกจกรรมประจาวน 4.1.1 กาหนดระยะเวลาในการจดกจกรรมแตละกจกรรมใหเหมาะสมกบวยของเดกในแตละวน 4.1.2 กจกรรมทตองใชความคด ทงในกลมเลกและกลมใหญ ไมควรใชเวลาตอเนองนานเกนกวา 20 นาท 4.1.3 กจกรรมทเดกมอสระเลอกเลนเสร เชน การเลนตามมม การเลนกลางแจง ฯลฯ ใชเวลาประมาณ 40 - 60 นาท 4.1.4 กจกรรมควรมความสมดลระหวางกจกรรมในหองและนอกหองกจกรรมทใชกลามเนอใหญและกลามเนอเลก กจกรรมทเปนรายบคคล กลมยอยและกลมใหญ กจกรรมทเดกเปนผรเรมและผสอนเปนผรเรม และกจกรรมทใชกาลงและไมใชกาลงจดใหครบทกประเภท ทงนกจกรรมทตองออกกาลงกาย ควรจดสลบกบกจกรรมทไมตองออกกาลงมากนก เพอเดกจะไดไมเหนอยเกนไป 4.2 ขอบขายของกจกรรมประจาวน การเลอกกจกรรมทจะนามาจดในแตละวน มครอบคลมสงตอไปน 4.2.1 การพฒนากลามเนอใหญ เพอใหเดกไดพฒนาความแขงแรงของกลามเนอใหญ การเคลอนไหว และความคลองแคลวในการใชอวยวะตาง ๆ จงควรจดกจกรรมโดยใหเดกไดเลนอสระกลางแจง เลนเครองเลนสนาม เคลอนไหวรางกายตามจงหวะดนตร 4.2.2 การพฒนากลามเนอเลก เพอใหเดกไดพฒนาความแขงแรงของกลามเนอเลก การประสานสมพนธระหวางมอและตา จงควรจดกจกรรมโดยใหเดกไดเลนเครองเลนสมผส เลนเกม ตอภาพ ฝกชวยเหลอตนเองในการแตงกาย หยบจบชอนสอม ใชอปกรณ ศลปะ เชน สเทยน กรรไกร พกน ดนเหนยว ฯลฯ

49

4.2.3 การพฒนาอารมณ จตใจ และปลกฝงคณธรรม จรยธรรม เพอใหเดกนนมความรสกทดตอตนเองและผอน มความเชอมน กลาแสดงออก มวนยในตนเอง รบผดชอบ ซอสตย ประหยด เมตตากรณา เออเฟอ แบงปน มมารยาทและปฏบตตนตามวฒนธรรมไทยและศาสนาทนบถอ จงควรจดกจกรรมตาง ๆ ผานการเลนใหเดกไดมโอกาสตดสนใจเลอก ไดรบการตอบสนองตามความตองการ ไดฝกปฏบตโดยสอดแทรกคณธรรม จรยธรรม ตลอดเวลาทโอกาสเอออานวย 4.2.4 การพฒนาสงคมนสย เพอใหเดกมลกษณะนสยทด แสดงออกอยางเหมาะสม และอยรวมกบผอนไดอยางมความสข ชวยเหลอตนเองในการทากจวตรประจาวน มนสยรกการทางาน รจกระมดระวงความปลอดภยของตนเองและผ อน จงควรจดใหเดกไดปฏบตกจวตรประจาวนอยางสมาเสมอ เชน รบประทานอาหาร พกผอนนอนหลบ ขบถาย ทาความสะอาดรางกาย เลนและทางานรวมกบผอน ปฏบตตามกฎกตกาขอตกลงของสวนรวม เกบของเขาทเมอเลนหรอทางานเสรจ ฯลฯ 4.2.5 การพฒนาการคด เพอใหเดกไดพฒนาความคดรวบยอด สงเกต จาแนก เปรยบเทยบ จดหมวดหม เรยงลาดบเหตการณ แกปญหา จงควรจดกจกรรมใหเดกไดสนทนาอภปรายแลกเปลยนความคดเหน เชญวทยากรมาพดคยกบเดก คนควาจากแหลง ขอมลตาง ๆ ทดลอง ศกษานอกสถานทประกอบอาหาร หรอจดใหเดกไดเลนเกมการศกษาทเหมาะสมกบวยอยางหลากหลาย ฝกการแกปญหาในชวตประจาวนและในการทากจกรรมทงทเปนกลมยอย กลมใหญ หรอรายบคคล 4.2.6 การพฒนาภาษา เพอใหเดกไดมโอกาสใชภาษาสอสาร ถายทอดความรสกนกคด ความรความเขาใจในสงตาง ๆ ทเดกมประสบการณ จงควรจดกจกรรมทางภาษาใหมความหลากหลายในสภาพแวดลอมทเออตอการเรยนร มงปลกฝงใหเดกรกการอานและบคลากรทแวดลอมตองเปนแบบอยางทดในการใชภาษา ทงนตองคานงถงหลกการจดกจกรรมทางภาษาทเหมาะสมกบเดกเปนสาคญ 4.2.7 การสงเสรมจนตนาการและความคดสรางสรรค เพอใหเดกไดพฒนาความคดรเรมสรางสรรค ไดถายทอดอารมณความรสกและเหนความสวยงามของสงตาง ๆ รอบตว โดยใชกจกรรมศลปะและดนตรเปนสอ ใชการเคลอนไหวและจงหวะตามจนตนาการ ใหประดษฐสงตาง ๆ อยางอสระตามความคดรเรมสรางสรรคของเดก เลนบทบาทสมมตในมมเลนตาง ๆ เลนนา เลนทราย เลนกอสรางสงตาง ๆ เชน แทงไม รปทรงตางๆ ฯลฯ 5. โภชนาการส าหรบเดก เพอใหเดกไดรบอาหารทมประโยชนตอรางกาย สงผลตอการเจรญเตบโตของเดก ตามพฒนาการ ควรสงเสรมใหเดกไดรบสารอาหารครบ 5 หม ไดแก (ทมา : ตามมาตรฐานการดาเนนงานศนยพฒนาเดกเลกขององคปกครองสวนทองถน)

50

ตารางท 2.1 โภชนาการสาหรบเดก หมอาหาร อาหาร ประโยชน

หมท 1 เนอสตว ไดแก เนอสตวตาง ๆ เชน หม วว เปด ไก กง ปลา เครองใน เชน ตบ ปอด หวใจ ไขตาง ๆ ถวเมลดแหง ตาง ๆ เชน ถวเหลอง ถวเขยว ถว ลสง และอาหารททาจากถว นม และผลตภณฑจากนม

ชวยเสรมสร างและซอมแซมรางกาย สวนทสกหรอ เครองในชวยสรางและ บารงโลหต นมชวยสรางกระดกและ ฟน เนอสตว ประเภทอาหารทะเล ชวยปองกนโรคคอพอกเดกอย ในว ยเจรญเตบโตตองการอาหารหมนมาก

