บทท 2

การทบทวนวรรณกรรม

การคนควาอสระครงนไดท าการศกษา คนควาขอมล เอกสาร แนวคด ทฤษฎ และขอคนพบทางการวจยเกยวของในเรองการบรหารจดการทดของศนยฝกอบรมต ารวจภธรภาค 5 อ าเภอหางฉตร จงหวดล าปาง ภายใตกระแสโลกาภวตน โดยมจดมงหมายเพอใหสามารถศกษาวเคราะหขอมลตาง ๆ และน าเอาองคความรตางๆ ทเกยวของมาใชประกอบการศกษาอนจะน าไปสความถกตองสอดคลองกบหวขอทท าการศกษาอยางชดเจนและตรงประเดน ดงน 2.1 แนวคดและทฤษฎเกยวกบการบรหารจดการทด 2.1.1 แนวคด ทฤษฎตามหลกธรรมมาภบาล 2.1.2 แนวคดและความหมายของการบรหารและการบรหารจดการ 2.1.3 หลกการบรหารจดการทดของสถาบนพระปกเกลา 2.1.4 การบรหารจดการบานเมองและสงคมทด 2.2 แนวคดและทฤษฎวฒนธรรมองคกร 2.2.1 แนวคดวฒนธรรมองคกร 2.2.2 ทฤษฎวฒนธรรมองคกร 2.2.3 ทฤษฎหมบานโลก 2.3 ศนยฝกอบรมต ารวจภธรภาค 5

2.3.1 ขอมลทวไป 2.3.2 บทบาท ภารกจ และยทธศาสตร 2.4 งานวจยทเกยวของ

2.4.1 งานวจยทเกยวของของการบรหารจดการทด 2.4.2 งานวจยทเกยวของของวฒนธรรมองคกร

10

2.1 แนวคดและทฤษฎเกยวกบการบรหารจดการทด

2.1.1 แนวคด การบรหารงานตามหลกธรรมาภบาล ความหมายของธรรมาภบาล ไชยวฒน ค าช (2545) ใหความหมายของ “ธรรมาภบาล” ไววาหมายถงการมสวนรวม คอความโปรงใสตรวจสอบไดและมความรบผดชอบในการปฏบตงานเพอใหหลกวาการด าเนนนโยบายทางการเมอง สงคม และเศรษฐกจวางอยบนฉนทานมตอยางกวางขวางของสงคม และใหความมนใจวาเสยงคนยากจนและคนดอยโอกาสจะเปนทรบฟงในกระบวนการก าหนดและด าเนนนโยบายโดยเฉพาะอยางยงในสวนทเกยวกบการจดสรรทรพยากร ลขต ธรเวคน (2541) ใหความหมายของค าวา “good governance” ไววานาเปนการปรบศพททางเศรษฐกจ คอ “economic governance” มาเปนศพททางรฐศาสตร จงถอไดวาเปนศพทใหม และมความหมายหลายประการ แตถามองกนอยางลกๆ แลว นาจะหมายถงกระบวนการปกครองบรหารทอาศยปรชญาหลกการทถกตอง เอออ านวยประโยชนตอสงคมและประเทศชาต มประสทธภาพในการแกไขปญหาของสงคมและน ามาซงความเจรญในดานตางๆ อยางเชนหลกการของธรรมรฐในสมยโบราณ เชน หลกทศพธราชธรรม บวรศกด อวรรณโณ (2542) ใหความหมายไวว า ธรรมาภบาล หรอ good governance ในความหมายแบบสากลน มความหมายรวมถง ระบบโครงสรางและกระบวนการตางๆ ทวางเกณฑความสมพนธระหวางเศรษฐกจ การเมองและสงคมของประเทศ เพอทภาคตางๆ ของสงคมจะพฒนาและอยรวมกนอยางสนตสข ในขณะท ประสทธ ด ารงชย (2542) กลาววา good governance เปนค าทธนาคารโลกไดน ามาใชเมอประมาณปลาย ค.ศ.1980 โดยไดใหความหมาย good governance วาเปนลกษณะและวถทางของการใชอ านาจรฐไดถกใชในการจดการทรพยากรทางเศรษฐกจและสงคมของประเทศเพอพฒนา

ส าหรบค าวา “ธรรมาภบาล” (good governance) ในภาคเอกชนนน หมายถงความรบผดชอบและหนาททกรรมการและผบรหารบรษทควรมตอผมสวนไดสวนเสยกบบรษท (Stakehoders) ซงอาจหมายถงผถอหน เจาหน พนกงาน ลกคา ตลอดจนประชาชนทวไป คณะกรมการ (board) มหนาทตรวจสอบ (Monitor) การบรหารงานของผบรหาร (Management) ใหสอดคลองกบวตถประสงคและนโยบายของบรษทและตรวจสอบความถกตองของการตรวจสอบบญชภายใน (Internal auding) ผบรหารมหนาทในการบรหารธรกจเพอสรางผลก าไรใหแกผถอหนมากทสด ทงกรรมการและผบรหารมความรบผดชอบรวมกนทจะชดใชหนใหแกเจาหนจนครบถวนตามก าหนดเวลา มความรบผดชอบตอพนกงานใหมความเปนอยทด ลกคาใหไดรบสนคาทมคณภาพหรอบรการทด ตลอดจนประชาชนด ารงอยในสงแวดลอมทดอกดวย (บวรศกด อวรรณโณ, 2542)

11

โดยสรปแลว หลกธรรมาภบาล (Good governance) หมายถง แนวทางในการจดระเบยบเพอใหสงคมของประเทศทงภาครฐ ภาคธรกจ เอกชนและภาคประชาชน สามารถอยรวมกนไดอยางสงบสข และตงอยใน ความถกตองเปนธรรม

การประยกตหลกธรรมาภบาลในการบรหารงานภาครฐ ทามกลางกระแสการเปลยนแปลงอยางรวดเรว กตกาของสงคมและการบรหารจดการบานเมองทใช จ าเปนตองมการปรบเปลยนตามยคตามสมยในสงคมสมยใหม ทกประเทศมแนวทางการปรบปรงการบรหารกจการบานเมองและสงคม (Governance) ทเปนจดรวมเหมอนกน คอ ความสงบสขของประชาชน เสถยรภาพความมนคงทางเศรษฐกจ สงคม และการเมอง มการพฒนาประเทศอยางสมดล เทาทนโลก อนจะน าไปสความสามารถในการแขงขนในเวทโลกไดประเทศไทยกมการปรบเปลยนหลายประการโดยเฉพาะ การเปลยนแปลงเพอก าหนดหลกเกณฑของสงคมใหม โดยปรากฏใน “รฐธรรมนญฉบบประชาชน” เมอวนท 11 ตลาคม 2540 ซงสาระส าคญของรฐธรรมนญฉบบน คอความพยายามในการสรางระบบการบรหารกจการบานเมองทด (Good Governance) ส าหรบสงคมไทยโดยเนนการเปดโอกาสใหประชาชนเขามามสวนรวมในการตดสนใจของภาครฐมากขนการประกนและคมครองสทธขนพนฐานของประชาชนภาครฐมการบรหารการปกครองทโปรงใส สามารถถกตรวจสอบโดยประชาชนมากขน

ในสภาวะการปรบเปลยนอาจกอใหเกดความสบสนกบบคลากรในองคกรซงผลกระทบตอขวญและก าลงใจในการปฏบตงานจงจ าเปนทหนวยงานทรบผดชอบจะตองเรงเสรมสรางความเขาใจแนวคดของการปรบเปลยนทเปนอย เพอกอใหเกดทศนคตทถกตอง นอกจากนนยงมงใหไดรบหลกการและแนวทางปฏบตทสอดคลอง กบการบรหารจดการภาครฐแนวใหม อนจะสงผลใหการปฏบตงานเปนไปอยางมประสทธภาพและความตนตวของประชาชนทตองการเขามามสวนรวมในการบรหารงานภาครฐ ระบบราชการนบเปนกลไกส าคญยงตอความส าเรจของการบรหารประเทศ โดยเฉพาะในระยะเวลาทประเทศตองประสบกบสภาวะวกฤตทางเศรษฐกจและสงคมอย ในขณะน ภาครฐจะตองเปนพลงขบเคลอนและพฒนาประเทศใหมประสทธภาพและสามารถสรางความเขมแขงใหแกชมชน เปดโอกาสใหประชาชนไดเขามามสวนรวมในการบรหารประเทศ แตทผานมากลไกภาครฐโดยรวมยงลาสมย ขาดประสทธภาพ ซงเปนปญหาส าคญทถวงรงใหระบบราชการไมสามารถตอบสนองการเปลยนแปลงและความตองการของประชาชนไดเทาทควร จงมความจ าเปนอยางยงทจะตองปฏรปราชการอยางจรงจง ใหระบบราชการเปน ราชการยคใหมทมศกยภาพในการขบเคลอนสงคมไทยสการแขงขนในสงคมโลก สามารถตอบสนองความตองการของประชาชนไดอยางแทจรง

การปฏรประบบราชการจงเปนภารกจทจ าเปนตองด าเนนการอยางตอเนอง สวนกจกรรมทท าจะเปนการปรบบางสวนเพอใหเหมาะสมกบสภาพแวดลอมทเปลยนไป หรอจะปรบปรง

12

ใหครอบคลมท งระบบท เรยกวาการปฏรปราชการขนานใหญนน ขนอยกบความจ าเปน สภาพแวดลอม และปจจยคกคามจากภายนอกในขณะนนๆ หรอเมอระบบราชการไมสามารถสนองตอบความตองการของประเทศชาตและประชาชน รวมทงยงเปนเครองถวงรงความเจรญของประเทศ และเพอใหการปฏรปราชการเกดผลอยางเปนรปธรรมในระยะเวลาทก าหนดไว จงเหนสมควรมการเนนการด าเนนการในเรองหลก ๆ เพอเปนตวเรงหรอตวขบเคลอนส าคญทสงผลใหเกดการเปลยนแปลงเปนลกโซในระยะตอ ๆ ไป ดงน

1) การจดโครงสรางสวนราชการใหกะทดรด ขจดภารกจทไมจ าเปนใหความส าคญตอภารกจหลก เพอปรบระบบราชการใหมเอกภาพ ชดเจนขนาดเหมาะสม มประสทธภาพสง

2) ปรบปรงระบบการบรหารงานของสวนราชการใหเกดความคลองตวในการบรหาร มการวดผลส าเรจของงานในระดบตางๆ ไดอยางเปนรปธรรม สามารถตรวจสอบได

3) ปรบแนวทางและวธการบรหารงบประมาณ โดยใหเนนนโยบายและยทธศาสตรการพฒนาของรฐเปนตวก าหนด (Strategic based budgeting) เพอใชระบบงบประมาณแนวใหมเปนเครองมอ ขบเคลอนการปฏรประบบราชการ

4) จดระบบการบรหารงานบคคลและเงนเดอนคาตอบแทนของระบบราชการใหม เพอสรางขาราชการมออาชพและเปนกลางทางการเมอง สรางกลไกการสงเสรมใหคนมคณภาพสงมารบราชการเปนอาชพ การบ ารงขวญก าลงใจเพอใหขาราชการปฏบตหนาทดวยความซอสตยและสรางประโยชนใหแกสวนรวม

5) ปรบระบบการใหบรการทตอบสนองความตองการของประชาชน เปดโอกาสใหประชาชนและประชาสงคมมสวนรวมในกระบวนการตดสนใจและการตรวจสอบงานภาครฐมากขน

เรองการบรหารกจการบานเมองและสงคมทดไมใชเรองใหม แตเปนการสะสมความรทเปนวฒนธรรมในการอยรวมกนเปนสงคมของมวลมนษยนบเปนพนๆ ป ซงเปนหลกการเพอการอยรวมกนในบานเมองและสงคมอยางมความสงบสข สามารถประสานประโยชนและคลคลายปญหาขอขดแยงโดยสนตวธ และสงคมมการพฒนาทยงยน

กลาวโดยสรปแลว ภาครฐในโลกประชาธปไตยยคใหมจงมเปาหมายรวมกน 3 ประการ คอ (ส านกงานขาราชการพลเรอน, 2544)

ประการท 1 การบรหารมงผลสมฤทธ ไดแก การบรหารโดยมงผลลพธทเกดกบประชาชนหรอผบรการการปรบปรงงานบรการใหมคณภาพไดมาตรฐาน ตามทประชาชนตองการ และรายงานผลงานใหสาธารณะทราบทความโปรงใสในการตดสนใจ และในกระบวนการท างานโดยเปดโอกาสใหประชาชนไดรบร ขอมลขาวสารทางราชการรวมแสดงความคดเหน และมสวนรวมในการท างาน รวมทงการใหความส าคญกบความประหยด ความมประสทธภาพและความมประสทธผล ผบรหารจะ

13

บรหารงานอยาง คลองตว แตในขณะเดยวกนตองรบผดชอบตอผลงานนน ๆ แทนการยดมนในการท าใหถกตองตามกฎ ระเบยบ วธการอยางเดยวเชนในอดต

ประการท 2 การปรบเปลยนบทบาทภาครฐไดแก การเนนงานในหนาทหลกของภาครฐ ซงไดแกการก าหนดนโยบายทมองการณไกล มการบงคบใชกฎหมายทใหความเสมอภาค เปนธรรม โดยกระจายงานใหบรการแกราชการสวนทองถน ภาคเอกชน และองคกรบรหารอสระมสวนรวมในการด าเนนการ

ประการท 3 การบรหารแบบพหภาค ไดแก การบรหารทใหผทมสวนไดสวนเสย เขามามสวนรวมในการก าหนดนโยบาย ตดสนใจ หรอรวมปฏบตบรการเพอใหการบรหารและการบรการสาธารณะเปนทพงพอใจของประชาชนหรอผรบบรการ และเปนการจดระบบการบรหารแบบใหมทไมผกขาดหรอรวมศนยอ านาจแบบในอดตทท าใหรฐไมสามารถแกปญหาไดทนการณ หรอมสภาพความปดบงซอนเรน ไมโปรงใสตอสาธารณชน

2.1.2 แนวคดและความหมายของการบรหารและการบรหารจดการ การศกษาความหมายของการบรหารและการบรหารจดการ ควรท าความเขาใจแนวคดเกยวกบ

การบรหารเปนเบองตนกอน กลาวคอ สบเนองจากมนษยเปนสตวสงคม ซงหมายถงมนษยโดยธรรมชาตยอมอยรวมกนเปนกลม ไมอยอยางโดยเดยวแตอาจมขอยกเวนนอยมากทมนษยอยโดดเดยวตามล าพงเชนฤษ การอยรวมกนเปนกลมของมนษยอาจมไดหลายลกษณะและเรยกตางกน เปนตนวาครอบครว(Family) เผาพนธ (Tribe) ชมชน (Community) สงคม (Society) และประเทศ (Country) เมอมนษยอยรวมกนเปนกลมยอมเปนธรรมชาตอกทในแตละกลมจะตองม“ผน ากลม”รวมทงม “แนวทางหรอวธการควบคมดแลกนภายในกลม”เพอใหเกดความสขและความสงบเรยบรอย สภาพเชนนไดมววฒนาการตลอดมาโดยผน ากลมขนาดใหญ เชน ในระดบประเทศของภาครฐ ในปจจบนอาจเรยกวา“ผบรหาร”ขณะทการควบคมดแลกนภายในกลมนน เรยกวาการบรหาร(Administration) หรอการบรหารราชการ (Public Administration) ดวยเหตผลเชนนมนษยจงไมอาจหลกเลยงจากการบรหารหรอการบรหารราชการไดงาย และท าใหกลาวไดอยางมนใจวา “ทใดมประเทศ ทนนยอมมการบรหาร”

ค าวา การบรหาร (Administration) มรากศพทมาจากภาษาลาตน“Administered”หมายถง ชวยเหลอ (Assist) หรออ านวยการ (Direct) การบรหารมความสมพนธหรอมความหมายใกลเคยงกบค าวา “Minister”ซงหมายถงการรบใชหรอผรบใช หรอผรบใชรฐ คอ รฐมนตรส าหรบความหมายดงเดมของค าวา Administer หมายถง การตดตามดแลสงตางๆ

สวนค าวา การจดการ (Management) นยมใชในภาคเอกชนหรอภาคธรกจซงมวตถประสงคในการจดตงเพอมงแสวงหาก าไร (Profits) หรอก าไรสงสด (Maximum profits) ส าหรบผลประโยชนทจะตกแกสาธารณะถอเปนวตถประสงครองหรอเปนผลพลอยได (By Product) เมอเปนเชนนจงแตกตางจากวตถประสงคในการจดต งหนวยงานภาครฐท จดต งข นเพอใหบรการสาธารณะท งหลาย

14

(Publicservices) แกประชาชน การบรหารภาครฐทกวนนหรออาจเรยกวาการบรหารจดการ (Management Administration) เกยวของกบภาคธรกจมากขน เชนการน าแนวคดผบรหารสงสด (Chief Executive Officer) หรอ ซอโอ (CEO) มาปรบใชในวงราชการการบรหารราชการดวยความรวดเรว การลดพธการทไมจ าเปนการลดขนตอนการปฏบตราชการ และการจงใจดวยการใหรางวลตอบแทน เปนตนนอกเหนอจากการทภาครฐไดเปดโอกาสใหภาคเอกชนหรอภาคธรกจเขามารบสมปทานจากภาครฐเชน ใหสมปทานโทรศพทมอถอ การขนสง เหลา บหร อยางไรกดภาคธรกจกไดท าประโยชนใหแกสาธารณะหรอประชาชนไดเชนกน เชนจดโครงการคนก าไรใหสงคมดวยการลดราคาสนคา ขายสนคาราคาถกหรอการบรจาคเงนชวยเหลอสงคม

การบรหาร บางครงเรยกวา การบรหารจดการ หมายถง การด าเนนงาน หรอการปฏบตงานใดๆ ของหนวยงานของรฐ และ/หรอ เจาหนาทของรฐ (ถาเปนหนวยงานภาคเอกชน หมายถงของหนวยงานและ/หรอ บคคล) ทเกยวของกบคน สงของและหนวยงาน โดยครอบคลม เรองตางๆเชน

(1) การบรหารนโยบาย ( Policy ) (2) การบรหารอ านาจหนาท ( Authority )

(3) การบรหารคณธรรม ( Morality ) (4)การบรหารทเกยวของกบสงคม ( Society ) (5) การวางแผน ( Planning ) (6) การจดองคการ ( Organizing ) (7) การบรหารทรพยากรมนษย ( Staffing ) (8) การอ านวยการ ( Directing ) (9) การประสานงาน ( Coordinating ) (10) การรายงาน ( Reporting ) (11) การงบประมาณ ( Budgeting )

เชนน เปนการน า “กระบวนการบรหาร”หรอ “ปจจยทมสวนส าคญตอการบรหาร”ทเรยกวา แพมส-โพสคอรบ (PAMS-POSDCoRB) แตละตวมาเปนแนวทางในการใหความหมาย พรอมกนน อาจใหความหมายไดอกวา การบรหารหมายถง การด าเนนงาน หรอการปฏบตงานใดๆ ของหนวยงานของรฐ และหรอ เจาหนาทของรฐ ทเกยวของกบ คน สงของและหนวยงาน โดยครอบคลมเรองตางๆ เชน (1) การบรหารคน ( Man ) (2) การบรหารเงน ( Money ) (3) การบรหารวสดอปกรณ ( Material ) (4) การบรหารงานทวไป ( Management ) (5) การบรหารการใหบรการประชาชน ( Market )

15

(6) การบรหารคณธรรม ( Morality ) (7) การบรหารขอมลขาวสาร ( Message ) (8) การบรหารเวลา ( Minute ) (9) และการบรหารการวดผล ( Measurement ) เชนน เปนการน า“ปจจยทมสวนส าคญตอการบรหาร”ทเรยกวา 9 M แตละตวมาเปนแนวทางในการใหความหมายการใหความหมายทง 2 ตวอยางทผานมานเปนการน าหลกวชาการดานการบรหาร คอ“กระบวนการบรหาร”และ“ปจจยทมสวนส าคญตอการบรหาร”มาใชเปนแนวทางหรอกรอบแนวคดในการใหความหมายซงนาจะมสวนท าใหการใหความหมายค าวาการบรหารเชนนครอบคลมเนอหาสาระส าคญทเกยวกบการบรหารชดเจน เขาใจไดงาย เปนวชาการ และมกรอบแนวคดดวย นอกจาก 2 ตวอยางนแลวยงอาจน าปจจยอนมาใชเปนแนวทางในการใหความหมายไดอก เปนตนวา 3 M ซงประกอบดวย การบรหารคน (Man) การบรหารเงน (Money) และการบรหารงานทวไป (Management) และ 5 ป ซงประกอบดวย ประสทธภาพ ประสทธผล ประหยด ประสานงานและประชาสมพนธ

เพอชวยเพมความเขาใจการบรหารมากขน จงขอน าความหมายค าวา การบรหารการจดการ และการบรหารจดการ มาแสดงไวดวย เชน

สมพงศ เกษมสนในป (2523 ) กลาวไววา ค าวา การบรหารนยมใชกบการบรหารราชการหรอการจดการเกยวกบนโยบาย ซงมศพทบญญตวา รฐประศาสนศาสตร (Public Administration) และค าวา การจดการ (Management) นยมใชกบการบรหารธรกจเอกชนหรอการด าเนนการตามนโยบายทก าหนดไว สมพงศ เกษมสน ยงใหความหมายการบรหารไววาการบรหารมลกษณะเดนเปนสากลอยหลายประการ ดงน 1.การบรหารยอมมวตถประสงค 2.การบรหารอาศยปจจยบคคลเปนองคประกอบ 3.การบรหารตองใชทรพยากรการบรหารเปนองคประกอบพนฐาน 4.การบรหารมลกษณะการด าเนนการเปนกระบวนการ 5.การบรหารเปนการด าเนนการรวมกนของกลมบคคล 6.การบรหารอาศยความรวมมอรวมใจของบคคล กลาวคอ ความรวมใจ (Collective Mind) จะกอใหเกดความรวมมอของกลม (Group Cooperation) อนจะน าไปสพลงของกลม (Group Effort) ทจะท าใหบรรลวตถประสงค

7.การบรหารมลกษณะการรวมมอกนด าเนนการอยางมเหตผล 8. การบรหารมลกษณะเปนการตรวจสอบผลการปฏบตงานกบวตถประสงค

16

9. การบรหารไมมตวตน (Intangible) แตมอทธพลตอความเปนอยของมนษย (สมพงศ เกษมสน, การบรหาร (พมพครงท 7, กรงเทพมหานคร : ไทยวฒนาพานช, 2523), หนา 5-6.)

อนนต เกตวง (2523) ใหความหมายการบรหาร วาเปนการประสานความพยายามของมนษย (อยางนอย 2 คน) และทรพยากรตางๆเพอท าใหเกดผลตามตองการ (อนนต เกตวงศ,การบรหารการพฒนา (กรงเทพมหานคร : โรงพมพมหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2523 )

ไพบลย ชางเรยน (2532) ใหความหมายการบรหารวา หมายถงระบบทประกอบไปดวยกระบวนการในการน าทรพยากรทางการบรหารท งทางวตถและคนมาด าเนนการเพอบรรลวตถประสงคทก าหนดไวอยางมประสทธภาพและประสทธผล (ไพบลย ชางเรยน, วฒนธรรมการบรหาร (กรงเทพมหานคร : อกษรเจรญทศน, 2532 17)

ตน ปรชญพฤทธ ( 2535 ) มองการบรหารในลกษณะทเปนกระบวนการ โดยหมายถงกระบวนการน าเอาการตดสนใจและนโยบายไปปฏบตสวนการบรหารรฐกจหมายถงเกยวของกบการน าเอานโยบายสาธารณะไปปฏบต (ตน ปรชญพฤทธ, ศพทรฐประศาสนศาสตร (กรงเทพมหานคร: ส านกพมพจฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2535)

บญทน ดอกไธสง ( 2537 ) ใหความหมายวา การบรหาร คอการจดการทรพยากรทมอยใหมประสทธภาพมากทสดเพอตอบสนองความตองการของบคคล องคการ หรอประเทศ หรอการจดการเพอผลก าไรของทกคนในองคการ (บญทน ดอกไธสง , การจดองคการ ( โรงพมพมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, 2537 )

วรช วรชนภาวรรณ ( 2545 ) แบงการบรหาร ตามวตถประสงคหลกของการจดตงหนวยงานไว 6 สวน ดงน

สวนทหนง การบรหารงานของหนวยงานภาครฐ ซงเรยกวา การบรหารรฐกจ ( Public Administration ) หรอการบรหารภาครฐ มวตถประสงคหลกในการจดตง คอการใหบรการสาธารณะ (Public Services) ซงครอบคลมถงการอ านวยความสะดวกการรกษาความสงบเรยบรอย ตลอดจนการพฒนาประชาชนและประเทศชาต เปนตนการบรหารสวนนเปนการบรหารของหนวยงานของภาครฐ (Public or Governmental Organization) ไมวาจะเปนหนวยงานทงในสวนกลาง สวนภมภาค และสวนทองถนเชน การบรหารงานของหนวยงานของส านกนายกรฐมนตร กระทรวง กรม หรอเทยบเทาการบรหารงานของจงหวดและอ าเภอ การบรหารงานของหนวยการบรหารทองถนหนวยงานบรหารเมองหลวง รวมตลอดทงการบรหารงานของหนวยงานของรฐวสาหกจเปนตน

สวนทสองการบรหารงานของหนวยงานภาคธรกจ ซงเรยกวา การบรหาร ธรกจ (Business Administration)หรอการบรหารภาคเอกชนหรอการบรหารของหนวยงานของเอกชนซงมวตถประสงคหลกของการจดตงเพอการแสวงหาก าไร หรอการแสวงหาก าไรสงสด (Maximum Profits) ในการท าธรกจ

17

การคาขาย การผลตอตสาหกรรม หรอใหบรการเหนตวอยางไดอยางชดเจนจากการบรหารงานของ บรษท หางรานและหางหนสวนทงหลาย

สวนทสามการบรหารของหนวยงานทไมสงกดภาครฐ (Non-Governmental Organization)ซงเรยกยอวา หนวยงาน เอนจโอ (NGO.) เปนการบรหารงานของหนวยงานทไมแสวงหาผลก าไร(Non-profit Administration) มวตถประสงคหลกในการจดตง คอการไมแสวงหาผลก าไร (Non-Profit)เชนการบรหารของมลนธและสมาคม

สวนทส การบรหารงานของหนวยงานระหวางประเทศ ( International Organization)มวตถประสงคหลกของการจดตง คอ ความสมพนธระหวางประเทศ เชนการบรหารงานของสหประชาชาต (United Nations Organization) องคการคาระหวางประเทศ (World Trade Organization)และกลมประเทศอาเซยน (ASEAN)

สวนทหา การบรหารงานขององคกรตามรฐธรรมนญการบรหารงานขององคกรสวนนเกดขนหลงจากประกาศใชรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย(พ.ศ. 2540)โดยบทบญญตของรฐธรรมนญไดก าหนดใหมองคกรตามรฐธรรมนญขนเชนการบรหารงานของศาลรฐธรรมนญ ศาลปกครองคณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาต คณะกรรมการการเลอกตงและผตรวจการแผนดนของรฐสภา เปนตนองคกรดงกลาวนถอวาเปนหนวยงานของรฐเชนกน แตมลกษณะพเศษ เชนเกดขนตามบทบญญตของรฐธรรมนญดงกลาวและมวตถประสงคหลกในการจดตงเพอปกปองคมครองและรกษาสทธเสรภาพของประชาชนตลอดจนควบคมตรวจสอบการปฏบตงานของหนวยงานของรฐและเจาหนาทของรฐ

