Świadome zarządzanie ryzykiem w biznesie

1

Warszawa, 17 czerwca 2008

Jacek Gogołowicz, Maciej Roch

Agenda

Nowe obszary ryzyka w biznesie, ERM

Konieczność ciągłej identyfikacji ryzyk

Konferencja „Zarządzanie ryzykiem w biznesie” 2

Jak zarządzać zidentyfikowanym ryzykiem ?

Przykład - Ryzyko kredytowe

Nowe obszary ryzyka w biznesie, ERM

3

Nowi aktorzy

Zewnętrzne i Wewnętrzne źródła ryzyka

Krajowe Regulacje

prawne

Unijne Regulacje

prawne

Stopy procentowe –

koszt pieni ądza

Rynek giełdowy

Media i opinia społeczna

...???

Konferencja „Zarządzanie ryzykiem w biznesie” 4

Klienci

Substytuty

Dostawcy

Nasza firma i Konkurencja

wewnątrzbranŜy

Większość ryzyk

była zwi ązana

z majątkiem

Przeszło ść

Otoczenie biznesowe

coraz bardziej

ryzykowne

� Nowe technologie

� Nowi konkurenci

� Nowe produkty i usługi

� Globalizacja

Aktywa niematerialne � Kurcz ący i zmieniaj ący si ę rynek pracy

Teraźniejszo ść i przyszło ść

Zmienna natura ryzyka

Konferencja „Zarządzanie ryzykiem w biznesie” 5

z majątkiem

trwałym

Identyfikacja

i ocena ryzyka

była prostsza

Aktywa niematerialne

coraz bardziej istotne

� Kurcz ący i zmieniaj ący si ę rynek pracy

� Innowacyjno ść

Oczekiwania wzgl ędem

osób zarz ądzających

� Regulatorzy i interesariusze

� Wymagania dotycz ące ryzyk i sposobów

ich zarz ądzania

Marka i reputacja �Coraz wi ększe zainteresowanie mediów

Kluczowe ryzyka w biznesie wg mened Ŝerów

: Aon

Glo

bal R

isk

Man

agem

ent S

urve

y 20

07Ranking istotno ści

ryzykaOpis ryzyka

1 Utrata reputacji firmy2 Przerwa w działalności3 Odpowiedzialność cywilna (roszczenia)4 Zakłócenia w łańcuchu dostaw

Deklarowany stopie ń

przygotwania na ryzyko

48%70%75%63%

Konferencja „Zarządzanie ryzykiem w biznesie” 6

Źró

dło:

Aon

Glo

bal R

isk

Man

agem

ent S

urve

y 20

07

4 Zakłócenia w łańcuchu dostaw5 Otoczenie rynkowe6 Zmiany w regulacjach prawnych7 Problem z przyciągnięciem lub zatrzymaniem pracowników8 Ryzyko rynkowe9 Fizyczne zniszczenie mienia10 Fuzje / Przejęcia / Restrukturyzacja10 Nieskuteczność planów odtworzenia działności

63%35%41%55%56%77%69%65%

Konieczność ciągłej identyfikacji ryzyk

7

EkonomiaStrategia

Polit yka

Ryzyka zewn ętrzneRyzyka wewn ętrzne

• Zmiany w regulacjach• Bariery wejścia • Embarga handlowe

• Brak szybkiej adaptacji do zmieniających się warunków rynkowych • Niedotrzymywanie kroku zmieniającej się technologii• Niewłaściwy dobór partnera

• Zła komunikacja pomiędzy jednostkami operacyjnymi

Ryzyka firmy X:

• Fluktuacje cen surowców • Zmiany oprocentowania• Wahania kursów walut• Wzrost inflacji• Wzrost składek ubezpieczeniowych

Identyfikacja ryzyka – rejestr ryzyk

Konferencja „Zarządzanie ryzykiem w biznesie” 8

Społeczne

Rynek

Natura

Polit yka

Organizacja

Pracownicy

Procesy i Aktywa

Firma

• Presja klientów na obniŜanie ceny – konsolidacja klientów• Niedotrzymanie warunków kontraktu przez kluczowych dostawców• Brak pracowników na rynku• Utrata własności intelektualnej• Wzrost konkurencji

• Powódź• Huraganowy wiatr

• Sprzeniewierzenia• Pogwałcenie wytycznych i procedur wewn ętrznych

• Choroby zawodowe• Strajki pracownicze• Brak kompetencji • Utrata pracowników

• Przestępstwa • Wzrost Świadomo ści odszkodowawczej• Demonstracje

• Wypadki w trakcie transportu• PoŜar / awarie• Wadliwa jako ść produktów i zanieczyszczenia/ska Ŝenia

Przykładowe rezultaty prac:

