Programi mësimor - MASHTmasht.rks-gov.net/uploads/2015/05/korniza-farmaci.pdf · 2. Farmakologji...

Ministria e Arsimit, Shkencës dhe Teknologjisë

Programi mësimor ARSIMI PROFESIONAL

Programi 2008

Farmaci Niveli I dhe II

Kosovë, 2008

1

UDHEZIMI ADMINISTRATIV

ZBATIMI I PLANIT DHE PROGRAMIT PËR ARSIMIN PROFESIONAL

FUSHA: SHËNDETËSI, PËR NIVELIN E PARË (X,XI,XII)

NUMËR :32/2008 V. DATË: 19.08.2008

Në bazë të Kapitullit VI, neneve 93 (4) dhe 97 (2) të Kushtetutës së Republikës së Kosovës, nenit 6.1 paragrafi (d) të Ligjit mbi Arsimin Fillor dhe të Mesëm në Kosovë, nenit 6, 8, 11 të Ligjit mbi Arsimin dhe Aftësimin Profesional si dhe nenit 25 paragrafit 7 të Rregullores së Punës të Qeverisë së Kosovës nr.1/2007, Ministria e Arsimit e Shkencës dhe e Teknologjisë nxjerr këtë Udhëzim administrativ (më tutje UA): Neni 1 Qëllimi Qëllimi i këtij udhëzimi administrativ është zbatimi i planit dhe programit mësimor për shkollat profesionale, klasën e njëmbëdhjetë,dymbëdhjetë si rezultat i ristrukturimit të sistemit të arsimit fillor dhe të mesëm.

Neni 2 Planprogrami Plani dhe programi i ri për nivelin e parë (kl. X,XI,XII )fusha: Shëndetësi, profilet: Infermier i mamisë, infermier i pediatrisë, infermier i përgjithshëm, asistent i stomatologjisë, asistent i farmacisë, teknik i dhëmbëve, i është bashkangjitur këtij Udhëzimi administrativ. Neni 3 Zbatueshmëria Me zbatimin e planit dhe programit të klasës së dhjetë, zëvendësohen planet dhe programet e deritashme të klasës së dhjetë. Neni 4 Hyrja në fuqi Ky udhëzim administrativ hyn në fuqi me fillimin e vitit shkollor 2008/2009.

2

PËRMBAJTJA I. Parathënie II. Korniza e programit mësimor profesional për profilin “Farmaci”, Niveli I dhe II. III. Programet e lëndëve profesionale dhe përshkruesit e moduleve të praktikave

profesionale për Nivelin I a) Programet e lëndëve profesionale, kl. 10.

1. Bazat e Anatomisë me fiziologji 2. Edukim shëndetësore 3. Hyrje ne punë laboratorike 4. Bazat e profileve shëndetësore 5. Kimi e përgjithshme dhe inorganike

b) Përshkruesit e moduleve të praktikave profesionale, kl. 10.

1. Strukturat anatomike dhe fuksionet fiziologjike të organizmit 2. Kryerja e punëve të thjeshta laboratorike

c) Programet e lëndëve profesionale, kl. 11.

1. Botanikë farmaceutike 2. Kimi analitike 3. Kimi fizike 4. Teknologji Farmaceutike 5. Patofiziologji

d) Përshkruesit e moduleve të praktikave profesionale, kl. 11.

2. Ndertimi morfo-anatomik i bimeve 3. Analiza analitike kualitative dhe kuantitative 4. Përcaktimi i konstanteve fiziko-kimike

a) Programet e lëndëve profesionale, kl. 12.

1. Teknologji Farmaceutike 2. Farmakologji me toksikologji 3. Farmakognozi 4. Kimi Farmaceutike 5. Mikrobiologji me imunologji 6. Biokimi Mjekësore

b) Përshkruesit e moduleve të praktikave profesionale, kl. 12.

1. Kimi Farmaceutike 2. Farmakognozi me toksikologji 3. Teknologji Farmaceutike 4. Kimi farmaceutike 5. Mikrobiologji me imunologji 6. Biokimi Mjekësore

IV. Programet e lëndëve profesionale dhe përshkruesit e moduleve të praktikave

profesionale për Nivelin II.

3

I. PARATHENIE

Shoqëritë bashkëkohore arsimin e konsiderojnë ndër pasuritë më të rëndësishme të njerëzimit dhe përpiqen të gjurmojnë potencialin e tij të plotë, në mënyrë që t’u ndihmojnë njerëzve të ballafaqohen me sfidat e botës së sotme.

Pas një krize të gjatë, shoqëria kosovare sot ballafaqohet me një sfidë të re për t’iu bashkangjitur rrjedhave aktuale të zhvillimit ndërkombëtar. Në sferën e arsimit, reforma e planprogramit është një reagim ndaj zhvillimeve të reja në shoqërinë kosovare. Procesi i reformës së planprogramit synon rritjen e cilësisë së arsimit dhe barazisë në gëzimin e dobive që ofron ai për të gjithë nxënësit dhe inkuadrimin e sistemit të arsimit në rrjedhat aktuale që kanë të bëjnë me reformat e arsimit në sistemet tjera të përparuara. Nevojat e përhershme për ristrukturimin e shkollimit dhe për ripërkufizimin e qëllimeve dhe objektivave të tij, lidhen me ndryshimet që shfaqen në shoqëri, ekonomi, politikë, shkencë e teknologji.

Që nga fillimi i veprimtarisë në Kosovë, Ministria e Arsimit e Shkencës dhe e Teknologjisë (MASHT) reformën e vet e ka mbështetur në dy shtylla: (a) përfshirja e ekspertëve, specialistëve dhe konsulentëve vendorë për zhvillimin e strukturave të reja, dhe (b) angazhimin e agjencive ndërkombëtare e vendore, të cilat ndihmojnë Ministrinë në sajimin dhe zbatimin e programeve të reja në sistemin e ri të arsimit në Kosovë.

Në planprogramet për arsimin profesional të Kosovës gjerësia dhe thellësia e formimit të nxënësve shikohen si një proces integral që përmbledhë dimensionin e përgjithshëm të njeriut, dimensionin shoqëror të qytetarit dhe dimensionin profesional të punëtorit, të pajisur me dije, shprehi dhe vlera të shumëfishta. Nxënësit do të ndjekin lëndë të përgjithshme dhe profesionale. Në këtë mënyrë, MASHT synon të zhvillojë një kulturë të përgjithshme unike për të gjithë nxënësit që përfundojnë shkollat teknike e profesionale.

Programet e reja të lëndëve të përgjithshme, së bashku me ato të lëndëve e të praktikave të ndryshme profesionale, do të sigurojnë një formim bashkëkohor, sa i përket kulturës së përgjithshme dhe profesioneve të ndryshme, duke synuar të përgatisin brezin e ri si qytetarë të ardhshëm të një shoqërie kosovare të lirë e demokratike, të aftë për t’u ballafaquar me sfidat e zhvillimit kulturor e ekonomik dhe me kërkesat e tregut të punës në shkallë vendi, rajoni e më gjerë.

Ministria e Arsimit, e Shkencës dhe Teknologjisë i fton të gjithë mësimdhënësit dhe drejtuesit e shkollave profesionale, specialistët, prindërit, nxënësit dhe të gjithë të interesuarit për zhvillimin e sistemit të Arsimit të Mesëm Profesional të Kosovës të japin ndihmesën e tyre për ngritjen e nivelit të këtyre shkollave në nivel të shkollave përkatëse evropiane e më gjerë, sa u përket parametrave e standardeve.

Shfrytëzojmë rastin ti falënderojmë të gjithë ata që me përkushtim të madh punuan në këtë dokument dhe donatorët që kanë ndihmuar dhe përkrahur procesin e zhvillimit të planprogramit deri në këtë fazë.

4

Korniza e programit mësimor profesional

ARSIMI PROFESIONAL

Programi 2008


5

Korniza e programit mësimor profesional

Lëmi: Shëndetësi Profili: Farmaci Niveli: I dhe II I. Njoftime të përgjithshme për shkollimin 1. Struktura e shkollimit Arsimimi në profilin mësimor “Farmaci” për nivelet I dhe II trajtohet në kuadrin e shkollimit të mesëm të lartë në Kosovë. – Niveli i parë i arsimimit profesional, me kohëzgjatje dy vite mësimore pas përfundimit të

arsimit të detyruar (kl. 10, 11 dhe 12), i përgatit nxënësit për kompetencat fillestare (hyrëse) të punësimit në profesionin e teknikut të farmacisë. Jep një certifikatë të përgatitjes profesionale të nivelit të punonjësit të gjysmëkualifikuar (ndihmës) dhe mundëson kalimin në nivelin e dytë të arsimimit profesional.

– Niveli i dytë i arsimimit profesional, me kohëzgjatje një vit mësimor (kl. 13) pas përfundimit me sukses të nivelit të parë, i përgatit nxënësit për të fituar një kualifikim profesional që u mundëson atyre integrimin në tregun e punës për teknik farmacie, si dhe vazhdimin e arsimimit në nivele më të larta. Jep një certifikatë të përgatitjes profesionale të nivelit të punonjësit të kualifikuar dhe mundëson kalimin në nivelin e tretë të arsimimit profesional (maturë) që lejon kalimin edhe në studimet universitare.

Ky dokument përmban dokumentet kurrikulare të profilit mësimor “Farmaci” për nivelet I dhe II, të strukturuara në lëndë mësimore (teorike) dhe module mësimore (praktike), në tri grupe kryesore: (i) grupi i lëndëve të përgjithshme, që synojnë formimin shkencor/humanitar të nxënësve

për të lehtësuar integrimin e tyre në shoqëri, si dhe vazhdimin e shkollimit të mëtejshëm.

(ii) grupi i lëndëve teorike-profesionale, që synojnë konsolidimin te nxënësit, të koncepteve shkencore, si dhe bëjnë njohjen e tyre me proceset teknike-teknologjike që lidhen me profesionin e farmacisë.

(iii) grupi i moduleve të praktikës profesionale, që synojnë përgatitjen e nxënësve me kompetencat praktike të nevojshme për t’u integruar me sukses në tregun e punës në sektorin e farmacisë.

2. Qëllimet e përgjithshme të shkollimit Qëllimi kryesor i shkollimit (dynivelësh) për Faramci është zhvillimi i personalitetit të nxënësve për t’u inkuadruar në një shoqëri demokratike si qytetarë aktivë e kompetentë, si dhe për t’u angazhuar me sukses në tregun e punës gjithnjë në ndryshim. Sfida të rëndësishme për arritjen e këtij qëllimi janë dhe zhvillimi te nxënësit i ndjenjës së vetëbesimit, kultivimi i vullnetit të lirë në marrjen e vendimeve, nxitja e ndjenjës së sipërmarrjes dhe e gatishmërisë për të nxënë gjatë gjithë jetës. Për të mundësuar zhvillimin individual të nxënësve nga pikëpamja emocionale, intelektuale dhe profesionale, është e nevojshme që shkolla profesionale t’u krijojë atyre: − Mundësi të përshtatshme për të nxënë, pavarësisht nga gjinia, raca, etniteti dhe aftësitë

fizike e mendore;

6

− Lehtësi për të kuptuar mjedisin shoqëror dhe ekonomik, lokal, kombëtar dhe rajonal, si dhe për të qenë të vetëdijshëm për rolin që mund të luajnë në shoqëri;

− Mbështetje për të zhvilluar ndjenjën e sipërmarrjes dhe të disiplinës, kureshtjen intelektuale dhe vlerat morale;

− Kushte për t’u zhvilluar psikologjikisht dhe fizikisht, për të përballuar vështirësitë që do të ndeshin gjatë veprimtarive të ardhshme jetësore dhe profesionale;

− Mundësi për të zhvilluar kompetencat profesionale, të bazuara në njohuritë, shprehitë dhe qëndrimet/vlerat, të mjaftueshme për të lehtësuar punësimin dhe përparimin drejt arsimit dhe aftësimit profesional të mëtejshëm;

− Mbështetje për të çmuar me realizëm vlerat dhe potencialin e tyre, për tu orientuar drejt në drejtimet e karrierës profesionale të ardhëshme dhe për të marrë përgjegjësi në procesin e zhvillimit të tyre të vazhdueshëm personal dhe profesional;

− Mbështetje për të zhvilluar format e bashkëpunimit dhe të besimit të ndërsjellë nëpërmjet përvojës së punës praktike;

− Mundësi për t’u njohur me zhvillimet perspektive të profesionit të tyre, të para këto në kontekstet e integrimit rajonal dhe europian;

− Kushte për t’u njohur me teknologjitë dhe proceset teknologjike aktuale e të perspektivës, në sektorin e farmacisë;

− Kushte për të njohur dhe për të zbatuar rregullat e mbrojtjes në punë e të ruajtjes së mjedisit, në përputhje me standardet ndërkombëtare.

3. Grupi të cilit i drejtohet shkollimi Shkollimin për “Farmaci”, niveli I dhe II, mund ta ndjekin të gjithë të rinjtë dhe të rejat të cilët kanë përfunduar me sukses arsimin e detyruar nëntëvjeçar, janë në moshë deri 24 vjeç dhe zotërojnë aftësi shëndetësore (fizike e mendore) të mjaftueshme për të kryer këto nivele shkollimi. Në raste të veçanta, kur kërkesat e nxënësve për të ndjekur këtë shkollim janë më të larta se sa mundësitë reale të shkollave profesionale të veçanta, Ministria e Arsimit, Shkencës dhe Teknologjisë (MASHT) përgatit udhëzime me kritere të posaçme pranimi në këto shkolla. 4. Mundësitë e shkollimit të mëtejmë Përfundimi me sukses i shkollimit për profilin mësimor “Farmaci” në nivelin I, u lejon nxënësve vazhdimin e shkollimit në nivelin II të këtij profili. Përfundimi me sukses i shkollimit për profilin mësimor “Farmaci”, niveli II, u lejon nxënësve të fitojnë diplomën e maturës, me të drejtë kalimi në shkollimin e lartë universitar. 5.Mundesitë e punesimit Shkollimi për “Farmaci”, niveli I, u referohet punëve në ndërmarrjet që merren me ofrimin e shërbimeve në sektorin e farmacisë që janë aktuale dhe shihen me përparësi për të ardhmen në tregun e Kosovës. Nisur nga kjo nxënësi për Farmaci i nivelit I mund të punësohet në ndërmarrje (firma, kompani) që japin shërbime që kanë të bëjnë me teknikun e farmacisë: barnatore, fabrika per prodhimin e barnave oficinale, laboratoret galenike, fabrikat per prodhimin e mjeteve ndihmëse sheruese, fabrikat për prodhimin e paisjeve higjienike dhe sanitare, depot farmaceutike, prodhimin dhe shitjen e mjeteve ortopedike, prodhimin dhe shitjen e mjeteve dezinfektuese dhe deratizuese, fabrika per prodhimin e pergadesave kozmetike dhe në shitjen e tyre. Me kualifikime të mëtejshme dhe pas një përvoje pune të konsiderueshme, ai mund të krijojë një biznes të vetin në këtë sektor dhe të punësojë të tjerë.

7

II. Kompetencat e fituara nga nxënësit në përfundim të shkollimit Kompetencat e përgjithshme Ndjekja e shkollimit në profilin mësimor “Farmaci”, niveli I, do të zhvillojë te nxënësit një tërësi kompetencash të përgjithshme, të cilat do t’i shërbejnë atij për përvetësimin me efektivitet të programit mësimor, zhvillimin në nivelin e kërkuar të kompetencave profesionale dhe integrimin e mëtejshëm në shoqëri dhe në tregun e punës gjithnjë në ndryshim. Këto kompetenca të përgjithshme do të zhvillohen në një nivel më të lartë gjatë kryerjes së shkollimit për “Farmaci”, niveli II. Kështu, nxënësi do të jetë i aftë: − Të komunikojë në mënyrë korrekte, me shkrim dhe me gojë, për të shprehur mendimet e

ndjenjat e tij dhe për të argumentuar opinionet për çështje të ndryshme. − Të përdorë burime dhe teknika të ndryshme (përfshirë dhe ato të kompjuterizuara) të

mbledhjes dhe të shfrytëzimit të informacioneve të nevojshme për zhvillimin e tij personal dhe profesional.

