powroty.pl

http://www.powroty.gov.pl

Ustroń, 17 stycznia 2009 r.

ZESPÓŁ DORADCÓW STRATEGICZNYCH PREMIERA RP

Dr Michał Boni

2

Kontekst - skala i struktura migracji

Dane rejestrowe 353 tys. migrantów łącznie w latach 1990-2005

Dane spisowe (ok. 2% populacji):

Mikrospis 1995: 900 tys. osób czasowo za granicą

NSP 2002: 786 tys. osób czasowo za granicą

Szacunek GUS (2007 i 2008):

- Populacja Polski: 38,2 mln (stan na 1 stycznia 2007)

- Z tego poza granicami kraju dłużej niż 2 miesiące (stan na 1 stycznia 2007): 1 950 tys. osób

- Poza granicami kraju 31 grudnia 2007: 2 270 tys. osób

- Odpływ netto w okresie 1 maja 2004 – 31 grudnia 2007: 1 270 tys. osób.

3

Skala i struktura odpływu

Kontekst: Zmiana kierunków migracji Polaków – wzrost znaczenia Wielkiej

Brytanii, Irlandii i Norwegii spadek Francji i Niemiec Ilu z migrantów to nowi pracownicy na rynkach pracy państw

przyjmujących, a ilu było już tam przed 1 maja 2004? Analizy migracji pokazują, iż ok. 1 mln Polaków co roku

podejmuje pracę w różnych państwach członkowskich UE. Większość z tych (70 %), którzy przebywają na emigracji dłużej niż dwa lata deklaruje, iż w pewnej perspektywie będzie chciała wrócić do Polski

Kto najczęściej wyjeżdżał: Kobiety i mężczyźni, w wieku 20-44 lata, pochodzący ze wsi i

małych miast ( < 100 tysięcy mieszkańców), z wykształceniem zasadniczym zawodowym lub średnim zawodowym.

Kobiety i mężczyźni w wieku 25-44 lata, pochodzący z dużych miast (powyżej 100 tysięcy mieszkańców), z wykształceniem wyższym magisterskim/równorzędnym lub wyższym.

4

Liczba obywateli Polski przebywających za granicą dłużej niż 2 miesiące, wg głównych krajów docelowych, w tysiącach

Kraj / region

docelowy

2002 (Maj) – NSP 2004 2005 2006 2007

Ogółem 786 1 000 1 450 1 950 2 270

UE27 451 750 1 170 1 550 1 860

Austria 11 15 25 34 39

Belgia 14 13 21 28 31

Francja 21 30 30 49 55

Niemcy 294 385 430 450 490

Irlandia 2 15 76 120 200

Włochy 39 59 70 85 87

Holandia 10 23 43 55 98

Hiszpania 14 26 37 44 80

Szwecja 6 11 17 25 27

Wielka Brytania 24 150 340 580 690

Źródło: GUS 2008

5

Społeczno-demograficzny profil migranta z Polski w okresie przed- i poakcesyjnym, w %

Źródło: BAEL

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

% males

% aged 20-29

% University graduates

% rural inhabitants

% large cities inhabit.

% welfare benefit

pre-accession post-accession

6

Społeczno-demograficzny profil migranta z Polski w okresie przed- i poakcesyjnym (łącznie) dla wybranych krajów docelowych, w %

Źródło: BAEL

0%10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%% males

% aged 20-29

% University graduates

% rural inhabitants

% large cities inhabit.

% welfare benefit

UK Germany Ireland Italy

7

Migracje Polaków (1)

Migracje Polaków – skąd wyjeżdżają? Regiony Polski wg intensywności odpływu

PKB per capita Mieszkańcy miast

8

Migracje Polaków (2)

Migracje Polaków – skąd wyjeżdżają? Regiony Polski wg intensywności odpływu oraz stopy bezrobocia

Stopa bezrobocia w wieku 15-24

Stopa bezrobocia

9

Migracje powrotne Polaków – dokąd wracają?

Source: own calculations on the basis of the Population Census 2002.

Voivodship N % Dolnośląskie 1,270 8.1

Kujawsko-pomorskie 462 3.0

Lubelskie 531 3.4

Lubuskie 306 2.0

Łódzkie 773 5.0

Małopolskie 1,583 10.1

Mazowieckie 4,794 30.7

Opolskie 252 1.6

Podkarpackie 630 4.0

Podlaskie 420 2.7

Pomorskie 1,095 7.0

Śląskie 1,419 9.1

Świętokrzyskie 293 1.9

Warmińsko-mazurskie 457 2.9

Wielkopolskie 761 4.9

Zachodniopomorskie 562 3.6

Total 15,608 100.0

Table 2. Spatial distribution of well-educated Polish return migrants by voivodship, 2002.