หมท 2 ขาว แปง ไดแก ขาวตาง ๆ เชน ขาวเจา ขาวเหนยว แปงตาง ๆ เชนแปงขาว เจา แปงมนสาปะหลงและอาหารท ทาจากแปง เชนกวยเตยว บะหม ขนมจน ขนมปง หวเผอก มนตาง ๆ

ใหกาลงงานและความอบอนแก รางกาย ทาใหมแรงเคลอนไหว ทางานได

หมท 3 ผกใบเขยว เหลอง ไดแก ผกใบเขยวเหลองและผกเปน หวตาง ๆ เชน ผกบง คะนา ตาลง ฟกทอง กะหลาปล มะเขอตาง ๆ

บารงสขภาพทวไปใหแขงแรง บารง สขภาพของผวหนง นยนตา เหงอก และฟน สรางและบารงโลหต ชวยให รางกายใชประโยชนจากอาหาร อนไดเตมท และมเสนใยเปนกาก ชวยใหการขบถายสะดวก

หมท 4 ผลไมตาง ๆ ไดแก ผลไมสดตาง ๆ เชน มะละกอ กลวย สม มะมวง ฝรง

ชวยบารงสขภาพ และปองกนโรค ตาง ๆ ชวยใหรางกายสดชน บารง สขภาพของผวหนง นยนตา เหงอก และฟน

หมท 5 ไขมนจากสตว และพช ไดแก ไขมนจากสตว เชน มนหม มนไก ไขมนจากพช เชน นามนถว นามนงา กะท

อาหารหมนใหพลงงานสงและให ความอบอนแกรางกาย ทาใหมกาลง เคลอนไหวทางานได เปนตวชวย ละลายวตามนหลายชนดเพอการ ดดซมและนาไปใชประโยชน

หมายเหต เดกปฐมวยควรไดดมนาสะอาดใหเพยงพอทก 45 นาท เพอใหสมองสามารถเรยนรไดเตมศกยภาพ

51

4. มาตรฐานดานการมสวนรวม และสนบสนนจากชมชนของศนยพฒนาเดกเลกตนแบบ แนวทางการดาเนนงานดานมาตรฐานการมสวนรวม และสนบสนนจากชมชนของศนยพฒนาเดกเลก ควรดาเนนการตามแนวทางตางๆ ดงน 1. จดใหมการประชมชแจงใหชมชนทราบ ชนาใหเหนประโยชนและความจาเปนของศนยพฒนาเดกเลก ซงมงเนนการพฒนาเตรยมความพรอมของเดก และชกชวนใหชมชนมสวนรวมบรหารและชวยเหลอ ในระหวางดาเนนการ 2. จดกจกรรมประชาสมพนธใหชมชนนนทราบเกยวกบการดาเนนงานของศนยพฒนาเดกเลก เปนระยะๆ เพอกระชบความสมพนธระหวางศนยฯ กบชมชนอยางตอเนอง การใหชมชนมสวนรวมในการจดกจกรรมการเรยนการสอน เชน ศลปะพนบาน รวมจดกจกรรมนนทนาการ ภมปญญาทองถน ฯลฯ ซงจะนาไปสความเขาใจและความผกพนทดตอกนระหวางศนยฯ และชมชน 3. มการประสานงานและประชาสมพนธการดาเนนงานของศนยพฒนาเดกเลก ใหประชาชน และหนวยงานตางๆ รบทราบ เพอทจะมผ เขามาชวยเหลอดานตาง ๆ ไดโดยการประชาสมพนธอาจทาไดหลายรปแบบ เชน จดทาเอกสาร คมอแผนพบ การออกไปเยยมบานเดก ฯลฯ 4. มการจดกจกรรมเกยวกบการแสดงความคดเหน การใหขอมลขาวสารดานการมสวนรวมของชมชน สถาบนตาง ๆ ของชมชน เชน สถาบนทางศาสนา สถาบนครอบครว เปนตน 5. จดใหมกองทนสงเสรมการดาเนนงานของศนยพฒนาเดกเลกขององคกรปกครองสวนทองถน เพอเปนการระดมทรพยากรทมอยในชมชน เพอมาสนบสนนการดาเนนงานของศนยพฒนาเดกเลก ซงอาจขอรบการอดหนนจากงบประมาณตาง ๆ ของหนวยงานดงน (5.1) การสมทบหรอการอดหนนงบประมาณกองทนจากองคกรปกครองสวนทองถน (5.2) การสนบสนนงบประมาณจากภาครฐบาล (5.3) การสนบสนนงบประมาณจากหนวยงานภาครฐ รฐวสาหกจ หรอองคการภาครฐอน (5.4) การสนบสนนงบประมาณจากภาคเอกชน องคกรการกศล มลนธ หรอมผอทศให 6. จดอบรมใหความรแกประชาชนในทองถนและชมชน เกยวกบการดาเนนงานทศทาง และแนวทางการปฏบตงานของศนยพฒนาเดกเลก ซงจะกอใหเกดความรวมมอและการสนบสนนจากชมชน โดยเฉพาะอยางยงผปกครองของเดกเลกทจะเขามามบทบาท และมสวนรวมสนบสนนการดาเนนงานของศนยพฒนาเดกเลก 7. จดใหมการตดตามและประเมนผลการดาเนนงานของศนยพฒนาเดกเลกในลกษณะไตรภาค 3 ฝาย จากภาคสวนตางๆ คอ ภาคประชาชน หรอผแทนชมชนในทองถน หนวยงาน

52

ผทรงคณวฒดานวชาการ และผแทนจากหนวยงานภาครฐ หรอองคกรปกครองสวนทองถน ซงกากบดแลการบรหารงานเชงนโยบายของศนย

สรปไดวา มาตรฐานการดาเนนงานศนยพฒนาเดกเลกขององคกรปกครองสวนทองถน สามารถจาแนกออกเปนมาตรฐานการดาเนนงาน 4 ดาน ประกอบดวย ดานบคลากรและการบรหารจดการ ดานอาคารสถานท สงแวดลอมและความปลอดภย ดานวชาการและกจกรรมตามหลกสตรและดานการมสวนรวมและการสนบสนนจากชมชน เปนการกาหนดมาตรฐานสาหรบศนยพฒนาเดกเลกขององคกรปกครองสวนทองถน ดานการมสวนรวมและการสนบสนนจากชมชน เชน การประชมชแจงใหราษฎรในชมชนทราบถงประโยชนและความจาเปนของการดาเนนงาน การจดกจกรรมประชาสมพนธการจดใหมกองทนสงเสรมและสนบสนนการดาเนนงานดาเนนงาน ตลอดจนการตดตามและประเมนผลรวมถงการเขามามสวนรวมจากชมชน หรอประชาคมในทองถน