สวนทหก การบรหารงานของหนวยงานภาคประชาชนมวตถประสงคหลกในการจดตงเพอปกปองรกษาผลประโยชนของประชาชนโดยสวนรวมซงเปนประชาชนสวนใหญของประเทศและถกเอารดเอาเปรยบตลอดมาเชน การบรหารงานของหนวยงานของเกษตรกร กลมผใชแรงงาน และกลมผใหบรการ (วรช วรชนภาวรรณ, การบรหารเมองหลวงและการบรหารทองถน : สหรฐอเมรกาองกฤษ ฝรงเศส ญปน และไทย (กรงเทพมหานคร :ส านกพมพโฟรเพซ, 2545)

วรช วรชนภาวรรณ ( 2545 ) มความเหนวา การบรหารในฐานะทเปนกระบวนการ หรอกระบวนการบรหาร เกดไดจากหลายแนวคด เชน โพสคอรบ (POSDCoRB) เกดจากแนวคดของ ลเทอร กลค (Luther Gulick)และ ลนดอลเออรวค (LyndallUrwick) ประกอบดวยขนตอนการบรหาร7 ประการ ไดแก การวางแผน (Planning) การจดองคการ (Organizing) การบรหารงานบคคล (Staffing)การอ านวยการ (Directing) การประสานงาน (Coordinating) การรายงาน (Reporting) และการงบประมาณ(Budgeting) ขณะทกระบวนการบรหารตามแนวคดของ เฮนร ฟาโยล (Henry Fayol) ประกอบดวย 5 ประการ ไดแก การวางแผน (Planning) การจดองคการ (Organizing) การบงคบการ (Commanding)การประสานงาน (Coordinating) และการควบคมงาน (Controlling) หรอรวมเรยกวา

18

พอคค (POCCC) (วรช วรชนภาวรรณ, การบรหารเมองหลวงและการบรหารทองถน : สหรฐอเมรกา องกฤษ ฝรงเศส ญปน และไทย(กรงเทพมหานคร : ส านกพมพโฟรเพซ,2545 )

เฮอรเบรต เอ. ไซมอน (Herbert A. Simon) กลาวถงการบรหารวาหมายถงกจกรรมทบคคลตงแต 2 คนขนไป รวมกนด าเนนการเพอใหบรรลวตถประสงค (Herbert A.Simon, Administrative Behvior (New york: Macmillian, 1947)

เฟรดเดอรรค ดบบลว.เทเลอร (Frederick W. Taylor) ใหความหมายการบรหารไววา งานบรหารทกอยางจ าเปนตองกระท าโดยมหลกเกณฑซงก าหนดจากการวเคราะหศกษาโดยรอบคอบ ทงนเพอใหมวธทดทสดในอนทจะกอใหเกดประสทธภาพในการผลตมากยงขนเพอประโยชนส าหรบทกฝายทเกยวของ (Frederick W. Taylor อางถงใน สมพงศเกษมสน, การบรหาร (พมพครงท 7,กรงเทพมหานคร :ไทยวฒนาพานช, 2523) ปเตอร เอฟ ดรคเกอร (Peter F. Drucker) กลาววา การบรหาร คอศลปะในการท างานใหบรรลเปาหมายรวมกบผอน การท างานตางๆใหลลวงไปโดยอาศยคนอนเปนผท าภายในสภาพองคการทกลาวนนทรพยากรดานบคคลจะเปนทรพยากรหลกขององคการทเขามารวมกนท างานในองคการซงคนเหลานจะเปนผใชทรพยากรดานวตถอนๆ เครองจกร อปกรณ วตถดบเงนทน รวมทงขอมลสนเทศตางๆเพอผลตสนคาหรอบรการออกจ าหนายและตอบสนองความพอใจใหกบสงคม (Peter F. Druckerอางถงใน สมพงศเกษมสน, การบรหาร (พมพครงท 7, กรงเทพมหานคร : ไทยวฒนาพานช, 2523)

แฮรโรลดคนตซ (Harold Koontz) ใหความหมายของการจดการ หมายถงการด าเนนงานใหบรรลวตถประสงคทตงไวโดยอาศยปจจยทงหลาย ไดแก คน เงนวสดสงของ เปนอปกรณการจดการนน (Harold Koontz อางถงใน สมพงศเกษมสน, การบรหาร (พมพครงท 7, กรงเทพมหานคร :ไทยวฒนาพานช, 2523)

ธงชย สนตวงษ ( 2543 ) กลาวถงลกษณะของงานบรหารจดการไว 3 ดาน คอ 1) ในดานทเปนผน าหรอหวหนางาน งานบรหารจดการ หมายถงภาระหนาทของบคคลใด

บคคลหนงทปฏบตตนเปนผน าภายในองคการ 2) ในดานของภารกจหรอสงทตองท างานบรหารจดการ หมายถง การจดระเบยบทรพยากร

ตาง ๆ ในองคการและการประสานกจกรรมตางๆ เขาดวยกน 3) ในดานของความรบผดชอบ งานบรหารจดการ หมายถง การตองท าใหงานตาง ๆส าเรจ

ลลวงไปดวยดดวยการอาศยบคคลตางๆ เขาดวยกน (ธงชย สนตวงษ, องคการและการบรหาร, 2543) วรช นภาวรรณ ( 2548 ) กลาวไววา การบรหารจดการ (Management Administration) การ

บรหารการพฒนา (Development Administration) แมกระทงการบรหารการบรการ (Service Administration) แตละค ามความหมายคลายคลงหรอใกลเคยงกนทเหนไดอยางชดเจนมอยางนอย

19

3 สวน คอ หนง ลวนเปนแนวทางหรอวธการบรหารงานภาครฐทหนวยงานของรฐ และ/หรอเจาหนาทของรฐ น ามาใชในการปฏบตราชการเพอชวยใหเพมประสทธภาพในการบรหารราชการ สอง มกระบวนการบรหารงานทประกอบดวย 3 ขนตอน คอ การคด (Thinking) หรอการวางแผน (Planning) การด าเนนงาน (Acting) และการประเมนผล (Evaluating) และสามมจดหมายปลายทาง คอการพฒนาประเทศไปในทศทางทท าใหประชาชนมคณภาพชวตทดขนรวมทงประเทศชาตมความเจรญกาวหนาและมนคงเพมขนส าหรบสวนทแตกตางกนคอ แตละค ามจดเนนตางกน กลาวคอการบรหารจดการเนนเรองการน าแนวคดการจดการของภาคเอกชนเขามาใชในการบรหารราชการเชน การมงหวงผลก าไร การแขงขน ความรวดเรวการตลาด การประชาสมพนธการจงใจดวยคาตอบแทน การลดขนตอน และการลดพธการ เปนตนในขณะทการบรหารการพฒนาใหความส าคญเรองการบรหารรวมทงการพฒนานโยบาย แผนแผนงาน โครงการ (Policy, Plan, Program, Project) หรอกจกรรมของหนวยงานของรฐสวนการบรหารการบรการเนนเรองการอ านวยความสะดวกและการใหบรการแกประชาชน (วรช วรชนภาวรรณ,การบรหารจดการและการบรหารการพฒนาขององคกรตามรฐธรรมนญและหนวยงานของรฐ (กรงเทพมหานคร, 2548 )

สรปการบรหารและการบรหารจดการมแนวคดมาจากธรรมชาตของมนษยทเปนสตวสงคมซงจะตองอยรวมกนเปนกลม โดยจะตองมผน ากลมและมแนวทางหรอวธการควบคมดแลกนภายในกลมเพอใหเกดความสขและความสงบเรยบรอย ซงอาจเรยกวาผบรหารและการบรหาร ตามล าดบ ดงนน ทใดมกลมทนนยอมมการบรหาร

ค าวาการบรหารและการบรหารจดการ รวมทงค าอนๆ อก เปนตนวา การปกครอง (Government)การบรหารการพฒนา การจดการ และการพฒนา (Development) หรอแมกระทงค าวา การบรหารการบรการ(Service Administration) การบรหารจตส านกหรอการบรหารความรผดรชอบ (Consciousness Administration) การบรหารคณธรรม (Morality Administration)และการบรหารการเมอง (Politics Administration) ทเปนค าในอนาคตทอาจถกน ามาใชไดค าเหลานลวนมความหมายใกลเคยงกนขนอยกบผมอ านาจในแตละยคสมยจะน าค าใดมาใชโดยอาจมจดเนนแตกตางกนไปบางอยางไรกตาม ทกค าทกลาวมานเฉพาะในภาครฐ ลวนหมายถง

(1) การด าเนนงาน การปฏบตงานแนวทาง (Guideline) วธการ (Method) หรอมรรควธ (Means) ใดๆ

(2) ทหนวยงานของรฐและ/หรอเจาหนาทของรฐน ามาใชในการบรหารราชการหรอปฏบตงาน (3) ตามวตถประสงคทก าหนดไว (4) เพอน าไปสจดหมายปลายทาง (End หรอ Goal) หรอการเปลยนแปลงในทศทางทดขน

กวาเดมเชนมวตถประสงคเพอน าไปสจดหมายปลายทางเบองตน (Primary Goal) คอ ชวยเพมประสทธภาพในการบรหารราชการหรอชวยเปลยนแปลงการปฏบตราชการใหเปนไปในทศทางทด

20

กวาเดม หรอมวตถประสงคเพอน าไปสจดหมายปลายทางสงสด (Ultimate Goal) คอ การพฒนาประเทศทประเทศชาตและประชาชนอยเยนเปนสขอยางยงยนเปนตน และทกค าดงกลาวน อาจมองในลกษณะทเปนกระบวนการ (Process) ทมระบบและมหลายขนตอนในการด าเนนงานกได

แนวคดเกยวกบหลกธรรมรฐ 1. ววฒนาการของธรรมรฐ ในโลกทก าลงกาวเขาสโลกาภวตนอยางเขมขน ค าและความคด

เรองการจดการปกครองหรอวธการปกครอง (Good Governance) สงทถกกลาวถงอยางหนาหจนเสมอนวาโลกาภวตน (Globalization) เปนสงทคกนกบการจดการปกครอง ทเปนเชนนเพราะโลกาภวตนไดสรางพนทขามชาต (Transnational Zone) ขนมาและพรอมๆ กนนกไดสรางประเดนและปญหาขามชาตตามมาดวยเชนกน และเนองจากโลกาภวตนเปนกระบวนการทซบซอนประเดนและปญหาขามชาตนกจะมความซ าซอนในตวมนเองตามกระบวนการโลกาภวตนไปดวย ซงการสรางมตทเปนเรองขามชาตนไดท าใหอ านาจของรฐชาต (Nation-State) ถกบนทอนลงและท าใหรฐชาตตองมการแปรรปและปรบตวเองใหเขากบการเปล ยนแปลงตามกระบวนการของโลกาภวตน ดงน นโลกาภวตนจงท าใหเกดการตงค าถามวาเราควรจะมการจดการปกครองโลก คอ Global Governanceนใหมอยางไร (ราชบณฑตยสถาน, 2529 : อางถงใน พฤทธสาณ และคณะ )

กลาวคอ เปนการคดใหมท าใหมกบการปกครองแบบเดมทองอยกบอ านาจหนาททเปนทางการของรฐไปสการจดการปกครอง โดยเปนการจดการปกครองทมเปาหมายรวมในลกษณะของอตตารวมกนและกน ซงจะมตวแสดงหลากหลายและหลายระดบเหตทการจดการปกครองมตวแสดงหลากหลายกเพราะจะมทงตวแสดงซงเปนผทมสวนไดสวนเสยทเปนทงรฐและไมใชรฐ ไมวาจะเปนองคกรระหวางประเทศทงระดบโลกและระดบภมภาค ภาคธรกจและภาคประชาสงคม และทหลายระดบกเพราะจะมทงในระดบเหนอรฐ ระดบรฐ ทงนเพอใหสอดคลองกบความซบซอนและการมลกษณะขามชาตของโลกาภวตน (เอก ตงทรพยวฒนา, 2547)

ค าวา การบรหารจดการทด หรอ ธรรมรฐทบางทานเรยกวาธรรมาภบาลนน ตรงกบค าภาษาองกฤษวา Good Governance ซงไดมการพดถงแนวคดนเปนครงแรกในแวดวงของหนวยงานระหวางประเทศทมหนาทใหความชวยเหลอในดานการพฒนาประเทศนบแตปลายครสตศกราชท 1980 เปนตนมา ธนาคารโลกไดมการใชค าวา Good Governance อยางกวางขวาง มลจงใจใหบคคลเหลานหนมามองการบรหารจดการทด คอ ความลมเหลวของประเทศทไดรบความชวยเหลอในการพฒนาประเทศตามแนวทางของประเทศซกโลกตะวนตก โดยเฉพาะประเทศในกลมลาตนอเมรกาและแอฟรกา ทงนมมมองดงกลาวถอวารฐบาลเปนศนยกลางในการตดสนใจ จงมการเรยกรองใหมการปรบปรงแกไขระบบการบรหารงาน โครงสราง และระบบกฎเกณฑทมความซบซอนของรฐบาล เพอเออตอการน านโยบายลงสขนของการปฏบต

21

นอกจากวงการราชการหรอรฐบาลแลว ค าวา ธรรมรฐยงมใชในวงการบรหารงานภาคเอกชนอกดวยโดยกลมนกบรหารและนกวจยขององคกรระหวางประเทศ ถอวาเปนการพฒนาองคความรใหมในสาขาการบรหารรฐกจ และธรกจเอกชน ตอมาไดมการเสนอแนวคดเรอง Good Governance ในธรกจเอกชนดวย Good Governance เมอแรกๆ ในภาษาไทยไดใชค าวาธรรมรฐ โดยธรยทธ บญม เปนผเรมใชเปนคนแรก

ในวงการราชการของไทยมการอธบาย Good Governance วาคอ “การบรหารกจการบานเมองและสงคมทด” โดยมระเบยบส านกนายกรฐมนตรวาดวยการสรางระบบบรหารกจการบานเมองและสงคมทด พ.ศ. 2542 ประกาศใชเพอการบรหารราชการ ตงแตวนท 11 พฤษภาคม 2542 (ส านกงานคณะกรรมการขาราชการพลเรอน, 2544 : ค าน า) ค าวา Good Governance นในภาษาไทยยงมการใชค าทหลากหลายตามสภาพของกจการและองคกร เชน ในวงการราชการใชค าวา “การบรหารจดการทด” ในวงธรกจและประกอบการตางๆ ภาคเอกชนใชค าวา “บรรษทภบาล”เปนนกวชาการบางกลมใชค าวา “ธรรมรฐ” และ “กลไกประชารฐทด” เปนตน ในเรองนผวจยเหนวา ค าวา Good Governance เปนค าเฉพาะทใชกนทวไปอยางกวางขวาง เปนค าสากลทองคการตางๆ ระหวางประเทศใชกนอยแลว โดยเฉพาะอยางยงในวงการบรหารงานการเงนการคลง เปนค าททกคนเขาใจตรงกนแลวในภาษาองกฤษ ดงนนในภาษาไทยจงควรมค าเดยวทใชความหมายตรงกบค านเชนกน เมอวเคราะหอยางละเอยดรอบคอบแลวผวจยเหนพองกบศาสตราจารย ดร.บวรศกด อวรรณโณ (2542) ทอธบายวา “ธรรมรฐ” ทมความหมายตรงกบค าภาษาองกฤษวา Good Governance ดงนน ในเอกสารวจยฉบบนจะใชค าวา “ธรรมรฐ” ในความหมายของ Good Governance โดยตลอด

2. ความหมายของธรรมรฐ นกวชาการซงศกษาและใหความหมายของ Good Governanceทแตกตางกน ความหมายทจะกลาวตอไปนชวยใหทราบหลกการและขอบเขตของ Good Governance ไดอยางด

องคการสหประชาชาต หรอ United Nations (UN) ใหความส าคญกบธรรมรฐ เพราะเปนหลกการพนฐานในการสรางความเปนอยของคนในสงคมทกประเทศใหมการพฒนาทเทาเทยมกนและมคณภาพชวตทดขน การด าเนนการนตองเกดจากความรวมมอระหวางภาครฐและภาคเอกชนเพอกระจายอ านาจใหเกดความโปรงใส ธรรมรฐ คอ การมสวนรวมของประชาชน และสงคมอยางเทาเทยมกน และมค าตอบพรอมเหตผลทสามารถชแจงกนได (บษบง ชยเจรญวฒนะ และบญม ลนานรกษ, 2544 )

มหาธร โมฮมเหมด ไดใหความหมายของค าวา ธรรมรฐ หมายถง การใชอ านาจทางการเมอง เศรษฐกจ และรฐประศาสน เพอบรหารกจการตางๆ ของชาตบานเมองและหมายรวมถงกลไก กระบวนการ ความสมพนธ และสถาบนตางๆ ทเชอมโยงกนอยอยางซบซอน ซงประชาชนใชเปนเครองมอหรอเปนชองทางในการบรหารจดการกจกรรมตางๆ อนเกยวของกบชวตของประเทศ

22

เรองของการจดการปกครองและการบรหารนนมไดเปนอาณาบรเวณทรฐจะผกขาดบทบาทเอาไวแตเพยงผเดยวไดอกตอไป ในปจจบนมหนวยอนๆ ซงสวนใหญลวนแตเปนองคกรทเกดขนหรอจดตงกนมาเองไดอางสทธทจะเขามามบทบาทในการจดการปกครองและการบรหารบานเมองดวยเชนกน

ในกลมประเทศผใหความชวยเหลอและองคการพหภาคตางๆ ไดมบทบาทน าในการนยามความหมายใหแก ธรรมรฐ โดยใชค าศพทนในความหมายทแตกตางกนไป ดงน

ในรายงานของธนาคารโลกทวาดวยเรองของการจดการปกครองและการบรหารกบการพฒนาป 1992 ไดนยามธรรมรฐวา เปนแนวทางการใชอ านาจเพอการบรหารทรพยากรทางเศรษฐกจและสงคมของประเทศ โดยเฉพาะอยางยงเพอจดมงหมายทางดานการพฒนา นยามนใหความส าคญแกมตทส าคญ 3 ดาน ไดแก

1. ประเภทของระบบการเมอง 2. กระบวนการการใชอ านานหนาทเพอการบรหารทรพยากรทางเศรษฐกจและสงคม

เพอจดมงหมายทางดานการพฒนา 3. ขดความสามารถของรฐบาลในการก าหนดนโยบายและการด าเนนการตามนโยบาย

อยางมประสทธผล โดยธนาคารโลกไดก าหนดใหเรองการชอราษฎรบงหลวงเปนประเดนส าคญ ในระเบยบ

วาระทเกยวกบเรองการจดการปกครองและการบรหารของตน นอกเหนอจากระบบตรวจสอบภายในทละเอยดถถวนขน ในการตดตามการท างานของบคลากรซงไดกลายเปนประเดนหลกของโครงการธนาคารโลก

โครงการดงกลาวมลกษณะ ดงน 1. ความตกลงเตมรปแบบระหวางธนาคารโลกกบประเทศผรบความชวยเหลอ 2. ธนาคารโลกมอ านาจในการก าหนด และใชบงคบกฎเกณฑ กตกา และแนวปฏบต

ขนตอนและกระบวนการในการจดซอจดจางทสมเหตสมผล ตลอดจนการใหขอแนะน าตางๆ เกยวกบระบบการตรวจสอบบญช

นายโคฟ อนนน (เลขาธการองคการสหประชาชาต) กลาววา ธรรมรฐ เปนแนวทางการบรหารงานของรฐทเปนการกอใหเกดความเคารพสทธมนษยชน หลกนตธรรม สรางเสรมประชาธปไตย มความโปรงใส และเพมประสทธภาพ (สถาบนพระปกเกลา, 2544 )

โครงการเพอการพฒนาแหงสหประชาชาต (United Nations Development Programmed)หรอ UNDP ไดนยาม ธรรมรฐวา เปนการด าเนนงานของผมอ านาจทางเศรษฐกจ การเมอง และสงคมทจะจดการกบกจการของประเทศในทกระดบ ทประกอบดวยการมสวนรวม ความโปรงใส ความรบผดชอบรวมถงประสทธผล และประสทธภาพ โดยมพนฐานมาจากการใหความส าคญตอการสงเสรมใหประเทศตางๆ พฒนาตนเองในลกษณะทพงตนเองไดโดยเนนการพฒนาทใหความส าคญแกความเทาเทยมกน

23

ธนาคารโลก ใชค าวา Good Governance ครงแรกใน ค.ศ. 1989 ในรายงานเรอง“Sub Sahara : Form Crisis to Sustainable Growth”(นฤมล ทบจมพล, 2541) โดยไดใหความหมายของ Good Governance วาเปนลกษณะวถทางของการทมการใชอ านาจทางการเมองเพอจดการงานของบานเมอง โดยเฉพาะการจดการทรพยากรเศรษฐกจและสงคมของประเทศเพ อการพฒนาการมธรรมรฐจะชวยใหมการฟนฟเศรษฐกจของประเทศ ทงน เพราะรฐบาลสามารถใหบรการทมประสทธภาพ มระบบทยตธรรม มกระบวนการกฎหมายทอสระทท าใหการด าเนนการใหเปนไปตามสญญามระบบราชการ ระบบนตบญญต และส อมวลชนทมความโปรงใส รบผดชอบตรวจสอบได (สถาบนพระปกเกลา, 2544 )

คณน บญสวรรณ ไดเลอกใชค าวา ธรรมรฐ ในการอธบายในเรองทมใชการปกครองประเทศโดยตรง หรอมงชใหเหนการอธบายเรองการบรหารจดการของภาคธรกจเอกชน โดยเฉพาะแตจะเนนเรองภาครวมของสงคมททกฝายตองมความสมพนธหรอมผลประโยชนหรอผลกระทบไดเสยตอกนอยางใกลชด เพราะค าวา ธรรมรฐ หมายถง การปกปกรกษาไวซงความถกตองดงาม อนมใชเปนความปรารถนา ความตองการ หรอเปนหนาทของทกคนทกฝายทมอยในสงคม

ยค ศรอารยะ (2546) กลาววา ค าวา ธรรมรฐ มความหมายไมตรงกบความหมายของ Good Governance นก เพราะ Good Governance นาจะหมายถงระบบในการบรหาร และการจดการทดมากกวาจะหมายถง การสรางรฐทดงาม และหากใชค าไทยวา ธรรมรฐ ภาษาองกฤษกนาจะเปนวา Good State ไมใช Good Governance

ธรยทธ บญม (2541) ช ว า ธรรมรฐเปนกระบวนความสมพนธรวมกนระหวางภาครฐ สงคมเอกชน และประชาชน ท าใหการบรหารราชการแผนดนมประสทธภาพ มคณธรรมโปรงใสตรวจสอบได และความรวมมอของฝายทเกยวของซงขบวนการอนนจะกอใหเกดความเปนธรรม ความโปรงใส ความยตธรรม โดยเนนการมสวนรวมของคนด ในการทจะสรางธรรมรฐในสงคมไทยนน ธรยทธ บญม เสนอใหมการปฏรประบบ 4 สวน คอ ปฏรปภาคราชการ ภาคธรกจเอกชน ภาคเศรษฐกจสงคม และการปฏรปกฎหมายใหประชาชนมสวนรวมมากขน และประชาชนตองการใหมการตรวจสอบโดยสอมวลชน และนกวชาการ (นพพล สรนคครนทร, 2547 )

ประเวศ วะศร ใหความหมายของ ธรรมรฐ หมายถง การทประเทศมพลงขบเคลอนทถกตองเปนธรรม โดยการทกทอทางสงคมเพอสรางพลงงานทางสงคม (Social Energy) เพอน าไปสการแกปญหาของประชาชาต ซงธรรมรฐประกอบดวยภาครฐ ภาคธรกจ และภาคสงคมทมความถกตองเปนธรรม โดยรฐและธรกจตองมความโปรงใส มความรบผดชอบทถกตองตรวจสอบได และภาคสงคมทเขมแขง (ประเวศ วะศร, 2541 : 4 อางใน นพพล สรนคครนทร, 2547 )

ชยวฒน สถาอานนท ไดใหนยามของธรรมรฐวา หมายถง การบรหารกจการของบานเมองดวยความเปนธรรม เคารพสทธของผคนเมองอยางเสมอกน มระบบตวแทนประชาชนท

24

สะทอนความคดของผคนไดอยางเทยงตรง มรฐบาลทไมถออ านาจเปนธรรม แตใชอ านาจทประชาชนจะตรวจสอบได ตวรฐบาลเองกมความเอออาทรตอผ คนสามญเปนอาภรณประดบตน ไมดถกประชาชนดวยการเอาความเทจมาใหและมอารยะพอทจะแสดงความรบผดชอบหากบรหารงานผดพลาดหรอไรประสทธภาพ (นฤมล ทบจมพล, 2546 )

อานนท ปนยารชน (2542) ไดใหค านยามของธรรมรฐวา คอ ผลลพธของการจดการกจกรรม ซงบคคลและสถาบนทวไป ภาครฐ และภาคเอกชน มผลประโยชนรวมกนไดกระท าลงไปในหลายทาง มลกษณะเปนขบวนการทเกดขนตอเนอง ซงอาจน าไปสการผสมผสานผลประโยชนทหลากหลาย และขดแยงได

ประมวล รจนเสร (2542) ไดนยามความหมายของธรรมรฐวา คอ การปรบวธคด วธบรหารราชการของประเทศไทยเสยใหมทงหมด โดยก าหนดเจตนารมณของแผนดนขนมาเพอทกคนทกฝายในประเทศจะรวมกนคด รวมกนท า รวมกนจดการ รวมกนรบผดชอบ แกปญหาพฒนาน าแผนดนไปสความมนคง ความสงบ สนตสข มการพฒนาทยงยนและกาวไกล

บวรศกด อวรรณโณ (2542 ) ไดใหค านยามของธรรมรฐวา หมายถง ระบบโครงสรางและกระบวนการตางๆ ทวางกฎเกณฑความสมพนธเพอใหเกดความสมดลขนระหวางภาคประชาสงคมภาครฐ ภาคธรกจเอกชน ภาคปจเจกชนและครอบครว ภาคตางประเทศ เพอทภาคตางๆ ของสงคมจะพฒนาและอยรวมกนอยางสงบสนตสข

โดยเปาหมายของธรรมรฐ (Objective) กคอ การพฒนาทอยรวมกนอยางสนตสขของทกภาคสวนในสงคม กลาวอกในหนงกคอ ธรรมรฐมจดมงหมายในการสรางความเปนธรรมในการพฒนาทางเศรษฐกจและสงคมใหกบทกภาคสวนในสงคม ไมใชภาคใดภาคหนง

จากความหมายและค านยามของค าวา ธรรมรฐ/ธรรมาภบาล ทกลาวมาขางตน ซงมความหมายทหลากหลาย ขนอยกบลกษณะการปกครอง เขตพนทและวฒนธรรมขององคกรตางๆ อยางไรกตามค านยามเหลานมกจะมหลกการส าคญทตรงกน คอการมงเนนการพฒนาททกฝายตองเขามามสวนรวมทงในกระบวนการของรวมคด รวมตดสนใจ รวมแกไขปญหา และรวมกนรบผล ทเกดขนทงทางบวกและทางลบ เพอใหการบรหารเกดความโปรงใส โดยตองอาศยความรวมมอจากทกฝายในสงคม

3. โครงสรางของธรรมรฐ ส านกคณะกรรมการขาราชการพลเรอน (ก.พ.) เปนองคกรทก าหนดโครงการของธรรมรฐ

จากผลการประชมประจ าประหวางสวนราชการกบส านกงาน ก.พ. เมอวนท 23 ธนวาคม 2542 ไดขอสรปวา ธรรมรฐ ของขาราชการพลเรอนประกอบดวยหลกการส าคญ 6 หลก คอ

1. หลกนตธรรม คอ การสรางกรอบกฎหมายและกระบวนการยตธรรมใหเกดความเขมแขงคอ การมกฎหมายทมความชดเจนและน ามาใชอยางเปนเอกภาพ ซงระบบยตธรรมและกฎหมายทสงเสรม

