OKUL/KURUMLARDA STRATEJİK PLANLAMA -...
Transcript of OKUL/KURUMLARDA STRATEJİK PLANLAMA -...
2010
EĞİTİMDE STRATEJİK
PLANLAMA “Okul/Kurumlar İçin”
i
T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI
Strateji Geliştirme Başkanlığı
EĞİTİMDE STRATEJİK PLANLAMA “Okul/Kurumlar İçin”
Haziran 2010
ii
Yayıma Hazırlayanlar
Ercan TÜRK Strateji Geliştirme Başkanlığı
Stratejik Yönetim ve Planlama Daire Başkanı
Nezir ÜNSAL Strateji Geliştirme Başkanlığı
Şube Müdürü
Strateji Geliştirme Başkanlığınca hazırlanan “Eğitimde Stratejik Planlama- Okul/Kurumlar İçin” adlı
kitap, Bakanlık Makamının 08/06/2010 tarih ve 3749 sayılı olurları ile 2.000 adet bastırılmıştır.
iii
“Medeniyet yolunda yürümek ve başarıya ulaşmak hayat şartıdır. Bu yol üzerinde duraklayanlar, ya
da ileri değil, geri bakmak cehalet ve gafletinde bulunanlar, dünya medeniyetinin coşkun setleri
altında boğulmaya mahkûmdurlar.”
M. Kemal ATATÜRK
iv
İSTİKLAL MARŞI
Korkma, sönmez bu şafaklarda yüzen al sancak; Sönmeden yurdumun üstünde tüten en son ocak. O benim milletimin yıldızıdır, parlayacak; O benimdir, o benim milletimindir ancak. Çatma, kurban olayım, çehreni ey nazlı hilal! Kahraman ırkıma bir gül! Ne bu şiddet, bu celal? Sana olmaz dökülen kanlarımız sonra helal... Hakkıdır, Hakk'a tapan, milletimin istiklal! Ben ezelden beridir hür yaşadım, hür yaşarım. Hangi çılgın bana zincir vuracakmış? Şaşarım! Kükremiş sel gibiyim, bendimi çiğner, aşarım. Yırtarım dağları, enginlere sığmam, taşarım. Garbın afakını sarmışsa çelik zırhlı duvar, Benim iman dolu göğsüm gibi serhaddim var. Ulusun, korkma! Nasıl böyle bir imanı boğar, 'Medeniyet!' dediğin tek dişi kalmış canavar? Arkadaş! Yurduma alçakları uğratma, sakın. Siper et gövdeni, dursun bu hayasızca akın. Doğacaktır sana va'dettiği günler Hakk'ın... Kim bilir, belki yarın, belki yarından da yakın. Bastığın yerleri 'toprak!' diyerek geçme, tanı: Düşün altındaki binlerce kefensiz yatanı. Sen şehit oğlusun, incitme, yazıktır, atanı: Verme, dünyaları alsan da, bu cennet vatanı. Kim bu cennet vatanın uğruna olmaz ki feda? Şühedâ fışkıracak toprağı sıksan, şühedâ! Canı, cananı, bütün varımı alsın da Hüda, Etmesin tek vatanımdan beni dünyada cüda. Ruhumun senden, İlahi, şudur ancak emeli: Değmesin mabedimin göğsüne namahrem eli. Bu ezanlar-ki şahadetleri dinin temeli Ebedi yurdumun üstünde benim inlemeli. O zaman vecd ile bin secde eder -varsa- taşım, Her cerihamdan, İlahi, boşanıp kanlı yaşım, Fışkırır ruh-ı mücerred gibi yerden na'şım; O zaman yükselerek arşa değer belki başım. Dalgalan sen de şafaklar gibi ey şanlı hilal! Olsun artık dökülen kanlarımın hepsi helal. Ebediyen sana yok, ırkıma yok izmihlal: Hakkıdır, hür yaşamış, bayrağımın hürriyet; Hakkıdır, Hakk'a tapan, milletimin istiklal!
Mehmet Akif Ersoy
v
vi
SUNUŞ
Kamu kurumlarında stratejik planlamaya ilişkin mevzuat hükümleri gereği Bakanlığımızda da stratejik
planlama çalışmaları MEB Stratejik Plan Hazırlık Programı eki zaman çizelgesine uygun olarak Strateji
Geliştirme Başkanlığının koordinatörlüğünde tüm birimlerin katılım ve katkılarıyla yürütülmüştür.
Türk eğitim sistemini düzenleyen mevzuat ile birlikte, eğitim sistemi için referans bir politika belgesi
niteliğinde olan “Millî Eğitim Bakanlığı 2010-2014 Stratejik Planı”, hazırlanmış olup 2010 yılından itibaren
yürürlüğe konulmuştur. “MEB Stratejik Planı” ile eş zamanlı olarak merkez teşkilatı birimleri ve İl Millî eğitim
müdürlükleri de kendi stratejik planlarını hazırlamışlardır.
Ayrıca stratejik yönetim anlayışının Bakanlığımız merkez teşkilatının yanı sıra taşra teşkilatında bulunan tüm
kurumlarımıza yaygınlaştırılması amacıyla, İl millî eğitim müdürlükleri stratejik planları ile uyumlu olarak ilçe
millî eğitim müdürlükleri ve tüm okul/kurumların da stratejik plan hazırlamaları 2010/14 sayılı Genelge ile
istenmiştir.
Stratejik yönetimin bir aracı olan stratejik planlama uygulamalarına katkıda bulunmak ve tüm ilgililerin
faydalanması amacıyla, çalışmalar Başkanlığımızca konsolide edilerek zaman zaman elektronik ortamda ve
basılı materyal olarak yayımlanmaktadır.
Bu kapsamda ilk olarak; Bakanlığımızın paydaşları arasında yer alan ilgili tüm tarafların bilgilendirilmesi
amacıyla, Bakanlığımız yayını olan “Bilim ve Aklın Aydınlığında Eğitim” adlı derginin, Eylül-2006 sayısı
“Eğitimde Stratejik Planlama” özel sayısı olarak çıkartılmıştır.
Ayrıca, Bakanlık merkez teşkilatı birimlerinin ve İl Millî eğitim müdürlüklerinin stratejik planlama
çalışmalarında faydalanmaları amacıyla Başkanlığımızca “Eğitimde Stratejik Planlama” adlı iki ayrı kılavuz
kitap hazırlanarak, stratejik planlamadan sorumlu yöneticiler ile stratejik planlama ekibinde görevli
personelin kullanımına sunulmuştur.
Millî Eğitim Bakanlığı üst düzey yöneticilerinin stratejik planlama konusundaki görüşlerinin ortaya konulması
amacıyla “Millî Eğitim Bakanlığı Üst Düzey Yöneticilerinin Stratejik Planlama Konusundaki Görüşleri” konulu
bir araştırma yapılmış olup araştırma sonucu yine Bakanlığımız yayını olan Milli Eğitim Dergisinin Kış-2009
sayısında yayımlanmıştır.
Çalışmalar kapsamında Bakanlık merkez teşkilatı birimleri, konu ile ilgili çalışmaları olan akademisyenler, il,
ilçe ve okullardaki personelin katılım ve katkılarıyla, stratejik yönetim, stratejik planlama ve bunların
içerisinde yer alan kavramların ve bu süreçte yapılan çalışmalarla ilgili makalelerin yer aldığı bir yayının konu
ile ilgili çalışanlara katkı sağlayacağı düşüncesiyle her ilin bir yazı ile temsil edildiği “Eğitimde Stratejik
Planlama-Makaleler” adlı kitap yayınlanmıştır.
Stratejik planlamanın bir planlama, yönetim ve bütçeleme felsefesi olarak; okuldan ilçeye, ilden Bakanlık
merkezine kadar olan kademelerdeki sorumlularca benimsenmesi ve eyleme dönüştürülmesi büyük önem
arz etmektedir. Stratejik planın stratejik yönetime geçişte önemli bir araç olduğu bilinmektedir. Bu yayın
okul/kurumlarda stratejik yönetim kültürünün yaygınlaştırılmasına katkıda bulunmak ve yapılacak stratejik
planlama çalışmalarında bir kılavuz olması amacıyla hazırlanmıştır.
Kitabın hazırlanmasında katkıları bulunan; Kırşehir İl MEM AR-GE Birimi personeline, Hüseyin Nar’a,
Abdurrahman Kaçmaz’a, Kemal Gürgenci’ye, Mehmet Taş’a teşekkür ederiz.
Strateji Geliştirme Başkanlığı
vii
İÇİNDEKİLER
SAYFA NO
I. BÖLÜM
GİRİŞ…………………………………………………………………………………………………. 2
YASAL ÇERÇEVE………………………………………………………………………………… 4
STRATEJİK YÖNETİM VE PLANLAMA SÜRECİ……………………………………… 5
II. BÖLÜM
OKUL/KURUMLAR İÇİN STRATEJİK PLANLAMA SÜRECİ VE AŞAMALARI.14
A. DURUM ANALİZİ ………………………………………………………………………………. 20 1. Tarihsel Gelişim…………………………………………………………………….. 20 2. Yasal Yükümlülükler ……………………………………………………………… 20 3. Faaliyet Alanları, Ürün ve Hizmetler ……………………………………… 21 4. Paydaş Analizi ve Görüşler…………………………………………………….. 22 5. Kurum İçi analiz ……………………………………………………………………. 26
5.1 Örgütsel yapı ………………………………………………………….. 26 5.2 İnsan kaynakları ……………………………………………………… 27 5.3 Teknolojik düzey …………………………………………………….. 29 5.4 Mali kaynaklar ………………………………………………………… 30 5.5 İstatistikî veriler ……………………………………………………… 31
6. Çevre Analizi ………………………………………………………………………… 34 6.1 PEST Analizi …………………………………………………………….. 34 6.2 Üst Politika Belgeleri ………………………………………………. 36
7. GZFT (Güçlü ve Zayıf Yönler, Fırsat ve Tehditler) Analizi………… 37 B. GELECEĞE YÖNELİM ………………………………………………………………………… 40
8. Misyon, Vizyon, Temel Değerler …………………………………………… 40 9. Temalar ………………………………………………………………………………… 45 10. Stratejik Amaçlar ………………………………………………………………… 45 11. Stratejik Hedefler ……………………………………………………………….. 51
11.1 Performans Hedefleri ……………………………………………. 52 12. Performans Göstergeleri …………………………………………………….. 53 13. Faaliyet/Projeler ve Maliyetlendirme …………………………………. 57
13.1 Eylem Planları ……………………………………………………….. 59 14. Stratejiler ……………………………………………………………………………. 59
C. İZLEME VE DEĞERLENDİRME ……………………………………………………………. 62 15. İzleme ve Değerlendirme ……………………………………………………. 62
15.1 Raporlama …………………………………………………………….. 62 III. BÖLÜM
OKUL/KURUMLAR İÇİN STRATEJİK PLAN HAZIRLAMA REHBERİ………... 67
KAYNAKÇA ………………………………………………………………………………………. 126
EKLER ………………………………………………………………………………………………. 127
viii
ŞEKİLLER VE TABLOLAR LİSTESİ
ŞEKİLLER SAYFA
Şekil 1: Stratejik Planlama Ekibi 15
Şekil 2: Stratejik Planlama Ekip Üyelerinin Özellikleri 15
Şekil 3: Okul/Kurumlar için Stratejik Plan Unsurları 18
Şekil 4: Okul Teşkilat Şeması 26
Şekil 5: GZFT Analizi 37
Şekil 6: Misyon Üçgeni 41
TABLOLAR
Tablo 1: Stratejik Planlama Süreci 6
Tablo 2: Yasal Yükümlülükler 21
Tablo 3: İlçe MEM Yasal Yükümlülükler 21
Tablo 4: Faaliyet Alanları ve Hizmetler 22
Tablo 5: Okul/Kurum için Paydaş Analizi Matrisi 1 23
Tablo 6: Okul/Kurum için Paydaş Analizi Matrisi 2 24
Tablo 7: Yararlanıcı Ürün/Hizmet Matrisi 25
Tablo 8: Okul/Kurumlarda Oluşturulan Birimler ve Görevleri 27
Tablo 9: Çalışanların Görev Dağılımı 28
Tablo 10: Çalışanların Gönüllü Yaptıkları İşler 28
Tablo 11: Araç-Gereç Durumu 29
Tablo 12: Fiziki Mekan Durumu 29
Tablo 13: Kaynak Tablosu 30
Tablo 14: Harcama Kalemleri 30
Tablo 15: Gelir-Gider Tablosu 31
Tablo 16: Okul/kurumlar İçin PEST Analizi 35
Tablo 17: GZFT Analizi Sorular 38
Tablo 18: Okul için GZFT Analizi (örnek) 39
Tablo 19: Okul/Kurum için Tema Başlıkları (örnek) 45
Tablo 20: Performans Göstergeleri(örnek) 57
Tablo 21: Okul/Kurum İçin Örnek Faaliyet/Projeler 58
Tablo 22: Tahmini Maliyetlendirme 58
Tablo 23: TOWS Matrisi 60
Tablo 24: Eylem Planı Örneği 64
Tablo 25: İzleme ve Değerlendirme Form Örneği 65
1
I. BÖLÜM
2
GİRİŞ
Toplumsal, siyasal, ekonomik ve teknolojik alanlarda meydana gelen değişmeler tüm
kurumları olduğu gibi eğitim kurumlarını da çok yönlü olarak etkilemektedir. Bu anlamda, eğitim ve
eğitim kurumlarında yeni yaklaşımlar ve uygulamaların yaşama geçirilmesi, bir zorunluluk olarak
ortaya çıkmaktadır.
Eğitim kurumlarının kendilerinden beklenen işlevleri yerine getirebilmeleri, iyi bir
planlamaya ve bu planın etkin bir şekilde uygulanmasına bağlıdır. Bir olgu olarak değişme, tüm
kurumlarda olduğu gibi eğitim kurumlarında da; amaç, yapı ve davranış gibi özelliklerin uzun
dönemde etkisiz hâle gelmesine ve çevreye uyumunda güçlüklerle karşılaşmasına yol açmaktadır.