− Të angazhohet fizikisht, mendërisht dhe emocionalisht në zgjidhjen e situatave të ndryshme problemore që do të ndeshë në kontekstin profesional, personal dhe shoqëror.

− Të manifestojë qasje të një kritike konstruktive ndaj zhvillimeve profesionale, personale dhe shoqërore.

− Të nxitë potencialin e tij të brendshëm për kërkim të vazhdueshëm në drejtim të zgjidhjeve të reja, më efektive dhe më efiçiente.

− Të respektojë rregullat dhe parimet e një bashkëjetese demokratike në kontekstin e integrimeve lokale, rajonale dhe globale.

− Të manifestojë guxim dhe iniciativë në marrjen e përgjegjësisë për të ardhmen e tij. − Të tregojë vetëkontroll në ushtrimin e veprimtarive të tij në kontekstin e pavarësisë në

vendimmarrje. − Të organizojë drejt procesin e të nxënit të tij dhe të shfaqë gatishmërinë e vullnetin për

një të nxënë që zgjat gjithë jetën. − Të respektojë parimet e punës në grup dhe të bashkëpunojë aktivisht në arritjen e

objektivave të pranuara. − Të bëjë vlerësime dhe vetëvlerësime nisur nga kritere të drejta, si bazë për të përmirësuar

dhe çuar më tej arritjet. − Të hulumtojë vetveten dhe rrugët e mundëshme të karrierës profesionale për të bërë

zgjedhje të përshtatëshme të veprimtarive profesionale të ardhëshme. Kompetencat profesionale Me përfundimin e suksesshëm të shkollimit dyvjeçar në profilin “Farmaci”, niveli I, nxënësi do të jetë i aftë të ushtrojë kompetencat profesionale si më poshtë: – Përgatit vendin e punës. – Përzgjedh veglat, pajisjet dhe materialet e duhura për punë. – Respekton standardet e profesionit. – Zbaton rregullat e mbrojtjes në punë e të ruajtjes së mjedisit dhe etikën mjekësore. – Lexon dhe interpreton receten mjeksore; – Mate, grimcon, trete, filtron dhe paketon medikamente. – Pregatit yndyrna te ndryshme, tretësira, pluhura dhe forma të tjera galenike ne baze të

recetës mjekesore, ne menyre te pavarur; – Kryen punet administrative laboratorike; – Dallon preparatet e ndryshme farmaceutike dhe menyren e administrimit;

8

– Aftësohet në manipulimin me pajisjet laboratorike; – Përgatit vendin e punës; – Përzgjedh pajisjet, mjetet e punës dhe materialet e duhura për pergatitjet galenike dhe

oficinale; – Përdor dhe mirëmban pajisjet laboratorike; Me përfundimin e suksesshëm të shkollimit të mëtejshëm njëvjeçar në profilin mësimor “Teknik farmacie”, niveli II, nxënësi do të rrisë në një shkallë më të lartë nivelin e kompetencave profesionale të fituara në nivelin I, si dhe do të aftësohet të ushtrojë kompetenca të tjera profesionale si më poshtë:

9

III. Plani mësimor për profilin mësimor “Teknik farmacie”, Niveli I dhe II

Orët javore/vjetore dhe kreditet Niveli I Niveli I

Nr

Lëndët dhe modulet mësimore

Klasa 10 Klasa 11 Klasa 12 A. Lëndët e përgjithshme (Gjithësej) 15 (525) 15 (525) 15 (525) 1 Gjuhë shqipe dhe letërsi 3 (105) 3 (105) 3 (105) 2 Gjuhë angleze 2 (70) 2 (70) 2 (70)) 3 Matematikë 2 (70) 2 (70) 2 (70) 4 Teknologji e informacionit dhe komunikimit 2 (70) 2 (70) 2 (70) 7 Edukatë fizike 2 (70) 2 (70) 2 (70) 8 Fizikë 1 (35) 1 (35) - 9 Ekonomia dhe ndërmarrësia 1 (35) 1 (35) -

10 Biologji 1 (35) 1 (35) - 11 Kimi 1 (35) 1 (35) 1 (35) 12 Psikologji - - 1 (35) 13 Gjuhë frënge - - 1 (35) 14 Menaxhim i projekteve - - 1 (35) B. Lëndët profesionale (Gjithësej) 11 (385) 8(280) 8 (280) 1 Bazat e Anatomisë dhe Fiziologjisë 3 (105) 2 Edukatë shëndetësore 2 (70) - - 3 Bazat e profileve shëndetësore 1 (35) - - 4 Hyrje ne pune laboratorike 2 (70) - - 5 Kimi e përgjithshme dhe inorganike 3 (105) - 6 Botanikë Farmaceutike - 2 (70) - 7 Kimi Analitike - 2 (70) - 8 Kimi Fizike - 1 (35) -

9 Patofiziologji - 2 (70) - 10 Teknologji Farmaceutike - 1 (35) 1 (35) 11 Farmakologji me toksikologji - - 1 (35) 12 Farmakognozi - - 2 (70) 13 Kimi Farmaceutike - - 2 (70) 14 Mikrobiologji me imunologji - - 1 (35) 15 Biokimi Mjekësore - - 1 (35) 16 Kimi Ushqimore - - - 17 Kozmetologji - - - C. Modulet e praktikës profesionale (Gjithësej) 6 (210) 9 (315) 9 (315) 1 Strukturat anatomike dhe fuksionet fiziologjike

të organizmit 17,5K (105)

- -

2 Kryerja e punëve të thjeshta laboratorike 17,5K (105)

- -

3 Analiza morfo-anatomike e bimeve - 17,5K(105)

-

4 Analitiza analitike kualitative dhe kuantitive - 17,5K(105)

-

5 Përcaktimi i konstanteve fiziko-kimike - 17,5K(105)

-

10

6 Teknologji Farmaceutike - - 6K (36) 7 Kimi Farmaceutike - - 11K (66) 8 Farmakognozi - - 17,5K

(105) 9 Biokimi - - 18K (108)

10 Kozmetologji - - 11 Kimi Ushqimore - -

Gjithësej A+B+C

32 (1120) 31 (1085) 32 (1120

VI. Udhëzime për zbatimin e kornizës së kurrikulit Programet e hollësishme të lëndëve të përgjithshme parashtrohen në një dokument të veçantë të MASHT.

Javët mësimore sipas klasave: – Klasa 10 – 35 javë; Klasa 11 – 35 javë (niveli I); – Klasa 12 – 35 javë (niveli II). Java mësimore (5 ditë mësimore) përmban 30 – 32 orë mësimore. Një orë mësimore ka 45 minuta. Si njësi e ngarkesës mësimore për praktikat mësimore profesionale do të përdoret krediti (K), i cili do të jetë i barasvlershëm me 6 orë mësimore (1 ditë praktikë mësimore). Rekomandohet që praktikat profesionale të realizohen ditore (6 orë në ditë), si më poshtë: Klasa 10: Praktikë – 1 ditë në javë dhe Teori – 4 ditë në javë Klasa 11: Praktikë – 1, 5 ditë në javë dhe Teori – 3,5 ditë në javë Klasa 12: Praktikë – 1,5 ditë në javë dhe Teori – 3,5 ditë në javë Rekomandohet që modulet praktike për çdo vit mësimor, të realizohen në përputhje me radhën e paraqitur në planin mësimor. Shkollat profesionale, në varësi nga kushtet dhe situatat e veçanta në të cilat ndodhen, mund të bëjnë ndryshime të radhës së trajtimit të moduleve mësimore praktike, gjithnjë duke synuar të mos e dëmtojnë procesin e përvetësimit të tyre. Mbështetur në programet e detajuara të lëndëve profesionale, mësimdhënësit e lëndëve teorike profesionale bëjnë planifikimin e njësive mësimore përkatëse. Mbështetur në përshkruesit e moduleve të praktikave profesionale, mësimdhënësit e praktikave profesionale përgatisin plane më të detajuara, ku parashtrohen veprimtaritë praktike konkrete. Njëkohësisht, ata përgatisin instrumentet e vlerësimit për çdo rezultat mësimor të paraqitur në përshkruesit e moduleve. Vlerësimi përfundimtar i nxënësve, në mbarim të secilit prej të dy niveleve të përgatitjes në profilin “Farmaci”, do të organizohet në formë provimesh: Në Nivelin I: Provimi i integruar i përgatitjes praktike që organizohet nga shkolla profesionale. Në Nivelin II: (a) Provimi i integruar për lëndët e teorisë profesionale, që organizohet nga shkolla profesionale, dhe (b) Provimi i integruar për praktikën profesionale që organizohet nga shkolla profesionale. Rezultatet e provimeve do të pasqyrohen në certifikatat përkatëse të përfundimit të shkollimeve profesionale në të dy nivelet e përgatitjes. Modalitetet e procedurave të provimeve përfundimtare, kriteret e vlerësimit të nxënësve me nota dhe të përmbajtjes së certifikatave, përcaktohen me udhëzime të veçanta të MASHT.

11

V. Udhëzime të përgjithshme didaktike Mësuesit e lëndëve teorike profesionale dhe të praktikave profesionale duhet të përzgjedhin dhe përdorin forma dhe metoda mësimdhënieje të tilla që të nxisin sa më shumë të nxënit aktiv të nxënësve dhe të çojnë në krijimin tek ata, të kompetencave sociale e profesionale, të plota dhe të qëndrueshme. E rëndësishme është që planifikimi i mësimdhënies të bazohet në një proces analize fillestare, i cili të marrë parasysh faktorë të tillë të rëndësishëm si, niveli i hyrjes së nxënësve, përmbajtja e hollësishme e lëndëve të teorisë profesionale dhe e moduleve të praktikave profesionale, shkalla e integrimit të tyre, objektivat konkretë që do të arrihen, mundësitë reale që ka shkolla për realizimin e veprimtarive mësimore etj. Për këtë planifikim duhet një bashkëpunim i ngushtë i të gjithë personelit drejtues dhe mësimdhënës të shkollës. Elementi kyç për arritjen e suksesit në një proces të nxëni, është motivimi i nxënësve. Njohja e vazhdueshme e nxënësve me shkallën e përmbushjes së objektivave nga ana e tyre, përbën një mekanizëm të fuqishëm motivimi, i cili duhet të shihet me përparësi nga mësimdhnësit e lëndëve teorike dhe moduleve praktike. Një element tjetër që ndihmon suksesin është integrimi i teorisë me praktikën e profesionit. Parimi i “të nxënit duke bërë” duhet të gjejë vendin e duhur në procesin e të mësuarit në shkollën profesionale që përgatit nxënësit në profesionin Farmaci Mësimdhënësit duhet të përdorin metoda të tilla të të mësuarit që zhvillojnë jo vetëm njohuritë teorike, shkathtësitë dhe shprehitë praktike të nxënësve, por edhe qëndrimet e tyre ndaj jetës, punës dhe shoqërisë në përgjithësi. Puna në grup dhe Puna me projekte janë dy nga format bazë të organizimit të mësimit (teorik apo praktik) për të zhvilluar kompetencat kyçe, të nevojshme për zgjidhjen e problemeve që kanë të bëjnë me veprimtarinë profesionale, në veçanti, dhe veprimtarinë sociale të qytetarit të ardhshëm, në përgjithësi. Një parim tjetër që duhet respektuar nga mësuesit dhe instruktorët është fakti që të nxënët nuk ndodh vetëm në mjediset e shkollës, por edhe jashtë tyre. Dhënia e detyrave dhe puna kërkimore e pavarur e nxënësve ka një ndikim të dukshëm në formimin e tyre si profesionistë të ardhshëm. Format dhe metodat e të mësuarit janë të shumta e të shumëllojshme dhe mësimdhënësit, në konsultim të ngushtë me njëri-tjetrin, duhet të përzgjedhin ato që janë më të përshtatshme për kontekstin e tyre konkret. Të tilla janë: ligjërata tradicionale, demonstrimi, zgjidhja e problemit teorik, ushtrimi praktik, projektet praktike, veprimtaritë në grupe të vogla etj. Rekomandohet që në përmbajtjet teorike të përdoren kryesisht ligjërata, zgjidhja e problemit teorik dhe demonstrimi, kurse në zbatimin e moduleve praktike të përdoren kryesisht demonstrimi nga mësimdhënësi, praktika e mbikqyrur dhe praktika e pavarur e nxënësve. Projektet praktike, sidomos ato që integrojnë kompetenca të lidhura me shumë aspekte të profesionit, janë një metodë që rekomandohet sidomos në fazat përmbyllëse të shkollimit. Në kushtet e mungesës së mjediseve reale të punës, duhet të synohet krijimi i mjediseve të simuluara të punës. Për sa i përket vlerësimit të nxënësve, rekomandohet të përdoren metoda dhe instrumente vlerësimi që të nxisin përparimin e nxënësve, shmangin subjektivizmin në vlerësim dhe pasqyrojnë arritjet reale të tyre. Me rëndësi është vlerësimi i vazhdueshëm dhe ai përfundimtar, ku format dhe instrumentet e vlerësimit përzgjidhen apo hartohen nga vetë mësimdhënësit. Duhet të synohet vlerësimi i arritjeve i bazuar në kriteret, ku arritjet e nxënësit krahasohen me standardet e paracaktuara dhe të shmanget sa më shumë të jetë e mundur vlerësimi i bazuar në renditjen, ku nxënësit krahasohen me njëri-tjetrin. Format dhe instrumentet e vlerësimit që rekomandohen janë: pyetjet me gojë, pyetjet me shkrim, detyrat me shkrim,vëzhgimi i veprimtarisë së nxënësve, listat e kontrollit, projekte për vlerësim etj. Në veprimtaritë praktike, listat e kontrollit duhet të jenë instrumenti vlerësues që duhet të

12

mbizotërojë. Mësimdhënësi përzgjedh ato që janë më të përshtatshme, duke marrë parasysh kushtet konkrete. Edhe gjatë provimeve përfundimtare në teori profesionale dhe praktikë profesionale, në përputhje me udhëzimet përkatëse të MASHT, duhet të mbizotërojë vlerësimi i kompetencave të punës së nxënësve, që testohen në situata pune reale ose të simuluara. Në përgjithësi, si për mësimdhënien, ashtu edhe për vlerësimin duhet të synohen forma e metoda që e vendosin nxënësin në qendër të veprimtarive mësimore dhe e shndërrojnë rolin e mësimdhënësit nga ligjërues (lektor) i thjeshtë, në një moderator, mbikëqyrës dhe vlerësues i veprimtarisë së nxënësve.

