Ryzyko podatkowe

Wojciech KrokCzłonek Rady Podatkowej PKPP Lewiatan

Ryzyko podatkowe

• Niepewność co do traktowania danego zdarzenia w punktu widzenia podatków (wysokość i termin zapłaty)

• Istotny element ryzyka biznesowego• Zarządzanie ryzykiem podatkowym – wpływa na efektywność zarządzania

przedsiębiorstwem

Główne czynniki wpływające na powstanie ryzyka podatkowego

– niejasność i zmienność przepisów podatkowych– fiskalizm Urzędów Skarbowych, Urzędów Celnych, Urzędów Kontroli

Skarbowej– brak wiedzy i doświadczenia osób odpowiedzialnych za podatki– niespójne działania w ramach danego przedsiębiorstwa– brak świadomości istotności podatków w działalności bieżącej

Potencjalne skutki materializacji powstałego ryzyka podatkowego

– powstanie zaległości podatkowej wraz z odsetkami– sankcje karnoskarbowe– utrata uprawnień wynikających z przepisów– nadwyrężenie reputacji i wizerunku– wykluczenie z przetargów– obniżenie zdolności kredytowej

• Szacowanie, identyfikacja oraz minimalizacja ryzyka podatkowego

Szacowanie ryzyka podatkowego• Przy ocenie ryzyka podatkowego należy uwzględnić:

– konsekwencje finansowe uznania danego stanowiska za nieprawidłowe– możliwość obrony stanowiska w drodze sporu przed organem podatkowym

oraz sądem administracyjnym– możliwość eliminacji lub ograniczenia powstałego ryzyka podatkowego– złożoność ryzyka podatkowego

• wpływa na możliwość skutecznej identyfikacji nieprawidłowości przez organy podatkowe

Identyfikacja ryzyka podatkowego• Na skutek:

– wewnętrznej kontroli• co do zasady możliwość podjęcia działań naprawczych• pozytywna identyfikacja

– audytu zewnętrznego• co do zasady możliwość podjęcia działań naprawczych• pozytywna identyfikacja

– kontroli organów podatkowych• ryzyko określenia zaległości podatkowej• ryzyko powstania odpowiedzialności karnej-skarbowej• negatywna identyfikacja

Minimalizacja ryzyka podatkowego• Na minimalizację ryzyka podatkowego wpływa:

– odpowiednie zarządzenia ryzykiem podatkowym w zakresie: czynnika ludzkiego, procedur wewnętrznych, systemów informatycznych, możliwości wynikających z systemu podatkowego

– możliwie szybka pozytywna identyfikacja ryzyka podatkowego (na skutek kontroli wewnętrznej lub audytu zewnętrznego)

– podjęcie działań ograniczających oraz minimalizujących ryzyko podatkowe• w zakresie konsekwencji karnych skarbowych złożenie czynnego żalu

Zasady, metody i narzędzia zarządzania ryzykiem podatkowym

Elementy zarządzania ryzykiem podatkowym

– budowanie świadomości ryzyka podatkowego– ocena ryzyka podatkowego (audyty wewnętrzne/zewnętrzne)– minimalizacja/wyeliminowanie zidentyfikowanego ryzyka– bieżąca obserwacja istotnych kwestii podatkowych– bieżąca weryfikacja podejmowanych działań z punktu widzenia

podatków– przygotowanie się do istotnych transakcji i restrukturyzacji od strony

podatkowej

Główne obszary zarządzania ryzykiem podatkowym

• Czynnik ludzki• Możliwości wynikające z systemu podatkowego• Procedury wewnętrzne• Systemy informatyczne

Czynnik ludzki – zarządzanie

• Dobór odpowiedniej kadry pracowniczej o praktycznej znajomości kwestii podatkowych

• Precyzyjne określenie zakresu obowiązków• Wewnętrzny system kontroli

Możliwości wynikające z systemu podatkowego – zarządzanie

• Zabezpieczanie pozycji podatkowej poprzez uzyskiwanie indywidualnych interpretacji prawa podatkowego

• Aktywny udział w kontroli i postępowaniach podatkowych• Ocena ryzyka związanego z optymalizacją rozliczeń podatkowych