Mapa Ryzyka – wynik analizy

5Critical > $50 M

6

Konferencja „Zarządzanie ryzykiem w biznesie” 9

54321

1

2

3

4

>90%30-59%10-29% 60-89%

ExpectedHighly LikelyLikelyNot LikelySlight

Minor

Low

Moderate

High

Critical

Likelihood

<10%

< $2.5 M

$2.5-10 M

$10-25 M

$25-50 M

> $50 M

Impact

1

2 3

4

5

7

8

9,10

Przykłady zagro Ŝeń

Finanse, administracja

Zasoby ludzkie ( rekrutacja, rotacja, systemy motywacyjne)

Zarządzanie

Konferencja „Zarządzanie ryzykiem w biznesie” 10

Zasoby ludzkie ( rekrutacja, rotacja, systemy motywacyjne)

Rozwój technologiczny (rozwój produktu, rozwój procesu produkcji)

IT

Logistykawewnętrzna

Produkcja Logistykazewnętrzna

Marketing Serwis

Zakupy SprzedaŜ

Jak zarządzać zidentyfikowanym ryzykiem ?Schemat procesu ERM wg metodologii Aon

11

Schemat procesu ERM wg metodologii Aon

Proces zarz ądzania ryzykiem

MONITOROWANIEMonitorowanie,

raportowanie i kolejna iteracja cyklu

zarządzania ryzykiem

IDENTYFIKACJAIdentyfikacja obszarów

niepewno ści

Cele

Konferencja „Zarządzanie ryzykiem w biznesie” 12

REAKCJAOkreślenie wła ściwej

reakcji na ryzyko

OCENAOcena prawdopodobie ństwa i

skutków zidentyfikowanych ryzyk

Cele

Opcje post ępowania z ryzykiem

Reakcja na Ryzyko

Łagodzenie i w konsekwencji

Transfer Ryzyka

Transfer Ryzyka

Unikanie Ryzyka

Łagodzenie Ryzyka

Konferencja „Zarządzanie ryzykiem w biznesie” 13

Rozwi ązania OrganizacyjneRozwi ązania Finansowe

Strategia Pracownicy Procesy SystemyRynki

FinansoweRozwi ązania Hybrydowe

Ubezpieczenia

Wyjście z obszaru ryzyka

Zarządzanie i redukcja Ryzyka

Źródło: The EIU, Enterprise Risk Management – Implementing New Solutions

Identyfikacja Ryzyka

Ocena Ryzyka

Środki Kontroli Ryzyka

Określenie Kontekstu

Proces zarz ądzania ryzykiem - resume

Konferencja „Zarządzanie ryzykiem w biznesie” 14

eliminacjałagodzenie

zatrzymanietransfer

Finansowanie RyzykaKontrola ryzyka

Ranking priorytetowych działa ń w zarządzaniu ryzykiem wg mened Ŝerów

: Aon

Glo

bal R

isk

Man

agem

ent S

urve

y 20

07

Obecny ranking

wg waŜności

Priorytetowe działanie

1 Identyfikacja, ocena wielkości i analiza ryzyka2 Zgodność działania i raportowanie3 Kontrola strat / prewencja

Prognoza zmiany

istotno ści na następne 2

lata

Konferencja „Zarządzanie ryzykiem w biznesie” 15

Źró

dło:

Aon

Glo

bal R

isk

Man

agem

ent S

urve

y 20

07

3 Kontrola strat / prewencja4 Zarządzanie ryzykiem na bazie całej firmy5 Komunikacja ryzyka (wewnętrzna w ramach organizacji)6 Planowanie na wypadek nagłych zdarzeń7 Zakup ubezpieczeń8 Finansowanie ryzyka9 Zarządzanie roszczeniami 10 Komunikacja ryzyka (zewewnętrzna do kontrahentów)

Przykład - Ryzyko kredytowe

16

Warszawa, 17 czerwca 2008

Marek Brandt

Ryzyko polityczne i ekonomiczne

Konferencja „Zarządzanie ryzykiem w biznesie” 17

Źródło: Aon Political & Economic Risk Map 2008, Aon Crisis Management

Ryzyko polityczne i ekonomiczne

•Spowolnienie wzrostu gospodarczego w strefie Euro

•Efekt kryzysu w Stanach Zjednoczonych

• Restrykcje na rynkach monetarnych

Konferencja „Zarządzanie ryzykiem w biznesie” 18

Źródło: Aon Political & Economic Risk Map 2008, Aon Crisis Management

• Zwiększenie opó źnień płatniczych w wielu bran Ŝach

• Prognozowany wzrost upadło ści o 10 % w 2008

• Zapowiedzi zwi ększonych kosztów transferu ryzyka

Upadło ści podmiotów gospodarczych w Polsce

100012001400160018002000

?