Bu nedenle, eğitim kurumlarının özellikle okulların gelişmeleri, çevreye uyum sağlamaları ve
çevreyi değişime hazırlayabilmeleri; yenilik yapmalarını, açık ve dışa dönük stratejiler
geliştirmelerini zorunlu hâle getirmektedir.
Dünyadaki gelişmeler Türk kamu yönetiminde kapsamlı bir yeniden yapılanma ihtiyacını
ortaya çıkarmıştır. Bu çerçevede, toplumun taleplerine karşı duyarlı, katılımcılığa önem veren,
hedef ve önceliklerini netleştirmiş, hesap veren, şeffaf ve etkin bir kamu yapılanmasının gereği
olarak “Stratejik Yönetim” yaklaşımı benimsenmiştir.
Son yıllardaki hızlı değişim ve bunun getirdiği sorunlara çözüm üretme sürecinde stratejik
planlamanın adı son dönemde sıklıkla duyulmaya başlandı. Özü itibariyle işletme biliminin çatısı
altında incelenen ve bir stratejik yönetim aracı olan bu yaklaşımın Türkiye’de kamu kuruluşlarında
uygulanması için yasal zemin oluşturulmuş bulunmaktadır. Stratejik planlama, 2003 yılından bu
yana bazı kamu kurum ve kuruluşlarında pilot olarak uygulanmaya başlanmış, 2010 yılına kadar
tüm kamu kurum ve kuruluşlarında uygulamaya geçilmesi öngörülmektedir.
Hazırlanacak stratejik plan; bir yandan kurum kültürü ve kurum kimliği oluşumuna,
gelişimine ve güçlendirilmesine destek olurken, diğer yandan kamu mali yönetimine etkinlik
kazandıracaktır.
Okul/kurumlarımızın stratejik planlama çalışmalarında faydalanmaları amacıyla hazırlanan
“Okul/Kurumlar İçin Stratejik Planlama Kitabi” üç bölümden oluşmaktadır. Kitabın birinci
bölümünde konunun önemi, yasal çerçevesi ve stratejik planlama süreci anlatılmaktadır.
İkinci bölümünde MEB stratejik plan hazırlama yöntemi ve stratejik planlama kavramı
tanıtılmaktadır. Okul/kurumların hazırlayacakları stratejik planların içerisinde yer alacak kavramlar
örnekleriyle birlikte ele alınmaktadır. “Neredeyiz?” sorusuna cevap aramak üzere kurum içi ve dışı
etkenlerin incelenmesine yönelik durum analizinin genel çerçevesi verilmektedir.
“Nereye gitmek istiyoruz?” sorusu çerçevesinde okul/kurum için misyon, vizyon,
değerlerler, tema, amaç, hedef ve stratejilerin belirlenmesi konusunda temel kavram ve
yaklaşımlar anlatılmaktadır.
“Gitmek istediğimiz yere nasıl ve nelerle ulaşabiliriz?” sorusu kapsamında uygulama
stratejisi geliştirme konusu işlenmektedir. Belirlenen hedefler doğrultusunda temel faaliyet ve
projelerin şekillendirilmesi ve stratejik planın bütçe süreci ile ilişkisi ele alınmaktadır.
3
T.C. MĠLLÎ EĞĠTĠM BAKANLIĞI
Strateji GeliĢtirme BaĢkanlığı
ANKARA 2006
ANKA
RA
2006
MĠLLÎ EĞĠTĠM BAKANLIĞI
STRATEJĠK PLAN HAZIRLIK
PROGRAMI
“Başarımızı nasıl takip eder ve değerlendiririz?” sorusuna yönelik olarak izleme ve
değerlendirme faaliyetlerinin sistematik bir şekilde yürütülmesi konusunda bir çerçeve
sunulmaktadır.
Üçüncü bölümde okul/kurumlar için stratejik plan hazırlama rehberi şablon olarak
verilmektedir. Kitap, stratejik planlama süreci ve stratejik planların kapsam ve içeriği konusunda
genel bir çerçeve sunmayı amaçlamaktadır. Okul/kurumlar, ortaya konan ana ilkelere ve kitabın
genel yapısına bağlı kalmakla birlikte, ana ve alt başlıkları kendi tür ve özelliklerini de dikkate alarak
şekillendirebileceklerdir.
Stratejik yönetim sürecinin kurumlarımıza yaygınlaştırılması ve stratejik planlama sürecinde
İlçe millî eğitim müdürlükleri ile okul ve kurumlara yol göstermek üzere hazırlanan “Eğitimde
Stratejik Planlama- Okul/Kurumlar İçin” isimli kitap, stratejik planlama sürecinde yer alan iş ve
işlemlere açıklık getirecektir.
4
YASAL ÇERÇEVE
Kamu Yönetimi Reformu kapsamında alınan Yüksek Planlama Kurulu kararlarında ve 5018
sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununda, kamu kuruluşlarının stratejik planlarını
hazırlamaları ve kuruluş bütçelerini bu plan doğrultusunda oluşturmaları öngörülmektedir. 5018
sayılı Kanunun 9. maddesi şöyledir;
“Kamu idareleri; kalkınma planları, programlar, ilgili mevzuat ve benimsedikleri temel
ilkeler çerçevesinde geleceğe ilişkin misyon ve vizyonlarını oluşturmak, stratejik amaçlar ve
ölçülebilir hedefler saptamak, performanslarını önceden belirlenmiş olan göstergeler
doğrultusunda ölçmek ve bu sürecin izleme ve değerlendirmesini yapmak amacıyla katılımcı
yöntemlerle stratejik plan hazırlarlar.
5018 sayılı Kamu Malî Yönetimi ve Kontrol Kanununun 60 ıncı maddesi ile 22/12/2005
tarihli ve 5436 sayılı Kanunun 15 inci maddesine dayanılarak “Strateji Geliştirme Birimlerinin
Çalışma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik” hazırlanmıştır.
Kalkınma planları ve yıllık programlar ile diğer ilgili programlar dikkate alınarak hazırlanan
stratejik planlar, Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı (DPT) ve diğer ilgili kurumların öngörülen
süreçlerinden geçerek yürürlüğe girmektedir.
Bu amaçla DPT tarafından, 5018 sayılı Kanununun 9’uncu maddesine dayanılarak “Kamu
İdarelerinde Stratejik Planlamaya İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik” hazırlanmıştır. Bu
yönetmeliğe göre; stratejik planlama çalışmalarının kapsamdaki tüm kamu idarelerine
yaygınlaştırılması, aşamalı bir geçiş takvimi dâhilinde yürütülmüştür. Söz konusu geçiş takvimine
göre Bakanlığımız, 2010-2014 yıllarını kapsayacak olan ilk stratejik planını, hazırlayarak yürürlüğe
koymuştur.
Bakanlığımız stratejik planı ile birlikte eş zamanlı olarak İl millî eğitim müdürlükleri stratejik
planları da hazırlanmıştır.
Bu kanun ve yönetmeliklerde başka DPT tarafından hazırlanan “Kamu İdareleri İçin Stratejik
Planlama Kılavuzu” 19/06/2006 tarih ve 2006/55 sayılı MEB Genelgesi ve 2010/14 Sayılı MEB
Genelgesi Bakanlığımız merkez ve taşra teşkilatı birimlerinde yürütülmekte olan stratejik planlama
çalışmalarının yasal çerçevesini oluşturmaktadır.
5
STRATEJİK YÖNETİM VE PLANLAMA SÜRECİ
Yeni kamu yönetimi anlayışı gereği olarak gelecek yönelimli ve katılımcı bir anlayış içinde
“stratejik yönetim” yaklaşımına geçilmektedir. Stratejik yönetim kapsamında;
Ortaya konulan yeni anlayışa uygun bir şeklide geleceğe ilişkin tasarım geliştirme, Misyon ve vizyon belirleme, Temel amaçlara yönelik politika ve öncelikleri şekillendirme, Ölçülebilir başarı göstergeleri oluşturma ve önceden ilan etme, İnsan kaynaklarını geliştirme unsurları vurgulanmaktadır.
Stratejik Yönetim Modeli
Stratejik yönetim ile ilgili birçok model mevcuttur. Prof. Dr. Erol EREN üç evreli stratejik
yönetim modelinden bahsetmektedir. Bu modelin birinci evresi, stratejik planlama evresidir. Bu
evrede okulun vizyonu, misyonu, stratejileri ve politikaları oluşturulmaktadır. Bunların
oluşturulmasında çevresel analizler ve içsel analizler yapılmaktadır. Buna SWOT (GZFT ya da FÜTZ)
analizi denmektedir.
İkinci evrede stratejilerin uygulanması söz konusudur. Burada okul kültürünün, yönetici
tarzlarının ve liderliğinin, okul yapısının strateji ile uyumu sağlanmaktadır. Bir taraftan da
uygulamalar ile ilgili olarak programlar, bütçeler ve süreçler oluşturulur.
Stratejik yönetimde stratejik planlama okulda varsa okul kültürünü yansıtır. Okul kültürü
yoksa yapılan stratejik plana uygun bir okul kültürü oluşturur.
Sonuncu evre ise stratejik uygulamaların değerlendirilmesi ve kontrolü sürecidir. Bu süreçte
eksiklikler ve aksayan taraflar her evrede belirlenerek düzeltici önlemler alınır.
Devlet Planlama Teşkilatı tarafından hazırlanan Kamu İdareleri İçin Stratejik Planlama
Kılavuzunda stratejik planlama kavramı stratejik yönetim sürecinin bütününü kapsayacak şekilde
kullanılmıştır. MEB merkez ve taşra teşkilatı birimleri olarak hazırlanan stratejik planlarda belirtilen
kılavuzda yer alan model izlenmiştir.
Stratejik yönetime geçişin bir aracı olan stratejik
plan, “stratejik yönetim süreci döngüsü”nün bütününü
kapsamaktadır. Daha basit bir ifadeyle; neredeyiz? sorusu
ile başlanmakta, nereye gitmek istendiği belirlenmekte,
bugünden arzu edilen geleceğe hangi yolla veya nasıl
gidileceği ortaya konulmakta ve son aşamada başarı
ölçülmektedir. Stratejik planlama sürecinde yer alan
aşamalar ve bu aşamalarda atılacak adımlar şekil
üzerinde görülmektedir.
Stratejik planlama belli bir zamanda başlayıp belli bir tarihte bitecek bir süreç değildir.
Stratejik planlama esnek ve dinamik bir süreci ifade eder. Plan bu özelliği ile diğer planlardan
ayrılmaktadır. Stratejik planlama süreci bir piramite benzetilecek olursa, en tepede misyon, vizyon
Stratejik Amaçlar ve Hedefler 5 yıl sonra nerede olmak istiyoruz?
Mevcut Durum Analizi Şu anda neredeyiz?
Vizyon Nerede olmayı hayal ediyoruz?
Misyon Neden varız?
Yıllık hedefler 1
2
3
4
5
6
ve temel değerlerin yer alması gerekir. Planın diğer unsurları bunlar doğrultusunda ve
çatışmayacak şekilde oluşturulmalıdır. Bu durum planın bütünlüğü açısından oldukça önem
taşımaktadır. Bunlar bir bakıma kurumun rotasını tayin eder.
Stratejik planlama sürecinde yer alan aşamalar ve bu aşamalarda atılacak adımlar
tablolaştırılmıştır.
Tablo 1: Stratejik Planlama Süreci
İŞ VE İŞLEMLER AŞAMALAR CEVAPLANACAK SORU
Tarihçe
Yasal Yükümlülükler
Ürün/Hizmetler
Kurum İçi ve Çevre Analizi
GZFT (SWOT) Analizi
Paydaş Analizi
DURUM ANALİZİ NEREDEYİZ?
Okul/Kurumun varoluş
gerekçesi
Temel İlkeler
MİSYON VE İLKELER
NEREYE ULAŞMAK
İSTİYORUZ?
Arzu edilen gelecek VİZYON
Orta vadede ulaşılacak
kavramsal amaçlar
Spesifik, somut ve ölçülebilir
hedefler
TEMA, AMAÇLAR VE
HEDEFLER
Amaç ve hedeflere ulaşma
yöntemleri
Eylem Planları
Maliyetlendirme
STRATEJİLER
FAALİYETLER VE
PROJELER
GİTMEK İSTEDİĞİMİZ YERE
NASIL ULAŞABİLİRİZ?
Raporlama
Karşılaştırma İZLEME
BAŞARIMIZI NASIL TAKİP
EDER VE
DEĞERLENDİRİRİZ?
Geri besleme
Ölçme yöntemlerinin
belirlenmesi
Performans göstergeleri
DEĞERLENDİRME VE
PERFORMANS ÖLÇÜMÜ
7
Tabloda belirtilen sorulara verilen cevaplar stratejik planlama sürecini oluşturur.
“Neredeyiz?” sorusu, okul/kurumun faaliyetini gerçekleştirdiği iç ve dış ortamın kapsamlı bir
biçimde incelenmesini ve değerlendirilmesini içeren durum analizi yapılarak cevaplandırılır.
“Nereye gitmek istiyoruz?” sorusunun cevabı ise; kuruluşun var oluş nedeninin öz bir
biçimde ifade edilmesi anlamına gelen misyon; ulaşılması arzu edilen geleceğin kavramsal, gerçekçi
ve öz bir ifadesi olan vizyon; kuruluşun faaliyetlerine yön veren ilke ve değerlerler; ulaşılması için
çaba ve eylemlerin yönlendirileceği genel kavramsal sonuçlar olarak tanımlanabilecek amaçlar ve
amaçların elde edilebilmesi için ulaşılması gereken ölçülebilir sonuçlar anlamına gelen hedefler
ortaya konularak verilir.
Amaçlar ve hedeflere ulaşmak için takip edilecek yollar ve kullanılacak yöntemler olan
stratejiler ve gerçekleştirilecek faaliyetler “Gitmek istediğimiz yere nasıl ulaşabiliriz?” sorusunu
cevaplandırır.