Figure 1. Spatial distribution of Polish return migrants by voivodship, 2002.

Source: own calculations on the basis of the Population Census 2002.

10

Polskie migracje a mobilność (1)

Tradycyjny wzorzec migracyjny:

Migracje stałe (USA, Niemcy – cały wiek XIX) Podłoże polityczne migracji stałych (68, 80) Podłoże ekonomiczne migracji stałych (Niemcy lata 70.) Migracje czasowe a ekonomiczne – potrzeba

uzupełniania dochodów (obszary wiejskie – chłoporobotnicy na sezonowych migracjach do Niemiec: rozładowanie napięć społecznych w latach 90.)

Wyjazdy legalne do nielegalnej pracy (Polacy w „szarej strefie” w UK do 2004r.)

Wzorzec „tam pracuję – tu wydaję” (groźny dla polskiego rynku pracy”)

11


Zmiana wzorca migracyjnego:

Odejście od modelu stałej emigracji Migracja czasowa, jako element w cyklu kariery

zawodowej Swoboda wyboru (w obrębie UE, czy szerzej) momentu i

doświadczenia migracji /mobilności zagranicznej Powody ekonomiczne (tak), ale nie tylko (kształtowanie

kariery zawodowej) Strategia życia a strategia zawodowa

12


Jak charakter polskich zasobów pracy zmienia fakt , iż ok. 1-1,5 mln osób ma „nowe doświadczenie mobilności”

Akceptacja mobilności w ogóle Sprawność nawigacji w karierze zawodowej i po rynku

pracy Presja na nowe rozumienie łączy: cykl

życia – cykl kariery – wybór strategii Presja na wsparcie instytucjonalne takich zachowań

(doradztwo karierowe od szkoły przez całe życie) Swoboda przepływów mobilnych postmigrantów ze

swojego środowiska do nowych miejsc (z obszarów wiejskich i małych miast do aglomeracji)

Przyspieszenie migracji/mobilności krajowej w kraju (zjawisko nadchodzące?)

Eliminacja zagrożenia dominacji wzorca: „tam pracuję – tu wydaję” na model: „zmienna praca tu i tam”

13

Składowe rządowego programu skierowanego do migrantów oraz migrantów powracających do kraju

Pakiet 1: System obsługi migranta (powrotnego)

Pakiet 2: Likwidacja barier/ułatwienia dla osób chcących powracać z zagranicy

Pakiet 3: Rozwiązania skierowane do konkretnych grup docelowych

Pakiet 4: Działania skierowania do rodzin migrantów i migrantów powrotnych

Pakiet 5: Działania skoncentrowane na administracji publicznej

Pakiet 6: Informacja i promocja

14


Pakiet 1: System obsługi migranta (powrotnego)

Stworzenie powszechnie dostępnego i rozpoznawalnego portalu internetowego; cel: przekazanie wiarygodnych i kompletnych danych na temat powrotu do Polski)

Opracowanie i dystrybucja „Poradnika migranta powrotnego”; cel: ułatwienie powrotu, przekazanie informacji niezbędnych do udanego powrotu do kraju

„Internetowy urząd pracy”; cel: ułatwienie powrotu na polski rynek pracy (wymagane zmiany legislacyjne)

Wsparcie powracających migrantów poprzez włączanie ich w system szkoleń / orientacji zawodowej; cel: ułatwienie powrotu na polski rynek pracy

System doradztwa w zakresie możliwości inwestycyjnych / biznesowych w kraju; cel: wykorzystanie potencjału migrantów powrotnych (realizator: PARP).

15


Pakiet 2: Likwidacja barier/ułatwienia dla osób chcących powracać z zagranicy

Ułatwienia w zakresie prowadzenia działalności gospodarczej (np. zakładanie i prowadzenie firm siostrzanych)

Instytucja kredytu podatkowego i ulgi inwestycyjnej

Granty na indywidualny transfer technologii

Abolicja podatkowa, unikanie podwójnego opodatkowania

Ułatwienia w zakresie uznawania wykształcenia/kwalifikacji nabywanych poza granicami Polski

Ułatwienia w zakresie nabywania bądź przywracania obywatelstwa polskiego.