Konferencja „Zarządzanie ryzykiem w biznesie” 19

0200400600800

1000

2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009

?Źródło: Upadłości firm w 2007, Coface Poland

Rola zarz ądzania ryzykiem kredytowym.

� NaleŜności stanowią średnio 20-30% � Kontrola naleŜności jest zarządzeniem prawie

Czy zarządzanie nale Ŝnościami jest wa Ŝne dla firmy?

Konferencja „Zarządzanie ryzykiem w biznesie” 20

� NaleŜności stanowią średnio 20-30% aktywów firm produkcyjnych i nawet 70% aktywów firm handlowych.

� Jest to majątek firmy eksponowany na szereg ryzyk wewnętrznych i zewnętrznych.

� Kontrola naleŜności jest zarządzeniem prawie wszystkimi przychodzącymi przepływami pienięŜnych do firmy

.

Jakie mo Ŝna tu osi ągnąć oszcz ędności?

� Zaburzenia przepływów pienięŜnych to jedna z głównych przyczyn upadłości dostawcy.

.

Oszczędności - wymiar finansowyProducent materiałów wykończeniowych:

� Przychody ze sprzedaŜy 140 milionów zł. rocznie.

� Średni okres spływu naleŜności 57 dni.

� Średni koszt kapitału: 7 %

� 270 kontrahentów.

� Utracone naleŜności w ciągu ostatnich 2 lat: 32 tyś zł.

� Utracone naleŜności w ciągu ostatnich 4 lat: 640 tyś zł.

53 dni:

� Uwolnienie środków pienięŜnych:

(4/365 dni * 140 M) = 1 530 tys. złotych

� ObniŜenie kosztów finansowania:

(1 530 tyś PLN * 7%) = 107 tyś zł. rocznie .

� Poprawa profilu ryzyka firmy:

Redukcja wskaźników zadłuŜenia

Konferencja „Zarządzanie ryzykiem w biznesie” 21

Wolne przepływy pienięŜne

Koszty finansowania klienta

Zalegający kontrahenci

Koszty obsługi klienta

Cele zarządzania ryzykiem kredytowym

� Rezygnacja z zagroŜonych kontrahentów � Aktywizacja sprzedaŜy do nowych klientów

Zapewnienie wzrostu wartości firmy poprzez stabilizację przepływów pienięŜnych moŜe być osiągnięte w ramach róŜnych strategii:

STRATEGIA KONSERWATYWNA STRATEGIA AGRESYWNA

Konferencja „Zarządzanie ryzykiem w biznesie” 22

� Rezygnacja z zagroŜonych kontrahentów

� Skrócenie okresu spływu naleŜności

� Maksymalna redukcja strat na naleŜnościach

� Uwolnienie środków pienięŜnych

� Oszczędność kosztów finansowych i administracyjnych

� Aktywizacja sprzedaŜy do nowych klientów

� Finansowanie kontrahentów jako wsparcie sprzedaŜy

� Inwestowanie w sprzedaŜ

� Zabezpieczenie tylko kluczowych ryzyk

Ryzyko kredytowe w strukturze firmy

� Minimalizacja naleŜności spisanych w koszty

Kto jest odpowiedzialny za naleŜności handlowe?