25

การพฒนาและระบบการจดการปกครองทดนน คอการมกฎหมายทมความชดเจน และน ามาใชอยางเปนเอกภาพ ในระบบและกระบวนการยตธรรมทมความเปนวตถวสยและเปนอสระ และเปนบทกฎหมายทมบทลงโทษทเหมาะสมเพอปองปรามผคดละเมด หรอลงโทษผทฝาฝนระบบกฎหมายและกระบวนการยตธรรมทดจะชวยสงเสรมการปกครองตามหลกนตธรรม สทธมนษยชนและการพฒนาเศรษฐกจ ถาขาดระบบเชนวานไปหรอมระบบทออนแอจะท าใหไมคอยมใครอยากจะลงทน ตนทนในการท าธรกรรมทางเศรษฐกจถกบดเบอนไป และพฤตกรรมการแสวงหาผลประโยชนจากคาเชาจะแพรกระจายอยางกวางขวางจะน าไปสการกระท าของบรษทธรกจทเกยวของกบการทจรตในทกระดบ

2. หลกคณธรรม คอ การปราบปรามทางทจรตและการประพฤตมชอบความหมายนครอบคลมรปแบบการชอราษฎรบงหลวงเกอบทงหมดทงภาครฐและเอกชน ในสวนของระบบราชการการทจรตสวนใหญหมายถงการกระท าของหนวยราชการ หรอของราชการทมชอบดวยกฎหมายการปราบปรามการทจรตและการประพฤตมชอบจงถอเปนตวชวดส าคญทแสดงความตงใจจรงในการสรางธรรมรฐใหเกดขน

3. หลกความโปรงใส คอ มกตกาตรงไปตรงมา ไมทจรตคอรปชนจายอะไรตรวจสอบไดหมด ไมมทจรตคอรรปชน แลวประชาชนสามารถเขาถงขาวสารเปนธรรมถกตอง มประสทธภาพความโปรงใสนตองตอบไดวาท าอยางไรทกขนตอน หรอขอดคะแนนไดประชาชนสามารถตรวจสอบและตดตามผลได สงสยอะไรตรวจสอบได

4. หลกความรบผดชอบ หมายถง รบผดชอบในฐานะหนาททท าอะไรแลวตอง สนองตอบตอสงคม มหนวยงานองคกรพรอมทจะถกตรวจสอบ มคณธรรมแตงตงโดยสจรตเทยงธรรม มอะไรตางๆทถกตองชอบธรรมอยาไปคดโกง ถาเปนอตตาธปไตยมตนเองเปนใหญ โลกาธปไตยเอาพวกทกดดนเปนใหญ แตธรรมาธปไตย เอาความถกตองดงามเปนใหญ

5. หลกการมสวนรวม คอ กระบวนการทเปดโอกาสใหผมสวนรวมไดเสยเขามามบทบาทและอทธพลในการตดสนใจด าเนนนโยบายและมสวนในการควบคมสถาบน ตลอดจนการจดสรรการใชและการรกษาทรพยากรตางๆ ทมผลกระทบตอวถชวตของตนอนจะท าใหเกดการตรวจสอบการใชอ านาจของรฐ เมอพจารณาในบรบทของการจดการปกครองและการบรหาร การมสวนรวมจะเนนการอดหนนใหประชาชนพลเมองซงรวมทงผหญงดวย มอ านาจมากขนและเนนความส าคญของการมปฏสมพนธระหวางตวแสดงและกจกรรมตางๆ ในภาคประชาสงคม

6. หลกความคมคา หมายถง ความพงพอใจของผรบบรการ ความมประสทธภาพ และความมประสทธผลทงทางดานปรมาณและคณภาพ ( ไชยวฒน ค าช อางถงใน นพพล สรนคครนทร, 2547 )

26

ระเบยบส านกนายกรฐมนตร วาดวยการบรหารกจการบานเมองและสงคมทด พ.ศ. 2542 ระเบยบนมผลบงคบใชตงแตวนท 11 สงหาคม 2542 ทกสวนราชการตองถอปฏบตและรายงานผลตอคณะรฐมนตร และรฐสภา ไดระบถงธรรมรฐหรอธรรมาภบาล ประกอบดวยหลกส าคญ 6 หลก ไดแก (ส านกงานคณะกรรมการขาราชการพลเรอน, 2544 )

1. หลกนตธรรม 2. หลกคณธรรม 3. ความโปรงใส 4. ความรบผดชอบ 5. หลกการมสวนรวม 6. หลกความคมคา สาระส าคญอนเปนองคประกอบหลกของธรรมรฐแตละองคประกอบมดงน(ส านกงาน

คณะกรรมการขาราชการพลเรอน 2544 ) 1. หลกนตธรรม คอ การตรากฎหมาย กฎ ขอบงคบตางๆ ใหทนสมยและเปนธรรม

เปนทยอมรบของสงคม และสงคมยนยอมพรอมใจปฏบตตามกฎหมาย กฎ ขอบงคบเหลานน โดยถอวาเปนการปกครองภายใตกฎหมาย มใชตามอ าเภอใจ หรออ านาจสวนบคคล

2. หลกคณธรรม หมายถง การยดมนในความถกตองดงาม โดยรณรงคใหเจาหนาทของรฐยดถอหลกนในการปฏบตหนาทเปนตวอยางแกสงคมและสงเสรมใหประชาชนพฒนาตนเองไปพรอมกนเพอใหคนไทยมความซอสตย จรงใจ ขยน อดทน มระเบยบวนย ประกอบอาชพสจรตจนเปนนสยประจ าชาต

3. หลกความคมคา หมายถง การบรหารจดการและการใชทรพยากรทมจ ากดเพอใหเกดประโยชนสงสดแกสวนรวม โดยรณรงคใหคนไทยมความประหยดใชของอยางคมคา สรางสรรคสนคาและบรการทมคณภาพแขงขนในเวทโลกได และรกษาพฒนาทรพยากรธรรมชาตใหสมบรณยงยน

4. หลกความรบผดชอบ หมายถง การตระหนกในสทธหนาท ความส านกในความรบผดชอบตอสงคม การใสใจปญหาสาธารณะของบานเมองและกระตอรอรนในการแกไขปญหา ตลอดจนการเคารพในความคดเหนทแตกตาง และความกลาทจะยอมรบผลจากการกระท าของตน

5. หลกความโปรงใส หมายถง การสรางความไววางใจซงกนและกนของคนในชาตโดยปรบปรงกลไกการท างานของทกวงการใหมความโปรงใส มการเปดเผยขอมลขาวสารทเปนประโยชนอยางตรงไปตรงมาดวยภาษาทเขาใจงายประชาชนเขาใจถงขอมลขาวสารไดอยางสะดวกและมกระบวนการใหประชาชนตรวจสอบความถกตองชดเจนได

27

6. หลกการมสวนรวม หมายถง การเปดโอกาสใหประชาชนไดมสวนรวมรบรและเสนอความคดเหนในการตดสนใจในปญหาส าคญของประเทศ ไมวาดวยการแจงความเหน การไตสวนสาธารณะ การประชาพจารณ การแสดงประชามต

บวรศกด อวรรณโณ (2542 ) ไดอธบายวา ราชสวดธรรม เปนธรรมของขาราชการ หรอ หลกราชการมทงหมด 49 ขอ ธรรมของขาราชการถอวาเปนธรรมรฐทขาราชการทกคนตองปฏบตเพอการเปนขาราชการทด ตงแตเรมรบราชการ จนถงออกจากราชการ ดงน

1. เมอเขารบราชการใหมๆ ยงไมมชอเสยงและยงไมมยศศกด กอยากลาจนเกนพอด และอยาขาดกลวจนเสยราชการ

2. ขาราชการตองไมมกงาย ไมเลนเลอ เผลอสต แตตองมความระมดระวงใหดอยเสมอ ถาหวหนาทราบความประพฤตสตปญญา และความซอสตยสจรตแลว ยอมไววางใจ และเผยความลบใหไดทราบดวย

3. เมอหวหนาเรยกใชงานในราชการ อยาหวนไหวไปดวยอ านาจอคต พงปฏบตงานราชการใหส าเรจไปโดยสจรตและเทยงธรรมดจตราชทอยในระดบเทยงตรง

4. เมอมราชการเกดขน ไมวาจะเปนกลางวนหรอกลางคนกตามท เมอถกเรยกใชพงปฏบตราชการนนๆ ใหส าเรจสมประสงคไมพงบดพลวหรอหวนไหวไปตามอารมณ

5. ทางเดนทเขาตกแตงไวเปนราชวถ แมจะไดรบพระราชานญาตใหเดนดวยกไมควรเดน 6. ไมพงใชของเสมอราชาหรอหวหนา ไมบรโภคใหทดเทยมกบพระราชา หรอหวหนา พง

ปฏบตใหต ากวาทกสงทกอยาง 7. ไมพงใชกรยาทาทวาจาตเสมอ กบพระราชาหรอหวหนา ตองแสดงใหตางชนลงมา

จงจะชอบดวยประเพณนยม และเปนการรกษาตนใหพนราคโทษ 8. เมอพระราชาทรงส าราญอยในหมอ ามาตย มพระสนมก านลเฝาแหนอยราชเสวก

ไมพงแสดงอาการทอดสนทในพระสนมก านล ไมพงเปนคนฟงซาน แสดงอาการโอหงอยางคะนองกาย คะนองวาจาใหเสยมารยาทของขาเฝา

9. ไมพงเลนหวกบพระก านล 10. ไมพงปรกษาราชการในทลบ 11. ไมพงลกลอบเอาพระราชทรพยออกจากพระคลงหลวง 12. ไมพงเหนแกหลบนอนจนแสดงใหเหนเปนการเกยจคราน 13. ไมพงดมสราจนเมามาย 14. ไมพงฆาสตวทไดรบพระราชทานอภย 15. ไมพงทะนงตนวาเปนคนทพระราชาหรอหวหนาโปรดปรานแลวขนรวมพระแทน

บลลงกเรอพระทนง หรอรถพระทนง

28

16. ตองรจกท เฝาอนเหมาะสม อยาใหหางเกนไปหรอชดเกนไป ตองอย ในท ซง พระราชทอดพระเนตรเหนถนด หรอฟงกระแสพระราชด ารสไดโดยงาย

17. อยาชะลาใจเมอพระราชาทรงกระท าพระองคเปนเพอน หรอเมอหวหนากระท าตนเปนเพอน

18. เมอไดรบการยกยองเชดช กอยาทะนงตวอวดตววาเปนปราชญราชบณฑตและไมควรจวงจาบเพดทลพระราชาหรอเสนองานตอหวหนาในลกษณะทเปนการเยอหยงทะนงตน

19. แมไดรบพระราชทานราชานญาตใหเขานอกออกในไดกไมควรทอดสนท แตควรขอพระบรมราชานญาตกอนทกครงไป ใหมสตด ารงตนเปนคนรอบคอบเสมอ

20. เมอพระมหากษตรยจะทรงยกยองพระราชโอรส หรอพระราชวงศโดยพระราชทานบาน นคมรฐ หรอชนบทใหครอบครอง กควรนงดกอนไมควรดวนเพดทลหรอโทษ

21. เมอพระราชาหรอหวหนาจะบ าเหนจความชอบแกผใดไมควรทลหรอเสนอตด ขดลาภของผนน พงรอบคอบสอบสวนใหถวนถ มจตใจทออนโยนโอนไปในทางทเหมาะทควร

22. ขาราชการตองเปนคนไมเหนแกได ไมยอมตนใหตกอยในอ านาจของความอยากตองท าตวใหเหมอนปลา คอท าไมมลน ไมเจรจาหาเรองใหเกดความขนเคองแกหวหนาหรอเพอนขาราชการดวยกน

23. ไมใชจายเงนของแผนดนไปในทางฟมเฟอยสรยสราย 24. ตองสอดสองรกษางานราชการใหด อยาใหผดระเบยบ ประเพณและกฎหมาย และ

ตองตอสกบอปสรรคขอขดแยงและเหตขดขวางเสมอ 25. ตองไมมวเมาในสตร เพราะจะท าใหเสอมจากอ านาจและเกดราคโทษในราชการ 26. ไมควรพดมากเกนพอด แตกไมควรนงเสยเรอยไป 27. เมอถงคราวทตองพดใหพดพอเหมาะพอควร และพดอยางแจมแจงชดเจนและใหนง

เมอถงคราวตองใหนง 28. ขาราชการตองอดทนไมฉนเฉยว ไมโกรธงาย และไมตองพดหรอกระทบกระเทยบ

เปรยบเปรย 29. ตองเปนคนมความสตยจรงตอค าพดของตนเสมอ พดจาใหนมนวลสภาพไมสอดเสยด

ยยงใหเกดความบาดหมางและแตกสามคคกน ไมพงกลาวถอยค าทเพอเจอ เหลวไหลไรประโยชน 30. ขาราชการตองบ ารงเลยงด บดามารดา ใหผาสก เคารพนบนอบและเออเฟอเกอกล

ตอผหลกผใหญในตระกล 31. ตองละอายตอความชว เกรงกลงตอความผดไมประพฤตละเมดศลธรรม และเปน

มตรทดในครอบครว 32. ตองมระเบยบวนย และมมารยาทสภาพงดงามเสมอ

29

33. มศลปะในการปฏบตราชการใหด าเนนไปโดยรวดเรว และส าเรจเปนผลดเสมอ 34. ตองฝกใจฝกตนใหมนอยในความด มอธยาศยออนโยนไมถอตวอวดด ไมหวนไหวไป

ตามโลกธรรม 35. ตองขยนขนแขงในหนาทราชการ 36. ใหเปนผมความบรสทธ สะอาดในหนาทการงาน 37. ใหเปนคนเฉลยวฉลาด รจกฐานะอนควรและไมควร 38. ตองประพฤตออนนอมถอมตน มความเคารพย าเกรงในผใหญเหมอนตนประพฤตตน

มนอยในความด และมงมนท าแตความด 39. ควรปลกตนใหหางจากบคคลทพระราชาหรอประมขของประเทศอน ๆสงมาสบราชการลบ

ใหจงรกภกดแตในเจานายและพระราชาของตนเทานน ไมฝกใฝราชส านกอน 40. ขาราชการพงใฝใจเขาไปหาสมณะและพราหมณ ผทรงศล เปนนกปราชญหรอรหลก

นกปราชญด เพอรกษาศลฟงธรรมบาง บ ารงทานบาง ศกษาถายทอดเอาความรจากทานบาง 41. ขาราชการไมควรลบลางราชประเพณ ในการบรจาคทาน ควรรกษาไวใหมนคง เมอ

ถงคราวททรงจะบรจาคทานกไมตองกดกนโดยประการใดๆ ทงสน 42. ขาราชการตองเปนคนมปญญา มความร ฉลาดเฉลยว และเขาใจวธการทวๆ ไป

ไดเปนอยางด รจกกาลสมยทควรหรอไมควร 43. ขาราชการตองหมนขยนในการปฏบตหนาทราชการ ไมเลนเลอหละหลวมตองตรวจสอบดแล

ใหรอบคอบ ท างานใหส าเรจเสรจสนไปโดยครบถวนดเสมอ 44. บตรธดาหรอพนองทประพฤตไมด ท าตนเหมอนคนตายแลว มแตจะคอยลางผลาญ

กไมควรยกยอง สวนทาสกรรมกรและคนใชพฤตด มความขยนหมนเพยรในหนาทการงานโดยสม าเสมอ ควรยกยองชมเชย และควรใหความอปการะเลยงดอยางด

45. ไรนาและปศสตว ขาวในยงฉาง ควรตรวจดอยเปนประจ า ตลอดจนการใชจายในครอบครวกพงรจดก าหนดประมาณ

46. ขาราชการตองเปนผมศลธรรมประจ าตน มความซอสตยไมเหนแกไดไมเขาขาง คนผด เปนคนซอสตยจงรกภกดทงตอหนาและลบหลง

47. ขาราชการตองรจกพระราชนยม ความนยมของเจานายปฏบตใหตองตามพระราชประสงค ไมฝาฝนขดขนพระราชอธยาศยหรออธยาศย

48. เวลาผลดพระภษาลงสรงสนาน ราชเสวกพงกมศรษะลงช าระพระบาท แมจะถกกรวกราดจนถงตองราชอาญากไมพงโกรธตอบ

49. ตองสกการบชาพระราชา ผซงถอวาเปนยอดปราชญ และเปนผพระราชทานสมบตอนถงใจใหทกๆ อยาง

30

4. การปฏบตตามธรรมรฐ

จากแนวความคดในการปกครองตามแนวธรรมรฐไดเผยแพรและเขามามบทบาทในการจดระบบการปกครองของรฐบาลไทย โดยส านกนายกรฐมนตรไดออกระเบยบวาดวยการบรหารกจการบานเมองและสงคมทด พ.ศ. 2542 มาใชแลว ไดมหนวยงานตางๆ น าหลกการดงกลาวมาปฏบตชดเจนมากขน ในสวนเทศบาลและหนวยงานสวนทองถนตางๆ กไดน าธรรมรฐมาปรบใชในการบรหารจดการเชนเดยวกน

5. ตวชวดธรรมรฐ ในการน าธรรมรฐไปปฏบตในหนายงานตางๆ ไมวาจะเปนหนวยงานทงภาครฐและเอกชน เพอใหเกดผลตามวตถประสงคความจ าเปนทหนวยงานจะตองม ตวชวดทชดเจนวาพฤตกรรมตางๆ ของผปฏบตงานเปนไปตามเกณฑมาตรฐานมากหรอนอยเพยงใด ตวชวดทางดานธรรมรฐจงเปนเครองมอทมความส าคญยงทจะใชตรวจสอบระดบธรรมรฐของแตละองคกร ในทกระดบทกหนวยงาน เอเจอร Agere. (2545 อางถงใน สวกจ ศรปดถา, 2545 ) อธบายวา สงทมความสมพนธกนในการปกครอง และการบรหาร อนเปนตวบงชธรรมรฐทมอยในประเทศไทย ดงน

1. ความสมพนธระหวางรฐกบตลาด 2. ความสมพนธระหวางรฐกบประชาชน 3. ความสมพนธระหวางรฐกบภาคเอกชนหรอกลมทางสงคมทเกดจากการรวมตวโดย

สมครใจ 4. ความสมพนธระหวางผทไดรบการเลอกตง/นกการเมอง กบผทไดรบการแตงตง/

ขาราชการ 5. ความสมพนธระหวางฝายนตบญญตกบฝายบรหาร 6. ความสมพนธระหวางรฐชาตกบสถาบนระหวางประเทศ ตวชวดธรรมรฐของแตละองคกรจะตองเหมาะสมของแตละชนดขององคกร อาจพจารณา

ตามหลกตอไปน (สถาบนพระปกเกลา, 2544 อางถงใน สวกจ ศรปดถา, 2545 ) 1. ตองมความเหมาะสมกบลกษณะงานของแตละหนวยงาน 2. ตองสามารถน าไปปฏบตได และมความโปรงใสในตวชวดเอง 3. ตองมคณภาพและความแมนย าของตวชวดและกรอบตวชวด 4. ตองมขอมลทสนบสนนการไดมาซงตวชวด 5. ตองสามารถระบผลทจะไดรบจากตวชวดไดอยางชดเจน

6. ธรรมรฐกบการบรหารงาน เปนค าทใชนยามพฤตกรรมภาคปฏบตงานในการบรหารจดการของทกหนวยงาน

โดยเฉพาะอยางยงการบรหารงานเทศบาล ผบรหาร ขาราชการ พนกงาน ลกจางของเทศบาลมหนาท

31

ก าหนดนโยบายอนมตงบประมาณ และควบคมการบรหารจดการของเทศบาลโดยใหนายกเทศมนตรเปนผน านโยบายของคณะสภาเทศบาลไปสการปฏบต ซงสภาเทศบาลมบทบาทหนาทส าคญในการบรหารจดการของเทศบาลใหเปนไปตามวตถประสงคทตงไว

ในเรองการบรหารจดการทดในการบรหารงานเทศบาลนน มหลกการทส าคญวา เทศบาลลวนอยในภายใตความกดดนทตองแขงขนกนในแง คณภาพ ของการบรหารงานกบทองถนอนและสภาวะสงคมทมการเปลยนแปลงอยเสมอ ในขณะเดยวกนตางกไดรบการสนบสนนดานทรพยากรทมอยอยางจ ากดแนวทางการปรบปรง เทศบาลทเหนชดเจนทวโลก คอ กระแสการบรหารจดการทดและเปนอสระในการบรหารจดการมากขน เพราะทกภาคสวนมความเชอวาหากเทศบาลมอสระในการบรหารงานแลวจะเปนสงทเออใหเทศบาลสามารถบรรลพนธกจในสภาวการณแขงขนสงได

ในประเทศไทยไดมการกลาวถง ความเปนอสระของการบรหารงานเทศบาลมาเปนเวลานานหลายปเอกสารทยนยนแนวคดน ไดแก พระราชบญญตเทศบาล พ.ศ. 2496 และไดม การปรบปรงมาจนถงฉบบทใชกนอยในปจจบนไดมการใหอ านาจในการบรหารจดการอยางชดเจน และเปนอสระ เพอใหเทศบาลสามารถบรหารงานไดอยางคลองตวและมประสทธภาพมากยงขน

จากพระราชบญญตเทศบาลและระเบยบการบรหารจดการบานเมองและสงคมทด พ.ศ. 2542 ไดมแนวทางในการก าหนดกรอบในการบรหารจดการ โดยเทศบาลจ าเปนตองมความเปนอสระในดานการบรหารจดการ และการบรหารจดการทดนน ตองน าหลกธรรมรฐเขามาปรบใชในการบรหารงานเทศบาล ซงองคประกอบของธรรมรฐนนกลาวไวดงตอไปน

1. การรบผดชอบตอการปฏบตงานและการควบคมการบรหารงานทเขมแขง โดยมกฎระเบยบทชดเจนไมเกดความคลมเครอ

2. ความมประสทธผล กลาวคอ เทศบาลตองเพงเลงไปทความเปนเลศของคณภาพงานทออกมาสสายตาของประชาคม

3. ความมประสทธภาพ ตองค านงถงรายรบรายจาย ตองรตนทน มประสทธภาพในการใชทรพยากรเนนความคมคาเปนหลกส าคญ

4. หลกการประชาธปไตย และการมสวนรวม ตองยดหลกปฏบต 2 แนว คอ การจดการแบบมสวนรวมและการรวมใชอ านาจหรอกระจายอ านาจบคลากรทกคนของเทศบาล ควรมสวนรวมในการตดสนใจและกระจายอ านาจการตดสนใจไปยงหนวยยอยหรอหนวยปฏบต

5. ความยตธรรม โดยพจารณาถงวตถประสงคของเทศบาลเปนหลกส าคญ 6. ความสามารถคาดการณได นนคอ คาดผลลพธไดอยางมประสทธภาพ 7. ความยดหยน หมายถง การจดการตางๆ ตองสามารถแปรเปลยนไดตามความเหมาะสม

ของสถานการณ

32

2.1.3 หลกการบรหารจดการทดของสถาบนพระปกเกลา การบรหารรฐกจแนวใหมเปนเรองของการทรฐบาลไมควรบรหารงานในลกษณะองคกรธรกจ แตเปนการบรหารงานดวยการยดหลกประชาธปไตย หลายประเทศในโลกกาลงด าเนนการอยบนพนฐานของหลกการน และมการยอมรบในแนวทางการท างานทยดหลกประชาธปไตยมากขน มการใหความส าคญกบเรองตางๆหลายเรอง เชนความสนใจของสาธารณชน กระบวนการบรหารหรอการปกครอง และการเปนพลเมองตามระบอบประชาธปไตย ขาราชการมการเรยนร เสรมสรางทกษะใหมในการพฒนานโยบายและปฏบตตามนโยบาย มการรบร มการเคารพและยอมรบศกดศรของการเปนพลเมองมากขน โดยปกตขาราชการหรอเจาหนาทของรฐจะรสกวาตนเองมคณคามากขน เมอมการเพมหรอขยายการใหบรการของตนและมการตดตอกบประชาชนมากขน ผบรหารจะรสกวาตนไดประโยชนจากการรบฟงประชาชนมากขน และจากการบรการมากกวาการกากบดแลเทานน ประชาชนและขาราชการจงท างานรวมกน และระบปญหาและแนวทางแกไขรวมกนดวย ทศนคตทกลาวมาแลวเหลานเปนสงทดทก าลงเกดขน อยางไรกดเนองจากปญหาในการบรหารงานมความซบซอน และทรพยากรมจ านวนจ ากด ทงยงมสาธารณชนคอยวพากษการท างานของขาราชการอยเสมอ หนวยงานราชการควรจะด าเนนการอยางไร ค าตอบในเรองนอาจไมงายแตการยอมรบทจะท างานเพอบรการสาธารณะอาจจะเปนปจจยทชวยท า ใหการท างานประสบความส าเรจได สงทยงขาดอยคอหลกการทจะแสดงถงผลของการมคานยมของการใหบรการสาธารณะ ทผานมากมการเคลอนไหวเพอปรบปรง เปลยนแปลงการท างานของหนวยงานราชการอยมาก เชนเรองของการบรหารรฐกจแนวใหม การทบทวนการท างาน การบรหารทมงผลลพธ และการบรหารคณภาพ เปนส าคญ อยางไรกดในการบรหารรฐกจสงทจดวามคามากทสดกคอการบรการประชาชน

การบรหารรฐกจแบบเดมๆเปนเรองทรฐบาลใหความสนใจอยทการใหบรการโดยผานหนวยงานของรฐ มการก าหนดนโยบายสาธารณะ มการบรหารงาน และมการปฏบตตามนโยบาย ทอาจมเรองทางการเมองเขามาเกยวของ และนกบรหารรฐกจจะเปนเพยงผมบทบาทในการปฏบตตามนโยบายเสยมากกวา ผบรหารจะรบผดชอบตอนกการเมองทถกเลอกเขามาตามวถประชาธปไตยมากกวารบผดชอบตอประชาชน มเรองของการรายงานตามล าดบขนในการท างานตามแผนงาน และโครงการตางๆ มการควบคมโดยผบรหารระดบสงๆตอไป คานยมสาธารณะจะเปนเรองของประสทธภาพและการมเหตผล องคกรจะด าเนนการไปดวยระบบปดเพอใหมประสทธภาพสงสด การเขามามสวนรวมของประชาชนมจ ากด บทบาทของนกบรหารจงเปนเพยงการวางแผน จดองคกร การจดหาบคคลากร การสงการ การประสานงาน การรายงานและการท างบประมาณ ซงสงทกลาวมานลวนเปนสงทผบรหารในองคกรของรฐตางด าเนนการกนอยเปนปกต

33

บดนการมกระแสการบรหารรฐกจแนวใหมทใหความส าคญกบหลกการของประชาธปไตยแบบมสวนรวม การใหความส าคญกบประชาชน การมงใหเกดการบรหารจดการทดตามแนวคดของการบรหารแนวใหมจงเกดขน การบรหารรฐกจแนวใหมเปนการรวมกลมของแนวคดและการปฏบต เปนหลกการทใชการด าเนนงานแบบเอกชนและธรกจในภาคราชการ หรอท าราชการใหเหมอนธรกจแตไมใชใหเปนองคกรทางธรกจ นกทฤษฎทศกษาเรองของการเปนพลเมอง เรองของชมชน ประชาสงคม มนษยวทยาองคการและการบรหารรฐกจแนวใหมเปนผทไดมสวนในการผลกดนใหเกดการอภปรายกนถงหลกการบรหารแนวใหมๆขน ซงอาจมหลกการหลากหลายแตกตางกนออกไป (Denhardt and Denhardt, 2003 ) อาท

- การมงใหบรการแกประชาชนไมใชการกากบ ขาราชการจงไมเพยงแตตอบสนองตอความตองการของประชาชนแตตองสรางความสมพนธทดกบประชาชนดวย