2.2 บรบทของสนามทศกษา ศนยพฒนาเดกเลกสงกดองคการบรหารสวนตาบลเมองมาย อาเภอแจหม จงหวดลาปาง มจานวน 3 ศนย ดงน 1. ศนยพฒนาเดกเลกบานนาไหม หมท 2 มครผดแลเดก จานวน 1 คน คณะกรรมการศนยพฒนาเดกเลก จานวน 10 คน ผปกครองเดก จานวน 16 คน 2. ศนยพฒนาเดกเลกบานไผแพะ หมท 5 มครผดแลเดก จานวน 1 คน คณะกรรมการศนยพฒนาเดกเลก จานวน 10 คน ผปกครองเดก จานวน 23 คน 3. ศนยพฒนาเดกเลกบานไผทอง หมท 6 มครผดแลเดก จานวน 1 คน คณะกรรมการศนยพฒนาเดกเลก จานวน 10 คน ผปกครองเดก จานวน 11 คน

2.3 งานวจยทเกยวของ 2.3.1 งานวจยในประเทศ พฒนพงษ นาสมใจ (2555) ไดศกษา การมสวนรวมของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐานในการพฒนาคณภาพของสถานศกษาขนาดเลกสงกดสานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษากาฬสนธ เขต 2 พบวา 1) ระดบการมสวนรวมของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐานในการพฒนาคณภาพการศกษาของสถานศกษาขนาดเลกสงกดสานกงานเขตพนทการศกษากาฬสนธ เขต 2 โดยรวมอย ในระดบมาก เมอพจารณารายดานพบวา อย ในระดบมากทกดาน 2) พบวา คณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐานควรมสวนรวมในการศกษาและทาความเขาใจในความมงหมายหลกการของการจดการศกษาตาม พ.ร.บ.การศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542และแกไขเพมเตม(ฉบบท 2)

53

พ.ศ. 2545 ควรมการศกษาและทาความเขาใจเกยวกบแผนปฏบตการประจาปของสถานศกษา ใหความเหนชอบในการจดทาสาระหลกสตรสถานศกษาใหสอดคลองกบความตองการของทองถน กากบตดตามการดาเนนงานตามแผนของสถานศกษา สงเสรมและสนบสนนใหเดกทกคนในเขตบรการไดรบการศกษาขนพนฐานอยางมคณภาพและไดมาตรฐาน สงเสรมใหมการพทกษสทธเดกดแลเดกพการ เสนอแนวทางและการมสวนรวมในการบรหารจดการดานวชาการ งบประมาณ บคลากร และบรการทวไปของสถานศกษา สงเสรมใหมการระดมทรพยากรเพอการศกษา ตลอดจนวทยาการภายนอกและภมปญญาทองถน เพอเสรมสรางพฒนาการของนกเรยนทกดานรวมทงสบสานจารตประเพณศลปะและวฒนธรรมของทองถนและของชาตเสรมสรางความสมพนธระหวางสถานศกษากบชมชนตลอดจนประสานงานกบองคกรทงภาครฐและเอกชน เพอใหสถานศกษาเปนแหลงวทยากรของชมชนและมสวนรวมในการพฒนาชมชนและทองถนใหความเหนชอบรายงานผลการดาเนนงานประจาปของสถานศกษาใหสถานศกษากอนเสนอตอสาธารณชน แตงตงทปรกษาและหรอคณะอนกรรมการเพอการดาเนนงานตามระเบยบตามทเหนสมควร ประธานคณะกรรมการสถานศกษาขนฐานแตงตงทปรกษาและหรอคณะอนกรรมการตามความเหมาะสมและความจาเปนในแตละกรณและปฏบตการอนตามทไดรบมอบหมายจากหนวยงานตนสงกดของสถานศกษา

อเนก บญท (2554) ไดศกษา การพฒนาคณะกรรมการสถานศกษาดานการมสวนรวมในการบรหารโรงเรยนบานหนองบอ อาเภอเมอง จงหวดหนองคาย พบวา 1) ผลการศกษาปญหาและระดบสภาพปญหาของคณะกรรมการสถานศกษาตอการมสวนรวมในการบรหารผวจยและกลมผรวมวจย ไดทาการศกษา โดยการจดทา Focus Group พบวา สภาพการปฏบตงานและการมสวนรวมในการบรหารของคณะกรรมการสถานศกษายงไมเหมาะสม กลาวคอ คณะกรรมการสถานศกษายงมสภาพของการปฏบตงานและการมสวนรวมในการบรหารอยในระดบนอย สงผลใหโรงเรยนไมไดรบการพฒนาเทาทควร 2) ผลการพฒนาคณะกรรมการสถานศกษาดานการมสวนรวมในการบรหารใหดขนผวจยใชกลยทธในการพฒนาโดยการจดฝกอบรมเชงปฏบตการการศกษาดงานและการนเทศ ซงเมอเสรจสนทง 3 กลยทธแลว ผลการวจยพบวา คณะกรรมการสถานศกษาเขาใจในบทบาทหนาทมสวนรวมในการบรหารงานมากขน และเกดความพงพอใจในผลสาเรจของการมสวนรวมททาใหโรงเรยนไดรบการพฒนา สรนทพย สทธศกด (2554) ไดศกษา การมสวนรวมของผปกครองในการบรหารโรงเรยนอาชวศกษา กรณศกษาเขตภาษเจรญและเขตบางกอกใหญ พบวา 1) กลมตวอยางสวนใหญเปนเพศหญง อาย 41-50 ป ระดบการศกษาระดบอนปรญญา-ปรญญาตรหรอสงกวาปรญญาตร ประกอบอาชพสวนตว/รบจาง มรายได 5,001-10,000 บาท มระยะเวลาอยในทองถน 1-10 ป 2) ระดบการมสวนรวมโดยภาพรวมอยในระดบปานกลาง เมอพจารณาเปนรายดาน พบวา การรวมกจกรรม การรวมระดมทรพยากร การรวมประเมนผล การรวมวางแผน อยในระดบปานกลาง 3) ความสมพนธกบ

54

บคลากรในโรงเรยนโดยภาพรวมอยในระดบปานกลาง ความเชอถอในโรงเรยนโดยภาพรวมอยในระดบมาก ความคาดหวงทจะไดประโยชนโดยภาพรวมอยในระดบปานกลาง และความรความเขาใจในการบรหารโดยภาพรวมอยในระดบปานกลาง 4) ปจจยทมความสมพนธตอการมสวนรวมของผปกครองในการบรหารโรงเรยนอาชวศกษา ไดแก อาย ความสมพนธกบบคลากรในโรงเรยน ความเชอถอในโรงเรยน ความคาดหวงทจะไดรบประโยชน ความรความเขาใจในการบรหาร และปจจยทไมมความสมพนธตอการมสวนรวมของผปกครองในการบรหารโรงเรยนอาชวศกษา ไดแก เพศ ระดบการศกษา อาชพ รายได ระยะเวลาทอยในทองถน