Son olarak, yönetsel bilgilerin derlenmesi ve plan uygulamasının raporlanması anlamındaki
izleme ve alınan sonuçların daha önce ortaya konulan misyon, vizyon, temel değerlerler, amaçlar
ve hedeflerle ne ölçüde uyumlu olduğunun, kısaca performansın değerlendirilmesi ve buradan
elde edilecek sonuçlarla planın gözden geçirilmesini ifade eden değerlendirme süreci ise
“Başarımızı nasıl takip eder ve değerlendiririz?” sorusunu cevaplandırır.
Stratejik Planlama İle İlgili Temel Kavramlar
Strateji:
Strateji, kelime anlamı olarak “sevk etme, yöneltme, gönderme, götürme ve gütme
demektir. Modern yönetim biliminde strateji, “örgüte yön vermek ve rekabet üstünlüğü sağlamak
amacıyla, örgüt ve çevresini sürekli analiz ederek uyum sağlayacak amaçların belirlenmesi,
faaliyetlerin planlanması ve gerekli araç ve kaynakların yeniden düzenlenmesi süreci” olarak
tanımlanmaktadır.
Stratejik Yönetim:
Stratejik yönetim, stratejilerin planlanması için gerekli araştırma, inceleme, değerlendirme
ve seçim çabalarını; planlanan bu stratejilerin uygulanabilmesi için işletme içi her türlü tedbirin
alınarak yürürlüğe konulmasını; daha sonra da yapılan çalışmaların kontrol edilmesiyle ilgili
faaliyetleri kapsar. (Dinçer, 1998)
Stratejik yönetim üç kısımda incelenebilir.
1. Örgütün uzun dönemli başarısını belirleyecek karar ve planların yapılması, başka bir ifade
ile stratejik planlamanın oluşturulması.
2. Stratejini yürürlüğe konulması için organizasyon, program, bütçe ve faaliyet süreçlerinin
yapılıp uygulanması.
8
3. Başarı için amaçlar ve misyonda belirtilen sonuçlara ulaşılıp ulaşılmadığını her evrede
sürekli olarak kontrol etme ve düzeltici önlemler alma. (Eren, 1997)
1970’li yıllardan bu güne kadar özellikle artan küreselleşme olgusu, elektronik ticaret ve
internet kullanımının yaygınlaşması stratejik yönetim üzerinde oldukça önemli etkiler yapmıştır.
Stratejik yönetim bugünkü kullandığımız şekline gelinceye kadar temel finansal planlama, tahmin
temelli planlama, dışa yönelimli stratejik planlama ve stratejik yönetim evresi olmak üzere dört
evre geçirmiştir.
Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı tarafından kamu kurumları için hazırlanmış olan
Stratejik Planlama Kılavuzunda şu şekilde tanımlanmıştır; stratejik yönetim, stratejik planlama ve
denetimi de kapsayacak şekilde, kuruluşun bulunduğu nokta ile ulaşmayı arzu ettiği durum
arasındaki yolu ifade eder. Kuruluşun amaçlarını, hedeflerini ve bunlara ulaşmayı mümkün kılacak
yöntemlerin belirlemesini gerektirir. Uzun vadeli ve geleceğe dönük bir bakış açısı taşır. Kuruluş
bütçesinin uzun dönemli amaç ve hedefleri ve öncelikleri ifade edecek şekilde hazırlanmasını,
kaynak tahsisinin bu önceliklere göre yapılmasını ve sonunda hesap verme sorumluluğunu içerir
(DPT, 2006).
Stratejik Yönetimin Yararları:
Stratejik Yönetim, okul/kurum yöneticisine geniş anlamda çevresel tarama analiz becerisi
kazandırır. Okul yöneticisi okulun yakın çevre koşullarını ve genel çevre koşullarını değerlendirir,
muhtemel fırsatların (imkan) ve tehditlerin (tehlike) farkına varır, okulun içinden kaynaklanan
güçlü ve zayıf yönlerini dikkate alarak okulu için bir vizyon belirler. Buradan hareketle stratejik
yönetimin en önemli yararı okul/kurum yöneticisine vizyon (uzun dönemli düşünme ve uzağı
görme yetisi) kazandırmasıdır diyebiliriz.
Stratejik yönetim, okul/kurum yönetimine okul için stratejik açıdan önemli olan konuların
ve unsurların neler olduğunu anlama ve onlara odaklanma imkanı sunar.
Çevre çok hızlı bir şekilde değişmekte ve zamanla öngörülemeyen bir takım faktörler
yetersiz planlamalara neden olabilmektedir. Bu da stratejik planların uygulamalarında zamanında
gerekli değişimlerin yapılmasını, bu konularda esnek davranılması gerektiğini ortaya koymaktadır.
Bu da stratejik yönetim açısından büyük bir yarardır.
Stratejik yönetim yaklaşımı tüm yönetim kadrolarının birer stratejist olarak sürece
katılmalarını sorumluluk hissetmelerini, takım ruhu ve anlayış içinde hareket etmelerini ve ortak
bir vizyon, misyon ve amaçlar ve stratejiler doğrultusunda uygulamaların yürütülmesini ve başarıya
erişilmesini zorunlu kılmaktadır. Sonuç olarak stratejik yönetim, tüm yöneticilerin birer stratejist
olarak topyekün okulun geleceğine sahip çıkmasını sağlamaktadır.
9
Stratejik Planlama:
Stratejide planlama bir örgütün amaç ve misyonunda açıklanan durumlara erişmek için
tepe yönetimi tarafından yapılan uzun vadeli planlardır. Şu hale göre stratejik planlama, bir
örgütün uzun dönemli başarısını belirleyen kararlar bütünüdür. (Eren, 1997)
Stratejik Planlama Kılavuzuna göre stratejik planlama, kuruluşun bulunduğu nokta ile
ulaşmayı arzu ettiği durum arasındaki yolu tarif eder. Kuruluşun amaçlarını, hedeflerini ve bunlara
ulaşmayı olanaklı kılacak yöntemleri belirlemesini gerektirir. Uzun vadeli ve geleceğe dönük bir
bakış açısı taşır. Kuruluş bütçesinin stratejik planda ortaya konulan amaç ve hedefleri ifade edecek
şekilde hazırlanmasına, kaynak tahsisinin önceliklere dayandırılmasına ve hesap verme
sorumluluğuna rehberlik eder (DPT, 2006).
Stratejik planlama ile kamu kuruluşlarının, stratejik planlarını hazırlamaları ve gelecek
dönemlerde kuruluş bütçelerini bu planda öngörülen kuruluş misyonu, vizyonu, amaç ve hedefleri
ile uyumlu olacak biçimde performans programlarına dayalı olarak oluşturmaları gerekmektedir.
Her şeyden önce stratejik planlama ilerlemenin en kolay yolu olarak görülmemelidir; ancak
zamanla ilerlemeyi kolaylaştıran bir role sahiptir. Çünkü ortak bir anlayışı yansıtır. Vizyonu içeren
hatta gerçekçi olmakla beraber arzulanır ve başarılabilir bir geleceği ortaya koyar.
Bu çerçevede stratejik planlama;
Sonuçların planlanmasıdır: Girdilere değil, sonuçlara odaklıdır.
Değişimin planlanmasıdır: Değişimin istenilen yönde olabilmesini sağlamaya çaba gösterir ve
değişimi destekler. Diriktir ve geleceği yönlendirir. Düzenli olarak gözden geçirilmesi ve değişen
koşullara uyarlanması gerekir.
Gerçekçidir: Arzu edilen ve ulaşılabilir bir geleceği resmeder.
Kaliteli yönetimin aracıdır: Disiplinli ve sistemli bir şekilde, bir kurumun kendisini nasıl
tanımladığını, neler yaptığını ve yaptığı şeyleri niçin yaptığını değerlendirmesi, şekillendirmesi ve
bunlara rehberlik eden temel kararları ve eylemleri üretmesidir.
Hesap verme sorumluluğuna temel oluşturur: Hedeflenen sonuçların nasıl ve ne ölçüde
gerçekleştiğinin izlenmesine, değerlendirilmesine ve denetlenmesine temel oluşturur.
Katılımcı bir yaklaşımdır: Stratejik planlama sürecinin kuruluşun en üst düzey yetkilisince tam
olarak desteklenmesi zorunludur. Bununla beraber, ilgili tarafların, diğer yetkililerin, yöneticilerin
ve her düzeydeki elemanların katkısı, ortak çabası ve desteği olmaksızın, stratejik planlama
başarıya ulaşamaz. Diğer yandan stratejik planlama:
Günü kurtarmaya yönelik değildir: Uzun vadeli bir yaklaşımdır.
Bir şablon değildir: Kuruluşların farklı yapı ve gereksinimlerine uyarlanabilen esnek bir araçtır.
10
Salt bir belge değildir: Stratejik planın hazırlanması, gerçekleştirilmesi için yeterli değildir. Planın
sahiplenilmesi ve harekete geçilmesi gerekir. Asıl olan stratejik plan dokümanı değil, stratejik
planlama sürecidir.
Sadece bütçeye dönük değildir: Stratejik planlama sürecinde kaynak durumu dikkate alınmakla
beraber, yıllık bütçe ve kaynak istemlerinin stratejik planları şekillendirmemesi; stratejik planın,
bütçeyi yönlendirmesi gerekir. Stratejik planlama, bir kurumda görev alan her kademedeki kişinin
katılımını ve kurum yöneticisinin tam desteğini içeren, sonuç almaya yönelik çabaların bütününü
teşkil eder. Bu anlamda paydaşların ihtiyaç ve beklentileri, paydaşlar ve politika yapıcıların
kurumun misyonu, hedefleri ve performans ölçümünün belirlenmesinde aktif rol oynamasını ifade
eder.
Stratejik Planlama Yaparken Okul Yöneticilerinin Göz Önünde Bulundurması Gerekenler
1. İnternet günümüzde bireysel hayatı ve okul hayatını etkilemektedir. Öğrenci ve
öğretmenlerin alışageldikleri öğrenme etkinliklerini değiştirmeye zorlamaktadır.
2. Bilgiye erişme ve bilgiyi kullanma ve bilgi aktarmada internetin kullanılması, geleneksel
erişim araçlarının önüne geçmekte, diğer araçların etkisini azaltmaktadır.
3. Milli Eğitim Bakanlığı’nın kurmuş olduğu e-okul vb. elektronik uygulamalar, gerek okul
çalışanları gerekse öğrenci ve veli gibi paydaşa daha hızlı ve kolay ulaşımı getirmektedir.
4. İnternet sayesinde okul ve kurumlar yerel bir örgüt olmaktan çıkmakta bölgesel, ulusal
hatta uluslar arası bir örgüt olabilmektedir. İnternet hem bilgiye erişimi hem de eldeki
bilgilerin süratle ilgili yerlere ulaştırılmasını hızlandırmıştır. Bilgiye zamanında ve gerekli
ölçüde sahip olan okullar, diğer okullardan daha başarılı olma olanağına kavuşmaktadırlar.
Bu halde günümüzde bilgi, rekabet avantajının anahtarı konumuna gelmiştir. Adrese dayalı
kayıt sistemi, okulların sınırları dışından öğrenci almalarına imkân vermese de öğrenci
velileri başarılı olduğuna inandığı okullara öğrenci kaydı yaptırabilmek için o okulların
sınırları içine taşınmaktadırlar. Bu da bu bölgelerdeki kira ücretlerini ve konut fiyatlarını
yükseltebilmektedir.
Bu örnekten de yola çıkarak okulun çevre ile uyumunun sağlanması konusunda değişik
teorik yaklaşımlardan da bahsedilmesi gerekmektedir.
İyi organize olmuş bir okul, belli bir çevre ortamında faaliyetlerini yürütürken çevresel
koşullardaki değişimlere uyum sağlamakta zorluk çekecektir. Çünkü okul içinden birçok etmen
okulu değişimden alıkoyacaktır. Bu da okulun işlevini yerine getirememesine sebep olacaktır. Bu
duruma “popülasyon ekolojisi yaklaşımı” denmektedir.
Bir diğer yaklaşımda “kurum teorisi” dir. Bu teoriye göre okul çevresindeki diğer başarılı
okulları taklit ederek değişen koşullara uyum sağlayabilir. Stratejik yönetimde durum analizinde
özellikle, kurumu başka kurumlarla karşılaştırıp en iyi uygulamaların örnek alınması da
11
örgütlenmektedir. Ancak bu durumda başarılı ilk uygulamanın kim tarafından nasıl sağlanacağı
açıklanamamaktadır.
“Stratejik seçim yaklaşımı” ise üçüncü teori olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu yaklaşımda
okul sadece değişen çevre ile uyum için gayret göstermez. Okul çevresini yeniden biçimlendirme
fırsat ve gücüne de sahiptir. Okul yöneticileri akılcı kararlar vermek zorundadırlar. Bu sebeple
çevresel fırsatları çok iyi kullanarak çevrede istedikleri değişimleri de yapma imkanına sahiptirler.
“Örgütsel öğrenme teorisi”ne göre okul, kendisini müdafaa ederek çevre değişimlerine
uyum sağlarken, aktif olarak da çevre ve okul arasındaki uyumu iyileştirmek için elde ettiği bilgileri
kullanır. Öğrenen okul olarak da tanımlanabilecek bu teoride okullar, bilgiyi ya kendi içinde üretir
ya da dışarıdan transfer eder ve elde ettiği bilgileri okulun bünyesinde uygulayarak yeni bilgi ve
faaliyetlere dönüştürebilir.
12
13
II. BÖLÜM
OKUL/KURUMLAR İÇİN STRATEJİK PLANLAMA SÜRECİ
VE
AŞAMALARI
İL MİLLÎ EĞİTİM
MÜDÜRLÜĞÜ STRATEJİK
PLANLARI
İLÇE, OKUL/KURUM
STRATEJİK PLANLARI
MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI
STRATEJİK PLANI
14
OKUL/KURUMLAR İÇİN STRATEJİK PLANLAMA SÜRECİ VE AŞAMALARI
2010 -2014 Yıllarını kapsayan MEB ve İl Milli Eğitim Müdürlükleri Stratejik Planları
01.01.2010 tarihi itibariyle yürürlüğe girmiştir. Milli Eğitim
Bakanlığı Strateji Geliştirme Başkanlığı 2010/14 No’lu
Genelgeyi yayınlanarak ilçe ve okul/kurum stratejik
planlama çalışmalarını başlatmıştır. Genelgede yer alan
çalışma takvimine uygun olarak plan hazırlıklarının
yılsonuna kadar tamamlanması gerekmektedir.