- การส ารวจความสนใจและความตองการของสาธารณชน เพอสรางความสนใจรวมและรบผดชอบรวมกน

- การใหคณคาแกประชาชนในฐานะของการเปนพลเมองมากกวาการเปนผประกอบการ โดยขาราชการจะยอมรบทจะเปนผชวยเหลอสงคมมากกวาการเปนผจดการธรกจทคดและท า เสมอนเงนหลวงเปนเงนของตนเอง

- การคดอยางมกลยทธ แตปฏบตอยางเปนประชาธปไตย นโยบายและโครงการตางๆจะสนองความตองการของสาธารณชนไดอยางมประสทธผลหากมการท างานรวมกน

- การตระหนกวาการมส านกรบผดชอบไมใชเรองงาย ขาราชการไมควรสนใจแคเรองของการท างานตามนโยบาย หรอเรองการตลาด และการอยรอดของตน แตตองสนใจเรองของกฎหมาย รฐธรรมนญ คานยมของชมชน สงคม บรรทดฐานทางการเมอง มาตรฐานวชาชพ และความสนใจสาธารณะดวย

- การบรการมากกวาก ากบ มการสรางคานยมรวม การเปดโอกาสใหประชาชนมสวนรวมในกระบวนการทางนโยบายถอเปนการสรางความสมพนธและคานยมรวมกนดวย

- การค านงวาประชาชนเปนผมคณคาไมใชแคผลผลต หนวยงานราชการตางๆจะประสบความส าเรจในระยะยาวหากด าเนนการดวยการสรางการมสวนรวมของประชาชนและสรางการเปนผน ารวมกนกบประชาชนบนพนฐานของการเคารพประชาชน

เมอพจารณาหลกการบรหารรฐกจแนวใหมทกลาวแลวจะพบวาประชาชนเปนปจจยส าคญ เปนหวใจของการบรหารรฐกจแนวใหมน เพราะประชาชนมฐานะของการเปนพลเมอง และการเปนหนสวนในการด าเนนกจกรรมเปนสงส าคญ เมอเปนพลเมองและหนสวน การปรกษาหารอ การเปดเผยขอมล การมสวนรวม การท างานอยางโปรงใส การท างานทมหลกการ การยดหลกนตธรรมจง

34

เปนสงทหลกเลยงไมได รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2540 จดเปนคมภรส าคญของการบรหารรฐกจแนวใหมทครอบคลมประเดนตางๆ ทงหมด โดยพจารณาไดจากการมเจตนารมณทมงสงเสรมสทธเสรภาพและศกดศรของการเปนมนษย สงเสรมการมสวนรวมของประชาชน การตรวจสอบอ านาจรฐ การสรางความโปรงใสในการปฏบตหนาทและสงเสรมการกระจายอ านาจเปนส าคญ ทงนจงกลาวไดวารฐธรรมนญฉบบนนอกจากมงกอใหเกดการปฏรปทางการเมองแลวยงมงใหเกดการปฏรปทางการบรหารราชการแผนดนโดยยดหลกการบรหารแนวใหมอกดวย อนงหลกการการบรหารแนวใหมทก าลงเปนกระแสอยในขณะนคอ การบรหารจดการทด หรอธรรมาภบาล (Good Governance) ซงองคกรภาครฐและเอกชนใหความสนใจและพยายามทจะน ามาใชเพอใหเกดผลลพธของการท างานทดทสด โดยอยบนพนฐานของการมหลกการดงกลาว ธรรมาภบาล กบ การบรหารแนวใหม

ธรรมาภบาลจดเปนแนวคดส าคญในการบรหารงานและการปกครองในปจจบน เพราะโลกปจจบนไดหนไปใหความสนใจกบเรองของโลกาภวตนและธรรมาภบาลหรอการบรหารจดการทด มากขน แทนการสนใจเรองการพฒนาอตสาหกรรมดงแตกอน เพราะกระแสการพฒนาเศรษฐกจมความส าคญกระทบถงกน การตดตอสอสาร การด าเนนกจกรรมในทหนงมผลกระทบตออกทหนง การพฒนาเรองของการเมองการปกครองไดมงใหประชาชนเปนศนยกลางมากขน หากจะใหประเทศมการเจรญเตบโตอยางยงยน การมงด าเนนธรกจ หรอปฏบตราชการตางๆโดยไมใหความสนใจถงเรองของสงคม ประชาชน และสงแวดลอมจงเปนไปไมไดอกตอไป การมการบรหารจดการทดจงเขามาเปนเรองททกภาคสวนใหความส าคญและเรมมการน าไปปฏบตกนมากขน ดงกลาวแลวธรรมาภบาลหรอการบรหารจดการทด เปนประเดนทอยในความสนใจของประชาชน โดยเฉพาะขาราชการ และพนกงานบรษทเอกชนเพราะธรรมาภบาลเปนการบรหารงานใหมประสทธภาพและประสทธผล ตงมนอยบนหลกการบรหารงานทเทยงธรรม สจรต โปรงใส ตรวจสอบได มจตส านกในการท างาน มความรบผดชอบในสงทไดกระท า พรอมตอบค าถามหรอตอบสนองตอผมสวนไดสวนเสยและพรอมรบผด มศลธรรม จรยธรรมในการท างาน การค านงถงการมสวนรวมในการรบร ตดสนใจ ดาเนนการและประเมนผล ตลอดจนรวมรบผลจากการตดสนใจรวมนน มการสงเสรมสถานภาพหญงชาย และการใหความส าคญกบกลมตางๆ รวมทงคนดอยโอกาส ตลอดจนการ สรางความเทาเทยมกนทางสงคมในการรบโอกาสตางๆทประชาชนพงจะไดรบจากรฐอกดวย

ธรรมาภบาลเปนทงหลกการ กระบวนการและเปนเปาหมายไปในตว การมธรรมาภบาลอาจน ามาสการมประชาธปไตยทสมบรณไดในทสดและการมประชาธปไตยกน ามาสการมผลทางสงคมคอการมการพฒนาประเทศไปในทางทสรางความสงบสขอยางตอเนองและสถาพร ตลอดจนน ามาสการแกปญหาความขดแยงตางๆทจะเกดขนไดโดยสนตวธ

35

ธรรมาภบาลมาจากไหน ธรรมาภบาลไมใชเรองใหมแตมสอนอยในหลกศาสนาตางๆอยแลว แตมไดเรยกอยางทเรยก

กนในปจจบนน ในพทธศาสนามการสอนเรองธรรมาภบาลหรอการบรหารจดการทดกนมาตงแตพทธกาลแลว โดยหากเราพจารณาคาสอนของพระพทธเจา จะเหนวาเปนหลกธรรมทสอดคลองกบเรองของการบรหารรฐกจแนวใหมและมการน ามาใชในการบรหารงานอยางตอเนอง แมกระทงในศาสนาอนๆกคดวามไดแตกตางกนมากนก มคาสอนมากมายทระบชดเจนถงหลกการธรรมาภบาลหรอการบรหารจดการทด อาทการเปนคนสมบรณแบบ หรอ ideal person นนจะน าหมชนและสงคมไปสสนตสขและสวสด โดยประกอบไปดวยคณสมบต 7 ประการ (พระธรรมปฎก (ป.อ. ปยตโต) , 2541) ตามหลกสปปรสธรรม ซงเปนธรรมของคนด การรหลกและรจกเหต เปนการรกฎเกณฑของสงทงหลาย รหนาทของตนเอง อนจะท าใหปฏบตงานตรงตามหนาท มความส านกรบผดชอบ ความมงหมายและรจกผล เขาใจวตถประสงคของงานทท า ท าใหท างานแลวเกดผลสมฤทธ กอใหเกดประสทธผล รตน รจกตนเอง วาโดยฐานะ เพศ ก าลง ความร ความสามารถ เปนอยางไร และท าการตางๆใหสอดคลอง รประมาณ รจกพอด รกาล รกาลเวลาทเหมาะสม ระยะเวลาทพงใชในการประกอบกจ หนาทการงาน รวาเวลาไหนควรท าอะไร อยางไร วางแผนการใชเวลา เปนการท างานอยางมประสทธภาพและประสทธผลนนเอง รชมชน รจกถน ทชมนม ชมชน การอนควรประพฤตในทชมชน รระเบยบวนย ประเพณ วฒนธรรม ท าใหประพฤตตวถกหลกนตธรรม คณธรรม จรยธรรม ของทองถนนน รบคคล รจกและเขาใจความแตกตางแหงบคคล เปนการท างานรวมกบผอนไดอยางสนตสขและเกดสมฤทธผลของงานไดในทสด นอกจากนยงมหลกธรรมอนๆทเกยวของอกมากมาย จงอาจกลาวไดวา ธรรมาภบาลส าหรบคนไทยแลวมใชเรองใหมแตอยางไร เพยงแตมไดนามาปฏบตใหเกดผลเปนรปธรรม

ในชวงป 2539 - 2540 แนวคดเรองการบรหารจดการทดไดเผยแพรสสงคมไทย โดยองคกรพฒนาในประเทศและตางประเทศ รวมทงนกวชาการทตระหนกถงความส าคญของการบรหารจดการทดในการสนบสนนการพฒนาอยางยงยน โดยไดหยบยกปญหาทเปนผลกระทบจากการมระบบบรหารจดการทไมดและแนวทางสรางระบบทดขนมาเปนประเดนในการสรางความเขาใจและระดมความเหนจากประชาชนในภาคสวนตางๆของสงคมเปนผลใหภาคประชาชน ภาคประชาสงคมเกดการตนตวในเรองดงกลาวอยางกวางขวาง องคกรตางประเทศทใหเงนกและเงนชวยเหลอเชนธนาคารโลก และกองทนการเงนระหวางประเทศ ไดนาหลกธรรมาภบาลมาใช เพอใหประเทศก าลงพฒนาเปนแนวปฏบต เพอการน าเงนไปใชอยางโปรงใส มประสทธภาพและประสทธผล โดยมหลกการของการมธรรมาภบาลหลายหลกการแตกตางกนออกไป แตกมกมหลกการพนฐานคลายกน หลกการพนฐานทส าคญคอ หลกการมสวนรวม หลกความโปรงใส ส านกรบผดชอบ และประสทธภาพประสทธผล

36

ค าวา ธรรมาภบาล เกดจากคาวา “ธรรม” บวกกบ “อภบาล” (การรกษายงธรรม) มาจากค าภาษาองกฤษวา good governance โดยค าวา governance (การอภบาล) คอ วธการใชอ านาจเพอการบรหารทรพยากรขององคกร good governance (ธรรม + อภบาล = ธรรมาภบาล) จงเปนวธการทดในการอ านาจ เพอบรหารจดการทรพยากรขององคกร (โดย ศาสตราจารยบวรศกด อวรรณโณ ไดทาการใหค าจ ากดความสนๆนไวในการบรรยายนกศกษาทสถาบนพระปกเกลา) อยางไรกด คาวา good governance นคณะกรรมการบญญตศพทรฐศาสตรของราชบณฑตยสถาน ไดบญญตวา “ วธการปกครองทด” แตนกวชาการบางทานใชค าวา “ธรรมรฐแหงชาต ” (Boomni, 2002) ซงไมตรงกบความหมายในภาษาองกฤษ เพราะ “ธรรมรฐ “ แปลวา “รฐทมธรรม” แตมการใหความหมายโดยทางกรรมการขาราชการพลเรอนวา “สประศาสนการ”ซงตอมาศาสตราจารยบวรศกด อวรรณโณ ไดน าเสนอคาวา “ธรรมาภบาล” (จ านง ทองประเสรฐ, 2545 ) และทางสานกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาตไดใชคาวา “การบรการกจการและสงคมทด” ขณะททางคณะกรรมการพฒนาระบบงานใชค าวา “การบรหารกจการบานเมองทด” ดงปรากฏในพระราชกฤษฎกาวาดวยหลกเกณฑและวธการบรหารกจการบานเมองทด พ.ศ. 2546 (ส านกงานคณะกรรมการพฒนาระบบราชการและมลนธสถาบนวจยกฎหมาย, 2546) อยางไรกตามในทนจะขอใชค าวา “ธรรมาภบาล”เพราะมการน ามาใชกนอยางแพรหลาย กระชบและเขาใจกนอยมากแลว

ในสวนของประเทศไทยส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาตไดตระหนกถงความส าคญของการสรางระบบบรหารจดการทดใหเกดขนในสงคมไทย โดยในชวงแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 8 ไดก าหนดแนวทางเพอสรางการบรหารจดการทดในยทธศาสตรการพฒนาประชารฐ โดยใหความส าคญกบการพฒนาประสทธภาพของภาคราชการ การสรางความเขมแขงแกภาคประชาชน เพอใหเขามามสวนรวมในกระบวนการพฒนาไดอยางเตมศกยภาพ ตลอดจนการเสรมสรางความเขาใจอนดระหวางภาครฐกบประชาชน เพอใหเกดการประสานรวมมอกนในการพฒนาประเทศ

แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 9 ยงคงใหความส าคญอยางตอเนองกบการสรางระบบบรหารจดการทด โดยไดขยายกรอบการด าเนนงานใหครอบคลมทกภาคสวนของสงคม ไดแก การสรางระบบบรหารจดการทดในภาคธรกจเอกชน การสงเสรมสนบสนนการด าเนนงานของกลไกตรวจสอบทงทจดตงขนตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2540 และกลไกตรวจสอบสาธารณะในภาคประชาชน รวมทง การปลกจตสานกของประชาชนในเรองคณธรรม จรยธรรม ความพอด เพอเปนรากฐานส าคญของการสรางระบบบรหารจดการทดในสงคมไทย

ผลการด าเนนงานในชวงทผานมาของหนวยงานราชการจดวามความสอดคลองกบทศทางของแผนพฒนาฯ ในหลายสวน โดยเฉพาะเรองการปฏรประบบราชการทไดมการจดทาแผนปฏรประบบบรหารภาครฐ รวมทงระบบงบประมาณ และระบบกฎหมาย ใหมประสทธภาพ โปรงใส

37

ตรวจสอบได และเปนเครองมอสนบสนนการพฒนาประเทศอยางแทจรง และมการเสรมสรางความเขมแขงใหแกชมชนและทองถนตามแนวทางการกระจายอ านาจ แตยงไมสามารถบอกไดอยางชดเจนถงประเดนส าคญในเรองของการบรหารจดการทด แตไดมระเบยบส านกนายกรฐมนตรวาดวยการสรางระบบบรหารกจการบานเมองทด ทไดระบแนวทางในการบรหารจดการบานเมองทดไว 6 ประการ คอ หลกนตธรรม หลกคณธรรม หลกความโปรงใส หลกความมสวนรวม หลกความรบผดชอบ หลกความคมคา ซงสอดคลองกบแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตฉบบท 8 และ 9 และใชเปนหลกการในการด าเนนการใหมผลในทางการสรางการบรหารกจการบานเมองทด

ธรรมาภบาลคออะไร แนวคดของ “การปกครอง” “การบรหารจดการ” หรอ governance ไมใชเรองใหม แตเปน

สงทมมาพรอมกบการมอารยธรรมของมนษย ดงนนเราอาจใหความหมายของ “การปกครอง” หรอ “การบรหารจดการ” วา เปนกระบวนการของการตดสนใจและกระบวนการทมการน าผลของการตดสนใจไปปฏบต ค าวาการปกครองหรอการบรหารจดการอาจถกใชไปในหลายสถานะ เชน ในเรองของการปกครองหรอการบรหารงานเอกชน การปกครองหรอการบรหารงานในระดบนานาชาต ระดบชาต หรอระดบทองถน

อยางไรกด มคนจ านวนมากทไมเขาใจเรองของธรรมาภบาลแมกระทงค าจ าก าความของธรรมาภบาล ซงไมใชเรองแปลกแตอยางใด คาวา governance เปนเรองของ การอภบาล เปนวธการใชอ านาจ ขณะท good governance เปนการรวมคาของ ธรรม และ อภบาล เปน ธรรมาภบาล เปนวธการทดในการอ านาจ เพอบรหารจดการทรพยากรขององคกร โดยหลกธรรมาภบาลสามารถนาไปประยกตใชไดในภาคตางๆ อาท ภาครฐ ธรกจ ประชาสงคม ปจเจกชน และองคกรระหวางประเทศ โดยมเปาหมายของการใชหลกธรรมาภบาลคอเพอการมความเปนธรรม ความสจรต ความมประสทธภาพ และประสทธผล ซงวธการทจะสรางใหเกดมธรรมาภบาลขนมาไดกคอ การมความโปรงใส มความรบผดชอบ ถกตรวจสอบได และการมสวนรวมเปนส าคญ แตอาจประกอบไปดวยหลกการอนๆอกไดดวยแลวแตผน าไปใช โดยสภาพแวดลอมของธรรมาภบาลอาจประกอบไปดวยกฎหมาย ระเบยบตางๆ ประมวลจรยธรรม ประมวลการปฏบตทเปนเลศและวฒนธรรม (บวรศกด อวรรณโณ, 2545) ซงลวนเออหรอไมเออตอการบรหารจดการทด

ธรรมาภบาลจงเปนเรองของหลกการบรหารแนวใหม ทมงเนนหลกการ โดยมใชหลกการทเปนรปแบบทฤษฎการบรหารงาน แตเปนหลกการการท างาน ซงหากมการน ามาใชเพอการบรหารงานแลว จะเกดความเชอมนวาจะน ามาซงผลลพธทดทสดคอ ความเปนธรรม, ความสจรต, ความมประสทธภาพ ประสทธผล (ถวลวด บรกลและคณะ, 2545)

ธรรมาภบาล ประกอบไปดวยหลกการส าคญหลายประการ แลวแตวตถประสงคขององคกรทน ามาใช หลกการทมผน าไปใชเสมอคอ การมสวนรวมของประชาชน การมงฉนทามต การมส านก

38

รบผดชอบ ความโปรงใส การตอบสนอง ประสทธผลและประสทธภาพ ความเทาเทยมกนและการค านงถงคนทกกลมหรอพหภาคและการปฏบตตามหลกนตธรรม แตระเบยบส านกนายกรฐมนตรวาดวยการบรหารกจการบานเมองและสงคมทดนนไดระบไว 6 หลกการดงกลาวมาแลวและกลายเปนหลกการส าคญทมการน ามาใชในประเทศไทยอยางกวางขวางอยในปจจบนน แตกมค าถามวาหลกการตางๆนหมายถงอะไร แลวจะทราบไดอยางไรวามธรรมาภบาลแลวหรอยง มมากหรอนอย ตองปรบปรงอะไรอกบาง ค าตอบทอาจเปนไปไดกคอการจดท าตวชวดเพอผใชจะไดเขาใจและน าไปใชตรวจสอบตนเองและผอนหรอหนวยงานอนได

หลกการตางๆ ทอธบายการมธรรมาภบาลและการนาไปประยกตใช ธรรมาภบาลอาจประกอบไปดวยหลกการตางๆมากมายแลวแตผทจะน า เรองของธรรมาภ

บาลไปใช และจะใหความส าคญกบเรองใดมากกวากน และในบรบทของประเทศ บรบทของหนวยงาน หลกการใดจงจะเหมาะสมทสด ส าหรบประเทศไทยแลว เนองจากไดมระเบยบส านกนายกรฐมนตรวาดวยการบรหารกจการบานเมองและสงคมทด และพระราชกฤษฎกาวาดวยหลกเกณฑและวธการบรหารกจการบานเมองทด พ.ศ. 2546 ทใหความส าคญกบหลกการส าคญ 6 หลกการดงกลาวแลวในทนจงขอนาเสนอรายละเอยดของการพฒนาดชนวดธรรมาภบาลบนพนฐานของหลกการทง 6 หลกการของสถาบนพระปกเกลา (ถวลวด บรกลและคณะ, 2545) ดงตอไปน

ภาด 2.1 หลกการส าคญของธรรมาภบาล

1. ดานหลกนตธรรม (Rule of Laws) หลกการส าคญอนเปนสาระส าคญของ “หลกนตธรรม” ประกอบดวย 7 หลกการคอ

หลกการแบงแยกอ านาจ หลกการคมครองสทธและเสรภาพ หลกความชอบดวยกฎหมายของ ฝายตลาการและฝายปกครอง ความชอบดวยกฎหมายในทางเนอหา หลกความเปนอสระของผพพากษา

39

หลก “ไมมความผด และไมมโทษโดยไมมกฎหมาย” และ หลกความเปนกฎหมายสงสด ของรฐธรรมนญ 1. หลกการแบงแยกอ านาจเปนพนฐานทส าคญของหลกนตธรรม เพราะ หลกการ แบงแยกอ านาจเปนหลกทแสดงใหเหนถงการอยรวมกนของการแบงแยกอ านาจการตรวจสอบ อ านาจ และการถวงดลอ านาจ 2. หลกการคมครองสทธและเสรภาพ หลกนตธรรมมความเกยวพนกนกบสทธใน เสรภาพของบคคล และสทธในความเสมอภาค สทธทงสองประการดงกลาวขางตนถอวาเปน พนฐานของ “ศกดศรความเปนมนษย” อนเปนหลกการส าคญตามเจตนารมณของรฐธรรมนญ 3. หลกความชอบดวยกฎหมายของฝายตลาการและฝายปกครอง การใชกฎหมายของฝายตลาการ หรอฝายปกครองทเปนการจ ากดสทธของประชาชนมผลมาจากกฎหมายทไดรบความเหนชอบ จากตวแทนของประชาชน โดย ฝายตลาการจะตองไมพจารณาพพากษาเรองใดเรองหนง ใหแตกตางไปจากบทบญญตของกฎหมาย ฝายตลาการมความผกพนทจะตองใชกฎหมายอยางเทาเทยมกน ฝายตลาการมความผกพนทจะตองใชดลพนจ โดยปราศจากขอบกพรอง 4. หลกความชอบดวยกฎหมายในทางเนอหา เปนหลกทเรยกรองใหฝายนตบญญตหรอฝายปกครองทออกกฎหมายลาดบรอง ก าหนดหลกเกณฑในทางกฎหมายใหเปนตามหลกความแนนอนของกฎหมาย หลกหามมใหกฎหมายมผลยอนหลง และหลกความพอสมควรแกเหต 5. หลกความอสระของผพพากษา ผพพากษาสามารถท าภาระหนาทในทางตลาการไดโดยปราศจากการแทรกแซงใดๆ โดยผพพากษามความผกพนเฉพาะตอกฎหมายและ ท าการพจารณาพพากษาภายใตมโนธรรมของตนเทานน โดยวางอยบนพนฐานของความอสระจาก 3 ประการ กลาวคอ ความอสระจากคความ ความอสระจากรฐ และความอสระจากสงคม

6. หลก “ไมมความผด และไมมโทษโดยไมมกฎหมาย” เมอไมมขอบญญตทางกฎหมายใหเปนความผด แลวจะเอาผดกบบคคลนนๆมได 7. หลกความเปนกฎหมายสงสดของรฐธรรมนญ หมายความวา รฐธรรมนญไดรบการยอมรบใหเปนกฎหมายทอยในล าดบทสงสดในระบบกฎหมายของรฐนน และหากกฎหมายทอยในล าดบทต ากวาขดหรอแยงกบรฐธรรมนญกฎหมายดงกลาวยอมไมมผลบงคบ

2. หลกดานหลกคณธรรม (Ethics) ประกอบดวยหลกการส าคญ 3 หลกการคอหนวยงานปลอดการทจรต หนวยงานปลอด

จากการท าผดวนย และหนวยงานปลอดจากการท าผดมาตรฐานวชาชพนยมและจรรยาบรรณ องคประกอบของคณธรรมหรอพฤตกรรมทพงประสงคทปลอดจากคอรปชน หรอม

คอรปชนนอยลง คอรปชน การฉอราษฎรบงหลวง หรอ corruption โดยรวมหมายถง การท าใหเสยหาย การท าลาย หรอการละเมดจรยธรรม ธรรมปฏบตและกฎหมาย ส าหรบพษภยของคอรปชน

40

ไดสรางความเสยหายและความเดอดรอน และเปนพฤตกรรมทสงผลในทางลบตอคณธรรมของการบรหารจดการอยางรายแรง เมอพจารณาเรองของคณธรรมจงควรพจารณาเรองตอไปน

1. องคประกอบคณธรรมหรอพฤตกรรมทพงประสงคทปลอดจากการไมปฏบตตาม กฎหมายอยางโจงแจงหรอไมปฏบตตามกฎหมายนอยลง

2. องคประกอบคณธรรมหรอพฤตกรรมทพงประสงคทปลอดจากการปฏบตทนอยกวาหรอไมดเทาทกฎหมายก าหนดหรอปฏบตเชนนนอยลง

3. องคประกอบคณธรรมหรอพฤตกรรมทพงประสงคทปลอดจากการปฏบตทมากกวาทกฎหมายก าหนด หรอปฏบตเชนนนอยลง

4. องคประกอบคณธรรมหรอพฤตกรรมทพงประสงคทปลอดจากการปฏบตตามเจตนารมณของกฎหมาย แตใชวธการทผดกฎหมายหรอปฏบตเชนนนอยลง

ส าหรบการทหนวยงานปลอดจากการท าผดมาตรฐานวชาชพนยมและจรรยาบรรณนนเปน การกระท าผดวชาชพนยมไดแก พฤตกรรมทสวนทางหรอขดแยงกบองคประกอบของวชาชพนยมโดย เฉพาะอยางยงในประเดนของการมจรรยาบรรณวชาชพ และการประพฤตตามจรรยาบรรณวชาชพ

3. ดานความโปรงใส (Transparency) ประกอบไปดวยหลกการยอย 4 หลกการคอ หนวยงานมความโปรงใสดานโครงสราง

หนวยงานมความโปรงใสดานการใหคณ หนวยงานมความโปรงใสดานการใหโทษ หนวยงานมความโปรงใสดานการเปดเผยขอมล

1.ความโปรงใสดานโครงสราง ประกอบดวยพฤตการณตอไปน 1) มการตรวจสอบภายในทเขมแขง เชน มคณะกรรมการตรวจสอบ คณะกรรมการ

สอบสวน เปนตน 2) โปรงใส เหนระบบงานทงหมดไดอยางชดเจน

3) ประชาชนเขามามสวนรวม รบรการท างาน 4) มเจาหนาทมาดวยระบบคณธรรมมความสามารถสงมาอยใหมมากขน 5) มการตงกรรมการหรอหนวยงานตรวจสอบขนมาใหม 6) มฝายบญชทเขมแขง 2. ความโปรงใสดานใหคณ ประกอบดวยพฤตการณตอไปน 1) มคาตอบแทนพเศษในการปฏบตงานเปนผลส าเรจ 2) มคาตอบแทนเพมส าหรบการปฏบตงานทมประสทธภาพ 3) มคาตอบแทนพเศษใหกบเจาหนาททซอสตย 4) มมาตรฐานเงนเดอนสงพอเพยงกบคาใชจาย

41

3. ความโปรงใสดานการใหโทษ ประกอบดวยพฤตการณตอไปน 1) มระบบการตรวจสอบทมประสทธภาพ 2) มวธการพจารณาลงโทษผท าผดอยางยตธรรม 3) มการลงโทษจรงจง หนกเบาตามเหตแหงการกระท าผด 4) มระบบการฟองรองผกระท าผดทมประสทธภาพ 5) หวหนางานลงโทษผทจรตอยางจรงจง 6) มการปรามผสอทจรตใหเลกความพยายามทจรต 7) มกระบวนการยตธรรมทรวดเรว

4. ความโปรงใสดานการเปดเผย ประกอบดวยพฤตการณตอไปน 1) ประชาชนไดเขามารบร การท างานของคณะกรรมการตรวจสอบ 2) ประชาชนและสอมวลชนมสวนรวมในการจดซอจดหา การใหสมปทานการออกกฎระเบยบ และขอบงคบตางๆ 3) ประชาชน สอมวลชน และองคกรพฒนาเอกชน ไดมโอกาสควบคมฝายบรหารโดยวธการตางๆ มากขน