ปภาณ การจะนะด (2553) ไดทาวจยเรองแนวทางการพฒนาศนยพฒนาเดกเลกดานการมสวนรวมและการสนบสนนจากชมชน กรณศกษาศนยพฒนาเดกเลก องคการบรหารสวนตาบลเขาแดง อาเภอสะบายอย จงหวดสงขลา โดยมวตถประสงคเพอศกษาแนวทางการพฒนาศนยพฒนาเดกเลกดานการมสวนรวมและการสนบสนนจากชมชนใน 7 ประเดน คอ การจดใหมการประชมชแจงใหชมชนทราบ การจดกจกรรมประชาสมพนธใหชมชนทราบ การประสานงานและประชาสมพนธ การดาเนนงานของศนยพฒนาเดกเลก การจดใหมกองทนสงเสรมการดาเนนงานของศนยพฒนาเดกเลก การจดอบรมใหความรแกประชาชนในทองถนและชมชน และการจดใหมการตดตามและประเมนผลการดาเนนงานของศนยพฒนาเดกเลกบานถาตลอด องคการบรหารสวนตาบลเขาแดง อาเภอสะบายอย จงหวดสงขลา ผใหขอมลหลกทใชในการวจยครงนม 6 กลม จานวนทงสน 86 คน ซงเปนการวจยเชงคณภาพ โดยการสมภาษณเปนหลก

ผลการวเคราะหขอมลพบวา แนวทางการพฒนาศนยพฒนาเดกเลกดานการมสวนรวมและการสนบสนนจากชมชนเปดโอกาสใหประชาชนไดเขามามสวนรวมในการจดการศกษารวมกบศนยพฒนาเดกเลก เปนกระบวนการเรยนรซงกนและกนของทกฝาย นบตงแตการแสดงความคดเหน การวางแผน การดาเนนการและการแกไขปญหาตลอดจน การควบคม กากบ ตดตามและประเมนผล เพอประโยชนในการพฒนาการศกษาใหเปนไปวตถประสงคทตงไวการทจะเขามามสวนรวมไดตองเกดจากการประชมชแจง การประชาสมพนธในดานตางๆ การประสานงานทมประสทธภาพ การแสดงความคดเหนการใหขอมลขาวสารทเปนประโยชน การจดกองทนสงเสรมการดาเนนงานของศนยพฒนาเดกเลก การจดฝกอบรมใหความรแกประชาชนและ การจดใหมการตดตามและประเมนผล การดาเนนงานของศนยพฒนาเดกเลก

ทศนย ศรฟา (2552) ไดทาวจยเรอง การศกษาแนวทางพฒนาบทบาทการมสวนรวมของผปกครองในการสงเสรม การเรยนรของศนยพฒนาเดกเลก สงกดองคกรปกครองสวนทองถน เขตอาเภอพรานกระตาย จงหวดกาแพงเพชร การวจยครงนมวตถประสงค เพอศกษาบทบาทการมสวนรวมปญหาการมสวนรวมและแนวทางพฒนาการมสวนรวมของผปกครองในการสงเสรมการเรยนรของศนยพฒนาเดกเลก สงกดองคกรปกครองสวนทองถน เขตอาเภอพรานกระตาย จงหวดกาแพงเพชร

55

โดยใชกลมตวอยาง คอ ผปกครองนกเรยน จานวน 269 คน และผดแลเดกอนบาลและปฐมวย จานวน 48 คน เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมลม 2 วธ คอ 1.แบบสอบถาม 2.ใชวธการสนทนากลม(Focus Group Discussion) และสถตทใช คอ คาเฉลยและคาเบยงเบนมาตรฐาน ผลการวจยพบวา 1. บทบาทการมสวนรวมของผปกครองในการสงเสรมการเรยนรของศนยพฒนาเดกเลกโดยภาพรวม อยในระดบปานกลาง เมอพจารณาเปนรายดาน พบวา ดานการมสวนรวมในกจกรรมของศนยพฒนาเดกเลก ขอทมคาเฉลยสงทสด ไดแก ผปกครองเขารวมกจกรรมวนเดกแหงชาต ดานการมสวนรวมในการเสรมสรางประสบการณแกนกเรยน ขอทมคาเฉลยสงทสด ไดแก ผปกครองมบทบาทในการสงเสรมใหเดกรบผดชอบงานบานทเดกสามารถทาได เชน รดนาตนไม เกบใบไมในสนามหนาหนาบานและดานการมสวนรวมในการสนบสนนศนยพฒนาเดกเลก ขอทมคาเฉลยสงทสด ไดแก ผปกครองสนบสนนใหความรวมมอในการกรอกแบบสารวจตางๆ ของทางศนยพฒนาเดกเลก 2. ปญหาการมสวนรวมของผปกครองในการสงเสรมการเรยนรของศนยพฒนาเดกเลก โดยภาพรวม มปญหาอยในระดบปานกลาง เมอพจารณาเปนรายดาน พบวา ดานการมสวนรวมในกจกรรมของศนยพฒนาเดกเลก ขอทมคาเฉลยสงทสด ไดแก ผปกครองมงานในหนาท ทตองรบผดชอบจงไมสามารถเขารวมกจกรรมตางๆ ททางศนยพฒนาเดกเลกจดขน ดานการมสวนรวมในการเสรมสรางประสบการณแกนกเรยน ขอทมคาเฉลยสงสดไดแก ผปกครองตดภารกจในหนาทการงานจงไมมเวลา พาเดกไปตามสถานทตางๆ เชน สวนสตว พพธภณฑ หองสมด และดานการมสวนรวมในการสนบสนนศนยพฒนาเดกเลก ขอทมคาเฉลยสงทสด ไดแก ภาวะเศรษฐกจของผปกครองไมดจงทาใหผปกครองไมมสวนรวมในการสนบสนนศนยพฒนาเดกเลก 3. แนวทางพฒนาการมสวนรวมของผปกครองในการสงเสรมการเรยนรของศนยพฒนาเดกเลก สงกดองคกรปกครองสวนทองถน เขตอาเภอพรานกระตาย จงหวดกาแพงเพชร มดงน 3.1 ศนยพฒนาเดกเลก ควรมความพรอมในการจดกจกรรม ตดตอประสานงาน รวมกนวางแผน การจดกจกรรมมการประชมชแจงเกยวกบนโยบายของศนยพฒนาเดกเลก เพอใหผปกครองไดรบทราบและเกดความเขาใจทดกบทางศนยพฒนาเดกเลก 3.2 ศนยพฒนาเดกเลก ควรเปดโอกาสใหผปกครองมสวนรวมในการจดประสบการณเรยนรใหกบนกเรยนรวมทากจกรรมจากประสบการณจรง 3.3 ศนยพฒนาเดกเลก ควรเปดโอกาสใหผปกครองแสดงความคดเหน ขอเสนอแนะในการจดการเรยนการสอนและปรบปรงกจกรรมตางๆ ของศนยพฒนาเดกเลก นาทพย เสอสารตน (2552) ไดศกษา การมสวนรวมของผปกครองในการจดการศกษาในโรงเรยนอนบาลเอกชน กรงเทพมหานคร พบวา ผปกครองมสวนรวมในกจกรรมของสถานศกษา โดยอาสาเปนสมาชกของคณะกรรมการของโรงเรยน การเขารวมกจกรรมของผปกครองสวนใหญเขารวมกจกรรมในการปฐมนเทศ กจกรรมกฬาส กจกรรมนทรรศการแสดงผลงาน โดยเขารวมในฐานะผ