16


Pakiet 3: Rozwiązania skierowane do konkretnych grup docelowych (w fazie projektowania)

Przykładowe grupy:

Lekarze i personel medyczny

Naukowcy

Polscy studenci studiujący za granicą

Przedstawiciele „drugiego pokolenia” polskiej emigracji

17


Pakiet 4: Działania skierowania do rodzin migrantów i migrantów powrotnych

Działania w sferze edukacji; zwłaszcza: zapewnienie możliwości nauki języka polskiego za granicą, opracowanie i wdrożenie systemu adaptacji dzieci powracających z zagranicy do polskiego systemy edukacyjnego

Działania nakierowane na rodzinny wymiar decyzji migracyjnych; cel: minimalizacja negatywnych skutków wyjazdu zagranicznego/racjonalizacja decyzji migracyjnej w kontekście sytuacji rodzinnej.

18


Pakiet 5: Działania skoncentrowane na administracji publicznej

Szkolenia dla urzędników różnych szczebli (z wykorzystaniem „Poradnika migranta powrotnego”)

Włączanie organizacji pozarządowych do działań na rzecz migrantów powrotnych

19


Pakiet 6: Informacja i promocja

Działania promocyjno-informacyjne związane z uruchomieniem portalu internetowego

Wsparcie działań informacyjnych samorządów lokalnych

Włączenie przedstawicieli konsulatów i ambasad do działań promocyjnych

Szeroko pojęta popularyzacja programu.

20

Po co ten program?

Wsparcie dla Polaków, którzy rozważają lub już podjęli decyzję o powrocie do kraju

Wyjechać nie jest łatwo, ale powrót też może być skomplikowany

Państwo powinno reagować na aktualne potrzeby społeczne

Rząd winien być odpowiedzialny nie tylko za tych, którzy pozostali w kraju, ale również za obywateli, którzy wybrali pobyt / pracę za granicą

Nie warto czekać, aż zjawisko stanie się masowe

Wybrane elementy programu są użyteczne dla osób, które zdecydowały się pozostać.

21

Czym jest program?

Idea: kompleksowy system wsparcia osób wracających do kraju

Podstawowa bariera: dostęp do rzetelnej, pełnej informacji

Pierwsza faza kampania informacyjna:

• Powrotnik – Nawigacja dla powracających – kompendium informacji na temat jak radzić sobie z problemami administracyjnymi

• www.powroty.gov.pl – czytelna strona internetowa, za którą kryje się system wsparcia dla Polaków powracających z zagranicy

Element większej całości, która sprowadza się do myślenia o Polakach za granicą i dbałości o ich interesy – abolicja podatkowa, ułatwienia prawne, wsparcie w odnalezieniu się na rynku pracy, nowe placówki konsularne.

http://www.powroty.gov.pl/

22

Program ma duszę!

Program to nie tylko książka czy strona internetowa – to cały system stworzony specjalnie dla migrantów powrotnych!

Opiera się na dwóch kręgach – pracowników administracji rządowej oraz samorządowej (doradcy EURES)

Zespół merytoryczny obsługujący program – osoby od wielu lat zajmujące się migracjami i mające doświadczenie migracyjne

Program ma się „uczyć” – chcemy wykorzystać doświadczenia i pytania migrantów, by pomóc innym.

23

Polska to regiony!

Powrót do Polski to przede wszystkim powrót do konkretnego miejsca

Wiedza na temat tego miejsca będzie najważniejsza dla osób, które zdecydują się na powrót

Nasze zadania:

• Dostarczać informacji na temat sytuacji w ujęciu regionalnym i lokalnym

• Informować o lokalnych wydarzeniach, które mogą okazać się przydatne dla migrantów powrotnych: targach pracy, inwestycjach, działaniach samorządów.

24

„Powrotnik” – jak to działa?

Organizacja – kluczowe tematy dla powracających

Przykładowe pytania i odpowiedzi

Prosty, przystępny język – ale i odwołania do podstaw prawnych

Struktura:

• Formalności przed powrotem• Przeprowadzka• Formalności po powrocie• Praca• Działalność gospodarcza

• Podatki• Finanse osobiste• Rodzina• Zdrowie• Świadczenia społeczne

25

Portal www.powroty.gov.pl – jak to działa?