4) มการใชกลมวชาชพภายนอก เขามารวมตรวจสอบ 4. หลกการมสวนรวม (Participation) การมสวนรวมของประชาชนเปนกระบวนการซงประชาชน หรอผมสวนไดสวนเสยไดม

โอกาสแสดงทศนะ และเขารวมในกจกรรมตางๆ ทมผลตอชวตความเปนอยของประชาชน รวมทงมการนาความคดเหนดงกลาวไปประกอบการพจารณาก าหนดนโยบาย และการตดสนใจของรฐ การมสวนรวมของประชาชนเปนกระบวนการสอสารในระบบเปด กลาวคอ เปนการสอสารสองทาง ทงอยางเปนทางการและไมเปนทางการ ซงประกอบไปดวยการแบงสรรขอมลรวมกนระหวางผมสวนไดสวนเสย และเปนการเสรมสรางความสามคคในสงคม

ระดบการใหขอมล เปนระดบต าสดและเปนวธการทงายทสดของการตดตอสอสารระหวางผวางแผนโครงการกบประชาชน เพอใหขอมลแกประชาชนเกยวกบการตดสนใจของผวางแผนโครงการ และยงเปดโอกาสใหแสดงความคดเหนหรอเขามาเกยวของใดๆ เชน การแถลงขาว การแจกขาว การแสดงนทรรศการ และการท าหนงสอพมพใหขอมลเกยวกบกจกรรมตางๆ

หลกการมสวนรวมประกอบไปดวยหลกการส าคญ 4 หลกการคอ 1. ระดบการใหขอมล เปนระดบต าสดและเปนวธการทงายทสดของการตดตอสอสาร

ระหวางผวางแผนโครงการกบประชาชน เพอใหขอมลแกประชาชนเกยวกบการตดสนใจของผวางแผนโครงการ และยงเปดโอกาสใหแสดงความคดเหนหรอเขามาเกยวของใดๆ เชน การแถลงขาว การแจกขาว การแสดงนทรรศการ และการท าหนงสอพมพใหขอมลเกยวกบกจกรรมตางๆ

42

2. ระดบการเปดรบความคดเหนจากประชาชน เปนระดบขนทสงกวาระดบแรก กลาวคอ ผวางแผนโครงการเชญชวนใหประชาชนแสดงความคดเหนเพอใหไดขอมลมากขน และประเดนในการประเมนขอดขอเสยชดเจนยงขน เชน การส ารวจความคดเหนของประชาชนเกยวกบการรเรมโครงการตางๆ และการบรรยายใหประชาชนฟงเกยวกบโครงการตางๆ แลวขอความคดเหนจากผฟง รวมไปถงการรวมปรกษาหารอ เปนตน

3. ระดบการวางแผนรวมกน และการตดสนใจ เปนระดบขนทสงกวาการปรกษาหารอ กลาวคอ เปนเรองการมสวนรวมทมขอบเขตกวางมากขน มความรบผดชอบรวมกนในการตดสนใจ และวางแผนเตรยมโครงการ และเตรยมรบผลทจะเกดขนจากการดาเนนโครงการ ระดบนมกใชในกรณทเปนเรองซบซอนและมขอโตแยงมาก เชน การใชกลมทปรกษาซงเปนผทรงคณวฒในสาขาตางๆ ทเกยวของ การใชอนญาโตตลาการเพอปญหาขอขดแยง และการเจรจาเพอหาทางประนประนอมกน เปนตน

4. ระดบการพฒนาศกยภาพในการมสวนรวม สรางความเขาใจใหกบสาธารณชน เปนระดบขนทสงสดขอการมสวนรวม คอเปนระดบทผรบผดชอบโครงการไดตระหนกถงความส าคญและประโยชนทจะไดรบจากการมสวนรวมของประชาชนและไดมการพฒนาสมรรถนะหรอขดความสามารถในการมสวนรวมของประชาชนใหมากขนจนอยในระดบทสามารถมสวนรวมไดอยางเตมท และเกดประโยชนสงสด

5. หลกส านกรบผดชอบ (Accountability) มความหมายกวางกวาความสามารถในการตอบค าถามหรออธบายเกยวกบพฤตกรรมได

เทานน ยงรวมถงความรบผดชอบในผลงาน หรอปฏบตหนาทใหบรรลผลตามเปาหมายทก าหนดไว รวมทงการตอบสนองตอความคาดหวงของสาธารณะ เปนเรองของความพรอมทจะรบผดชอบ ความพรอมทจะถกตรวจสอบได โดยในแงมมของการปฏบตถอวา ส านกรบผดชอบเปนคณสมบตหรอทกษะทบคคลพงแสดงออกเพอเปนเครองชวาไดยอมรบในภารกจทไดรบมอบหมายและน า ไปปฏบตดวยความรบผดชอบ ประกอบดวยหลกการยอยดงน

1. การมเปาหมายทชดเจน การมเปาหมายชดเจนเปนสงส าคญสงแรกของระบบสานกรบผดชอบกลาวคอ

องคการจะตองทาการก าหนดเปาหมาย วตถประสงคของการปฏบตการสรางวฒนธรรมใหมใหชดเจนวาตองการบรรลอะไรและเมอไรทตองการเหนผลลพธนน

2. ทกคนเปนเจาของรวมกน จากเปาหมายทไดก าหนดเอาไว ตองประกาศใหทกคนไดรบรและเกดความ

เขาใจ ถงสงทตองการบรรล และเงอนไขเวลาทตองการใหเหนผลงาน เปดโอกาสใหทกคนไดเปน

43

เจาของ โครงการสรางวฒนธรรมนรวมกน เพอใหเกดการประสานก าลงคนรวมใจกนท างาน เพอผลตภาพโดยรวมขององคการ

3. การปฏบตการอยางมประสทธภาพ ความส าเรจของการสรางวฒนธรรมส านกรบผดชอบ อยทความสามารถของ

หนวยงานในการสอสารสรางความเขาใจใหเกดขนในองคการ ผบรหารใหความสนบสนน แนะน า ท าการตดสนใจอยางมประสทธภาพและมการประสานงานรวมมอกนท างานระหวางหนวยงานตางๆในองคการ

4. การจดการพฤตกรรมทไมเออการท างานอยางไมหยดยง ปจจบนการเปลยนแปลงนบวาเปนเรองปกต และทกครงทมการเปลยนแปลง

มกจะมการ ตอตานการเปลยนแปลงเสมอ หนวยงานตองมมาตรการในการจดการกบพฤตกรรมการ ตอตานการเปลยนแปลงดงกลาวเพอใหทกคนเกดการยอมรบแนวความคดและเทคโนโลยใหมๆ

5. การมแผนการส ารอง สวนประกอบส าคญขององคการทมลกษณะวฒนธรรมส านกรบผดชอบ ตองม

การวางแผนฟนฟ ทสามารถสอสารใหทกคนในองคการไดทราบและเขาใจถงแผน และนโยบายของ องคการ และทส าคญคอ ตองมการกระจายขอมลขาวสารทถกตองสมบรณ อยางเปดเผย

6. การตดตามและประเมนผลการท างาน องคการจ าเปนตองมการตดตามและประเมนผลการท างานเปนระยะๆ อยาง

สม าเสมอ เพอตรวจสอบดวาผลงานนนเปนไปตามมาตรฐานคณภาพงานทก าหนดไวหรอไม ผลงานทพบวายงไมเปนไปตามมาตรฐานทก าหนดตองมการด าเนนการแกไขในทนท ขณะทผลงานทไดมาตรฐานตองไดรบการยอมรบยกยองในองคการ

6. หลกความคมคา (Value for Money) หลกการนค านงถงประโยชนสงสดแกสวนรวมในการบรหารการจดการและการใชทรพยากรทมอยอยางจ ากด สงเหลานเปนผลในการปฏบตอนเกดจากการใชหลกธรรมาภบาลนนเอง ประกอบดวย

1. การประหยด หมายถง 1.1 การท างานและผลตอบแทนบคลากรเปนไปอยางเหมาะสม

1.2 การไมมความขดแยงเรองผลประโยชน 1.3 การมผลผลตหรอบรการไดมาตรฐาน 1.4 การมการตรวจสอบภายในและการจดท ารายงานการเงน 1.5 การมการใชเงนอยางมประสทธภาพ

44

2. การใชทรพยากรใหเกดประโยชนสงสด หมายถง 2.1 มการใชทรพยากรอยางมประสทธภาพ 2.2 มการพฒนาทรพยากรบคคล 2.3 มการใชผลตอบแทนตามผลงาน 3. ความสามารถในการแขงขน หมายถง 3.1 การมนโยบาย แผน วสยทศน พนธกจ และเปาหมาย 3.2 การมการเนนผลงานดานบรการ 3.3 การมการประเมนผลการท างาน 3.4 ผบรหารระดบสงมสภาวะผน า

เมอมหลกการทเปนแนวทางในการสรางธรรมาภบาลแลว หนวยงานทตองการใชหลกการบรหาร แนวใหมทมงสรางธรรมาภบาลสามารถประยกตใช ไดและวดระดบการมธรรมาภบาลของ หนวยงานตนได โดยการเกบรวบรวมขอมลทงจากผใหบรการและผรบบรการ ตลอดจนรวบรวม ขอมลทมอยแลวในหนวยงาน ภาพขางลางนเปนตวอยางของการน าหลกการขางตนไปสรางตวชวด และน าไปทดสอบจรงในหนวยงาน และสามารถแสดงผลใหเขาใจไดงาย ท าใหผบรหารสามารถ น าไปปรบปรงแกไขการทา งานของหนวยงานใหมธรรมาภบาลมากขนได ท าอยางไรจงธรรมาภบาลจงจะยงยน

เพอใหองคกรของรฐ เอกชน และทก ๆ สวนน าหลกธรรมาภบาลมาใชใหกวางขวางและยงยนจ าเปนตองมปจจยส าคญหลาย ๆ ปจจย ทนอกเหนอจากความตระหนกของบคลากรในหนวยงานและผบรหารแลว คอ ความตอเนองหรอความยงยนของการเปนประชาธปไตยและความมนคงของประเทศ (sustainability of democracy and national security) เพราะประชาธปไตยคอนขางเปนพลวต เพราะมการเปลยนแปลงไปตามกาลเวลา และตามการเปลยนแปลงของสงคม และยงมการอภปรายกนถงความหมายทแทจรงอยอยางกวางขวาง แตมตทส าคญของประชาธปไตยกคอการแขงขน การมสวนรวม และเสรภาพในทางการเมอง การเปนประชาธปไตย และความยงยนของประชาธปไตยจงเปนสงทจะชวงทาใหการบรหารจดการทด หรอธรรมาภบาลคงอยได เนองจากตราบใดทไมเปนเผดจการ ประชาชนยอมมโอกาสแสดงความคดเหน มสวนรวมในการก าหนดนโยบาย มการตรวจสอบการดาเนนการของรฐ ท าใหเกดความโปรงใส

ผบรหารและเจาหนาทของรฐและเอกชนตลอดหนวยงานตาง ๆ มส านกรบผดชอบ ประชาธปไตยจงมขอด คอเปนวธสงเสรมการมสวนรวมของบคคลกลมตางๆ เพอหาแนวทางแกไขความขดแยงแทนการใชความรนแรง กระบวนการเปนประชาธปไตยนามาสการสงเสรมสนตวธในชาต และระหวางชาตได (Boutros-Ghali,2000 : 106) ประชาธปไตยเปดโอกาสใหเกดการมสวนรวมอยางมประสทธผล มการลงคะแนนเสยงโดยเทาเทยมกน มการสรางความเขาใจรวมกน มการควบคมทาง

45

นโยบาย ประชาธปไตยนามาสการหลกเลยงทรราช การมสทธเสรภาพ มการแสดงความคดของตนเอง มความอสระทางความคด มการพฒนาทรพยากรมนษย ปกปองความสนใจสวนบคคล มความเทาเทยมกนทางการเมองและประชาธปไตยแนวใหมนามาสการแสวงหาเสรภาพและความเจรญ (Robert Dahl, 2000) และทส าคญกระบวนการประชาธปไตยน ามาสการพฒนาทรพยากรมนษยเปนการสรางการเจรญเตบโตในดานการสรางความรบผดชอบและสรางปญญา ขณะเดยวกนกนามาซงแนวทางทส าคญทสดสาหรบประชาชนในการปกปองและน าเสนอความสนใจของพวกเขา (Diamond, 1998)

การใชกระบวนการประชาธปไตยเพอผลกดนใหเกดการเปลยนแปลงทางกฎหมาย การบรหารและทางสงคม ตลอดจนการมความเปนธรรมมากขนจดเปนเรองยาก แตกเปนทเขาใจกนวา การเมองแบบประชาธปไตยท าใหเกดนตธรรม เปนสงเสรมเสรภาพทางการเมองและเสรภาพของประชาชน เกดการเลอกตงไดผจะท าหนาทในกระบวนการนตบญญตไดอยางเสรและเปนธรรม

ประชาธปไตยเปนปจจยส าคญทสดประการหนงของการมธรรมาภบาล อนทจรงแลวธรรมาภบาลและประชาธปไตยเปนสงทเกอหนนกนอย ประเทศใดทมไดเปนประชาธปไตย การมธรรมาภบาลคงเกดขนไดยากยง เพราะไมมปจจยส าคญของการเปนธรรมาภบาล หรอไมสามารถทจะเกดขนหรอทาใหเกดขนได อาทเชน หลกของนตธรรม นตรฐ ผมอ านาจจะใชกฎหมายเพอประโยชนของตนเองและพวกพองมากกวาเพอประชาชนโดยรวม ทงนเพอใหคงความมอ านาจของตนและพวกตอไป กฎหมาย กฎระเบยบตางๆจงเปนไปเพอกาจดฝายตรงขามเสยมากกวา

หลกการมสวนรวมของประชาชน จะเกดขนยากมากเพราะตราบใดทประชาชนสามารถแสดงความคดเหนตอการท างานของภาครฐได ตราบนนผมอ านาจสามารถท างานไดยากยง เพราะตองคอยตอบค าถาม ตองใหขอมล ใหประชาชนผมสวนไดสวนเสย ตลอดจนกลมตางๆมารวมรบร ตดสนใจ และทส าคญหากใชหลกการนมากๆ การมสวนรวมในการเลอกตง หรอถอดถอน อาจน ามาสการหลดจากอ านาจได

อนงธรรมาภบาลจะยงยนตองมประชาธปไตยทยงยนและความยงยนของประชาธปไตยจะเกดไดตองมประชาชนมจตสานกและพฤตกรรมในการเปนประชาธปไตย มความเชอมนสถาบนประชาธปไตย มประสทธภาพทางการเมองของประเทศ มทนทางสงคมสง มการมสวนรวมทางการเมองสง มวฒนธรรมทางการเมองแบบมสวนรวม ผน าเปนผแทนประชาชนอยางแทจรง มาจากการเลอกตงของประชาชน

2.1.4 การบรหารกจการบานเมองและสงคมทด การบรหารกจการบานเมองและสงคมทด (Good Governance) มการใชค าศพททใชกนอยหลายค า ไดแก ธรรมาภบาล การปกครองทด ธรรมรฐ ในทนใชค าวา “การบรหารกจการบานเมองและสงคมทด” ตามระเบยบส านกนายกรฐมนตรวาดวยการสรางระบบบรหารกจการ

46

บานเมองและสงคมทด พ.ศ. 2542 อยางไรกด Good Governance โดยศพทหมายถง กตกา หรอกฏเกณฑการบรหารการปกครองทด เหมาะสม และเปนธรรม ทใชในการธ ารงรกษาสงคมบานเมองและสงคม อนหมายถง การจดการบรหารทรพยากรและสงคมทดในทกๆ ดาน และทก ๆ ระดบ รวมถง การจดระบบองคกรและกลไกของคณะรฐมนตรสวนราชการ องคกรของรฐ และรฐบาลทไมใชสวนราชการ องคกรของเอกชน ชมรมและสมาคมเพอกจกรรมตางๆ นตบคคล เอกชน และภาคประชาสงคม

การบรหารงานตามหลก “ธรรมาภบาล” (good governance) รายละเอยดดงน (บวรศกด อวรรณโณ, 2542 ; ประสทธ ด ารงชย, 2542)

1) หลกนตธรรม (The rule of law) หมายถง การปฏบตตามกฎหมาย กฎ ระเบยบ ขอบงคบตาง ๆ โดยถอวาเปนการปกครองภายใตกฎหมายมใชตามอ าเภอใจ หรออ านาจของ ตวบคคล จะตองค านงถงความเปนธรรม และความยตธรรม รวมทงมความรดกมและรวดเรวดวย นอกจากน ยงหมายความรวมถงการตรากฎหมายทถกตองเปนธรรม การบงคบใหทนสมยและเปนธรรม เปนทยอมรบของสงคม ชมชนทองถน อนจะท าใหสงคมโดยรวมยนยอมพรอมใจกนปฏบตตามกฎหมายและขอบงคบ โดยถอวาเปนการปกครองภายใตกฎหมายมใชอ าเภอใจหรออ านาจเฉพาะบคคลใดบคคลหนง ซงในระดบภาครฐนน จะตองมการปฏบตตามกฎหมาย กฎ ระเบยบทใชในการบรหารจดการรวมกนภายในภาครฐ สวนในระดบองคการ/หนวยงานนนจะตองปฏบตตามกฎ กตกาทใชในการบรหารและการด าเนนงาน รวมทงขอตกลงในการสบเปลยนหนาทในการปฏบตงาน

2) หลกคณธรรม (Morality) หมายถง การยดมนในความถกตอง ดงาม การสงเสรม ใหบคลากรพฒนาตนเอง ไปพรอมกน เพอใหบคลากรมความซอสตย จรงใจ ขยน อดทน มระเบยบ วนย ประกอบอาชพสจรต เปนนสย ประจ าชาต นอกจากนยงหมายความรวมถงหลกการยดมนในความถกตองดงาม โดยรณรงคใหเจาหนาทของรฐยดถอหลกการนในการปฏบตหนาทเพอเปนตวอยางแกสงคมและสงเสรมสนบสนนใหประชาชนพฒนาตนเองไปพรอมกน เพอใหคนไทยมความซอสตย จรงใจ ขยน อดทน มระเบยบวนย ประกอบอาชพสจรตเปนนสยประจ าชาต ซงในระดบภาครฐนน ผแทนประชาชนทเขาไปท าหนาทบรการราชการเขาสหนาทดวยความชอบธรรม ทงเจาหนาทฝายการเมองและฝายประจ าจะตองปฏบตตามมาตรฐานทางคณธรรมและจรยธรรมของเจาหนาทของรฐอยางเครงครด สวนในระดบองคการ/หนวยงาน เจาหนาทจะตองปฏบตงานใหมประสทธภาพ ใหความยตธรรมแกประชาชนอยางเทาเทยมกน รวมทงจดระบบงานทตอบสนองความตองการของประชาชนและปฏบตตามกฎหมาย ขอบงคบ ดงนน องคการบรหารสวนต าบลจะตองยดมนในความถกตองดงาม สงเสรมสนบสนนใหประชาชนพฒนาตนเองโดยแสดงออกทางกจกรรมตางๆ ในแตละดานอยางเหมาะสม

47

3) หลกการมสวนรวม (Participation) หมายถง การใหโอกาสใหบคลากรหรอผม สวนเกยวของเขามามสวนรวมทางการ บรหารจดการเกยวกบการตดสนใจในเรองตาง ๆ เชน เปนคณะกรรมการ คณะอนกรรมการ และหรอ คณะท างานโดยใหขอมล ความคดเหน แนะน า ปรกษา รวมวางแผนและรวมปฏบต นอกจากน ยงหมายความรวมถงเปนหลกการทเปดโอกาสใหประชาชนมสวนรวมรบรและเสนอแนะความคดเหนเพอการตดสนใจในปญหาส าคญของสงคม ชมชนทองถน ไมวาดวยการแสดงออกตอสาธารณะ ประชาพจารณ หรอการแสดงออกทางประเพณกตาม

4) หลกความโปรงใส (Accountability) หมายถง ความโปรงใส พอเทยบไดวามความหมาย ตรงขามหรอเกอบตรงขาม กบการทจรต คอรรปชน โดยทเรองทจรต คอรรปชน ใหม ความหมายในเชงลบ และความนาสะพรงกลวแฝงอย ความโปรงใสเปนค าศพททใหแงมมในเชงบวก และใหความสนใจในเชงสงบสข ประชาชนเขาถงขอมลขาวสาร ไดสะดวกและเขาใจงาย และมกระบวนการใหประชาชนตรวจสอบความถกตองอยางชดเจนในการน เพอเปน สรมงคลแกบคลากรทปฏบตงานใหมความโปรงใส ขออญเชญพระราชกระแสรบสงในองคพระบาทสมเดจ พระเจาอยหว ภมพลอดลยเดชมหาราช ทไดทรงมพระราชกระแสรบสง ไดแก ผทมความสจรต และบรสทธใจ แมจะมความรนอยกยอมท าประโยชนใหแกสวนรวมไดมากกวาผทมความรมาก แตไมมความสจรต ไมมความบรสทธใจ นอกจากนยงหมายความรวมถงหลกการสรางความไววางใจซงกนและกนของคนในชาต โดยปรบปรงกลไกการท างานขององคการหนวยงานใหมความโปรงใส มการเปดเผยขอมลขาวสารทเปนประโยชนอยางตรงไปตรงมาดวยภาทเขาใจงาย ประชาชนเขาถงขอมลข าวสารไดสะดวกและมกระบวนการการใหประชาชนตรวจสอบความถกตอง องคการบรหารสวนต าบลจะตองมนโยบายทสงเสรมใหประชาชนเขารวมการบรหารและด าเนนงานในดานตางๆ เพอความโปรงใส ตรวจสอบได ซงสามารถตรวจสอบไดทงโดยหนวยตรวจสอบภายในและผตรวจสอบภายนอก

5) หลกความรบผดชอบ (Responsibility) หลกความรบผดชอบ หมายถง การตระหนกในสทธและหนาท ความส านกในความรบผดชอบตอสงคม การใสใจปญหาการบรหารจดการ การกระตอรอรนในการแกปญหา และเคารพในความคดเหนทแตกตาง รวมทงความกลาทจะยอมรบผลดและผลเสยจากกระท าของตนเอง เปนหลกการทตระหนกในสทธหนาทความส านกในความรบผดชอบตอสงคม ชมชนทองถน การใสใจปญหาสาธารณะของบานเมองและการกระตอรอรนในการปญหา ตลอดจนการเคารพในความคดเหนทแตกตาง และความกลาทจะยอมรบผลจากการกระท าของตน องคการบรหารสวนต าบลมหนาทความรบผดชอบตอสงคม ชมชนทองถนทประชาชนมงหวง จงตองยดมนในนโยบายทไดแถลงไวกบประชาชน และรบผดชอบตอการกระท าของตน ยดมนในผลประโยชนของประชาชนเปนส าคญ

6) หลกความคมคา (Cost – effectiveness or economy) หมายถง การบรหารจดการและใชทรพยากรทมจ ากดเพอใหเกดประโยชนสงสดแกสวนรวม โดยรณรงคใหบคลากรมความ

48

ประหยด ใชวสดอปกรณอยางคมคา และรกษาทรพยากรธรรมชาตใหสมบรณยงยน ซงการประยกตใชดงการดงกลาวในระดบองคการ ผบรหารตองทบทวนงานในความรบผดทงหมด เพอพจารณาถายโอนงานทภาคธรกจเอกชนหรอภาคประชาชนท าไดมประสทธภาพสงกวาออกไปเลอกน าเทคโนโลยมาใชและพฒนาความสามารถของเจาหนาทของรฐอยางเปนระบบและตอเนอง

2.2 แนวคด ทฤษฎเกยวกบวฒนธรรมองคกร 2.2.1 แนวคดวฒนธรรมองคการ

วฒนธรรมองคการ (Organizational Culture) ท าหนาทในฐานะทเปนกลไกในการสรางแนวทางเพอใหองคการสามารถปรบตวใหสอดคลองกบสภาพแวดลอมภายนอก และสรางการบรณาการระหวางองคประกอบภายในองคการ ทงนเพอใหองคการมเสถยรภาพ สามารถอยรอด และเตบโตตอไปได (พชาย รตนดลก ณ ภเกต, 2552) นอกจากนยงมนกวชาการ และนกจดการมากมายทยอมรบวาประสทธผลขององคการนนจะแปรผนตามระดบของคานยมรวม (Shared Values)ทยดถอจนกลายเปนวฒนธรรมองคการ โดยเฉพาะอยางยงเมอระดบของคานยมรวมนนไดแผขยายครอบคลมหรอไดรบการยอมรบอยางกวางภายในองคการ หรอเรยกวา วฒนธรรมทแขงแกรง(Strong Culture) ระดบของการมประสทธองคการกยงมระดบสงมากขน (Denison, 1990; Kotterand Haskett, 1992; Knapp, 1998) และในขณะเดยวกนกพบวา การทวฒนธรรมองคการสามารถทจะสงผลประสทธองคการไดนน ยงเนองมาจาก วฒนธรรมองคการสามารถทจะเปนสาเหตในการกอใหกอเกดความไดเปรยบเชงการแขงขนได (Scholz, 1987; พงษเทพ จนทสวรรณ, 2553) และในทสด Denison (1990) ไดน าเสนอทฤษฎแสดงความสมพนธระหวางวฒนธรรมองคการและประสทธผลองคการอยางเปนรปธรรม และมผลงานทแสดงความสมพนธระหวางวฒนธรรมองคการและประสทธผลองคการเชน พร ภเษก (2546) ไดศกษาผลการปฏบตงานในบรษทญปนทประสบความส าเรจสงพบวา มความสมพนธสงกบลกษณะวฒนธรรมแบบการตลาด (เนนคานยมการแขงขน ท างานเชงรกและมงผลลพธ) และวฒนธรรมการเปลยนแปลงพฒนา (เนนคานยมความยดหยนและนวตกรรม) อยางไรกตาม แมวานกวชาการจะยงขาดความเหนทสอดคลองกนของความเชอมโยงระหวางวฒนธรรมองคการ กบประสทธผลองคการวาเกดขนไดอยางไร แตการตระหนกวาวฒนธรรมองคการเปนสาเหตส าคญของประสทธผลองคการ ไดเกดขนอยางแพรหลายในการบรหาร แตการศกษาความเชอมโยงของการปฏบตทางการบรหารกบขอสมมตและความเชอเปนประเดนส าคญทมกจะถกละเลย ในการศกษาวฒนธรรมองคการกบประสทธผลองคการคานยมและความเชอท าใหเกดกลมของการปฏบตทางการบรหาร นโยบายและการปฏบตทส าคญๆบางอยางยากทจะแยกออกจากคานยม และความเชอ (Denison, 1990) ซงปฏสมพนธดงกลาวท าใหเกดกรอบแนวคดทวไป และวธพจารณาทหลากหลายในการศกษาวฒนธรรมองคการกบประสทธผลองคการ

49

ความหมายของวฒนธรรมองคการ จากการส ารวจงานเขยนตาง ๆ ทเกยวของกบวฒนธรรมของมานษยวทยาพบวา นกมานษยวทยาแตละทานไดใหความหมายแตกตางกนออกไปหลายความหมายซงขนอยกบจดยนของนกวชาการ เชน นกวชาการทมจดยนทางปรชญาของศาสตรแบบตความ (Interpretation) จะเหนวาวฒนธรรมมใชพฤตกรรมทสงเกตได วฒนธรรมคอความเปนจรงทสงคมสรางขนมา (Socially Structure Reality) ผศกษาจงเปนผตความเพอใหเขาใจความเปนจรงดงกลาวโดยใชอตวสยของตนเอง (พชาย รตนดลก ณ ภเกต, 2552) โดยอยในรปของระบบความเชอ และคานยมทางสงคมซงอยเบองหลงพฤตกรรมมนษย ขณะทบางทานมจดยนทางปรชญาของศาสตรแบบธรรมชาตนยม(Naturalism) เหนวาวฒนธรรมคอความเปนจรงทด ารงอยอยางเปนอสระจากผศกษา และสามารถรบร วดไดอยางเปนวตถวสย เปนคณลกษณะทถกครอบครองโดยองคการ กอเกดมาจากพฤตกรรมรวมของกลมนอกจากนวฒนธรรมยงมลกษณะหลกทส าคญทมผลตอการนยามความหมาย 4ประการ คอ

