พุทธวจน 7 ฆารวาสชั้นเลิศ_3

ตดตามการเผยแผพระธรรมคาสอนตามหลกพทธวจน โดยพระอาจารยคกฤทธ โสตถผโล ไดท www.buddhakos.org | media.watnapahpong.org | www.watnapp.com | คลน ส.ว.พ. FM 91.0 MHz ทกวนพระ เวลา 17.40 น.

สอธรรมะน จดทาเพอประโยชนทางการศกษาสสาธารณชนเปนธรรมทาน ลขสทธในตนฉบบนไดรบการสงวนไว ไมสงวนสทธในการจดทาจากตนฉบบเพอเผยแผในทกกรณ ในการจดทาหรอเผยแผ โปรดใชความละเอยดรอบคอบเพอรกษาความถกตองของขอมล

ขอคาปรกษาดานขอมลในการจดทาเพอความสะดวกและประหยด ตดตอไดท มลนธพทธโฆษณ โทร.๐๘ ๘๔๙๔ ๘๐๘๓

คณศรชา โทร.๐๘ ๑๕๑๓ ๑๖๑๑ คณอารวรรณ โทร.๐๘ ๕๐๕๘ ๖๘๘๘

ฉบบ ๗พ ท

ธ ว

จ น

พ ท ธ ว จ นฆราวาสชนเลศ

ฆราวาสชนเลศ

ฆราวาสชนเลศคหบด ! ...กามโภค (ฆราวาส) ผใด (๑) แสวงหาโภคทรพยโดยธรรม โดยไมเครยดครด (เกนไป จนทรมานตน)..., (๒) ทำาตนใหเปนสข ใหอมหนำา..., (๓) แบงปนโภคทรพยบำาเพญบญ..., (๔) ไมกำาหนด ไมมวเมา ไมลมหลง มปกตเหนโทษ มปญญาเปนเครองสลดออก บรโภคโภคทรพยเหลานนอย...; คหบด ! กามโภคจำาพวกน เปนกามโภคชนเลศ ชนประเสรฐ ชนหวหนา ชนสงสด ชนบวร กวากามโภคทงหลาย, เปรยบเสมอนนมสดเกดจากแมโค นมสมเกดจากนมสด เนยขนเกดจากนมสม เนยใสเกดจากเนยขน หวเนยใสเกดจากเนยใส; หวเนยใสปรากฏวาเลศกวาบรรดารสอนเกดจากโคทงหลายเหลานน...,

ฉนนน.

ทสก. อ. ๒๔/๑๘๘/๙๑.

ภกษทงหลาย ! ความรสกไดเกดขนแกเราวา ผลวบากแหงกรรม ๓ อยางนแล

ททำาใหเรามฤทธมาก... มอานภาพมาก... คอ (๑) ทาน การให, (๒) ทมะ การบบบงคบใจ, (๓) สญญมะ การสำารวมระวง ดงน.

อตว. ข. ๒๕/๒๔๐/๒๐๐.

ม. ม. ๑๒/๕๘/๗๓.

ภกษทงหลาย ! ถาภกษหากจานง วา “เราพงเปนทรก ทเจรญใจ ทเคารพ ทยกยอง

ของเพอนผประพฤตพรหมจรรยดวยกนทงหลาย” ดงนกด,...

ภกษทงหลาย ! ถาภกษหากจานง วา “เราพงเปนผมลาภ...

ภกษทงหลาย ! ถาภกษหากจานง วา “เราพงอดทนไดซงความไมยนด และความยนด...

ภกษทงหลาย ! ถาภกษหากจานง วา “เราพงอดทนความขลาดกลวได...

ภกษทงหลาย ! ถาภกษหากจานง วา เราพงไดตามตองการ ไดไมยาก ไดไมลาบาก ซงฌานทง ๔...

ภกษทงหลาย ! ถาภกษหากจานง วา “เราพงเปนโสดาบน... ภกษทงหลาย ! ถาภกษหากจานง วา “เราพงเปนสกทาคาม... ภกษทงหลาย ! ถาภกษหากจานง วา “เราพงเปนโอปปาตกะ (อนาคาม) ดงนกด,... ภกษทงหลาย ! ถาภกษหากจานง วา “เราพงทาใหแจงซงเจโตวมตต ปญญาวมตต อนหาอาสวะมได เพราะความสนไปแหงอาสวะทงหลาย ดวยปญญาอนยงเอง ในทฏฐธรรมเทยว เขาถงแลวแลอย” ดงนกด, เธอพงทาใหบรบรณในศลทงหลาย พงตามประกอบในธรรมเปนเครองสงบแหงจตในภายใน เปนผไมเหนหางในฌาน ประกอบพรอมแลวดวย วปสสนา และใหวตรแหงผอยสญญาคารทงหลายเจรญงอกงามเถด.

ม. ม. ๑๒/๕๘/๗๓.

ภกษทงหลาย ! ถาภกษเจรญอานาปานสต แมชวกาลเพยงลดนวมอภกษนเรากลาววา อยไมเหนหางจากฌานทาตามคาสอนของพระศาสดาปฏบตตามโอวาท ไมฉนบณฑบาตของชาวแวนแควนเปลากจะปวยกลาวไปไยถงผกระทาใหมาก ซงอานาปานสตนนเลา.

เอก. อ. ๒๐/๕๕/๒๒๔.

ศล๕

(ปาณาตปาตา เวรมณ) เธอนน ละปาณาตบาต เวนขาดจากปาณาตบาต (ฆาสตว) วางทอนไมและศสตราเสยแลว

มความละอาย ถงความเอนดกรณา หวงประโยชนเกอกลในบรรดาสตวทงหลายอย.

(อทนนาทานา เวรมณ) เธอนน ละอทนนาทาน เวนขาดจากอทนนาทาน (ลกทรพย) ถอเอาแตของทเขาใหแลว

หวงอยแตของทเขาให ไมเปนขโมย มตนเปนคนสะอาดเปนอย.

(กาเมสมจฉาจารา เวรมณ) เธอนน ละการประพฤตผดในกามเวนขาดจากการประพฤตผดในกาม (คอเวนขาดจากการประพฤตผด)

ในหญงซง มารดารกษา บดารกษา พนองชาย พนองหญง หรอญาตรกษา อนธรรมรกษา เปนหญงมสาม หญงอยในสนไหม โดยทสดแมหญงอนเขาหมนไว

(ดวยการคลองพวงมาลย) ไมเปนผประพฤตผดจารตในรปแบบเหลานน.

(มสาวาทา เวรมณ) เธอนน ละมสาวาท เวนขาดจากมสาวาท พดแตความจรง รกษาความสตย มงคงในคาพด

มคาพดควรเชอถอได ไมแกลงกลาวใหผดตอโลก.

(สราเมระยะมชชะปมาทฏฐานา เวรมณ) เธอนนเวนขาดจากการดมนาเมา คอสราและเมรยอนเปนทตงของความประมาท.

ส. ท. ๙/๘๓/๑๐๓. , ทสก. อ. ๒๔/๑๘๕/๑๖๕

พ ท ธ ว จ น ฉบบ ๗ ฆราวาสชนเลศ

พทธวจนสถาบนรวมกนมงมนศกษา ปฏบต เผยแผคำาของตถาคตม. ม. ๑๒/๕๘/๗๓.








ม. ม. ๑๒/๕๘/๗๓.


เอก. อ. ๒๐/๕๕/๒๒๔.

ศล๕











ส. ท. ๙/๘๓/๑๐๓. , ทสก. อ. ๒๔/๑๘๕/๑๖๕

ม. ม. ๑๒/๕๘/๗๓.

พ ท ธ ว จ น ฉบบ ๗ ฆราวาสชนเลศ

สอธรรมะน จดทำ�เพอประโยชนท�งก�รศกษ�สส�ธ�รณชน

เปนธรรมท�น

ลขสทธในตนฉบบนไดรบการสงวนไว

ไมสงวนสทธในการจดทำาจากตนฉบบเพอเผยแผในทกกรณ

ในการจดทำาหรอเผยแผ โปรดใชความละเอยดรอบคอบ

เพอรกษาความถกตองของขอมล

ขอคำาปรกษาดานขอมลในการจดทำาเพอความสะดวกและประหยด

ตดตอไดท

มลนธพทธโฆษณ โทรศพท ๐๘ ๘๔๙๔ ๘๐๘๓

คณศรชา โทรศพท ๐๘ ๑๕๑๓ ๑๖๑๑

คณอารวรรณ โทรศพท ๐๘ ๕๐๕๘ ๖๘๘๘

พมพครงท ๑ กนย�ยน ๒๕๕๕

ศลปกรรม ปรญญา ปฐวนทรานนท, วชช เสรมสวสดศร

จดทำ�โดย มลนธพทธโฆษณ

(เวบไซต www.buddhakos.org)

มลนธพทธโฆษณ เลขท ๒๙/๓ หมท ๗ ตำาบลบงทองหลาง อำาเภอลำาลกกา จงหวดปทมธาน ๑๒๑๕๐

โทรศพท /โทรสาร ๐ ๒๕๔๙ ๒๑๗๕ เวบไซต : www.buddhakos.org

คำ�อนโมทน�

ความปรากฏแหงบคคล ๓ จำาพวกน เปนสงท

เกดขนไดยากในโลก กลาวคอ พระตถาคต ผอรหนต-

สมมาสมพทธะ ๑ บคคลผแสดงธรรมวนยทพระตถาคต

ประกาศแลว ๑ กตญญกตเวทบคคล ๑

การมคำาสอนของพระตถาคตปรากฏอย เปนความ

สขของโลก ผทปรารถนาในความสข พงประพฤตธรรม

สมควรแกธรรม เพอใหตนเองเกดความเจรญทงทางโลกและ

ทางธรรมควบคกนไป หนงสอพทธวจน ฉบบ “ฆราวาส

ชนเลศ” น ไดรวบรวมธรรมะตางๆ เพอการเขาถงฐานะ

ดงกลาวไวแลว เปนผลใหผทยงตองเกยวของดวยเรอน

สามารถปฏบตธรรมตามสมควรแกฐานะของตนได

ขออนโมทนากบทกคนทชวยกนเปน “สตตบรษ

ยงกวาสตตบรษ” ดวยการสบทอดกลยาณวตรขององค

พระศาสดา และดวยเหตแหงกศลน ขอจงเปนเหตเปน

ปจจยใหทกคน ไดเขาถงความเปนผเทยงแทตอนพพาน

มการตรสรธรรมในอนาคตกาลอนใกลนเทอญ

ขออนโมทนา

พระคกฤทธ โสตถผโล

อกษรยอ

เพอคว�มสะดวกแกผทยงไมเข�ใจเรองอกษรยอ

ทใชหม�ยแทนชอคมภร ซงมอยโดยม�ก

มหาว. ว. มหาวภงค วนยปฎก.ภกขน. ว. ภกขนวภงค วนยปฎก.มหา. ว. มหาวรรค วนยปฎก.จลล. ว. จลวรรค วนยปฎก.ปรวาร. ว. ปรวารวรรค วนยปฎก.ส. ท. สลขนธวรรค ทฆนกาย.มหา. ท. มหาวรรค ทฆนกาย.ปา. ท. ปาฏกวรรค ทฆนกาย.ม. ม. มลปณณาสก มชฌมนกาย.ม. ม. มชฌมปณณาสก มชฌมนกาย.อปร. ม. อปรปณณาสก มชฌมนกาย.สคาถ. ส. สคาถวรรค สงยตตนกาย.นทาน. ส. นทานวรรค สงยตตนกาย.ขนธ. ส. ขนธวารวรรค สงยตตนกาย.สฬา. ส. สฬายตนวรรค สงยตตนกาย.มหาวาร. ส. มหาวารวรรค สงยตตนกาย.เอก. อ. เอกนบาต องคตตรนกาย.ทก. อ. ทกนบาต องคตตรนกาย.ตก. อ. ตกนบาต องคตตรนกาย.จตกก. อ. จตกกนบาต องคตตรนกาย.

ปญจก. อ. ปญจกนบาต องคตตรนกาย.ฉกก. อ. ฉกกนบาต องคตตรนกาย.สตตก. อ. สตตกนบาต องคตตรนกายอฏก. อ. อฏฐกนบาต องคตตรนกาย. นวก. อ. นวกนบาต องคตตรนกาย. ทสก. อ. ทสกนบาต องคตตรนกาย. เอกาทสก. อ. เอกาทสกนบาต องคตตรนกาย. ข. ข. ขททกปาฐะ ขททกนกาย.ธ. ข. ธรรมบท ขททกนกาย. อ. ข. อทาน ขททกนกาย. อตว. ข. อตวตตกะ ขททกนกาย. สตต. ข. สตตนบาต ขททกนกาย.วมาน. ข. วมานวตถ ขททกนกาย.เปต. ข. เปตวตถ ขททกนกาย. เถร. ข. เถรคาถา ขททกนกาย.เถร. ข. เถรคาถา ขททกนกาย.ชา. ข. ชาดก ขททกนกาย. มหาน. ข. มหานทเทส ขททกนกาย. จฬน. ข. จฬนทเทส ขททกนกาย.ปฏสม. ข. ปฏสมภทามรรค ขททกนกาย.อปท. ข. อปทาน ขททกนกาย.พทธว. ข. พทธวงส ขททกนกาย.จรยา. ข. จรยาปฎก ขททกนกาย.

ตวอยาง : ๑๔/๑๗๑/๒๔๕ ใหอานวา

พระไตรปฎกฉบบสยามรฐ เลม ๑๔ หนา ๑๗๑ ขอท ๒๔๕

คำ�นำ�

หนงสอ “พทธวจน ฉบบ ฆร�ว�สชนเลศ”

ไดจดทำาขน ดวยปรารภเหตทวา หลายคนยงเหนคำาสอน

ของพระผมพระภาคเจาวา เปนสงทยาก หรอเปนสงทไกลตว

เกนไป ทำาใหมนอยคนนกทจะหนมาใสใจศกษาคำาสอนของ

พระผมพระภาคเจาอยางจรงจง ทงๆ ทพระองคไดตรส

ไวแลววา คำาสอนทพระองคตรสสอนทงหมดนน บรสทธ

บรบรณแลวสนเชง อกทงคำาสอนนน ยงเปนสงทเรยกวา

“อก�ลโก” คอใชไดไปตลอด ไมมคำาวาเกาหรอลาสมย

และใชไดกบบคคลทกคน อนจะเหนไดจากในสมยพทธกาล

ทพทธบรษท ๔ ทงหลายนน มคนจากหลายชาตและวรรณะ

นอกจากนพระองคยงไดตรสอกวา บคคลททานตรสสอนนน

มตงแต พรหม เทวดา ภกษ ภกษณ อบาสก อบาสกา

ไปจนถงปถชนคนธรรมดาทวไป และทกคนนน เมอนำา

คำาสอนของพระองคไปปฏบตแลว กสามารถแกทกขหรอ

ดบทกขใหกบตนเองไดทงสน.

คณะงานธรรมวดนาปาพง

ส�รบญ

ฆร�ว�สชนเลศ ๑

วธตรวจสอบวา ๓

เปนคำาของพระผมพระภาคเจาหรอไม

๑. ฆราวาสคบแคบ เปนทางมาแหงธล ๕

๒. การดำารงชพชอบโดยทศ ๖ ของฆราวาส ๗

๓. การตอบแทนคณมารดาบดาอยางสงสด ๑๗

๔. ภยทแมลกกชวยกนไมได ๑๙

๕. สงททกคนปรารถนาจะได ๒๓

๖. ความอยากเปนเหตแหงความทกข ๒๙

๗. ทกขทเกดจากหน ๓๑

๘. หลกดำารงชพเพอประโยชนสขในวนน ๓๗

๙. เหตเจรญและเหตเสอมแหงทรพย ๔ ประการ ๔๕

๑๐. หลกดำารงชพเพอประโยชนสขในเวลาถดตอมา ๕๐

๑๑. ฆราวาสชนเลศ ๕๔

๑๒. นรกทรายกาจของมนษย ๕๖

๑๓. วาจาของสตบรษ ๖๑

๑๔. วาจาของอสตบรษ ๖๔

๑๕. วธปฏบตทางจต ๖๗

เมอถกตเตยนหรอทำารายรางกาย

๑๖. การวางจตเมอถกกลาวหา ๗๐

๑๗. วาจาของสะใภใหม ๗๔

๑๘. วาจาทไมมโทษ ๗๗

๑๙. คบพเพสนนวาส ๗๙

๒๐. ภรรยา ๗ จำาพวก ๘๑

๒๑. มนษยผ ๘๖

๒๒. เขาใจเรองกรรม ๙๑

เรองควรทราบเกยวกบกรรมทง ๖ แงมม

๒๓. กรรมเปรยบดวยกอนเกลอ ๙๕

๒๔. กรรมทเปนไปเพอความสนกรรม ๙๙

๒๕. วธดบกรรม ๑๐๓

๒๖. วบากกรรมอยางเบาของหมสตว ๑๐๔

๒๗. ฉลาดในเรองกรรม ๑๐๗

๒๘. วนจฉยกรรม ๑๑๐

๒๙. การบวชทไรประโยชน ๑๑๔

๓๐. สงฆทานดกวา ! ๑๑๗

๓๑. หามผอนใหทาน ชอวาไมใชมตร ๑๒๑

๓๒. ผลแหงทาน ๑๒๔

๓๓. ทาน ทจดวาเปน มหาทาน ๑๓๐

๓๔. เหตททำาใหเปนผมรปงาม, ๑๓๒

มทรพยมากและสงศกด

๓๕. ผใหโภชนะ ๑๓๓

๓๖. กลยาณมตร คอ อรยมรรค ๑๓๔

๓๗. สงสารวฏ ไมปรากฏทสดแกสตวผมอวชชา ๑๓๗

๓๘. นำาตาทเราไดรองไหมาแลวทงหมด ๑๓๙

๓๙. สข ทกข ทเราไดประสบมาแลวทกๆ รปแบบ ๑๔๑

๔๐. ทรกทเจรญใจในโลก ๑๔๓

๔๑. ทางแหงความสนทกข ๑๔๕

ฆร�ว�สชนเลศ

3ฉบบ ๗ ฆร�ว�สชนเลศ

ภกษทงหลาย !

ถาภกษในธรรมวนยน จะพงกลาวอยางนวา

ขาพเจาฟงมาแลว ไดรบมาแลวเฉพาะพระพกตร

พระผมพระภาคเจา วา นเปนธรรม นเปนวนยน

เปนคาสอนของพระศาสดา, ดงน;

พวกเธออยาพงรบรอง, อยาพงคดคาน.

เธอกาหนดเนอความนนใหด แลวนาไปสอบสวนในสตร

นาไปเทยบเคยงในวนย, ถาลงกนไมได เทยบเคยงกนไมได

พงแนใจวานนไมใชคาของพระผมพระภาคแนนอน

ภกษรปนนจามาผด, พวกเธอพงทงคาเหลานนเสย;

ถาลงกนได เทยบเคยงกนได

พงแนใจวา นนเปนคาของพระผมพระภาคเจาแนแลว

ภกษรปนนจามาอยางดแลว, พวกเธอพงรบเอาไว...

ตรสทอานนทเจดย, โภคนคร : มหาปรนพพานสตร

มหา. ท. ๑๐/๑๔๔/๑๑๒.

วธตรวจสอบว�เปนคำ�ของพระผมพระภ�คเจ�หรอไม

การมธรรม

ของตถาคตอยในโลก

คอคว�มสขของโลก


๑ฆร�ว�สคบแคบ เปนท�งม�แหงธล

ภกษทงหลาย ! ตถาคตเกดขนในโลกน เปน

พระอรหนตผตรสรชอบดวยตนเอง สมบรณดวยวชชา

และจรณะ ดำาเนนไปด รแจงโลก เปนสารถฝกคนทควรฝก

ไมมใครยงกวา เปนครของเทวดาและมนษย เปนผเบกบาน

แลวจำาแนกธรรมออกสงสอนสตว.

ภกษทงหลาย ! ตถาคตนน ไดทำาใหแจงซงโลกน

กบทงเทวดา มาร พรหม ซงหมสตว กบทงสมณพราหมณ

พรอมทงเทวดาและมนษย ดวยปญญาอนยงเอง แลว

ประกาศใหผอนรแจงตาม.

ตถาคตนน แสดงธรรมไพเราะ ในเบองตน ใน

ทามกลาง และในทสด ประกาศพรหมจรรย พรอมทงอรรถะ

พรอมทงพยญชนะ บรสทธบรบรณสนเชง.

คหบดหรอบตรคหบด หรอคนทเกดในตระกลอนใด

ในภายหลง ยอมฟงธรรมนน. ครนฟงแลว ยอมเกด

ศรทธาในตถาคต. กลบตรนนผประกอบอยดวยศรทธา

ยอมพจารณาเหนวา

6 พ ท ธ ว จ น

“ฆร�ว�ส คบแคบ เปนท�งม�แหงธล;

สวน บรรพช� เปนโอก�สว�ง

มนไมเปนไปไดโดยงายทเราผอยครองเรอนเชนน

จะประพฤตพรหมจรรยนน ใหบรสทธบรบรณโดยสวนเดยว

เหมอนสงขทเขาขดสะอาดดแลว. ถากระไร เราพงปลงผม

และหนวด ครองผายอมฝาด ออกจากเรอนไป บวชเปน

ผไมมเรอนเถด...” .

ม. ม. ๑๒/๔๘๗-๘/๔๕๔.


๒ก�รดำ�รงชพชอบโดยทศ ๖ ของฆร�ว�ส

“ขาแตพระองคผเจรญ ! ในอรยวนย มการนอบนอม

ทศทงหกอยางไร พระเจาขา ! พระองคจงทรงแสดงธรรมท

เปนการนอบนอมทศทงหกในอรยวนยเถด”.

คหบดบตร ! เมอใด อรยส�วกละเสยไดซง

กรรมกเลส ๔ ประก�ร ไมกระทำ�กรรมอนเปนบ�ปโดย

ฐ�นะทงส และไมเสพท�งเสอม (อบ�ยมข) แหงโภคะ

๖ ท�ง, เมอนน เขาชอวา เปนผปราศจากกรรมอนเปนบาป

รวม ๑๔ อยาง เปนผปดกนทศทงหกโดยเฉพ�ะแลว;

ดวยอาการอยางน ชอวา เข�ปฏบตแลวเพอชนะโลกทงสอง,

ทงโลกนและโลกอน เปนอนเขาปรารภกระทำาครบถวนแลว

(อารทโธ), เขาเขาถงสคตโลกสวรรค ภายหลงแตการตาย

เพราะการทำาลายแหงกาย, ดงน.