56

แสดงความคดเหนและรวมบรจาคเงน การเขารบการอบรมทโรงเรยนจดให นอกจากนน ในฐานะผสนบสนนสถานศกษา ผปกครองมสวนสนบสนนในการทาความเขาใจและใหความรวมมอปฏบตตามขอกาหนดของโรงเรยน บรจาคเงน และประชาสมพนธขอมลขาวสารตางๆ ของโรงเรยนใหผปกครองคนอนทราบ ทาความเขาใจและใหความรวมมอในการปฏบตตามขอกาหนดของโรงเรยน และรวมใหคาปรกษาในเรองสขภาพเดก และพฒนาการของเดก แตปญหาในการมสวนรวมกจกรรมของโรงเรยนทผปกครองไมสามารถเขารวมกจกรรมไดเพราะไมไดรบแจงขาวสาร รสกวาตนเองไมพรอม กจกรรมทจดไมนาสนใจ ไมตรงกบความตองการมความรสกวาไดรบการสนบสนนจากโรงเรยนใหผปกครองเขารวมกจกรรม และไมทราบความตองการของโรงเรยนทตองการความชวยเหลอ ผปกครองขาดทกษะความรความชานาญ โรงเรยนไมชแจงรายละเอยดความสาคญใหผปกครองทราบ

ชชวาล ศรกล (2551) ไดศกษา การมสวนรวมของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐานในกระบวนการวางแผนพฒนาคณภาพการศกษาของสถานศกษาขนพนฐาน สงกดสานกงานเขตพนทการศกษากาฬสนธ เขต 3 ผลการวจยพบวา 1) ระดบการมสวนรวมของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐานในกระบวนการวางแผนพฒนาคณภาพการศกษาของสถานศกษาขนพนฐาน โดยรวมและรายดานทกดานอยในระดบมาก 2) จากแบบสอบถามปลายเปดและสมภาษณ คณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐานไดเสนอแนะเกยวกบการมสวนรวมของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐานในกระบวนการวางแผนพฒนาคณภาพการศกษา สวนใหญเหนวา ควรเขารวมกจกรรมทางวชาการของสถานศกษา ควรเขารวมรบรและใหความเหนชอบการใชจายงบประมาณของสถานศกษา และควรชวยในการระดมทรพยากรเพอการศกษา ควรประสานความรวมมอระหวางโรงเรยนกบชมชน ควรจดหาวทยากรในทองถนมาชวยสอนวชาชพ ควรรวมใหขวญและกาลงใจบคลากรตามโอกาสสมควร ควรรวมเสนอความคดและการวางแผน พฒนาสถานศกษา และควรเสยสละเวลาเขารวมประชมทกครง ตามลาดบ จากการสมภาษณควรอบรมความร ทกษะ ใหคณะกรรมการสถานศกษาไดมนใจ กลาพด กลาเสนอแนะ ควรพาไปศกษาดงาน ควรใหคาตอบแทนการเขาประชม โรงเรยนขนาดเลกขาดอปกรณ ควรมการประสานงานทดและโรงเรยนควรใหขอมลพนฐานกบคณะกรรมการสถานศกษาอยางชดเจนและเปนระบบ

พนาพร ภจอมจตร (2551) ไดศกษา การมสวนรวมในการบรหารจดการศกษาขนพนฐานของคร ในสถานศกษา สงกดสานกงานเขตอนทการศกษากาฬสนธ เขต 2 พบวา 1) การมสวนรวมการบรหารจดการศกษาขนพนฐานของครในสถานศกษา สงกดสานกงานเขตอนทการศกษากาฬสนธ เขต 2 ตามความคดเหนของผบรหารและครโดยรวมอยในระดบมาก 2) ขอเสนอแนะและแนวทางการพฒนาการมสวนรวมในการบรหารจดการการศกษาขนพนฐานของครในสถานศกษา สงกดสานกงานเขตพนทการศกษากาฬสนธเขต 2 ตามความคดเหนของผบรหารและคร มขอทมคาความถมากทสดในแตละดาน ดงน ผบรหารควรเปดโอกาสใหครไดมสวนรวมในการตดสนใจ การวางแผน การ

57

ดาเนนงาน ควรเปดโอกาสใหครไดมสวนรวมในการวางแผน การใช งบประมาณในการบรหารสถานศกษา ควรมความเปนธรรม ไมเลอกปฏบต และควรเปดโอกาสใหครไดมสวนรวมในการวางแผนการใชงบประมาณในการบรหารโครงการ/กจกรรม