1) ความมเสถยรภาพเชงโครงสราง (Structural Stability) ความลก (Depth) ความกวาง (Breadth) และการสรางแบบแผน (Patterning)1) ความมเสถยรภาพเชงโครงสราง หมายถงลกษณะของวฒนธรรมทมความคงทนและไมสามารถยกเลกไดงายวฒนธรรมยงคงด ารงอยแมสมาชกในองคการจากไปวฒนธรรมเปนสงเปลยนแปลงยากเพราะวาสมาชกกลมใหคณคาแกเสถยรภาพซงมอบความหมายในการด ารงชวตและความสมพนธระหวางสมาชกและรวมทงยงสามารถใชท านายแบบแผนความคดและพฤตกรรมของสมาชกภายในกลม 2) วฒนธรรมคอสงทลกทสด ซงเปนสวนทเปนจตใตส านกของกลมดงนนจงสามารถมองเหนและจบตองไดนอยกวาสวนประกอบอนของกลมจากมมมองน สงทบคคลทวไปเขาใจวาเปนวฒนธรรม เชนเรองเลา พธกรรม ประเพณ ทจรงแลวเปนเพยงองคประกอบทปรากฏออกมาใหเหนในระดบพนผวหาใชเนอแท (Essence) ของวฒนธรรม และสงใดกตามยงมความลกมากกยงมความมนคงมาก หากใชอปมาเปรยบวฒนธรรมเชน ตนไม สงทแสดงออกมาใหเราเหนคอล าตน กง ใบ ดอก ซงเปรยบเสมอน ประเพณ พธกรรม หรองสงกอสรางทเปนวตถตาง ๆขณะทรากของตนไมเปรยบเสมอนเนอแทของวฒนธรรม ซงหยงรากลกลงไปเทาไรกยงมากความมนคงมากขนเทานน

3) วฒนธรรมคอความกวาง เมอวฒนธรรมมการพฒนา จะขยายออกไปครอบคลมหนาททกสวนของกลม วฒนธรรมมการแทรกซม แพรกระจาย และมอทธพลตอวธการปฏบตงาน วธการปรบตวตอสงแวดลอมและวธการบรณาการภายในกลม 4) การสรางแบบแผน วฒนธรรมจะบรณาการหรอสรางแบบแผนจากองคประกอบตางๆไปสกระบวนทศนทใหญกวาหรอเปนภาพรวม (Gestalt) ซงเชอมโยงรอยรดองคประกอบทหลากหลายไวดวยกนและอยในระดบลก ดวยเหตผลดงกลาววฒนธรรมจงมนยทหลอมรวมพธกรรม บรรยากาศ คานยม และพฤตกรรมเขาดวยกนอยางสอดคลองเชอมโยงเปนองครวมแบบแผนหรอการบรณาการ

50

เชนนเปนเนอแทของสงทเรยกวาวฒนธรรม แบบแผนเชนนมรากฐานมาจากความตองการของมนษยในการจดการสงแวดลอมอยางมเหตผล และมระเบยบเทาทจะท าไดความไรระเบยบและไรเหตผลท าใหมนษยกงวล ดงนน มนษยทวไปจงมแนวโนมท างานหนกเพอลดความกงวลโดยการพฒนาทศนะทคงเสนคงวา และสามารถท านายไดเกยวกบการจดการสงทเปนจรงและแนวทางการสรางสงทควรจะเปน ดงนน “วฒนธรรมองคการ” จงคลายกบวฒนธรรมอนทไดรบการพฒนาจากการตอสของกลมบคคลเพอสรางความหมาย และวธการในการจดการกบสรรพสงทพวกเขาเผชญหนาอย Schein (2004)จากลกษณะวฒนธรรมอาจกลาวไดวาวฒนธรรมองคการมลกษณะททนตอความเปลยนแปลงหรอมการเปลยนแปลงอยางชา ๆ ในคณลกษณะทส าคญ (Endurance) ไมสามารถสงเกตเหนไดชดเจนหรอเปนสงทแฝงเรน (Implicit) มการแทรกซม และแพรกระจายเปนแกนคานยม (Core Value) ทมอทธพลตอสมาชกในองคการ มการตความหมายรวมกน (Consensual Interpretation) เกยวกบสงตางๆทเกดขนของสมาชกในองคการ และนกวชาการไดนยามความหมายโดยเกดจากการจ าแนกลกษณะของวฒนธรรมองคการไวดงน

Cameron and Ettington (1988) กลาววา วฒนธรรมองคการเปน ชดของคานยมความเชอ และฐานคตทบงบอกถงคณลกษณะขององคการและสมาชกภายในองคการ ทมความทนทานตอการเปลยนแปลง

Schien (2004) กลาววา วฒนธรรมองคการ หมายถง แบบแผนของฐานคตพนฐานรวม ซงไดรบการเรยนรจากองคการในฐานะทเปนสงทสามารถแกปญหาของการปรบตวใหสอดคลองกบสงแวดลอมภายนอกและการบรณาการ สงทอยภายในองคการ เมอแบบแผนของฐานคตสามารถด าเนนไปไดอยางดจนกระทงไดรบการพจารณาวามความสมเหตสมผล แบบแผนนจงไดรบการถายทอดใหแกสมาชกใหมขององคการในฐานะทเปนแนวทางทถกตองส าหรบการรบรการคด และการรสกทเกยวของกบปญหาเหลานน

Denison (1990) กลาววา วฒนธรรมองคการ หมายถง คานยม ความเชอ และหลกการพนฐานซงท าหนาทในฐานะทเปนรากฐานของระบบการจดการองคการและกลมของการปฏบตและพฤตกรรมการจดการซงขยายและเสรมแรงหลกการพนฐานเหลานน หลกการและการปฏบตทงหลายด ารงอยกเพราะวามความหมายตอสมาชกองคการเปนภาพตวแทนยทธศาสตรส าหรบการอยรอดขององคการซงด าเนนการไดดในอดตและสมาชกองคการเชอวาจะด าเนนการไดดตอไปในอนาคต

O’reilly, Chatman and Caldwell (1991) ใหความหมายของวฒนธรรมองคการวาหมายถง รปแบบการตระหนกรรวมกนของสมาชกในสงคมนน ๆ

จากความหมายทกลาวแลวอาจจะสรปไดวา วฒนธรรมองคการคอ ชดของคานยมความเชอ ฐานคต ทมรวมกนและรปแบบของการปฏบตรวมตาง ๆ ของสมาชกในองคการทบงบอกถง

51

คณลกษณะขององคการและสมาชกในองคการ มการถายทอดในฐานะทเปนแนวทางทถกตองซงมความหมายตอองคการและมความทนทานตอการเปลยนแปลง

2.2.2 ทฤษฎวฒนธรรมองคกร

การบรหารของชาวญปน : ทฤษฎ Zศาสตราจารยวลเลยม จ โออช ( William G. Ouchi ) นกทฤษฎชาวญปนไดพฒนาทฤษฎ Z ขนมาเพอใชเปนเทคนคการบรหารในบรษท โออชไดนแนวความคดจากทฤษฎ X และทฤษ Y ของแมกเกรเกอรมาพฒนาเปนทฤษฎ Z หลกการส าคญประการหนงของทฤษฎนคอ การใหผใตบงคบบญชามสวนรวมในการตดสนใจ ทฤษฎ Z ไมไดค านงถงเจตคตหรอแบบพฤตกรรมของผบงคบบญชาแตละคน แตจะใหความสนใจในความแตกตางของวฒนธรรมองคการทจะท าใหองคการสามารถสามารถปฏบตงาน และบรหารงานไปดวยกนได วฒนธรรมของทฤษฎ Z จงเปนลกษณะของการจางงานในระยะยาว การตดสนใจรวมกน ความรบผดชอบของแตละคน การประเมน และการเลอนระดบแบบคอยเปนคอยไป ระบบการควบคมแบบไมเปนทางการมขอตกลงกบพนกงานทกคนเกยวกบชวตความเปนอยของเขาและครอบครวแนวคดเกยวกบความเปนเลศ(Views of Excellence)องคประกอบทสรางใหองคการสความเปนเลศไดแก 1. มความโนมเอยงทจะปฏบต มการด าเนนงานตามวฒนธรรมขององคการอยางตอเนอง 2. อยใกลชดกบผบรโภค ตองสนใจผบรโภคเพอน าไปสการก าหนดผลผลต คณภาพ และบรการ 3. ความเปนอสระและความสามารถในการจดการ 4. การจดการ 5. ผลผลตสประชาชน 6. ด าเนนการและขบเคลอนคานยมใหเกดผล 7. รปแบบงาย คณะท างานมไมมาก หนวยงานมโครงสรางไมซบซอนมคณะท างานไมมาก

1. กระบวนการสรางวฒนธรรม 1.1 วรบรษ ( Heroes ) เปนผน าองคการ ก าหนดทศทางกระบวนการ ระบบภายใน เพอใหสมาชกในองคการปฏบตตามเพอบรรลเปาหมาย 1.2 พธการและประเพณ เปนการด าเนนกจกรรมทเปนเอกลกษณขององคการทสมาชกทกคนในองคการตองยดปฏบตและสบทอดประเพณทด 1.3 การสรางเครอขายการตดตอสอสาร บคคลในองคการทมหนาทเปนผก าหนดและสบทอดวฒนธรรมทดงามขององคการ 2. แนวทางการรกษาวฒนธรรมทดใหคงอย 2.1 การคดเลอกผเขารวมขบวนการ ยดหลกคานยมทส าคญขององคการ โดยใชกระบวนการสงคมประกฤต (Socialization)

52

2.2 การใหประสบการณเพอเสรมสรางสวนดอย โดยการอบรมเพอชแจงใหเขาใจวฒนธรรมในองคการ และยอมรบคานยมความเชอใหม 2.3 ความส าเรจจากงาน โดยการใหปฏบตงานตามทมอบหมาย และพฒนาความสามารถทางเทคนคสรางความกาวหนาใหกบผปฏบตทละขนตอน 2.4 ระบบรางวลและการควบคม องคการตดตามผลการปฏบตงาน เพอใหรางวลแกผปฏบตงาน 2.5 การเขารวมกลมตามคานยม ท าใหพฤตกรรมบคคลมความสอดคลองกบคานยมตามวฒนธรรมองคการ ปฏบตตามสมาชกกลมมการเรยนรยอมรบคานยม เกดความเชอมนในการปฏบตงานในองคกร 2.6 การสงเสรมใหเขาใจขนบธรรมเนยมโดยองคกรแสดงใหสมาชกเขาใจเกยวกบพธและประเพณบคคลส าคญในองคกรทมภาพลกษณทดชวยสงเสรมวฒนธรรมขององคกร 2.7 การก าหนดรปแบบของบทบาททคงท บคคลทมภาพลกษณทดจะเปนแบบอยางใหผมาใหมไดมองเหนยอมรบและปฏบตตามท าใหสามารถพฒนาบคลากรไดทงหมดการใหวฒนธรรมคงอย สถาบนจะตองด าเนนการหลายขนตอน ทงการคดสรรผเขารวมกระบวนการ การใหประสบการณเพอเสรมสวนดอย ความส าเรจจากการท างาน ระบบรางวลและการควบคม การเขารวมกลมตามคานยม การสงเสรมใหเขาใจขนบธรรมเนยม และการก าหนดรปแบบของบทบาททคงท เชนการคดเลอกบคคลเขาท างานสถาบน จะตองใหผถกคดเลอกเหนความส าคญของคานยมขององคการ และในการท างานกจะมการใหประสบการณเพอเสรมสวนดอย เพอใหคนเหลานยอมรบคานยมใหม ทจะท างานใหส าเรจทางหนวยงานกจะตดตามผลการปฏบตงาน มอบหมาย ใหรบผดชอบ เพอสงเสรมใหเกดความกาวหนาในอาชพในหนวยงานกจะมการใหรางวล ส าหรบคนทขยนท างานและมงสความส าเรจขององคการ 3. วเคราะหสาเหตทจ าเปนทตองมการเปลยนแปลงวฒนธรรมองคกร 3.1 สภาพภายนอกทสงผลตอองคการ (External Enabling Conditions )การเปลยนแปลงขององคการขนอยกบสภาพแวดลอมทางวฒนธรรม ภายนอกทเปลยนไป ไดแกจ านวนนกเรยนในโรงเรยน ผปกครอง ความศรทธาของชมชนทมตอบคลากร 3.2 สภาพภายในองคการ (Internal Permitting Conditions)สภาพภายในองคการ 4 อยาง ทสงผลตอการเปลยนแปลงวฒนธรรมในองคการคอ 1. การเปลยนแปลงทรพยากรไดแก บคลากร งบประมาณ ซงเปนปจจยส าคญในการด าเนนงาน 2. ความพรอมทเปนระบบขององคการ 3. ความรวมมอภายในองคการ

53

4. ภาวะผน า ความสามารถของผบรหารทแสดงออกภายในองคการ 3.3 ความกดดนทเกดขนกะทนหน (Percipitating Pressures)ความกดดนทเกดขนกะทนหนทจะน าไปสการเปลยนแปลงวฒนธรรมในองคการ คอ 1. พฤตกรรมของคนในองคการเปลยนไปจากเดม 2. สภาพแวดลอมทเปลยนแปลงไป 3. ความขดแยงของบคลากร 4. ขนาดโครงสรางขององคการทเปลยนไป 3.4 เหตการณทเกดขนอยางปจจบนทนดวน (Triggering Events) 1. ความหายนะของสงแวดลอมหรอโอกาสทจะเกด เชน ภยธรรมชาต 2. วกฤตทางการจดการ เชน การเปลยนแปลงของทมผบรหารใหม ท าใหระบบการท างานเดมเปลยนไป 3. การปฏวตภายนอกองคการ เชน การเปลยนแปลงทางการเมอง 4. การปฏวตภายใน เชน เปลยนผบรหารใหม 3.5 วสยทศนทางวฒนธรรม (Cultural Visioning) วฒนธรรมเปลยนไปตามความเชอ มการปรบวสยทศนตามคานยมทเปลยนไปในแตละยคโดยเรมจากการส ารวจความเชอ คานยม ตลอดจนพฤตกรรมของบคคลภายในองคการ 3.6 ยทธวธเปลยนแปลงวฒนธรรม (Culture-Change Strategy) เมอมการปรบวสยทศนภายในองคการใหมจงมการสรางกลยทธใหเชอมโยงระหวางวฒนธรรมทมในปจจบนกบอนาคต 3.7 การวางแผนปฏบตงานการเปลยนแปลงวฒนธรรม (Culture- Change Action Plans) มการจดท าแผนปฏบตการท าใหเกดความมนคงขนเพอเปนการกระตนใหสมาชกทตอตานเขามารวมวางแผนเพอใหเกดการเปลยนแปลงไปในทางทดและมนคงขน 3.8 การน าวธการแทรกแซงไปปฏบต (Implementation of Culture) เมอแผนปฏบตการไมครอบคลมเราสามารถเลอกวธการแทรกแซงมาปรบใชในหนวยงานเพอใหองคการพฒนาไปในทางทดขน 3.9 การปฏรปวฒนธรรม (Reformulation of Culture)น าแผนการทปรบโดยวธการแทรกแซงไปปฏบตมการปฏรปวฒนธรรมเกดขน 3.10 วฒนธรรมในองคการ (Organizational Culture)น าวฒนธรรมทปฏรปขนมาใหมมาปรบใชในองคการเพอใหองคการด ารงอยตอไป

สรปไดวา วฒนธรรมองคการ คอแบบแผนของความเชอ และคตฐานทมาจากสมาชกในองคการ คณลกษณะทส าคญไดแก พฤตกรรมทเหนไดเปนปกตวสย บรรทดฐาน คานยมทเดนชด

54

องคประกอบส าคญของการสรางวฒนธรรมองคการคอวรบรษในองคการ พธการ ประเพณและเครอขายการตดตอสอสาร ปจจยทสงผลตอการเปลยนแปลงวฒนธรรมขององคการ มทงปจจยภายนอกและปจจยภายในขององคการเอง การรกษาวฒนธรรมใหคงอยตองด าเนนการหลายขนตอน เพอใหสมาชกเขาใจตรงกนมเปาหมาย และรปแบบเปนอนหนงอนเดยวกน

ทฤษฎโลกาภวตน ทฤษฎทอธบายการเกดขนของโลกาภวตน ซงมอย 3 ทฤษฎหลก ไดแก ทฤษฎภาวะทนสมย

และการเปลยนแปลงไปสสงคมแบบเดยวกน ทฤษฎทนนยม และ ทฤษฎหมบานโลก 1. ทฤษฎภาวะทนสมยและการเปลยนแปลงไปสสงคมทมรปแบบเดยวกน (Modernization and Convergence)

ในทฤษฎแรก คอ ทฤษฎภาวะทนสมยและการเปลยนแปลงไปสสงคมแบบเดยวกน (Modernization and Convergence) ทฤษฎนมแนวคดวาการเปลยนแปลงสงคมไปสความทนสมยเปนธรรมชาตของการววฒนาการของทกสงคม และการเปลยนแปลงทเกดขนหรอววฒนาการของสงคมทกสงคมสมพนธกบความเจรญเตบโตทางเศรษฐกจและการเปลยนแปลงแบบแผนทางเศรษฐกจ

ฐานคดของทฤษฎนมาจากแนวคดทางสงคมวทยาตามแนวโครงสรางหนาท ทเหนวาสงคมแบงออกเปนสวนตางๆ แตละสวนมหนาทของมน ทท าหนาทสอดคลองกบสวนอนๆในระบบ การท าหนาทของระบบตางๆจะประสานสอดคลองกนและน าไปสการอยรอดของสงคมหรอระบบทงระบบ เปรยบไดกบการท างานของรางกายของสงมชวตทมอวยวะตางๆประกอบกนเขาเปนระบบรางกาย แตละสวนท าหนาทของมนแตกตางกนออกไป เชน หวใจท าหนาทสบฉดโลหตไปเลยงสวนต างๆของรางกาย สมองท าหนาทสงการอวยวะสวนตางๆในรางกาย กระเพาะอาหารท าหนาทยอยอาหาร ฯลฯ ซงอวยวะทงหมดทท าหนาทแตกตางกนเหลานไดท าหนาทประสานกนเพอน ารางกายไปสสภาวะสมดลนนเอง

ส าหรบระบบสงคมการเกดสวนตางๆในระบบสงคมนน นอกจากแตละระบบนนจะท าหนาทของมนเองทประสานกบสวนอนๆเพอความอยรอดของทงระบบแลว ยงเปนการน าไปสการพฒนาเพอสงทดกวา ยงสงคมพฒนาไปมากขน และเกดสวนใหมๆขนท าหนาทใหมๆ ยอมแสดงใหเหนวาสงคมมความซบซอนมากขน เปนสงคมทมโครงสรางชนสงขน ดงนนการเปลยนแปลงสงคมจากเกษตรกรรมไปสสงคมอตสาหกรรมจงเปนธรรมชาตของการววฒนาการของสงคมทไมอาจหลกเลยงได

นอกจากนนการทสงคมหนงมการเปลยนแปลงสงคมจากเกษตรกรรมไปสอตสาหกรรมนน ยงท าใหเกดตนแบบของการเปลยนแปลง ทงนเพราะสงคมตางๆไมไดแยกกนอยอยางโดดเดยวเปนอสระขาดการตดตอกนแตอยในระบบเดยวกน คอ โลก การเปลยนแปลงในสวนใดสวนหนงของระบบโลกยอมกระทบตอระบบอนๆและท าใหเกดการเปลยนแปลงตามกนไปดวย

55

สงคมเกษตรกรรมดงเดมเมอมการตดตอสมพนธกบสงคมสมยใหมหรอสงคมอตสาหกรรม สงคมเกษตรกรรมจะเรมรบแนวคดและเรมปรบปรงพฒนาสวนตางๆเพอเปลยนแปลงไปสสงคมสมยใหม นกทฤษฎบางคนมแนวคดวาเหตทสงคมเกษตรกรรมพฒนาไปสสงคมสมยใหมนนเกดจากคนในสงคมเกษตรกรรมรสกอจฉาสงคมสมยใหมทมความอดมสมบรณทางวตถ มความสะดวกสบาย และร ารวยกวามาก

เมอมความพยายามจะปรบเปลยนและพฒนาสงคมไปสสงคมสมยใหม ความพยายามอาจจะเรมทการรบเทคโนโลย เชน การรบเครองจกรกลสมยใหมเขามากอน หลงจากนนรปแบบการท างานจะมการปรบตวตามใหสอดคลองกบการผลตแบบใหม ซงยอมกระทบตอรปแบบการด าเนนชวตดานตางๆทสมพนธกบรปแบบการผลตของสงคม ในดานรปแบบการท างาน อาทเชน การมกะท างานในโรงงานอตสาหกรรมทเครองจกรไมสามารถหยดพกเครองได การก าหนดเวลาเขาท างานและเลกงานทตายตว การค านวณคาตอบทสามารถสรางก าไรสงสดแกเจาของโรงงานและลกจางยอมรบได ซงรปแบบการท างานทเปลยนไปนยอมกระทบตอรปแบบครอบครวดวย เชน ครอบครวเปลยนจากหนวยผลตไปเปนหนวยบรโภค (เพราะสมาชกในครอบครวไมไดผลตและบรโภคภายในครวเรอนอกตอไป แตสมาชกออกไปท างานหาเงนและซอหาเครองอปโภคบรโภคเขามาในครวเรอน) ความสมพนธแบบผกพนดวยสายเลอดเปลยนเปนความผกพนดวยการสมรส ทงนเพราะความสมพนธแบบผกพนดวยสายเลอดเปนรปแบบของครอบครวขยายซงเหมาะกบสงคมเกษตรกรรมทตองการแรงงานมากในการท าการเกษตร แตในสงคมอตสาหกรรมขนาดของครอบครวยงใหญยงเปนภาระตอการสรางฐานะและเปนขอจ ากดของคสมรสทไมไดพงพงการผลตของครวเรอนอกตอไป ดงนนครอบครวเดยวซงมรปแบบความสมพนธแบบผกพนดวยการสมรสจงเกดขนทดแทนครอบครวแบบขยาย นอกจากนนการเปลยนแปลงรปแบบของครอบครวและระบบเศรษฐกจดงกลาวยงกอใหเกดหนวยยอยของสงคมทไมเคยมมากอนในสงคม เชน โรงเรยน (ซงในสมยกอนการศกษาผกอยกบครอบครวและวด) ทเนนการเรยนการสอนเพอสรางสมาชกสงคมใหมทกษะและความรสมยใหมหรอความรจากตะวนตกทสอดคลองกบความตองการของระบบอตสาหกรรมและการบรการ และเนนการสรางความเชยวชาญเฉพาะทางมากกวาการสอนความรพนฐานทวๆไป เชน ปรชญา ศาสนา พธกรรม หรอศลปะพนบานตางๆ นอกจากนนแมแตองคกรศาสนายงมการปรบเปลยนรปแบบการเผยแพรและค าสอนใหสอดคลองกบวถชวตแบบใหมดวย อาทเชน การตความพทธศาสนาในเรองความสมถะในยคกอนทนนยมจะเนนการพงพอใจในสงทตนมอยและการไมขวนขวายแสวงหาความสขทางวตถ แตในยคทนนยมความสมถะในศาสนาพทธถกตความใหมความพงพอใจในระดบทพอดหรอสายกลาง และความสขทพอด คอ การมวตถพอประมาณแกการพฒนาตน การนงเฉยไมแสวงหาหรอขวนขวาย คอ ความเกยจคราน และการขาดแคลนวตถอาจเปนอปสรรคตอการพฒนาทงกายและใจดวย

56

การเปลยนแปลงไมวาจะเปนการเปลยนแปลงในระบบเศรษฐกจ รปแบบครอบครว รปแบบการด าเนนชวต และการเกดขนหนวยยอยๆตางๆในสงคม ยอมกระทบตอคานยมความเชอของคนในสงคม โดยเปนผลจากการรบความรจากสงคมสมยเขามาผานรปแบบการท างาน โรงเรยน หรอสอตางๆซงอาจเขามาในรปของภาพยนตรน าเขาจากตางประเทศ สนคาและบรการจากตางประเทศทมโฆษณาเปนตวกระตนและเผยแพร รวมทงสอหนงสอพมพ วทย โทรทศน ทไดรบอทธพลจากผบรหารประเทศทตองการใหสงคมมการเปลยนแปลงไปในทศทางทวางนโยบายไวโดยมความทนสมยหรอสงคมอตสาหกรรมเปนเปาหมาย อยางไรกตามบอยครงการเปลยนแปลงเหลานกเปนไปเองตามธรรมชาตโดยอยนอกเหนอการควบคมของผน าประเทศหรอชนชนน าในประเทศ ทงนเพราะในสงคมสมยใหมการสอสารและการแพรกระจายขอมลมกเปนไปโดยอสระทไมสามารถควบคมไดนนเอง

ดงนนเมอการพฒนาดงกลาวแพรกระจายไปอยางทวถง สงคมตางๆทวโลกจะมลกษณะคลายๆกน คอ เปนสงคมสมยใหมทมวฒนธรรมและวถชวตแบบตะวนตก ซงเปนกระบวนการเปลยนแปลงทเรยกวา กระบวนเปลยนแปลงไปสภาวะทนสมย (modernization)

2. ทฤษฎจกวรรดนยมหรอวพากษทนนยม(Capitalism) ทฤษฎนมองการเปลยนแปลงสงคมไปสทนนยมวาเปนการเปลยนแปลงทไมเปนธรรมทงใน

ระดบภายในประเทศและระหวางประเทศ โดยเรมแรกจะตองกลบไปพจารณาทกระบวนการผลตของระบบทนนยมวาเปนตนเหตแหงปญหาทงมวล

ระบบทนนยมเปนระบบทเนนการใชกลไกตลาดในการควบคมราคาและปรมาณสนคา เพอใหราคาสนคาเพมขนหรอลดลงตามธรรมชาตอนไดแก ธรรมชาตในดานอปสงค (demand) และอปทาน (supply) ซงจะท าใหไมเกดการผกขาดราคาสนคา และท าใหเกดการผลตทสมเหตสมผล คอ เมอมความตองการสนคามากราคาสนคากจะสงขน เมอสนคาราคาสงขนและไมมความจ าเปนมากนก ความตองการสนคาจะลดลง ราคาสนคากจะลดลงไมจงใจใหผลตตอไป การผลตสนคาตวนนกจะลดลงตามไปดวย ผลทตามมาของระบบน คอ การผกขาดไมเกดขนเพราะผผลตมโอกาสเทากนในการผลตสนคาตามอปสงคและอปทาน อยางไรกตามสงทตามมาในระบบทนนยม คอ การสรางก าไรและการแขงขนของผผลต กลวธในการแขงขนทใชในระบบน ไดแก การตดราคาแขงกนระหวางผผลต การกดราคาคาแรงงานคนงานทมอ านาจตอรองนอยกวา และการแสวงหาทรพยากรราคาถกและตลาด ซงทงสามประเดนนน าไปสปญหาของการพฒนาไปสความทนสมยของกลมประเทศพฒนาใหมตอมา

การแขงขนกนระหวางผขายดวยการตดราคาท าใหผผลตทมทนมากกวา มความสามารถในการแขงขนมากกวา และในทสดผผลตทมก าลงออนกวาจะถกผลกออกจากระบบการแขงขนจนในทสดจะเหลอเพยงผผลตเพยงไมกราย ซงจะท าใหเกดการรวมกลมกนไดงายขน การรวมกลมกนของผผลตจะท าใหกลมผผลตสามารถก าหนดราคาสนคาในตลาดได โดยไมจ าเปนตองขนอยกบอปสงคของสนคาอกตอไปแตขนอยกบผผลตฝายเดยว และสรางผผลตรายใหญขนเปนเจาพอในตลาด และ