Stratejik planlama, farklı görevlere ve donanımlara
sahip birçok kişiyi bir araya getiren, kuruluş genelinde
sahiplenmeyi gerektiren, zaman alıcı bir süreçtir. Stratejik
planlama çalışmalarının başarısı büyük ölçüde plan öncesi
hazırlıkların yeterli düzeyde yapılmasına bağlıdır.
Genel olarak okul/kurumlarda stratejik planlama
sürecinde yapılacak çalışmaları üç aşamada ele alınabilir.
1. Aşama: Hazırlık Dönemi
Bu süreçte; Stratejik Planlama Ekibi (SPE)nin oluşturulması, üst yönetim desteğinin
sağlanması, eğitim desteğinin alınması gerekmektedir. Stratejik planlamanın başarısı ancak
okul/kurumun tüm çalışanlarının planı sahiplenmesi ile mümkündür. Stratejik planlama
okul/kurum içinde belirli bir birimin, grubun ya da kişinin işi olarak görülmemelidir.
Plan yapmak ve okul/kurumu bu plan doğrultusunda yönetmek yönetiminin ana
işlevlerindendir. Bu nedenle, yönetimin desteği ve yönlendirmesi, stratejik planlamanın
vazgeçilmez koşuludur. Yönetim, stratejik plan yaklaşımını benimsediğini okul/kurum çalışanları ile
paylaşmalı ve kurumsal sahiplenmeyi sağlamalıdır.
Stratejik Planlama Ekibinin Oluşturulması: Stratejik planlamanın bütün aşamalarında
önemli rol üstlenecek olan planlama ekibinin amaca uygun bir yapıda kurulması, çalışmaların
başarısı için kritik öneme sahiptir. Stratejik Planlama ekibi okul/kurumun liderlerinden
oluşturulmalıdır. Bunlar müdür yardımcısı, rehber öğretmen, okul aile birliği başkanı, okul öğrenci
meclisi başkanı, zümre başkanı, eğitici bilgisayar formatörleri, bölüm şefi olabilir. Böylece liderleri
okulun gelişmesiyle ilgili stratejik planlamaya yöneltir ve stratejik plana dönük çalışmaları diğer
çalışanlara süratle aktarabilirler. Böylece stratejik planın benimsenmesi sağlanır.
Ekibin başkanlığını ilçe MEM’de şube müdürü, okul/kurumlarda okul/kurum müdürü
yapmalıdır. Ekip içinden bir çalışan, planlama sorumlusu olarak görevlendirilir. Stratejik planlama
ekibi sorumlusu stratejik planlama teknik ve süreçleri konusunda mutlaka eğitim almalı ve eğitim
sonucunda edindiği bilgiler doğrultusunda okul/kurum müdürünü ve diğer liderleri çalışmaların her
aşamasında bilgilendirmeli, bilinçlendirmeli ve planın başarıyla sonuçlanmasında onlara destek
olmalıdır.
Kitap içerisinde okul/kurum
kavramı kullanılacaktır.
Okul/kurum kavramından; ilçe
millî eğitim müdürlükleri, her tür
ve düzeydeki okullar (Anaokulları,
ilköğretim okulları, her tür liseler),
ile Bakanlığımıza bağlı resmi
kurumlar (Öğretmenevleri, Halk
Eğitim Merkezleri, Mesleki Eğitim
Merkezleri) anlaşılmalıdır.
15
Şekil 1: Stratejik Planlama Ekibi
Planlama ekibinde görev alacak kişilerde dikkat edilmesi gereken hususlar;
Şekil 2: Stratejik Planlama Ekip Üyelerinin Özellikleri
Stratejik Planlama
Ekibi Üyesi
Gönüllü
olmalı
Görev yaptığı
birimi temsil
etmeli
Yeterli bilgi ve
birikime sahip
olmalı
Çalışmalara
yeterli zaman
ayırabilmeli
Çalışmalar
süresince
değiştirilmemeli
Farklı uzmanlık
alanına sahip
kişiler olmalı
Grupla
uyumlu
çalışabilmeli
Bölüm veya
Atölye Şefi
Sınıf
Öğretmeni
Branş
Öğretmeni
Okul/Aile
Birliği Başkanı
………….. ……………
Öğrenci
Memur
BT formatörü
Rehber
Öğretmen
Müdür
Yardımcıları
Okul/Kurum
Müdürü
16
Planlama ekibi bu şekilde oluşturulduğunda bir takım yaraları olacaktır.
Planlar liderler tarafından yapılırsa plan unsurlarının hayata geçirilmesi konusunda
kendilerini yükümlü olarak hissedeceklerdir.
Sunulan önerilere yapacakları eleştirilerde daha gerçekçi ve tutarlı olacaklardır. Bu da
planın uygulanabilmesini kolaylaştıracak, etkinliğini arttıracaktır.
Bu tür bir ekip, okul/kurum içinde devamlı ve etkili bir haberleşme ve bilgi alışveriş
sistemini geliştirecektir.
Planın hazırlanmasında görev alan liderler, motive olacaklar ve kendilerini onların
gerçekleştirilmesine adayacaklardır.
Okul/kurumda çalışan personele yönelik hizmet içi eğitim programları düzenlenmelidir. Bu
eğitim, stratejik yönetimin temelleri, stratejik planlamaya yönelik kavramlar ve stratejik planın
nasıl hazırlanacağı ve plan hazırlanmasında kullanılacak verileri elde etmeye yönelik uygulamalı
çalışmaları kapsamalıdır.
Bu aşamada yapılacak çalışmalar;
Okul/kurumun yönetici ve çalışanlarıyla çeşitli aşamalarda toplantılar düzenlenip
gerekli bilgilendirmeler yapılmalıdır.
İlçe MEM’ler de bir şube müdürünün başkanlığında stratejik planlama ekibi
oluşturulmalı, ekip içerisinde öğretmen ve okul/kurum yöneticilerinin de bulunması
sağlanmalıdır.
Okul ve kurumlarda üst kurul oluşturulmasına gerek yoktur.
İlçe ve Okul/kurumlarda Stratejik Planlama Ekibi oluşturulmalı, ekipte yer alacak
üye sayısı okul/kurumun tür ve özelliğine göre belirlenmelidir.
Stratejik planlama ekibi süreçle ilgili olarak her aşamada İl Milli Eğitim Müdürlüğü
ARGE Biriminden eğitim ve danışmanlık hizmeti almalıdır
Ekip üyelerinin belirlenmesinde esas olarak kişilerin etki, etkilenme, bilgi ve ilgileri
dikkate alınmalı, oluşan grupta bütün birimlerin temsil edilmesi sağlanmalı,
Okul/kurumlarda stratejik planlama ekibi oluşturulurken Okul Gelişim Yönetim
Ekibi (OGYE) üyeleri arasından seçilebilir.
17
Stratejik Planın Hazırlanması: Eğitimler sonucunda okul/kurumda her düzeyden
çalışanların katılımıyla Neredeyiz? Nereye Ulaşmak
İstiyoruz? Nasıl Ulaşabiliriz? sorularının cevabı olacak
şekilde okul/kurumun stratejik planı hazırlanır. Ayrıca
izleme ve değerlendirmenin nasıl ve ne zaman
yapılacağı da plan içerisinde belirtilmelidir.
2. Aşama Planın Uygulanması: Üst politika belgelerine uygun olarak hazırlanan stratejik
planın, hazırlandığı dönemi (ilk uygulama da 2011-2014 yılları arası) kapsayacak şekilde tüm
çalışanlar ve ilgili birimler aracılığıyla uygulandığı aşamadır.
3. Aşama İzleme ve Değerlendirme: Stratejik plan üzerindeki çalışmalar, bu çalışmalara
paralel olarak belirlenen amaç ve hedeflerin gerçekleştirilmesinin sağlanmasına yönelik
faaliyetlerin gerçekleşme düzeyinin izlenerek belirli periyotlar halinde ilgili yerlere raporlanması
aşamasıdır. Okul/kurumda yapılan faaliyetlerin ve harcamaların stratejik plana uygunluğunu
denetlemek amacıyla yapılacak iç ve dış
denetimler de bu aşamada düşünülmelidir.
Bu aşamada;
Okul/Kurumun İzleme Değerlendirmeden
sorumlu kişi veya ekibi kurulacaktır,
Ekip üyelerinin stratejik plan izleme ve
değerlendirme konusunda
bilgilendirilmesi sağlanacaktır,
Stratejik plan değerlendirilmesi, düzeltme
ve geliştirme işlemi sistematik olarak
yapılacaktır,
Performans ölçümleri yapılıp, sonuçları
değerlendirilecektir,
Faaliyetlerin gerçekleşme düzeyleri
izlenip raporlanacaktır,
Geri bildirimler doğrultusunda
güncelleştirmeler yapılacaktır.
Hazırlanan taslak plan, okul
/kurumun tüm paydaşların
görüşüne sunulmalı,
Bildirilen görüşler
doğrultusunda plan
taslağına son şekli verilmeli,
Stratejik plan İlçe MEM
tarafından, İlçe MEM
stratejik Planı İl MEM
tarafından onaylanmalıdır.
18
İlçe Millî Eğitim müdürlükleri ve okul/kurumlarda hazırlanacak olan stratejik planlarda yer
alacak unsurları aşağıdaki şekilde görebiliriz.
Şekil 3: Okul/Kurumlar için Stratejik Plan Unsurları
Stratejik plan unsurlarını üç başlık altında toplayabiliriz. Birinci başlık altında Nerdeyiz?
sorusunun cevabı olacak şekilde mevcut durum (durum analizi çalışmaları) ortaya konulur. Bu
kapsamda okul/kurumun tarihi gelişimi, yasal yükümlülükleri ile ürün ve hizmetleri, paydaş analizi,
kurum içi analiz, çevre analizi ve GZFT analizi yer almaktadır.
İkinci başlık altında Nereye ulaşmak istiyoruz? sorusuna cevap olacak şekilde gelecek
yönelimli olarak okul/kurumun misyonu, vizyonu, temel değerleri, temaları, stratejik amaçlar,
hedefler, performans göstergeleri, önemli görülen faaliyet/projeler ve maliyetleri, izlenecek
stratejiler yer almaktadır.
Son aşamada stratejik planı izleme ve değerlendirme yaklaşımı ifade edilmektedir.
STRATEJİK PLAN MEVCUT DURUM GELECEĞE BAKIŞ
TARİHİ GELİŞİM YASAL YÜKÜMLÜLÜKLER
ÜRÜN VE HİZMETLER PAYDAŞ ANALİZİ
KURUM İÇİ ANALİZ
ÇEVRE ANALİZİ
GZFT ANALİZİ
Örgüt Yapısı İnsan Kaynakları
Teknoloji Mali Kaynaklar
PEST Üst Politika Belgeleri
MİSYON VİZYON DEĞERLER TEMALAR
AMAÇLAR VE HEDEFLER PERFORMANS GÖSTERGELERİ
FAALİYET/PROJELER STRATEJİLER
İZLEME VE DEĞERLENDİRME
İstatistiki veriler
RAPORLAMA
19
OKUL/KURUMLAR İÇİN STRATEJİK PLAN HAZIRLAMA AŞAMALARI
A. DURUM ANALİZİ
1. Tarihsel Gelişim
2. Yasal Yükümlülükler
3. Faaliyet Alanları, Ürün ve Hizmetler
4. Paydaş Analizi ve Görüşler
5. Kurum İçi analiz
5.1 Örgütsel yapı
5.2 İnsan kaynakları
5.3 Teknolojik düzey
5.4 Mali kaynaklar
5.5 İstatistikî veriler
6. Çevre Analizi
6.1 PEST
6.2 Üst Politika Belgeleri
7. GZFT (Güçlü ve Zayıf Yönler, Fırsat ve Tehditler) Analizi
B. GELECEĞE YÖNELİM
8. Misyon, Vizyon, Temel Değerler
9. Temalar
10. Stratejik Amaçlar
11. Stratejik Hedefler
11.1 Performans Hedefleri
12. Performans Göstergeleri
13. Faaliyet/Projeler ve Maliyetlendirme
13.1 Eylem Planları
14. Stratejiler
C. İZLEME VE DEĞERLENDİRME
15. İzleme ve Değerlendirme
15.1 Raporlama
Okul/kurumların
hazırlayacakları stratejik
planlarda yer alacak
hususlar başlıklar halinde
verilmiştir.
Bu bölümde bu başlıklar
altında nelerin
inceleneceği? ve planda
nelerin yer alacağı?
örnekleriyle açıklanacaktır.
Okul/kurumlar kendi tür ve
özelliklerine göre başlıklar
altında incelenecek
hususları
şekillendirebileceklerdir.
20
A. DURUM ANALİZİ
Stratejik planlama sürecinin ilk adımı olan durum analizi, okul/kurumun “neredeyiz?”
sorusuna cevap verir. Okul/kurumun geleceğe yönelik amaç, hedef ve stratejiler geliştirebilmesi
için öncelikle, mevcut durumda hangi kaynaklara sahip olduğunu ya da hangi yönlerinin eksik
olduğunu, okul/kurumun kontrolü dışındaki olumlu ya da olumsuz gelişmeleri değerlendirmesi
gerekir. Dolayısıyla bu analiz, okul/kurumun kendisini ve çevresini daha iyi tanımasına yardımcı
olarak stratejik planın sonraki aşamalarından daha sağlıklı sonuçlar elde edilmesini sağlayacaktır.
Durum analizi aşamasında; okul/kurumun tarihi gelişimi, yasal yükümlülükleri ile ürün ve
hizmetleri, paydaş analizi, kurum içi analiz, çevre analizi ve GZFT analizi yer almaktadır.