Funkcje portalu:

Możliwość uzyskania odpowiedzi na zadane pytania w indywidualnych, specyficznych sprawach

Stale aktualizowane informacje pogrupowane w 10 obszarów tematycznych (zgodnych ze strukturą Powrotnika)

Bieżące wiadomości istotne z punktu widzenia migranta

Perspektywa regionalna i lokalna: informacje na temat regionów

Cykliczne spotkania z ekspertami (w formie „czatu”).

http://www.powroty.gov.pl/

26

Pytania o powroty

System zawiera również moduł zadawania pytań i udzielania odpowiedzi

Ideą jest odpowiedź na każde pytanie Możemy potrzebować nawet 14 dni na udzielenie odpowiedzi

27

Powrotnik on-line

Powrotnik – wersja do pobrania

Tematy

Indeks

28

Wydarzenia

29

Regiony

30

Spotkania z ekspertami

31

Finansowanie

Polacy mieszkający i pracujący za granicą to bezwzględnie najwyższej jakości kapitał ludzki

Warto weń inwestować W ciągu kilku miesiącach program obejmie większość krajów, w

których czasowo przebywają Polacy Program jest finansowany ze środków Europejskiego Funduszu

Społecznego Funkcjonowanie programu jest przewidziane do końca 2009 roku

z opcją jego przedłużenia.

32

Kto to robi?

Program jest efektem pracy Międzyresortowego Zespołu ds. Migracji Powrotnych i został przygotowywany przez:• Zespół Doradców Strategicznych Prezesa Rady Ministrów• Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej• przedstawicieli organizacji pozarządowych• ekspertów

Za obsługę techniczną odpowiada Centrum Rozwoju Zasobów Ludzkich.

33

Wielkość ruchu na stronie www.powroty.gov.pl

Źródło: Zespół redagujący portal, Oprac. na podst. systemu monitorowania ruchu na stronie google analytics.

Odwiedziny serwisu - zestawienie dzienne.

Najczęściej odwiedzane strony portalu:

Od momentu inauguracji portalu w dniu 24 listopada 2008 r. o godz. 15.30 do 13 stycznia 2009 r., odnotowano łącznie: 387,367odsłon portalu 74,575 wizyt na portalu 55,171 unikatowych użytkowników

Strona startowa Odsłony

Strona startowa 73290

Powrotnik/formalności przed powrotem 22350

Powrotnik/praca 14931

Powrotnik/formalności po powrocie 13128

Powrotnik/podatki 10838

FAQ 10059

Powrotnik/podatki/abolicja 9265

Powrotnik/przeprowadzka 8869

Powrotnik/świadczenia społeczne 8291

Powrotnik/Indeks A-Z 7286

Powrotnik/działalność gospodarcza 6968

34

Lokalizacja użytkowników:

Państwo Odwiedziny

Polska 35 744

Wielka Brytania 21 306

Irlandia 7 676

Niemcy 2 044

USA 1 785

Holandia 779

Kanada 693

Norwegia 484

Hiszpania 426

Włochy 417

Lokalizacja użytkowników - świat (10 najpopularniejszych lokacji):

Lokalizacja użytkowników - Polska (10 najpopularniejszych lokacji):

Źródło: Zespół redagujący portal

Miasto Odwiedziny

Warszawa 8553

Londyn 6 099

Dublin 4 950

B.d. 2 398

Kraków 2 386

Poznań 2 321

Wrocław 1 890

Katowice 1 686

Lublin 1 306

Łódź 1 236

35

Ilość otrzymanych pytań i ich podział merytoryczny:

Do 13 stycznia do systemu wpłynęło 907 pytań Zespół redakcyjny udzielił (we współpracy z siecią

wsparcia) 821 odpowiedzi

Źródło: Zespół redagujący portal

Podział merytoryczny pytań

36

Powroty w rejestrach PSZ

Formularze E 301 (prawo do zasiłku): 2008 – 10 tys. (2007 – 5761) Dominują rejestracje na Dolnym Śląsku i w Wielkopolsce Z: Wielkiej Brytanii (3159), Holandii (1547)

Formularze E 303 (prawo do transferu zasiłków) 50% powroty z Irlandii i ... Niemiec 829 (10 miesięcy 2008) – 305 w 2007 roku Opolskie, dolnośląskie, śląskie

Rejestrujący się: szybko uzyskają pracę

37

Spośród 15,7 mln imigrantów do USA (w latach 1908-1957) wróciło około 5 mln; w latach 1970. powróciło około 20-50% imigrantów (w zależności od kategorii)

Migracje powrotne w ostatnim okresie lat 1980. objęły ok. 200 tys. Hiszpanów i ok. 100 tys. Portugalczyków.