57

ในทสดพฒนาเปนรปแบบไปเปนองคกรขามชาตทมอ านาจและทนมหาศาล ทเรารจกกนในนามบรษทขามชาต (transnational corporation)

สวนการกดราคาคาแรงงานคนงานซงผผลตน ามาใชเปนกลวธลดตนทนการผลตเพอเพมผลก าไรนน นายทนจะสามารถท าไดดวยการสรางคานยมผานระบบตางๆในสงคม เชน องคกรศาสนา สอ ฯลฯ เพอท าใหสมาชกมองเหนความชอบธรรมในการเอารดเอาเปรยบของนายทน และยอมใหนายทนเอารดเอาเปรยบได แตในทสดเมอการเอารดเอาเปรยบเพมขนกลมคนงานจะรวมกนเพอสรางอ านาจตอรองกบนายทนหรอผผลต เกดเปนสหภาพคนงานทมอ านาจในการก าหนดเงอนไขการจางงาน แตในบางกรณ (ตามทฤษฎมารกซสต กลมคนงานจะรวมตวกนเปลยนแปลงระบบโครงสรางสงคมเพอสรางความเปนธรรมใหเกดขน)

สดทายคอการแสวงหาทรพยากรราคาถกและตลาด ในสวนนนเองทผลกดนใหผผลตตองพยายามแสวงหาพนทในการลงทนใหมๆ และท าใหระบบทนนยมแพรกระจายไปทวโลกโดยเฉพาะในสวนททนนยมยงเขาไปไมถง ไดแก กลมประเทศทระบบเศรษฐกจพงพงการเกษตรกรรมดงเดม เมอระบบทนนยมเขามาในประเทศเหลาน การแขงขนดวยระบบการตดราคา การเอาเปรยบคนงานกเขามาดวย นอกจากนนการสรางตลาดในประเทศเปดใหมเหลานจ าเปนตองสรางนสยการบรโภคใหเกดขน เพราะฉะนนการโฆษณาและการสอดแทรกคานยมบรโภคนยมจงเปนสงจ า เปนอยางยงส าหรบระบบทนนยม คานยมเหลานจะถกสอดแทรกผานสอและภาพยนตร ผคนในสงคมจะคอยซมซบคานยมบรโภคนยมแบบไมรตว จนกระทงเกดเปนนสยจากรนสรนตอไป และท าใหการขายสนคางายและไดผลก าไรอยางรวดเรว

ผลของการพฒนาดงกลาวน าไปสการเกบเกยวผลก าไรทสรางขนในประเทศพฒนาใหมเหลานกลบประเทศแมหรอประเทศทนายทนก าเนดขน ซงมกเปนประเทศในยโรปและอเมรกา และน าไปสความไมเทาเทยมกนระหวางประเทศ โดยประเทศพฒนาแลวซงเขามาลงทนในประเทศก าลงพฒนาจะร ารวยมหาศาลในขณะทประเทศก าลงพฒนาจะพฒนาไปพรอมๆกบการสรางหนสนทพอกพนขน อนเกดจากความพยายามเปลยนแปลงสงคมตนเองจากเกษตรกรรมไปสอตสาหกรรม ซงเปนการเปลยนแปลงแบบกาวกระโดดดวยการซอเทคโนโลยราคาแพงเขามาพฒนาประเทศ และขายผลตผลเกษตรกรรมซงเปนผลผลตพนฐานของสงคมกบทรพยากรธรรมชาตทมราคาถก ประกอบกบการบรโภคอยางมากมายของสมาชกสงคมท าใหการสะสมทนในประเทศไมเกดขน การพฒนาจงเปนการพฒนาทไมไดสรางพนฐานความมนคงของสงคมอยางแทจรง เพราะประเทศอตสาหกรรมใหมเหลานไมมความรทางดานเทคโนโลยเปนของตนเองแตตองพงพงความรจากตะวนตกและอเมรกา นอกจากนนการผลตของประเทศเหลานยงเปนการผลตเพอปอนตลาดการผลตและการบรโภคในประเทศพฒนาแลว เชน ประเทศไทยตลาดสงออกหลกของไทย คอ อเมรกา ดงนนไทยจงตองพงพงประเทศอเมรกาอยางมากในการคงไวซงระบบทนนยม

58

อยางไรกตามในทสดประเทศก าลงพฒนาเหลานจะกาวไปสการเปนประเทศอตสาหกรรมเชนกน แตเปนกลมประเทศอตสาหกรรมใหมทมปญหาทงหนสนและคณภาพชวตของประชากร โดยเกษตรกรรมทเคยเปนพนฐานของสงคมจะคอยๆหมดไป ทงนเพราะเกษตรกรทเคยเปนอสระในพนทเกษตรกรรมของตนเองจะถกเปลยนไปเปนกรรมกรในโรงงาน หรอกลายเปนคนงานระดบลางในธรกจภาคบรการ และอยอาศยตามแหลงสลมในเมอง ซงเมองจะเปลยนสภาพจากเมองเลกกลายเปนมหานครท เตบโตขนดวยความหลากหลายท งความเจรญและความเสอมโทรม ปรากฏการณดงกลาวปรากฏชดเจนในประเทศก าลงพฒนายคแรกๆเชน บราซล อารเจนตนา หรอแมกระทงกรงเทพมหานคร เปนตน

ส าหรบคนงานระดบลางในประเทศก าลงพฒนาเหลานซงนาจะรวมตวกนตอรองเพอสรางเงอนไขทเปนธรรมมากขนใหแกตนเองนน ในระบบทนนยมขามชาตนนไมสามารถท าได ทงนเพราะกลมคนงานไดถกท าใหออนพลงลงดวยการแบงคนงานออกเปนกลมๆ และใหรางวลแกคนงานกลมบนๆ และกดกลมคนงานระดบลางไว ท าใหการรวมตวไมสามารถเกดขนได ซงท าใหยงพฒนานานเขาจะยงปรากฏกลมคนระดบลางไรฝมอไรทกษะ ตกงาน และไมใชเกษตรกรมากขน เพราะคนสวนใหญทเคยเปนเกษตรกรแตดงเดมถกผลกดนใหเขาสระบบจนกลายเปนกรรมกรจากรนสรน และไมไดเปนเกษตรกรอกตอไป

ดงนนผลของการพฒนาประเทศไปสภาวะทนสมยในระยะยาวส าหรบประเทศดอยพฒนา ก าลงพฒนา หรอประเทศอตสาหกรรมใหม ตามแนวตะวนตกหรออเมรกาหรอญปนนน จงเปนการพฒนาทน าไปประเทศไปสภาวะหนสนและดอยลงในคณภาพชวต

2.2.3 ทฤษฎหมบานโลก (Global Village) ผน าแนวคดเรองหมบานโลก ไดแก Herbert Marshall McLuhan แนวคดเรองหมบาน

โลกเหนวา การเปลยนแปลงในดานเทคโนโลยการสอสารท าใหเกดการเปลยนแปลงในระบบโครงสรางความสมพนธระดบโลก จากสมยกอนซงการเดนทางและการตดตอสอสารไมวาจะเปนรปแบบใดๆจะมอปสรรคอนเกดจากระยะทางและเวลา ท าใหไมสามารถตดตอกนไดงายๆ ยงระยะทางหางกนมากแคไหนอปสรรคยงมากขนตามไปดวย เชน คนในทวปยโรปแทบไมรจกคนในแถบเอเชยวามรปรางหนาตา วฒนธรรมวถชวตความเปนอยอยางไร ในทางกลบกนคนในเอเชยเองกไมรจกคนในยโรปดวยเชนกน ดงนนค าวา cultural shock จงเปนเรองทเกดขนไดงายๆในสมยกอนเมอผคนจากตางถนทหางไกลกนไดมาตดตอสมพนธกน และพบวาอกฝายมพฤตกรรมหรอวถชวตทตนรบไมได เชน คนไทยเมอสามสบสสบปทผานรสกอบอายและตกใจทเหนคนตางชาตชายหญงกอดจบกนในทสาธารณะ เปนตน นอกจากนนการตดตอสอสารแบบเผชญหนา (face to face) เปนการสอสารทเปนไปไมไดส าหรบคนทอยในพนทตางกน การสอสารแบบนจะเกดขนเฉพาะผคนทอาศยอยในชมชนเดยวกนทเรยกวา หมบาน เทานน ซงการตดตอแบบ face to face จะน าไปสการ

59

สรางแบบแผนการด าเนนชวต คานยม และวฒนธรรมรวมกน ค าวาหมบานจงมความหมายลกซงกวาการทคนอาศยอยในพนทเดยวกน มการตดตอสมพนธกนอยางใกลชด แตมความหมายรวมไปถงการเกดขนของวฒนธรรมรวมกนดวย

ลกษณะเดนของความเปนหมบาน คอ การมคานยม บรรทดฐาน ประเพณรวมกน ดงกลาว ซงนอกจากนนยงมลกษณะการรวมกลมแบบผกพนทางความรสกของความเปนพวกพองเดยวกน (mechanical solidarity) มากกวาผกพนแบบหนาท (organic solidarity) ความเดนอกอยางของระบบความสมพนธแบบหมบาน คอ การพงพงตนเองไดของหนวยยอย ซงสามารถอยรอดไดโดยไมตองพงพงหนวยอนๆ ทงนเพราะหนวยยอยตางๆมการผลตทครบวงจรภายในตวเอง เชน ครอบครวหนงจะมกจกรรมตางๆ ไดแก ปลกขาว ปลกผก จบปลา ลาสตว ทอผา ใหการศกษาบตร ดแลรกษาผปวยในครอบครว ซอมแซมทอยอาศยและเครองมอท ากน ท าใหครอบครวนสามารถอยเปนอสระทางดานกายภาพไดโดยไมจ าเปนตองพงพงครอบครวอน อยางไรกตามความสมพนธในดานจตใจ การคงอยตอไปของครอบครวจากรนหนงไปสอกรนหนง (ตวอยางหนง คอ การแตงงานทไมสามารถเกดขนภายในครอบครวไดแตจ าเปนตองพงพงครอบครวอน) และการพงพงในดานความปลอดภยของครอบครว (เชนกรณเกดขอพพาทระหวางครวเรอน หรอ การปลน หากไมใชครวเรอนในหมบานหรอพวกพองเดยวกน ยอมเสยงตอการไดรบความเปนธรรมหรอการปกปอง) เพราะฉะนนจงมความจ าเปนตองเกดการรวมกลมกบครอบครวอนเปนระบบเดยวกนดวย ท าใหตองเกดพธกรรม การเออเฟอเผอแผ เพอผกพนผคนจากหนวยยอย (ครวเรอน) ตางๆเขาดวยกน เมอระยะเวลาผานไปความผกพนและความเปนพวกพองจงสงขน และเกดรปแบบประเพณคานยมอนเปนเอกลกษณเฉพาะของหมบานขนดวย

คานยมองคกร (ISMART) หมายถง เกณฑการตดสนใจรวมกน ของบคลากรทกระดบใน องคกร วาพฤตกรรมใดควรท าและไมควรท า เพอบรรลผลส าเรจทงในระดบบคคล ระดบหนวยงาน ระดบองคกร และผรบบรการ ตลอดจนผ มสวนไดสวนเสย (Stakeholder) ความส าคญของคานยม 1. พลงยดเหนยวคนในองคกร 2. พลงรวมส าหรบประเมนเลอนขน หรอสนบสนนบคลากร ตามเสนทางความกาวหนา และระบบการจดสรรสงจงใจ 3. พลงขบเคลอนเอกลกษณทน าไปสภาพลกษณอนพงประสงคขององคกร 4. พลงกอรปวฒนธรรมและกระบวนทศนอนพงประสงคขององคกร ความหมายของ ISMART 1. Integrity คอ ยดมนยนหยด ซอสตยสจรต โปรงใสตรวจสอบได หมายถง ปฏบตหนาทโดยยดถอความถกตองตามกฎหมาย จรรยาวชาชพ ดวยความซอสตยสจรต รบผดชอบ อยางโปรงใส

60

เปดเผยและสามารถตรวจสอบได 2. Service Mind คอ การมจตใจพรอมในการใหบรการ หมายถง ความมมนษยสมพนธและอธยาศยไมตรทด ยนด และเตมใจ ทจะใหบรการ ชวยเหลอ แกผมาตดตอประสานงาน หรอผมาขอรบบรการทงภายนอก และภายในหนวยงาน ใหเกดความเขาใจ ความพงพอใจ และการประสานงานทด ระหวางกน เพอใหการท างานบรรลเปาหมายทก าหนดไว 3. Mastery คอ การท างานอยางมออาชพ หมายถง ความกระตอรอรนในการแสวงหาความรทเปนประโยชน ทงจากประสบการณท างานเดม และจากการคนควาความรใหม เพมเตมอยางสม าเสมอ ตลอดจนน าความรนน มาพฒนาศกยภาพ การท างานของตนเอง ของหนวยงาน และขององคกรโดยรวม 4. Accountability / Transparency คอ การปฏบตงานดวยความซอสตย สจรต โปรงใส และรบผดชอบหมายถง ความตงใจแนวแนทจะใชความร ความสามารถ ในการท างานใหบรรลเปาหมาย ตามตวชวดทก าหนด โดยยดหลกความโปรงใส ตรวจสอบไดในทกระดบ ความช านาญการ 5. Relationship คอ การมน าใจ ใจเปดกวาง เปนพเปนนอง หมายถง ทกษะในการรบร การจบประเดน ทงจากการฟง การอาน และการสอขอความใหเกดความร ความเขาใจ ทถกตองตรงกน ในเรองของนโยบาย แผนงาน ตลอดจนวตถประสงค และภารกจของหนวยงาน และสามารถสอสารท าความเขาใจ จนสงผลใหเกดความรวมมอรวมใจ เปดกวางทางความคดดวยบรรยากาศ ของความเปนพ เปนนอง จนกระทงงานประสบความส าเรจ 6. Teamwork คอ การท างานเปนทม หมายถง ความสามารถในการท างานรวมกบบคคลอน โดยประสานความแตกตางของบคคล และกระบวนการปฏบตงาน ใหเกดการท างานทสอดรบกน ไปสกลยทธและประเดนยทธศาสตร ทงในระดบหนวยงาน กรม กระทรวงและระดบชาต บนพนฐานของการสรางความไววางใจ และเคารพในความคดเหนของกนและกน

สวนบรรทดฐาน เปนตวก าหนดตามพฤตกรรมในชวตประจ าวนของบคคลในสงคม ซงจะเปนตวบงชวาในสถานการณนน ๆ บคคลควรปฏบตเชนใดบาง ซงพฤตกรรมจะอยในแนวเดยวกนคอไมท าความเดอดรอนแกตนเองและผอน ประกอบดวย

1. วถประชา เปนขอตกลงของคนหมมากแลวน ามาเปนแนวปฏบตเปลยนแปลงไดงายถาท าผดสงคมลงโทษไมรนแรง เชน การไปงานศพใสชดด าแตถาไมใสชดด าผลทไดคอการถกนนทา ถกต าหนท าใหรสกอบอาย

2. จารตประเพณ เปนสงทควรปฏบตเพราะจะท าใหสงคมเกดความสงบสข ถาไมประพฤตปฏบตมบทลงโทษจากสงคมคอนขางรนแรงและชดเจน เชน ลกควรกตญญตอพอแม การชงสกกอนหาม หามผดประเวณลกเมยคนอน

61

3. กฎหมาย เปนสงทรฐไดก าหนดใหบคคลตองปฏบตหรอไมใหปฏบต ทงนเพอความ สงบสขของประชาชน ถาท าผดมบทลงโทษทก าหนดไวอยางชดเจน ประเพณ เปนระเบยบแบบแผนทก าหนดพฤตกรรมในสถานการณตางๆ ทคนในสงคมยดถอปฏบตสบกนมา ถาคนใดในสงคมนนๆฝาฝนมกถกต าหนจากสงคม ลกษณะประเพณในสงคมระดบประเทศชาต มทงประสมกลมกลนเปนอยางเดยวกนและมผดแผกกนไปบางตามความนยมเฉพาะทองถน แตโดยมากยอมมจดประสงค และวธการปฏบตเปนอนหนงอนเดยวกน วฒนธรรม ทกสง ทกอยางทมนษยสรางขนมา นบตงแตภาษา ขนบธรรมเนยมประเพณ ศาสนา กฎหมาย ศลปะ จรยธรรม ตลอดจนวทยาการและเทคโนโลยตาง ๆ อาจกลาวไดวาวฒนธรรมเปนเครองมอทมนษย คดคนขนมาเพอชวยใหมนษยสามารถด ารงอยตอไปได เพราะการจะมชวตอยในโลกนไดมนษยจะตองรจกใชประโยชนจากธรรมชาตและจะตองรจกควบคมความประพฤตของมนษยดวยกน วฒนธรรม คอค าตอบทมนษยในสงคมคดขนมาเพอแกปญหาเหลาน

เนอหาของวฒนธรรม 1. วฒนธรรมเปนพฤตกรรมทเกดจากการเรยนร 2. วฒนธรรมมลกษณะเปนสงเหนออนทรย (super organic) 3. วฒนธรรมเปนมรดกทางสงคม 4. วฒนธรรมเปนแบบแผนของการด าเนนชวต

องคประกอบของวฒนธรรม วฒนธรรมเปนผลจากการทมนษยไดเขาควบคมธรรมชาตและพฤตกรรมของมนษย ท าใหเกดการจดระเบยบทางสงคม ระบบความเชอ ศลปกรรม คานยมและวทยาการตาง ๆ อาจแยก องคประกอบของวฒนธรรมไดเปน 4 ประการ 1. องคมต (concept) บรรดาความคด ความเชอ ความเขาใจ ความคดเหน ตลอดจนอดมการณตาง ๆ 2. องคพธการ (usage) หมายถง ขนบธรรมเนยมประเพณทแสดงออกในรปพธกรรม

3. องคการ (organization) หมายถง กลมทมการจดอยางเปนระเบยบหรอมโครงสรางอยางเปนทางการ มการวางกฎเกณฑระเบยบขอบงคบและวตถประสงคไวอยางแนนอน 4. องควตถ (instrumental and symbolic objects) ไดแก วฒนธรรมทาง วตถทงหลาย เชน บาน โบสถ วหาร รวมตลอดถงเครองมอเครองใชตาง ๆ

ความผกพนตอองคการ เปนปจจยทมความส าคญในการผลกดนใหบคคลในองคกรมความเตมใจทจะพยายามกระท าในสงทดใหกบองคการ เพอประโยชนขององคการ และมความปรารถนา

62

อยางแรงกลาทจะคงอยเปนสมาชกขององคการตอไป เพอท างานอยางมประสทธภาพ และน าไปสความมประสทธผลขององคการ

อยางไรกตามในศตวรรษท 20 นไดเกดสงประดษฐใหมๆทท าใหระบบความสมพนธของผคนบนโลกทงระดบกวางและแคบ เชน ทองถน เปลยนไปอยางสนเชง การปฏวตระบบการสอสารทเรมตนจากโทรเลข โทรศพท วทยสอสาร มอถอ อนเตอรเนต การปฏวตรปแบบความบนเทงหรอการรบรขอมลขาวสารทมาพรอมกบโทรทศนทงในรปบนทกเทป หรอ ถายทอดสด หรอมาในรปของสอสงพมพกตาม และการปฏวตรปแบบการขนสงมวลชนจากเรอ เกวยนไปส รถไฟ รถยนต เครองบน ตางๆเหลานลวนน าไปสการท าลายก าแพงอปสรรคของการตดตอสอสาร อนไดแก ระยะทางและเวลาทเกดจากพนทหางไกลหรอความตางทางภมศาสตร

ผลของการปฏวตทางดานเทคโนโลยตางๆทกลาวมาท าใหเกดการปฏวตดานความสมพนธของประชากรบนโลก พนททเคยปลอดจากการตดตอจากภายนอก เชน หมบาน ไมสามารถหน พนการเขามาของเทคโนโลยเหลานได ไมวาจะเปนเรองการเดนทางทน าผคนเขาและออกจากหมบานไดงายและถขน การตดตอสอสารทสะดวกไมวาจะเปนโทรศพทสาธารณะหรอมอถอตางเขาไปถงมอผคนในชมชนตางๆทวโลก และทส าคญคอความบนเทงและขอมลขาวสารทมากบโทรทศนและสอสงพมพ ลวนน าไปสการปฏวตวฒนธรรมทหลอหลอมแบบแผนการด าเนนชวต คานยม ประเพณ และวฒนธรรมของประชากรโลกรวมกน เอกลกษณเฉพาะของกลมหรอชมชนถกทาทายจากวฒนธรรมทเกดใหมในยคน ซงในบางครงมการยอมวฒนธรรมใหมและกลมกลนไปกบมนไมยากนก แตในบางกรณวฒนธรรมดงเดมมความแขงแกรงมากและการเขามาของวฒนธรรมกลายเปนการคกคามวฒนธรรมประเพณดงเดม การตอตานยอมเกดขน

การทวฒนธรรมตางๆถกหลอหลอมเขาดวยกน อนเปนผลมาจากการตดตอสอสารทแทรกซมไปทวถงทกทองท การสอสารแบบ face to face เปนสงทเกดขนไดระหวางผคนโดยไมมขอจ ากดในเรองพนท ท าใหสงคมโลกมลกษณะคลายคลงกบหมบานทมคานยม ประเพณ วฒนธรรม รวมกน และยงเกดลกษณะความสมพนธแบบ mechanical solidarity ขนในระดบโลกดวย

อยางไรกตามความเปนหมบานโลกดงกลาวกสงผลในดานลบดวย เพราะการครอบง าทางวฒนธรรมเปนสงทเกดขนไดงายกวาเดม ดงกรณการตอตานวฒนธรรมใหมในบางกลมทเหนวาวฒนธรรมใหมไมใชวฒนธรรมทเกดจากการหลอหลอมวฒนธรรมตางๆบนโลก แตเปนวฒนธรรมตะวนตกโดยเฉพาะวฒนธรรมอเมรกน (Americanization) มากกวา ซงความคดดงกลาวมสวนถกอยางมาก การครอบง าทางวฒนธรรมนนมผลทงดานกายภาพและดานจตใจตอผคนดวย โดยทางกายภาพท าใหคนตกอยภายใตอทธพลของลทธบรโภคนยมซงท าใหคณภาพชวตและความมนคงทางเศรษฐกจในระยะยาวลดลง อนเปนผลมาจากการบรโภคโดยขาดเหตผลและการไตรตรองทด ใน

63

ดานจตใจท าใหคนขาดความเชอมนศรทธาในรากฐานทางสงคมของตนเอง และขาดบรรทดฐานในการยดถอปฏบตทสอดคลองกบสภาพสงคมของตนเองดวย

นอกจากนนความไมเทาเทยมกนของผคนในสวนตางๆของโลกยงเปนอปสรรคตอการเขาถงเทคโนโลยเหลาน สงผลใหเกดความเหลอมล ามากยงขน ซงท าใหเกดกลมคนดอยโอกาสเพมขน และกลายเปนปญหาของสงคมตอไป

ทฤษฎทอธบายการเกดขนของกระแสโลกาภวตนทงสามทฤษฎดงกลาว เปนทฤษฎทอธบายการเปลยนแปลงของสงคมในมมมองทแตกตางกน โดยมหลกการในคดวเคราะหทใหความส าคญในดานตางๆไมเทากน ในทฤษฎภาวะทนสมยนนใหความส าคญกบเทคโนโลยในการผลตทางดานอตสาหกรรมทเปนตวน าการเปลยนแปลงใหเกดขนกบสงคมในดานตางๆและแพรกระจายความเจรญไปสสงคมอนๆจนท าใหสงคมตางๆทเปดรบหรอในทสดตองเปดรบมการเปลยนแปลงโครงสรางสงคมไปสรปแบบเดยวกน ส าหรบทฤษฎจกรวรรดนยมทวพากษวจารณระบบทนนยมนน เนนความบกพรองของระบบทนนยมทเปดชองใหมการเอารดเอาเปรยบของผทมอ านาจทางเศรษฐกจสงคมตอผดอยกวา และยงพยายามชใหเหนอกวาการเปลยนแปลงไปสความทนสมยนนแทจรงเปนภาพจอมปลอมและไมมความมนคงทแทจรง ในสวนทฤษฎทสามคอทฤษฎหมบานโลกนนใหความส าคญกบเทคโนโลยทางดานการสอสารและการคมนาคมทน าไปสการเปลยนแปลงในค านยมและความสมพนธของผคนบนโลกทไรขอบเขตจนเสมอนผคนทงโลกอยในหมบานเดยวกน

การททฤษฎทงสามมหลกในการอธบายทแตกตางกนนชวยใหเราสามารถพจารณาแงมมตางๆทมอทธพลและเปนปจจยตอการเปลยนแปลงทางสงคม ท าใหเหนวาการเปลยนแปลงทางสงคมไปตามกระแสโลกาภวตนนเปนการเปลยนแปลงทมปจจยหลากหลายเขามามอทธพล และไมไดมปจจยใดปจจยหนงเทานนทเขามามอทธพล ในขณะเดยวกนกชวยท าใหเราไดเหนวาโลกไรพรมแดนใบนมความจ าเปนทจะตองถกพจารณาทงในดานบวกและดานลบ รวมทงดานกลางๆไปพรอมๆกนไปดวย

2.3 ศนยฝกอบรมต ารวจภธรภาค 5 2.3.1 ขอมลทวไป ของศนยฝกอบรมต ารวจภธรภาค 5 พระราชกฤษฎกาแบงสวนราชการกรมต ารวจ พ.ศ. 2495 ใหจดตงโรงเรยนต ารวจภธรภาคเหนอตอนบนขนครงแรกใชชอวา “โรงเรยนต ารวจภธรภาค 5” ขนทบานกวทบยง ต าบลแมจน อ าเภอแมจน จงหวดเชยงราย ซงปจจบนเปนทตงโรงเรยนศกษาสงเคราะหแมจน ในขณะนนยงไมมการผลต และฝกอบรมหลกสตรนกเรยนพลต ารวจ คงมแตเจาหนาทประจาอยเรยกวา “กองกาลงปฏบตการพเศษ” พ.ศ. 2497 กรมต ารวจสงใหยบเลกโรงเรยนต ารวจภธรภาค 5 ทอ าเภอแมจน จงหวดเชยงราย และจดตงขนใหมท บานปงสนก เลขท 97 ถนนจามเทว ต าบลเวยงเหนอ อ าเภอเมอง จงหวดลาปาง มเนอท 23 ไร 2 งาน 31 ตารางวา โดยใชชอวา “โรงเรยนต ารวจภธรภาค 5

64

ล าปาง” เรมเปดท าการฝกอบรมหลกสตรนกเรยนพลต ารวจ รนท 1 เมอวนท 1 กมภาพนธ พ.ศ. 2498 (หลกสตรอบรม 6 เดอน) มจ านวน 2 กองรอย ซงนกเรยนพลต ารวจ รนแรกรบโอนมาจากต ารวจอาสาสมครทประจ าการอยตามกองก ากบการต ารวจภธรจงหวดตางๆ ในภาคเหนอตอนบน หลงจากทฝกอบรมไดจานวน 10 รน มพระราชกฤษฎกาแบงสวนราชการกรมต ารวจ กระทรวงมหาดไทย

พ.ศ. 2503 ใหยบเลกโรงเรยนต ารวจภธรภาคทง 9 ภาค เฉพาะโรงเรยนต ารวจภธรภาค 5 จงหวดล าปาง และโรงเรยนต ารวจภธรภาค 6 จงหวดพษณโลก ใหรวมกน เปลยนชอเปน “โรงเรยนต ารวจภธร 3” ตงอยอ าเภอเมอง จงหวดลาปาง ม 2 กองรอย จนถงวนท 2 ตลาคม พ.ศ. 2515 ไดเปลยนชอเปน “โรงเรยนต ารวจภธร 5”