1. Tarihsel Gelişim
Okul/kurumun hangi tarihte hangi amaçlara hizmet
etmek için kurulduğu, bugüne kadar geçirdiği aşamalar,
önemli yapısal dönüşümler kısaca değerlendirilir.
2. Yasal Yükümlülükler
Bu aşamada okul/kuruma görev ve sorumluluklar yükleyen, okulun faaliyet alanını
düzenleyen mevzuat gözden geçirilerek yasal yükümlülükler ve dayanaklar listesi oluşturulur. Yasal
yükümlülükler daha sonraki aşamada okul/kurumun misyonunun oluşturulmasına katkı sağlar.
İlköğretim okulları için örnek tablo verilmiştir.
21
Tablo 2: Yasal Yükümlülükler (Örnek)
Yasal Yükümlülük (Görevler) Dayanak
Her Türk çocuğuna iyi bir vatandaş olmak için gerekli temel bilgi, beceri, davranış ve alışkanlıkları kazandırmak; onu milli ahlak anlayışına uygun olarak yetiştirmek.
* 1739 sayılı kanunun 23. maddesi, * 222 sayılı kanunun 1. maddesi, * İlköğretim Kurumları Yönetmeliğinin 5. maddesi
Her Türk çocuğunu ilgi, istidat ve kabiliyetleri yönünden yetiştirerek hayata ve üst öğrenime hazırlamak.
* 1739 sayılı kanunun 23. maddesi.
Öğrencilere, Atatürk ilke ve inkılâplarını benimsetme; Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’na ve demokrasinin ilkelerine, insan hakları, çocuk hakları ve uluslar arası sözleşmelere uygun olarak haklarını kullanma, başkalarının haklarına saygı duyma, görevini yapma ve sorumluluk yüklenebilen birey olma bilincini kazandırmak
* İlköğretim Kurumları Yönetmeliğinin 5. maddesi
……………………………………….. ………………
İlçe milli eğitim müdürlükleri şubeler bazında yasal yükümlülüklerini belirlemelidir.
Tablo 3: İlçe MEM Yasal Yükümlülükler
Şube/Bölüm Adı Yasal yükümlülük (Görevleri) Dayanak
Özlük Şubesi ……………… …………..
…………… ……………… ……………
……………… …………… …………
3. Faaliyet Alanları, Ürün ve Hizmetler
Yasal yükümlülükler gerçekleştirildikten sonra, bu analizin çıktılarından da yararlanılarak
okul/kurumun ürettiği temel ürün ve hizmetler belirlenir. Paydaşların görüş ve önerileri alınırken,
bu aşamada belirlenen faaliyet alanları bazında çalışmalar yürütülebilir. Örnek ürün/hizmetler
listesi aşağıdadır. Bu liste okul/kurumun özelliğine göre çeşitlendirilip çoğaltılabilir. Ayrıca bu
ürün/hizmetler faaliyet alanları adı altında gruplandırılabilir. Bu faaliyet alanları da daha sonraki
aşamalarda tema başlıkları olarak kullanılabilir. Örneğin Eğitim-Öğretim Hizmetleri, Eğitime Destek
Hizmetleri gibi faaliyet alanları şeklinde gruplandırılabilir.
22
Tablo 4: Faaliyet Alanları ve Hizmetler
BİRİMLER A- FAALİYET ALANI: EĞİTİM
……………
……………
……………
……………
B- FAALİYET ALANI: ÖĞRETİM
……………
……………
……………
C-FAALİYET ALANI: YÖNETİM İŞLERİ
……………
……………
FAALİYET ALANI: ………….. …….. …….
4. Paydaş Analizi ve Görüşler
Katılımcılık stratejik planlamanın temel unsurlarından biridir. Okul/kurumun etkileşim
içinde olduğu tarafların görüşlerinin dikkate alınması stratejik planın sahiplenilmesini sağlayarak
uygulama şansını artıracaktır. Diğer yandan, okul/kurum hizmetlerinin yararlanıcı ihtiyaçları
doğrultusunda şekillendirilebilmesi için yararlanıcıların taleplerinin bilinmesi gerekir. Bu nedenle
durum analizi kapsamında paydaş analizinin yapılması önem arz etmektedir. Paydaş analizi
aşağıda belirtilen taraflar dikkate alınarak yapılmalıdır.
Okul/Kuruma girdi sağlayanlar,
Okul/Kurumun ürün ve hizmet sunulan kesimler,
İşbirliği yapılan kesimler,
Okul/Kurum faaliyetlerinden etkilenenler,
Okul/Kurumu etkileyen kesimler.
23
Paydaş: Kurum faaliyetlerinden etkilenen veya bu faaliyetleri etkileyen kişi, grup veya
kurumlardır. Paydaşlar çeşitli şekillerde sınıflandırılabilir.
İç Paydaşlar: Kuruluştan etkilenen veya kuruluşu etkileyen kuruluş içindeki kişi, grup veya
(varsa) ilgili/bağlı kuruluşlardır. Kuruluşun çalışanları, yöneticileri ve şubeler, bölümler,
birimler iç paydaşlara örnek olarak verilebilir.
Dış Paydaşlar (Temel Ortak, Stratejik Ortak, Tedarikçiler): Kuruluştan etkilenen veya
kuruluşu etkileyen kuruluş dışındaki kişi, grup veya kurumlardır. Kuruluş faaliyetleriyle
ilişkisi olan diğer kamu ve özel sektör kuruluşları, kuruluşa girdi sağlayanlar, sendikalar, ilgili
sektör birlikleri dış paydaşlara örnek olarak verilebilir.
Müşteriler (Yararlanıcılar/Hedef kitle): Kuruluşun ürettiği ürün ve hizmetleri alan, kullanan
veya bunlardan yararlanan kişi, grup veya kurumlardır. Müşteriler dış paydaşların alt
kümesidir.
Belirlenen paydaşlar tümü ile etkili bir iletişim
kurulmasını imkansız kılacak sayıda olabilir. Bu nedenle
paydaş görüşlerinin alınmasında ve plana
yansıtılmasında etkinlik sağlamak üzere belirlenen
paydaşların önceliklendirilmesi gerekir. Paydaşların
önceliklendirilmesinde dikkate alınacak hususlar;
paydaşın okul/kurumun faaliyetlerini etkileme gücü ile
okul/kurumun faaliyetlerinden etkilenme derecesidir.
Önceliklendirme stratejik plan hazırlama ekibi tarafından değişik yöntemlerle yapılabilir. Örneğin
okul/kurumda çalışan yönetici ve öğretmelerden puanlama yoluyla paydaşları önceliklendirmesi
istenebilir.
Tablo 5: Okul/Kurum için Paydaş Analizi Matrisi 1
Paydaş
İç P
ayd
aş
Dış
Pay
daş
Yar
arla
nıc
ı (M
üşt
eri)
Ned
en
Pay
daş
?
Ön
celi
ği
……..
………
Örneğin öğrenci ve velileri yararlanıcı (müşteri) olarak belirleyen okul/kurum neden
paydaş? sorusuna; “hizmetlerimizi doğrudan ya da dolaylı olarak alan paydaşlar aynı zamanda
tedarikçi oldukları için” şeklinde cevap verebilir. Diğer bir örnek; sivil toplum kuruluşlarını dış
paydaş olarak belirleyip neden paydaş sorusuna? “amaç ve hedeflerimize ulaşmak için işbirliği
yapacağımız kurumdur” şeklinde cevap verilebilir.
Önceliklendirme zorunlu olarak
yapılması gereken bir çalışma
değildir. Paydaş sayısı çok fazla
olan kurumlar için yapılması
önerilir.
24
Okul/kurumun tespit ettiği paydaşlar aşağıda yer alan matris aracılığıyla sınıflandırılabilir.
Tablo 6: Okul/Kurum için Paydaş Analizi Matrisi 2
Paydaş
Lid
er
Çal
ışan
lar
Mü
şter
i (Y
arar
lan
ıcı)
T
emel
O
rtak
Stra
teji
k
Ort
ak
Ted
arik
çi
Tümü :√ Bazıları: 0
25
Okul/kurumlar paydaşlarını sınıflandırdıktan sonra bu sınıflandırmadan yola çıkarak
paydaşlarıyla sunmuş olduğu ürün/hizmetleri ilişkilendirmelidir. Bu aşamada paydaş olarak
hizmetlerin sunulduğu, ürünleri alan yaralanıcılar(müşteriler) seçilmelidir. Paydaşlarla hizmetlerin
ilişkilendirmesinde Tablo 4’ten faydalanılabilir.
Tablo 7: Yararlanıcı Ürün/Hizmet Matrisi
Ürün/Hizmet
Yararlanıcı
(Müşteri)
……
……
……
……
……
……
..
…………..
Tümü :√ Bazıları: 0
Bu tabloda, hangi ürün/hizmetten hangi paydaşın faydalandığı görülebilir. Ayrıca bu çalışma
paydaş görüşlerinin alınmasında okul/kuruma yol gösterici olacaktır. Paydaşlardan faydalandığı
hizmetler hakkında görüşlerin alınması, hizmetlerin geliştirilmesi yönünde hedefler ya da
faaliyetler belirlenmesine ışık tutacaktır.
Paydaş görüş ve önerilerinin alınmasında mülakat, anket uygulaması, atölye çalışması,
toplantı gibi yöntemlerden biri veya birkaçı kullanılabilir. Hangi yöntemin uygulanacağına karar
verilirken görüşülecek kişi sayısı, paydaşın erişilebilirliği, paydaşın önemi ve etkisi gibi etkenler göz
önüne alınır. Örneğin, okul/kurum üzerindeki etkisi güçlü olan paydaşlarla (İl milli eğitim müdürü,
ilçe milli eğitim müdürü, yerel yönetici, sektör temsilcisi vb) yüz yüze görüşme yapılması, bu
kesimlerle olan iletişimin güçlendirilmesinde etkili olabilecektir. Görüşülecek kişi sayısının yüksek
olduğu durumlarda ise anket uygulanması daha uygun olabilir.
26
Okul/kurumlarda öğretmen, öğrenci, veli ve çalışanlara yönelik uygulanan memnuniyet
anketlerinin sonuçları paydaşların görüşleri olarak kullanılabilir. Ayrıca paydaşların görüşlerini
tespit etmek amacıyla Okul/Kurumlar İçin Dış Paydaş Anketi(EK 3) ek olarak konulmuştur.
Özellikle dış paydaşların görüşlerinin alınmasında ve plana yansıtılmasında şu sorulardan
faydalanılabilir;
• Okul/Kurumun hangi faaliyetleri ve hizmetleri sizin için önemlidir?
• Okul/Kurumun olumlu yönleri nelerdir?
• Okul/Kurumun geliştirilmesi gereken yönleri?
Okul/Kurumdan beklentileriniz?
5. Kurum İçi analiz
Okul/Kurumun mevcut durumunu ve geleceğini etkileyebilecek iç ortamdan kaynaklanan ve
kurumun kontrol edebildiği koşulların ve eğilimlerin incelenerek değerlendirilmesi gerekir. Bu
aşamada incelenecek konular alt başlıklar halinde verilmiştir.
5.1 Örgütsel yapı
Bu aşamada okul/kurumun teşkilat şeması, şubeler, bölümler, birimler, atölye/işlik durumu,
sınıflar vb. ortaya konulur. Bu birimler arasında iletişimin (haberleşme, bilgi alış-verişi) nasıl
sağlandığı belirtilir.
Şekil 4: Okul Teşkilat Şeması (Örnek)
27
Okul/Kurumda oluşturulan bölümler/birimler/komisyon/birlik/zümre vb. görevleri tablo
şeklinde oluşturulmalıdır.
Tablo 8: Okul/Kurumlarda Oluşturulan Birimler ve Görevleri
KURUL/KOMİSYON ADI GÖREVLERİ
……………….. ………………………
5.2 İnsan kaynakları
Okul/kurumda çalışanlar ve görevleri belirlenir. Ayrıca;
Kurumun sahip olduğu toplam norm kadro sayısı
Çalışan toplam personel sayısı
İhtiyaç duyulan branşlar ve ihtiyaç sayısı
Buna bağlı olarak yapılan istihdam sayısı,
Personelin nasıl atandığı?
Varsa geçici personelin alındığı kaynağı,
Kadrosu olmayıp da sözleşmeli çalıştırılan personelin sayısı,
Eğitim düzeyi, gönüllü olarak aldığı diğer görevler ,
Okul/kuruma son -en az- iki yılda gelen giden personel sayısı mümkün ise neden okul/kurumdan tayin istedikleri,
Ortalama okulda çalışma yılı, Ortalama hizmet içi eğitim saati, Çalışana verilen ödül ve ceza sayısı. gibi hususlar tablo halinde düzenlenebilir.
28
Okul/kurumda çalışan yönetici, öğretmen, diğer personelin görevlerinin neler olduğu
belirlenmelidir.
Tablo 9: Çalışanların Görev Dağılımı
ÇALIŞANIN
UNVANI
GÖREVLERİ
İlçe milli eğitim müdürü
Şube müdürü Okul /kurum müdürü
Müdür baş yardımcısı Müdür yardımcısı
Atölye ve bölüm şefleri
Öğretmenler
Yönetim işleri ve büro memuru
Yardımcı hizmetler personeli
Kaloriferci
Gece bekçisi
………… ……………………………………………………….
Tablo 10: Çalışanların Gönüllü Yaptıkları İşler
S. NO
ADI SOYADI GÖREVİ BRANŞI İLGİ ALANLARI
GÖNÜLLÜ ÇALIŞMALARI
1 …………. Müdür fen bilgisi spor resim tiyatro şiir
okul dergisi
2 …………. Öğretmen bilgisayar internet okulun internet sitesi
3 …………… Öğretmen sınıf öğretmeni
halk oyunları stratejik planlama TKY
4 ………… …….. …… …….. …….
29
5.3 Teknolojik düzey
Okul/kurumun teknolojik altyapısı ve teknolojiyi kullanabilme düzeyi belirlenir.
Okul/kurumlarda derslerde ve ders dışı etkinliklerde kullanılmakta olan araç gereçlerin sayısı
ve ihtiyaç durumu belirlenmelidir. Bu aşamada okul/kurumda hangi işlemlerin elektronik
ortamda yapıldığı, gelecekte hangi iş ve işlemlerin elektronik ortamda yapılmasının
düşünüldüğü de belirtilmelidir.