กรรมกเลส ๔ ประก�ร อนอรยส�วกนน ละเสยได

แลว เปนอย�งไรเล� ?

คหบดบตร ! ป�ณ�ตบ�ต เปนกรรมกเลส.

อทนน�ท�น เปนกรรมกเลส. ก�เมสมจฉ�จ�ร เปน


กรรมกเลส. มส�ว�ท เปนกรรมกเลส. กรรมกเลส ๔

ประการเหลาน เปนกรรมอนอรยสาวกนน ละขาดแลว.

อรยส�วก ไมกระทำ�กรรมอนเปนบ�ปโดยฐ�นะ

ทง ๔ เปนอย�งไรเล� ?

ผถงซงฉนท�คต (ลำาเอยงเพราะรก) ชอวากระทำา

กรรมอนเปนบาป, ผถงซงโทส�คต (ลำาเอยงเพราะเกลยด)

ชอวากระทำากรรมอนเปนบาป, ผถงซงโมห�คต (ลำาเอยง

เพราะโงเขลา) ชอวากระทำากรรมอนเปนบาป, ผถงซง

ภย�คต (ลำาเอยงเพราะกลว) ชอวากระทำาอนเปนบาป.

คหบดบตร ! เม อใดอรยสาวก ไมถ งซ ง

ฉนทาคต ไมถงซงโทสาคต ไมถงซงโมหาคต ไมถงซง

ภยาคต; เมอนน ชอวาไมกระทำากรรมอนเปนบาปโดย

ฐานะทง ๔ เหลาน, ดงน.

อรยส�วก ไมเสพท�งเสอมแหงโภคะ ๖ ท�ง

เปนอย�งไรเล� ?

คหบดบตร ! ก�รต�มประกอบในธรรมเปน

ทตงแหงคว�มประม�ทเนองดวยของเม� คอสร�และ

เมรย เปนทางเสอมแหงโภคะ, ก�รต�มประกอบในก�ร


เทยวต�มตรอกซอกในเวล�วก�ล เปนทางเสอมแหงโภคะ,

ก�รเทยวไปในทชมนมแหงคว�มเม� (สมชชาภจรณ)

เปนทางเสอมแหงโภคะ, ก�รต�มประกอบในธรรม

เปนทตงแหงคว�มประม�ทคอก�รพนน เปนทางเสอม

แหงโภคะ, ก�รต�มประกอบในบ�ปมตร เปนทางเสอม

แหงโภคะ, ก�รต�มประกอบในคว�มเกยจคร�น เปน

ทางเสอมแหงโภคะ.

คหบดบตร ! อรยส�วกเปนผปกปดทศทงหก

โดยเฉพ�ะแลว เปนอย�งไรเล� ?

คหบดบตร !

พงทราบวา ทศทงหกเหลาน มอย คอ :-

พงทราบวา ม�รด�บด� เปนปรตถมทศ (ทศเบองหนา),

พงทราบวา อ�จ�รย เปนทกขณทศ (ทศเบองขวา),

พงทราบวา บตรภรรย� เปนปจฉมทศ (ทศเบองหลง),

พงทราบวา มตรสห�ย เปนอตตรทศ (ทศเบองซาย),

พงทราบวา ท�สกรรมกร เปนเหฏฐมทศ (ทศเบองตำา),

พงทราบวา สมณพร�หมณ เปนอปรมทศ (ทศเบองบน).


หน�ททพงปฏบตตอทศเบองหน�

คหบดบตร ! ทศเบองหน� คอ ม�รด�บด�

อนบตรพงปฏบตตอโดยฐ�นะ ๕ ประก�ร คอ :-

ทานเลยงเราแลว เราจกเลยงทาน ๑

เราจกทำากจของทาน ๑

เราจกดำารงวงศสกล ๑

เราจกปฏบตตนเปนทายาท ๑

เมอทานทำากาละลวงลบไปแลว

เราจกกระทำาทกษณาอทศทาน ๑

คหบดบตร ! ทศเบองหน� คอ ม�รด�บด�

อนบตรปฏบตตอโดยฐานะ ๕ ประการ เหลานแลว

ยอมอนเคร�ะหบตรโดยฐ�นะ ๕ ประก�ร คอ :-

หามเสยจากบาป ๑

ใหตงอยในความด ๑

ใหศกษาศลปะ ๑

ใหมคครองทสมควร ๑

มอบมรดกใหตามเวลา ๑

เมอเปนดงน ทศเบองหนานน เปนอนวากลบตรนน

ปดกนแลว เปนทศเกษม ไมมภยเกดขน.


หน�ททพงปฏบตตอทศเบองขว�

คหบดบตร ! ทศเบองขว� คอ อ�จ�รย

อนศษยพงปฏบตตอโดยฐ�นะ ๕ ประก�ร คอ :-

ดวยการลกขนยนรบ ๑

ดวยการเขาไปยนคอยรบใช ๑

ดวยการเชอฟงอยางยง ๑

ดวยการปรนนบต ๑

ดวยการศกษาศลปวทยาโดยเคารพ ๑

คหบดบตร ! ทศเบองขว� คอ อ�จ�รย

อนศษยปฏบตตอโดยฐานะ ๕ ประการ เหลานแลว

ยอมอนเคร�ะหศษยโดยฐ�นะ ๕ ประก�ร คอ :-

แนะนำาด ๑

ใหศกษาด ๑

บอกศลปวทยาสนเชง ๑

ทำาใหเปนทรจกในมตรสหาย ๑

ทำาการคมครองใหในทศทงปวง ๑

เมอเปนดงน ทศเบองขวานน เปนอนวากลบตรนน



หน�ททพงปฏบตตอทศเบองหลง

คหบดบตร ! ทศเบองหลง คอ ภรรย�

อนส�มพงปฏบตตอโดยฐ�นะ ๕ ประก�ร คอ :-

ดวยการยกยอง ๑

ดวยการไมดหมน ๑

ดวยการไมประพฤตนอกใจ ๑

ดวยการมอบความเปนใหญในหนาทให ๑

ดวยการใหเครองประดบ ๑

คหบดบตร ! ทศเบองหลง คอ ภรรย�

อนสามปฏบตตอโดยฐานะ ๕ ประการ เหลานแลว

ยอมอนเคร�ะหส�มโดยฐ�นะ ๕ ประก�ร คอ :-

จดแจงการงานด ๑

สงเคราะหคนขางเคยงด ๑

ไมประพฤตนอกใจ ๑

ตามรกษาทรพยทมอย ๑

ขยนขนแขงในการงานทงปวง ๑

เมอเปนดงน ทศเบองหลงนน เปนอนวากลบตรนน



หน�ททพงปฏบตตอทศเบองซ�ย

คหบดบตร ! ทศเบองซ�ย คอ มตรสห�ย

อนกลบตรพงปฏบตตอโดยฐ�นะ ๕ ประก�ร คอ :-

ดวยการใหปน ๑

ดวยการพดจาไพเราะ ๑

ดวยการประพฤตประโยชน ๑

ดวยการวางตนเสมอกน ๑

ดวยการไมกลาวคำาอนเปนเครองใหแตกกน ๑

คหบดบตร ! ทศเบองซ�ย คอ มตรสห�ย

อนกลบตรปฏบตตอโดยฐานะ ๕ ประการ เหลานแลว

ยอมอนเคร�ะหกลบตรโดยฐ�นะ ๕ ประก�ร คอ :-

รกษามตรผประมาทแลว ๑

รกษาทรพยของมตรผประมาทแลว ๑

เปนทพงแกมตรเมอมภย ๑

ไมทอดทงในยามมอนตราย ๑

นบถอสมาชกในวงศของมตร ๑

เมอเปนดงน ทศเบองซายนน เปนอนวากลบตรนน



หน�ททพงปฏบตตอทศเบองตำ�

คหบดบตร ! ทศเบองตำ� คอ ท�สกรรมกร

อนน�ยพงปฏบตตอโดยฐ�นะ ๕ ประก�ร คอ :-

ดวยใหทำาการงานตามกำาลง ๑

ดวยการใหอาหารและรางวล ๑

ดวยการรกษาพยาบาลยามเจบไข ๑

ดวยการแบงของมรสประหลาดให ๑

ดวยการปลอยใหอสระตามสมย ๑

คหบดบตร ! ทศเบองตำ� คอ ท�สกรรมกร

อนนายปฏบตตอโดยฐานะ ๕ ประการ เหลานแลว

ยอมอนเคร�ะหน�ยโดยฐ�นะ ๕ ประก�ร คอ :-

เปนผลกขนทำางานกอนนาย ๑

เลกงานทหลงนาย ๑

ถอเอาแตของทนายให ๑

กระทำาการงานใหดทสด ๑

นำาเกยรตคณของนายไปรำาลอ ๑

เมอเปนดงน ทศเบองตำานน เปนอนวากลบตรนน



หน�ททพงปฏบตตอทศเบองบน

คหบดบตร ! ทศเบองบน คอ สมณพร�หมณ

อนกลบตรพงปฏบตตอโดยฐ�นะ ๕ ประก�ร คอ :-

ดวยเมตตากายกรรม ๑

ดวยเมตตาวจกรรม ๑

ดวยเมตตามโนกรรม ๑

ดวยการไมปดประต (คอยนดตอนรบ) ๑

ดวยการคอยถวายอามสทาน ๑

คหบดบตร ! ทศเบองบน คอ สมณพร�หมณ

อนกลบตรปฏบตตอโดยฐานะ ๕ ประการ เหลานแลว

ยอมอนเคร�ะหกลบตรโดยฐ�นะ ๖ ประก�ร คอ :-

หามเสยจากบาป ๑

ใหตงอยในความด ๑

อนเคราะหดวยใจอนงดงาม ๑

ใหฟงในสงทไมเคยฟง ๑

ทำาสงทไดฟงแลวใหแจมแจงถงทสด ๑

บอกทางสวรรคให ๑

เมอเปนดงน ทศเบองบนนน เปนอนวากลบตรนน


ปา. ท. ๑๑/๑๙๕-๒๐๖/๑๗๔–๒๐๕.

ความไมมโรค เปนลาภอยางยง

ความสนโดษ เปนทรพยอยางยง

ความคนเคยกน เปนญาตอยางยง

นพพาน เปนสขอยางยง

ธ. ข. ๒๕/๔๒/๒๕.


๓ก�รตอบแทนคณม�รด�บด�อย�งสงสด

ภกษทงหลาย ! เรากลาวการกระทำาตอบแทน

ไมไดงายแกทานทงสอง. ทานทงสอง คอใคร ?

คอ ม�รด� ๑ บด� ๑

ภกษทงหลาย ! บตรพงประคบประคองม�รด�

ดวยบ�ข�งหนง พงประคบประคองบด�ดวยบ�ข�งหนง

เขามอาย มชวตอยตลอดรอยป และเขาพงปฏบตทานทงสอง

นนดวยการอบกลน การนวด การใหอาบนำา และการดด

และท�นทงสองนน พงถ�ยอจจ�ระปสส�วะบนบ�ทงสอง

ของเข�นนแหละ. ภกษทงหลาย ! ก�รกระทำ�อย�งนน

ยงไมชอว�อนบตรทำ�แลว หรอทำ�ตอบแทนแลว

แกม�รด�บด�เลย.

ภกษทงหลาย ! อนง บตรพงสถ�ปน�ม�รด�

บด�ในร�ชสมบต อนเปนอสร�ธปตย ในแผนดนใหญ

อนมรตนะ ๗ ประก�รมากหลายน ก�รกระทำ�อย�งนน

ยงไมชอว�อนบตรทำ�แลว หรอทำ�ตอบแทนแลว

แกม�รด�บด�เลย ขอนนเพร�ะเหตไร ?


เพร�ะม�รด�บด�มอปก�ระม�ก บำ�รงเลยง

แสดงโลกนแกบตรทงหล�ย

สวนบตรคนใดยงม�รด�บด�ผไมมศรทธ�

ใหสม�ท�นตงมนในสทธ�สมปท� (คว�มถงพรอมดวย

ศรทธ�)

ยงม�รด�บด�ผทศล ใหสม�ท�นตงมนใน

สลสมปท� (คว�มถงพรอมดวยศล)

ยงม�รด�บด�ผมคว�มตระหน ใหสม�ท�น

ตงมนในจ�คสมปท� (คว�มถงพรอมดวยก�รบรจ�ค)

ยงม�รด�บด�ทร�มปญญ� ใหสม�ท�นตงมน

ในปญญ�สมปท� (คว�มถงพรอมดวยปญญ�)

ภกษทงหลาย ! ดวยเหตมประม�ณเท�นแล

ก�รกระทำ�อย�งนน ยอมชอว�อนบตรนนทำ�แลวและ

ทำ�ตอบแทนแลวแกม�รด�บด�.

ทก. อ. ๒๐/๗๘/๒๗๘.


๔ภยทแมลกกชวยกนไมได

ภกษทงหลาย ! ปถชนผไมมก�รสดบ ยอม

กลาวภยทมารดาและบตรชวยกนไมได (อมาตาปตตกภย)

วามอย ๓ อยาง. ๓ อยางคอ :-

มสมยทไฟไหมใหญตงขน ไหมหมบาน ไหมนคม

ไหมนคร. ในสมยนน มารดาไมไดบตร (เปนผชวยเหลออะไรได),

บตรกไมไดมารดา (เปนผชวยเหลออะไรได).

ภกษทงหลาย ! ปถชนผไมมการสดบ ยอม

เรยกภยนวาเปนอมาตาปตตกภย อย�งทหนง.

ภกษทงหลาย ! ขออนยงมอก คอมสมยท

มหาเมฆตงขน เกดนำาทวมใหญ พดพาไปทงหมบาน ทงนคม

ทงนคร. ในสมยนน มารดาไมไดบตร (เปนผชวยเหลออะไรได),

บตรกไมไดมารดา (เปนผชวยเหลออะไรได).


เรยกภยนวาเปนอมาตาปตตกภย อย�งทสอง.


ภกษทงหลาย ! ขออนยงมอก คอมสมยทมภย

คอการกำาเรบ (กบฏ) มาจากปา ประชาชนขนยานมลอ

หนกระจดกระจายไป. เมอภยอยางนเกดขน สมยนน

มารดาไมไดบตร (เปนผชวยเหลออะไรได), บตรกไมได

มารดา (เปนผชวยเหลออะไรได).


เรยกภยนวาเปนอมาตาปตตกภย อย�งทส�ม.

ภกษทงหลาย ! ปถชนผไมมการสดบ ยอมกลาว

ภยทมารดาและบตรชวยกนไมได วามอย ๓ อยาง เหลาน.

ภกษทงหลาย ! ปถชนผไมมก�รสดบ กล�ว

สม�ต�ปตตกภย (ภยทม�รด�และบตรชวยกนได) แทๆ

๓ อย�งนว�เปน อม�ต�ปตตกภย (ภยทม�รด�และบตร

ชวยกนไมได) ไปเสย.

ภกษทงหลาย ! ภย ๓ อยาง ทมารดาและบตร

ชวยกนไดนน เปนอยางไรเลา ?

สามอยาง คอ สมยทไฟไหมใหญ เปนอยางหนง,

สมยทนำาทวมใหญ เปนอยางทสอง, สมยทหนโจรขบถ

เปนอยางทสาม; เหลานบางคราวมารดาและบตรกชวย


กนและกนได แตปถชนผไมมการสดบมากลาววาเปนภย

ทมารดาและบตรกชวยกนไมไดไปเสยทงหมด.


ภยทม�รด�และบตรชวยกนไมได (โดยแทจรง)

๓ อย�งเหล�น มอยส�มอย�ง คอ :-

ภยเกดจ�กคว�มแก (ชราภยำ),

ภยเกดจ�กคว�มเจบไข (พยาธภยำ),

ภยเกดจ�กคว�มต�ย (มรณภยำ).

ภกษทงหลาย ! มารดาไมไดตามปรารถนากบ

บตรผแกอยอยางนวา เราแกเองเถด บตรของเราอยาแก

เลย; หรอบตรกไมไดตามปรารถนากะมารดาผแกอย

อยางนวา เราแกเองเถด มารดาอยาแกเลย ดงน.

มารดากไมไดตามปรารถนาวา เราเจบไขเองเถด

บตรของเราอยาเจบไขเลย; หรอบตรกไมไดตามปรารถนา

วา เราเจบไขเองเถด มารดาของเราอยาเจบไขเลย ดงน.

มารดากไมไดตามปรารถนาวา เราตายเองเถด

บตรของเราอยาตายเลย; หรอบตรกไมไดตามปรารถนา

วา เราตายเองเถด มารดาของเราอยาตายเลย ดงน.


ภกษทงหลาย ! เหล�นแล เปนภยทม�รด�

และบตรชวยกนไมได ๓ อย�ง.

ภกษทงหลาย ! หนทางมอย ปฏปทามอย ยอม

เปนไปเพอเลกละ กาวลวงเสย ซงภยทงทเปนสมาตาปตตกภย

และอมาตาปตตกภย อยางละสามๆ เหลานน.

ภกษทงหลาย ! หนทางหรอปฏปทานน เปน

อยางไรเลา ?

นนคอ อรยอฏฐงคกมรรค (อรยมรรคมองค ๘)

นนเอง ไดแก

สมม�ทฏฐ (เหนชอบ) สมม�สงกปปะ(ดำ�รชอบ)

สมม�ว�จ� (เจรจ�ชอบ) สมม�กมมนตะ (ทำ�ก�รง�นชอบ)

สมม�อ�ชวะ (เลยงชพชอบ) สมม�ว�ย�มะ (เพยรชอบ)

สมม�สต (ระลกชอบ) สมม�สม�ธ (ตงจตมนชอบ).

ภกษทงหลาย ! นแหละหนท�ง น แหละ

ปฏปท� เปนไปเพอเลกละ ก�วลวงเสย ซงภยทงทเปน

สม�ต�ปตตกภย และอม�ต�ปตตกภย อย�งละส�มๆ

เหล�นน.

ตก. อ. ๒๐/๒๒๘-๒๓๑/๕๐๒.


๕สงททกคนปร�รถน�จะได

คหบด ! ธรรม ๔ ประก�รน น�ปร�รถน�

น�รกใคร น�พอใจ ห�ไดย�กในโลก.

ธรรม ๔ ประการ เปนอยางไรเลา ? คอ :-

ขอโภคทรพยจงเกดขนแกเร�โดยท�งธรรม

นเปนธรรม ประก�รท ๑ อนนาปรารถนา

นารกใคร นาพอใจ หาไดยากในโลก.

เราไดโภคทรพยทงหลายโดยทางธรรมแลว

ขอยศจงเฟองฟแกเร�พรอมดวยญ�ตและ

มตรสห�ย นเปนธรรม ประก�รท ๒ อนนาปรารถนา



ไดยศพรอมดวยญาตและมตรสหายแลว

ขอเร�จงเปนอยน�น จงรกษ�อ�ยใหยงยน

นเปนธรรม ประก�รท ๓ อนนาปรารถนา นารกใคร

นาพอใจ หาไดยากในโลก.



ไดยศพรอมดวยญาตและมตรสหายแลว

เปนอยนานรกษาอายใหยงยนแลว เมอต�ยแลว

ขอเร�จงเข�ถงสคตโลกสวรรค นเปนธรรม ประก�รท ๔

อนนาปรารถนา นารกใคร นาพอใจ หาไดยากในโลก.

คหบด ! ธรรม ๔ ประการนแล นาปรารถนา


คหบด !

ธรรม ๔ ประก�รน ยอมเปนไปเพอใหได

ธรรม ๔ ประก�ร อนนาปรารถนา นารกใคร นาพอใจ

หาไดยากในโลก ธรรม ๔ ประการ เปนอยางไรเลา ? คอ :-

สทธ�สมปท� (ความถงพรอมดวยศรทธา) ๑

สลสมปท� (ความถงพรอมดวยศล) ๑

จ�คสมปท� (ความถงพรอมดวยการบรจาค) ๑

ปญญ�สมปท� (ความถงพรอมดวยปญญา) ๑ .


คหบด ! ก สทธ�สมปท�เปนอยางไรเลา ?

อรยสาวกในธรรมวนยน ยอมเปนผมศรทธา

เชอปญญาตรสรของตถาคตวา “เพราะเหตอยางนๆ

พระผมพระภาคเจานน เปนผไกลจากกเลส เปนผตรสร

ชอบไดโดยพระองคเอง เปนผถงพรอมดวยวชชาและจรณะ

เปนผไปแลวดวยด เปนผรโลกอยางแจมแจง เปนผสามารถ

ฝกบรษทสมควรฝกไดอยางไมมใครยงกวา เปนครผสอน

ของเทวดาและมนษยทงหลาย เปนผร ผตน ผเบกบาน

ดวยธรรม เปนผมความจำาเรญจำาแนกธรรมสงสอนสตว”.

คหบด ! นเรยกว� สทธ�สมปท�.

ก สลสมปท� เปนอยางไรเลา ?

อรยสาวกในธรรมวนยน เปนผเวนขาดจาก

ปาณาตบาต เปนผเวนขาดจากอทนนาทาน เปนผเวนขาด

จากกาเมสมจฉาจาร เปนผเวนขาดจากมสาวาท เปน

ผเวนขาดจากการดมนำาเมา คอ สราและเมรย อนเปน

ทตงแหงความประมาท. นเรยกว� สลสมปท�.


ก จ�คสมปท� เปนอยางไรเลา ?

อรยสาวกในธรรมวนยน มใจปราศจากมลทน คอ

ความตระหน มการบรจาคอนปลอยอยเปนประจำา มฝามอ

อนชม ยนดในการสละ เปนผควรแกการขอ ยนดในการให

และการแบงปน. นเรยกว� จ�คสมปท�.

ก ปญญ�สมปท� เปนอยางไรเลา ?

บคคลมใจอนความโลภอยางแรงกลา คอ อภชฌา

ครอบงำาแลว ยอมทำากจทไมควรทำา ละเลยกจทควรทำา

เมอทำากจทไมควรทำาและละเลยกจทควรทำาเสย ยอม

เสอมจากยศและความสข บคคลมใจอนพยาบาท

ถนมทธะ อทธจจกกกจจะ อนวจกจฉาครอบงำาแลว

ยอมทำากจทไมควรทำา ละเลยกจทควรทำา เมอทำากจทไม

ควรทำาและละเลยกจทควรทำาเสย ยอมเสอมจากยศและ

ความสข.

