YETİŞKİN ORTODONTİSİ

Stj.Dt.Vuslat ÇiçekStj.Dt.Emin Selçuk DilekStj.Dt.Esra EvirgenStj.Dt.Harun Feriz

Gelişim Evreleri; Bebek(infantil):doğum-2yaş arası Çocuk(juvenil):kızlarda 2-

10yaş,erkeklerde 2-12 yaş Ergen(adölesan):kızlarda 19-21

erkeklerde 22-24 Geç adölesan:19-24 Yetişkin:24 yaş üstü

• Dişleri hareket ettirmek için geliştirilen tekniklerle birlikte erişkinlere ortodontik tedaviler her geçen gün daha fazla uygulanır olmuştur.

• Karmaşık düzensizlikler genellikle genç bireyler üzerinde tarif edilmiş ve tedavi uygulanmıştır.

Sağlıklı bir kapanışın bireye getireceği faydalar ile ilgili toplumda artan bilinçlenme ve geliştirilen biyomekanik, erişkin populasyonunda ortodontik tedavi talebini giderek artırmaktadır.

Erişkinlerde %90 oranında tedavi olma nedeni görünüşün düzeltilmesi arzusudur. Graf, bu oranı 2/3 olarak vermektedir. Hastayı buna sevk eden kuşkusuz sağlıklı olma ve sağlıklı görünme bilincidir.

Bir erişkinin ortodontik tedaviyi neden karar verdiği bilinse bile kişisel motivasyon faktörlerinin istatistiksel verileri elde etmek gerekir. Bauer ve Diedrich ‘in yaptıkları bir

araştırmaya göre 225 erişkin hastanın %66 sı kız %34 ü erkektir.

Yetişkin hastaların özellikleri

Büyümenin olmaması Korteks ve medullar

kemiğin artmış kalsifikasyonu

Hücre yapısın ve vasküleritenin azalması

Yaşa bağlı patolojik değişiklerinin görülme potansiyeli(osteoporoz,vb)

Diş hareketlerinin oluşması için ön koşul, kemiğin rezorpsiyon ve appozisyon kabiliyetidir ve kranio-fasial iskeletin büyüme olaylarına direkt bağımlı değildir. Bu proçesler sürekli remodelasyonların gerçekleştiği kemik sistemi biyolojisini vital bir parçasıdır.

Erişkinlerde optimum ortodontik diş hareketinin sağlanması için uyulması gereken kurallar

  Erişkinlerde ortodontik diş hareketinin sağlanabilmesi için

kullanılan kuvvetler, çocuklarda kullanılanlardan daha düşük seviyede olmalı.

Kemik rezorpsiyonundan sorumlu hücre sayısında azalma olduğundan uygulanan ilk kuvvetler düşük tutulmalıdır. Sadece kuvvet sistemi değil, moment de erişkinin mevcut durumuna göre adapte edilmelidir.

Moment/denge oranı, bireyin periyodontal durumuna göre gerektiğinde arttırılmalıdır.

Marjinal kemik kaybının artışıyla beraber, devamlı, hafif intrüziv kuvvetler diş hareketi boyunca, muhafaza edilmelidir.

Kemik ve periodonsiyumun tamir gücü yaş arttıkça azalmaktakdır(kemiğin hücre sayısı ve vaskülarizasyonu azalmakta sement kalınlığı artmakta ve periodonsiyum olgunlaşmaktadır)

Daha yaşlı bireylerde gag sentezi ve kalsiyum turn over oranı düşük olduğundan erişkin tedavisi daha çok zaman ve özen gerekiten,ağır seyreden bir tedavi şekli olmaktadır

Erişkin ve çocuk hasta arasındaki farklar:

1. Erişkinde tedaviye karar verme inisiyatifi kendi elindedir. Çocukta ise tedavi isteği ebeveyni tarafında uyandırılmaktadır.

2. Cinsiyete bağlı bilinç çocuğa nazaran erişkinde daha fazla gelişmiştir.

3. Erişkinlerin ortodontik tedavisinde hemen her zaman sabit apareyler kullanılırken, genç hastalarda hareketli tedavi düzenekleri ön plandadır.

4. Periodontal hastalığa yatkınlık fazladır ve periodontal hastalık tek başına ortodontik tedaviyi isteme nedeni olabilir.

1. Temporomandibuler eklem (TME) sorunlarını görülme sıklığı fazladır.

2. Büyümenin olmaması iskeletsel adaptasyoun minimal olmasına neden olur.

3. Kök rezorpsiyonları görülme olasılığı fazladır

Erişkin ortodontisinde başlangıç motivasyonu ; Erişkin hastanın, tedavisi için

başvurduğunda psikolojik açıdan olumlu şartları da beraberinde getirdiğini söylemek mümkündür. Ebeveynleri tarafından önlendirilen bir çocuğun aksine genelde yönlendirilmemiştir, kendi iradesiyle tedaviye karar vermiştir.

Periodontal problem nedeniyle kemik kaybı meydana gelmişse ortodontik mekanikler modifiye edilmelidir

Düşük kuvvetler uygulanmalıdır

Eğilme hareketinden kaçınılmalıdır

Moment-kuvvet oranı arttırılmalıdır

Ankraj potansiyeli azaltılmalıdır

Kök rezorpsiyonları;

Kök rezorpsiyolarının temelinde biolojik ve mekanik sebepler yatmaktadır.Bazı hastalarda idiopatik rezorpsiyonlar da görülebilir.Ortodontik tedaviyle bu rezorpsiyon odaklarının büyüme riski vardır.Kemiğin kalsiyum içeriği ve dansitesi rezorpsiyonların ortaya çıkmasında önemli biyolojik parametrelerdir.