Tablo 11: Araç-Gereç Durumu
Araç-Gereçler 2008 2009 2010 İhtiyaç
…………………
Ayrıca okul/kurumların fiziki mekanlar açısından da mevcut ve ihtiyaç durumunun da
ortaya konulması gerekmektedir.
Tablo 12: Fiziki Mekan Durumu
Fiziki Mekan Var Yok Adedi İhtiyaç Açıklama
…………..
30
5.4 Mali kaynaklar
Kurumun mali kaynakları, bütçe büyüklüğü, döner sermaye, okul-aile birliği gelirleri,
kantin, otopark vb. gelirler ve harcama kalemleri ortaya konulur. Bütçe işlemlerinin kim
tarafından yürütüldüğü belirtilir. Enflasyon oranı da dikkate alınarak plan dönemi boyunca
gerçekleşecek kaynak artışı tahmini olarak belirlenir.
Tablo 13: Kaynak Tablosu (Örnek)
Kaynaklar
2010 2011 2012 2013 2014
Genel Bütçe
Okul aile Birliği
Özel İdare
Kira Gelirleri
Döner Sermaye
Vakıf ve Dernekler
Dış Kaynak/Projeler
Diğer
……..
TOPLAM
Okul bütçesinde giderler aşağıdaki başlıklar altında toplanabilir. Harcama türleri okul/kurumların özelliklerine göre çeşitlilik gösterebilir.
Tablo 14: Harcama Kalemleri (Örnek)
Harcama Kalemi Çeşitleri
Personel sözleşmeli olarak çalışan personelin (sekreter, temizlik, güvenlik) ücret, vergi, sigorta vb. giderleri
Onarım okul binası ve tesisatlarıyla ilgili her türlü küçük onarım; makine, bilgisayar, yazıcı vb. bakım giderleri
Sosyal-sportif faaliyetler
etkinlikler ile ilgili giderler
Temizlik temizlik malzemeleri alımı
İletişim telefon, faks, internet, posta, mesaj giderleri
Kırtasiye her türlü kırtasiye ve sarf malzemesi giderleri
31
Tablo 15: Gelir-Gider Tablosu (Örnek)
5.5 İstatistikî veriler
Okul/kurumla ilgili her türlü sayısal veriler geriye dönük olarak (en az 3 yıllık) verilir.
İstatistikî veriler kapsamında incelenecek hususlar;
• Öğrenci durumu ( genel mevcut, ortalama sınıf mevcudu, mevcudu en fazla olan ve
en az olan sınıf mevcudu sayısı, kaynaştırma eğitimine tabi öğrenci sayısı vs)
• Öğrenci kursları, ( kurs açılan dersler, katılan öğrenci sayısı, görev alan
öğretmenlerin sayısı, kursun akademik başarıya olan katkısı vs.
• Okulun akademik başarısı ( ulusal düzeyde yapılan sınavlarda başarı sağlayan
öğrenci sayısı ve mevcuda oranı, il başarı sırası, sınfını doğrudan geçen öğrenci
sayısı/oranı, sınıf tekrarı yapan öğrenci sayısı/oranı vb)
• Okulda yapılan sosyal faaliyetlerin (kutlamalar, anma günü, kermes vb) neler
olduğu, bunlarda görev alan öğretmen, öğrenci velilerin sayısı, katılım oranı
belirtilir.
• Okulda yapılan kültürel faaliyetlerin (gezi, sergi vb.) neler olduğu, bunlarda görev
alan öğretmen, öğrenci velilerin sayısı katılım oranı belirtilir.)
• Okulun bilimsel araştırmaları, (okulun paydaşlarınca ya da okul paydaşların
birisince yapılan bilimsel araştırmalar belirtilir.)
YILLAR 2008 2009 2010
HARCAMA KALEMLERİ
GELİR GİDER GELİR GİDER GELİR GİDER
Temizlik
Küçük onarım
Bilgisayar harcamaları
Büro makinaları harc.
Telefon
Yemek
Sosyal faaliyetler
Kırtasiye
Vergi harç vs
…………
…………..
GENEL
32
• Okulun bilimsel yayınları, ( okulca ya da okul paydaşlarınca yayınlanan kitap,
makale vb. bilimsel yayınlardan bahsedilir.)
• Spor kulübü faaliyetleri, (hangi branşlarda takım oluşturulduğu, antrenör sayısı,
lisanslı öğrenci sayısı, bu alanda kazanılan başarılar, mezun olduktan sonra spora
devam eden öğrenci sayısı vb belirtilir.)
• Öğrenci devam durumu ( öğrencilerin devamsızlık ortalaması, önceki yılda
devamsızlıktan kalan öğrenci sayısı, bu yıl sürekli devamsızlık yapan öğrenci sayısı,
önceden devamsız olup da devamı sağlanan öğrenci sayısı)
• Sosyal kulüplerin çalışması (kurulan sosyal kulüpler ve bunların gerçekleştirdiği
projeler)
• Personel devam durumu, ( personelin sevk alma durumu, zorunlu izinler hariç
alınan izin süreleri, sevk alma sıklığı – haftalık sevk sayısı-, alınan rapor sayısı)
• Rehberlik hizmetleri, (yararlanan öğrenci sayıları ve diğer faaliyetleri)
• Problemli öğrenciler ve problemleri, (sürekli problemli davranış sergileyen ve kötü
alışkanlıkları olan öğrenci sayısı ve bu alışkanlıkların neler olduğu)
• Özürlü öğrenciler için kolaylaştırıcı çalışmalar, (özürlü öğrencilerin sayısı ve özür
çeşitleri ile bunların yaşamını kolaylaştırmak için alınan önlemler)
• Halk kütüphanesine ulaşılabilme durumu, (Halk kütüphanesine uzaklık durumu ve
ulaşım imkanları ile okul ve sınıf kitaplıklarının durumu ile yararlanan öğrenci
sayısı)
• Okulun dış çevre (MEB, belediye, AB, TÜBİTAK, MEM) tarafından düzenlenen
faaliyet ve projelere ( eğitime %100 destek, bilgisayarlı eğitime destek, sınıfını
donat adını yaşat, AB projeleri, bilim yarışmaları, şiir, kompozisyon, resim
yarışmaları vs ) katılma ve bu projelerden yararlanma durumu
Bunların yanında Kurum İçi Analizde incelenebilecek diğer husular;
• Okula ulaşım,
• Fiziki mekanlar, ( Spor salonu, çok amaçlı salon, bts, laboratuar, işlik, wc,
koridorlar, sınıflar, idari odalar, öğretmenler odası vs’ nin kullanıma uygunluğu,
kullanılma sıklığı, binanın dış ve iç ses yalıtımı, danışma, ziyaretçi odası, vs
belirtilmeli.)
33
• Kantin, yemekhane, (kantinin işletilme biçimi, ihtiyacı karşılama düzeyi, okula
getirisi, öğrencilerin dışarı gitmesini önleme durumu, faydaları, kantin
işletmecisinin sabıka kaydı vs)
• Isınma durumu, (okulun nasıl ısıtıldığı, yakıt türü, ısınmanın tam sağlanıp
sağlanmadığı, sağlanamıyorsa nedenleri, kalorifer ateşçisinin eğitimi, belgesi)
• Sivil savunma çalışmaları ( yangın tertibatı, yangın tüpü, ikaz alarm zili, elektrik
tertibatının kontrolü, baca temizliği, kalorifer kazanın temizliği, sivil savunma
tatbikatı vs)
• Diğer araç ve gereçler, (Okulda bulunan ders araçları genel olarak belirtilir etkin
kullanımı ile ilgili yapılan çalışmalar ifade edilir.)
• Okulun yaptığı benzer okullarda olmayan ya da öncülüğünü okulun yaptığı diğer
okullara da örnek olan çalışmalar, çevreye bu okuldan yayılan başarılı uygulamalar
belirtilir.
• Okulun işbirliği yaptığı kurum ya da kişiler, okulda ya da okulca düzenlenen panel,
konferans vb sunumlar, okulu ziyaret eden, katkıda bulunan önemli kişiler
• Okulun öncülük ettiği iyi işler, organizasyonlar, aldığı ödüller
• Okul dışından kişi ve kurumlarca başlatılan faaliyet ve projelere okulun nasıl ve ne
şekilde katıldığı, bunlardan elde ettiği faydalar.
İlçe milli eğitim müdürlükleri açısından;
a. Okul Öncesi Eğitim,
b. İlköğretim,
c. Ortaöğretim,
d. Mesleki Teknik Eğitim,
e. Yaygın Eğitim,
f. Özel Eğitim,
g. Diğer Faaliyetler.
Başlıkları altında ilçenin eğitim durumu ayrıca incelenmesi gereken diğer hususlardır.
34
6. Çevre Analizi
Okul için yakın ve genel çevre faktörlerinin karmaşık olması, bu çevre faktörlerinin
değişme derecesi bilinmez olmaktan ya da karmaşık olmaktan çıkarılmalıdır. Yani yakın ve
genel çevre analiz edilmeli ve bu analiz sonuçları stratejik planlama da kullanılmalıdır.
Öncelikli olarak okulun içinde bulunduğu çevre taranmalıdır. Stratejik planlamada
bulunacak kişiler, okulun çevresinden kaynaklanan tehditleri, tehlikeleri, beklenmedik şekilde
ortaya çıkabilecek sürprizler ile çevresel fırsatları iyice kavramalıdır. Okulun başarısını
arttıracak ve gelişmesini sağlayacak dışsal bilgi ve haberler, yine kurum dışındaki kişi ve
kurumlardan toplanmalı, kontrol edilerek doğrulanmalı değerlendirilmeli ve okul içindeki
kişilere aktarılarak, bilgilendirilmelidir. Kısacası okul yöneticisi ve planlama sorumlusu olanlar
okul dışına çıkmalı okul çevresini incelemeli ve elde ettiği sonuçları stratejik plana
yansıtmalıdır.
Bu aşamada PEST Analizi ve GZFT Analizi yapılır. Üst politika belgeleri incelenir.
6.1 PEST (Politik-Yasal, Ekonomik, Sosyo-Kültürel, Teknolojik, Ekolojik, Etik)
Değişkenler Analizi
Çevre analizinde; kuruluşu etkileyebilecek dışsal
değişimler ve eğilimler değerlendirilir. PEST Analizi,
politik, ekonomik, sosyo-kültürel ve teknolojik çevresel
faktörlerin incelenerek önemli ve hemen harekete
geçilmesi gerekenleri tespit etmek ve bu faktörlerin,
olumlu veya olumsuz kimleri etkilediğini ortaya çıkarmak
için yapılan analizdir. Bu dört faktörden ayrıca ekolojik ve
etik çevresel faktörlerinde incelenmesi gerekir.
Tabloda yer alan bütün
başlıkların ayrıntılı olarak analiz
edilmesi çok güç olabilir.
Okul/kurumlar çevresel
faktörleri sahip oldukları bilgiler
açısından genel olarak analiz
etmeleri yeterli olacaktır.
Özellikle okul/kurumun
bulunduğu çevrenin sosyo-
ekonomik durumu ve nüfus
hareketliliği (göç) mutlaka
incelenmelidir.
35
Okul/Kurum için yapılacak PEST Analizinde çevresel değişkenler aşağıda yer alan
başlıklar altında incelenebilir.
Tablo 16: Okul/kurumlar İçin PEST Analizi
Politik ve yasal etmenler
Ekonomik çevre değişkenleri
İlçe, il ve bakanlık stratejik planlarının incelenmesi,
yasal yükümlülüklerin belirlenmesi, personelin yasal hak ve
sorumlulukları, oluşturulması gereken kurul ve
komisyonlar, okul çevresindeki politik durum,
Okulun bulunduğu çevrenin genel gelir durumu,
İş kapasitesi, Okulun gelirini arttırıcı unsurlar, Okulun giderlerini arttıran unsurlar, Tasarruf sağlama imkânları, İşsizlik durumu, Mal-ürün ve hizmet satın alma
imkânları, Kullanılabilir gelir
Sosyal-kültürel çevre değişkenleri
Teknolojik çevre değişkenleri
Kariyer beklentileri, ailelerin ve öğrencilerin
bilinçlenmeleri, aile yapısındaki değişmeler (geniş
aileden çekirdek aileye geçiş, erken yaşta evlenme vs.),
nüfus artışı, göç, nüfusun yaş gruplarına göre dağılımı, doğum ve ölüm oranları, hayat beklentilerindeki değişimler
(Hızlı para kazanma hırsı, lüks yaşama düşkünlük, kırsal alanda kentsel yaşam),
beslenme alışkanlıkları
MEB teknoloji kullanım durumu e- devlet uygulamaları, e-öğrenme, internet olanakları, okulun sahip olmadığı teknolojik
araçlar bunların kazanılma ihtimali, çalışan ve öğrencilerin teknoloji
kullanım kapasiteleri, öğrenci ve çalışanların sahip olduğu
teknolojik araçlar, teknoloji alanındaki gelişmeler okulun yeni araçlara sahip olma
imkanları, teknolojinin eğitimde kullanımı
Ekolojik ve doğal çevre değişkenleri
Etik ve ahlaksal değişkenler
Hava ve su kirlenmesi, ormansızlaşma, toprak yapısı, bitki örtüsü, doğal kaynakların korunması için
yapılan çalışmalar, çevrede yoğunluk gösteren
hastalıklar, doğal afetler (deprem kuşağında
bulunma, kuş gribi, kene vakaları vb.)
Örf, adet, teamül, mesleki etik kuralları
36
6.2 Üst Politika Belgeleri
Kurumun faaliyet alanları ile ulusal Kalkınma Planı, diğer plan ve programlarda yer
alan amaç, ilke ve politikalar arasındaki uyuma bakılır. MEB ve İl MEM Stratejik Planları
incelenir. Ayrıca; yerel yönetim düzenlemeleri de dış çevrenin incelenmesi aşamasında göz
önünde bulundurulması gereken bir unsurdur.