� Zapewnienie zyskowności sprzedaŜy

� Realizacja planów sprzedaŜowych

GŁÓWNY KSIĘGOWY DYREKTOR FINANSOWY DYREKTOR SPRZEDAśY

Konferencja „Zarządzanie ryzykiem w biznesie” 23

w koszty

� Uniknięcie błędów rachunkowych

sprzedaŜy

� Uwolnienie środków finansowych

� Kontrola płynności firmy

� Zabezpieczenie ryzyk firmy

� Troska o relacje z klientami

� Rozwój sprzedaŜy do nowych kontrahentów

Struktura portfela nale Ŝności

80%

•Krajowe grupy zakupowe

•Międzynarodowe sieci handlowe

Konferencja „Zarządzanie ryzykiem w biznesie” 24

20 %•Regionalne składy budowlane

•Małe firmy wykonawcze

•Sklepy detaliczne

Ryzyko portfela nale Ŝności

80%

•Krajowe grupy zakupowe

•Międzynarodowe sieci handlowe

Konferencja „Zarządzanie ryzykiem w biznesie” 25

20 %•Regionalne składy budowlane

•Małe firmy wykonawcze

•Sklepy detaliczne

Zarządzanie ryzykiem portfelowym

Przewidywalność ryzyka: NiemoŜliwa

Częstotliwość: Bardzo niska

Skutek finansowy: Katastroficzny

Transfer Ryzyka

Ochrona majątku

akcjonariuszy

Przewidywalność ryzyka: Niska Transfer Ryzyka

Wysokie

Średnie

Konferencja „Zarządzanie ryzykiem w biznesie” 26

Częstotliwość: Średnia

Skutek finansowy: Wysoki

Przewidywalność ryzyka: Wysoka

Częstotliwość: Wysoka

Skutek finansowy: Niewielki

Retencja części ryzyka

Monitoring ryzyka

Kontrola własnych procesów

Inwestycja w lepsze systemy

Kontrola, retencja lub transfer ryzyka

Średnie

Małe

Źródło: Aon Trade Credit

Proces zarz ądzania ryzykiem kredytowym

Akceptacja zamówienia

Ocena ryzyka Sprzeda Ŝ

Raporty kredytowe

Systemy scoringowe

Audyt procedur ryzyka

Ubezpieczenie nale Ŝności

Systemy fakturowania

Finansowanie sprzeda Ŝy

Konferencja „Zarządzanie ryzykiem w biznesie” 27

Monitoring ryzyka

Windykacja

Raportowanie

Wartość firmy

Analizy bran Ŝowe

Monitoring kredytów

Oprogramowanie CMS

Monitoring wierzytelno ści

Windykacja zewn ętrzna

Obrót wierzytelno ściami

Proces zarz ądzania ryzykiem kredytowym

Akceptacja zamówienia

Ocena ryzyka Sprzeda Ŝ

Raporty kredytowe

Systemy scoringowe

Audyt procedur ryzyka

Ubezpieczenie nale Ŝności

Systemy fakturowania

Finansowanie sprzeda Ŝy

Konferencja „Zarządzanie ryzykiem w biznesie” 28

Monitoring ryzyka

Windykacja

Raportowanie

Wartość firmy

Analizy bran Ŝowe

Monitoring kredytów

Oprogramowanie CMS

Monitoring wierzytelno ści

Windykacja zewn ętrzna

Obrót wierzytelno ściami

Proces zarz ądzania ryzykiem kredytowym

Akceptacja zamówienia

Ocena ryzyka Sprzeda Ŝ

Raporty kredytowe

Systemy scoringowe

Audyt procedur ryzyka

Systemy fakturowania

Finansowanie sprzeda Ŝy

Ubezpieczenie nale Ŝności

Konferencja „Zarządzanie ryzykiem w biznesie” 29

Monitoring ryzyka

Windykacja

Raportowanie

Wartość firmy

Monitoring kredytów

Oprogramowanie CMSObrót wierzytelno ściami

Analizy bran ŜoweMonitoring wierzytelno ści

Windykacja zewn ętrzna

Proces zarz ądzania ryzykiem kredytowym

Ocena ryzyka Sprzeda Ŝ

Raporty kredytowe

Systemy scoringowe

Audyt procedur ryzyka

Systemy fakturowania

Finansowanie sprzeda Ŝy

Ubezpieczenie nale Ŝności

•Raporty kredytowe dla 110 kontrahentów

•Ocena i monitoring limitów 110 kredytowych przez ubezpieczyciela

• Ubezpieczenie kontrahentów

Konferencja „Zarządzanie ryzykiem w biznesie” 30

Monitoring ryzykaWindykacja

Wartość firmy

Monitoring kredytów

Oprogramowanie CMSObrót wierzytelno ściami

Analizy bran ŜoweMonitoring wierzytelno ści

Windykacja zewn ętrzna

•Analizy branŜowe•Refundowana przez ubezpieczyciela

Dziękuję.

Konferencja „Zarządzanie ryzykiem w biznesie” 31

Marek Brandt

Departament Ryzyk Finansowych

Kilka słów o Aon i badaniu ZR

32

Aon na świecie i w Polsce

Aon Headquarters

Konferencja „Zarządzanie ryzykiem w biznesie” 33

Raport Aon z badania zarz ądzania ryzykiem

W badaniu wzi ęło udział 320 firm z całego świata.

� Azja 10 %,

Konferencja „Zarządzanie ryzykiem w biznesie” 34

� Azja 10 %,

� Europa 29%,

� Ameryka 61%

Z ostatniej chwili...

35

Czy ERM staje si ę standardem ?

2008-05-07Komunikat Agencji Ratingowej Standard & Poor’s (S&P)

Konferencja „Zarządzanie ryzykiem w biznesie” 36

� Począwszy od 3 kwartału 2008 S&P będzie dyskutować z ocenianymi firmami ich procedury i procesy ERM.

� S&P planuje włączyć do oceny ratingowej kryteria związane z ERM juŜ w roku 2009

Czynniki sukcesu skutecznego zarz ądzenia ryzykiem

Keep It Simple !!!

Konferencja „Zarządzanie ryzykiem w biznesie” 37

Nie komplikuj prostych spraw!