คหบด ! อรยสาวกนนแลรวา อภชฌาวสมโลภะ

(ความโลภอยางแรงกลา) เปนอปกเลส (โทษเครองเศราหมอง)

แหงจต ยอมละอภชฌาวสมโลภะอนเปนอปกเลสแหงจต


เสยได รวา พยาบาท (คดราย) ถนมทธะ (ความหดหซมเซา)

อทธจจกกกจจะ (ความฟงซานรำาคาญ) วจกจฉา (ความลงเลสงสย)

เปนอปกเลสแหงจต ยอมละเสยซงสงทเปนอปกเลสแหงจต

เหลานน .

คหบด ! เมอใดอรยสาวกรวาอภชฌาวสมโลภะ

เปนอปกเลสแหงจตดงนแลว เมอนนยอมละเสยได

เมอใดอรยสาวกรวาพยาบาท ถนมทธะ อทธจจกกกจจะ

วจกจฉา เปนอปกเลสแหงจตดงนแลว เมอนนยอมละ

สงเหลานนเสยได อรยสาวกนเราเรยกวา เปนผมปญญามาก

มปญญาหนาแนน เปนผเหนทาง เปนผถงพรอมดวยปญญา.

นเรยกว� ปญญ�สมปท�.

คหบด !

ธรรม ๔ ประก�รเหล�นแล ยอมเปนไป

เพอใหไดธรรม ๔ ประก�ร อนน�ปร�รถน� น�รกใคร

น�พอใจ ห�ไดย�กในโลก.

จตกก. อ. ๒๑/๘๕/๖๑.

“ กามทงหลาย

ใหเกดความยนดนอย

มทกขมาก มความคบแคนมาก

โทษในเพราะกามนน มเปนอยางยง”

ม. ม. ๑๒/๑๘๐/๒๑๑.


๖คว�มอย�กเปนเหตแหงคว�มทกข


เราจกแสดงธรรม (สง) ทมตณหาเปนมล ๙ อยาง.

๙ อยาง อยางไรเลา ?

๙ อยาง คอ :-

เพราะอาศยตณหา จงม ก�รแสวงห� (ปรเยสนา);

เพราะอาศยการแสวงหา จงม ก�รได (ลาโภ);

เพราะอาศยการได จงม คว�มปลงใจรก (วนจฉโย);

เพราะอาศยความปลงใจรก

จงม คว�มกำ�หนดดวยคว�มพอใจ (ฉนทราโค);

เพราะอาศยความกำาหนดดวยความพอใจ

จงมคว�มสยบมวเม� (อชโฌสานำ);

เพราะอาศยความสยบมวเมา

จงม คว�มจบอกจบใจ (ปรคคโห);


เพราะอาศยความจบอกจบใจ

จงม คว�มตระหน (มจฉรยำ);

เพราะอาศยความตระหน

จงม ก�รหวงกน (อารกโข);

เพราะอาศยการหวงกน

จงม เรองร�วอนเกดจ�กก�รหวงกน (อารกขาธกรณำ);

กลาวคอ การใชอาวธไมมคม การใชอาวธมคม

การทะเลาะ การแกงแยง การววาท

การกลาวคำาหยาบวา “มง ! มง !”

การพดคำาสอเสยด และ การพดเทจทงหลาย :

ธรรมอนเปนบ�ปอกศลเปนอเนก

ยอมเกดขนพรอม.


เหล�นแล ชอว� ธรรมทมตณห�เปนมล ๙ อย�ง.

นวก. อ. ๒๓/๔๑๓/๒๒๗., (มหา. ท. ๑๐/๖๙/๕๙).


๗ทกขทเกดจ�กหน

ภกษทงหลาย ! คว�มย�กจน เปนทกขของคน

ผบรโภคกามในโลก.

ภกษทงหลาย ! คนจนเขญใจไรทรพยสมบต

ยอมกหน, ก�รกหน นนเปนทกขของคนบรโภคกามในโลก.


กหนแลว ตองใชดอกเบย, ก�รตองใชดอกเบย

นนเปนทกขของคนบรโภคกามในโลก.


กหนแลว ตองใชดอกเบย ไมอาจใชดอกเบยตามเวลา

เจาหนกทวง, ก�รถกทวงหน นนเปนทกขของคนบรโภคกาม

ในโลก.


ถกทวงหนอย ไมอาจจะใชให เจาหนยอมตดตาม,

ก�รถกตดต�ม นนเปนทกขของคนบรโภคกามในโลก.


ภกษทงหลาย ! คนจนเขญใจไรทรพยสมบต ถก

ตดตามอยไมอาจจะใชให เจาหนยอมจบกม, ก�รถกจบกม

นนเปนทกขของคนบรโภคกามในโลก.

ภกษทงหลาย ! คว�มย�กจน กด, ก�รกหน กด,

ก�รตองใชดอกเบย กด, ก�รถกทวงหน กด, ก�รถกตดต�ม

กด, ก�รถกจบกม กด,

ทงหมดน เปนทกขของคนบรโภคก�มในโลก.

ภกษทงหลาย ! ฉนใดกฉนนน : ความไมม

ศรทธา-หร-โอตตปปะ-วรยะ-ปญญา, ในกศลธรรม

มอยแกผใด;

เรากลาวบคคลผนนวา

เปนคนจนเขญใจไรทรพยสมบต ในอรยวนย.

ภกษทงหลาย ! คนจนชน ดน น เม อ ไม ม

ศรทธา-หร-โอตตปปะ-วรยะ-ปญญา, ในกศลธรรม

เขายอมประพฤต กายทจรต วจทจรต มโนทจรต,

เรากลาว ก�รประพฤตทจรต ของเขาน วาเปน

ก�รกหน.


เพอจะปกปดกายทจรต วจทจรต มโนทจรตของเขา

เขาตงความปรารถนาลามก ปรารถนาไมใหใครรจกเขา

ดำารไมใหใครรจกเขา พดจาเพอไมใหใครรจกเขา

ขวนขวายทกอยางเพอไมใหใครรจกเขา,

เรากลาว ก�รปกปดคว�มทจรตอย�งนของเข�น

วาเปน ดอกเบยทเข�ตองใช.

เพอนพรหมจารผมศลเปนทรก พากนกลาวปรารภ

เขาอยางนวา “ทานผมอายนทำาอะไรๆ (ทจรต) อยางน

มปกตประพฤตกระทำาอะไรๆ (ทจรต) อยางน”,

เรากลาว ก�รถกกล�วอย�งน วาเปน ก�รถก

ทวงหน.

เขาจะไปอยปากตาม อยโคนไมกตาม อยเรอนวาง

กตาม อกศลวตก อนลามกประกอบอยดวยความรอนใจ

ยอม เกดขนกลมรมจตใจเข�,

เรากลาว อ�ก�รอย�งน วาเปน ก�รถกตดต�ม

เพอทวงหน.


ภกษทงหลาย ! คนจนชนดน ครนประพฤต

กาย–วจ–มโนทจรตแลว ภายหลงแตการตาย เพราะ

การแตกทำาลายแหงกาย ยอม ถกจองจำ�อยในนรก บาง

ในกำ�เนดเดรจฉ�น บาง.

ภกษทงหลาย ! เราไมมองเหนการจองจำาอน

แมอยางเดยวททารณอยางน เจบปวดอยางน เปนอนตราย

อยางน ตอการบรรลโยคกเขมธรรมอนไมมธรรมอนยงกวา

เหมอนการถกจองจำาในนรก หรอในกำาเนดเดรจฉานอยางน.

(ค�ถ�ผนวกท�ยพระสตร)

คว�มย�กจนและก�รกหน ท�นกล�วว�เปน

คว�มทกขในโลก.

คนจนกหนม�เลยงชวต ยอมเดอดรอน

เพร�ะเจ�หนตดต�มบ�ง เพร�ะถกจบกมบ�ง.

ก�รถกจบกมนน เปนคว�มทกขของคนบช�

ก�รไดก�ม.

ถงแมในอรยวนยนกเหมอนกน :


ผใดไมมศรทธ� ไมมหร ไมมโอตตปปะ

สงสมแตบ�ปกรรม กระทำ�ก�ยทจรต-วจทจรต-

มโนทจรต

ปกปดอยดวยก�รกระทำ�ท�งก�ย ท�งว�จ�

ท�งจต เพอไมใหผใดรจกเข�,

ผนน พอกพนบ�ปกรรมอยเนองนตย ในทนนๆ.

คนชวทำ�บ�ปกรรม รสกแตกรรมชวของตน

เสมอนคนย�กจน กหนม�บรโภคอย ยอมเดอดรอน.

คว�มตรตรกทเกดจ�กวปฏส�ร อนเปนเครอง

ทรม�นใจ ยอมตดต�มเข� ทงในบ�นและในป�.

คนชวทำ�บ�ปกรรม รสกแตกรรมชวของตน

ไปสกำ�เนดเดรจฉ�นบ�งอย�ง หรอว�ถกจองจำ�อยในนรก.

ก�รถกจองจำ�นนเปนทกข ชนดทธรชนไมเคยประสบเลย.

ฉกก. อ. ๒๒/๓๙๒/๓๑๖.

“ ผใดเหนโทษ โดยความเปนโทษ

แลวทำาคนตามธรรม ถงความสำารวมตอไป;

ขอนเปนความเจรญในอรยวนยของผนน”

ส. ท. ๙/๑๑๒/๑๓๙.


๘หลกก�รดำ�รงชพ

เพอประโยชนสขในวนน

“ขาแตพระองคผเจรญ ! พวกขาพระองคเปนคฤหสถ

บรโภคกาม แออดอยดวยบตร ครองเรอน ใชสอยกระแจะจนทน

จากแควนกาส ทดทรงพวงดอกไม ของหอมเครองลบไล ยนดทอง

และเงนอย. ขาแตพระองคผเจรญ ! ขอพระผมพระภาคจงทรง

แสดงธรรมทเปนไปเพอประโยชนเกอกล เพอความสข ทงใน

ทฏฐธรรม (ในปจจบน) และในสมปรายะ (ในเวลาถดตอมา)

แกพวกขาพระองคผอยในสถานะเชนนเถด พระเจาขา !”.

พยคฆปชชะ ! ธรรม ๔ ประก�ร เหลาน

เปนไปเพอประโยชนเกอกล เพอคว�มสข แกกลบตร

ในทฏฐธรรม (ในปจจบน). ๔ ประการ อยางไรเลา ?

๔ ประการ คอ :-

อฏฐานสมปทา (ความขยนในอาชพ)

อารกขสมปทา (การรกษาทรพย)

กลยาณมตตตา (ความมมตรด)

สมชวตา (การเลยงชวตอยางสมดลยพอเพยงแกฐานะ).


คว�มขยนในอ�ชพ

พยคฆปชชะ !

อฏฐ�นสมปท� เปนอย�งไรเล� ?

พยคฆปชชะ ! กลบตรในกรณน สำาเรจการ

เปนอยดวยการลกขนกระทำาการงาน คอดวยกสกรรม หรอ

วานชกรรม โครกขกรรม อาชพผถออาวธ อาชพราชบรษ

หรอดวยศลปะอยางใดอยางหนง. ในอาชพนนๆ เขาเปน

ผเชยวชาญ ไมเกยจคราน ประกอบดวยการสอดสองใน

อบายนนๆ สามารถกระทำา สามารถจดใหกระทำา.


นเรยกว� อฏฐ�นสมปท� (ความขยนในอาชพ).

ก�รรกษ�ทรพย


อ�รกขสมปท� เปนอย�งไรเล� ?

พยคฆปชชะ ! ก ลบ ตร ในกรณน , โภคะ

อนกลบตรหาไดมาดวยความเพยรเปนเครองลกขน


รวบรวมมาดวยกำาลงแขน มตวชมดวยเหงอ เปนโภคทรพย

ประกอบดวยธรรม ไดมาโดยธรรม, เขารกษาคมครอง

อยางเตมท ดวยหวงวา “อยางไรเสยพระราชาจะไมรบทรพย

ของเราไป โจรจะไมปลนเอาไป ไฟจะไมไหม นำาจะไมพด

พาไป ทายาทอนไมรกใครเรา จะไมยอแยงเอาไป” ดงน.


นเรยกว� อ�รกขสมปท� (การรกษาทรพย).

คว�มมมตรด


กลย�ณมตตต� เปนอย�งไรเล� ?

พยคฆปชชะ ! กลบตรในกรณน อยอาศยใน

บานหรอนคมใด, ถามบคคลใดๆ ในบานหรอนคมนน

เปนคหบดหรอบตรคหบดกด เปนคนหนมทเจรญดวยศล

หรอเปนคนแกทเจรญดวยศลกด ลวนแตถงพรอมดวย

ศรทธา ถงพรอมดวยศล ถงพรอมดวยจาคะ ถงพรอมดวย

ปญญาอยแลวไซร, กลบตรนนกดำารงตนรวม พดจารวม

สากจฉา (สนทนา) รวมกบชนเหลานน.


เขาตดตามศกษาความถงพรอมดวยสทธาโดย

อนรปแกบคคลผถงพรอมดวยสทธา

เขาตดตามศกษาความถงพรอมดวยศลโดย

อนรปแกบคคลผถงพรอมดวยศล

เขาตดตามศกษาความถงพรอมดวยจาคะโดย

อนรปแกบคคลผถงพรอมดวยจาคะ

เขาตดตามศกษาความถงพรอมดวยปญญาโดย

อนรปแกบคคลผถงพรอมดวยปญญาอยในทนนๆ.


นเรยกว� กลย�ณมตตต� (ความมมตรด).

ก�รเลยงชวตอย�งสมดลยพอเพยงแกฐ�นะ

พยคฆปชชะ ! สมชวต� เปนอย�งไรเล� ?

พยคฆปชชะ ! กลบตรในกรณน รจกความ

ไดมาแหงโภคทรพย รจกความสนไปแหงโภคทรพยแลว

ดำารงชวตอยอยางสมำาเสมอ ไมฟมเฟอยนก ไมฝดเคองนก

โดยมหลกว� “ร�ยไดของเร�จกทวมร�ยจ�ย และร�ยจ�ย

ของเร�จกไมทวมร�ยรบ ดวยอ�ก�รอย�งน” ดงน.


พยคฆปชชะ ! เปรยบเหมอนคนถอตาชงหรอ

ลกมอของเขา ยกตาชงขนแลว กรวา “ยงขาดอยเทาน

หรอเกนไปแลวเทาน” ดงนฉนใด; กลบตรน กฉนนน :

เขารจกความไดมาแหงโภคทรพย รจกความสนไปแหง

โภคทรพย แลวดำารงชวตอยอยางสมำาเสมอ ไมฟมเฟอยนก

ไมฝดเคองนก โดยมหลกวา “รายไดของเราจกทวมรายจาย

และรายจายของเราจกไมทวมรายรบ ดวยอาการอยางน”

ดงน.

พยคฆปชชะ ! ถากลบตรน เปนผมรายไดนอย

แตสำาเรจการเปนอยอยางฟมเฟอยแลวไซร กจะมผกลาว

วา กลบตรนใชจายโภคทรพย (อยางสรยสราย) เหมอน

คนกนผลมะเดอ ฉนใดกฉนนน.

พยคฆปชชะ ! แตถากลบตร เปนผมรายได

มหาศาล แตสำาเรจการเปนอยอยางแรนแคนแลวไซร

กจะมผกลาววา กลบตรนจกตายอดตายอยากอยาง

คนอนาถา.


พยคฆปชชะ ! เมอใด กลบตรน รจกความไดมา

แหงโภคทรพย รจกความสนไปแหงโภคทรพย แลวดำารง

ชวตอยอยางสมำาเสมอ ไมฟมเฟอยนก ไมฝดเคองนก

โดยมหลกวา “รายไดของเราจกทวมรายจาย และรายจาย

ของเรา จกไมทวมรายรบ ดวยอาการอยางน” ดงน;


นเร�เรยกว� สมชวต�

(การเลยงชวตอยางสมดลยพอเพยงแกฐานะ).

อฏก. อ. ๒๓/๒๘๙/๑๔๔.

ธรรม ๔ ประก�รน

ยอมเปนไปเพอประโยชน เพอความสขในปจจบนแกกลบตร

ธรรม ๔ ประการเปนไฉน คอ

อฏฐานสมปทา ๑

อารกขสมปทา ๑

กลยาณมตตตา ๑

สมชวตา ๑

อฏก. อ. ๒๓/๒๘๙/๑๔๔.

ปากทางแหงความเจรญ ๔ ประการ

ของโภคะทเกดขนพรอมแลวอยางน มอย คอ

ความไมเปนนกเลงหญง

ไมเปนนกเลงสรา

ไมเปนนกเลงการพนน

และมมตรสหายเพอนฝงทดงาม

อฏก. อ. ๒๓/๒๙๒/๑๔๔.


๙เหตเจรญและเหตเสอม แหงทรพย ๔ ประก�ร

พยคฆปชชะ ! ป�กท�งแหงคว�มเสอม ๔

ประก�ร ของโภคทรพยทเกดขนพรอมแลวอย�งน

มอย คอ :-

คว�มเปนนกเลงหญง

นกเลงสร�

นกเลงก�รพนน

และมมตรสห�ยเพอนฝงเลวทร�ม.

พยคฆปชชะ ! เปรยบเหมอนทางนำาเขา ๔ ทาง

ทางนำาออก ๔ ทาง ของบงใหญมอย, บรษปดทางนำาเขา

เหลานนเสย และเปดทางนำาออกเหลานนดวย ทงฝนก

ไมตกลงมาตามทควร.

พยคฆปชชะ ! เมอเปนอยางนน ความเหอดแหง

เทานนทหวงไดสำาหรบบงใหญนน ความเตมเปยมไมมทาง

ทจะหวงได นฉนใด;


พยคฆปชชะ ! ผลทจะเกดขนกฉนนน สำาหรบ

โภคทรพยทเกดขนพรอมแลวอยางน ทมปากทางแหง

ความเสอม ๔ ประการ คอ ความเปนนกเลงหญง

เปนนกเลงสรา เปนนกเลงการพนน และมมตรสหาย

เพอนฝงเลวทราม.

พยคฆปชชะ ! ป�กท�งแหงคว�มเจรญ ๔

ประก�ร ของโภคทรพยทเกดขนพรอมแลวอย�งน

มอย คอ

คว�มไมเปนนกเลงหญง

ไมเปนนกเลงสร�

ไมเปนนกเลงก�รพนน

และมมตรสห�ยเพอนฝงทดง�ม.

พยคฆปชชะ ! เปรยบเหมอนทางนำาเขา ๔ ทาง

ทางนำาออก ๔ ทาง ของบงใหญ, บรษเปดทางนำาเขา

เหลานนดวย และปดทางนำาออกเหลานนเสย ทงฝนก

ตกลงมาตามทควรดวย.


พยคฆปชชะ ! เมอเปนอยางนน ความเตมเปยม

เทานนทหวงไดสำาหรบบงใหญนน ความเหอดแหง

เปนอนไมตองหวง นฉนใด;

พยคฆปชชะ ! ผลทจะเกดขนกฉนนน สำาหรบ

โภคะทเกดขนพรอมแลวอยางน ทมปากทางแหงความเจรญ

๔ ประการ คอ ความไมเปนนกเลงหญง ไมเปนนกเลงสรา

ไมเปนนกเลงการพนน และมมตรสหายเพอนฝงทดงาม.

พยคฆปชชะ ! ธรรมทง ๔ ประการ เหลานแล

เปนธรรมเปนไปเพอประโยชนเกอกล เพอความสขของ

กลบตร ในทฏฐธรรม (ในปจจบน).

อฏก. อ. ๒๓/๒๙๑-๒๙๓/๑๔๔.

ธรรม ๔ ประก�รน

ยอมเปนไปเพอประโยชน เพอความสขในภายหนาแกกลบตร

ธรรม ๔ ประการเปนไฉน คอ

สทธาสมปทา ๑

สลสมปทา ๑

จาคสมปทา ๑

ปญญาสมปทา ๑

อฏก. อ. ๒๓/๒๘๙-๒๙๓/๑๔๔.


๑๐หลกดำ�รงชพเพอประโยชนสข

ในเวล�ถดตอม�

พยคฆปชชะ ! ธ ร ร ม ๔ ป ร ะ ก า ร เ ห ล า น

เปนไปเพอประโยชนเกอกล เพอความสขของกลบตร

ในสมปรายะ (ในเวลาถดตอมา) ๔ ประการ อยางไรเลา ?

๔ ประการคอ :-

สทธ�สมปท� (คว�มถงพรอมดวยศรทธ�)

สลสมปท� (คว�มถงพรอมดวยศล)

จ�คสมปท� (คว�มถงพรอมดวยก�รบรจ�ค)

ปญญ�สมปท� (คว�มถงพรอมดวยปญญ�)

พยคฆปชชะ ! สทธ�สมปท� เปนอย�งไรเล� ?

พยคฆปชชะ ! กลบตรในกรณน เปนผมศรทธา

เชอในการตรสรของตถาคตวา “เพราะเหตอยางนๆ

พระผมพระภาคเจานน เปนผไกลจากกเลส เปนผตรสร

ชอบไดโดยพระองคเอง เปนผถงพรอมดวยวชชาและ

ขอปฏบตใหถงวชชา เปนผไปแลวดวยด เปนผรโลก


อยางแจมแจง เปนผสามารถฝกคนทควรฝกไดอยางไมม

ใครยงกวา เปนครผสอนของเทวดาและมนษยทงหลาย

เปนผร ผตน ผเบกบานดวยธรรม เปนผมความจำาเรญ

จำาแนกธรรมสงสอนสตว” ดงน.

พยคฆปชชะ ! นเรยกวา สทธาสมปทา.

พยคฆปชชะ ! สลสมปท� เปนอย�งไรเล� ?

พยคฆปชชะ ! กลบตรในกรณน เปนผเวนขาด

จากปาณาตบาต เปนผเวนขาดจากอทนนาทาน เปนผ

เวนขาดจากกาเมสมจฉาจาร เปนผเวนขาดจากมสาวาท

เปนผเวนขาดจากสราเมรยมชชปมาทฏฐาน.

พยคฆปชชะ ! นเราเรยกวา สลสมปทา.

พยคฆปชชะ ! จ�คสมปท� เปนอย�งไรเล� ?

พยคฆปชชะ ! กลบตรในกรณน มใจปราศจาก

ความตระหนอนเปนมลทน อยครองเรอน มจาคะอน

ปลอยอยเปนประจำา มฝามออนชมเปนปกต ยนดแลว

ในการสละ ควรแกการขอ ยนดแลวในการจำาแนกทาน.