– ryzyko ewentualnej kontroli podatkowej

Procedury wewnętrzne – zarządzanie

• Ściśle określony obieg dokumentów– wskazanie terminów na przekazanie dokumentów do kolejnych

działów• Wskazanie osób odpowiedzialnych za obieg dokumentów na

poszczególnych etapach• Wskazanie osób nadzorujących procesy w poszczególnych działach• Szczegółowo określony sposób komunikacji pomiędzy poszczególnymi

działami

Systemy informatyczne – zarządzanie• Dokonanie właściwej implementacji systemu informatycznego• Okresowe kontrole prawidłowości założeń systemu informatycznego

związane ze zmianami prawa podatkowego– w szczególności w zakresie stawek podatkowych, zwolnień z podatku

czy prawa do odliczenia podatku• Wykorzystywanie optymalnych rozwiązań systemów informatycznych

Interpretacje prawa podatkowego oraz odpowiedzialność podatkowa

Moc prawna interpretacji• Interpretacje:

– ogólne – Indywidualne

• Podatnicy oraz organy podatkowe nie są związane interpretacjami podatkowymi– istnieje ochrona prawna podatników

Skutki prawne uzyskania interpretacji indywidualnej

• Zastosowanie się do interpretacji indywidualnej/ogólnej przed jej zmianą lub w przypadku jej nieuwzględnienia przez organy podatkowe:– nie powoduje obowiązku zapłaty podatku

• Zwolnienie obejmuje w przypadku:– rocznego rozliczenia podatkowego – okres do końca danego roku– kwartalnego rozliczenia podatkowego – okres do końca danego kwartału– miesięcznego rozliczenia podatkowego – okres do końca danego miesiąca

• Interpretacja podatkowa chroni podatnika wyłącznie w zakresie przedstawionego stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego

Zasady wydawania interpretacji indywidualnych

• Int. indywidualne wydawane w imieniu Ministra Finansów przez upoważnionych Dyrektorów Izb Skarbowych

• Możliwa zmiana interpretacji przez Ministra Finansów z urzędu• Termin na wydanie interpretacji indywidualnej – 3 miesiące – istotny dla

zachowania terminu moment wydania interpretacji (uchwała całej Izby Finansowej NSA o sygn. II FPS 7/09 )– ryzyko podatkowe w przypadku milczącej interpretacji

Główne planowane zmiany w zakresie interpretacji indywidualnych

• Upoważnienie Dyrektorów Izb Skarbowych do zmiany interpretacji indywidualnych – celem jest ujednolicenie wydawanych interpretacji indywidualnych

• Zwiększenie opłat za złożenie wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej dla wszystkich podmiotów z 40 zł do 1000 zł (obniżona opłata w wysokości 40 zł dla małych i mikro przedsiębiorców)– powodem szerokie wykorzystywanie możliwości wynikających z

uzyskania interpretacji indywidualnych w celu dokonywania optymalizacji podatkowych

– kwestia zgodności z Konstytucją takiego rozwiązania

Odpowiedzialność podatkowa• Podatnik odpowiada za zobowiązania całym swoim majątkiem• Możliwa odpowiedzialność osób trzecich

– szczególnie istotna odpowiedzialność subsydiarna z odpowiedzialnością osób prawnych

Odpowiedzialność podatkowa osób prawnych

• Członków zarządu - za zaległości podatkowe: spółek z o.o., spółek z o.o. w organizacji, spółek akcyjnych, spółek akcyjnych w organizacji – całym majątkiem solidarnie oraz subsydiarnie ze Spółką

• Członków organów zarządzających innych niż powyżej wskazane osób prawnych – solidarna całym swoim majątkiem

• Jeżeli nie ma jeszcze ustanowionego zarządu spółki odpowiada jej pełnomocnik albo odpowiadają wspólnicy, jeżeli pełnomocnik nie został powołany – w przypadku spółek z o.o. w organizacji oraz spółek akcyjnych w organizacji

• Odpowiedzialność dotyczy również byłych członków zarządów, byłych pełnomocników lub byłych wspólników

Odpowiedzialność członków zarządu• Zaległości podatkowe z tytułu zobowiązań których termin płatności

upływał w czasie pełnienia przez nich obowiązków • Inne zaległości traktowane jak zaległości podatkowe (np. nienależny

zwrot nadpłaty podatku) powstałe w czasie pełnienia obowiązków członka zarządu

• W przypadku członków organów zarządzających innych osób prawnych powyższe zasady stosuje się odpowiednio

• Specyficzne regulacje przy przejęciu, podziale osoby prawnej, podziale osoby prawnej przez wydzielenie