Powróciło około 85% spośród 1 mln Greków, którzy wyjechali do Niemiec w latach 1960-1984

Wracali też Irlandczycy, Włosi, Turcy… – obywatele wszystkich tych krajów, które wcześniej masowo uczestniczyły w migracjach.

Dlaczego będą wracali: Ponieważ: inni też wracali

38

Ponieważ: sprzyjają temu okoliczności

Pogarsza się sytuacja ekonomiczna w krajach, do których docierali Polacy – rośnie konkurencja na rynku pracy, wiele sektorów (np. budownictwo) jest zagrożonych recesją, wzrasta groźba utraty pracy

Sytuacja ekonomiczna w Polsce pozostaje względnie stabilna i ma lepsze perspektywy niż większość innych gospodarek UE

Polski rynek oferuje dobre możliwości zarówno dla inwestorów jak i w zakresie realizacji kariery zawodowej.

39

Ponieważ: takie były doświadczenia innych krajów

Większość migrantów natrafia na „szklany sufit” – ceną wyższych zarobków jest niemożność realizacji kariery zawodowej i niespełnione aspiracje

Zgodnie z deklaracjami dla wielu spośród migrantów pobyt za granicą to tylko epizod – planują (wcześniej lub później) powrót do Kraju – tam są ich rodziny i przyjaciele, z nim również wiążą swoją przyszłość zawodową

Doświadczenia międzynarodowe potwierdzają, iż większość osób, które decydują się na powrót, wraca przed upływem pięciu lat od momentu wyjazdu za granicę.

40

Liczba formularzy E 301 (do 31.10.2008r.)

0

500

1000

1500

2000

2500

Dolnoś

ląskie

Kujaw

sko-

Pomor

skie

Lube

lskie

Lubu

skie

Łódz

kie

Mało

polskie

Maz

owieck

ie

Opo

lskie

Podka

rpac

kie

Podlas

kie

Pomor

skie

Śląsk

ie

Świętok

rzys

kie

Warm

ińsk

o - M

azur

skie

Wie

lkopo

lskie

Zachodn

iopo

mor

skie

2005

2006

2007

2008

41

Liczba formularzy E 303 (do 31.10.2008r.)

0

20

40

60

80

100

120

140

Dolnoś

ląskie

Kujaw

sko-

Pomor

skie

Lube

lskie

Lubu

skie

Łódz

kie

Mało

polskie

Maz

owieck

ie

Opo

lskie

Podka

rpac

kie

Podlas

kie

Pomor

skie

Śląsk

ie

Świętok

rzys

kie

Warm

ińsk

o - M

azur

skie

Wie

lkopo

lskie

Zachodn

iopo

mor

skie

2005

2006

2007

2008

42

Liczba formularzy E 301 w układzie państw (do 31.10.2008r.)

0

500

1000

1500

2000

2500

3000

3500

Austri

a

Belgia

Czech

yDan

ia

Finlan

dia

Franc

ja

Hiszpa

nia

Holand

ia

Irlan

dia

Islan

dia

Niemcy

Norweg

ia

Szwecja

Wie

lka B

ryta

nia

2005

2006

2007

2008

43

0

50

100

150

200

250

300

350

400

450

500

Austri

a

Belgia

Czech

yDan

ia

Finlan

dia

Franc

ja

Hiszpa

nia

Holand

ia

Irlan

dia

Islan

dia

Niemcy

Norweg

ia

Szwecja

Wie

lka B

ryta

nia

2005

2006

2007

2008

Liczba formularzy E 303 w układzie państw (do 31.10.2008r.)

44

Migracje, mobilność, „Powrotnik” – wnioski

Migracje po 2004 roku zmieniają wzór polskiej migracji Migracja/mobilność – naturalny element łączenia cyklu

kariery zawodowej ze strategiami życiowymi Zmiana sposobów nawigacji po rynku pracy Inny sposób analizy kosztów i korzyści (też inne

rozumienie „brain drain”) Ku: adaptacyjności i dynamizmowi polskiego rynku pracy Zdefiniowana rola państwa – funkcja usługowa

(sprawność) wobec obywateli „Powrotnik” – wsparcie w naturalnych procesach, a

nie ich stymulacja

45

Pytanie na koniec:

Postmigranci a spowolnienie gospodarcze Postmigranci a przyszła realokacja zasobów pracy w

Polsce Polscy migranci / imigranci z zagranicy (poziom

akceptacji społecznej)

powroty.pl

Documents

Transcript of powroty.pl