13

Programet e lëndëve profesionale dhe përshkruesit e moduleve profesionale

ARSIMI PROFESIONAL


14

Klasa 10

Programet e lëndëve profesionale

Programi i lëndës

“Bazat e anatomisë dhe fiziologjisë” Lëmi: Shëndetësi Profili: Farmaci Niveli: I Klasa: 10 I. Qëllimet e lëndës Në përfundim të lëndës së zhvilluar në klasën 10, nxënësi duhet të: - Identifikojë pjesët e skletit ne pika te shkurta; - Përshkruajë pjesët e skletit ne pika te shkurta; - Rendisë dhe përshkruajë muskujt më te rendesishem në raport me skeletin dhe sistemet e

organeve; - Pershkruajë rëndësinë, topografinë dhe raportet reciproke ndërmjet organeve dhe

sistemeve të organeve të ndryshme; - Shpjegoje përbërjen dhe funksionin e lëngjeve trupore dhe elementeve qelizore të gjakut

si dhe rolin e tyre; - Tregojë mekanizmat homeostatik të sistemeve funksionale; - Pershkruajë karakteristikat themelore të muskujve, ndërtimin histologjik, llojin dhe

kasifikimin e tyre. - Tregojë llojet e kontraksioneve dhe forcën muskulare. - Pershkruajë karakteristikat themelore të muskulit të zemrës dhe sistemit konduktiv

(përcjellës); - Pershkruajë karakteristikat themelore të qarkullimit sistemik, vëllimit të gjakut dhe

shtypjen arteriale; pulsin arterial dhe kualitetin e tij. - Theksojë karakteristikat e rrugëve të frymëmarrjes; mushkëritë, pleura dhe mekanika e

frymëmarrjes. - Pershkruajë karateristikat e organeve të tretjes, raportet topografike, gjëndrat ndihmëse,

funksionet motorike, sekretive, digjestive dhe absortive; - Shpjegoje metabolizmin e materieve ushqyese dhe termorregullimin. - Shpjegoje karakteristikat e sistemit ekskretor: nefroni, proceset e filtrimit, reabsorbimit

dhe sekretimit; krijimin e urinës definitive; refleksi i mikcionit (urinimit). - Pershkruajë karakteristikat e gjëndrave endokrine; hormonet dhe veprimin e tyre. - shpjegoje anatomin dhe fiziologjinë e SN; SNQ, SNP (autonom dhe somatik) - Tregojë karakteristikat e përgjithshme të receptorëve ndijor (lëkurës, syri, veshi,

drejtpeshimi, shija dhe nuhatja). II. Fondi i orëve të lëndës 35 javë x 3 orë /javë = 105 orë

15

III. Programi i hollësishëm i lëndës Kapitulli 1: Karakteristikat morfologjike-funksionale të qelizës dhe indeve 3 orë a) Qëllimet e kaptullit Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të:

- shpjegojë rolin dhe rëndësinë e transportit nëpër membranën qelizore; - dallojë karakteristikat morfologjike dhe funksionale të llojeve të ndryshme te indeve;

b) Temat e kapitullit - Mënyra e transportit nëpër membranën qelizor - Karakteristikat e përgjithshme morfologjike dhe funksionale të llojeve të ndryshme të

indeve c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësimdhënësi të:

- shpjegojë temat e kapitullit duke përdorur ndihmësa vizualë; - ilustrojë ligjëratat me shembuj konkretë - angazhojë nxënësit në grupe të vogla punuese - zbatojë metodat bashkëkohore të luajtjes së roleve - përdorë të mësuarit e bazuar në problem

d) Kushtet pë realizimin e kapitullit - mjetet mësimore si vizatime, fotografi - metodat bashkëkohore të teknologjisë informative, CD-programe, filma, - ushtrime vizuale,grafoskop etj.

Kapitulli 2: Osteologjia 5 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit nxënësit duhe të: - përshkruajne krijimin ,zhvillimin, ndertimin dhe ndarjen e skeletit. - identifikojne skeletin e kokes, trupit dhe anesive. - pershkruajnë ndertimin e nyjes levizese, llojet e levizjeve, nyjet e krahut, brrylit, dores, gjurit dhe boshtit te kurrizit. b) Temat e kapitullit - Krijimi, zhvillimi, ndertimi, ndarja e skeletit - Skeleti i kokës, trupit dhe anësive. - Shkenca mbi nyjet (sinartrozis dhe diartrozis) - Ndërtimi i nyjes lëvizëse, llojet e lëvizjeve, nyja e krahut, bërrylit, dorës, ijeve gjurit dhe boshtit të kurrizit. c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësimdhënësi të:

- shpjegojë përmbajtjen e temave duke përdorur skema apo foto për të lehtësuar të kuptuarit e nxënësve;

- ilustrojë ligjëratat me shembuj dhe ushtrime konkrete; - angazhojë nxënësit në grupe të vogla punuese; - përpilojë pyetsor me zgjidhje të shumfishta në fillim dhe fund të kapitullit.

16

d) Kushtet për realizimin e kapitullit - skeleti, CD- programet, atlaset, - materiale nga interneti

Kapitulli 3: Miologji 5 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit nxënësit duhet të:

- përshkruajnë ndertimin histologjik te muskujve te zemres, kokes, qafes, trupit dhe - anesive. - shpjegojne funksionin e tyre në raport me skeletin dhe sistemin e organeve - theksojnë si funksionon mekanizmi i kontrakcionit, mekanizmit energjitik; - përshkruajnë llojet e kontraksioneve.

b) Temat e kapitullit - Muskujt e skeletit (ndërtimi histologjik) - Muskuli i zemrës - Muskujt e lëmuar - Muskujt e kokës, qafës, trupit dhe anësive - Llojet e muskujve dhe karakteristikat e tyre funksionale - Puna dhe forca muskulare( mekanizmi i kontrakcionit, llojet e kontarkcioneve - Mekanizmi energjetik dhe lodhja muskulare)

c) Udhëzime didaktike për kapitull Rekomandohet qe mesimdhenesi te:

- Ilustrojë materien me ane te vizatimeve - Nxite aftesite dalluese te nxenesve me pyetje gojore - Percjelle aftesite e te kuptuarit te nxenesve me pyetje –pergjigje - Vlerësojë nxënësit me anë të pyetje-përgjigjeve me gojë ose me shkrim

d) Kushtet për realizimin e kapitullit

- mjetet mësimore - prezentimi interaktiv me slajde dhe video- projektor

Kapitulli 4: Fiziologjia e përgjithshme 10 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit nxënësit duhet të:

- tregojne përbërjen dhe funksionin e lëngjeve trupore - pershkruajne origjinen dhe roline ujit ne organizem. - emërtojne, dallojne dhe te njohin elementet qelizore të gjakut - pershkruajne perberjen dhe vetite fiziko-kimike te gjakut. - shpjegojne mekanizmat homeostatik të sisitemeve funksionale

b) Temat e kapitullit

- Lëngjet e trupit - jashtqelizore, brendaqelizore dhe ndërqelizore - Dinamika kapilare (këmbimi i ujit, materieve ushqyese dhe materieve tjera ndërmjet

gjakut dhe lëngut qelizor) - Uji, origjina e tij në organizëm roli dhe ndarja

17

- Homeostaza (mekanizmat homeostatik të sistemeve funksionale për mbajtjen e homeostazës

- Vetitë fizike, kimike, përbërja dhe roli i gjakut - Plazma e gjakut, vetitë, përbërja - Elementet e figuruara të gjakut (eritrocitet leukocitet dhe trombocitet) - Homeostaza dhe ndërprerja e gjakderdhjes - Sedimentimi i gjakut - Grupet e gjakut (abo sistema dhe rh-faktori) dhe transfusion - Imuniteti dhe alergjia

c) Udhëzime didaktike për kapitulli Rekomandohet qe mesimdhenesi te:

- beje demostrim me mostra - organizoje dhe udheheqe prova laboratorike - perdore mjete konkrete pune - nxite vetkreativitetin e nxenesve duke punuar ne menyre individuale.


- mjete mesimore - CD-programe - Rezultate standarde te analizave laboratorike.

Kapitulli 5: Fiziologjia e indeve ekscitabile 4 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit nxënësit duhet të : - dallojne karakteristikat themelore të indit nervorë dhe muskular - interpretojne ndërtimin histologjik dhe funksionin e tyre. - perkufizojne llojet e kontraksionit b) Temat e kapitullit

- Indi nervor - Indi muskular - Ndërtimi histologjik i indit nervor dhe muskular - Mekanizmat funksional të indit nervor dhe muskular ( llojet e kontrakcionit dhe forca muskulare)

c) Udhëzime didaktike për kapitullin Mesimdhenesi duhet te jete i afte te :

- ilustrojë me anë të figurave dhe të vizatimeve sa është e mundur temat e kapitullit; - përcjellë me kujdes përparimin e nxënësve gjatë spjegimit; - nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me punë në grupe; - shpjegojë përmes shembujve të ndryshëm nga jeta e përditëshme; - ilustrojë temat me anë të vizatimeve dhe të figurave; - nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me punë në grupe. - përdorë pyetje përgjigje me gojë për të kontrolluar ecurinë e të kuptuarit të nxënësve;

d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Skeleti - atlasi - literature europiane

18

Kapitulli 6: Fiziologjia e sistemit kardio-vaskular 10 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të:

- tregojë anatominë e zemrës; - përshkruajë karakteristikat themelore të muskulit të zemrës dhe sistemit përcjellës; - shpjegojne karakteristikat themelore të qarkullimit të madh të gjakut, vëllimet dhe

shtypjen arteriale; - përshkruajë rëndësinë, ndërtimin dhe funksionet e enëve të gjakut; - shpjegojë qarkullimin sistemik; - dallojne pulsin arterial dhe interpretojne kualitetin e tij;


- anatomia e zemrës - ndërtimi i muskulit të zemrës dhe enët e gjakut të saj - karakteristikat funksionale të muskulit të zemrës dhe sistemit përcjellës - rregullimi i punës së zemrës (vetrregullimi, nervor dhe humoral) - karakteristikat morfologjike të rrjetit të enëve të gjakut - enët e gjakut - trungu limfatik - qarkullimi sistemik(ligjet e hemodinamikës) - vëllimi i gjakut dhe shtypja arteriale e gjakut (faktorët që e përcaktojnë) - pulsi arterial dhe kualitetet e tij

c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet qe mesimdhenesi te;

- ilustrojë me anë të figurave dhe të vizatimeve sa është e mundur temat e kapitullit; - përcjellë me kujdes përparimin e nxënësve gjatë spjegimit; - nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me punë në grupe; - shpjegojë përmes shembujve të ndryshëm nga jeta e përditëshme; - ilustrojë temat me anë të vizatimeve dhe të figurave; - nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me punë në grupe. - përdorë pyetje përgjigje me gojë për të kontrolluar ecurinë e të kuptuarit të nxënësve; - organizojë testim me shkrim për vlerësimin e nxënësve duke përdorur pyetje të kombinuara.

d) Kushtet pë realizimin e kapitullit - Skelet - Tensiomates,atlas - CD-programe

Kapitulli 7: Fiziologjia e sistemit respirator 10 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit nxënësit duhet të :

- pershkruajne ndërtimin e rrugëve të frymëmarrjes - shpjegojne funksionin e mushkërive - njohin rolin e pleurës - përshkruajne mekanizmin e frymëmarrjes

19

b) Temat e kapitullit - karakteristikat morfologjike të organeve të frymëmarrjes(rrugët e sipërme dhe të - poshtme , mushkëritë, cipa mbështjellëse) - mekanika e frymëmarrjes (lëvizjet respiratore, vëllimet dhe kapacitetet mushkë- - rore, këmbimi i gazrave në mushkëri) - transporti i gazrave me gjak - rregullimi i frymëmarrjes(qendrat resipratore, kimiosenzitive dhe rregullimi refle- - ksiv)

c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet qe mesimdhenesi te:


d) Kushtet pë realizimin e kapitullit

- skica, - vizatime me sistemin respirator - Video-projektor

Kapitulli 8: Fiziologjia e sistemit gastro-intestinal 9 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit nxënësit duhet të :

- shpjegojne karakteristikat e organeve të tretjes - përshkruajne raportet topografike të organeve të tretjes - dallojne gjëndërat ndihmëse dhe funksionet e tyre - tregojne tretjen e materieve ushqyese ne pjeset e traktit digjestiv.

b) Temat e kapitullit - anatomia e organeve të tretjes - raportet topografike të pjesëve të organeve të tretjes - gjëndërrat ndihmëse të organeve të tretjes - proceset sekretore, tretja e materieve ushqyese në pjesët e traktit digjestiv

c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësimdhënësi të:

- ilustrojë me anë të figurave dhe të vizatimeve sa është e mundur temat e kapitullit; - përcjellë me kujdes përparimin e nxënësve gjatë spjegimit; - nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me punë në grupe; - shpjegojë përmes shembujve të ndryshëm nga jeta e përditëshme; - ilustrojë temën me anë të vizatimeve dhe të figurave; - nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me punë në grupe. - përdorë pyetje përgjigje me gojë për të kontrolluar ecurinë e të kuptuarit të nxënësve;

20

- organizojë testim me shkrim për vlerësimin e nxënësve duke përdorur pyetje të kombinuara.


- prezentimi interaktiv me slajde - përdorë mjete bashkëkohorë të TI (CD, grafoskop , slajde)

Kapitulli 9: Qarkullimi i materies dhe energjisë 4 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit nxënësit duhet të:

- shpjegojne metabolizmin e materieve ushqyese në organizëm - përshkruajne termorregullimin - argumentojne rolin dhe rëndësinë e mat. ushqy. në mbajtjen e homeostazës

b) Temat e kapitullit - Metabolizmi i materieve ushqyese (karbohidratet,proteinat, ybdyrnat) - Metabolizmi energjetik (metabolizmi bazal) - Temperatura e trupit dhe rregullimi i saj


- ilustrojë me anë të figurave dhe të vizatimeve sa është e mundur temat e kapitullit; - përcjellë me kujdes përparimin e nxënësve gjatë spjegimit; - nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me punë në grupe; - shpjegojë përmes shembujve të ndryshëm nga jeta e përditëshme; - ilustrojë temën me anë të vizatimeve dhe të figurave; - nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me punë në grupe. - përdorë pyetje përgjigje me gojë për të kontrolluar ecurinë e të kuptuarit të nxënësve; - organizojë testim me shkrim për vlerësimin e nxënësve duke përdorur pyetje të kombinuara.

d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Vizatime dhe skica - CD-programe

Kapitulli 10: Fiziologjia e sistemit ekskretor ( veshka) 8 orë a) Qëllimet e kapitullit Në perfundim të kapitullit nxënësit duhet të :

- shpjegojne karakteristikat e sistemit ekskretor - përshkruajne funksionin e nefronit (filtrimin, reabsorbimin dhe sekretimin) - dallojne formimin e urinës definitive - shpjegojne refleksin e urinimit

b) Temat e kapitullit - Anatomia dhe morfologjia e veshkës - Nefroni - Formimi i urinës - Roli i veshkëve për ruajtjen e homeostazës

21

- Akti i urinimit (ujëqitja), fshikëza urinare, refleksi i urinimit, vetitë fizike dhe kua litative të urinës



b) Kushtet per realizimin e kapitullit

- Materiale tekstuale - Mjete vizuale

Kapitulli 11: Gjëndrat endokrine 12 orë a) Qellimet e kapitullit Në perfundim të kapitullit nxënësit duhet të :

- Rendisë karakteristikat morfologjike të gjëndrrave endokrine; - Përshkruajë karekteristikat morfologjike të gjëndrrave endokrine; - Rendisë karakteristikat funksionale të gjëndrrave endokrine; - Përshkruajë karakteristikat funksionale të gjëndrrave endokrine; - Tregojë veprimet fiziologjike të hormoneve në indet e cakut dhe efektet e veprimit të

tyre; - Përshkruajë si bëhet rregullimi i trajimit të hormoneve të gjëndërrave endocrine

b) Temat e kaptullit - Karakteristikat morfologjike dhe funksionale të gjëndërravë endokrine - Veprimet fiziologjike të hormoneve në indet e cakut dhe efektet e veprimit të tyre - Rregullimi i trajimit të hormoneve të gjëndërrave endokrine



d) Kushtet për realizimin e kapitullit - beje demostrim me mostra - prezentimi interaktiv me slajde

22

Kapitulli 12: Fiziologjia e organeve gjinore 10 orë a) Qëllimet e kapitullit Në perfundim të kapitullit nxënësit duhet të :

- tregojne karakteristikat morfologjike dhe funksionale të organeve gjinore - pershkruajne rolin dhe rëndësin e spermatogjenezës dhe ovulacionit


- Karakteristikat morfologjike të organeve gjinore femërore - Karakteristikat morfologjike të organeve gjinore mashkullore - Fiziologjia e organeve gjjinore



d) Kushtet për realizimin e kapitullit - projektor dhe transparente - tekste mesimore, - udhezues, - kataloge.