พทยา ภาโนมย (2550) ไดทาวจยเรอง การมสวนรวมของชมชนในการพฒนาศนยพฒนาเดกเลกนาอย ตาบลโพธศรสาราญ อาเภอโนนสะอาด จงหวดอดรธาน เปนการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม เพอใชกระบวนการมสวนรวมในการพฒนาศนยพฒนาเดกเลกในพนททงหมด 3 แหง ใหศนยพฒนาเดกเลกนาอย โดยใชกระบวนการมสวนรวมของชมชนซงมขนตอนในการดาเนนงาน ดงน (1) การวเคราะหปญหา หาสาเหต (2) หาแนวทางแกปญหา (3) ศกษาดงานศนยทประสบความสาเรจ (4) วางแผนแกไขปญหา (5) ปฏบตตามแผน (6) การตดตามและประเมนผล ประชากรกลมตวอยางทศกษา ไดแก คณะกรรมการพฒนาศนยพฒนาเดกเลก ซงประกอบดวย พระสงฆ คร กานน ผนาชมชน สมาชกองคการบรหารสวนตาบล ผชวยผใหญบาน กรรมการหมบาน แมบาน ผดแลเดกเลก และผปกครองเดกเลก ในพนทตาบลโพธศรสาราญ อาเภอโนนสะอาด จงหวด อดรธาน จานวน 146 คน เกบขอมลระหวางเดอน ตลาคม 2548 – กนยายน 2549 เครองมอทใชในการศกษาประกอบดวย แบบประเมนมาตรฐานศนยเดกเลก กรมอนามย แบบสอบถามลกษณะทวไปของกลมตวอยาง แนวทางการสนทนากลม แบบสมภาษณเชงลก การเกบขอมลทงเชงปรมาณและคณภาพ ผลการวจยพบวา กอนดาเนนการปรบปรงศนยพฒนาเดกเลกวดศรวสาร ผานเกณฑมาตรฐานศนยเดกเลกนาอย กรมอนามย จานวน 12 ขอ ไมผาน 16 ขอ ศนยเดกเลกบานโพธชย ผานเกณฑมาตรฐานศนยเดกเลกนาอย กรมอนามย จานวน 14 ขอ ไมผานจานวน 14 ขอ ศนยเดกเลกวดศรสวสด ผานเกณฑมาตรฐานศนยเดกเลกนาอย กรมอนามย จานวน 9 ขอ ไมผานจานวน 19 ขอ ซงสวนใหญไมผานเกณฑมาตรฐานดานสงแวดลอมสะอาดและปลอดภย หลกดาเนนกจกรรมปรบปรงและพฒนาศนยพฒนาเดกเลก พบวาศนยพฒนาเดกเลก ทงสามแหง ผานเกณฑมาตรฐานเดกเลกนาอย กรมอนามย จานวน 27 ขอ คอ มอตราสวนการดแลเดกเหมาะสม ผลการดาเนนการโดยกระบวนการมสวนรวมไดกาหนดกจกรรมและผรบผดชอบโดยงบประมาณ ไดรบการสนบสนนจากองคการบรหารสวนตาบลโพธศรสาราญ เนองจากผบรหารองคการบรหารสวนตาบลโพธศรสาราญ มความรและตระหนกถงความสาคญในการพฒนาเดกเลก จงทาใหการพฒนาศนยเดกเลก ไปไดดวยด ขบวนการมสวนรวมใชกระบวนการกลม โดยประกอบกดวยคณะกรรมการพฒนาศนยพฒนาเดกเลก (ซงประกอบดวย พระสงฆ คร กานน ผนาชมชน สมาชกองคการบรหารสวนตาบล ผชวยผใหญบาน กรรมการหมบาน) ผดแลเดก และกลมผปกครองเดก การปรบปรง การจดการดานสงแวดลอม จาเปนตองใชงบประมาณและคาใชจายในการปรบปรงสถานท ดงนน การทาขบวนการกลมทจะไดผลด จะตองไดรบการสนบสนนจากชมชนฝายตางๆ รวมทงองคกรปกครองสวนทองถน เพอใหงานไดบรรลวตถประสงค จะเหนไดวาการมสวนรวมในการ

58

พฒนาศนยเดกเลก จะทาใหการดาเนนงานประสบผลสาเรจและยงยน เพราะชมชนมสวนรวมในทกกจกรรมและชมชนเปนเจาของกจกรรม โดยเจาหนาทและหนวงงานทเกยวของเปนผใหการสนบสนนและกระตนใหชมชนดาเนนงานตามโครงการ จากทผวจยไดศกษาแนวคดและทฤษฎวาดวยการบรหารองคการ กฎหมายตางๆ และวรรณกรรมทเกยวของ ดงกลาวขางตน นามาวเคราะหแลวสรปไดวากฎหมายทเกยวของไดกาหนดบทบาทและใหอานาจแกองคกรปกครองสวนทองถนทจะจดทาบรการสาธารณะดานตางๆ แกประชาชนหลายประการ โดยเฉพาะอยางยงบทบาทขององคกรปกครองสวนทองถนในระดบเทศบาลตาบลและองคการบรหารสวนตาบล ซงอย ใกลชดประชาชนทอยหางไกลในชนบท ควรหนมาใหความสาคญการใหบรการสาธารณะดานการศกษาแกเดกในระดบกอนประถมวยหรอเดกเลกอาย 3-5 ป ซงถอไดวาเปนรากฐานสาคญทจะพฒนาคณภาพชวตของคน เพอรองรบการพฒนาดานอนๆตอไป โดยสามารถนาแนวคด ทฤษฎการบรหารองคการตลอดจนผลการวจยทเกยวของ มาประยกตใชใหสอดคลองกบบรบทในองคกรของตนเอง พนจ ธงโสม (2550 ) ไดศกษาการมสวนรวมในการบรหารจดการการศกษาขนพนฐานของครในโรงเรยน สงกดสานกงานเขตพนทการศกษารอยเอด เขต 3 พบวา แนวทางการพฒนาการมสวนรวมในการจดการศกษาใหไปในทศทาง และเปาหมายการพฒนาทชดเจนโดยใหบคลากรในโรงเรยนไดมสวนรวมในทกขนตอนของกระบวนการบรหาร มการกระตน สนบสนนสงเสรมกจกรรม มการนเทศตดตามแบบมสวนรวมอยางสมาเสมอและตอเนอง สงเสรมการพฒนาครในทกโอกาสอยางตอเนอง ตลอดจนยกยองชมเชยและสงเสรมบคลากรทมผลงานดเดน สรางความตระหนกใหกบบคลากรใหมสวนรวมในการคด รวมวางแผนการพฒนางานของโรงเรยน รวมรบผดชอบและรวมรบผลสาเรจดวยกน มการวเคราะหจดเดน จดดอยในการบรหารกระบวนการปฏบตงานเพอวางแผนการพฒนาใหสงยงๆ ขนไป และเปดโอกาสใหบคลากรไดรวมตรวจสอบการบรหารงบประมาณและความคมคาจากการดาเนนการทกโครงการและสรางความตระหนกในการรวมรบผดชอบการบรหารงบประมาณใหคมคา และเกดประโยชนตอผเรยนอยางสงสด สรศกด พนธสงา (2550) ไดศกษา การศกษาการมสวนรวมของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน ในกระบวนการวางแผนพฒนาการศกษาของโรงเรยน ในสงกดสานกงานเขตพนทการศกษาชยภม เขต 1 ผลการวจยพบวา การมสวนรวมของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐานในกระบวนการวางแผนพฒนา การศกษาของโรงเรยนในสงกดสานกงานเขตพนทการศกษาชยภมเขต1 อยในระดบมากระดบปญหาการมสวนรวมของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐานในภาพรวม พบวา การมสวนรวมอยในระดบปานกลาง ไดแก ขนกากบตดตาม ประเมนผลและรายงาน ขนการนาแผนไปปฏบต จากผลการวจยแสดงใหเหนวา โรงเรยนยงไมมการวางแผนกากบตดตามประเมนผลและรายงาน