พยคฆปชชะ ! นเรยกวา จาคสมปทา.



ปญญ�สมปท� เปนอย�งไรเล� ?

พยคฆปชชะ ! กลบตรในกรณน เปนผมปญญา

ประกอบดวยปญญาเครองใหถงสจจะแหงการเกดดบ

เปนเครองไปจากขาศก เปนเครองเจาะแทงกเลส

เปนเครองถงซงความสนไปแหงทกขโดยชอบ.

พยคฆปชชะ ! นเราเรยกวา ปญญาสมปทา.

พยคฆปชชะ ! ธรรม ๔ ประก�รเหล�นแล

เปนธรรมเปนไปเพอประโยชนเกอกล เพอคว�มสข

ของกลบตร ในสมปร�ยะ (ในเวล�ถดตอม�).

อฏก. อ. ๒๓/๒๘๙-๒๙๓/๑๔๔.

กามโภคบคคลผแสวงหาโภคทรพยโดยชอบธรรม โดยไมทารณ

ครนแสวงหาไดแลว ยอมเลยงตนใหเปนสข ใหอมหนำา แจกจาย กระทำาบญ

และเปนผไมกำาหนด ไมหมกมน ไมจดจอ เหนโทษ มปญญาเปนเครองสลดออก บรโภคโภคทรพยนน

นเปนผเลศประเสรฐ เปนใหญสงสด

ทสก. อ. ๒๔/๑๙๔/๙๑.


๑๑ฆร�ว�สชนเลศ

คหบด ! ในบรรดากามโภคเหลานน กามโภค

ผใด แสวงหาโภคทรพยโดยธรรม โดยไมเครยดครดดวย,

ครนแสวงหาโภคทรพยโดยธรรม โดยไมเครยดครดแลว

ทำาตนใหเปนสข ใหอมหนำาดวย, แบงปนโภคทรพย

บำาเพญบญดวย, ไมกำาหนด ไมมวเมา ไมลมหลง มปกต

เหนโทษ มปญญา เปนเครองสลดออก บรโภคโภคทรพย

เหลานนอยดวย;

คหบด !

ก�มโภคผน ควรสรรเสรญโดยฐ�นะทงส คอ :-

ควรสรรเสรญโดยฐ�นะทหนง

ในขอทเขา แสวงห�โภคทรพยโดยธรรม

โดยไมเครยดครด,

ควรสรรเสรญโดยฐ�นะทสอง

ในขอทเขา ทำ�ตนใหเปนสข ใหอมหนำ�,


ควรสรรเสรญโดยฐ�นะทส�ม

ในขอทเขา แบงปนโภคทรพย บำ�เพญบญ,

ควรสรรเสรญโดยฐ�นะทส

ในขอทเขา ไมกำ�หนดไมมวเม� ไมลมหลง

มปกตเหนโทษ มปญญ�เปนเครองสลดออก

บรโภคโภคทรพยเหล�นน.

คหบด ! กามโภคผน ควรสรรเสรญโดยฐานะ

ทงสเหลาน.

คหบด ! กามโภคจำาพวกน เปนก�มโภค

ชนเลศ ชนประเสรฐ ชนหวหน� ชนสงสด ชนบวรกว�

ก�มโภคทงหล�ย, เปรยบเสมอนนมสดเกดจากแมโค

นมสมเกดจากนมสด เนยขนเกดจากนมสม เนยใสเกด

จากเนยขน หวเนยใสเกดจากเนยใส; หวเนยใสปรากฏ

วาเลศกวาบรรดารสอนเกดจากโคทงหลาย เหลานน,

ขอนฉนใด; กามโภคจำาพวกน กปรากฏวาเลศกวา

บรรดากามโภคทงหลายเหลานน ฉนนน แล.

ทสก. อ. ๒๔/๑๙๔/๙๑.


๑๒นรกทร�ยก�จของมนษย

ภกษทงหลาย ! นรกชอวา มห�ปรฬ�หะ มอย.

ในนรกนน, บคคลยงเหนรปอยางใดอยางหนง

ไดดวยจกษ (ตา)

แตไดเหนรปทไมนาปรารถนาอยางเดยว ไมเหน

รปทนาปรารถนาเลย;

เหนรปทไมนาใครอยางเดยว ไมเหนรปทนาใครเลย;

เหนรปทไมนาพอใจอยางเดยว ไมเหนรปทนา

พอใจเลย.

ในนรกนน, บคคลยงฟงเสยงอยางใดอยางหนง

ไดดวยโสตะ (ห)...

ในนรกนน, บคคลยงรสกกลนอยางใดอยางหนง

ไดดวยฆานะ (จมก)...

ในนรกนน, บคคลยงลมรสอยางใดอยางหนงได

ดวยชวหา (ลน)...

ในนรกนน, บคคลยงถกตองโผฏฐพพะอยางใด

อยางหนงไดดวยกาย...


ในนรกนน, บคคลยงรสกธรรม�รมณอยางใด

อยางหนงไดดวยมโน (ใจ)

แตไดรสกธรรมารมณ ทไมนาปรารถนาอยางเดยว

ไมไดรสกธรรมารมณทนาปรารถนาเลย;

ไดรสกธรรมารมณทไมนาใครอยางเดยว ไมไดรสก

ธรรมารมณทนาใครเลย;

ไดรสกธรรมารมณทไมนาพอใจอยางเดยว ไมได

รสกธรรมารมณทนาพอใจ เลย.

เมอพระผมพระภาคเจาตรสอยางนแลว ภกษ

รปหนงไดทลถาม พระผมพระภาคเจาวา

“ขาแตพระองคผเจรญ ! ความเรารอนนน ใหญหลวงหนอ.

ขาแตพระองคผเจรญ ! ความเรารอนนน ใหญหลวงนกหนอ.

ขาแตพระองคผเจรญ ! มไหม พระเจาขา ความรอนอนทใหญ

หลวงกวา นากลวกวา กวาความรอนน ?”.

ภกษทงหลาย ! มอย ความเรารอนอน ท

ใหญหลวงกวา นากลวกวา กวาความรอนน.

“ขาแตพระองคผเจรญ ! กความรอนอนทใหญหลวงกวา

นากลวกวา กวาความรอนนเปนอยางไรเลา ?”


ภกษทงหลาย ! กสมณะหรอพราหมณเหลาใด

เหลาหนง ยอมไมรชดต�มคว�มเปนจรง :-

ว� “ทกข เปนอย�งนๆ ”;

ว� “เหตใหเกดขนแหงทกข เปนอย�งนๆ ”;

ว� “คว�มดบไมเหลอแหงทกขเปนอย�งนๆ”;

ว� “ขอปฏบตเครองทำ�สตวใหลถงคว�มดบ

ไมเหลอแหงทกขเปนอย�งน”;

สมณพราหมณเหลานน ยอมยนดยงในสงขาร

ทงหลาย อนเปนไปพรอมเพอชาตชรามรณะ โสกะปรเทวะ

ทกขะโทมนสอปายาส;

สมณพราหมณเหลานน ครนยนดยงในสงขาร

ทงหลาย เชนนนแลว, ยอมปรงแตง ซงสงขารทงหลาย

อนเปนไปพรอมเพอชาตชรามรณะ โสกะปรเทวะทกขะ

โทมนสอปายาส;

สมณพราหมณทงหลายเหลานน ครนปรงแตงซง

สงขารทงหลายเชนนนแลว, ยอมเร�รอนเพร�ะคว�มเร�รอน

แหงช�ต (ความเกด) บาง; ยอมเร�รอนเพร�ะคว�มเร�รอน

แหงชร�บาง, ยอมเร�รอนเพร�ะคว�มเร�รอนแหงมรณะบาง,


ยอมเร�รอนเพร�ะคว�มเร�รอนแหงโสกะปรเทวะทกขะ

โทมนสอป�ย�สบาง:

เรากลาววา “สมณพราหมณเหลานน ยอมไมพน

จากชาตชรามรณะ โสกะปรเทวะทกขะโทมนสอปายาส

ทงหลาย คอไมพนจ�กทกข” ดงน.

มหาวาร. ส. ๑๙/๕๖๒/๑๗๓๑.

แมมใครถามถงความไมดของบคคลอน กไมเปดเผยใหปรากฏ จะกลาวทำาไมถงเมอไมถกใครถาม; กเมอถกใครถามถงความไมดของบคคลอน กนำาเอาปญหาไปทำาใหหลกเลยวลดหยอนลง กลาวความไมดของผอนอยางไมพสดารเตมท ภกษทงหลาย ! ขอนพงรกนเถดวา

คนคนน เปน สตบรษ.

จตกก. อ. ๒๑/๑๐๐/๗๓.


๑๓ว�จ�ของสตบรษ

ภกษทงหลาย ! บคคลประกอบดวยธรรม

๔ ประก�ร เปนทรกนว�เปนสตบรษ.

๔ ประการ อยางไรเลา ? ๔ ประการ คอ :-

ภกษทงหลาย ! สตบรษในกรณน แมมใคร

ถ�มถงคว�มไมดของบคคลอน กไมเปดเผยใหปร�กฏ

จะกล�วทำ�ไมถงเมอไมถกใครถ�ม; กเมอถกใคร

ถ�มถงคว�มไมดของบคคลอน กนำ�เอ�ปญห�ไป

ทำ�ใหหลกเลยวลดหยอนลง กล�วคว�มไมดของผอน

อย�งไมพสด�รเตมท. ภกษทงหลาย ! ขอนพงรกนเถดวา


ภกษทงหลาย ! สตบรษอยางอนยงมอก คอ

แมไมถกใครถ�มอยถงคว�มดของบคคลอน กยงนำ�ม�

เปดเผยใหปร�กฏ จะตองกล�วทำ�ไมถงเมอถกใครถ�ม;

กเมอถกใครถ�มถงคว�มดของบคคลอน กนำ�เอ�ปญห�

ไปทำ�ใหไมหลกเลยวลดหยอน กล�วคว�มดของผอน


โดยพสด�รบรบรณ. ภกษทงหลาย ! ขอนพงรกนเถดวา



แมไมมใครถ�มถงคว�มไมดของตน กยงนำ�ม�เปดเผย

ทำ�ใหปร�กฏ ทำ�ไมจะตองกล�วถงเมอถกถ�มเล�; ก

เมอถกใครถ�มถงคว�มไมดของตน กไมนำ�เอ�ปญห�ไป

ห�ท�งทำ�ใหลดหยอนบดพลว แตกล�วคว�มไมดของตน

โดยพสด�รเตมท. ภกษทงหลาย ! ขอนพงรกนเถดวา



แมมใครถ�มถงคว�มดของตน กไมเปดเผยใหปร�กฏ

ทำ�ไมจะตองกล�วถงเมอไมถกใครถ�มเล�; กเมอถก

ใครถ�มถงคว�มดของตน กนำ�เอ�ปญห�ไปกระทำ�

ใหลดหยอนหลกเลยวเสย กล�วคว�มดของตนโดย

ไมพสด�รเตมท. ภกษทงหลาย ! ขอนพงรกนเถดวา


ภกษทงหลาย ! บคคลผประกอบดวยธรรม ๔

ประการเหลานแล เปนทรกนวาเปนสตบรษ.

จตกก. อ. ๒๑/๑๐๐/๗๓.

แมไมมใครถามถงความไมดของบคคลอน กนำามาเปดเผยใหปรากฏ

ไมตองกลาวถงเมอถกใครถาม; กเมอถกใครถามถงความไมดของบคคลอน

กนำาเอาปญหาไปทำาใหไมมทางหลกเลยวลดหยอนแลวกลาวความไมดของผอน อยางเตมทโดยพสดาร

ภกษทงหลาย ! ขอนพงรกนเถดวา คนคนน เปน อสตบรษ.

จตกก. อ. ๒๑/๑๐๐/๗๓.


๑๔ว�จ�ของอสตบรษ

ภกษทงหลาย ! บคคลประกอบดวยธรรม ๔

ประก�ร เปนทรกนว�เปน อสตบรษ.

๔ ประการ อยางไรเลา ? ๔ ประการ คอ :-

ภกษทงหลาย ! อสตบรษในกรณน แมไมม

ใครถ�มถงคว�มไมดของบคคลอน กนำ�ม�เปดเผย

ใหปร�กฏ ไมตองกล�วถงเมอถกใครถ�ม; กเมอถก

ใครถ�มถงคว�มไมดของบคคลอน กนำ�เอ�ปญห�

ไปทำ�ใหไมมท�งหลกเลยวลดหยอน แลวกล�วคว�ม

ไมดของผอนอย�งเตมทโดยพสด�ร. ภกษทงหลาย !

ขอนพงรกนเถดวา คนคนน เปน อสตบรษ.

ภกษทงหลาย ! อสตบรษอยางอนยงมอก คอ

แมถกใครถ�มอยถงคว�มดของบคคลอน กไมเปดเผยให

ปร�กฏ ไมตองกล�วถงเมอไมถกใครถ�ม; กเมอถกใครถ�ม

ถงคว�มดของบคคลอน กนำ�เอ�ปญห�ไปทำ�ใหลดหยอน

ไขวเขว แลวกล�วคว�มดของผออย�งไมพสด�รเตมท.

ภกษทงหลาย ! ขอนพงรกนเถดวา คนคนน เปน อสตบรษ.



แมถกใครถ�มถงคว�มไมดของตน กปกปดไมเปด

เผยใหปร�กฏ ไมตองกล�วถงเมอไมถกใครถ�ม; ก

เมอถกใครถ�มถงคว�มไมดของตน กนำ�เอ�ปญห�ไป

ทำ�ใหลดหยอนไขวเขว แลวกล�วคว�มไมดของตน

อย�งไมพสด�รเตมท. ภกษทงหลาย ! ขอนพงรกน

เถดวา คนคนน เปน อสตบรษ.


แมไมมใครถ�มถงคว�มดของตน กนำ�ม�โออวด เปดเผย

จะกล�วทำ�ไมถงเมอถกใครถ�ม; กเมอถกใครถ�มถง

คว�มดของตน กนำ�เอ�ปญห�ไปทำ�ใหไมลดหยอน

หลกเลยว กล�วคว�มดของตนอย�งเตมทโดยพสด�ร.

ภกษทงหลาย ! ขอนพงรกนเถดวา คนคนน เปน

อสตบรษ.

ภกษทงหลาย ! บคคลผประกอบดวยธรรม ๔

ประการเหลานแล เปนทรกนวาเปนอสตบรษ.

จตกก. อ. ๒๑/๑๐๐/๗๓.

“ความหวนไหวโยกโคลงแหงกายกตาม

ความหวนไหวโยกโคลงแหงจตกตาม

ยอมมไมได เพราะการเจรญ ทำาใหมาก

ซงอานาปานสตสมาธ”

มหาวาร. ส. ๑๙/๓๙๙/๑๓๒๒.


๑๕วธปฏบตท�งจต

เมอถกตเตยนหรอถกทำ�ร�ยร�งก�ย

ผคคนะ ! ถ�มใครกล�วตเตยนเธอตอหน�;

ผคคนะ ! ในกรณเชนนน

เธอพงละฉนทะและวตกชนดทเปนวสยแหง

ช�วบ�นเสย.


เธอพงทำ�คว�มสำ�เหนยกอย�งนว�

“จตของเร�จกไมแปรปรวน เร�จกไมกล�ว

ว�จ�อนเปนบ�ป เร�จกเปนผมจตเอนดเกอกล มจต

ประกอบดวยเมตต� ไมมโทสะในภ�ยใน” ดงน.

ผคคนะ ! เธอพงสำาเหนยกอยางน.


ผคคนะ ! ถ�มใครประห�รเธอดวยฝ�มอ

ดวยกอนหน ดวยทอนไม หรอดวยศสตร�;

ผคคนะ ! ในกรณแมเชนนน

เธอกพงละฉนทะและวตกชนดทเปนวสยแหง

ช�วบ�นเสย.


เธอพงทำ�คว�มสำ�เหนยกอย�งนว�



ประกอบดวยเมตต� ไมมโทสะในภ�ยใน” ดงน.

ผคคนะ ! เธอพงทำาการสำาเหนยกอยางน แล.

ม. ม. ๑๒/๒๕๐/๒๖๔.

ในยคไหนกตาม เวรทงหลาย

ไมเคยระงบได ดวยการผกเวรเลย

แตระงบได ดวยการไมมการผกเวร

ธรรมนเปนของเกา ใชไดตลอด

อปร. ม. ๑๔/๒๙๕/๔๔๐.


๑๖ก�รว�งจตเมอถกกล�วห�

ภกษทงหลาย ! ท�งแหงถอยคำ�ทบคคลอน

จะพงกล�วห�เธอ ๕ อย�ง เหลาน มอย คอ :-

๑. กลาวโดยกาลหรอโดยมใชกาล

๒. กลาวโดยเรองจรงหรอโดยเรองไมจรง

๓. กลาวโดยออนหวานหรอโดยหยาบคาย

๔. กลาวดวยเรองมประโยชนหรอไมมประโยชน

๕. กลาวดวยมจตเมตตาหรอมโทสะในภายใน

ภกษทงหลาย ! เม อ เขากล า วอย อย า งน น

ในกรณนนๆ เธอพงทำาการสำาเหนยกอยางนวา

“จตของเร� จกไมแปรปรวน เร�จกไมกล�ว


ประกอบดวยเมตต� ไมมโทสะในภ�ยใน อย, จกม

จตสหรคตดวยเมตต�แผไปยงบคคลนน อย และจกม

จตสหรคตดวยเมตต� อนเปนจตไพบลย ใหญหลวง

ไมมประม�ณ ไมมเวร ไมมพย�บ�ท แผไปสโลกถงทสด

ทกทศท�ง มบคคลนนเปนอ�รมณ แลวแลอย” ดงน.



เธอพงทำาการสำาเนยกอยางนแล.

ภกษทงหลาย ! ถาโจรผคอยชอง พงเลอย

อวยวะนอยใหญของใครดวยเลอยมดามสองขาง ผใดมใจ

ประทษรายในโจรนน ผนนชอวาไมทำาตามคำาสอนของเรา

เพราะเหตทมใจประทษรายตอโจรนน.

ภกษทงหลาย ! ในกรณนน

เธอพงทำาการสำาเหนยกอยางนวา



ประกอบดวยเมตต� ไมมโทสะในภ�ยใน อย, จกม

จตสหรคตดวยเมตต�แผไปยงบคคลนน อย และจกม

จตสหรคตดวยเมตต� อนเปนจตไพบลย ใหญหลวง

ไมมประม�ณ ไมมเวร ไมมพย�บ�ท แผไปสโลกถงทสด

ทกทศท�ง มบคคลนนเปนอ�รมณ แลวแลอย” ดงน.


เธอพงทำาการสำาเนยกอยางนแล.


ภกษทงหลาย ! เธอพงกระทำาในใจถงโอวาท

อนเปรยบดวยเลอยน อยเนองๆ เถด.

ภกษทงหลาย ! เมอเธอทำาในใจถงโอวาทนนอย

เธอจะไดเหนทางแหงการกลาวหาเลกหรอใหญ ทเธอ

อดกลน ไมได อยอกหรอ ?

“ขอนนหามไดพระเจาขา !”.


เพร�ะเหตนนในเรองน

พวกเธอทงหล�ย

จงกระทำ�ในใจถงโอว�ทอนเปรยบดวยเลอยน

อยเปนประจำ�เถด นนจกเปนไปเพอประโยชนเกอกล

และคว�มสขแกเธอทงหล�ยตลอดก�ลน�น.

ม. ม. ๑๒/๒๕๕-๒๘๐/๒๖๗-๒๗๓.

“พงศกษาวา ‘เราจกไมพดถอยคา ซงจะเปนเหตใหทมเถยงกน’

เมอมถอยคาซงจะเปนเหตใหทมเถยงกน กจาตองหวงการพดมาก,

เมอมการพดมากยอมคดฟงซาน, เมอคดฟงซาน ยอมไมสารวม,

เมอไมสารวม จตยอมหางจากสมาธ”

สตตก. อ. ๒๓/๘๙/๕๘.


๑๗ว�จ�ของสะใภใหม

ภกษทงหลาย ! เปรยบเหมอนหญงสะใภใหม

อนเขาเพงนำามาชวคนชววน ตลอดเวลาเทานน กยงมความ

ละอายและความกลวทดำารงไวไดอยางเขมแขง ในแมผวบาง

ในพอผวบาง ในสามบาง แมทสดแตในทาสกรรมกรคนใช.

ครนลวงไปโดยสมยอน เพราะอาศยความคนเคยกน

หญงสะใภนน กตวาดแมผวบาง พอผวบาง แมแตกะสาม

วา “หลกไปๆ พวกแกจะรอะไร” นฉนใด;

ภกษทงหลาย ! ขอนกฉนนน : ภกษบางรปใน

ธรรมวนยน ออกบวชจากเรอน เปนผไมมเรอนไดชวคน

ชววน ตลอดเวลาเพยงเทานน หรและโอตตปปะของเธอนน

ยงดำารงอยอยางเขมแขง ในภกษ ในภกษณ ในอบาสก

ในอบาสกา แมทสดแตในคนวดและสามเณร.

ครนลวงไปโดยสมยอน เพราะอาศยความคนเคยกน

เธอกกลาว ตวาดอาจารยบาง อปชฌายบางวา “หลกไปๆ

พวกทานจะรอะไร” ดงน.


ภกษทงหลาย ! เพราะเหตนนในเรองน

เธอทงหลายพงทำาการฝกหดศกษาอยางนวา

“เร�จกอยอย�งมจตเสมอกนกบหญงสะใภใหม

ผม�แลวไมน�น” ดงน.

จตกก. อ. ๒๑/๑๐๐/๗๓.

ตถาคตรชดซงวาจาใด อนจรง อนแท

ประกอบดวยประโยชน

แตไมเปนทรกทพงใจของผอน

ตถาคตยอมเลอกใหเหมาะกาล

เพอกลาววาจานน

ม. ม. ๑๓/๙๑/๙๔.


๑๘ว�จ�ทไมมโทษ

ภกษทงหลาย ! วาจาอนประกอบดวยองค ๕

ประการ เปนวาจาสภาษต ไมเปนวาจาทพภาษต เปน

วาจาไมมโทษและวญญชนไมตเตยน.

องค ๕ ประการ อยางไรเลา ?

๕ ประการ คอ :-

กล�วแลวควรแกเวล� (กาเลน ภาสตา โหต).

กล�วแลวต�มสจจจรง (สจจ ภาสตา โหต).

กล�วแลวอย�งออนหว�น (สณหา ภาสตา โหต).