Kapitulli 13: Fiziologjia e SNQ 15 orë a) Qëllimet e kapitullit Në fund të kapitullit nxënësit duhet të :

- pershkruajnë anatominë dhe fiziologjinë e SNQ - dallojne SNQ dhe SNP - perkufizojne karakteristikat e përgjithshme të receptorëve ndijorë - klasifikojne receptoret dhe shjegojne fiziologjine e shqisave

b) Temat e kapitullit - Ndëtimi i SNQ - Palca kurrizore - Truri - Fiziologjia e SNQ - Ndërtimi i SNP - Nervat trunor dhe shpindor (senzitiv, motorik dhe senzomotorik) - Sistemi nervor autonom dhe vegjetativ - Pjesa simpatike dhe parasimpatike - Sistemi i organeve shqisore - Klasifikimi i receptorëve - Fiziologjia e organeve receptore- shqisave

23


- ilustrojë me anë të figurave dhe të vizatimeve sa është e mundur temat e kapitullit; - përcjellë me kujdes përparimin e nxënësve gjatë spjegimit; - nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me punë në grupe; - shpjegojë përmes shembujve të ndryshëm nga jeta e përditëshme; - ilustrojë materjen me anë të vizatimeve dhe të figurave; - nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me punë në grupe. - përdorë pyetje përgjigje me gojë për të kontrolluar ecurinë e të kuptuarit të nxënësve; - organizojë testim me shkrim për vlerësimin e nxënësve duke përdorur pyetje të kombinuara.


- Atlase - Video-projektor - CD-programe

24

Programi i lëndës

“Edukatë shëndetësore” Lëmi: Shëndetësi Profili: Farmaci Niveli: I Klasa: 10 I. Qëllimi i lëndës: Në përfundim të klasës së 10-të nxënësit duhet të:

- definojnë shëndetin sipas OBSH-së; - përshkruajnë rëndësinë e shëndetit për jetën e njeriut; - tregojë organizimin e mbrojtjes shëndetësore; - përshkruajnë krijimin dhe zhvillimi i integritetit seksual të adoleshentëve dhe të

rinjëve në përgjithësi, - theksojnë rolin e ndershmërisë, sinqeritetit dhe etikës në jetën seksuale.

II. Fondi i orëve të lëndës 35 javë x 2 orë/jsvë = 70 orë III. Programi i hollësishëm i lëndës Kapitulli 1: Higjiena personale 15 orë a) Qëllimi i kapitullit Në përfundim të kapitullit nxënësit duhet të:

- tregojnë dhe zbatojnë rregullat bazë të higjienës personale. - dallojnë sëmundjet dhe çrregullimet që lindin si pasojë e higjienës së dobët dhe

mënyrat e parandalimit të tyre - përcaktojnë qartë rolin e punëtorëve shëndetësor në përparimin e higjienës personale

dhe kolektive b) Temat e kapitullit

- Rëndësia shëndetësore dhe estetike e aplikimit të higjienës - Çrregullimet dhe sëmundjet që lindin si pasojë e higjienës së dobët - Çrregullimet shëndetësore si pasojë e cilësisë së dobët të mjeteve higjienike - Higjiena e gojës dhe dhëmbëve – aspektet shëndetësore dhe estetike - Roli i faktorëve ambiental dhe aktivitetit fizik në ruajtjen dhe përparimin e shëndetit

psikosomatik - Detyrat e punëtorëve shëndetësor në përparimin e higjienës personale dhe kolektive;

c) Udhezime didaktike per kapitullin Rekomandohet që mësimdhenesi te:

- shpjegojë në formë të ligjeratës dhe të sqarojë metodat e edukimit shëndetësor të pacientit, familjes dhe bashkësisë;

- ilustrojë ligjeratat me shembuj të ndryshëm nga jeta e përdithsme; - ilustrojë ligjeratat edhe me sllajde, dhe revista që kanë të bëjnë me shëndetin si dhe

edukimin seksual;

25

- vizitojë së bashku me nxënësit institucionet shëndetësore, si dhe institucionet e tjera, në mënyrë që nxënësit të dinë të vlerësojnë vetë për nivelin e higjienës.

- përcjellë me kujdes përparimin e nxënësve - bëjë vlerësimin e nxënësve me pyetje-përgjgje me gojë ose me shkrim

d) Kushtet për realizimin e kapitullit:

- Mjetet mësimore - CD-programe. - broshura

Kapitulli 2: Higjiena komunale 15 orë a) Qëllimet e kapitullit: Në përfundim të kapitullit nxënësit duhet të:

- shpjegojne aspektet themelore të higjienës komunale (uji, ajri dhe mbeturinat) dhe rolin e punëtorëve;

- zbatojne dhe promovojnë aspektet e higjienës komunale dhe mbrojtjes së mjedisit. - perkufizojne perberjen normale te ajrit

b) Temat e kapitullit:

- Rëndësia epidemiologjike e ujit të pijes dhe kërkesat higjienike të ti - Përbërja normale e ajrit: lagështia, tensioni, temperatura dhe gjendja e ajrit; - Hedhja e mbeturinave dhe menaxhimi i tyre


- ilustrojë me anë të figurave dhe pamjeve filmike sa është e mundur temat e kapitullit; - përcjellë me kujdes përparimin e nxënësve gjatë spjegimit; - nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me punë në grupe; - organizoj detyra teorike te cilat duhet zgjidhur nga ana e nxeneseve - shpjegojë përmes shembujve të ndryshëm nga jeta e përditëshme; - nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me punë në grupe; - përdorë pyetje përgjigje me gojë për të kontrolluar ecurinë e të kuptuarit të nxënësve; - organizojë testim me shkrim për vlerësimin e nxënësve duke përdorur pyetje të

kombinuara. d) Kushtet për realizimin e kapitullit:

- Mjetet mësimore - CD-programe

Kapitulli 3: Higjiena mentale dhe higjiena e të ushqyerit 20 orë

a) Qëllimi i kapitullit Në përfundim të kapitullit nxënësit duhet të:

- shpjegojne efektet e substancave narkotike, akloolit dhe drogës; - pershkruajnë sëmundjet më të shpeshta të vartësisë dhe të elaborojë rolin e punëtorit

shëndetësor në parandalimin dhe mjekimin e tyre - shpjegojne shkaqet e obezitetit dhe kequshqyeshmërisë si dhe faktorët kontribuues të

tyre; - numërojnë dhe sqarojë metodat e ruajtjes dhe konzervimit higjienik të ushqimit;

26

b) Temat e kapitullit: - Raporti i shëndetiti trupor dhe shpirtëror; - Aspektet mentale dhe higjienike të toksikomanive dhe sëmundjeve të vartësisë (drogat, duhani, aklooli) - Detyrat e punëtorëve shëndetësor në parandalimin e tyre - Proceset fiziologjike lidhur me ushqimin dhe të ushqyerit; - Rregullat e ruajtjes dhe konzervimit të ushqimit; kontrolli higjienik i ushqimit


- përcjellë me kujdes përparimin e nxënësve gjatë spjegimit; - nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me punë në grupe; - organizoj detyra teorike te cilat duhet zgjidhur nga ana e nxeneseve - angazhoj nxenesit ne pune kokret per perdorimin e literatures - shpjegojë përmes shembujve të ndryshëm nga jeta e përditëshme; - nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me punë në grupe; - përdorë pyetje përgjigje me gojë për të kontrolluar ecurinë e të kuptuarit të nxënësve; - organizojë testim me shkrim për vlerësimin e nxënësve duke përdorur pyetje të


- Mjetet mësimore - CD-programe - Video-projektor - Broshura keshilluese

Kapitulli 4: Higjiena e shkollës dhe edukata seksuale 20 orë a) Qëllimi i kapitullit Në përfundim të kapitullit nxënësit duhet të:

- përshkruajnë nevojat higjienike dhe standardet e objekteve shkollore dhe edukative - dallojë çregullimet zhvillimore që lindin si pasojë e mospërmbushjes së tyre; - dallojnë faktorët e dëmshëm të mjedisit punues dhe rëndësine e pushimit adekuat; - shpjegojnë esencën e integritetit seksual dhe sjelljes me integritet seksual; - shpjegojnë faktet themelore të zhvillimit normal seksual dhe jetës së shëndoshë - seksuale; - tregojnë mënyrat e shmnagies së sjelljes së padëshiruar dhe imponuar seksuale; - shprehen lirshëm dhe me gjuhë adekuate mbi aspektet e jetës seksuale; - jetë i/e aftë të bashkëbisedoj hapur mbi aspektet e zhvillimit dhe jetës seksuale; - përshkruajnë rregullat e higjienës intime dhe metodat e shmnagies së shtatzënisë së padëshiruar; - dallojnë sëmundjet ngjitëse seksuale (përfshirë edhe HIV/AIDS-in), mënyrat e bartjes,

zbulimit, parandalimit dhe mjekimit të tyre; - dallojnë dhe pranojë orientimin seksual tjetër nga i veti pa paragjykime;


- Nevojat higjienike dhe standardet e objekteve shkollore dhe edukative dhe çrregullimet zhvillimore si pasojë e kushteve joadekuate;

- Aspektet fiziologjike të punës (lodhja dhe pushimi) dhe faktorët e dëmshëm të mjedisit punues

27

- Edukata seksuale dhe rëndësia e saj; çka është integriteti seksual? - Etapat e zhvillimit seksual; - Marrëdhënja seksuale dhe shtatzënia; - Të ndjehemi mirë duke thënë „jo“ - Aspektet specifike të higjienës intime; - Metodat e kontracepcionit - Dashuria, takimi dhe ti - Dhuna në takime dashurie - Eliminimi i shqetësimit seksual - Sëmundjet ngjitëse seksuale dhe faktet mbi hiv/aids-in - Kuptimi i orientimit seksual - Dallimi i paragjykimeve seksuale

c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësimdhenesi te:

- shpjegojë në formë të ligjeratës dhe të sqarojë metodat e edukimit shëndetësor të pacientit, familjes dhe bashkësisë;

- ilustrojë ligjeratat me shembuj të ndryshëm nga jeta e përditshme; - ilustrojë ligjeratat edhe me sllajde, dhe revista që kanë të bëjnë me shëndetin si dhe

edukimin seksual; - vizitojë së bashku me nxënësit institucionet shëndetësore, si dhe institucionet e tjera,

në mënyrë që nxënësit të dinë të vlerësojnë vetë për nivelin e higjienës. d) Kushtet për realizimin e kapitullit

- Mjetet mësimore - revista - -broshura edukativo-arsimore

28

Programi i lëndës

“Bazat e profileve shëndetësore” Lëmi: Shëndetësi Profili: Farmaci Niveli: I Klasa: 10 I. Qëllimi i lëndës Në përfundim të lëndës të zhvilluar në klasën 10, nxënësi duhet të:

- përshkruajë historikun e zhvillimit të farmacise; - pershkruajë parimet e përgjithshme civilizuese, kulturore dhe rolin e teknikut të farmacisë në sistemin shëndetësor. - Shpjegojë bazat e metodave shkencore dhe legjislacionin farmaceutik;

II. Fondi i orëve të lëndës 35 javë x 1 orë/javë = 35 orë III. Programi i hollësishëm i lëndës Kapitulli 1: Historiku i zhvillimit të Farmacise 15 orë a) Qëllimi i kapitullit: Në përfundim të kapitullit nxënësit duhet të:

- përshkruajnë rendesine e farmacise si shkence, në kuadër të shkencave mjekësore - rendisë detyrat themelore të farmacise; - përshkruajnë detyrat themelore të farmacisë; - shpjegojnë historikun e zhvillimit të mjekësisë- farmacise; - përshkruajnë historikun e zhvillimit të farmacisë në Kosovë;


- Farmacia si degë e shkencave mjekësore - Detyrat themelore të Farmacise - Historiku i zhvillimit të mjekësië-farmacise - Historiku i zhvillimit të farmacise në Kosovë - Themelet e metodave shkencore bashkëkohore.


- ilustrojë me anë të figurave dhe të vizatimeve sa është e mundur temat e kapitullit; - përcjellë me kujdes përparimin e nxënësve gjatë spjegimit; - nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me punë në grupe; - beje demostrim konkret per kete kapitull - organizoj detyra teorike te cilat duhet zgjidhur nga ana e nxeneseve - angazhoj nxenesit ne pune kokret per perdorimin e literatures kimike - shpjegojë përmes shembujve të ndryshëm nga jeta e përditëshme; - ilustrojë temat me anë të vizatimeve dhe të figurave; - nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me punë në grupe;

29

- përdorë pyetje përgjigje me gojë për të kontrolluar ecurinë e të kuptuarit të nxënësve; - organizojë testim me shkrim për vlerësimin e nxënësve duke përdorur pyetje të


- Mjetet mësimore - CD-programe

Kapitulli 2: Bazat e metodave shkencore dhe legjislacioni Farmaceutik 20 orë a) Qëllimi i kapitullit: Në përfundim të kapitullit nxënësit duhet të:

- tregojnë bazat e metodave shkencore bashkëkohore të farmacisë - interpretojnë legjislacionin farmaceutik. - përshkruajnë nomenklaturen, gjuhen standarde dhe simbolet e Farmacise. - theksojnë rolin dhe obligimet e institucioneve shendetesore - përshkruajnë legjislacionin farmaceutik


- Obligimet e dhe detyrat e punës së teknikut te farmacise në shëndetësi - Besueshmëria në asistentin dhe punën e tij - Gjuha standarte, nomenklatura dhe simbolet në Farmacisë - Institucionet shëndetësore dhe organizimi i tyre - Roli dhe obligimet e institucioneve shëndetësore - Legjislacioni


- ilustrojë me anë të figurave dhe të vizatimeve sa është e mundur temat e kapitullit; - përcjellë me kujdes përparimin e nxënësve gjatë spjegimit; - nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me punë në grupe; - beje demostrim konkret per kete kapitull - organizoj detyra teorike te cilat duhet zgjidhur nga ana e nxeneseve - angazhoj nxenesit ne pune kokret per perdorimin e literatures kimike - shpjegojë përmes shembujve të ndryshëm nga jeta e përditëshme; - ilustrojë temat me anë të vizatimeve dhe të figurave; - nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me punë në grupe; - përdorë pyetje përgjigje me gojë për të kontrolluar ecurinë e të kuptuarit të nxënësve; - organizojë testim me shkrim për vlerësimin e nxënësve duke përdorur pyetje të


- Mjetet mësimore - CD-programe. - literature farmaceutike

30

Programi i lëndës

“Kimia e pergjithshme dhe inorganike)”

Lëmi: Shëndetësi Profili: Farmaci Niveli : I Klasa : 10 I. Qëllimi i lëndës Ne përfundim të kapitullit nxënësit duhet të :

- përshkruajë materien dhe strukturën e saj; - klasifikojne grupet kimike te elementeve dhe renditjen e elementeve kimike me te - rendesishem ne keto grupe - pershkruajne vetit fiziko-kimike te elementeve ne varesi nga renditja e tyre ne

sistemin periodik - interpretojne lidhjet kimike dhe strukturen e molekulave

I. Fondi i orëve të lëndës 35 javë x 3 orë/javë = 105 orë III. Programi i hollësishëm i lëndës Kapitulli 1: Struktura e materies 20 orë a) Qëllimi i kapitullit Në përfundim të kapitullit nxënësit duhet të:

- perkufizojne masen dhe energjinë; - ilustrojne simbolet, formulat dhe ekuacionet kimike; - definojne masen relative atomike dhe molare;


- Masa dhe energjia - Format e materjes që hulumtohen në kimi - Simbolet, formulat dhe ekuacionet kimike - Masat relative atomike dhe molare - Moli dhe masa molare

c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të:

- ilustrojë me anë të figurave dhe të vizatimeve sa është e mundur temat e kapitullit; - përcjellë me kujdes përparimin e nxënësve gjatë spjegimit; - nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me punë në grupe; - beje demostrim konkret per kete kapitull - organizoj detyra teorike te cilat duhet zgjidhur nga ana e nxeneseve - angazhoj nxenesit ne pune kokret per perdorimin e literatures kimike - shpjegojë përmes shembujve të ndryshëm nga jeta e përditëshme; - ilustrojë temat me anë të vizatimeve dhe të figurave;