พ.ศ. 2511 กรมต ารวจอนมตใหทาการฝกอบรม 6 กองรอย ฝกอบรมทโรงเรยนต ารวจภธร 3 ล าปาง จ านวน 3 กองรอย และฝากอบรมทโรงเรยนต ารวจภธร 2 จงหวดชลบร จานวน 3 กองรอย พ.ศ.2515 กรมต ารวจอนมตใหทาการฝกอบรมหลกสตรนกเรยนพลต ารวจทง 6 กองรอยในสถานทเดยวกน และใชชอวา “โรงเรยนต ารวจภธร 5” และใหจดหาสถานททาการใหมเนองจากสถานทเดมคบแคบ

พ.ศ. 2519 กรมต ารวจจงอนมตใหจดตงโรงเรยนต ารวจภธร 5 ขนใหมเลขท 145 หมท 13 ต าบลปงยางคก อ าเภอหางฉตร จงหวดลาปาง พกดทตง (NA 185195) ตามเสนทางหลวงสายลาปาง – เชยงใหม มเนอท 240 ไร 2 งาน 30 ตารางวา เปนททาการกองรอยท 4,5 และ 6 สวนสถานทโรงเรยนต ารวจภธร 5 เดมในอ าเภอเมอง จงหวดลาปางใหคงททาการกองรอยท 1,2 และ 3 ไว

พ.ศ. 2534 ไดพจารณาแลวเหนวาการบรหารราชการทง 2 แหง เปนอปสรรค ไมเกดการคลองตว จงไดถอนก าลงทงหมดจากทตงแหงเดมไปรวมกนทโรงเรยนต ารวจภธร 5 ต าบลปงยางคก อ าเภอ หางฉตร จงหวดลาปาง จนถงปจจบน สวนสถานทเดมกรมต ารวจไดโอนให สวนราชการสานกงานวทยาการภาค 3 ใชประโยชน และดแล

พ.ศ.2548 ไดมพระราชกฤษฎกาแบงสวนราชการกรมต ารวจ พ.ศ. 2548 ก าหนดให กองก ากบการโรงเรยนต ารวจภธร 5 สงกดกองบญชาการศกษา เปน “ศนยฝกอบรมต ารวจภธรภาค 5” สงกดต ารวจภธรภาค 5

วสยทศน จดสรางทมงานอนทรงประสทธภาพ เพอสมฤทธผลการคดสรรบคลากร แลวท าการฝกศกษาเสมอนสถานการณจรง พรอมออกไปปฏบตสถานการณจรงไดดกวาฝก พนธกจ

1. ปกปอง เทดทนพทกษรกษาไวซงสถาบนพระมหากษตรย 2. พฒนาศนยฝกอบรมใหเปนองคกรแหงการเรยนรททนสมย สอดคลองกบสภาพพนท

65

และสถานการณปจจบน เพอรองรบการเขาสประชาคมอาเซยน

3. พฒนาศนยฝกอบรมเปนหนวยงานทมความช านาญเฉพาะดานการปราบปรามและสบสวน โดยเนนในเรองยาเสพตดเพอใหเกดองคความรในเรอง “ ยทธวธพชตยาเสพตด ”

4. จดเตรยมบคลากรของศนยฝกอบรมใหมความพรอมในการบรหารจดการทง อ านวยการฝกอบรมอยางมประสทธภาพ

5.พฒนาศนยฝกอบรมใหเปนสถานททมความพรอมในการฝกอบรมโดยมวสดอปกรณ เครองมอ เครองชวยฝก สอการเรยนการสอนททนสมย และน าเทคโนโลยสารสนเทศมาใชในการพฒนาสอการเรยนการสอน

6. พฒนาบคลากรดานการฝก การเรยนการสอน ใหมความร ความสามารถเทาทน วทยาการสมยใหมอยางตอเนอง

7. ดแล เอาใจใสความเปนอยของขาราชการต ารวจและครอบครวใหมคณภาพชวตทดขน คานยมหลกขององคกร ฝกใหเหมอนจรง เมอปฏบตงานจรงท าใหดกวาฝก 4..5 ก าลงพล ล าดบ หนวยงาน ผบก. รอง

ผบก. ผกก.

รอง ผกก/เทยบเทา

สว./เทยบเทา

รอง สว./เทยบเทา

ผบ.หม รวม หมายเหต

1 ส านกงาน 1 2 - - - 1 - 4 2 ฝายอ านวยการ - - 1 1 3 6 6 17 3 ฝายรกษาการณ - - - - - 2 75 77 4 ฝายบรการ

การศกษา - - 1 1 3 6 5 16

5 ฝายปกครอง และการฝก

- - 1 1 3 5 10 20

6 กลมงานอาจารย - - - 14 5 1 - 20 7 นกเรยนนายสบ 250 250 รวม 1 2 3 17 14 21 346 404

ยทธศาสตรและกลยทธตามแผนปฏบตราชการ พ.ศ. 2558 ศนยฝกอบรมต ารวจภธรภาค 5 ก าหนดยทธศาสตรตามแผนปฏบตราชการ พ.ศ. 2558 ทส าคญไวจ านวน 4 ยทธศาสตร ดงน

66

ยทธศาสตรท 1 : ยกระดบขดความสามารถในการปฏบตภารกจหลกเพอตอบสนองนโยบายรฐบาล

1.1 ปกปอง เทดทน และพทกษรกษา ไวซงสถาบนชาต ศาสนา พระมหากษตรยและการปกครองในระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรย ทรงเปนประมข

1.2 พฒนาศนยการตดตอสอสาร เพอเฝาระวงในการรบแจงเหต เพอเพมชองทางในการเขาถงประชาชนและเปนศนยประสานงานกลางระหวางหนวยตางๆ

1.3 การแกปญหาการชมนมเรยกรองเหตวกฤต ตองถอปฏบตภายใตกรอบกฎหมายหลกสากลและใหมการเพมประสทธภาพในการปรบปรง พฒนา ดานการจดบคลากร สงอปกรณ ยทโธปกรณ ยทธวธและสวสดการใหมความพรอมในการปฏบต

1.4 สรางความพรอมดานบคลากร ระบบงาน การเชอมโยงฐานขอมลตางๆ อาคารสถานท ยานพาหนะ ใหเปนมาตรฐานเพอรองรบเขาสประชาคมอาเซยนและความรวมมอระหวางประเทศ

1.5 เตรยมการและชวยเหลอผประสบภยรวมถงนกทองเทยวทไดรบความเดอดรอนจากสาธารณภยอยางตอเนองจนเขาสภาวะปกตและสนบสนนหนวยงานทเกยวของในการบรรเทาสาธารณภย

1.6 ฝกอบรมต ารวจจราจร ใหมคานยมของต ารวจจราจร เปน "สภาพบรษจราจร" ยทธศาสตรท 2 : การพฒนางานต ารวจใหโปรงใส มมาตรฐาน 2.1 ปฏบตหนาทโดยยดหลกธรรมาภบาล

2.2 การบรหารจดการศนยฝกอบรมต ารวจภธรภาค 5 ใหไดรบมาตรฐานการประกนคณภาพทางการศกษา

2.3 ขาราชการต ารวจไดรบความเชอถอ ไววางใจจากสงคม 2.4 ฝกอบรมขาราชการต ารวจใหมทศนคตยดประชนเปนศนยกลาง

ยทธศาสตรท 3 : การมสวนรวมของประชาชนและเครอขายการปฏบตงานของต ารวจ 3.1 เสรมสรางการมสวนรวมโดยบรณาการทกภาคสวน ใหมสวนรวมในการก าหนดนโยบาย

และการบรหารของศนยฝกอบรมต ารวจภธรภาค 5 3.2 การสงเสรมใหเกดความรวมมอระหวางหนวยงานดานการศกษา

ยทธศาสตรท 4 : การสรางความเขมแขงในการบรหาร 4.1 การบรหารจดการศนยฝกอบรมต ารวจภธรภาค 5 ใหไดรบมาตรฐานตวชวด ของ

ส านกงานจเรต ารวจ ส านกงานต ารวจแหงชาต

67

4.2 พฒนาขาราชการต ารวจ ใหมอดมการณ ดวยการสรางวฒนธรรมขององคกรทดในการปฏบตหนาทอยางมออาชพ มความภาคภมใจในอาชพต ารวจ ยดมนในศลธรรมและมคานยมในความเปนอยทเรยบงาย ประหยดตามหลกปรชญา "เศรษฐกจพอเพยง"เนนภาวะผน า ผบงคบบญชา ตองเปนแบบอยางทดใหแกผใตบงคบบญชา และใหมการท างานเปนทมและมเอกภาพ

4.3 เนนภาวะผน า ผบงคบบญชา ตองเปนแบบอยางทดใหแกผใตบงคบบญชา และใหมการท างานเปนทมและมเอกภาพ

4.4 พฒนาศนยปฏบตการ (ศปก.) ใหเปนเครองมอของผบงคบบญชาในการขบเคลอนและตดตามการท างานในทกมต โดยน าเทคโนโลยมาใชในการบรหารและระบบปฏบตการในทกภารกจ

4.5 จดระบบสวสดการใหกบขาราชการต ารวจและครอบครว ในดานทพกอาศย สขภาพการรกษาพยาบาล ระบบสงกลบทางการแพทย รวมทงขาราชการต ารวจทเกษยณอายราชการ ใหมสขภาพพลานามยและความเปนอยทด

2.4 งานวจยทเกยวของ 2.4.1 งานวจยทเกยวของกบการบรหารจดการทด ชาตตระกล ภกด (2553) ท าการศกษาเรอง ธรรมาภบาลในการบรหารงานของสถาน

ต ารวจภธรในจงหวดเชยงราย ผลการศกษาพบวา ระดบการใชธรรมาภบาลในการบรหารงานของสถานต ารวจภธรในจงหวดเชยงราย วดระดบการใชธรรมาภบาล 6 หลกการ คอ หลกนตธรรม หลกความโปรงใส หลกคณธรรม หลกความคมคา หลกความส านกรบผดชอบ และหลกความมสวนรวม พบวา ระดบ การบรหารงานของสถานต ารวจภธรในจงหวดเชยงราย เปนไปตามหล กธรรมาภบาลในทกดานในระดบคอนขางมาก ซงไมเปนไปตามสมมตฐานทตงไว ความคาดหวงหรอความตองการตอการปรบปรงปฏรปการบรหาร ( ระบบการท างาน ) ของสถานต ารวจเพอน าไปสการสรางธรรมาภบาลใหเกดขน ตองการใหมการปรบปรงในเรอง เงนเดอน เบยเลยง คาตอบแทน ทเหมาะสมกบภารกจ สวนเรองรองลงมาคอ การแตงตง โยกยาย เลอนขน เลอนต าแหนง ใหใชผลงาน ความสามารถ และความอาวโสอยางโปรงใส การใหอ านาจผปฏบตงานมอสระในการท างานภายใตระเบยบทชดเจน ไมมการแทรกแซง กดดนจากผมอ านาจเชนผบงคบบญชา และนกการเมอง ควรเปดโอกาสใหผใตบงคบบญชามสวนรวมในการบรหารและเสนอความคดเหนเกยวกบงานไดอยางเตมท ดานสภาพปญหาและอปสรรคในการพฒนาหรอสรางธรรมาภบาลใหเกดขนในวงการต ารวจไทย จดล าดบความรนแรงของปญหามากทสด 5 อนดบแรกคอ 1) การละเลยในการใชระบบคณธรรมบรหารงานบคคล เชนการแตงตงโยกยาย 2) ระบบสวสดการ และคาตอบแทนทไมเหมาะสมกบสภาพเศรษฐกจ 3)การถกแทรกแซงจากนกการเมองและผมอ านาจ 4) การขากแคลนคณธรรม

68

จรยธรรมและจตส านกในวชาชพต ารวจ และ 5) ต ารวจโดยเฉพาะนายต ารวจชนผใหญสมครใจเปนผรบใชนกการเมอง เพอประโยชนตนเอง

เสกสรร หนอแกว (2553) ท าการศกษาเรอง ธรรมาภบาลกบการบรหารโครงการกอสรางขององคการบรหารสวนต าบลในเขตอ าเภอแมวาง จงหวดเชยงใหม ผลการศกษาพบวา กลมประชาชนในเขตองคการบรหารสวนต าบลทง 5 แหง ซงประกอบดวย องคการบรหารสวนต าบลทงรวงทอง , องคการบรหารสวนต าบลบานกาด , องคการบรหารสวนต าบลทงป , องคการบรหารสวนต าบลดอนเปา และองคการบรหารสวนต าบลแมวน ใหความล าคฐตอการใชหลกธรรมาภบาล 6 ประการ คอคอ หลกนตธรรม หลกความโปรงใส หลกคณธรรม หลกความคมคา หลกความส านกรบผดชอบ และหลกความมสวนรวม ในการบรหารโครงการกอสรางในระดบมาก สวนกลมนายกองคการบรหารสวนต าบล สมาชกองคการบรหารสวนต าบล และพนกงานสวนต าบล ในเขตองคการบรหารสวนต าบล พบวา ประชาชนใหความเหนวาองคการบรหารสวนต าบลทง 5 แหง ในอ าเภอแมวางใหความส าคญตอการใชหลกธรรมาภบาล 6 ประการ ในการบรหารโครงการกอสรางในระดบปานกลาง ปจจยทสงผลตอการบรหารประกอบดวย รายไดทจดเกบเอง , ความขดแยงในสภาอง5กรบรหารสวนต าบล , ความขดแยงในการบรหาร มความสมพนธตอการใชหลกธรรมาภบาลในการบรหารโครงการกอสราง ขององคการบรหารสวนต าบลในอ าเภอแมวางไมแตกตางกน

ววน ตะนะ ( 2555 ) ท าการศกษาเรอง การใชหลกธรรมาภบาลในการบรหารโรงเรยนในอ าเภอเชยงของ จงหวดเชยงราย ผลการศกษาพบวา ในดานการใชหลกนตธรรม ผบรหาร และคร ไดมกฎ ระเบยบ ขอบงคบทบคลากรทกคนยอมรบ แนะน าแนวทางการปฏบตตามกฎ ระเบยบ ขอบงคบใหบคลากรมความเขาใจตรงกน การใชหลกคณธรรม ผบรหารและคร ไดปฏบตหนาทดวยความซอสตยปญหาทพบคอผบรหารไมใหความเสมอภาคและยตธรรมกบบคลากรในโรงเรยน การใชหลกความโปรงใส ผบรหารและคร ไดจดโครงสรางการบรหารงาน จดประชมชแจงใหบคลากรเขาใจหนาทรบผดชอบตามภารกจ ไดรายงานผลการปฏบตงานประจ าป ปญหาทพบเปนสวนนอยคอ การใชงบประมาณไมถกตองตามระเบยบ ไมโปรงใส การใชหลกการมสวนรวม ผบรหารและคร ไดมสวนรวม ประสานงาน ตลอดจนสงเสรมใหบคลากรและชมชนมสวนรวมในการจดท าแผนปฏบตการประจ าป การใชหลกความรบผดชอบ ผบรหารและคร ไดมอบหมายงานใหบคลากร ตามความสามารถ ไดจดท าแผนการปฏบตการประจ าปครบตามภารกจ 4 งาน ปญหาทพบคอ บคลากรขาดความรบผดชอบ การใชหลกความคมคา ผบรหารและคร ไดสงเสรมใหบคลากรเนน ผเรยนเปนส าคญ ปญหาทพบคอใชทรพยากรไมคมคา พศสมย หมกทอง ( 2555 ) ท าการศกษาเรอง การบรหารงานตามหลกธรรมาภบาลของส านกงานเขตบางกอกนอย กรงเทพมหานคร ผลการศกษาพบวา ความคดเหนของบคลากรทมตอการบรหารตามหลกธรรมาธบาลของส านกงานเขตบางกอกนอย โดยรวมอยในระดบมาก เมอพจารณา

69

เปนรายดานดานหลกนตธรรม ดานหลกคณธรรม ดานหลกความโปรงใส ดานหลกการมสวนรวม ดานหลกความรบผดชอบ ดานหลกความคมคา พบวา บคลากรมความคดเหนอยในระดบมากทกดาน การเปรยบเทยบการบรหารงานตามหลกธรรมาภบาล พบวาบคลากรมความคดเหนตอการบรหารงานตามหลกธรรมาภบาลโดยรวมดานเพศไมแตกตางกนซงไมเปนไปตามสมตฐานทตงไว ดานอาย การศกษา ต าแหนง ระยะเวลาในการด ารงต าแหนง รายได โดยภาพรวมแตกตางดนอยางมนยส าคญทางสถตท 0.05 ซงเปนไปตามสมตฐานทตงไว ปญหา อปสรรค และขอเสนอแนะเกยวกบการบรหารงานตามหลกธรรมาภบาล พบวามนอย และมขอเสนอแนะใหผบรหาร บรหารงานโดยค านงถงหลกธรรมาภบาลใหครบทง 6 ดาน เพราะหลกธรรมาภบาลเปนการบรหารการปกครองทดททก ๆ ภาคสวนเหนวาเปนสงทดงามเหมาะทจะน ามาใชการบรหารองคกรตาง ๆ ใหมประสทธภาพมากยงขน ปยวฒน ปยสโล (2554) ท าการศกษา เรองการบรหารงานตามหลกธรรมาภบาลของเทศบาลเมองแพร จงหวดแพร ผลการศกษาพบวา ความคดเหนของบคลากรและประชาชนทมการบรหารงานตามหลกธรรมาภบาลของเทศบาลเมองแพร โดยรวมอยในระดบปานกลาง โดยภาพรวมแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตระดบ 0.05 เมอพจารณาตามหลกธรรมาภบาลพบวา หลกความรบผดชอบมความเหนไมแตกตางกน ,หลกคณธรรมและหลกความโปรงใสมความเหนแตกตางกน อยางมนบส าคญทางสถตทระดบ 0.05 สวนหลกนตธรรม , หลกการมสวนรวม และหลกความคมคา พบวาบคลากรและประชาชนมความเหนแตกตางกน อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.01 ปญหาและแนวทางในการพฒนาเกยวกบการบรหารตามหลกธรรมาภบาล บคลากรในการท างานมความคดเหนคอ ผบรหารมความไมเปนกลางทางดานการบงคบบญชา ดานการประเมนผลการปฏบตงานการสนบสนนผใตบงคบบญชาใหไดเลอนชนเลอนต าแหนง รวมทงการไมคอยรบฟงความคดเหนของพนกงานชนลาง อปกรณในการท างานทมไมเพยงพอตอการปฏบตงาน การจดบคลากรไดไมคอยเหมาะสมกบงาน หรอการจดใหท างานมากซบซอนจนเกนไปจนท าใหงานทท านนเกดความลาชาและผดพลาดไดงาย ยทธนา ชดทองมวน (2551) ท าการศกษาเรอง การใชหลกธรรมาภบาลของคณะกรรมการบรหารโรงเรยนโปลเทคนคลานนาเชยงใหม ผลการศกษาพบวา พฤตกรรมการใชหลกธรรมาภบาลของคณะกรรมการบรหารโรงเรยน โดยภาพรวมคาเฉลยอยในระดบมากทกดาน โดยเรยงล าดบดงน คอดานความรบผดชอบ ดานการมสวนรวม ดานนตธรรม ดานความโปรงใส ดานความมคณคา และดานคณธรรม การพฒนาพฤตกรรมการบรหารตามหลกธรรมาภบาลของคณะกรรมการบรหารโรงเรยนโปลเทคนคลานนา เชยงใหม พบวา คาเฉลยอยในระดบมากทสดไดแก การแกปญหาในโรงเรยน โดยวธประนประนอม และเผยแพรประชาสมพนธการด าเนนงานใหชมชนทราบอยางตอเนอง ขอเสนอแนะในการพฒนาพฤตกรรมการบรหารตามหลกธรรมาภบาลของคณะ

70

กรรมการบรหารโรงเรยน พบวา ดานนตธรรม ควรใหมการพจารณาความดความชอบโดยค านงถงผลการปฏบตงานเปนหลก ดานคณธรรมผบรหารควรจดท าใบประกาศใหกบบคลากรทมคณธรรม จรยธรรม ดานความโปรงใส ควรด าเนนการจดซอวสด อปกรณใหเปนไปตามความตองการของผสอน ดานการมสวนรวมเปดโอกาสใหบคลากรมสวนรวมในการประเมนผลการปฏบตงาน ดานความรบผดชอบควรมการตรวจสอบผลการพฒนาการศกษาตามภารกจทรบผดชอบของหนวยงาน และดานความคมคาควรมการรกษาและซอมแซมวสด ครภณฑตาง ๆ ใหอยสภาพใชงานไดดเสมอ

2.4.2 งานวจยทเกยวของของวฒธรรมองคกร วชชฎาภรณ กล าด (2552) ท าการศกษาเรอง ทรรศนะของนธ เอยวศรวงศ เกยวกบ

ความเปนไทยในยคโลกาภวตน ผลการศกษาพบวา ตามทรรศนะของนธ เกยวกบชาตไทยและความเปนไทยคอกลมชาตพนธทมความหลากหลาย สามารถเปลยนแปลงได ไมอยนงตายตว เพราะเปนชมชนในจนตนาการ โดยรฐในแตละยคแตละสมยซงควรทจะเปดกวางตอความหลากหลายของผคนในประเทศไทย เพราะความหลากหลายน าความเจรญรงเรองและความมนคงมาสประเทศชาต ดานทรรศนะของนธเกยวกบโลกาภวตนนนพบวา กระบวนการทเปลยนโลกทงหมดใหเปนหนงเดยวกนในสมตคอ ขอมลขาวสาร เศรษฐกจ การเมอง และวฒนธรรม และความเปนอนหนงอนเดยวกนนนมลกษณะส าคญอยสามอยางคอ ครอบคลม ไรพรมแดน และรวดเรวฉบไว แตประเทศไทยน าโลกาภวตนมาตความไมเหมาะสมกบบรบทสงคมไทย กลาวคอ เนนแตเรองการไหลของทนมากเกนไปโดยไมค านงถงการทเราสามารถจะดงเอาความร ความช านาญ และเทคโนโลยตาง ๆ จากตางประเทศมาประยกตใชเพอแกปญหาสงคมไทย ดานทรรศนะของนธเกยวกบวธการปรบตวและประนประนอมเพอความอยรอดของความเปนไทยในกระแสโลกาภวตนนนพบวา ตองเขาใจอตลกษณเปนสงทไมตายตวและสามารถเปลยนแปลงได ความเปนไทยควรอยบนพนฐานของความยตธรรมทเขาใจถงความหลากหลายในประเทศไทย ประเทศชาตจงจะสามารถยนหยดตอไปไดในยคโลกาภวตน

น าเพชร ชาเทพ (2553) ท าการศกษาเรอง พฒนาการทางพนทของโครงสรางการคาและการปรบตวของธรกจคาปลกชานเมองภายใตกระแสโลกาภวตน กรณศกษาเทศบาลต าบลตนเปา อ าเภอสนก าแพง จงหวดเชยงใหม ผลการศกษาพบวา การปรบตวของธรกจคาปลกและบรการภายใตกระแสโลกาภวตน มทงการปรบตวทางกายภาพ และการปรบตวทางธรกจโครงสรางธรกจ ธรกจคาปลกและบรการดงเดมและสมยใหมสวนใหญมการปรบตวในทศทางเดยวกนคอดานกายภาพเชนการปรบปรงรานคาใหทนสมยและเปนทดงดด มการปรบหรอขยายพนทรานคา รวมถงการปรบเวลาเปด – ปดราน ในสวนโครงสรางมการปรบราคาสนคา การเพมประเภทสนคา เพมการบรการ และการจางแรงงานเพม การปรบตวทเกดขนมทงการปรบตวชวคราวและถาวร ทงนขนอยกบสภาพ

71

เศรษฐกจ ปญหา เงอนไขหรอขอจ ากดอน ๆ ตลอดจนการบรหารจดการและนโยบายของธรกจในชวงนน ๆ

ทวา เทยนเบญจะ (2555) ท าการศกษาเรอง อทธพลการพยากรณปจจยคณภาพชวตในกาท างาน คานยมในการท างาน ความผกพนตอองคกร ของกลมพนกงานทสงผลตอการปฏบตงาน กรณศกษา พนกงานในองคกรผผลตเครองดมแอลกอฮอลแหงหนงในกรงเทพมหานคร ผลการศกษาพบวาความคดเหนตอคณภาพชวตในการท างาน คานยมในการท างานและความผกพนตอองคกรของพนกงานโดยรวมอยในระดบปานกลาง รวมถงผลการปฏบตงานอยในระดบสง จากการเปรยบเทยบปจจยสวนบคคลของพนกงานในองคกรตอคณภาพชวตในการท างาน คานยมในการท างาน และความผกพนตอองคกร พบวา ปจจยสวนบคคลดานเพศ อาย สถานภาพ ระดบการศกษา รายไดเฉลยตอเดอน อายงานในองคการปจจบน และระดบต าแหนงทตางกนสงผลตอคณภาพชว ตในการท างานแตกตางกน และดานอาย ระดบการศกษา รายไดเฉลยตอเดอน อายงานในองคการปจจบน ระดบต าแหนงทตางกนสงผลตอ คานยมในการท างานแตกตางกน รวมถงปจจยสวนบคคลดานเพศ อาย สถานภาพ ระดบการศกษา รายไดเฉลยตอเดอน อายงานในองคการปจจบน และระดบต าแหนงทตางกนสงผลตอความผกพนตอองคกรของพนกงานแตกตางกน ในการทดสอบพยากรณพบวา คณภาพชวตในการท างานมอทธพลตอการปฏบตงานของพนกงานดานความรอบรในงาน ดานความสามารถในการใชวสดอปกรณ ดานการมาท างานและตรงตอเวลา และปจจยคานยมในการท างานมอทธพลตอการปฏบตงานโดยรวมของพนกงาน และมอทธพลตอผลการปฏบตงาน ดานปรมาณ ดานคณภาพงาน ดานความสามารถในการแกปญหาและตดสนใจ และดานการพฒนาตนเอง รวมถงปจจยความผกพนตอองคกรมอทธพลตอผลการปฏบตงาน โดยรวมของพนกงานและอทธพลตอผลการปฏบตงานดานความสามารถในการใชวสดอปกรณ ดานความสามารถในการเรยนรงานใหม ดานมนษยสมพนธ ดานการมาท างานและตรงตอเวลา ดานการพฒนาตนเอง

วรรณภา นลวรรณ (2554) ท าการศกษาเรองความผกพนตอองคกรของขาราชการครและบคลากรทางการศกษา ในวทยาลยอาชวศกษาสราษฎรธาน จงหวดสราษฎรธาน ผลการศกษาพบวา ขาราชการครและบคลากรทางการศกษาในวทยาลยอาชวศกษาสราษฎรธาน มระดบความผกพนตอองคกรโดยรวมทกดานอยในระดบมาก เมอพจารณารายดานพบวาดานบรรทดฐานมคาเฉลยมากทสด รองลงมาคอดานความรสก และนอยทสดคอดานการคงอยกบองคกร และจากการทดสอบสมมตฐานพบวาปจจยสวนบคคลดานระดบการศกษาทแตกตางกนมผลตอความผกพนตอองคกรในภาพรวม ในดานการคงอยกบองคกรและดานความรสกทแตกตางกน สวนปจจยสวนบคคลอนไมแตกตางกนและปจจยทมความสมพนธกบความผกพนตอองคกรไดแก ปจจยดานลกษณะงาน ปจจยดานลกษณะองคกร และปจจยดานประสบการณในการท างานมความสมพนธในระดบคอนขางสงโดยมปจจยมความสมพนธมากทสดคอปจจยดานลกษณะงาน