Tatbik edilen kuvvetin şiddeti, tedavi süresi, hareket miktarı ve tork arttıkça ve intrüzyon ve extrüzyon gibi spesifik hareketlerin uygulanması rezorpsiyonu arttırmaktadır.

TME Problemleri;

TME semptomları başlıca internal eklem patolojisi ve kas spazmı veya kas yorgunluğuna bağlı olarak ortaya çıkmaktadır. Kas spazmları veya kas yorgunluğu diş sıkma ve gıcırdatma sonucu meydana gelmektedir.

Yaş arttıkça TME’de dejeneratif değişikliklerin görülme olasılığı artar

Artrit diğer eklemlerde varsa TME’de de oluşabilir.

Okluzal uyumsuzlukla beraber dişlerini sıkan,gıcırdatan hastada myofasiyal ağrı semptomları ortaya çıkar

Bu hastalarda tedavi 3 şekilde özetlenebilir

1. Stres miktarını azaltmak

2. Hastanın strese cevabını azaltmak

3. Okluzal ilişkilerin iyileştirilmesi

Tedavi sonrasında okluzyonda meydana gelen değişiklikler

Erişkinlerin ortodontik tedavisi cerrahiler hariç salt diş hareketlerine dayanmaktadır. Büyümenin tamamlandığı kabul edilir ve büyüme tedavi için faydalanılabilecek bir unsur olmaktan çıkar.bu iki etken göz önüne alınırsa erişkinlerde düzeltilebilecek olan malokluzyon tipinin iskeletsel sınıf 1 olduğu açıktır.

VAKA 129 Yaşında bayan hasta

İskeletsel ve dental sınıf 3 malokluzyon

Tedavisinde ortognatik cerrahi uygulanmış,üst çeneye lefort-1 alt çeneye BSSO

Journal of Orthodontics, Vol. 32, 2005, 169–174

Journal of Orthodontics, Vol. 32, 2005, 169–174

Yetişkin ortodontik tedavisi üç grup altında toplanabilir;

1-Yardımcı ortodontik tedaviler 2-Geniş kapsamlı ortodontik tedavi 3-Ortognatik tedavi

YARDIMCI ORTODONTİK TEDAVİLER

Dentofasiyal deformitesi olmayan yetişkin hastalarda,diş eksiklikleri diğer dişlerde boşluğa doğru kayma,eğilme,uzama gibi problemler ya da periodontal sorunlar nedeniyle labiale itilmiş dişler olabilir.

A-Protetik ve restoratif tedavi öncesi uygulamalar

Dişlerin sıralanması Posterior dişlerin uprightingi Tek bir diş veya birkaç dişin extrüzyonu veya

intrüzyonu İmplanta uygun boşlukların

B-Periodontal sorunlar nedeniyle labiale itilmiş kesici dişerin intrüzyonu ve geriye toplanması

hazırlanması

2-GENİŞ KAPSAMLI ORTODONTİK TEDAVİLER: Sagital,transvers vertikal yön sorunlarının düzeltimini içermektedir.

Sadece dental problemi olan hastalarda çapraşıklıkların düzeltilmesi,diastemaların kapatılması,rotasyonların düzeltimi…

İskeletsel ve dental problemi olan hastalarda kamuflaj tedavisi

3-ORTOGNATİK TEDAVİ/CERRAHİ

Dentofasiyal deformiteleri düzeltmek için ortodonti ve cerrahi tekniklerinin kombine olarak kullanılmasıdır.

Erişkin hastada tedaviden sonra stabiliteyi etkileyen temel unsurlar dişleri çevreleyen yumuşak dokulardır. Bunlar:

Dil Perioral kaslar Periodontal ligamente ait bağ dokusu Gingival ataçman ’ dır.

Retansiyon Retansiyona erişkinlerde çok önem

verilmelidir. Hekimin onca harcadığı emek ve hastanın tedavisi boyunca çektiği sıkıntıların kalıcı tedbirler alınmadığı takdirde bir anda boşa gittiğini görmek çok üzücü bir durumdur.

Tedavinin kalıcı olup olmadığını retansiyon periyodunda gözlemlemek gayet basittir. Eğer residive meyil varsa kendisini ilk pekiştirme periyodunda gösterecektir ya da okluzyon stabilitesini korumaya devam edecektir.

Erişkinlerde Retansiyon

- Konvansiyonel yöntemlerle yapılır

-Önemli derecede alveol kemiği desteği azalmış dişerde dişlerin splintlenmesi/protetik restorasyonlar planlanmaktadır.

-Retansiyonun uzun tutulması gerekir

-Openbite hastalarında positioner kullanımı relapsı önlemede etkilidir.

1-Hareketli retansiyon apareyleri 1-Hawley

2-Positioner

3-Retainer

4-Hareketli parsiyel protezler(ortodontik tedavisi tamamlanan hastaların dişsiz bölgeleri için hawley tipi plaklara akrilik dişler ilave edilir)

2-Sabit retansiyon apareyleri

Lingual retanier

Sabit protetik restorasyonlar(maryland köprü)

3-Yumuşak doku cerrahisi(Fiberotomi)

VAKA 1

110 C. R. Matticket al. Clinical Section JO Vol 28 No. 2(a)(b)

(b)

VAKA 228 yaşında bayan hasta

Sınıf 2 division 1

Over-jet 13mm

VAKA 325yaşında erkek hasta

Konkav profile sahip

İskeletsel ve dental sınıf 3

Under-jet 3mm

Anterior çapraşıklık

Kamuflaj tedavisi uygulanmıştır