59

คณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐานยงขาดการกากบตดตามการดาเนนงานของโรงเรยน และมสวนรวมในการจดทาเอกสารสรปรายงานผลการปฏบตงานตามแผนพฒนาการศกษาของโรงเรยน กนกวรรณ บญปลก (2550) ไดศกษาเรองการมสวนรวมในการจดการศกษาของผปกครองนกเรยนโรงเรยนรตนาธเบศร จงหวดนนทบร มการจดการศกษาใน 5 ดาน คอ งานการบรหารและการจดการ งานหลกสตรและการจดการเรยนการสอน งานบคลากร งานอาคารและสถานทและวสดอปกรณ และงานความสมพนธชมชน พบวา ผปกครองเพศชายมสวนรวมในดานงานหลดสตรและการจดการเรยนการสอนสงกวาผปกครองเพศหญง ผปกครองทมระดบการศกษาไมสงกวามธยมศกษาตอนปลายมสวนรวมในงานดานบคลากรสงกวาผปกครองทมการศกษาระดบอนปรญญาหรอเทยบเทาและผปกครองทมอาชพอนๆ มสวนรวมในงานบคลากรสงกวาผปกครองทมอาชพพนกงานบรษท/หางราน สมบต สงวาลสวย (2550) ไดศกษาเรอง การมสวนรวมของผปกครองในการสงเสรมคณลกษณะ อนพงประสงคของผเรยนกลมสาระการเรยนรการงานอาชพและเทคโนโลย โรงเรยนธญรตน จงหวดปทมธาน ผลการวจยพบวา การมสวนรวมของผปกครองในการสงเสรมคณลกษณะอนพงประสงคของผเรยน กลมสาระการเรยนรการงานอาชพและเทคโนโลย 3 ดาน คอ ดานความร ดานทกษะการทางาน ดานคณธรรมจรยธรรม อยในระดบมาก ผปกครองทมเพศ อาย ระดบการศกษา อาชพทแตกตางกนมสวนรวมในแตละดานแตกตางกน

สรอย ทรพยประสม (2550) ไดศกษาเรองการศกษาการมสวนรวมของผปกครองในการจดการศกษาขนพนฐานในกรงเทพมหานคร ผลการวจยพบวา ประกอบอาชพรบราชการ/พนกงานรฐวสาหกจมากทสด ดานวฒการศกษา มวฒการศกษาระดบปรญญาตรมากทสด การมสวนรวมของผปกครองในการจดการศกษาขนพนฐานในกรงเทพมหานครโดยภาพรวมและรายดาน ไดแก ดานวชาการ ดานงบประมาณ ดานบรหารงานบคคลและดานบรหารทวไป อยในระดบปานกลาง เปรยบเทยบการมสวนรวมของผปกครองทมอาชพและ วฒการศกษาแตกตางกนมสวนรวมในการจดการศกษาขนพนฐานไมแตกตางกน

วลภา พรหมฤทธ (2550) ไดศกษาเรองการมสวนรวมของผปกครองนกเรยนระดบประถมศกษา ในการดาเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ อาเภอพรหมคร จงหวดนครศรธรรมราช ผลการวจยพบวา (1) การรบรขาวสาร และดานทศนคตโดยภาพรวมของผปกครองนกเรยนเกยวกบโรงเรยนสงเสรมสขภาพ สวนใหญอยในระดบสง (2) ผปกครองนกเรยนสวนใหญมสวนรวมในการดาเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพระดบปานกลาง ทงโดยรวมและรายดาน (3) ระดบการศกษา มความสมพนธอยางมนยสาคญทางสถต กบการมสวนรวมโดยรวมของผปกครองนกเรยน สวนเพศ อาย อาชพและรายได ไมมความสมพนธกบการมสวนรวม การรบรขาวสารเกยวกบโรงเรยนสงเสรมสขภาพมความสมพนธอยางมนยสาคญทางสถตทางบวกกบการมสวนรวม สวนทศนคตตอโรงเรยนสงเสรมสขภาพ มความสมพนธทางลบกบการมสวนรวมโดยรวมของผปกครอง อยางมนยสาคญทางสถต

60

ณรงค อภยใจ (2549) ไดวจยเรอง การมสวนรวมของชมชนในการจดการศกษาของโรงเรยนบานเมองกด อาเภอแมแตง จงหวดเชยงใหม ผลการวจยพบวา ชมชนสวนใหญมสวนรวมในการวางแผน ประสานงาน จดสรรทรพยากร และการประเมนผล มเพยงบางสวนทไมไดมสวนรวมในการจดทาแผน และการประสานผมความรหรอมความเชยวชาญมาชวยสอนในโรงเรยน โดยใหขอเสนอแนะวา ควรเปดโอกาสใหประชาชนมสวนรวมในการจดการศกษามากขน ณฐวฒ หลวงธจา (2549) ไดวจยเรอง การศกษาการมสวนรวมของชมชนในการจดการศกษาของโรงเรยนบานโปงแดง อาเภอทงหวชาง จงหวดลาพน ผลการวจยพบวา ชมชนสวนใหญมสวนรวมในการจดการศกษาของโรงเรยน ในดานการวางแผน การประสานงาน การจดแสดงหาทรพยากร แตมชมชนบางสวน ไมมสวนรวมในการกาหนดแผนการจดการศกษา และการประสานกบองคกรอนนอกทองถนเพอสนบสนนการจดการศกษา สาเหตเพราะชมชนขาดความร ความเขาใจในการวางแผน สวนขอเสนอแนะนน โรงเรยนควรใหชมชนมสวนรวมในการประเมนผลการจดการศกษาอยางสมาเสมอ และแจงผลการประเมนใหชมชนทราบ ธรรณกมล แกวบอ (2549) ทาการวจยเรอง การมสวนรวมของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐานในการจดการศกษา โรงเรยนในสงกดเทศบาลนครขอนแกน พบวา ปญหาอปสรรคการมสวนรวมโดยรวมของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน ผบรหารโรงเรยนซงเปนคณะกรรมการสถานศกษาโดยตาแหนง ยงทาความเขาใจในบทบาทหนาทของคณะกรรมการสถานศกษายงไมครบถวนสมบรณ และไมใหความสาคญอยางแทจรงกบคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน และคณะกรรมการคณะกรรมการสถานศกษากไมมความเขาใจในบทบาทหนาทของตนเองอยางชดเจน ประกอบกบไมมเวลาตดภารกจสวนตว ทาใหขาดการประสานงานระหวางผบรหารโรงเรยน คณะกรรมการสถานศกษาและชมชน สงผลใหเกดความสมพนธมนอย และการมสวนรวมในแตละดานกมความเขาใจทคลาดเคลอนไมตรงกน โดยคณะกรรมการสถานศกษาเขาใจผดคดวาการทถกเชญเขาไปในโรงเรยนเพอนงฟงการบรรยายสรปกถอวาเปนการมสวนรวมและไดปฏบตหนาทของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐานในการจดการศกษาแลว 2.3.2 งานวจยตางประเทศ