กล�วแลวอย�งประกอบดวยประโยชน

(อตถสญหตา ภาสตา โหต).

กล�วแลวดวยเมตต�จต (เมตตตจตเตน ภาสตา โหต).

ภกษทงหลาย ! วาจาอนประกอบดวยองค ๕

ประการเหลานแล เปนวาจาสภาษต ไมเปนวาจาทพภาษต

เปนวาจาไมมโทษและวญญชนไมตเตยน.

ปญจก. อ. ๒๒/๒๗๑/๑๙๘.

อนง คนเราเมอมการอยรวมกน

กบคนทสะอาดหรอคนทไมสะอาดกตาม

ตองมสตกำากบอยดวยเสมอ,

แตนนพงสามคคตอกน

มปญญาทำาทสดทกขแหงตน เถด.

อฏก. อ. ๒๓/๑๗๐/๑๐๐.


๑๙คบพเพสนนว�ส

ภกษทงหลาย ! ถ าภรรยาและสามท งสอง

พงหวงพบกนและกนทงในปจจบน และในสมปรายภพ

ทงสองเทยว พงเปนผมศรทธ�เสมอกน มศลเสมอกน

มจ�คะเสมอกน มปญญ�เสมอกน ภรรยาและสาม

ทงสองนน ยอมไดพบกนและกนทงในปจจบน ทงใน

สมปรายภพ.

ภรรยาและสามทงสอง เปนผมศรทธ� รคว�ม

ประสงคของผขอ มคว�มสำ�รวม เปนอยโดยธรรม เจรจ�

ถอยคำ�ทน�รกแกกนและกน ยอมมคว�มเจรญรงเรองม�ก

มคว�มผ�สกทงสองฝ�ย มศลเสมอกน รกใครกนม�ก

ไมมใจร�ยตอกน ประพฤตธรรมในโลกนแลว ทงสอง

เปนผมศลและวตรเสมอกน ยอมเปนผเสวยก�ม�รมณ

เพลดเพลนบนเทงใจอยในเทวโลก.

จตกก. อ. ๒๑/๘๑/๕๖.

รกษาตน ดวยการเสพธรรมะ

ดวยการเจรญธรรมะ ดวยการทำาใหมากซงธรรมะ

รกษาผอน ดวยการอดทน

ดวยการไมเบยดเบยน

ดวยเมตตาจต ดวยความรกใครเอนด

มหา. ส. ๑๙/๒๒๔/๗๕๘.


๒๐ภรรย� ๗ จำ�พวก

ครงนน เมอเวลาเชา พระผมพระภาคทรงนงแลว

ทรงถอบาตรและจวร เสดจเขาไปยงนเวศนของทาน

อนาถบณฑกเศรษฐ ประทบนงบนอาสนะทปลาดแลว ก

สมยนน มนษยทงหลายในนเวศนของทานอนาถบณฑก-

เศรษฐสงเสยงอออง ทานอนาถบณฑกเศรษฐเขาไปเฝา

พระผมพระภาคถงทประทบถวายบงคม แลวนง ณ

ทควรสวนขางหนง.

ครนแลว พระผมพระภาคไดตรสถามวา คหบด

เหตไรหนอ มนษยทงหลายในนเวศนของทาน จงสงเสยง

ออองเหมอนชาวประมงแยงปลากน.

อนาถบณฑกเศรษฐกราบทลวา

“ขาแตพระองคผเจรญ ! นางสชาดาคนน ขาพระองค

นามาจากตระกลมงคงมาเปนสะใภในเรอน นางไมเชอถอ แมผว

พอผว สาม แมแตพระผมพระภาค นางกไมสกการะเคารพนบถอ

บชา”.


ลำาดบนน พระผมพระภาคตรสเรยกนางสชาดา

หญงสะใภในเรอนวา “มานแนะ ! สชาดา” นางสชาดา

หญงสะใภในเรอนทลรบพระผมพระภาคแลว เขาไปเฝา

พระผมพระภาคถงทประทบ ถวายบงคมแลวนง ณ ทควร

สวนขางหนง ครนแลว พระผมพระภาคตรสถามวา

สช�ด� ! ภรย�ของบรษ ๗ จำ�พวกน

๗ จำ�พวกเปนไฉน คอ :-

ภรย�เสมอดวยเพชฌฆ�ต ๑

เสมอดวยโจร ๑

เสมอดวยน�ย ๑

เสมอดวยแม ๑

เสมอดวยพส�วนองส�ว ๑

เสมอดวยเพอน ๑

เสมอดวยท�ส ๑

สชาดา ! ภรยาของบรษ ๗ จำาพวกนแล

เธอเปนจำาพวกไหนใน ๗ จำาพวกนน.

นางสชาดากราบทลวา “ขาแตพระองคผเจรญ ! หมอมฉนยงไมรทวถงความ

แหงพระดารสทพระผมพระภาคตรสแลวโดยยอนไดโดยพสดาร.


ขาแตพระองคผเจรญ ! ขอประทานพระวโรกาส ขอ

พระผมพระภาค โปรดทรงแสดงธรรมแกหมอมฉน โดยทหมอมฉน

จะพงรทวถงเนอความแหงพระดารสทพระผมพระภาคตรสโดยยอน

โดยพสดารเถด”

สชาดา ! ถาอยางนน เธอจงฟง จงใสใจใหด

เราจกกลาว

นางสชาดาหญงสะใภในเรอน ทลรบพระผม

พระภาคแลว พระผมพระภาคตรสพระพทธพจนนวา :-

(๑) ภรยาผมจตประทษราย ไมอนเคราะหดวย

ประโยชนเกอกล ยนดในชายอน ดหมนสาม เปนผอน

เขาซอมาดวยทรพย พยายามจะฆาผว ภรยาของบรษ

เหนปานนเรยกวา วธกาภรยา ภรยาเสมอดวยเพชฌฆาต.

(๒) สามของหญงประกอบดวยศลปกรรม

พาณชยกรรม และกสกรรม ไดทรพยใดมา ภรยาปรารถนา

จะยกยอกทรพย แมมอยนอยนนเสย ภรยาของบรษเหนปานน

เรยกวา โจรภรยา ภรยาเสมอดวยโจร.

(๓) ภรยาทไมสนใจการงาน เกยจคราน กนมาก

ปากราย ปากกลา รายกาจ กลาวคำาหยาบ ขมขผวผขยนขนแขง

ภรยาของบรษเหนปานนเรยกวา อยยาภรยา ภรยาเสมอ

ดวยนาย.


(๔) ภรยาใดอนเคราะหดวยประโยชนเกอกล

ทกเมอ ตามรกษาสามเหมอนมารดารกษาบตร รกษา

ทรพยทสามหามาไดไว ภรยาของบรษเหนปานนเรยกวา

มาตาภรยา ภรยาเสมอดวยมารดา.

(๕) ภรยาทเปนเหมอนพสาวนองสาว มความ

เคารพในสามของตน เปนคนละอายบาป เปนไปตาม

อำานาจสาม ภรยาของบรษเหนปานนเรยกวา ภคนภรยา

ภรยาเสมอดวยพสาว นองสาว.

(๖) ภรยาใดในโลกนเหนสามแลวชนชมยนด

เหมอนเพอนผจากไปนานแลวกลบมา เปนหญงมศล

มวตร ปฏบตสาม ภรยาของบรษเหนปานนเรยกวา

สขภรยา ภรยาเสมอดวยเพอน.

(๗) ภรยาใดสามเฆยนต ขตะคอก กไมโกรธ

ไมคดพโรธโกรธตอบสาม อดทนได เปนไปตามอำานาจสาม

ภรยาของบรษเหนปานนเรยกวา ทาสภรยา ภรยาเสมอ

ดวยทาส.


ภรย�ทเรยกว�

วธก�ภรย� ๑, โจรภรย� ๑, อยย�ภรย� ๑

ภรย�ทง ๓ จำ�พวกนน ลวนแตเปนคนทศล

หย�บช� ไมเออเฟอ เมอต�ยไป ยอมเข�ถงนรก.

สวนภรย�ทเรยกว�

ม�ต�ภรย� ๑, ภคนภรย� ๑

สขภรย� ๑, ท�สภรย� ๑

ภรย�ทง ๔ จำ�พวกนน เพร�ะตงอยในศล

ถนอมรกไวยงยน เมอต�ยไป ยอมเข�ถงสคต.

สชาดา ! ภรยาของบรษ ๗ จำาพวกนแล

เธอเปนภรยาจำาพวกไหน ใน ๗ จำาพวกนน.ขาแตพระองคผเจรญ ! ตงแตวนนเปนตนไป ขอพระผม

พระภาคโปรดทรงจาหมอมฉนวา เปนภรยาของสามผเสมอดวยทาส.

สตตก. อ. ๒๓/๙๒/๖๐.


๒๑มนษยผ

คหบดและคหปตานทงหลาย

การอยรวม ๔ ประการน

๔ ประการเปนอยางไรเลา ? คอ :-

(๑) ชายผอยรวมกบหญงผ

(๒) ชายผอยรวมกบหญงเทวดา

(๓) ชายเทวดาอยรวมกบหญงผ

(๔) ชายเทวดา อยรวมกบหญงเทวดา

คหบดและคหปตานทงหลาย ! กชายผอยรวม

กบหญงผอยางไร ?

ส�มในโลกนเปนผมกฆาสตว ลกทรพย ประพฤตผด

ในกาม พดเทจ ดมนำาเมาคอสราและเมรย อนเปนทตง

แหงความประมาท เปนคนทศล มบาปธรรม มใจอนมลทน

คอความตระหนครอบงำา ดาและบรภาษสมณพราหมณ

อยครองเรอน แมภรรยาของเขากเปนผมกฆาสตว ลกทรพย

ประพฤตผดในกาม ฯลฯ เปนคนทศล มบาปธรรม มใจอน


มลทนคอความตระหนครอบงำา ดาและบรภาษสมณพราหมณ

อยครองเรอน.

คหบดและคหปตานทงหลาย ! ช�ยผอยรวม

กบหญงผ อยางนแล.

คหบดและคหปตานทงหลาย ! กชายผอยรวม

กบหญงเทวดาอยางไร ?

ส�มในโลกนเปนผมกฆ�สตว ฯลฯ ดาและ

บรภาษสมณพราหมณ อยครองเรอน สวนภรรย�ของเขา

เปนผงดเวน จากการฆาสตว จากการลกทรพย จากการ

ประพฤตผดในกาม จากการพดเทจ จากการดมนำาเมา

คอสราเมรยอนเปนทต งแหงความประมาท มศล

มกลยาณธรรม มใจปราศจากมลทนคอความตระหน

ไมดาไมบรภาษสมณพราหมณ อยครองเรอน.

คหบดและคหปตานทงหลาย ! ช�ยผอยรวม

กบหญงเทวด� อยางนแล.

คหบดและคหปตานทงหลาย ! กชายเทวดา

อยรวมกบหญงผอยางไร ?


ส�มในโลกนเปนผงดเวน จากการฆาสตว ฯลฯ

อยครองเรอน สวนภรรย�ของเขาเปนผมกฆ�สตว ฯลฯ

ดาและบรภาษสมณพราหมณ อยครองเรอน.

คหบดและคหปตานทงหลาย ! ช � ย เ ท วด �

อยรวมกบหญงผ อยางนแล.

คหบดและคหปตานทงหลาย ! กชายเทวดา

อยรวมกบหญงเทวดาอยางไร ?

ส�มในโลกนเปนผงดเวน จากการฆาสตว ฯลฯ

ไมดาไมบรภาษสมณพราหมณ อยครองเรอน แมภรรย�

ของเขากเปนผงดเวน จากการฆาสตว ฯลฯ ไมดา

ไมบรภาษสมณพราหมณ อยครองเรอน

คหบดและคหปตานทงหลาย ! ช � ย เ ท วด �

อยรวมกบหญงเทวด� อยางนแล.

คหบดและคหปตานทงหลาย ! การอยรวม ๔

ประการอยางนแล.

ภรรย�และส�มทงสองเปนผทศล เปนคนตระหน

มกดาวาสมณพราหมณ ชอว�เปนผม�อยรวมกน.


ส�มเปนผทศล มความตระหน มกดาวา

สมณพราหมณ สวนภรรย�เปนผมศล รความประสงค

ของผขอ ปราศจากความตระหน ภรรย�นนชอว�เทวด�

อยรวมกบส�มผ.

ส�ม เปนผมศล รความประสงคของผขอ

ปราศจากความตระหน สวนภรรย�เปนผทศล มความ

ตระหน มกดาวาสมณพราหมณ ชอว�หญงผอยรวมกบ

ส�มเทวด�.

ทงสองเปนผมศรทธ� รคว�มประสงค ของ

ผขอมคว�มสำ�รวม เปนอยโดยธรรม ภรรย�และ

ส�มทงสองนน เจรจ�ถอยคำ�ทน�รกแกกนและกน

ยอมมคว�มเจรญรงเรองม�ก มคว�มผ�สก ทงสองฝ�ย

มศลเสมอกน รกใครกนม�ก ไมมใจร�ยตอกน

ครนประพฤตธรรม ในโลกนแลว ทงสองเปนผ

มศลและวตรเสมอกน ยอมเปนผเสวยก�ม�รมณ

เพลดเพลนบนเทงใจอยในเทวโลก.

จตกก. อ. ๒๑/๗๔/๕๓.

สงใดมความเกด เปนธรรมดา

สงนนทงหมด

มความดบไป เปนธรรมดา

มหา. ท. ๑๐/๔๙/๔๙.


๒๒เข�ใจเรองกรรม

เรองควรทร�บเกยวกบกรรม ทง ๖ แงมม

ภกษทงหลาย ! กรรม เปนสงทบคคลควรทราบ,

นท�นสมภวะ แหงกรรม เปนสงทบคคลควรทราบ,

เวมตตต� แหงกรรม เปนสงทบคคลควรทราบ,

วบ�ก แหงกรรม เปนสงทบคคลควรทราบ,

กมมนโรธ เปนสงทบคคลควรทราบ,

กมมนโรธค�มนปฏปท� เปนสงทบคคลควรทราบ ...

คำาทเรากลาวแลวดงนนน

เราอาศยอะไรกลาวเลา ?


เร�กล�วซงเจตน� ว�เปนกรรม

เพราะวาบคคลเจตนาแลว ยอมกระทำาซงกรรม

ดวยกาย ดวยวาจา ดวยใจ.


ภกษทงหลาย ! นทานสมภวะแหงกรรมทงหลาย

เปนอยางไรเลา ?

ภกษทงหลาย ! นท�นสมภวะ (เหตเปนแดน

เกดพรอม) แหงกรรมทงหล�ย คอ ผสสะ.

ภกษทงหลาย ! เวมตตตาแหงกรรมทงหลาย

เปนอยางไรเลา ?

ภกษทงหลาย ! กรรมททำาสตวใหเสวยเวทนา

ในนรก มอย, กรรมททำาสตวใหเสวยเวทนาในกำาเนด-

เดรจฉาน มอย, กรรมททำาสตวใหเสวยเวทนาในเปรต-

วสย มอย, กรรมททำาสตวใหเสวยเวทนาในมนษยโลก

มอย, กรรมททำาสตวใหเสวยเวทนาในเทวโลก มอย,

ภกษทงหลาย ! น เร�กล�วว� เวมตตต�

(คว�มมประม�ณต�งๆ) แหงกรรมทงหล�ย.

ภกษทงหลาย ! วบากแหงกรรมทงหลาย เปน

อยางไรเลา ?

ภกษทงหลาย ! เ ร ากล า ววบากแห งกรรม

ทงหลาย วามอย ๓ อยาง คอ วบ�กในทฏฐธรรม


(คอทนควน) หรอวา วบ�กในอปะปชชะ (คอในเวลาตอมา)

หรอวา วบ�กในอปรปรย�ยะ (คอในเวลาตอมาอก).

ภกษทงหลาย ! นเร�กล�วว� วบ�กแหงกรรม

ทงหล�ย.

ภกษทงหลาย ! กมมนโรธ เปนอย�งไรเล� ?

ภกษทงหลาย ! คว�มดบแหงกรรมยอมม

เพร�ะคว�มดบแหงผสสะ.

อรยอฏฐงคกมรรค (อรยมรรคมองคแปด) นนนเอง

เปนกมมนโรธค�มนปฏปท� (ขอปฏบตใหถงความดบไมเหลอ

แหงกรรม); ไดแก สงเหลานคอ :-

สมมาทฏฐ (ความเหนชอบ)

สมมาสงกปปะ (ความดำารชอบ)

สมมาวาจา (การพดจาชอบ)

สมมากมมนตะ (การทำาการงานชอบ)

สมมาอาชวะ (การเลยงชวตชอบ)

สมมาวายามะ (ความพากเพยรชอบ)

สมมาสต (ความระลกชอบ)

สมมาสมาธ (ความตงใจมนชอบ).


ภกษทงหลาย ! เมอใด อรยสาวก ยอมรชด

ซงกรรม อยางน, รชดซงนทานสมภวะแหงกรรม อยางน,

รชดซงเวมตตตาแหงกรรม อยางน, รชดซงวบากแหง

กรรม อยางน, รชดซงกมมนโรธ อยางน, รชดซง

กมมนโรธคามนปฏปทา อยางน;

อรยสาวกนน ยอมรชดซงพรหมจรรยนว�

เปนเครองเจ�ะแทงกเลส เปนทดบไมเหลอแหงกรรม.

ภกษทงหลาย ! ขอทเรากลาวแลววา

“กรรม เปนสงทบคคลควรทราบ,

นทานสมภวะแหงกรรม เปนสงทบคคลควรทราบ,

เวมตตตาแหงกรรม เปนสงทบคคลควรทราบ,

วบากแหงกรรม เปนสงทบคคลควรทราบ,

กมมนโรธ เปนสงทบคคลควรทราบ,

กมมนโรธคามนปฏปทา เปนสงทบคคลควรทราบ”

ดงน (รวมสงทบคคลควรทราบเกยวกบกรรมทง ๖ แงมม) นน

เราอาศยความขอนกลาวแลว.

ฉกก. อ. ๒๒/๔๕๘,๔๖๓-๔๖๔/๓๓๔.


๒๓กรรมเปรยบดวยกอนเกลอ

ภกษทงหลาย ! ใครพงกลาววา คนทำากรรม

อย�งใดๆ ยอมเสวย กรรมนน อยางนนๆ ดงน เมอเปน

อยางนน การอยประพฤตพรหมจรรยกมไมได ชองทาง

ทจะทำาทสดแหงทกขโดยชอบกไมปรากฏ.

สวนใครกลาววา คนทำากรรมอนจะพงใหผล

อยางใดๆ ยอมเสวย ผลของกรรมนน อยางนนๆ ดงน

เมอเปนอยางน การอยประพฤตพรหมจรรยยอมมได

ชองทางทจะทำาทสดแหงทกขโดยชอบกยอมปรากฏ.

ภกษทงหลาย ! บาปกรรมแมประมาณนอย

ทบคคลบางคนทำาแลว บาปกรรมนนยอมนำาเขาไปนรกได

บาปกรรมประมาณนอยอยางเดยวกนนน บางคนทำาแลว

กรรมนนเปนทฏฐธรรมเวทนยกรรม (ใหผลในปจจบน)

ไมปรากฏผลมากตอไปเลย.

บ�ปกรรม แมประม�ณนอย บคคลชนดไร ทำาแลว

บาปกรรมนนจงนำาเขาไปนรกได ?


บคคลบางคน ในโลกนเปนผมกายมไดอบรม

มศลมไดอบรม มจตมไดอบรม มปญญามไดอบรม

มคณความดนอย เปนอปป�ตมะ (ผมใจคบแคบ ใจหยาบ)

เปนอปปทกขวห�ร (มปกตอยเปนทกขดวยเหตเลกนอย)

บาปกรรมแมประมาณนอย บคคลชนดนทำาแลว

บาปกรรมนนยอมนำาเขาไปนรกได.

บ�ปกรรม ประม�ณนอยอย�งเดยวกน บคคล

ชนดไร ทำาแลว กรรมนนจงเปนทฏฐธรรมเวทนยกรรม

ไมปรากฏผลมากตอไปเลย ?

บคคลบางคนในโลกน เปนผมกาย มศล มจต

มปญญาไดอบรมแลว มคณความดมาก เปนมห�ตมะ

(ผมใจกวางขวาง) เปนอปปม�ณวห�ร (มปกตอยดวยธรรม

อนหาประมาณมได) บาปกรรมประมาณนอยอยางเดยวกนนน

บคคลชนดนทำาแลวกรรมนนเปนทฏฐธรรมเวทนยกรรม

ไมปรากฏผลมากตอไปเลย.

ภกษทงหลาย ! ตางวาคนใสเกลอลงไปในถวย

นำาเลกๆ หนงกอน ทานทงหลายจะสำาคญวากระไร นำาอน


นอยในถวยนำานนจะกลายเปนนำาเคม ไมนาดมไป เพราะ

เกลอกอนนนใชไหม ?

“เปนเชนนน พระเจาขา !”.

เพราะเหตอะไร ?

“เพราะเหตวา นาในถวยนานนมนอย มนจงเคมได...

เพราะเกลอกอนนน”.

ตางวาคนใสเกลอกอนขนาดเดยวกนนน ลงไปใน

แมนำาคงคา ทานทงหลายจะสำาคญวากระไร นำาในแมนำาคงคา

นน จะกลายเปนนำาเคม ดมไมได เพราะเกลอกอนนนหรอ ?

“หามได พระเจาขา !”.

เพราะเหตอะไร ?

“เพราะเหตวา นาในแมนาคงคามมาก นานนจงไมเคม...

เพราะเกลอกอนนน”.

ฉนนนนนแหละ. ภกษทงหลาย ! บาปกรรมแม

ประมาณนอย บคคลบางคนทำาแลว บาปกรรมนน ยอมนำา

เขาไปนรกได สวนบาปกรรมประมาณนอยอยางเดยว

กนนน บางคนทำาแลว กรรมนนเปนทฏฐธรรมเวทนยกรรม

ไมปรากฏผลมากตอไปเลย...


ภกษทงหลาย ! คนบางคนยอมผกพนเพราะ

ทรพย แมกงกหาปณะ... แม ๑ กหาปณะ... แม ๑๐๐

กหาปณะ สวนบางคนไมผกพนเพราะทรพยเพยงเทานน.

คนอย�งไร จงผกพนเพร�ะทรพย แมกง

กห�ปณะ ฯลฯ คนบางคนในโลกนเปนคนจน มสมบต

นอย มโภคะนอย คนอยางนยอมผกพนเพราะทรพย

แมกงกหาปณะ ฯลฯ.