Özellikle kent okullarının stratejik planı
hazırlanırken yerel yönetimlerin(Özel idare,
belediyeler) varsa stratejik planları incelenmeli ve
öngörülen amaçların eğitime dönük olanları planlama
aşamasında kullanılmalıdır.
Çevresel (dışsal) analizde bilgiler/veriler yazılı
kaynak ve dokümanlardan, göze ve kulağa hitap eden
toplantı, konferans, radyo televizyon programları, okul
personelinin görüşleri, okulun dış paydaşlarının
görüşleri gibi sözel kaynaklardan sağlanabilir.
Üst Politika Belgeleri:
9. Kalkınma Planı
Orta Vadeli Program
AB Müktesebatına Uyum Programı
TUBİTAK Vizyon 2023 Eğitim ve İnsan Kaynakları Raporu
MEB Sürekli Kurum Geliştirme Projesi, TÜSSİDE Sonuç Raporu
Bilgi Toplumu Stratejisi
Millî Eğitim Strateji Belgesi
Hayatboyu Öğrenme Strateji Belgesi
5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu
Stratejik Plan Hazırlama Yönetmeliği
Kamu Kurum ve Kuruluşları İçin Stratejik Planlama Kılavuzu DPT
MEB Stratejik Plan Hazırlık Programı
MEB Stratejik Plan Durum Analizi Raporu
Hükümet Programı
Okul/kurumlar öncelikle MEB
2010-2014 Stratejik Planını ve İl
MEM Stratejik planını
incelemelidir. Diğer kurumların
özellikle özel idare müdürlüğü ve
belediyelerin stratejik planları ve
üst politika belgelerinde
okul/kurumların tür ve
özelliğine göre eğitim ile ilgili
bölümleri plan hazırlıklarında
değerlendirilmelidir.
37
60. Hükümet Eylem Planı
MEB Bütçe Raporu
Bakanlık ve İl MEM Stratejik Planları
Millî eğitim ile ilgili mevzuat
Üst politika belgelerinde yer alan eğitimle ilgili hedefler derlenerek tablo (EK 4)
halinde verilmiştir.
7. GZFT Analizi (Güçlü ve Zayıf Yönler, Fırsat ve Tehditler)
Okul/Kurumun mevcut durumunu ve geleceğini etkileyebilecek iç ortamdan
kaynaklanan ve kurumun kontrol edebildiği koşulların ve eğilimlerin incelenerek güçlü ve
zayıf yönlerin değerlendirilmesi yapılır. Güçlü ve Zayıf yönler belirlenirken kurum içi analiz
sonuçlarından yararlanılmalıdır.
Şekil 5: GZFT Analizi
Kurumun kontrolü dışındaki koşulları ve eğilimleri incelenerek fırsat ve tehditler
belirlenir. Fırsatlar, kuruluşun kontrolü dışında gerçekleşen ve kuruluşa avantaj sağlaması
muhtemel olan etkenler ya da durumlardır. Tehditler ise, kuruluşun kontrolü dışında
gerçekleşen, olumsuz etkilerinin engellenmesi veya sınırlandırılması gereken unsurlardır.
Fırsatlar belirlenirken Okul/Kurumun içinde bulunduğu çevre, bölge, ülke ve dünya koşulları,
değişen değerler, ekonomik koşullar, yeni beklentiler, hızla gelişen teknoloji ve dünyadaki
değişim üzerinde düşünülür.
Tehditlerin belirlenmesinde, ortaya çıkabilecek engeller ve dış etmenlerin neler
olduğu, okul/kurumun misyonunu (görevlerini/yükümlülüklerini) gerçekleştirmesini tehdit
eden unsurların neler olduğu ortaya konulmalıdır.
GZFT Analizi yaparken cevaplandırılması gereken sorular Tablo 17’de yer almaktadır.
Okul/kurumun GZFT analizi stratejik plan hazırlama ekibi aracılığıyla yapılmalıdır. Analiz
yapılırken ayrıca paydaş görüşlerinde de yararlanılmalıdır.
G
Z T
F
38
Tablo 17: GZFT Analizi Sorular
Güçlü Yönler
Zayıf Yönler
• Üstünlükleriniz nelerdir? • Neleri iyi yaparsınız? • Kurumun başarılı olmasını
sağlayacak olumlu yönler nelerdir? • Başkaları, güçlü yanlarınız olarak
neleri görmektedirler? • Gerçekçi olun • Tüm karakteristiklerinizi sıralayın
• Neleri kötü yapmaktasınız? • Neleri iyileştirmeye
gereksiniminiz var? • Yasal görevlerimizi tama olarak
yerine getirebiliyor muyuz? Bu süreçte karşılaştığımız sorunlar nelerdir?
• Kurumun başarılı olmasına engel teşkil edebilecek eksiklikler nelerdir?
• Başkaları hangi konularda sizden daha iyidirler?
• Başkalarının gözüyle ne gibi zayıflıklarınız ortaya çıkmakta?
Fırsatlar Tehditler
• Kurumun başarılı olmasını sağlayacak fırsatlar nelerdir ?
• Çevrede ne gibi ilginç gelişmeler • yaşanmakta ?
• Başarınızı etkileyecek ne gibi engellerle karşılaşmaktasınız?
• Rakipleriniz ne yapmaktalar? • Beklenen iş, ürün veya hizmet • standartları değişmekte mi? • Değişen teknoloji konumunuzu
tehdit ediyor mu? • Finansal sorunlarınız var mı?
39
Tablo 18: Okul için GZFT Analizi (Örnek)
Güçlü Yönler Zayıf Yönler
• Bütün branşlardan öğretmen bulunması,
• Okul yönetiminin çevre ile iletişiminin güçlü olması,
• Okul binasının yeni olması, • İdareci ve öğretmenlerin genç ve
istekli olmaları, • Tüm sınıf öğretmenlerin ve branş
öğretmenlerin kadrolu olması, • Fiziki mekanların yeterli olması, • ………………
• Ders araçlarının yetersizliği • Sınıf tekrarını fazla olması • Kitap okuma alışkanlıkların zayıf
olması, • Öğretmenlerin nöbet
hizmetlerindeki özensizliği, • Spor ve eğitici faaliyetlerin
yetersizliği • Okul içi yaralanmalı kazaların çok
olması, • Matematik, fen ve teknoloji ve
yabancı dil dersindeki başarısızlık,
• Öğrenci devamsızlığının çok olması,
• Öğretmenlerin okulda kalma sürelerinin kısa olması,
…………………….
Fırsatlar Tehditler
• Okulun merkeze yakın ve ulaşımının kolay olması,
• Yakınında sağlık ocağının olması , • RAM’ın yakın olması, • Çevre okullardaki spor salonundan
yararlanılabilmesi , • ……………..
• Velinin ilgisiz olması, • Okulun mevcudunun süreli
olarak artması, • Öğrenci nakil gelme ve gitme
oranının yüksek olması, • Okul çevresinde kontrolsüz
internet kafelerin bulunması, • Mahalledeki gençlerin
çoğunluğunun işsiz olması, • Okulun sürekli göç alan bir
yerleşim yerinde bulunması • Medyanın (Özellikle TV Dizileri
ve Magazin programlarının) öğrenciler üzerindeki olumsuz etkilerinin bulunması,
…………………..
40
B. GELECEĞE YÖNELİM
Okul/Kurumun, bu aşamada, misyon ve vizyonlarını ifade edecek, temel değerlerini
belirleyecek, temaları, amaçlarını, hedeflerini ve stratejilerini ortaya koyacaklardır.
8. Misyon, Vizyon, Temel Değerler
Misyon
Fransızca mission olup Türkçe karşılığı ulugörev, özgörev, amaç, görev olarak
çevrilmektedir. Bir kimse kurum veya Okul/Kurumun var oluş nedeni, bir kimse, kurum veya
Okul/Kurumun yapması beklenen görevidir (TDK Sözlüğü).
Bir kamu idaresinin ne yaptığını, nasıl yaptığını ve kimin için yaptığını açıkça ifade
eden, idarenin varlık sebebini açıklayan temel bir bildirimdir.
Misyon ifadesi kurumun neyi kimin için yaptığını ifade eder. Bu anlamda misyon
ifadesi ile kurumsal kimliğin ortaya konulmasının yanı sıra kurumun varlık sebebi belirtilir.
Vizyonun gerçekleştirilmesi zeminini kurumun misyonu sağlar. Misyon, kurumun
bütün kademelerindeki çalışanların paylaştığı değerdir. Misyonun asıl işlevi okulda çalışanlara
ortak bir istikamet vermesidir. Okul/kurumun misyonu, okul toplumu için gurur kaynağı
olacak bir değerdir. Misyon çalışanların teker teker ne yapacağını değil, okul çalışanlarının
hep birlikte ne yapacağını belirtir.
Misyon ifadesi yazılırken şu sorulara dikkat edilir.
1. Biz kimiz? 2. Ne yapıyoruz? 3. Kimin için yapıyoruz? 4. Neden yapıyoruz? 5. Nasıl (hangi yöntemlerle) yapıyoruz?
Nasıl yapıyoruz? Sorusunun cevabı okul/kurumun değerleri arasındadır. Okul/kurum görevini yerine getirirken en çok hangi değerlerinden yararlanıyorsa o değerleri bu sorunun cevabı olarak kullanabilir. Böylece okul, misyonunu tanımlanmış bir görev olmaktan öteye taşıyarak misyonuna ortak bir değer olarak felsefi ve ahlaki bir içerik de kazandırmış olacaktır.
Örnek: Misyon ifadeleri
…………….. Okulu/Kurumu (1) olarak misyonumuz; uygun öğrenme ortamlarında
öğrencilerimizi (3) etik değerlere bağlı kalarak ve kendimizi sürekli geliştirerek (5), hayata ve ortaöğretime hazırlayarak (2) okulumuzda Türk Milli Eğitiminin temel amaç ve ilkelerini en üst seviyede gerçekleştirmektir.(4)
41
Neden? Türk Milli Eğitiminin temel amaç ve
ilkelerini en üst seviyede gerçekleştirmek için
MEB Misyon ifadesi: “Yüksek karakterli ve nitelikli insanlar yetiştirmek ve bunun için politikalar geliştirmek, eğitim ve öğretim programları hazırlamak, ilgili standartları ve öğretmen yeterliklerini belirlemek, eğitimle ilgili Ar-Ge çalışmaları yapmak, eğitim ortamını hazırlamak, eğitim öğretim yapmak, mesleki eğitim-istihdam bütünlüğünün sağlanmasına katkıda bulunmak, rehberlik, denetim ve değerlendirme sistemleri oluşturmaktır.”
“Biz; çağın gerekleri ile donanmış uygun eğitim ortamlarında, bilimsel yöntem ve teknikleri kullanarak, özgür düşünen, kendisi ve toplumla barışık, milli ve evrensel değerleri benimsemiş, bilgiyi üreten ve bireyleri bir üst eğitim kurumuna ve hayata hazırlamak için varız.”
Şekil 6: Misyon Üçgeni
Biz kimiz? ………….. Okulu/Kurumu
Ne yapıyoruz? Öğrencileri hayata ve üst öğrenime hazırlıyoruz
Nasıl yapıyoruz? Kimin için? etik değerlere bağlı kalarak ve Öğrencilerimiz kendimizi sürekli geliştirerek
Misyon ifadesi örnekleri;
42
“Eğitimde öncü konuma gelerek dünyanın en kaliteli okulları arasında
yer almaktır”
“Özgün çalışmalarıyla model gösterilen kurum olmaktır”
“Bilim ve teknolojinin ışığında geleceğe yön vermek”
“Çevrenin bilim, kültür ve sanat merkezi bir okul olmak”
“Öğrencilerin mezun olmak istemeyecekleri okul olmak”
MEB Vizyonu:
Ülkemizin eğitimde model ve lider bir
ülke olmasına katkıda bulunan,
Türkiye’de eğitim görmeyi herkes için
ayrıcalığa dönüştüren ve mutlu
bireyler yetiştiren bir eğitim sistemi.
Vizyon
Fransızca vision olup Türkçe’ye özülkü, uludüş, geniş görüşlülük, uzgörü, gösterim,
geniş görüş, ileri görüş olarak çevrilmiştir. Görme gücü, önsezi, algılamada olağanüstü
yetenek ve seziş, bir şeyin tasarlanmış ve ya görülüş tarzı, hayal gücü ile zihinde yaratılan
simge, derin görme, ileriyi görme (TDK).
Vizyon en basit şekliyle tüm çalışanların paylaştığı okulun geleceğine ait bir resimdir.
Vizyon mevcut gerçekler, umutlar, hayaller, tehlike ve fırsatların bir araya gelmesiyle oluşan,
örgütün bir bütün olarak geleceğinin tanımlanması için bilinenden bilinmeyene doğru zihni
bir bakış olarak tanımlanabilir.
Büyük vizyonlar hem üst düzey yöneticilerin hem de her kademedeki çalışanların
benimseyebilmesi, dolayısıyla vizyonu içselleştirebilmeleriyle oluşturulabilir. Bu sebeple
vizyon ifadesi kurumun gelecekte alacağı biçimin ifadesinden daha öte, güçlü ve etkileyici bir
içerik taşımalıdır. Kurumsal vizyon ifadesi; kurumun ideal geleceğini sembolize eder. İddialı
ve aynı zamanda ulaşılabilir bir ifadedir.
Vizyonu belirlemek okul yönetiminin görevi olup, çalışanlarca paylaşılma ve anlaşılma
derecesine göre kabul görür Vizyon belirleme sürecine çalışanların da katılımının sağlanması
yararlı olacaktır. Vizyon birlikte hazırlandıktan sonra okul lideri vizyonu daha sağlam hale
getirebilir. Gizli bir belge değildir. Bizzat okul lideri tarafından mutlaka herkese iyice
anlatılmalı ve benimsetilmelidir. Bu görev başkasına devredilmemelidir. Ayrıca liderde,
davranış değişiklikleri ortaya çıkarmalıdır. Yani öncelikli olarak lider vizyona uygun hareket
etmeli, sözünün arkasında durmalıdır. Bu haliyle vizyon, okulun yönünü belirleyen,
hedeflerden sapıldığında okula yol gösterendir.