Wyłączenie odpowiedzialności• Możliwość wyłączenia z odpowiedzialności członka zarządu za zaległości

osoby prawnej w przypadku:– we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości lub

wszczęto postępowanie układowe– niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości lub niewszczęcie

postępowania układowego nastąpiło bez jego winy– wskazanie mienia spółki, z którego egzekucja umożliwi zaspokojenie

zaległości podatkowych spółki w znacznej części• W przypadku członków organów zarządzających innych osób prawnych

powyższe zasady stosuje się odpowiednio

Ryzyko podatkowe – analiza przypadków

Premie pieniężne a VAT• Wypłata nabywcy towarów określonej kwoty pieniężnej związana z

realizacją określonego poziomu zakupu usług lub towarów – forma gratyfikacji klienta w celu maksymalizacji sprzedaży

• Kontrowersje czy premie pieniężne należy traktować na gruncie VAT jako: – wynagrodzenie za świadczenie usług– rabat– zdarzenie nie podlegające VAT

Premie pieniężne – praktyka• Organy podatkowe – premie pieniężne stanowią:

– rabat • gdy premię pieniężną można powiązać z konkretną dostawą• pomniejsza podstawę opodatkowania• faktury korygujące

– świadczenie usług• gdy premii pieniężnej nie można powiązać z żadną konkretną dostawą• faktura VAT

• Orzecznictwo sądowe – premie pieniężne stanowią:– w okresie do 2008 r.

• świadczenie usług • nie podlegają VAT

– noty księgowe– w okresie po 2008 r.

• co do zasady nie podlegają VAT (ewentualnie świadczenie usług)

Konsekwencje zakwestionowania przyjętego rozwiązania (1)

• W przypadku uznania, że premia pieniężna:– nie podlega VAT a wcześniej uznano że stanowiła świadczenie usług

• powstanie nadpłaty podatku u podmiotu otrzymującego premię pieniężną • brak prawa do odliczenia u podmiotu wypłacającego premię pieniężną

– nie podlega VAT a wcześniej uznano ją za rabat• brak konsekwencji prawnych • rozwiązanie niekorzystne biznesowo

– stanowi świadczenie usług a wcześniej uznano ją za nie podlegającą VAT• opodatkowanie podatkiem VAT • obowiązek korekty rozliczeń po obu stronach transakcji

Konsekwencje zakwestionowania przyjętego rozwiązania (2)

– stanowi świadczenie usług a wcześniej uznano ją za rabat• opodatkowanie podatkiem VAT • obowiązek korekty rozliczeń po obu stronach transakcji

– stanowi rabat a wcześniej uznano ją za nie podlegającą VAT• obowiązek wystawienia faktury korygującej i korekty rozliczeń po obu stronach

transakcji– stanowi rabat a wcześniej uznano ją za świadczenie usług

• powstanie nadpłaty podatku u podmiotu otrzymującego premię pieniężną • brak prawa do odliczenia u podmiotu wypłacającego premię pieniężną• obowiązek wystawienia faktury korygującej i korekty rozliczeń po obu stronach

transakcji

Pakiety medyczne – stanowisko organów podatkowych

• Stanowisko organów podatkowych– w 1998 r.

• wartość pakietów medycznych nie stanowi przychodu z tytuły nieodpłatnego świadczenia

– okres po 1998 r. • wartość pakietów medycznych stanowi przychód z tytuły nieodpłatnego

świadczenia• Stanowisko sądów administracyjnych

– okres do 24 maja 2010 r. • rozbieżność orzecznictwa

– uchwała NSA w składzie 7 sędziów, o sygn. akt II FPS 1/10 z dnia 24 maja 2010 r. • wartość pakietów medycznych stanowi przychód z tytuły nieodpłatnego

świadczenia

Pakiety medyczne (2)• NSA 5 października 2010 r., sygn. akt II FSK 541/09 ponownie przedstawił

składowi 7 sędziów NSA kwestię pakietów medycznych• Postanowieniem z 24 stycznia 2011 r., skład 7 sędziów NSA przedstawił

zagadnienie prawne dot. pakietów medycznych do rozstrzygnięcia pełnemu składowi Izby Finansowej

• Nowelizacja?– w projekcie drugiej ustawy deregulacyjnej przewidziano:

• zwolnienie z PIT dla pakietów medycznych• abolicję dla podatników

– jest to projekt opracowany przez Ministerstwo Gospodarki a nie przez Ministerstwo Finansów

Wnioski• Rozbieżność interpretacyjne w zakresie premii pieniężnych oraz pakietów

medycznych stawiają podatników w różnej sytuacji prawnej:– uzyskanie korzystnej pozycji podatkowej wpływa na:

• konkurencyjność podatników– konieczność dostosowywania się do powstających zmian w zakresie wykładni

prawa podatkowego• Istotna rola indywidualnych interpretacji podatkowych

Dziękuję za uwagę !