คนอย�งไร ไมผกพนเพร�ะทรพยเพยงเท�นน ?

คนบางคนในโลกนเปนผมงคง มทรพยมาก มโภคะมาก

คนอยางน ยอมไมผกพนเพราะทรพยเพยงเทานน

ฉนนนนนแหละ.

ภกษทงหลาย ! บาปกรรมแมประมาณนอย

บคคลบางคนทำาแลว บาปกรรมนนยอมนำาเขาไปนรกได

สวนบาปกรรมประมาณนอยอยางเดยวกนนน บคคล

บางคนทำาแลว กรรมนนเปนทฏฐธรรมเวทนยกรรม

ไมปรากฏผลมากตอไปเลย...

ตก. อ. ๒๐/๓๒๐/๕๔๐.


๒๔กรรมทเปนไปเพอคว�มสนกรรม

ภกษทงหลาย ! กรรม ๔ อยางเหลาน เรากระทำา

ใหแจงดวยปญญาอนยงเองแลว ประกาศใหรทวกน.

กรรม ๔ อยาง อยางไรเลา ?

ภกษทงหลาย ! กรรมดำ� มวบ�กดำ� กมอย.

ภกษทงหลาย ! กรรมข�ว มวบ�กข�ว กมอย.

ภกษทงหลาย ! กรรมทงดำ�ทงข�ว มวบ�ก

ทงดำ�ทงข�ว กมอย.

ภกษทงหลาย ! กรรมไมดำ�ไมข�ว มวบ�ก

ไมดำ�ไมข�ว เปนไปเพอคว�มสนกรรม กมอย.

ภกษทงหลาย ! กรรมดำ� มวบ�กดำ� เปน

อย�งไรเล� ?

ภกษทงหลาย ! บคคลบางคนในกรณน ยอม

ปรงแตง ก�ยสงข�รอนเปนไปกบดวยคว�มเบยดเบยน,

ยอมปรงแตง วจสงข�รอนเปนไปกบดวยความเบยดเบยน,

ยอมปรงแตง มโนสงข�รอนเปนไปกบดวยความเบยดเบยน.


ครนเขาปรงแตงสงขาร (ทงสาม) ดงนแลว ยอม เข�ถงโลก

อนเปนไปกบดวยความเบยดเบยน; ผสสะทงหล�ย

อนเปนไปกบดวยความเบยดเบยน ยอมถกตองเขา

ผเขาถงโลกอนเปนไปดวยความเบยดเบยน; เขาอน

ผสสะท เปนไปกบดวยความเบยดเบยนถกตองแลว

ยอม เสวยเวทน�ทเปนไปกบดวยความเบยดเบยน

อนเปนทกขโดยสวนเดยว, ดงเชนพวกสตวนรก.

ภกษทงหลาย ! นเรยกวา กรรมดำา มวบากดำา.

ภกษทงหลาย ! กรรมข�ว มวบ�กข�ว เปน

อย�งไรเล� ?


ปรงแตง ก�ยสงข�รอนไมเปนไปกบดวยคว�มเบยดเบยน,

ยอมปรงแตง วจสงข�รอนไมเปนไปกบดวยความเบยดเบยน,

ยอมปรงแตง มโนสงข�รอนเปนไปกบดวยความเบยดเบยน.

ครนเขาปรงแตง สงขาร (ทงสาม) ดงนแลว ยอมเข�ถงโลก

อนไมเปนไปกบดวยความเบยดเบยน; ผสสะทงหล�ยท

ไมเปนไปกบดวยความเบยดเบยน ยอมถกตองเขาผเขาถงโลก

อนไมเปนไปกบดวยความเบยดเบยน; เขาอนผสสะทไมเปน


ไปกบดวยความเบยดเบยนถกตองแลว ยอม เสวยเวทน�

ทไมเปนไปกบดวยความเบยดเบยน อนเปนสขโดยสวนเดยว,

ดงเชนพวกเทพสภกณหา.

ภกษทงหลาย ! นเรยกวา กรรมขาว มวบากขาว.

ภกษทงหลาย ! กรรมทงดำ�ทงข�ว มวบ�ก

ทงดำ�ทงข�ว เปนอย�งไรเล� ?


ปรงแตง ก�ยสงข�รอนเปนไปกบดวยคว�มเบยดเบยนบ�ง

ไมเปนไปดวยคว�มเบยดเบยนบ�ง, ยอมปรงแตง วจสงข�ร

อนเปนไปกบดวยความเบยดเบยนบาง ไมเปนไปกบดวย

ความเบยดเบยนบาง, ยอมปรงแตง มโนสงข�รอนเปนไป

กบดวยความเบยดเบยนบาง ไมเปนไปกบดวยความ

เบยดเบยนบาง, ครนเขาปรงแตง สงขาร (ทงสาม) ดงนแลว

ยอมเข�ถงโลกอนเปนไปกบดวยความเบยดเบยนบาง

ไมเปนไปกบดวยความเบยดเบยนบาง; ผสสะทงหล�ยท

เปนไปกบดวยความเบยดเบยนบาง ไมเปนไปกบดวย

ความเบยดเบยนบาง ยอมถกตองเขาผเขาถงโลกอน

เปนไปกบดวยความเบยดเบยนบาง ไมเปนไปกบดวย


ความเบยดเบยนบาง; เขาอนผสสะทเปนไปกบดวย

ความเบยดเบยนบาง ไมเปนไปกบดวยความเบยดเบยน

บาง ถกตองแลว ยอมเสวยเวทน�ทเปนไปกบดวยความ

เบยดเบยนบาง ไมเปนไปกบดวยกนความเบยดเบยน

บาง อนเปนเวทน�ทเปนสขและทกขเจอกน, ดงเชน

พวกมนษย พวกเทพบางพวก พวกวนบาตบางพวก.

ภกษทงหลาย ! นเรยกวา กรรมทงดำาทงขาว

มวบากทงดำาทงขาว.

ภกษทงหลาย ! กรรมไมดำ�ไมข�ว มวบ�กไมดำ�

ไมข�ว เปนไปเพอคว�มสนกรรมนน เปนอย�งไรเล� ?

คอ สมม�ทฏฐ สมม�สงกปปะ สมม�ว�จ�

สมม�กมมนตะ สมม�อ�ชวะ สมม�ว�ย�มะ สมม�สต

สมม�สม�ธ.

ภกษทงหลาย ! นเรยกวา กรรมไมดำาไมขาว

มวบากไมดำาไมขาว เปนไปเพอความสนกรรม.

ภกษทงหลาย ! เหลานแล กรรม ๔ อยาง

ทเราทำาใหแจงดวยปญญาอนยงเองแลวประกาศใหรทวกน.

จตกก. อ. ๒๑/๓๒๐-๓๒๑/๒๓๗.


๒๕วธดบกรรม

ภกษทงหลาย ! ...อรยมรรคมองคแปด นนนเอง

เปนกมมนโรธค�มนปฏปท� (ขอปฏบตใหถงความดบไมเหลอ

แหงกรรม); ไดแก สงเหลานคอ :-

สมมาทฏฐ (ความเหนชอบ)

สมมาสงกปปะ (ความดำารชอบ)

สมมาวาจา (การพดจาชอบ)

สมมากมมนตะ (การทำาการงานชอบ)

สมมาอาชวะ (การเลยงชวตชอบ)

สมมาวายามะ (ความพากเพยรชอบ)

สมมาสต (ความระลกชอบ)

สมมาสมาธ (ความตงใจมนชอบ).

ฉกก. อ. ๒๒/๔๖๕/๓๓๔.

(รายละเอยดเกยวกบอรยมรรคมองคแปด สามารถอานเพม

เตมไดท หนา ๑๔๕)


๒๖วบ�กกรรมอย�งเบ�ของหมสตว

ภกษทงหลาย ! ป�ณ�ตบ�ต (ฆาสตว) ทเสพ

ทวแลว เจรญแลว ทำาใหมากแลว ยอมเปนไปเพอนรก

เปนไปเพอกำาเนดดรจฉาน เปนไปเพอเปรตวสย.

วบากแหงปาณาตบาตของผเปนมนษยทเบากวา

วบากทงปวง คอวบากทเปนไปเพอ มอ�ยสน.

ภกษทงหลาย ! อทนน�ท�น (ลกทรพย) ทเสพ

ทวแลว เจรญแลว ทำาใหมากแลว ยอมเปนไปเพอนรก


วบากแหงอทนนาทานของผเปนมนษยทเบากวา

วบากทงปวง คอวบากทเปนไปเพอ คว�มเสอมแหงโภคะ.

ภกษทงหลาย ! ก�เมสมจฉ�จ�ร (ประพฤตผด

ในกาม) ทเสพทวแลว เจรญแลว ทำาใหมากแลว ยอมเปนไป

เพอนรก เปนไปเพอกำาเนดดรจฉาน เปนไปเพอเปรตวสย.

วบากแหงกาเมสมจฉาจารของผเปนมนษยทเบา

กวาวบากทงปวง คอวบากทเปนไปเพอ กอเวรดวยศตร.


ภกษทงหลาย ! มส�ว�ท (คำาเทจ) ทเสพทวแลว

เจรญแลว ทำาใหมากแลว ยอมเปนไปเพอนรก เปนไป

เพอกำาเนดดรจฉาน เปนไปเพอเปรตวสย.

วบากแหงมสาวาทของผเปนมนษยทเบากวา

วบากทงปวง คอวบากทเปนไปเพอ ก�รถกกล�วตดวย

คำ�ไมจรง.

ภกษทงหลาย ! ปสณ�ว�จ� (คำายยงใหแตกกน)

ทเสพทวแลว เจรญแลว ทำาใหมากแลว ยอมเปนไปเพอนรก


วบากแหงปสณาวาจาของผเปนมนษยทเบากวา

วบากทงปวง คอวบากทเปนไปเพอ ก�รแตกจ�กมตร.

ภกษทงหลาย ! ผรสว�จ� (คำาหยาบ) ทเสพทวแลว

เจรญแลว ทำาใหมากแลว ยอมเปนไปเพอนรก เปนไป

เพอกำาเนดดรจฉาน เปนไปเพอเปรตวสย.

วบากแหงผรสวาจาของผเปนมนษยทเบากวา

วบากทงปวง คอวบากทเปนไปเพอ ก�รไดฟงเสยงท

ไมน�พอใจ.


ภกษทงหลาย ! สมผปปล�ปะ (คำาเพอเจอ)

ทเสพทวแลว เจรญแลว ทำาใหมากแลว ยอมเปนไป


วบากแหงสมผปปลาปะของผเปนมนษยทเบา

กวาวบากทงปวง คอวบากทเปนไปเพอว�จ�ทไมมใคร

เชอถอ.

ภกษทงหลาย ! ก�รดมนำ�เม�คอสร�และเมรย

ทเสพทวแลว เจรญแลว ทำาใหมากแลว ยอมเปนไป


วบากแหงการดมนำาเมาคอสราและเมรยของ

ผเปนมนษยทเบากวาวบากทงปวง คอวบากทเปนไปเพอ

คว�มเปนบ� (อมมตตก).

อฏก. อ. ๒๓/๒๕๑/๑๓๐.


๒๗ฉล�ดในเรองกรรม

บคคลเปนพราหมณเพราะชาต (กำ�เนด) กหามได;

จะมใชพราหมณเพราะชาต (กำาเนด) กหามได :

บคคลเปนพราหมณเพราะกรรม;

ไมเปนพราหมณ กเพราะกรรม,

บคคลเปนชาวนา กเพราะกรรม;

เปนศลปน กเพราะกรรม,

บคคลเปนพอคา กเพราะกรรม;

เปนคนรบใช กเพราะกรรม,

บคคลแมเปนโจร กเพราะกรรม;

เปนนกรบ กเพราะกรรม,

บคคลเปนปโรหต กเพราะกรรม;

แมเปนพระราชา กเพราะกรรม,

บณฑตทงหล�ยยอมเหนซงกรรมนน

ต�มทเปนจรงอย�งน.

ชอว�เปนผเหนซงปฏจจสมปบ�ท

เปนผฉล�ดในเรองวบ�กแหงกรรม.


โลกยอมเปนไปตามกรรม

หมสตวยอมเปนไปตามกรรม.

สตวทงหลาย มกรรมเปนเครองรงรด

เหมอนลมสลกขนยดรถทกำาลงแลนไปอย.

สตวทงหล�ย เปนผมกรรมเปนของตน

เปนท�ย�ทแหงกรรม มกรรมเปนกำ�เนด

มกรรมเปนเผ�พนธ มกรรมเปนทพงอ�ศย

กระทำ�กรรมใดไว ดกต�ม ชวกต�ม

จกเปนผรบผลของกรรมนน.

ส. ข. ๒๕/๔๕๗/๓๘๒.

ราธะ ! ความพอใจอนใด

ราคะอนใด นนทอนใด ตณหาอนใด

มอยในรป ในเวทนา ในสญญา

ในสงขาร และในวญญาณ

เพราะการตดแลว ของแลวในสงนน ๆ

เพราะฉะนน จงเรยกวา “สตว” ดงน

ขนธ. ส. ๑๗/๒๓๒/๓๖๗-๘.


๒๘วนจฉยกรรม

เมอจะกระทำ�

ราหล ! เธอใครจะทำ�กรรมใดดวยก�ย พง

พจารณากรรมนนเสยกอนวา “กายกรรมทเราใครจะกระทำาน

เปนไปเพอเบยดเบยนตนเองบาง เบยดเบยนผอนบาง

เบยดเบยนทงสองฝายบาง เปนกายกรรมทเปนอกศล

มทกขเปนกำาไร มทกขเปนวบาก หรอไมหนอ ?” ดงน.

ราหล ! ถาเธอพจารณา รสกอยดงนไซร,

เธอ ไมพงกระทำ�ก�ยกรรมชนดนนโดยถ�ยเดยว.

ราหล ! ถ า เธอพจารณา รสกอยด งน ว า

“กายกรรมทเราใครจะกระทำาน ไมเปนไปเพอเบยดเบยน

ตนเองบาง ไมเปนไปเพอเบยดเบยนผอนบาง ไมเปนไป

เพอเบยดเบยนทงสองฝายบาง เปนกายกรรมทเปนกศล

มสขเปนกำาไร มสขเปนวบาก” ดงนไซร.

ราหล ! เธอพงกระทำ�ก�ยกรรมชนดนน.


เมอกระทำ�อย

ราหล ! เมอเธอกระทำ�กรรมใดดวยก�ยอย

พงพจารณากรรมนนวา “กายกรรมทเรากำาลงกระทำาอยน





เธอพงเลกละก�ยกรรมชนดนนเสย.


“กายกรรมทเรากำาลงกระทำาอยน ไมเปนไปเพอเบยดเบยน



มสขเปนกำาไร มสขเปนวบาก” ดงนไซร.

ราหล ! เธอพงเรงเพมก�รกระทำ�ก�ยกรรม

ชนดนน.


เมอกระทำ�แลว

ราหล ! เมอเธอกระทำ�กรรมใดดวยก�ยแลว

พงพจารณากรรมนน วา “กายกรรมทเรากระทำาแลวน





เธอพงแสดง พงเปดเผย พงกระทำ�ใหเปนของหง�ย

ซงก�ยกรรมนน ในพระศ�สน�หรอในเพอนสพรหมจ�ร

ผเปนวญญชนทงหล�ย, ครนแสดง ครนเปดเผย ครนกระทำา

ใหเปนของหงายแลว พงถงซงคว�มระวงสงวรตอไป.


“กายกรรมทเรากระทำาแลวน ไมเปนไปเพอเบยดเบยน



มสขเปนกำาไร มสขเปนวบาก” ดงน ไซร.


ราหล ! เธอพงอยดวยปตและปร�โมทย

ต�มศกษ�ในกศลธรรมทงหล�ยอย ทงกล�งวนและ

กล�งคนเถด.

(ในกรณแหง วจกรรม และ นโนกรรม กตรสไวโดยม

นยยะอยางเดยวกน)

ม. ม. ๑๓/๑๒๘/๑๓๐.


๒๙ก�รบวชทไรประโยชน

ภกษทงหลาย ! อาชพตำาทสด ในบรรดาอาชพ

ทงหลาย คอการขอทาน.

ภกษทงหลาย ! คำาสาปแชงอยางยงในโลกน คอ

คำาสาปแชงวา “แกถอกระเบองในมอเทยวขอทานเถอะ”

ดงน.

ภกษทงหลาย ! กลบตรทงหลาย เขาถงอาชพน

เปนผเปนไปในอำานาจแหงประโยชน เพราะอาศยอำานาจ

แหงประโยชน, ไมใชเปนคนหนราชทณฑ ไมใชเปนคน

ขอใหโจรปลอยตวไปบวช ไมใชเปนคนหนหน ไมใชเปน

คนหนภย ไมใชเปนคนไรอาชพ, จงบวช.

อกอยางหนง กลบตรนบวชแลว โดยทคดเชนนวา

เราทงหลายเปนผถกหยงเอาแลว โดยชาตชรามรณะ

โสกะปรเทวะทกขะโทมนสอปายาสทงหลาย เปนผอน

ความทกขหยงเอาแลว มความทกขเปนเบองหนาแลว

ทำาไฉน การทำาทสดแหงกองทกขทงสนน จะพงปรากฏแกเรา

ดงน.


ภกษทงหลาย ! แตวากลบตรผบวชแลวอย�งน

กลบเปนผม�กไปดวยอภชฌ� มราคะแกกลาในกามทงหลาย

มจตพยาบาท มความดำารแหงใจเปนไปในทางประทษราย

มสตอนลมหลงแลว ไมมสมปชญญะ มจตไมตงมนแลว

มจตหมนไปผดแลว มอนทรยอนตนไมสำารวมแลว.

ภกษทงหลาย ! เปรยบเหมอน ดนฟนจ�ก

เชงตะกอน ทเผาศพ ยงมไฟตดอยทงสอง ตรงกลาง

กเปอนอจจาระ ยอมใชประโยชนเปนไมในบานเรอนกไมได

ยอมใชประโยชนเปนไมในปากไมได, ขอนฉนใด;

ภกษทงหลาย ! เรากลาวบคคลนวามอปมา

เชนนน; คอ เปนผเสอมจ�กโภคะแหงคฤหสถดวย,

ไมทำ�ประโยชนแหงสมณะใหบรบรณ ดวย.

ขนธ. ส. ๑๗/๑๑๓/๑๖๗.

ทานจงถวายทานในสงฆเถด

เมอทานถวายทานในสงฆอย,

จตจกเลอมใส;

ทานเปนผมจตอนเลอมใสแลว

ภายหลงแตการตายเพราะการทำาลายแหงกาย

จกเขาถงสคตโลกสวรรค.

ฉกก. อ. ๒๒/๔๓๘/๓๓๐.


๓๐สงฆท�นดกว� !

“ขาแตพระองคผเจรญ ! ทานประจาสกลวงศ ขาพระองค

ยงใหอย แตวาทานนนขาพระองคใหเฉพาะหมภกษผ เปน

อรหนต หรอผปฏบตอรหตตมรรค ทอยปา ทถอบณฑบาต ทถอ

ผาบงสกล เปนวตร”.

คหบด ! ขอทจะรว�คนเหล�นเปนพระอรหนต

หรอปฏบตอรหตตมรรคนน เปนสงทรไดย�กสำ�หรบ

ท�นผเปนคฤหสถผบรโภคก�ม ผยงมการนอนเบยดบตร

บรโภคใชสอยกระแจะจนทนและผาจากเมองกาส ทดทรง

มาลาและเครองกลนและเครองผดทา ยนดอยดวยทอง

และเงน.

คหบด ! ถงแมภกษจะเปน ผอยป�เปนวตร

ถาเปน ผฟงซ�น ถอตว กลบกลอก พดม�ก มว�จ�

ไมแนนอน มสตลมหลง ปร�ศจ�กสมปชญญะ ไมมสม�ธ

มจตหมนไปผด มอนทรยอนปลอยแลว : ดวยอาการ

อยางน ภกษนน ควรถกตเตยนดวยองคนนๆ.


คหบด ! ถงแมภกษจะเปน ผอยป�เปนวตร

ถาเปน ผไมฟงซ�น ไมถอตว ไมกลบกลอก ไมพดม�ก

มว�จ�แนนอน มสตตงมน มสมปชญญะ มสม�ธ

มเอกคคต�จต สำ�รวมอนทรย : ดวยอาการอยางน

ภกษนนอนใครๆ ควรสรรเสรญดวยองคนนๆ.

คหบด ! ถงแมภกษจะเปน ผอยใกลบ�น กด...

บณฑบ�ตเปนวตร กด . . . ฉนในทนมนต กด . . .

ถอผ�บงสกลเปนวตร กด... นงหมคหบดจวร กด

ถาเปนผฟงซ�น ถอตว กลบกลอก พดม�ก มว�จ�

ไมแนนอน มสตลมหลง ปร�ศจ�กสมปชญญะ ไมมสม�ธ

มจตหมนไปผด มอนทรยอนปลอยแลว : ดวยอาการ

อยางน ภกษนน ควรถกตเตยนดวยองคนนๆ.

คหบด ! ถงแมภกษจะเปน ผอยใกลบ�น กด...

บณฑบ�ตเปนวตร กด . . . ฉนในทนมนต กด . . .

ถอผ�บงสกลเปนวตร กด... นงหมคหบดจวร กด

ถาเปนผไมฟงซ�น ไมถอตว ไมกลบกลอก ไมพดม�ก

มว�จ�แนนอน มสตตงมน มสมปชญญะ มสม�ธ

มเอกคคต�จต สำ�รวมอนทรย : ดวยอาการอยางน

ภกษนนอนใครๆ ควรสรรเสรญดวยองคนนๆ.


เอาละ คหบด ! ท�นจงถว�ยท�นในสงฆเถด

เมอทานถวายทานในสงฆอย, จตจกเลอมใส; ทานเปน

ผมจตอนเลอมใสแลว ภายหลงแตการตายเพราะการทำาลาย

แหงกาย จกเขาถงสคตโลกสวรรค.

“ขาแตพระองคผเจรญ ! จาเดมแตวนนไป ขาพระองค

จะถวายทานในสงฆ ”.

ฉกก. อ. ๒๒/๔๓๖-๔๓๘/๓๓๐.