31

- nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me punë në grupe; - përdorë pyetje përgjigje me gojë për të kontrolluar ecurinë e të kuptuarit të nxënësve; - organizojë testim me shkrim për vlerësimin e nxënësve duke përdorur pyetje të

kombinuara. d) Kushtet për realizimin e kapitullit

- Posedimi i modeleve te ndryshme kimike - Sistemi periodik - Tekste mesimore,udhezues dhe kataloge

Kapitulli 2: Sistemi periodik i elementeve 20 orë a) Qëllimi i kapitullit: Në përfundim të kapitullit nxënësit duhet të:

- tregojne sistematizimin e elementeve kimike ne grupe - dallojne simbolet kimike te elementeve


- Grupet kimike - Format bashkëkohore të sistemit periodik

c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësimdhenesi të:

- ilustrojë me anë të figurave dhe të vizatimeve sa është e mundur temat e kapitullit; - përcjellë me kujdes përparimin e nxënësve gjatë spjegimit; - nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me punë në grupe; - beje demostrim konkret per kete kapitull - organizojë detyra teorike te cilat duhet zgjidhur nga ana e nxeneseve - angazhojë nxenesit ne pune kokret per perdorimin e literatures kimike - shpjegojë përmes shembujve të ndryshëm nga jeta e përditëshme; - ilustrojë temat me anë të vizatimeve dhe të figurave; - nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me punë në grupe; - përdorë pyetje përgjigje me gojë për të kontrolluar ecurinë e të kuptuarit të nxënësve; - organizojë testim me shkrim për vlerësimin e nxënësve duke përdorur pyetje të


- modele te ndryshme kimike - sistem periodik te elementeve

Kapitulli 3: Struktura e atomit 10 orë a) Qëllimi i kapitullit: Në përfundim të kapitullit nxënësit duhet të:

- shpjegojne konfiguracionin elektronik te atomeve - perkufizojne dukurinë e radioaktivitetit - përshkruajnë perdorimin e rrezeve rentgen


- Radioaktiviteti - Rrezet e rengenit dhe perdorimi i tyre

32




- Posedimi modeleve te ndryshme per konfiguracionin elektronik te atomeve Kapitulli 4: Lidhjet kimike dhe struktura e molekulave 20 orë a) Qëllimi i kapitullit: Në përfundim të kapitullit nxënësit duhet të:

- pershruajne natyren e lidhjeve kimike; - përshkruajnë nayrën e lidhjeve kovalente; - rendisë tipet e lidhjeve kimike; - shpjegojne hibridizimin e orbitaleve atomike;


- Lidhja jonike - Lidhja kovalente - Teorija e mekanikes kuantike per valencen - Hibridizimi i orbitalave atomike



kombinuara.

33

d) Kushtet për realizimin e kapitullit: - video-projektor - materiale nga interneti - modele te ndryshme kimike

Kapitulli 5: Sistemet dispersive 20 orë a) Qëllimi i kapitullit Ne fund te kapitullit nxënësit duhet te:

- definojne tretësirat e verteta - pershkruajne vetitë e tretësirave të holluara joelektrolite - formulojne definicionin e tretësirave koloidale dhe elektrolite


- Tretësirat e vërteta - Tretësirat joelektrolite - Tretësirat koloidale - Tretësirat elektrolite




- tekst mesimor - paisje laboratorike

Kapitulli 6:Reaksionet Oksido-reduktuese 15 orë a) Qëllimi i kapitullit Në përfundim të kapitullit nxënësit duhet të:

- përkufizojë çfarë është oksidimi dhe reduktimi; - përshkruajnë numrat oksidoreduktues te elementeve ne komponime te ndryshme; - barazojne ekuacionet oksido-reduktuese; - theksojnë rendesin e ketyre proceseve; - shpjegojne elektrolizen; - tregojnë potencialin standard të elektrodave;

34

b) Temat e kapitullit - Oksidimi dhe reduktimi - Elementet galvanike - Potenciali standard i elektrodave - Elektroliza




- grafoskopi - skicat e elementeve galvanike

35

Klasa 10

Përshkruesit e moduleve të praktikave profesionale

PËRSHKRUESI I MODULIT TË PRAKTIKËS PROFESIONALE

“Strukturat anatomike dhe funksionet fiziologjike të organizmit”

Lëmi: Shëndetësi Profili: Farmaci Niveli : I Klasa: 10 Numri i modulit 1 Qëllimi I modulit

Një modul praktik që i aftëson nxënësit me aftësi praktike për të përcaktuar strukturat anatomike dhe funksionet fiziologjike të organizmit

Kohëzgjatja e modulit

17,5K (105 orë)

Rezultatet e të mësuarit (RM) dhe përmbajtja

RM 1

Nxënësi përcakton pjesët e skeletit. Përmbajtja: - Skeleti i kokës - Skeleti i trupit - Skeleti i anësive - Ndërtimi i nyjes lëvizëse - Nyja e krahut, bërrylit, dorës, ijeve, gjurit dhe boshtit të kurrizit

RM 2 Nxënësi përcakton muskujt e caktuar, raportin, formën,

pozitën dhe ngjitjen. Përmbajtja:

- Muskujt e kokës - Muskujt e qafës - Muskujt e trupit - Muskujt e anësive (ekstremiteteve)

RM 3 Nxënësi përcakton organet e njeriut

Përmbajtja: - zemra - enët e gjakut - mushkëritë - lukthi - mëlqia - pankreasi - shpretka

36

- veshkat - zorra e hollë dhe e trashë

RM 4 Nxënësi përcakton elementet e gjakut, sedimentacionin,

hematokritin, kohën e gjakderdhjes dhe grupet e gjakut. Përmbajtja:

- Numërimi i eritrociteve - Sedimentimi i gjakut - Hematokriti - Koha e gjakderdhjes - Numrimi i leukociteve - Përcaktimi i formulës leukocitare - Përcaktimi i grupeve të gjakut

RM 5 Nxënësi përcakton frekuencën e punës së zemrës, frymëmarrjen, temperaturën trupore, pulsin dhe shtypjen e gjakut. Përmbajtja:

- Auskultimi i toneve të zemrës - Palpimi i pulsit - Matja e shtypjes së gjakut - Matja e temperaturës trupore - Spirometria

RM 6 Nxënësi egzaminon reflekset me rëndësi klinike.

Përmbajtja: - Reflekset e muskujve flekësor - Reflekset e muskujve ekstenzor - Reflekset kutano-abdominale

Proçedurat e vlerësimit

Realizimi i pranueshëm i modulit do të konsiderohet arritja e kënaqshme e të gjithë kritereve të realizimit të specifikuara për çdo rezultat të të mesuarit.

Më poshtë jepen shkurtimet që do të përdoren: RM Rezultatet e të mësuarit

IV Instrumentet e vlerësimit KR Kriteret e realizimit

RM 1 IV Pyetje-përgjigje me gojë dhe vëzhgim me listë kontrolli

KR Nxënësi duhet të:

- përcaktojë saktë skeletin e kokës - përcaktojë saktë skeletin e trupit - përcaktojë saktë skeletin e anësive - tregojë ndërtimin e nyjes lëvizëse - tregojë nyjën e krahut, bërrylit, dorës, ijeve, gjurit dhe

boshtit të kurrizit RM 2 IV Pyetje-përgjigje me gojë dhe vëzhgim me listë kontrolli

37


- përcaktojë saktë muskujt e kokës - përcaktojë saktë muskujt e qafës - përcaktojës aktë muskujt e trupit - përcaktojë saktë muskujt e anësive (ekstremiteteve)



- tregojë ndërtimin dhe funksionet e zemrës; - tregojë ndërtimin dhe funksionet e enëve të gjakut; - tregojë ndërtimin dhe funksionet e mushkërive; - përshkruajë lukthin; - tregojë ndërtimin dhe funksionet e mëlçisë; - përshkruajë funksionet e pankreasit; - tregojë ndërtimin dhe funksionet e shpretkës; - tregojë ndërtimin dhe funksionet e veshkave; - tregojë ndërtimin dhe funksionet e zorrës e hollë dhe

të trashë; - përcaktojë raportin topografik të organeve;



- bëjë numërimin e eritrociteve sipas procedurës së kryerjes së veprimeve;

- përcaktojë sedimentimi e gjakut - përcaktojë hematokritin - përcaktojë kohën e gjakderdhjes - bëjë numrimin e leukociteve - zbatojë formulën leukocitare - Përcaktojë grupet e gjakut



- përcaktoj frekuencën e punë së zemrës - përcaktoj frekuencën e frymëmarrjes - bëjë matjen e temperaturas trupore - bëjë matjen e pulsit - bëjë matjen e shtypjes së gjkaut



- egzaminon reflekset e muskujve flekësor - egzaminon reflekset e muskujve ekstenzor - egzaminon reflekset kutano-abdominale

Metodat e të - Ky modul duhet të trajtohet në kabinetin e anatomisë me

38

mësuarit të rekomanduara

fizilogji - Mësuesi duhet të përdor sa më shumë mjete konkretizuese

(atllase të organeve të njeriut, CD-programe, mullazhe) - Mësuesi duhet të angazhojë sa më shumë nxënësit në

përcaktimin e pjesëve të skeletit, organeve dhe muskujve. - Mësuesi duhet të angazhojë nxëësit sa më shumë të jetë e

mundur në përcaktimin e shenjave vitale dhe anlizave themelore laboratorike

- Mësuesi dueht të organizojë dhe udhëheq punën në grupe të nxënësve, si dhe të mbikqyr ata kur punojnë edhe në mënyrë individuale.

- Gjatë vlerësimit të nxënësve, të zbatohet demonstrimi praktik i aftësive të fituara.

Baza materiale e domosdoshme

Për realizimin si duhet të modulit është e domosdoshme të sigurohen mjediset, veglat, pajisjet, dhe materialet e mëposhtme:

- Kabineti i pajisur me mjetet e duhura - Mjedise pune për kryerjen e analizave laboratorike - Skeleti i trupit të njeriut - Mullazhet për demonstrimin e organeve dhe topografisë së

tyre. - Katalogje


39

Kryerja e punëve të thjeshta laboratorike

Lëmi: Shëndetësi Profili: Farmaci Niveli : I Klasa: 10 Numri i modulit

2

Qëllimi I modulit

Një modul praktik që i aftëson nxënësit me aftësi praktike për të kryer veprime përgatitore me enët dhe mjetet labopratorike


17,5 K (105 orë)


RM 1

Nxënësi aplikon njesitë matese dhe aparaturat adekuate. Përmbajtja:

- Njesit matese dhe aparaturat perkatese - Tretesirat dhe shkalla e tretshmerisë - Definimi i indeksit te refraksionit - Pesha specifike dhe relative - Polarimetri dhe substancat optikisht aktive

RM 2 Nxënësi aplikon metodat me te thjeshta kromatografike Përmbajtja:

- Principet e pergjithshme kromatografike - Kromatografija ne shtres te hollë - Kromatografia e lenget - Kromatografia e gazt

RM 3 Nxënësi kryen analiza analitike te rendsishme per farmacine përmes metodave kromatografike Përmbajtja:

- Perdorimi i metodave kromatografike ne farmaci Proçedurat e vlerësimit






40

- Përcaktojë njësitë matese dhe aparaturat gjegjese - Përgaditë tretësira me perqendrime te ndryshme - Përcaktojë mënyrën e peshimit - Përcakton konstanten fiziko-kimike



- përcaktojë principet e pergjithshme kromatografike - zbaton metoden kromatografike TLC

Kromatografija ne shtres te hollë - Pergatitë reagentet sipas procedurës - Zabtojë rregullat e sigurisë në punë dhe të ruajtjes

së mjedisit


KR Nxënësi duhet të: - aplikojë praktikisht metodat me te thjeshta

kromatografik;

Metodat e të mësuarit të rekomanduara

- Ky modul duhet të trajtohet në laboratorët kimike. - Mësuesi duhet të përdor sa më shumë mjete konkretizuese

(atllase të organeve të njeriut, CD-programe, mullazhe) - Mësuesi duhet të angazhojë sa më shumë nxënësit në larjen e

eneve, peshimin dhe pergatitjen e reagjenteve - Mësuesi duhet të angazhojë nxëësit sa më shumë të jetë e

mundur në kryerjen epunëve laboratorike - Mësuesi dueht të organizojë dhe udhëheq punën në grupe të

nxënësve, si dhe të mbikqyr ata kur punojnë edhe në mënyrë individuale.




- Kabineti i pajisur me mjetet e duhura - Mjedise pune për kryerjen e analizave laboratorike - Ene dhe paisje laboratorike - Supstanca kimike dhe tretes te ndryshem - Katalogje

41

Klasa 11

Programet e lëndëve profesionale

Programi i lëndës

”Botanikë Farmaceutike” Lëmi: Shëndetësi Profili: Farmaci Niveli: I Klasa: 11

I. Qëllimi i lëndës Në përfundim të lëndës së zhvilluar në klasën 11,nxënësit duhet të:

- definojne rendesinë e botanikes si shkencë-objekti i studimit te saj - shpjegojne per qelizen bimore;ndertimi, organelet dhe perberja kimike - pershkruajne rëndësin mjekësore të bimëve: - shpjegojnë,organet vegjetative dhe ato reproduktive të bimës: - tregoje shumimin vegjetativ,aseksual dhe seksual - dallojne nomenklaturen bimore dhe taksonomin - specifikojnë përfaqësuesit më të rëndësishëm në kuadër të familjeve bimore.

II. Fondi i orëve të lëndës 35 javë x 2 orë/javë = 70 orë

III. Programi i hollësishëm i lëndës

Kapitulli 1: Hyrje ne botanike-citologjia 15 orë


- shpjegojne objektin e studimit te kesaj lende - shpjegojnë për qelizën bimore: - pershkruajne ndertimin e qelizes bimore organelet e saj. - tregojnë përbërjen kimike,lëndët reserve në qelizën bimore dhe lëndët tjera që takohen në bimë.