Godwin (1996)(อางถงใน อทร กอนสมบต,2544) ไดศกษาทศนคตของผปกครองทมตอการมสวนรวมในการตดสนใจ การวจยนเปนการวจยเพอสารวจสดสวนของคณะกรรมการโรงเรยนทเปนผปกครองของนกเรยน และสารวจทศนคตของผปกครองทมตอบทบาททพงประสงคและบทบาททเปนจรงของคณะกรรมการ จากผลการวจย พบวา โดยภาพรวมผปกครองมความตองการเพมมากขน ในการมสวนรวมกบโรงเรยนตดสนใจในกจกรรมตางๆ ทผานมา พบวา ผปกครองนกเรยนผวขาว(ชาวอเมรกน) มบทบาทมากเกนไปในกจกรรมตางๆ ชนกลมอนๆไมคอยมบทบาทและพบวา ผปกครอง

61

เชอสายแอฟรกน(ผวดา) จะมสดสวนในคณะกรรมการมากนอกจากนจากการศกษายงแสดงใหเหนวา ผปกครองเชอชาตอนๆมความพงพอใจนอยทสดในบทบาทของการมสวนรวม

Barnes (1995) (อางถงใน รงทวา เกษด, 2547) ไดศกษาการมสวนรวมในการเรยนการสอนของผปกครองนกเรยน พบวา การมสวนรวมกบการเรยนการสอนของโรงเรยน โดยอดมคตแลวผปกครองตองการมบทบาททโรงเรยนหรอในชนเรยน แมวาจรงๆแลวการมสวนรวมของพวกเขาจะไมเปนไปตามอดมคตดงกลาว และไดพบวา ผปกครองยงมสวนรวมในกจกรรมตางๆทเกยวของกบโรงเรยนและทบานดวย การศกษาครงนใหหลกฐานเพมเตมวา บดามารดาชาวอเมรกน-อฟรกนมความประสงคทจะมสทธมเสยงเกยวกบการเรยนการสอนลกๆของตน ซงบงชวาบดามารดาชาวอเมรกน-อฟรกนเหนคณคาของการศกษาและเหนวาโรงเรยนจาเปนตองตระหนกถงความคาดหวงดานการศกษาและวฒนธรรมของผปกครองดวย

Foster (1993)(อางถงใน จรรยา มโนรส,2550) ไดศกษาประเภทของผปกครองทเขามามสวนเกยวของ : ผลตออตราการเขามามสวนเกยวของกบโรงเรยน ผลการวจยระบวา ผปกครองทเขามาเกยวของกบโรงเรยนแยกเปน 2 ประเภท คอ ผปกครองทเขามาในโรงเรยนและอาสาทางานตางๆในโรงเรยน หรอเขามามสวนรวมแสดงความคดเหนในการประชมสภาทปรกษาของโรงเรยนซงผปกครองประเภทนจะมผลตอนกเรยนในทางออม และผปกครองประเภททสอง เปนประเภททสงผลตอนกเรยนโดยตรง ไดแก ผปกครองทเขามามสวนเกยวของกบการเรยนการสอนโดยการชวยนกเรยนทาการบานหรอชวยทาโครงงานใหกบนกเรยน

Schuler (1990)(อางถงใน สวด ดวงจนทร,2548) ไดวจยเรอง การเขารวมของประชาชนในการตดสนใจดาน การจดการศกษา ในมหาวทยาลยมนเนโซตา โดยมวตถประสงคเพอศกษารปแบบการมสวนรวมของประชาชน อยางมประสทธภาพ ผลการวจยพบวา ประชาชนมความกระตอรอรนทจะเขารวม การเขารวม โดยไมมประสทธภาพเกดจากขาดการสอสาร ผลประโยชนทมหาวทยาลยไดรบจากการเขารวมของประชาชน คอ การพฒนาความเขาใจในมหาวทยาลย ปญหาไดแก เปนการเขารวมในระดบพนฐาน เขารวมเพยงเรองเดยว เขารวมโดยขาดความเขาใจในสถานการณทงหมด การขาดขอตกลงเกยวกบการเขารวมของประชาชน การขาดความจรงใจและความพยายามอยางเทาเทยมกนของผเกยวของ

Amenu (1988)(อางถงใน รงทวา เกษด,2547) ไดศกษาทศนะของชาวอนเดยในประเทศแคนาดา เกยวกบการมสวนรวมของประชาชนในการจดการศกษา ผลการวจย พบวา การจดการศกษาของชมชนทประสบความสาเรจนน สบเนองมาจากประชาชนในชมชนไดมสวนรวมในการพฒนาหลกสตร โดยใหหลกสตรตอบสนองตอความตองการของชมชน และสอดคลองกบสภาพวฒนธรรมของชมชน งานวจยของ Amenu เนนทการมสวนรวมจะนาไปสความสาเรจตามเปาหมายของการจดการศกษา ทงน ผบรหารและครจะตองมบทบาทชวยสงเสรมดวย

62

Had (1976)(อางถงใน รงทวา เกษด, 2547) ไดศกษาการมสวนรวมของชมชนในการบรหารการศกษาในประเทศอยปต พบวา การมสวนรวมของชมชนเปนหลกสาคญของประชาธปไตย จาเปนตองปรบปรงรปแบบการมสวนรวมของประชาชน ควรมการกาหนดเปาหมายการมสวนรวมของชมชน ชองทางการตดตอสอสารระหวางประชาชนกบสถานศกษา

จากเอกสารและการศกษาดงกลาว ผศกษาสรปไดวาการทใหผปกครองเขามามสวนรวมกบทางโรงเรยนและศนยพฒนาเดกเลก ไมวาจะเปนการจดการศกษาของผปกครองททางโรงเรยนและศนยพฒนาเดกเลกจดขน หรอการเขารวมกจกรรมตางๆ นน สามารถทาใหเกดการพฒนาการของเดก การจดการศกษาทมประสทธภาพนน จะตองเกดจากการมสวนรวมของผปกครอง โรงเรยน ชมชน มาดาเนนกจกรรมรวมกน การเขามามสวนรวมของผปกครอง ชมชน มหลายรปแบบขนอยกบความพรอมของแตละพนฐานทางวฒนธรรม สงแวดลอมภายนอก ทงนกจกรรมทมการเขามามสวนรวมยอมกอใหเกดประโยชนสงสดแกเดก ดงนนการพฒนาศนยพฒนาเดกเลก จาเปนทจะตองไดรบความรวมมอจากผปกครอง ผศกษาจงตองการศกษาการม สวนรวมของชมชนโดยยดถอมาตรฐานการดาเนนงานของศนยพฒนาเดกเลกขององคกรปกครองสวนทองถน ซงแบงเปน 7 ดาน เพอเปนแนวทางการพฒนาทดตอไป คอ

1. การจดประชมชแจง การพฒนาการเตรยมความพรอมของเดก 2. การจดกจกรรมประชาสมพนธ 3. การประสานงานการดาเนนงานของศนยพฒนาเดกเลก 4. การจดกจกรรมแสดงความคดเหน 5. การจดใหมกองทนสงเสรมการดาเนนงานของศนยพฒนาเดกเลก 6. การจดอบรมใหความรแกประชาชน 7. การจดตดตามและประเมนผลการดาเนนงานของศนยพฒนาเดกเลก