“ ภกษ ภกษณ อบาสก อบาสกาใด

ประพฤตธรรมสมควรแกธรรม

ปฏบตชอบยง, ปฏบตตามธรรมอย;

ผนนชอวา ยอมสกการะ เคารพนบถอ

บชาตถาคต ดวยการบชาอนสงสด”

มหา. ท. ๑๐/๑๖๑/๑๒๙.


๓๑ห�มผอนใหท�น ชอว�ไมใชมตร

วจฉะ ! ผใดหามผอนซงใหทาน ผนนชอวา

เปนอมตร ผทำาอนตรายสง ๓ สง คอ :-

ทำาอนตรายตอบญของทายก (ผใหทาน),

ทำาอนตรายตอลาภของปฏคาหก (ผรบทาน),

และตวเองกขดรากตวเองกำาจดตวเองเสยตงแต

แรกแลว.

วจฉะ ! ผทห�มผอนซงใหท�น ชอว�เปนอมตร

ผทำ�อนตร�ยสง ๓ สง ดงนแล.

วจฉะ ! เราเองยอมกลาวอยางนวา “ผใด

เทนำาลางหมอ หรอนำาลางชามกตาม ลงในหลมนำาครำา

หรอทางนำาโสโครก ซงมสตวมชวตเกดอยในนนดวยคดวา

สตวในนนจะไดอาศยเลยงชวต ดงนแลว เรากยงกลาววา

นนเปนทางมาแหงบญ เพราะการทำาแมเชนนน ไมตองกลาว

ถงการใหทานแกมนษยดวยกน” ดงน.


อกอยางหนง เรากลาววาทานทใหแกผมศล เปน

ทานมผลมาก. ทานทใหแกผทศล หาเปนอยางนนไม.

และผมศลนนเปนผละเสยซงองค ๕ และประกอบอยดวย

องค ๕.

ละองค ๕ คอ :-

ละกามฉนทะ

ละพยาบาท

ละถนมทธะ (หดหซมเซา)

ละอทธจจกกกจจะ (ฟงซานรำาคาญ)

ละวจกจฉา (ลงเลสงสย)

ประกอบดวยองค ๕ คอ :-

ประกอบดวยกองศลชนอเสขะ (คอชนพระอรหนต)

ประกอบดวยกองสมาธชนอเสขะ

ประกอบดวยกองปญญาชนอเสขะ

ประกอบดวยกองวมตตชนอเสขะ

ประกอบดวยกองวมตตญาณทสสนะชนอเสขะ.

เรากลาววาทานทใหในบคคลผละองคหา และ

ประกอบดวยองคหา ดวยอาการอยางน มผลมาก ดงน.

ตก. อ. ๒๐/๒๐๕/๔๙๗.

มลาภ เสอมลาภ มยศ เสอมยศ

นนทา สรรเสรญ สข ทกข

แปดอยางน เปนสงทไมเทยงในหมมนษย

ไมยงยน มความแปรปรวนเปนธรรมดา

อฎก. อ. ๒๓/๑๕๙/๙๖.


๓๒ผลแหงท�น

คหบด ! บคคลใหท�นอนเศร�หมองหรอ

ประณตกตาม แตใหท�นนนโดยไมเค�รพ ไมทำ�

คว�มนอบนอมให ไมใหดวยมอตนเอง ใหของทเหลอ

ไมเชอกรรมและผลของกรรม ใหทาน

ทานนนๆ บงเกดผลในตระกลใดๆ ในตระกลนนๆ

จตของผใหท�นยอมไมนอมไปเพอบรโภคอ�ห�รอย�งด

ยอมไมนอมไปเพอบรโภคผ�อย�งด ยอมไมนอมไปเพอ

บรโภคย�นอย�งด ยอมไมนอมไปเพอบรโภคก�มคณ ๕

อย�งด แมบรวารชนของผใหทานนนคอ บตร ภรรย�

ท�ส คนใช คนทำ�ง�น กไมเชอฟง ไมเงยหฟง

สงจตไปทอนเสย.

ขอนนเพราะเหตไร ?

ทงนเปนเพราะ ผลแหงกรรมทตนกระทำ�โดย

ไมเค�รพ.


คหบด ! บคคลใหท�นอนเศร�หมองหรอ

ประณตกตาม แตใหท�นนนโดยเค�รพ ทำ�คว�ม

นอบนอมให ใหดวยมอตนเอง ใหของทไมเหลอ

เชอกรรมและผลของกรรม ใหทาน

ทานนนๆ บงเกดผลในตระกลใดๆ ในตระกลนนๆ

จตของผใหท�นยอมนอมไปเพอบรโภคอ�ห�รอย�งด

ยอมนอมไปเพอบรโภคผ�อย�งด ยอมนอมไปเพอ

บรโภคย�นอย�งด ยอมนอมไปเพอบรโภคก�มคณ ๕

อย�งด แมบรวารชนของผใหทานนน คอ บตร ภรรย�

ท�ส คนใช คนทำ�ง�น กเชอฟงด เงยหฟง ไมสงจต

ไปทอน.


ทงนเปนเพราะผลของกรรมทตนกระทำ�โดย

เค�รพ.

คหบด ! เรองเคยมมาแลว มพราหมณชอ

เวลามะ พราหมณผนนไดใหทานเปนมหาทานอยางน คอ

ไดใหถาดทองเตมดวยรปยะ ๘๔,๐๐๐ ถาด ถาดรปยะ


เตมดวยทอง ๘๔,๐๐๐ ถาด ถาดสำารดเตมดวยเงน

๘๔,๐๐๐ ถาด ใหชาง ๘๔,๐๐๐ เชอก มเครองประดบลวน

เปนทอง มธงทอง คลมดวยขายทอง ใหรถ ๘๔,๐๐๐ คน

หมดวยหนงราชสห หนงเสอโครง หนงเสอเหลอง ผากมพล

เหลอง มเครองประดบลวนเปนทอง มธงทอง คลมดวย

ขายทอง ใหแมโคนม ๘๔,๐๐๐ ตว มนำานมไหลสะดวก

ใชภาชนะเงนรองนำานม ใหหญงสาว ๘๔,๐๐๐ คน ประดบ

ดวยแกวมณและแกวกณฑล ใหบลลงก ๘๔,๐๐๐ ท ลาดดวย

ผาโกเชาว ลาดดวยขนแกะสขาว เครองลาดมสณฐานเปน

ชอดอกไม มเครองลาดอยางดทำาดวยหนงชมด มเครอง

ลาดเพดาน มหมอนขางแดงทงสอง ใหผา ๘๔,๐๐๐ โกฏ

เปนผาเปลอกไม ผาแพร ผาฝาย เนอละเอยด

จะปวยกลาวไปไยถงขาว นำา ของเคยว ของบรโภค

เครองลบไล ทนอน ไหลไปเหมอนแมนำา.

คหบด ! ทานพงมความคดอยางนวา สมยนน

ผอนไมใชเวลามพราหมณผทใหทานเปนมหาทานนน.

คหบด ! แตทานไมควรเหนอยางน สมยนน

เราเปนเวลามพราหมณ เราไดใหทานนนเปนมหาทาน


กในทานนน ไมมใครเปนพระทกขเณยยบคคล ใครๆ

ไมชำาระทกขณานนใหหมดจด.

คหบด ! ท�นทบคคลถว�ยใหท�นผถงพรอม

ดวยทฏฐ (พระโสด�บน) ผเดยวบรโภค มผลม�กกว�

ท�นทเวล�มพร�หมณใหแลว.

ทานทบคคลถว�ยใหพระสกท�ค�มผเดยวบรโภค

มผลม�กกว� ท�นทบคคลถว�ยใหท�นผถงพรอม

ดวยทฏฐ ๑๐๐ ท�นบรโภค.

ทานทบคคลถว�ยใหพระอน�ค�มผเดยวบรโภค

มผลม�กกว� ท�นทบคคลถว�ยใหพระสกท�ค�ม

๑๐๐ ท�นบรโภค.

ทานทบคคลถว�ยใหพระอรหนตผเดยวบรโภค

มผลม�กกว� ท�นทบคคลถว�ยใหพระอน�ค�ม

๑๐๐ ท�นบรโภค.

ทานทบคคลถว�ยใหพระปจเจกพทธเจ�รปเดยว

บรโภค มผลม�กกว� ท�นทบคคลถว�ยใหพระอรหนต

๑๐๐ รปบรโภค.


ทานทบคคลถว�ยใหพระอรหนตสมม�สมพทธเจ�

บรโภค มผลม�กกว� ท�นทบคคลถว�ยใหพระ

ปจเจกพทธเจ� ๑๐๐ รปบรโภค.

ทานทบคคลถว�ยใหภกษสงฆมพระพทธเจ�

เปนประมขบรโภค มผลม�กกว� ท�นทบคคลถว�ย

ใหพระอรหนตสมม�สมพทธเจ�บรโภค.

การทบคคล สร�งวห�รถว�ยสงฆผม�จ�กจ�ตรทศ

มผลม�กกว� ท�นทบคคลถว�ยใหภกษสงฆมพระพทธเจ�

เปนประมขบรโภค.

การทบคคลมจตเลอมใสถงพระพทธเจ� พระธรรม

และพระสงฆเปนสรณะ มผลม�กกว� ท�นทบคคลสร�ง

วห�รถว�ยสงฆ อนม�จ�กจ�ตรทศ.

การทบคคลมจตเลอมใสสม�ท�นสกข�บท คอ

งดเวนจากปาณาตบาต ฯลฯ จากการดมนำาเมา คอสรา

และเมรยอนเปนทตงแหงความประมาท มผลม�กกว�

ก�รทบคคลมจตเลอมใสถงพระพทธเจ� พระธรรม และ

พระสงฆเปนสรณะ.


การทบคคลเจรญเมตต�จตโดยทสดแมเพยง

เวล�สดดมของหอม มผลม�กกว� ก�รทบคคลมจต

เลอมใสสม�ท�นสกข�บท คอ งดเวนจากปาณาตบาต

ฯลฯ.

และการทบคคลเจรญอนจจสญญ�แมเพยง

เวล�ลดนวมอ มผลม�กกว� ก�รทบคคลเจรญเมตต�จต

โดยทสดแมเพยงเวลาสดดมของหอม.

นวก. อ. ๒๓/๔๐๕/๒๒๔.


๓๓ท�น ทจดว�เปน มห�ท�น


อรยสาวกในกรณน

ละป�ณ�ตบ�ต เวนข�ดจ�กป�ณ�ตบ�ต.


อรยสาวกเวนขาดจากปาณาตบาตแลว

ยอมชอว�ใหอภยท�น อเวรท�น อพย�ปชฌท�น

แกสตวทงหล�ย ม�กไมมประม�ณ;

ครนใหอภยทาน อเวรทาน อพยาปชฌทาน

แกสตวทงหลาย มากไมมประมาณแลว

ยอมเปนผมสวนแหงคว�มไมมภย ไมมเวร

ไมมคว�มเบยดเบยน อนไมมประม�ณ.

ภกษทงหลาย ! นเปนท�นชนปฐม เปนมห�ท�น

รจกกนวาเปนของเลศ เปนของมมานาน เปนของประพฤต

สบกนมาแตโบราณ ไมถกทอดทงเลย ไมเคยถกทอดทง

ในอดต ไมถกทอดทงอยในปจจบน และจกไมถกทอดทง

ในอนาคต อนสมณพราหมณผรไมคดคาน.


ภกษทงหลาย ! ขอนเปนทอธารแหงบญ เปน

ทไหลออกแหงกศล นำามาซงสข เปนไปเพอยอดสดอนด

มสขเปนวบาก เปนไปเพอสวรรค เปนไปเพอประโยชน

เกอกล เพอความสขอนพงปรารถนา นารกใคร นาพอใจ.(ในกรณศล ๕ อกสขอทเหลอ คอ การเวนขาดจาก

อทนนาทาน, การเวนขาดจากกาเมสมฉาจาร, การเวนขาดจาก

มสาวาท และการเวนขาดจากการดมนำาเมา คอสราและเมรย

อนเปนทตงแหงความประมาท กไดตรสโดยมนยอยางเดยวกน).


ท�น ๕ ประก�ร นแล เปนมห�ท�น

รจกกนวาเปนของเลศ

เปนของมมานาน

เปนของประพฤตสบกนมาแตโบราณ

ไมถกทอดทงเลย

ไมเคยถกทอดทงในอดต

ไมถกทอดทงอยในปจจบน

และจกไมถกทอดทงในอนาคต

อนสมณพราหมณผรไมคดคาน.

อฏก. อ. ๒๓/๒๕๐/๑๒๙.


๓๔เหตททำ�ใหเปนผมรปง�ม, มทรพยม�กและสงศกด

พระนางมลลกา !

มาตคามบางคนในโลกน ไมเปนผมกโกรธ

ไมมากไปดวยความคบแคนใจ ถกวาแมมากกไมขดเคอง

ไมฉนเฉยว ไมกระฟดกระเฟยด ไมกระดางกระเดอง

ไมแสดงความโกรธ ความขดเคองและความไมพอใจ

ใหปรากฏ เปนผใหทาน คอ ขาว นำา ผา ยวดยานระเบยบ

ของหอมเครองลบไล ทนอน ทอยอาศยและประทป

โคมไฟ แกสมณะหรอพราหมณ และถามาตคามนนจต

จากอตภาพนนแลว มาสความเปนอยางน กลบมาเกดใน

ชาตใดๆ ยอมเปนผมรปงาม นาด นาชม ประกอบ

ดวยความเปนผมผวพรรณงามยงนก ทงเปนผมงคง

มทรพยมาก มโภคสมบตมากและสงศกด.

จตกก. อ. ๒๑/๒๗๘/๑๙๗.


๓๕ผใหโภชนะ

ภกษทงหลาย ! ทายกผใหโภชนะ ชอวายอม

ใหฐานะ ๔ ประการ แกปฏคาหก (ผรบทาน, ผรบของถวาย).

๔ ประการ เปนอยางไรเลา ? คอ :-

ใหอ�ย วรรณะ สขะ พละ

ครนใหอายแลว ยอมเปนผมสวนแหงอาย

อนเปนทพยหรอเปนของมนษย ครนใหวรรณะแลว ...

ครนใหสขะแลว ... ครนใหพละแลว ยอมเปนผมสวน

แหงพละอนเปนทพยหรอเปนของมนษย

ภกษทงหลาย ! ทายกผใหโภชนะ ชอวายอม

ใหฐานะ ๔ ประการน แกปฏคาหก.

ผใดยอมใหโภชนะ ตามกาลอนควร โดยเคารพ

แกปฏคาหกผสำารวมแลว ผบรโภคโภชนะทผอนใหเปนอย

ผนนชอวา ยอมใหฐานะ ๔ ประการ คอ อาย วรรณะ

สขะและพละ นรชนผมปกตใหอาย วรรณะ สขะ พละ

ยอมเปนผมอายยน มบรวาร มยศ ในททตนเกดแลว.

จตกก. อ. ๒๑/๘๔/๕๙.


๓๖กลยณมตร คอ อรยมรรค

อานนท ! ภกษผชอวา มมตรด มสหายด

มเพอนด ยอมเจรญทำาใหมาก ซงอรยมรรคมองคแปด

โดยอาการอยางไรเลา ?

อานนท ! ภกษในศาสนาน ยอมเจรญ ทำาใหมาก

ซงสมมาทฏฐ สมมาสงกปปะ สมมาวาจา สมมากมมนตะ

สมมาอาชวะ สมมาวายามะ สมมาสต สมมาสมาธ

ชนดทวเวกอ�ศยแลว ชนดทวร�คะอ�ศยแลว ชนด

ทนโรธอ�ศยแลว ชนดทนอมไปรอบเพอก�รสลดคน.

อานนท ! อยางนแล ชอวาภกษผมมตรด

มสหายด มเพอนด ยอมเจรญ ทำาใหมาก ซงอรยมรรค

มองคแปด.

อานนท !

ขอนนเธอพงทราบโดยปรยายอนนเถด คอวา

พรหมจรรยนทงหมดนนเทยว ไดแก

คว�มเปนผมมตรด มสห�ยด มเพอนด, ดงน.


อานนท ! จรงทเทยว, สตวทงหลาย ผม

ความเกดเปนธรรมดา ไดอาศยกลย�ณมตรของเร�แลว

ยอมหลดพนหมดจากชาต, ผมความแกชรา ความเจบปวย

ความตาย ความโศก ความครำาครวญ ความทกขกาย

ความทกขใจ ความแหงผากใจ เปนธรรมดา

ครนไดอาศยกลย�ณมตรของเร�แลว ยอม

หลดพนหมดจากชาต, ความแกชรา ความเจบปวย

ความตาย ความโศก ความครำาครวญ ความทกขกาย

ความทกขใจ ความแหงผากใจ.

อานนท !

ขอนน เธอพงทราบโดยปรยายอนนเถด คอวา

พรหมจรรยนทงหมดนนเทยว ไดแก

คว�มเปนผมมตรด มสห�ยด มเพอนด, ดงน.

สคา. ส. ๑๕/๑๒๗/๓๘๓.

“ในธรรมวนยน, เธอผใดเปนผไมประมาทแลว

จกละชาตสงสาร ทำาทสดแหงทกขได...

พวกเธอจงเปนผไมประมาท

มสต มศลเปนอยางด

มความดำารอนตงไวแลวดวยด

ตามรกษาซงจตของตนเถด”

มหา. ท. ๑๐/๑๓๙/๑๐๖.


๓๗สงส�รวฏ ไมปร�กฏทสด

แกสตวผมอวชช�

ภกษทงหลาย ! กปหนงนานแล มใชงายทจะนบ

กปนนวา เทานป เทานรอยป เทานพนป หรอวาเทาน

แสนป.

ภกษทงหลาย ! เหมอนอยางวา ภเขาหนลกใหญ

ยาวโยชนหนง กวางโยชนหนง สงโยชนหนง ไมมชอง

ไมมโพรง เปนแทงทบ บรษพงเอาผาแควนกาสมาแลว

ปดภเขานน ๑๐๐ ปตอครง ภเขาหนลกใหญนน พงถง

การหมดไปสนไป เพราะความพยายามน ยงเรวกวาแล

สวนกปหนงยงไมถงการหมดไปสนไป กปนานอยางน แล.

บรรดากปทนานอยางนพวกเธอทองเทยวไปแลว

มใชหนงกป มใชรอยกป มใชพนกป มใชแสนกป.



เพราะวา สงสารนกำาหนดทสดเบองตนเบองปลาย

ไมได เมอเหลาสตวผมอวชชาเปนเครองกน มตณหาเปน

เครองผก ทองเทยวไปมาอย ทสดเบองตน ยอมไม

ปรากฏ.

ภกษทงหลาย ! กเหตเพยงเทาน พอทเดยว

เพอจะเบอหนายในสงขารทงปวง พอเพอจะคลาย

กำาหนด พอเพอจะหลดพน ดงน.

นทาน. ส. ๑๖/๒๑๕/๔๒๙-๓๐.


๓๘นำ�ต�ทเร�ไดรองไหม�แลวทงหมด

ภกษทงหลาย ! ถกละๆ พวกเธอทราบธรรม

ทเราแสดงแลวอยางน ถกแลว นำาตาทหลงไหลออก

ของพวกเธอ ผทองเทยวไปมา ครำาครวญรองไหอย

เพราะประสบสงทไมพอใจ เพราะพลดพรากจากสงทพอใจ

โดยกาลนานนแหละมากกวา สวนนำาในมหาสมทรทง ๔

ไมมากกวาเลย.

พวกเธอไดประสบมรณกรรมของมารดาตลอด

กาลนาน นำ�ต�ทหลงไหลออกของเธอเหล�นน ผประสบ

มรณกรรมของมารดา ครำาครวญรองไหอย เพราะประสบ

สงทไมพอใจ เพราะพลดพรากจากสงทพอใจ นนแหละ

มากกวา สวนนำาในมหาสมทรทง ๔ ไมมากกวาเลย.

พวกเธอไดประสบมรณกรรมของบดา... ของ

พชายนองชาย... พสาวนองสาว... ของบตร... ของธดา...

ไดประสบความเสอมแหงญาต... ไดประสบความเสอม

แหงโภคะ... ไดประสบความเสอมเพราะโรค ตลอดกาลนาน


นำ�ต�ทหลงไหลออกของเธอเหล�นน ผประสบความ

เสอม เพราะโรค ครำาครวญรองไหอย เพราะประสบ

สงทไมพอใจ เพราะพลดพรากจากสงทพอใจ นนแหละ

มากกวา สวนนำาในมหาสมทรทง ๔ ไมมากกวาเลย.


เพราะวา สงสารนกำาหนดทสดเบองตนเบองปลาย

ไมได เมอเหลาสตวผมอวชชาเปนเครองกน มตณหา

เปนเครองผก ทองเทยวไปมาอย ทสดเบองตน ยอมไม

ปรากฏ.

ภกษทงหลาย ! กเหตเพยงเทาน พอทเดยว

เพอจะเบอหนายในสงขารทงปวง พอเพอจะคลาย

กำาหนด พอเพอจะหลดพน ดงน.

นทาน. ส. ๑๖/๒๑๔/๔๒๖.


๓๙สข ทกข ทเร�ไดประสบม�แลว

ทกๆ รปแบบ

ภกษทงหลาย ! สงสารนกำาหนดทสด เบองตน

เบองปลายไมได เมอเหลาสตวผมอวชชาเปนเครองกน

มตณหาเปนเครองผก ทองเทยวไปมาอย ทสดเบองตน

ยอมไมปรากฏ

เธอทงหลาย

เหนทคตบรษผมมอและเทาไมสมประกอบ หรอ

เหนบคคลผเพยบพรอมดวยความสข

มบรวารคอยรบใช

พงลงสนนษฐ�นในบคคลนว�

เร�ทงหล�ย กเคยเสวยทกขหรอเสวยสข

เหนป�นนม�แลว โดยก�ลน�นน.

...สตวทไมเคยเกดเปนมารดา, สตวทไมเคยเกด

เปนบดา, สตวทไมเคยเกดเปนพชายนองชาย, สตวท

ไมเคยเกดเปนพสาวนองสาว, สตวทไมเคยเกดเปนบตร,

สตวทไมเคยเกดเปนธดา โดยกาลนานน มใชห�ไดง�ยเลย.


ขอนนเพราะเหตไรเลา ?

เพร�ะว�สงส�รน

กำ�หนดทสด เบองตน เบองปล�ยไมได

เมอเหล�สตวผมอวชช�เปนเครองกน

มตณห�เปนเครองผก

ทองเทยวไปม�อย

ทสดเบองตน ยอมไมปร�กฏ.