- Hyrje ne botanike-citologji - Qelizat bimore - Ndërtimi i qelizës - Citoplazma - Përbërja kimike e citoplazmës - Plastet - Ribozomet

42

- Diktiozomet - Lizozomet - Sterozomet - Bërthama - Krijimi i qelizave të reja - Vakuola - Lëndët rezervë - Lëndë të tjera që takohen në bimë - Pareti qelizor


- ilustrojë me anë të figurave dhe të vizatimeve sa është e mundur temat e kapitullit; - përcjellë me kujdes përparimin e nxënësve gjatë spjegimit; - nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me punë në grupe; - beje demostrim konkret per kete kapitull - organizoj detyra konkrete te cilat duhet zgjidhur nga ana e nxeneseve - angazhoj nxenesit ne pune kokret per perdorimin e literatures - shpjegojë përmes shembujve të ndryshëm nga jeta e përditëshme; - ilustrojë temat me anë të vizatimeve dhe të figurave; - nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me punë në grupe; - përdorë pyetje përgjigje me gojë për të kontrolluar ecurinë e të kuptuarit të nxënësve; - organizojë testim me shkrim për vlerësimin e nxënësve duke përdorur pyetje të

kombinuara. d) Kushtet për realizimin e kapitullit - mjetet mësimore - CD-programet - vizatime,atllase të bimëve - -atlas morfo-anatomik Kapitulli 2: Indet (Histologjia) 10 orë a) Qëllimi i kapitullit Në përfundim të kapitullit nxënësit duhet të:

- definojnë indet bimore; - klasifikojnë indet bimore; - përshkruajnë indet bimore mbrojtese, parenkimore, mbeshtetese, percuese, sekretore;


- Klasifikimi i indeve - Indet përfundimtare ose të rritura - Indet mbrojtëse (mbuluese) - Indet parenkimore (themelore) - Indet mbështetëse (mekanike) - Indet përçuese - Indet sekretore(pronditëse)

43


- ilustrojë me anë të figurave dhe të vizatimeve sa është e mundur temat e kapitullit; - përcjellë me kujdes përparimin e nxënësve gjatë spjegimit; - nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me punë në grupe; - beje demostrim konkret per kete kapitull - angazhoj nxenesit ne pune kokret per perdorimin e literatures - shpjegojë përmes shembujve të ndryshëm nga jeta e përditëshme; - ilustrojë temat me anë të vizatimeve dhe të figurave; - nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me punë në grupe; - përdorë pyetje përgjigje me gojë për të kontrolluar ecurinë e të kuptuarit të nxënësve; - organizojë testim me shkrim për vlerësimin e nxënësve duke përdorur pyetje të

kombinuara.

d) Kushtet për realizimin e kapitullit - mjetet mësimore si skica, vizatime dhe herbariume - CD-programet - atllase të bimëve Kapitulli 3: Organet vegjetative 15 orë a) Qëllimi i kapitullit Në përfundim të kapitullit nxënësit duhet të:

- përshkruajnë rendësinë dhe rolin përkatës të rrënjës, kërcellit dhe të gjethes; - specifikojnë organet vegjetative të bimës; - shpjegojnë ndërtimin anatomik te rrenjes, kercellit dhe gjethes; - shpjegojnë ndërtimin morfologjik te rrenjes, kercellit dhe gjethes;


- Rrënja: Ndertimi morfo-anatomik - Metamorfaza e rrënjës - Kërcelli: Ndertimi morfo-anatomik - Metamorfozat e kërcellit - Gjethja: Ndertimi morfo-anatomik - Metamorfaza e gjethes

c) Udhëzime didaktike për kapitullin: Rekomandohet që mësimdhënësi të:

- ilustrojë me anë të figurave dhe të vizatimeve sa është e mundur temat e kapitullit; - përcjellë me kujdes përparimin e nxënësve gjatë spjegimit; - nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me punë në grupe; - beje demostrim konkret per kete kapitull - angazhoj nxenesit ne pune kokret per perdorimin e literatures - shpjegojë përmes shembujve të ndryshëm nga jeta e përditëshme; - ilustrojë temat me anë të vizatimeve dhe të figurave; - nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me punë në grupe; - përdorë pyetje përgjigje me gojë për të kontrolluar ecurinë e të kuptuarit të nxënësve; - organizojë testim me shkrim për vlerësimin e nxënësve duke përdorur pyetje të

kombinuara.

44

d) Kushtet për realizimin e kapitullit - mjetet mësimore - CD-programet - vizatime,atllase,herbarium

Kapitulli 4: Riprodhimi i bimëve 10 orë a) Qëllimi i kapitullit Në përfundim të kapitullit nxënësit duhet të:

- shpjegojnë për menyren e riprodhimin e bimëve, riprodhimi vegjetativ, aseksual, seksual;

- specifikojnë organet e riprodhimit të bimëve; - përshrkuajnë rëndësinë, ndërtimin dhe fuksionimin e organeve të riprodhimit;


- Mënyrat e riprodhimit të bimëve - Organet e riprodhimit të bimëve


- ilustrojë me anë të figurave dhe të vizatimeve sa është e mundur temat e kapitullit; - përcjellë me kujdes përparimin e nxënësve gjatë spjegimit; - nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me punë në grupe; - organizoj detyra teorike te cilat duhet zgjidhur nga ana e nxeneseve - angazhoj nxenesit ne pune kokret per perdorimin e literatures kimike - shpjegojë përmes shembujve të ndryshëm nga jeta e përditëshme; - ilustrojë temat me anë të vizatimeve dhe të figurave; - nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me punë në grupe; - përdorë pyetje përgjigje me gojë për të kontrolluar ecurinë e të kuptuarit të nxënësve; - organizojë testim me shkrim për vlerësimin e nxënësve duke përdorur pyetje të


- mjetet mësimore - CD-programet - vizatime,atllase,herbarium

Kapitulli 5: Sistematika e bimeve me rendesi terapeutike 20 orë a) Qëllimi i kapitullit Në përfundim të kapitullit nxënësit duhet të :

- Shpjegojnë kategoritë sistematike të bimëve; - Interpretojne nomenklaturën bimore; - Theksojnë dhe dallojne bimet me rendesi terapeutike

b) Temat e kapitullit - Nomenklatura botanike dhe farmaceutike

Talophyta R.Cyanophyta R.Chlorophyta

45

R.Phaeophyta R.Mycophyta R.Lichenes

Cosmophyta R.Bryophyta R.Equisetophyta R.Polypodiophyta R.Pinophyta (Gymnospermae) R.magnoliophyta (Angiospermae) c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësimdhënësit të:

- perdorin fotografi dhe mjete tjera vizuale - shfrytezojne herbariume ne percaktimin e nomenklatures bimore - angazhojne nxënësit që në natyrë t’i njohin dhe ti koleksionojnë bimët më të rëndësishme që rriten në florën e vendit ku jetojnë. - realizojë test me shkrim

d). Kushtet për realizimin e kapitullit

- mjetet mësimore - CD-programet - vizatime,atllase të bimëve. - video-projektor

46

Programi i lëndës

“Kimi analitike” Lëmi: Shëndetësi Profili: Farmaci Niveli: I Klasa: 11 I. Qëllimi i lëndës Në përfundim të lëndës së zhvilluar në klasën e XI nxënësi duhet të:

- shpjegoj rëndësine e kimisë analitike si shkencë ,veqanarisht rendesin e saj në farmaci - pershkruajë procesin analitik dhe metodat analitike - dallojë nocionin acide dhe baza sipas teorive të ndryshme - shpjegoj për karakteristikat e reaksioneve jonike dhe mjedisin ku zhvillohen këto

reaksione - përshkruajë definicionin pufer dhe rolin e tyre ne kimi veqanarisht në mjekësi - shpjegoj principet e analizes kualitative,metodat dhe grupet analitike dhe reaksionet e

identifikimit te tyre - ilustroj principet e analizes kuantitative,te dijë te pregadisë tretësirat standarde te

molaritetit te caktuar - interpretoj rolin e indikatoreve në analizen kuantitative - demonstroj menyren e llogaritjes e sasise të substances analizuese pas titullimit - interpretoj lakoren titulluese

II Fondi i orëve të lëndës 35 javë x 2 orë /javë = 70 orë III Programi i hollësishëm i lëndës Kapitulli i 1. Bazat teorike te kimise analitike 5 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit nxënësit duhet të :

- interpretojne rolin dhe rëndësinë e kimise analitike si shkence - përshkruajnë proceset analitike; - theksojë dhe përshkruajë metodat analitike

b) Temat e kapitullit - Rëndësia e kimisë analitike - Procesi analitik dhe metodat analitike a) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësimdhënësi të:

- ilustrojë me anë të figurave dhe të vizatimeve sa është e mundur temat e kapitullit; - përcjellë me kujdes përparimin e nxënësve gjatë spjegimit; - nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me punë në grupe; - angazhoj nxenesit ne pune kokret per perdorimin e literatures - shpjegojë përmes shembujve të ndryshëm nga jeta e përditëshme;

47

- ilustrojë temat me anë të vizatimeve dhe të figurave; - nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me punë në grupe; - përdorë pyetje përgjigje me gojë për të kontrolluar ecurinë e të kuptuarit të nxënësve; d) Kushtet pë realizimin e kapitullit - mjetet mësimore - metodat bashkëkohore të teknologjisë informative(TI)

Kapitulli i 2. Teorit e acideve dhe bazave 10 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit nxënësit duhet të : - dallojnë teorite e acideve dhe bazave - shpjegojnë zhvillimin e reaksioneve kimike - interpretojë dukurine e disocimit dhe hidrolizes b) Temat e kapitullit

- Elektrolitet dhe shkalla e disocimit te elektroliteve - Elektrolitet e dobet dhe te forte - Reaksionet kimike - Dukurite e disocimit dhe hidrolizes


- ilustrojë me anë të figurave dhe të vizatimeve sa është e mundur temat e kapitullit; - përcjellë me kujdes përparimin e nxënësve gjatë spjegimit; - nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me punë në grupe; - angazhoj nxenesit ne pune kokret per perdorimin e literatures - shpjegojë përmes shembujve të ndryshëm nga jeta e përditëshme; - ilustrojë temat me anë të vizatimeve dhe të figurave; - nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me punë në grupe; - përdorë pyetje përgjigje me gojë për të kontrolluar ecurinë e të kuptuarit të nxënësve; - organizojë testim me shkrim për vlerësimin e nxënësve duke përdorur pyetje të

kombinuara.

d) Kushtet pë realizimin e kapitullit - mjete mësimore - metodat bashkëkohore të teknologjisë informative - tabela dhe sitemi periodik

Kapitulli i 3. Reaksionet Jonike 10 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të :

- përshkruajë procesin kimik te neutralizimit - shpjegojë hidrolizen e kriperave - perkufizoje puferet dhe rendesine e tyre ne analizen kimike

48

b) Temat e kapitullit - Neutralizimi - Hidroliza e kriprave - Puferet



kombinuara.

d) Kushtet pë realizimin e kapitullit - mjete mësimore - metodat bashkëkohore të teknologjisë informative - tabela dhe sitemi periodik

Kapitulli 4: Komponimet komplekse 5 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të :

- shpjegojë nomenklaturën; - pershkruajë komponimet komplekse - përshkruajë rendesine e komponimeve kelate


- Nomenklatura e komponimet komplekse - komponimet komplekse - Komponimet kelate


- ilustrojë me anë të figurave dhe të vizatimeve sa është e mundur temat e kapitullit; - përcjellë me kujdes përparimin e nxënësve gjatë spjegimit; - nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me punë në grupe; - angazhoj nxenesit ne pune kokret per perdorimin e literatures - shpjegojë përmes shembujve të ndryshëm nga jeta e përditëshme; - ilustrojë temat me anë të vizatimeve dhe të figurave; - nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me punë në grupe; - përdorë pyetje përgjigje me gojë për të kontrolluar ecurinë e të kuptuarit të nxënësve;

d) Kushtet pë realizimin e kapitullit - mjetet mësimore - metodat bashkëkohore të teknologjisë informative. - perdorimi i mjeteve te konkretizimit

49

Kapitulli 5: Detyrat dhe metodat e analizes kimike- kualitative 15 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit nxënësit duhet të :

- dallojnë metodat e analizes kimike kualitative - numerojne grupet me te rendesishme analitike - numerojne reagentet per identifikimin e tyre


- Metodat e analizes kimike kualitative - -Identifikimi i katjoneve - -Identifikimi i anjoneve



kombinuara. d) Kushtet pë realizimin e kapitullit

- perdorimi i markerave - sistemi periodik

Kapitulli 6: Detyrat dhe metodat e analizes kimike kuantitative 10 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit nxënësit duhet të :

- shpjegojnë principet dhe metodat e analizes vellimetrike; - interpretojne rendesine e pikes ekuivalente; - përshkruajë metodat e preceptimit; - shpjegojë komplesometrinë; - tregojë metodat oksido-reduktuese;


- Principet dhe metodat e analizes vellimetrike - - Titullimi acido-bazik - -Metodat e precipitimit - -Kompleksometria - -Metodat oksido-reduktuese


- ilustrojë me anë të figurave dhe të vizatimeve sa është e mundur temat e kapitullit;

50

- përcjellë me kujdes përparimin e nxënësve gjatë spjegimit; - nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me punë në grupe; - angazhoj nxenesit ne pune kokret per perdorimin e literatures - shpjegojë përmes shembujve të ndryshëm nga jeta e përditëshme; - ilustrojë temat me anë të vizatimeve dhe të figurave; - nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me punë në grupe; - përdorë pyetje përgjigje me gojë për të kontrolluar ecurinë e të kuptuarit të nxënësve; - organizojë testim me shkrim për vlerësimin e nxënësve duke përdorur pyetje të

kombinuara.

d) Kushtet pë realizimin e kapitullit - mjete mesimore - ene dhe aparatura laboratorike - flete pune

Kapitulli 7: Metoda Jodometrike 5 orë a) Qellimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit nxënësit duhet të :

- shpjegojne principin e metodes jodometreike - demostrojne perdormin e indikatoreve


- Percaktimi i pikes ekvivalente ne jodometri - Indikatoret



d) Kushtet pë realizimin e kapitullit - reaksionet me te rendesishme analitike - -perdorimi i markerave - sistemi periodik

Kapitulli 8: Analiza Gravimetrike 10 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit nxënësit duhet të :

- shpjegojne rendesinë e analizes gravimetrike; - përshkruajë procedurat e realizimit të analizës gravimetrike; - tregojë aparaturën e cila perdoret për të kryer analizën; - rendisë dhe përshkruajë operacionet më të rëndësishme në metodën gravimetrike;

51

b) Temat e kapitullit - Principet dhe metodat gravimetrike - Operacionet me te rendesishme ne metoden gravimetrike



kombinuara.

d) Kushtet pë realizimin e kapitullit - mjetet mësimore - Ene dhe aparatura laboratorike

52

Programi i lëndës

“Kimi fizike” Lëmi: Shëndetësi Profili: Farmaci Niveli: I Klasa: 11 I. Qëllimi i lëndës Në përfundim të lëndës së zhvilluar në klasën 11 nxënësit duhet të:

- shpjegojnë rëndësin e kimisë fizike si shkencë veçanarisht rendesin e saj në farmaci - dallojnë ligjet e termodinamika kimike - shpjegojnë karakteristikat e baraspeshes kimike - pershkruajnë definicionin katalizator dhe rolin e tyre ne kimi veqanarisht në mjekësi - shpjegojnë principet si dhe dukurite siperfaqesore

II Fondi i orëve të lëndës 35 javë x 1 orë/javë = 35 orë III Programi i hollësishëm i lëndës Kapitulli 1:.Termodinamika 5 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të :

- shpjegojnë rolin dhe rëndësinë e kimise fizike si shkence; - përshkruajë ligjin e parë të termadinamikës; - përshkruajë ligjin e dytë të termadinamikës; - dallojë ligjet e termodinamikes;


- Rendesia e kimise fizike si shkencë - Ligji i pare i termodinamikes - Ligji i dyte i termodinamikes



kombinuara. d) Kushtet pë realizimin e kapitullit

53

- mjetet mësimore - metodat bashkëkohore të teknologjisë informative

Kapitulli 2: Termodinamika kimike 5 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të :

- përshkruajë teorite e acideve dhe bazave - formulojë reaksionet kimike; - shpjegojë reaksionet kimike; - përshkruajë ligjet për shpjejtësitë e proceseve kimike; - shpjegojë dukurine e disocimit dhe te hidrolizes;


- Kinetika kimike - Ligjet per shpejtesite e proceseve kimike - Disocimi dhe hidroliza



d) Kushtet pë realizimin e kapitullit - sistemi periodik - ene dhe reagente kimik

Kapitulli 3: Baraspesha kimike 10 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të :

- përshkruajë procesin e kinetikes kimike b) Temat e kapitullit

- Kinetika kimike c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësimdhënësi të: - shpjegojë ne menyre teorike problematiken qe nderlidhet me kete kapitull - pyet me gojë për të kontrolluar nivelin e të kuptuarit nga ana e nxënësve; - realizoj test me shkrim d) Kushtet pë realizimin e kapitullit

54

- mjetet mësimore - metodat bashkëkohore të teknologjisë informative - CD - programe

Kapitulli 4: Tretshmeria dhe fenomenet e distribuimit 5 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të :

- përshkruajë ligjshmerite te cilat e shoqerojne tretshmerine e njeres faze ne tjeter; - përshkruajë ligjshmerite gjate tretjes se elektroliteve te dobeta dhe te forta; - shpjegojë distribuimi i substancave të tretura ndërmjet tretësve të papërzieshëm;


- Tretshmeria e njeres faze në fazen tjeter - Tretshmeria e elektroliteve - Distribuimi i substancave te tretura ndermjet treteseve te paperzieshem



d) Kushtet pë realizimin e kapitullit - perdorimi i mjeteve te konkretizimit - ene kimike

Kapitulli 5: Dukurite siperfaqesore 5 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të ;