กเหตเพยงเทาน

พอทเดยว เพอจะเบอหนายในสงขารทงปวง

พอเพอจะคลายกำาหนด พอเพอจะหลดพน ดงน.

นทาน. ส. ๑๖/๒๒๑,๒๒๓-๔/๔๔๓-๔, ๔๕๐-๕.


๔๐ทรกทเจรญใจในโลก

ตา ห จมก ลน กาย ใจ

เปนทรกทเจรญใจในโลก.

ตณห� เมอจะเกด ยอมเกดในทน เมอจะตง

อยยอมตงอยในทน.

ตณห� เมอบคคลจะละ ยอมละเสยไดในทน

เมอจะดบ ยอมดบในทน.

รป เสยง กลน รส โผฏฐพพะ ธรรมารมณ

สงททำาหนาทร (วญญาณ) ทางตา สงททำาหนาทร

ทางห ...ทางจมก ...ทางลน ...ทางกาย ...ทางใจ.

ผสสะทางตา ผสสะทางห ผสสะทางจมก

ผสสะทางลน ผสสะทางกาย ผสสะทางใจ.

เวทนาจากผสสะทางตา เวทนาจากผสสะทางห

...ทางจมก ...ทางลน ...ทางกาย ...ทางใจ.


การหมายร (สญญา) เกยวกบรป การหมายร

เกยวกบเสยง ...กลน ...รส ...กายสมผส ...ธรรมารมณ.

เจตนาในการหมายร (สญเจตนา) เกยวกบรป

...เกยวกบเสยง ...กลน ...รส ...กายสมผส ...ธรรมารมณ.

การตรก (วตก) ทเปนไปทางรป การตรกทเปนไป

ทางเสยง ...กลน ...รส ...กายสมผส ...ธรรมารมณ.

การตรอง (วจาร) ทเปนไปทางรป การตรองท

เปนไปทางเสยง ...กลน ...รส ...กายสมผส ...ธรรมารมณ.

ตณหาในรป ตณหาในเสยง ตณหาในกลน

ตณหาในรส ตณหาในกายสมผส ตณหาในธรรมารมณ.

(แตละอยางๆ เหลาน)

เปนทรกทเจรญใจในโลก.

ตณห� เมอจะเกด ยอมเกดในทน

เมอจะตงอย ยอมตงอยในทน.

ตณห� เมอบคคลจะละ ยอมละเสยไดในทน

เมอจะดบ ยอมดบในทน.

มหา. ท. ๑๐/๓๓๘-๓๔๒/๒๙๗–๒๙๘.


๔๑ท�งแหงคว�มสนทกข

ภกษทงหลาย ! กทกขนโรธคามนปฏปทาอรยสจ

(ขอปฏบตใหถงความดบไมเหลอแหงทกข) เปนไฉน ?

นคอ มรรคมองค ๘ อนประเสรฐ คอ :-

สมมาทฏฐ สมมาสงกปปะ

สมมาวาจา สมมากมมนตะ สมมาอาชวะ

สมมาวายามะ สมมาสต สมมาสมาธ.

กสมม�ทฏฐ เปนไฉน ?

ความรในทกข ความรในทกขสมทย ความรใน

ทกขนโรธ ความรในทกขนโรธคามนปฏปทา.

สมม�สงกปปะ เปนไฉน ?

ความดำารในการออกจากกาม ความดำารใน

ความไมพยาบาท ความดำารในอนไมเบยดเบยน.


สมม�ว�จ� เปนไฉน ?

การงดเวนจากการพดเทจ งดเวนจากการพด

สอเสยด (พดใหคนแตกแยกกน) งดเวนจากการพดคำาหยาบ

งดเวนจากการพดเพอเจอ.

สมม�กมมนตะ เปนไฉน ?

การงดเวนจากการฆาสตว งดเวนจากการถอเอา

สงของทเขามไดให งดเวนจากการประพฤตผดในกาม.

สมม�อ�ชวะ เปนไฉน ?

อรยสาวกในธรรมวนยน ละการเลยงชพทผดเสย

สำาเรจการเลยงชพดวยการเลยงชพทชอบ.

สมม�ว�ย�มะ เปนไฉน ?

ภกษในธรรมวนยน ยอมปลกความพอใจ

ยอมพยายาม ยอมปรารภความเพยร ประคองจตไว

ตงจตไว

เพอ มให อกศลธรรมอนเปนบาปทยงไมเกด

บงเกดขน


เพอ ละ อกศลธรรมเปนบาปทบงเกดขนแลว

เพอ ให กศลธรรมทยงไมเกด บงเกดขน

เพอ คว�มตงอย ไมเลอนหาย ความงอกงาม

ยงขน ความไพบลย ความเจรญเตมเปยมยงแหงกศล

ธรรมทบงเกดขนแลว.

สมม�สต เปนไฉน ?

ภกษในธรรมวนยน พจารณาเหนก�ยในกายอย

มความเพยร มสมปชญญะ มสต กำาจดอภชฌาและ

โทมนสในโลกออกเสยได.

ภกษในธรรมวนยน พจารณาเหนเวทน�ในเวทนาอย



ภกษในธรรมวนยน พจารณาเหนจตในจตอย



ภกษในธรรมวนยน พจารณาเหนธรรมในธรรมอย




สมม�สม�ธ เปนไฉน ?

ภกษทงหลาย ! ภกษในธรรมวนยน สงดแลว

จากกามทงหลาย สงดแลวจากอกศลธรรมทงหลาย

เขาถงฌ�นทหนง อนมวตกวจารมปตและสขอนเกดแต

วเวก แลวแลอย

เพราะวตกวจารรำางบลง เธอเขาถงฌ�นทสอง

อนเปนเครองผองใสแหงใจในภายใน ใหสมาธเปนธรรม

อนเอกผดขน ไมมวตกไมมวจาร มแตปตและสขอนเกด

แตสมาธ แลวแลอย

เพราะปตจางหายไป เธอเปนผเพงเฉยอยได มสต

มความรสกตวทวพรอม และไดเสวยสข ดวยนามกาย

ยอมเขาถงฌ�นทส�ม อนเปนฌานทพระอรยเจาทงหลาย

กลาวสรรเสรญผไดบรรลวา เปนผเฉยอยได มสต

มความเปนอยเปนปกตสข แลวแลอย

เพราะละสขและทกขเสยได และความดบหาย

แหงโสมนสและโทมนส ในกาลกอน เธอยอมเขาถง

ฌ�นทส อนไมทกขและไมสข มแตสตอนบรสทธ

เพราะอเบกขา แลวแลอย


ภกษทงหลาย ! นเราเรยกวา สมมาสมาธ

ภกษทงหลาย ! เหลานแลเราเรยกวา อรยสจ

คอ หนทางเปนเครองใหถง ความดบไมเหลอแหงทกข

มหา. ท. ๑๐/๓๔๓/๒๙๙.

มลนธพทธโฆษณ

มลนธแหงมห�ชนช�วพทธ ผซงชดเจน และมนคงในพทธวจน

เรมจากชาวพทธกลมเลกๆ กลมหนง ไดมโอกาสมาฟงธรรมบรรยายจากทานพระอาจารยคกฤทธ โสตถผโล ทเนนการนำาพทธวจน (ธรรมวนยจากพทธโอษฐ ทพระพทธองคทรงยนยนวาทรงตรสไวดแลว บรสทธบรบรณสนเชง ทงเนอ ความและพยญชนะ) มาใชในการถายทอดบอกสอน ซงเปนรปแบบการแสดงธรรมทตรงตามพทธบญญตตามททรงรบสงแกพระอรหนต ๖๐ รปแรกทปาอสปตนมฤคทายวน ในการประกาศพระสทธรรม และเปนลกษณะเฉพ�ะทภกษในครงพทธก�ลใชเปนม�ตรฐ�นเดยว

หลกพทธวจนน ไดเขามาตอบคำาถาม ตอความลงเลสงสย ไดเขามาสราง ความชดเจน ตอความพราเลอนสบสน ในขอธรรมตางๆ ทมอยในสงคมชาวพทธ ซงทงหมดน เปนผลจากสาเหตเดยวคอ การไมใชคำาของพระพทธเจาเปนตวตงตนในการศกษาเลาเรยน

ดวยศรทธาอยางไมหวนไหวตอองคสมมาสมพทธะ ในฐานะพระศาสดา ทานพระอาจารยคกฤทธ ไดประกาศอยางเปนทางการวา “อาตมาไมมคำาสอนของตวเอง”และใชเวลาทมอย ไปกบการรบสนองพทธประสงค ดวยการโฆษณาพทธวจนเพอความตงมนแหงพระสทธรรม และความประสานเปนหนงเดยวของชาวพทธ

เมอกลบมาใชหลกพทธวจน เหมอนทเคยเปนในครงพทธกาล สงทเกดขนคอ ความชดเจนสอดคลองลงตว ในความรความเขาใจ ไมวาในแงของหลกธรรม ตลอดจนมรรควธทตรง และสามารถนำาไปใชปฏบตใหเกดผล รเหนประจกษไดจรงดวยตนเองทนท ดวยเหตน ช�วพทธทเหนคณค�ในคำ�ของพระพทธเจ�จงขย�ยตวม�กขนเรอยๆ เกดเปน “กระแสพทธวจน” ซงเปนพลงเงยบทกำาลงจะกลายเปนคลนลกใหม ในการกลบไปใชระบบการเรยนรพระสทธรรม เหมอนดงครงพทธกาล

ดวยการขยายตวของกระแสพทธวจนน สอธรรมทเปนพทธวจน ไมวาจะเปนหนงสอ หรอซด ซงแจกฟรแกญาตโยมเรมมไมพอเพยงในการแจก ทงน เพราะจำานวนของผทสนใจเหนความสำาคญของพทธวจน ไดขยายตวมากขนอยางรวดเรวประกอบกบวาทานพระอาจารยคกฤทธ โสตถผโล เครงครดในขอวตรปฏบตทพระศาสดาบญญตไว อนเปนธรรมวนยทออกจากพระโอษฐของตถาคตโดยตรง การเผยแผพทธวจนทผานมา จงเปนไปในลกษณะสนโดษตามมตามได เมอมโยมมาปวารณาเปนเจาภาพในการจดพมพ ไดมาจำานวนเทาไหร กทยอยแจกไปตามทมเทานน เมอมมา กแจกไป เมอหมด กคอหมด

เนองจากวา หนาทในการดำารงพระสทธรรมใหตงมนสบไป ไมไดผกจำากดอยแตเพยงพทธสาวกในฐานะของสงฆเทานน ฆราวาสกลมหนงซงเหนความสำาคญของพทธวจน จงรวมตวกนเขามาชวยขยายผลในสงททานพระอาจารยคกฤทธ โสตถผโลทำาอยแลว นนคอ การนำาพทธวจนมาเผยแพรโฆษณา โดยพจารณาตดสนใจจดทะเบยน จดตงเปนมลนธอยางถกตองตามกฏหมาย เพอใหการดำาเนนการตางๆ ทงหมด อยในรปแบบทโปรงใส เปดเผย และเปดกวางตอสาธารณชนชาวพทธทวไป

สำาหรบผทเหนความสำาคญของพทธวจน และมความประสงคทจะดำารง พระสทธรรมใหตงมน ดวยวธของพระพทธเจา สามารถสนบสนนการดำาเนนการตรงนไดดวยวธงายๆ นนคอ เข�ม�ใสใจศกษ�พทธวจน และนำ�ไปใชปฏบตดวยตนเอง เมอรประจกษ เหนไดดวยตนแลว วามรรควธทไดจากการทำาความเขาใจ โดยใชคำาของพระพทธเจาเปนตวตงตนนน นำาไปสความเหนทถกตอง ในหลกธรรมอนสอดคลองเปนเหตเปนผล และเชอมโยงเปนหนงเดยว กระทงไดผลตามจรง ทำาใหเกดมจตศรทธา ในการชวยเผยแพรขยายสอพทธวจน เพยงเทาน คณกคอหนงหนวยในขบวน “พทธโฆษณ” แลว

นคอเจตนารมณของมลนธพทธโฆษณ นนคอเปนมลนธแหงมห�ชนช�วพทธ ซงชดเจน และมนคงในพทธวจน

ผทสนใจรบสอธรรมทเปนพทธวจน เพอไปใชศกษาสวนตว หรอนำาไปแจกเปนธรรมทาน แกพอแมพนอง ญาต หรอเพอน

สามารถมารบไดฟร โดยไมมเงอนไข ทวดนาปาพง หรอตามทพระอาจารยคกฤทธไดรบนมนตไปแสดงธรรมนอกสถานท

สำาหรบรายละเอยดกจธรรมตางๆ ภายใตเครอขายพทธวจนโดยวดนาปาพง คนหาขอมลไดจาก

www.buddhakos.org

หากมความจำานงทจะรบไปแจกเปนธรรมทานในจำานวนหลายสบชด ขอความกรณาแจงความจำานงไดท

มลนธพทธโฆษณประสานงานและเผยแผ : เลขท ๒๙/๓ หมท ๗

ถนนเลยบคลอง ๑๐ ฝงตะวนออกตำาบลบงทองหลาง อำาเภอลำาลกกา จงหวดปทมธาน ๑๒๑๕๐

โทรศพท ๐๘ ๘๔๙๔ ๘๐๘๓, ๐๘ ๕๐๕๘ ๖๘๘๘, ๐๘ ๑๕๑๓ ๑๖๑๑โทรสาร ๐ ๒๕๔๙ ๒๑๗๕

เวบไซต : www.buddhakos.org อเมล : [email protected]

สนบสนนก�รเผยแผพทธวจนไดท ชอบญช “มลนธพทธโฆษณ” ธน�ค�รกสกรไทย ส�ข� ยอยตล�ดไท

ประเภท บญชออมทรพย เลขทบญช ๔๘๔-๒-๑๐๘๗๗-๘

ชอบญช “มลนธพทธโฆษณ (๒)” (หนงสอสตตนตปฎก)

ธน�ค�รกสกรไทย ส�ข� โลตส ลำ�ลกก� (คลอง ๖)ประเภท บญชออมทรพย เลขทบญช ๖๕๔-๒-๐๘๐๐๐-๙

โทรศ

พท

๐๘ ๑

๕๑๓

๑๖๑

๑,

๐๘ ๔

๐๙๖

๘๔๓

๐,

๐๘ ๘

๔๙๔

๘๐๘๓

, ๐๘

๔๑๒

๓ ๒

๔๕๐

ลงสะ

พาน

คลอง

๑๐

เลยว

ซายค

อสะพ

าน

ลงสะ

พาน

คลอง

๑๐

ไปยเ

ทรนแ

รกมา

แลวเ

ลยวซ

ายกอ

นขนส

ะพาน

แนวท

วสน

วดน�

ป�พง

แผนท

วดน�

ป�พง

ขอกร�บขอบพระคณแด พระอ�จ�รยคกฤทธ โสตถผโล และคณะสงฆวดน�ป�พง

ทกรณาใหคำาปรกษาในการจดทำาหนงสอเลมน

ตดต�มก�รเผยแผพระธรรมคำ�สอนต�มหลกพทธวจน

โดย พระอาจารยคกฤทธ โสตถผโล ไดท

เวบไซต• http://www.watnapp.com : หนงสอ และสอธรรมะ บนอนเทอรเนต• http://media.watnapahpong.org : ศนยบรการมลตมเดยวดนาปาพง• http://www.buddhakos.org : มลนธพทธโฆษณ• http://etipitaka.com : โปรแกรมตรวจหาและเทยบเคยงพทธวจน• http://www.watnapahpong.net : แกลอรรปภาพ• http://www.watnapahpong.org : เวบไซตวดนาปาพง• http://www.watnapahpong.com : เวบไซตวดนาปาพง• http://www.buddhawaj.org : ฐานขอมลพระสตรออนไลน, เสยงอานพทธวจน• http://www.buddhaoat.org : กลมผสนบสนนการเผยแผพทธวจน

ด�วนโหลดโปรแกรมตรวจห�และเทยบเคยงพทธวจน (E-Tipitaka) สำ�หรบคอมพวเตอร • ระบบปฏบตการ Windows, Macintosh, Linux http://etipitaka.com/download หรอ รบแผนโปรแกรมไดทวดนาปาพง

สำ�หรบโทรศพทเคลอนท• ระบบปฏบตการ Android ดาวนโหลดไดท Google Play โดยพมพคำาวา พทธวจน หรอ e-tipitaka• ระบบปฏบตการ iOS (สำาหรบ iPad, iPhone, iPod) ดาวนโหลดไดท App Store โดยพมพคำาวา พทธวจน หรอ e-tipitaka

ด�วนโหลดโปรแกรมพทธวจน (Buddhawajana)เฉพ�ะสำ�หรบโทรศพทเคลอนท• ระบบปฏบตการ Android ดาวนโหลดไดท Google Play โดยพมพคำาวา พทธวจน หรอ buddhawajana• ระบบปฏบตการ iOS (สำาหรบ iPad, iPhone, iPod) ดาวนโหลดไดท App Store โดยพมพคำาวา พทธวจน หรอ buddhawajana

วทย-โทรทศน• คลน ส.ว.พ. FM ๙๑.๐ MHz ทกวนพระ เวลา ๑๗.๔๐ น.

บรรณ�นกรม

พระไตรปฎกฉบบสย�มรฐ (บ�ลสย�มรฐ)

พระไตรปฎกภ�ษ�ไทยฉบบหลวง (ไทยสย�มรฐ)

หนงสอธรรมโฆษณ ชดจ�กพระโอษฐ (ผลงานแปลพทธวจน โดยทานพทธทาสภกขในนามกองตำาราคณะธรรมทาน)

รวมจดทำ�โดยคณะงานธมมะวดนาปาพง (กลมอาสาสมครพทธวจนหมวดธรรม), คณะศษยวดนาปาพง,

กลมศษยตถาคต, กลมสมณะศากยะปตตยะ, กลมธรรมะสขาว, กลมพทธบรษทศากยบตร, กลมพทธโอษฐ, กลมชวนมวนธรรม,

กลมละนนท, กลมพนกงานตอนรบบนเครองบนบรษทการบนไทย,กลมมหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตหาดใหญ,

มหาวทยาลยสโขทยธรรมมาธราช สำานกงานการศกษาตอเนอง,มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ (องครกษ)

ชมรมวศวกรความรเพอสงคม, ชมรมพทธวจนอดรธาน, ชมรมธรรมปรดา,เสถยรธรรมสถาน, สถานวทยโทรทศนกองทพบก ชอง ๕,

ศนยเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร สำานกเลขาธการนายกรฐมนตร,กองอำานวยการสถานพกผอน กรมพลาธการทหารบก (บางป),

บจก. สยามคโบตา คอรปอเรชน, บจก. ดาตาโปรดกส, บจก. 3M ประเทศไทย, บจก. บางไทรไฟเบอรบอรด,บจก. เอนอซ โทคน อเลกทรอนกส (ประเทศไทย),

บจก. สยามรกษ, บจก. เซเวนสเตปส, บจก. เมคเทค, บจก. ไดเวอรส เคมคอลส, บจก. หางพระจนทรโอสถ, บจก.สมสข สหภทรสตลล, บจก.ทองแปน,

สถานกายภาพบำาบด คดดคลนค, รานตนมะขามชางทอง,รานเสบยงบญ, บานเมตตาเรสซเดนท, บานพทธวจน

ม. ม. ๑๒/๕๘/๗๓.








ม. ม. ๑๒/๕๘/๗๓.


เอก. อ. ๒๐/๕๕/๒๒๔.

ศล๕











ส. ท. ๙/๘๓/๑๐๓. , ทสก. อ. ๒๔/๑๘๕/๑๖๕

ตดตามการเผยแผพระธรรมคาสอนตามหลกพทธวจน โดยพระอาจารยคกฤทธ โสตถผโล ไดท www.buddhakos.org | media.watnapahpong.org | www.watnapp.com | คลน ส.ว.พ. FM 91.0 MHz ทกวนพระ เวลา 17.40 น.

สอธรรมะน จดทาเพอประโยชนทางการศกษาสสาธารณชนเปนธรรมทาน ลขสทธในตนฉบบนไดรบการสงวนไว ไมสงวนสทธในการจดทาจากตนฉบบเพอเผยแผในทกกรณ ในการจดทาหรอเผยแผ โปรดใชความละเอยดรอบคอบเพอรกษาความถกตองของขอมล

ขอคาปรกษาดานขอมลในการจดทาเพอความสะดวกและประหยด ตดตอไดท มลนธพทธโฆษณ โทร.๐๘ ๘๔๙๔ ๘๐๘๓

คณศรชา โทร.๐๘ ๑๕๑๓ ๑๖๑๑ คณอารวรรณ โทร.๐๘ ๕๐๕๘ ๖๘๘๘

ฉบบ ๗พ ท

ธ ว

จ น

พ ท ธ ว จ นฆราวาสชนเลศ

ฆราวาสชนเลศ

ฆราวาสชนเลศคหบด ! ...กามโภค (ฆราวาส) ผใด (๑) แสวงหาโภคทรพยโดยธรรม โดยไมเครยดครด (เกนไป จนทรมานตน)..., (๒) ทำาตนใหเปนสข ใหอมหนำา..., (๓) แบงปนโภคทรพยบำาเพญบญ..., (๔) ไมกำาหนด ไมมวเมา ไมลมหลง มปกตเหนโทษ มปญญาเปนเครองสลดออก บรโภคโภคทรพยเหลานนอย...; คหบด ! กามโภคจำาพวกน เปนกามโภคชนเลศ ชนประเสรฐ ชนหวหนา ชนสงสด ชนบวร กวากามโภคทงหลาย, เปรยบเสมอนนมสดเกดจากแมโค นมสมเกดจากนมสด เนยขนเกดจากนมสม เนยใสเกดจากเนยขน หวเนยใสเกดจากเนยใส; หวเนยใสปรากฏวาเลศกวาบรรดารสอนเกดจากโคทงหลายเหลานน...,

ฉนนน.

ทสก. อ. ๒๔/๑๘๘/๙๑.

ภกษทงหลาย ! ความรสกไดเกดขนแกเราวา ผลวบากแหงกรรม ๓ อยางนแล

ททำาใหเรามฤทธมาก... มอานภาพมาก... คอ (๑) ทาน การให, (๒) ทมะ การบบบงคบใจ, (๓) สญญมะ การสำารวมระวง ดงน.

อตว. ข. ๒๕/๒๔๐/๒๐๐.

พุทธวจน 7 ฆารวาสชั้นเลิศ_3

Education

Transcript of พุทธวจน 7 ฆารวาสชั้นเลิศ_3