- përkufizojë çështë “adsorbimi” - përshkruajë adsorbimi; - përshkruajë rendesine e dukurive siperfaqsore ne farmaci - shpjegojne e dinamiken e dukurive siperfaqesore


- Adsorbimi - trajtimi termodinamik i shtresave siperfaqsore


- ilustrojë me anë të figurave dhe të vizatimeve sa është e mundur temat e kapitullit; - përcjellë me kujdes përparimin e nxënësve gjatë spjegimit; - nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me punë në grupe;

55

- angazhoj nxenesit ne pune kokret per perdorimin e literatures - shpjegojë përmes shembujve të ndryshëm nga jeta e përditëshme; - ilustrojë temat me anë të vizatimeve dhe të figurave; - nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me punë në grupe; - përdorë pyetje përgjigje me gojë për të kontrolluar ecurinë e të kuptuarit të nxënësve;

d) Kushtet pë realizimin e kapitullit

- perdorimi i mjeteve te konkretizimit Kapitulli 7: Baraspesha e elektrodave 5 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të :

- pershkruaje rendesine dhe perdorimin praktik te elektrodave - theksojë rendesine e baraspeshave te elektrodave


- Elektrodat dhe perdorimi i tyre - Baraspesha e elektrodave



d) Kushtet pë realizimin e kapitullit - CD-programe - Skema të ndryshme - Enë dhe mjete labotatorike

Progami i lëndës

56

“Patofiziologji”

Lëmi: Shëndetësi Profili: Farmaci Niveli: I Klasa: 11 I. Qëllimi i lëndës: Në përfundim të lëndës së zhvilluar në klasën e XI-të nxënësit duhet të: - definojne shëndetin dhe sëmundjen - shpjegojnë për qregullimet e metabolizmit energjetik dhe metabolizmin e substancave

ushqyese themelore - tregojnë për çrrgullimet e qarkullimit të ujit dhe elektrolitëve si dhe barazpeshës acido-

bazike - shtjellojnë bazën patofiziologjike të dhëmbjes - tregojne për çrregullimet e termorregullimit - shpjegojnë për inflamacionin - specifikojnë shok-un - shtjellojnë për çrregullimet e vetedijes - shpjegojnë për faktorët etiologjik fizikë - perkufizojne patofiziologjinë e lëkurës

II. Fondi i orëve të lëndës:

35 javë x 2 orë/javë = 70 orë

II. Programi i hollësishëm i lëndës: Kapitulli 1: Shëndeti dhe sëmundja 5 orë a) Qëllimi i kapitullit. Në përfundim të kapitullit nxënësit duhet të: - perkufizojne definicionin e shëndetit dhe sëmundjes - shpjegojne per semundjet akute dhe kronike dhe stadet neper te cilat kalojne. - përshkruajnë rigjallerimin

b)Temat e kapitullit - Shëndeti dhe sëmundja - Mbajtja e homeostazës dhe çrregullimet e saj - Kufijtë e luhatjes së vlerave fiziologjike - Përshtatja,reagimi dhe konstiticioni(ndërtimi i trupit) - Sëmundja - Zhvillimi i sëmundjes - Sëmundjet akute dhe kronike - Stadet (fazat) e sëmundjes - Rigjallërimi(rianimimi) c) Udhëzime didaktike për kapitullin:

57

Rekomandohet që mësimdhënësi të: - ilustrojë me anë të figurave dhe të vizatimeve sa është e mundur temat e kapitullit; - përcjellë me kujdes përparimin e nxënësve gjatë spjegimit; - nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me punë në grupe; - beje demostrim konkret per kete kapitull - shpjegojë përmes shembujve të ndryshëm nga jeta e përditëshme; - ilustrojë temat me anë të vizatimeve dhe të figurave; - nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me punë në grupe; - përdorë pyetje përgjigje me gojë për të kontrolluar ecurinë e të kuptuarit të nxënësve; - organizoje vizite ne ndonje institucion shendetesore

d). Kushtet për realizimin e kapitullit: - mjetet mësimore - vizatime Kapitulli 2: Çrregullimet e metabolizmit energjetik dhe metabolizmit të substancave ushqyese themelore 10 orë a) Qëllimi i kapitullit : Në përfundim të kapitullit nxënësit duhet të :

- shpjegojnë për anemit,hemoglobinopatitë - tregojnë tipet e cianozës - pershkruajne simtomet e sëmundjes se diabetit - dallojne çrregullimet e qarkullimit të vitaminave


- Anemitë - Hemoglobinopatitë - Tipet e cianozës - Sëmundja e diabetit - Çrregullimi i qarkullimit të vitaminave


- ilustrojë me anë të figurave dhe të vizatimeve sa është e mundur temat e kapitullit; - përcjellë me kujdes përparimin e nxënësve gjatë spjegimit; - nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me punë në grupe; - organizoj detyra teorike te cilat duhet zgjidhur nga ana e nxeneseve - shpjegojë përmes shembujve të ndryshëm nga jeta e përditëshme; - ilustrojë temat me anë të vizatimeve dhe të figurave; - nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me punë në grupe; - përdorë pyetje përgjigje me gojë për të kontrolluar ecurinë e të kuptuarit të nxënësve; - krijoje nje bashkepunim me te gjere midis nxenesve dhe mesimdhenesve - rrisë vëmendjen dhe pjesëmarrjen e nxënësve në mësim nëpërmjet pyetjeve me gojë –

përgjigjeve;

d) Kushtet për realizimin e kapitullit: - mjetet mësimore - CD-programet - pjese tekstuale nga interneti

58

Kapitulli 3: Çrregullimet e qarkullimit të ujit dhe elektrolitëve dhe barazpeshës acido-bazike 10 orë a) Qëllimi i kapitullit Në përfundim të kapitullit nxënësit duhet të:

- shpjegojnë për shpërndarjen dhe përbërjen e lëngjeve trupore - kenë njohuri për çrregullimin e përmbajtjes së ujit në organizëm - shpjegojne per acidozën dhe alkalozën


- Shpërndarja dhe përbërja e lëngjeve trupore - çrregullimi i përmbajtjes së ujit në organizëm - Mungesa e ujit(dehidrativ) - Teprica e ujit(hiperhidrativ) - Acidoza - Alkaloza

c) Udhëzimet didaktike për kapitullin: Rekomandohet që mësimdhënësi të:

- ilustrojë me anë të figurave dhe të vizatimeve sa është e mundur temat e kapitullit; - përcjellë me kujdes përparimin e nxënësve gjatë spjegimit; - nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me punë në grupe; - organizoj detyra teorike te cilat duhet zgjidhur nga ana e nxeneseve - angazhoj nxenesit ne pune kokret per perdorimin e literatures - shpjegojë përmes shembujve të ndryshëm nga jeta e përditëshme; - ilustrojë temat me anë të vizatimeve dhe të figurave; - nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me punë në grupe; - përdorë pyetje përgjigje me gojë për të kontrolluar ecurinë e të kuptuarit të nxënësve; - organizojë testim me shkrim për vlerësimin e nxënësve duke përdorur pyetje të


- mjetet mësimore - CD-programet

Kapitulli 4: Baza patofiziologjike e dhembjes 5 orë a) Qëllimi i kapitullit Në përfundim të kapitullit nxënësit duhet të :

- përshkruajnë shkaktarët e dhembjes - specifikojnë llojet e dhembjes - përcaktojnë mënyrën e ndalimit të dhembjes


- Shkaktarët e dhembjes - -Zanafilla e ndjenjës dhe dhembjes - -Llojet e dhembjes - -Ndalimi i dhembjes

59




- mjetet mësimore - mjete vizuale

Kapitulli 5: Çrregullimet e termorregullimit 5 orë b) Qëllimi i kapitullit Në përfundim të kapitullit nxënësit duhet të:

- Përshkruajë hipertermitë - Përshkruajë hipotermitë - Bëjë dallimin në mes hirertermisë dhe hipotermisë - Përshkruajë efektet e temperaturës dhe etheve; - theksojë ndikimin e hipertermisë dhe hipotermisë në funksionet e organizmit

c) Temat e kapitullit - Hipertermitë dhe Hipotermite - Temperatura, ethet - Hipertermitë që i shkakton temperature e lartë e ambieniti c) Udhëzime didaktike për kapitullin: Rekomandohet që mësimdhënësi të:



- mjetet mësimore - CD-programet

60

Kapitulli 6: Inflamacioni (ndezja) 5 orë d) Qëllimi i kapitullit Në përfundim të kapitullit nxënësit duhet të:

- Përkufizojë inflacionin; - Rendisë dhe përshkruajë llojet e inflacionit (akut dhe kronik); - tregojnë shkaktarët e inflacionit - përkufizojë çështë “plaga”; - përshkruajë bazat patologjike të shërimit të inflcionit;

e) Temat e kapitullit - Inflamacioni akut dhe kronik - Shkaktarët e inflamacionit - Plaga - Baza patofiziologjike e shërimit të inflamacionit




- mjetet mësimore - vizatime - video-projektor

Kapitulli 7: Gjendja ”shok” 10 orë a) Qëllimi i kapitullit Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të:

- Definojë çfarë është gjendja “shok”; - Tregojë llojet e gjendjes “shok”; - Përshkruajë shok-un hipovolemik; - Përshkruajë shok-un neurogjen; - Përshkruajë shok-un amafilaktik; - Përshkruajë shok-un septic;


- Definicioni i shok-ut - Shok-u hipovolemik - Shok-u neurogjen - Shok-u amafilaktik - Shok-u septik

61

d) Udhëzime didaktike për kapitullin: Rekomandohet që mësimdhënësi të:


kombinuara. e) Kushtet për realizimin e kapitullit:

- mjetet mësimore - vademekum - flete pune

Kapitulli 8: Çrregullimi i vetëdijës 10 orë c) Qëllimi i kapitullit Në përfundim të kapitullit nxënësit duhet të:

- shpjegojnë për shkallët e çrregullimit të vetëdijës - theksojë mekanizmat e fillimit të komës; - tregojnë për patogjenezën e sinkopës; - pershkruajne sinkopen;

d) Temat e kapitullit - Shkallët e çrregullimit të vetëdijës - Mekanizmat e fillimit të komës - Patogjeneza e sinkopës




- mjetet mësimore - CD-programet - literature mjekesore

62

Kapitulli 9: Faktorët etiologjikë fizikë 10 orë e) Qëllimi i kapitullit Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të:

− shpjegojnë për lëndimet; − rendisë llojet e lëndimeve; − Specifikoje llojet e djegjeve; − përcaktojë shkallët e djegies; − shpjegojë lëndimet nga të ftohtit dhe rryma elektrike;

f) Temat e kapitullit - Lëndimet mekanike - Lëndimet nga nxehtësia - Djegiet - Lëndimet nga të ftohtit - Lëndimet nga rryma elektrike

c)Udhëzime didaktike për kapitullin: Rekomandohet që mësimdhënësi të:



- mjetet mësimore - video-projekto - foto

63

Programi i lëndes

“Teknologjia farmaceutike” Lëmi: Shëndetësi Profili: Farmaci Niveli: I Klasa: 11 I. Qëllimi i lëndës Në përfundim të lëndës së zhvilluar në klasën 11, nxënësit duhet të:

− Përshkruajnë rolin teknologjinë farmaceutike si shkencë; − Shpjegojnë barnatorern dhe organizimin e saj; − Theksojnë dhe pershkruajnë operacionet farmaceutiko-teknologjike mekanike; − Theksojnë dhe përshkruajnë operacionet farmaceutike-teknologjike të nxehta; − Theksojnë dhe përshkruajnë operacionet farmaceutike-teknologjike difuzive − Shpjegojnë farmakopenë dhe rendesinë e saj; − Shtjellojnë nocionin “bar”;

II. Fondi i orëve të lëndës 35 javë x 1 orë/javë = 35 orë

II. Programi i hollësishëm i lëndës Kapitulli 1: Rëndësia e teknologjisë farmaceutike. Barnatorja 5 orë a) Qëllimi i kapitullit. Në përfundim të kapitullit nxënësit duhet të:

- shpjegojnë rëndësinë e teknologjisë farmaceutike si shkencë; - përshkruajnë rëndësinë, rolin dhe funksionin e barnatores dhe menyren e organizimit

të punës në të; - dallojnë enët, mjetet dhe aparaturat që përdoren në laborator; - theksojnë mënyrat e përdorimit të eneve, mjeteve dhe aparaturave që përëdoren në

laborator; - përshkruajnë menyrat e mirëmbajtjes së enëve, mjeteve dhe aparateve që përdoren në

laborator;

b) Temat e kapitullit - Hyrje ne teknologjinë farmaceutike. - Barnatorja. Njohja me Enët laboratorike,mjett dhe aparatura - Menzra e perdorimit.Larja e enëve dhe mirëmbajtja e mjeteve dhe apraturave


- Shpjegojë duke ilustruar me enë, mjete dhe aparatura konkrete; - Kontrrolloje nivelin e te kuptuarit nga ana e nxenesve. - Ilustrojë me anë të figurave dhe të vizatimeve; - Pyetë me goje per te vlerësuar aftesite e te kuptuarit tek nxenesit

64

d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Video projektor - Ene, mjete dhe aparate - mjetet mësimore adekuate - CD-programet - Materiale nga interneti

Kapitulli 2: Operacionet farmaceutiko-teknologjike. Operacionet mekanike 10 orë


- Përkufizojnë matjen; - Përshkruajnë qëlllimin, mënyrat, aparaturat e matjes, si dhe njësitë matëse; - Përshkruajnë qëllimin, mënyrat dhe mjetet e grimcimit-thërmimit, - Pershkruajne teorite dhe mekanizmin e filtrimit - Pershkruajne operacionin e granulimit, briketimit, komprimimit, dispergimit,

emulgimit, homogjenizimit, sedimentimit, dekantimit dhe centrifugimit. b) Temat e kapitullit Operacionet mekanike:

- Matja, mënyrat, aparaturat dhe njësitë matëse - Grimcimi-thërmimi, qëllimi, mënyrat dhe mjetet - Sitja – qëllimi i sitjes, llojet e sitave - Përzierja – qëllimi i përzierjes dhe tipat e përziersve - Filtrimi - qëllimi dhe mekanizmat e filtrimit - Granulimi dhe briketimi - Komprimimi - Dispergimi, emulgimi dhe homogjenizimi - Sedimentimi, dekantimi - Centrifugimi


- Organizojë pjesemarrjen e nxenesve ne prodhimin industrialnëpërmjet punës në grupe të vogla pune.

- zbatojë metoda bashkëkohore të ligjerimit - perdor skica ,vizatime dhe mjete konkrete pune. - organizoj pune laboratorike vleresuese ku perfshihen operaacionet mekanike.


− Mjetet mësimore adekuate − CD-programet − Laboratori dhe enët laboratorike

Kapitulli 3: Operacionet e nxehta 10 orë a) Qëllimi i kapitullit Në përfundim të kapitullit nxënësit duhet të:

− Shpjegojnë për operacionet që kryhen me anë të nxehtësisë, si zierjen, avullimin, ftohjen, kondensimin;

65

− Përshkruajnë operacionin e destilimit; − Pershkruajnë metodat e sterilizimit dhe aparaturat për sterilizim; − Dallojne metodat aseptike;


- Zierja, avullimi, ftohja dhe kondenzimi - Destilimi - Sterilizimi (metodat e sterilizimit) - Metodat aseptike

c) Udhëzimet didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësimdhënësi të:

- Shpjegoje permes shembujve nga jeta e perditshme - Perdore paisje laboratorike konkrete - Nxite aftesite dalluese te nxenesve me pyetje gojore - Vlerësojë nxënësit me anë të pyetjeve gojore


- Mjetet mësimore - Ene laboratorike - Burime te nxehtesise

Kapitulli 4: Operacionet difuzive 5 orë a) Qëllimi i kapitullit Në përfundim të kapitullit nxënësit duhet të - Perkufizoje operacionet difuzive: tharja, absorbimi, kristalizimi; - Përshkruajnë operacionet difuzive: tharja, absorbimi, kristalizimi; - Dallojnë operacionet difuzive: tharja, absorbimi, kristalizimi; b) Temat e kapitullit

- Tharja - Absorbimi - Adsorbimi - Kristalizimi


- përdorë mesimin interaktiv - zbatojë metoda bashkëkohore të ligjerimit - percjelle aftesite e nxenesve - organizojë projekte ku perfshihen grupe nxenesish. - Vlerësojë nxënësit me pyetje-përgjigje me gopjë ose me shkrim


- mjetet mësimore - CD-programet - ene dhe mjete laboratorike - video projektor

66

Kapitulli 5: Farmakopeja 5 orë f) Qëllimi i kapitullit Në përfundim të kapitullit nxënësit duhet të:

- shpjegojnë për Farmakopenë si libër zyrtar të një shteti; - Përshkruajnë si aplikohet farmakopea; - pershkruajne “Materia medika”;

g) Temat e kapitullit

- Farmakopeja - Farmakopeja Britanike (Europiane) - Materja medika dhe ndarja e saj


- Organizojë nxënësit të diskutojnë ne grupe te vogla pune - zbatojë metoda bashkëkohore të ligjerimit - shfrytezoj literature europiane - Vlerësojë nxënësit me pyetje-përgjigje me gopjë ose me shkrim - percjelle aftesite bashkohore te te mesuarit tek nxenesit.


- mjetet mësimore si p.sh. Farmakopet e ndryshme - materiale nga interneti.

67

Klasa 11

Përshkruesit e moduleve të praktikës profesionale


”Analiza morfo-anatomike e bimëve”

Lëmi: Shëndetësi Profili: Farmaci Niveli: I Klasa: 11 Numri i modulit

Qëllimi I modulit

Një modul praktik që i aftëson nxënësit me aftësi praktike për të vrojtuar bimët në natyrë dhe për të përgattitur preparate bimore për mikroskopim.


6 K (36 orë)


RM 1

Nxënësi vëzhgon organizmin e bimës dhe organet e saj. Përmbajtja: - Gjetja në natyrë e bimëve të gjelbërt në - lulëzim (p.sh jonxhën, vjollcën, dredhzën etj). - Nxjerrja e bimëve të padëmtuara nga dheu . - Vendosja në qese dhe dërgimi i tyre në laboratorin e

shkollës. - vizatimi dhe ngjyrosja e bimëve të mbledhura në fletore

duke theksuar organet e tyre.

RM 2 Nxënësi përgatit dhe vrojton preparate mikroskopike të ngjyrosur dhe jo të ngjyrosur, në mikroskop. Përmbajtja: - Përgatitja e preparatit për vrojtim mikroskopik; - Vendosja e preparatit të përgatitur në mikroskop; Vrojtimi

dhe dallimi i murit qelizor në mikroskop; - Vrojtimi dhe dallimi i citoplasmës dhe i bërthamës në

mikroskop - Vizatimi në bllok i pjesëve që dallohen në preparatin e

ngjyrosur - Krahasimi i vizatimeve të preparatit të ngjyrosur dhe atij

të pa ngjyrosur.

68

RM 3 Nxënësi mbledh dhe than me kujdes bimët që rriten në zonën ku jetojnë. Përmbajtja: - Grumbullimi i bimëve të zonës - Tharja me kujdes e bimëve. - Klasifikimi i bimëve në bazë të familjeve - Vendosja dhe ngjitja e bimëve në fletë të bardhë - Koleksionimi i bimëve në bazë të familjeve, - Emërtimi i bimëve në latinisht; - Shënimi i emrit të familjes ku bën pjesë bima.





RM 1 IV Pyetje-përgjigje me gojë dhe kontrollimi i vizatimeve


- grumbullojë bimët më të përhapura në zonën e tij; - dallojë bimët - emërtojë bimët në latinisht; - vizatojë bimët që ka mbledhur; - respektojë rregullat e mbrojtjes në punë dhe ruajtjes

së mjedisit.

RM 2 IV Pyetje-përgjigje me gojë dhe kontrollimi i vizatimeve

KR Nxënësi duhet të: - përgatitë preparatin e ngjyrosur dhe të pangjyrosur për

vrojtim në mikroskopin. - Vendosë preparatin e përgatitur në mikroskop për

vrojtim; - dallojë qelizën dhe pjesët përberëse të saj: murin

qelizor, citoplazmën dhe bërthamën; - vizatojë organet e qelizës të vrojtuara në mikroskop; - krahasojë vizatimet e qelizave që i ka vrojtuar në

mikroskop me ato që ka mësuar më parë

RM 3 IV Prezantimi dhe kontrolli i herbareve


- Grumbullojë bimët e zonës; - Thajë me shumë kujdes bimët embledhura;

69

- Vendosë dhe ngjitë në fletë të bardha bimët e thara; - Koleksionojë bimët sipas familjeve; - Emërtojë bimët në latinisht; - përgatisë herbariumin; - klasifikojë bimët në bazë të familjeve.


- Ky modul duhet të trajtohet në laboratorin e shkollës dhe në natyrë.

- Mësuesi duhet të përdor sa më shumë mjete konkretizuese (atllase të bimëve, CD-programe, herbariume)

- Mësuesi duhet të angazhojë sa më shumë nxënësit në grumbullimin, tharjen dhe përgatitjen e herbareve

- Mësueis duhet të angazhojë nxëësit sa më shumë të jetë e mundur në përgatitjen e preparateve dhe vrojtimin e tyre në mikroskop.


- Rekomandohet të organizohen vizita njohëse në natyrë ku nxënësit të njihen konkretisht me bimësinë e zonës.




- laboratori i botanikës,mikroskopi - preparatet për mikroskopim: qelqi, ngjyrat, prerje nga

bimë të ndryshme - mjetet për vizatim - Katalogje - Modele herbariumi

70

PERSHKRUESI I MODULIT TË PRAKTIKËS PROFESIONALE

”Analiza analitike kualitative dhe kuantitative” Lëmi: Shëndetësi Profili: Farmaci Niveli: I Klasa: 11 Numri i modulit

Qëllimi I modulit

Një modul praktik që i aftëson nxënësit me aftësi praktike për të kryer analiza analitike kualitative dhe kuantitative.


17,5K (105 orë)


RM 1

Nxënësi përdor aparaturat adekuate, procedurat analitike për të identifikuar dhe përcaktuar grupet analitike Përmbajtja:

- Organizimi dhe përshtatja e vendit për punë - Përgatitja e aparaturave për kryerjen e analizve - Procedura e kryerjes së veprimeve - Njesit matese dhe aparaturat perkatese - Kationet e grupeve analitike - Anionet e grupeve analitike - Nxjerrja e rezultatit - Prezantimi dhe krahasimi i rezulateve

RM 2 Nxënësi zbaton metodën vëllimetrike për përgatitjen e

tretesirave standarde. Përmbajtja:

- Organizimi dhe përshtatja e vendit për punë - Përgatitja e aparaturave për kryerjen e analizve - Procedura e kryerjes së veprimeve - Neutralizimi - Precipitimi - Metoda e formimit te komplekseve - Përgatitja e tretësirave standarde - Krahasimi me standardin

RM 3 Nxënësi aplikon metodat e analizese gravimetrike ne farmaci

Përmbajtja: - Organizimi dhe përshtatja e vendit për punë - Përgatitja e aparaturave për kryerjen e analizave - Procedura e kryerjes së veprimeve - Perdorimi i metodave analizes gravimetrike - Rezultati i analizës gravimetrike. - Krahasimi i rezultatit me standardin.

71





RM 1 IV Pyetje-përgjigje me gojë dhe vëzhgim me listë kon trolli


- Organizojë dhe përshtatë vendin për punë - Përgatit paratura për kryerjen e analizve - Zbaton saktë procedurat e kryerjes së veprimeve - Përcakton saktë njesitë matese dhe aparaturat

perkatese - Përcakton kationet e grupeve analitike - Përcakton anionet e grupeve analitike - Nxjerr rezultatin - Prezanton dhe krahason rezulatet - Zbaton rregullat e mbrojtjes në punë dhe ruajtjes së

mjedisit.


KR Nxënësi duhet të: - Organizojë dhe përshtatë vendin për punë - Përgatit paratura për kryerjen e analizve - Zbaton saktë procedurat e kryerjes së veprimeve - Përcakton shkallën e neutralizimit - Përcakton shkallën e precipitimit - Përdor drejt metodat e formimit te komplekseve - Përgatit tretësirat standarde - Krahason tretësirën e përgatitur me standardin



- Organizon dhe përshtat vendin për punë - Përgatit aparaturat për kryerjen e analizave - Zbaton procedurën e kryerjes së veprimeve - Perdor metodat e analizes gravimetrike - Nxjerr rezultatin e analizës gravimetrike. - Krahason rezultatin me standardin.


- Ky modul duhet të trajtohet në laboratorin e shkollës Mësuesi duhet të përdor sa më shumë mjete konkretizuese (atllase të bimëve, CD-programe, herbariume)

- Mësuesi duhet të angazhojë sa më shumë nxënësit në

72

grumbullimin, tharjen dhe përgatitjen e herbareve - Mësueis duhet të angazhojë nxëësit sa më shumë të jetë e

mundur në përgatitjen e preparateve dhe vrojtimin e tyre në mikroskop.


- Rekomandohet të organizohen vizita njohëse në natyrë ku nxënësit të njihen konkretisht me bimësinë e zonës.




- laboratori m ikroskopi - Ene dhe paisje laboratorik - Substanca kimike dhe tretes tendyshëm - Aparatura për zbatimin e metodave - Tretësirsa standarde

73


”Përcaktimi i konstanteve fiziko-kimike” Lëmi: Shëndetësi Profili: Farmaci Niveli: I Klasa: 11 Numri i modulit Qëllimi I modulit

Një modul praktik që i aftëson nxënësit me aftësi praktike për të kryer përcaktimin e konstantave te ndryshme fiziko-kimike në laborator


17,5K (105 orë)


RM 1

Nxënësi përdor aparaturat adekuate për të përcaktimin e viskozitetit të lëngjeve. Përmbajtja:

- Organizimi dhe përshtatja e vendit për punë - Përgatitja e aparaturave për kryerjen e përcaktimit - Procedura e kryerjes së veprimeve - Përcaktimi i viskozitetit të lëngjeve - Nxjerrja e rezultatit për viskozitetin e lëngjeve - Prezantimi dhe krahasimi i rezulateve - Mirëmbajtja dhe sistemimi i aparaturave adekuate. - Zbatimi i rregullave te ruajtjes se mjedisit dhe të

sigurisë teknike gjatë kryerjes së veprimeve në laborator

RM 2 Nxënësi përdor polarimetrin.

Përmbajtja: - Organizimi dhe përshtatja e vendit për punë - Përgatitja e polarimetrit për punë. - Procedura e kryerjes së veprimeve - Përcaktimi i koeficientit të shpërndarjes - Nxjerrja dhe krahasimi i rezultateve - Sistemimi dhe mirëmbajtja e polarimetrit - Zbatimi i rregullave te ruajtjes se mjedisit dhe të


RM 3 Nxënësi përdor pH-metrin.

Përmbajtja: - Organizimi dhe përshtatja e vendit për punë - Përgatitja e pH-metrit për punë. - Procedura e kryerjes së veprimeve - Përcaktimi i pH. - Nxjerrja e rezultateve dhe krahasimi i tyre. - Sistemimi dhe mirëmbajtja e pH-metrit. - Zbatimi i rregullave te ruajtjes se mjedisit dhe të

74


RM 4 Nxënësi përdor refraktometrin dhe spektrofotometrin.

Përmbajtja: - Organizimi dhe përshtatja e vendit për punë - Përgatitja e refraktometrit për punë. - Procedura e kryerjes së veprimeve - Analiza refraktometrike e dritës - Analiza spektrofotometrike e dritës - Nxjerrja e rezultateve dhe krahasimi i tyre. - Sistemimi dhe mirëmbajtja e refraktometrit - Zbatimi i rregullave te ruajtjes se mjedisit dhe të



Realizimi i pranueshëm i modulit do të konsiderohet arritja e kënaqshme e të gjithë kritereve të realizimit të specifikuara për çdo rezultat të të mesuarit. Më poshtë jepen shkurtimet që do të përdoren: RM Rezultatet e të mësuarit IV Instrumentet e vlerësimit KR Kriteret e realizimit



- Organizojë dhe përshtatë vendin për punë - Përgatit paratura për kryerjen e analizve - Përgatit aparaturat për kryerjen e përcaktimit të

viskozitetit të lëngjeve - Zbaton saktë procedurat e kryerjes së veprimeve - llogarit viskozitetin e lëngjeve - Prezanton rezulatet - Mirëmban dhe sistemon aparaturat adekuate - Zbaton rregullat e mbrojtjes në punë dhe ruajtjes së

mjedisit.


KR Nxënësi duhet të: - Organizojë dhe përshtatë vendin për punë - Përgatit polarimetrin për punë - Zbaton saktë procedurat e kryerjes së veprimeve - Përcakton saktë koeficientin e shpërndarjes - Nxjerr dhe krahason rezultatet - Sistemon dhe mirëmban polarimetrit dhe vendin

e punës - Zbaton rregullat e mbrojtjes në punë dhe ruajtjes

së mjedisit.

75



- Organizon dhe përshtat vendin për punë - Përgatit pH-metrin për punë. - Zbaton saktë procedurën e kryerjes së veprimeve - Përcakton pH. - Nxjerr rezultatet dhe i krahason ato me përgjigjen

standarde. - Sistemon dhe mirëmban pH-metrin. - Zbaton rregullat e mbrojtjes në punë dhe ruajtjes së

mjedisit


KR Nxënësi duhet të: - Organizon dhe përshtat vendin për punë - Përgatit refraktometrin dhe spektrofotometrin për

punë. - Procedura e kryerjes së veprimeve me

refraktometër dhe spektrofotometër - Kryen saktë analiza refraktometrike të dritës - Kryen saktë analiza spektrofotometrike të dritës - Nxjerr rezultatet dhe im krahason me përgjigjet

standarde të tyre. - Sistemon dhe mirëmban refraktometrin dhe

spektrometrin - Zbaton rregullat e mbrojtjes në punë dhe ruajtjes së

mjedisit Metodat e të mësuarit të rekomanduara

- Ky modul duhet të trajtohet në laboratorin e shkollës Mësuesi duhet të përdor sa më shumë mjete konkretizuese (atllase të bimëve, CD-programe, herbariume)

- Ky modul duhet të realizohet në laboratoret kimike - Mësimdhënësi duhet të përdorë demostrim konkret përmes

përdorimit të aparaturave - Nxënësi duhet të angazhohet në punë konkrete duke filluar

nga larja e eneve peshimi dhe pergaditja e reagjenteve, - Nxënësi duhet të angazhohet në punë konkret per

llogaritjen e rrezultateve te fitura mbas matjeve te caktuara - Vlerësimi bëhët përmes demonstrimit praktik të aftësive të

fituara - Gjatë vlerësimit të nxënësve, të zbatohet demonstrimi

praktik i aftësive të fituara. Baza materiale e domosdoshme


- laboratori m ikroskopi

76

- Ene dhe paisje laboratorik - Substanca kimike dhe tretes tendyshëm - Aparatura për zbatimin e metodave - Tretësirsa standarde

77

Përpilimi i këtij planprogrami është mbështetur nga Deutsche Gesellschaft für Technische Zusammenarbeit (GTZ), Projekti: „Ripërtëritja e Arsimit dhe Aftësimit Profesional në Kosovë“ dhe është financuar nga Ministria Gjermane për Bashkëpunim Ekonomik dhe Zhvillim.

Programi mësimor - MASHTmasht.rks-gov.net/uploads/2015/05/korniza-farmaci.pdf · 2. Farmakologji...

Documents

Transcript of Programi mësimor - MASHTmasht.rks-gov.net/uploads/2015/05/korniza-farmaci.pdf · 2. Farmakologji...