Vizyon ifadesi geliştirilirken aşağıdaki ölçütler dikkate alınmalıdır.
Özet ve hatırlanabilir olmalı,
Etkileyici ve iddialı olmalı,
İdeali tanıtıcı olmalı,
Kurum içi ve dışı paydaşlara uygulanabilir
olmalı,
Geleceğin hizmet düzeyini tanıtmalı,
İdealist olmalı ve mevcudun ötesine
geçmeli,
Devamlılığı içermelidir.
Örnek: Vizyon ifadeleri
43
Temel Değerler
Temel değerler okul/kurum hizmetlerini yerine getirirken uyguladığı davranış kurallarını,
kurumsal ilkelerinin temelini ve yönetim biçimini ifade eder. İlkeler ise önceden belirlenmiş olan
değerlerin kural haline getirilmesidir.
Okul/kurumun değerleri, düşünme biçimimizi, davranış şeklimizi ve olaylar karşısında
ortaya koyduğumuz tepkilerimizi belirleyen kurumun sahip olduğu özelliklerdir. Değerler
bize, nelerin önemli olduğunu, nelerin iyi, nelerin kötü olduğunu söyler. Kurumun içerisinde
herkes tarafından kabul edilen ve paylaşılan değerler, kurum hayatını düzenler, kurum
dışındakiler ile ilişkilerini belirler ve kurumun verdiği hizmetin niteliği ile bu hizmetin sonucu
çıktıların özelliklerini oluşturur.
Değerlerimiz, hayatımızın bir başka boyutu gibidir ve âdete günlük yaşantımızın bir
parçası durumundadır. Bütün bu özellikler ile dikkate alındığında okul/kurumun değerleri,
başarısı üzerinde anahtar rolü oynar. Okulun misyonu, vizyonu ve ilkelerinin altında bu değerler
yatar.
Değerler okul çalışanlarının inandığı öğeleri, önemli gördüklerini ve önceliklerini ifade
etmelidir. Değerler okulu benzer okullardan ayıran davranış kurallarıdır. Okulun değerleri
okulun kültürü ile de yakından ilgilidir. Aslında okul kültürü okulun belirlediği bu değerlere
göre oluşur. Okula ilk defa gelen bir kişinin okul ile ilgili ilk gözlemleri, duyguları okulun
kültürüne işaret eder.
Değerler altı grupta incelenebilir.
1. Hedeflerle ilgili değerler: Kaliteye bağlılık, hizmet odaklılık, büyüme, gelişme,
teknoloji kullanma
2. İlişkilerle ilgili değerler: İşbirliği, biz duygusu, adalet, hoşgörü
3. Organizasyon ve kontrolle ilgili değerler: Açık kapı politikası, görünür üst
yönetim, meslek etiği, yatay hiyerarşi.
4. Sosyal değerler: Açıklık, saygınlık, dayanıklılık, vefakar, estetik
5. Stil ve karakterlerle ilgili değerler: Araştırmacı, çalışkanlık, çözüm odaklılık,
fırsatları değerlendirmek, disiplin, gelişmeci
6. Yönetim felsefesi ile ilgili değerler: Liderlik, görevine bağlılık, sorumluluk,
bilimsellik
Okulun değerleri çalışanlarla birlikte belirlenir. Belirleme çalışmalarında öncelikli olan
okulda var olan değerler ortaya çıkarılır. Ardından okulda olmayıp da olmasını istediğimiz
değerler belirlenir.
Değerlerin belirlenmesinden sonra katılımcı bir anlayışla bu değerler öncelik sırasına
konur. Bu şekilde belirlenen değerlere göre okulda bundan sonra bir kurum kültürü
44
MEB Temel değerleri:
Türk millî eğitiminin genel amaç ve temel ilkeleri
rehberliğinde;
Türk milletini mutlu kılma ve onu çağdaş
uygarlık düzeyinin üzerine çıkarma azim ve
kararlılığında çalışmak,
Cumhuriyete ve demokratik değerlere bağlılık,
İnsan haklarına saygılı olmak,
Toplumsal sorumluluk bilincinde olmak,
Katılımcı, hoşgörülü, yapıcı olmak,
Kendisiyle ve çevresiyle barışık olmak,
Ulusal ve evrensel değerleri benimsemek ve
bunları davranış hâline getirmek,
Dünyadaki değişim ve gelişimi iyi algılayıp doğru
yorumlayabilmek,
Yetkinlik, üretkenlik ve girişimcilik ruhuna sahip
olmak,
Hayat boyu öğrenmeyi yaşam tarzı haline
getirmek,
Özgür düşünceli ve yüksek iletişim becerileriyle
donanımlı olmak,
AR-GE ve teknolojiyi etkin kullanmak,
Çevreyi ve doğayı korumak.
DEĞERLERİMİZ
Empati
Şeffaflık
Etkin Süreç Yönetimi
Etik Değerlere Bağlılık
Görevdeşlik
Özgüven
Sürekli Gelişim
Tolerans
Güvenilirlik
Okul için değerler;
Karar alma sürecinde katılımcılık,
şeffaflık ve eşitlik esastır
İnanıyoruz ki;
Bütün öğrenciler zekidir, önemli
olan bu zekayı aktif hale
getirebilmektir.
Biliyoruz ki;
Çağımız bilgi öğretme çağı değil,
bilgiye ulaşmanın yollarının
öğretildiği çağdır.
oluşturulur. Kurum kültürünün oluşması için değerler kurumda çalışanlar tarafından okulda
davranışlara yansıtılması gerekir.
Okul/Kurumun değerlerini açığa kavuşturmada aşağıdaki soruların cevapları yardımcı
olacaktır.
1. Okul/Kurum için önemli olan nedir?
2. Çalışma felsefemiz nedir?
3. Bizi, benzer kurumlardan farklı yapan şeyler nelerdir?
4 Okul/Kurumun nasıl bir kimliği var?
5. Okul/Kurum ile ilgili olarak övünç duyduğumuz anılar, başarılar ve gerçekleşmesini
istediğimiz hayallerimiz nelerdir?
6. Değerlerimiz çevreyi anlayışımızı nasıl şekillendirir?
Örnek;
45
9. Temalar
Temalar okul/kurumun görev alanı içinde yaptıklarıdır. Birimlerin yapmış oldukları
faaliyetlerden yola çıkarak belirlenmelidir. Tema başlığı mümkün olduğu kadar kısa olmalı, 2,
3 veya 4 kelimeyi geçmemelidir.
İlgili amaç ve hedef yazılabilecek nitelikte tema başlıkları belirlenmelidir. Tema başlığı
belirlenecekse en az iki veya daha fazla başlık altında toplanmalıdır. Tek bir başlık olacaksa
tema başlığına gerek yoktur.
Tablo 19: Okul/Kurum için Tema Başlıkları (Örnek)
Tema Başlıkları
Tema Başlıkları
1. Eğitim-Öğretim 2. Eğitime Destek Hizmetleri
1. Paydaş İlişkileri 2. İnsan Kaynakları 3. Fiziki Durum 4. Disiplin 5. Mali Kaynaklar 6. Akademik Başarı 7. Sektörel İşbirliği 8. Sosyal, Kültürel, Sportif
faaliyetler 9. …………
10. Stratejik Amaçlar
Stratejik amaçlar, gelecekte okul/kurumun ulaşmayı hedeflediği genel kavramsal
sonuçlardır. Stratejik amaçlar ve hedefler stratejik planlama sürecinde okul/kurumun
“nereye ulaşmak istiyoruz?” sorusuna cevap verir. Stratejik amaç, okul/kurumun genel bir
çerçevede ulaşmayı düşündüğü noktanın ne olduğunu gösterir. Stratejik amaçlar, genel ve
okul/kurumun işlevini daha ileri bir noktaya götürecek nitelikte olmalı, ama aynı zamanda
gerçekçi ve ulaşılabilir bir özellik taşımalıdır.
Stratejik plan hazırlama çalışmasının en zor kısmı amaç ve hedeflerin belirlenmesi
aşamasıdır. Stratejik amaç ve hedefler GZFT analizi sonuçlarından (özellikle zayıf yönleri
iyileştirmeye yönelik, fırsatları yakalamaya yönelik olarak), paydaş beklentilerinden ve yasal
görevlerden yola çıkılarak belirlenmelidir.
Stratejik amaçlar, okul/kurumun çevre şartlarına göre uzun dönemli olarak belirlenir.
Stratejik amaçlar dış çevrenin analizi ve kurumun fotoğrafının iyi çekilmesi halinde istenilen
şekilde gerçekleştirilebilir.
Okullar, sosyal bir kuruluştur ve varlık nedenleri de belirlenen amaçlara ulaşmaktır.
Bu yönden bakınca da okullar amaca ulaşmak için var olan araçlardır. Amaçlar ortadan
46
kalkarsa araç rolündeki okullar da işlevini kaybederek ortadan kalkarlar. Amaçlar strateji
oluşumuna temel teşkil eder.
Okulların işlevini en iyi şekilde yapabilmesi için dış çevrenin desteğine ihtiyacı vardır.
Bakanlık, İl, ilçe Milli Eğitim Müdürlükleri, öğrenciler, veliler hatta tüm halk okulun amaçlarını
şekillendirilmesinde birer etkendirler. Dolayısıyla amaçlar bu dış etkenler arasında ortak bir
fayda üzerinde ittifak sağlar.
Okul içinde çalışanların da birbirinden farklı amaçları vardır. Çalışanların okulda varlık
sebebi bu amaçlarını gerçekleştirmektir. Okul, çalışanların farklı olan bu amaçlarını da
dengeler. Bunun içinde bireysel amaçların yerine her çalışanın mutabık kalacağı ortak
amaçlar geliştirilir. Bu ortak amacın gerçekleştirilmesi için çalışanlar kendi özel amaçlarının
bir kısmından vazgeçer ve ortak amacın gerçekleşmesi için yardımda bulunur. Bu şekilde okul
çalışanları arasında da bir ittifak sağlamış olur.
Bu iki ittifakı sağladıktan sonra, ortak amaçları belirleyecek ve bu amaçlara ulaşmak
için gerçekleştirilecek faaliyetlerin yerine getirilmesinde etkili olacak kişilere ihtiyaç
duyulacaktır. Bu kişilerin belirlediği amaçlar da diğer insanlar tarafından benimsenecektir.
Bu açıklamalar ışığında amaçlar, okulun bir bütün olarak gerçekleştirmeye çalışacağı
geleceğe dönük sosyal ve ekonomik kararlardır şeklinde tanımlanabilir.
Amaçların Özellikleri:
1. Amaçlar açık ve seçik olmalıdır. Yani neyin, kim tarafından ve nasıl ortaya
konacağını net bir şekilde belirtmelidir. Yanlış yorum ve kararlara neden
olmamalıdır. Okul çalışanları gerçekleştirmek zorunda olduğu amaçları ne kadar
iyi bilirse o kadar çok çabalayacaktır. Amaçlar sadece okunup geçilmemeli, tüm
çalışanlara iyice açıklanmalıdır.
2. Amaçlar gerçekçi ve çekici olmalıdır. Böyle olmaz ise çalışanlar hayal kırıklığına
uğrar ve amaçları önemsemez. Ne çok kolay erişilebilir olmalı ne de çok zor
olmalıdır.
3. Amaçlar kabul edilebilir nitelikte olmalıdır. Okulun tümü tarafından kabul edilmesi
de beklenmez. Ancak, mümkün oldukça çok kişi tarafından kabul edilmelidir. Bu
nedenle amaçların kabul derecesi ya da benimsenme derecesi mutlaka
ölçülmelidir.
4. Amaçlar esnek olmalıdır. Amaçlar çevresel bir takım nedenlerle işlevselliğini ve
çekiciliğini yitirebilir. Bu gibi durumlarda amaçlarda gerekli değişiklikler
yapılabilmelidir.
5. Amaçlar motive edici olmalıdır. Amaçlara ulaşılınca ne gibi teşvikler düşünüldüğü
açıklanmalıdır.
6. Amaçlar her düzeyde birbiriyle uyumlu olmalıdır. Anasınıfına devam eden öğrenci
sayısını arttırmaya dönük bir amaç ile eğitim öğretimin kalitesini yükseltmeye
dönük olarak belirlenen amaçlar kendi içlerinde çelişmemelidir. Bir sınıftaki
47
öğrenci sayısının kalabalık olması sınıfta verilen eğitimin kalitesini düşürebilir.
Öğrenci sayısını arttırmak isteyen okul yönetimi ile kalabalık sınıfta eğitim vermek
istemeyen anasınıfı öğretmeni karşı karşıya da gelebilir. Kısa zamanda olmasa bile
uzun vadede amaçlar arasında uyum ve amaçların birbirini desteklemesi
sağlanmalıdır.
7. Okul için doğru amaçlar belirlenmelidir. Doğru işi yapmak ile işi doğru yapmak
birbirine karıştırılmamalıdır. Amaçlar belirlenirken okulun fiziki, insani ve mali
kaynakları, yetenekleri, dış çevre ile etkileşim, okulun tarihi ve tecrübeleri, okulda
verilen eğitim öğretimin özellikleri, okulun kurum kültürü dikkate alınmalıdır.
Alternatif amaçlar arasından doğru amaçlar seçilmeli ve seçilirken de okulun ve
dış çevrenin özelliklerine dikkat edilmelidir.
Amaçların önceliklendirilmesinde okulun bulunduğu çevre ve okul içi imkanlar
mutlaka dikkate alınmalıdır. Okullar genellikle akademik başarının arttırılmasını
öncelikli olarak almakta ve imkanlarının çoğunu da bu alana ayırmaktadırlar.
Böyle olunca da sosyal, sportif, sanatsal ve kültürel başarı göz ardı
edilebilmektedir.
8. Amaçlar belirlenirken maliyetleri de göz önünde bulundurulmalıdır. Okul bir
amacı seçerken diğer amaçları seçmemekle nelerden vazgeçtiğini iyi ortaya
koymalıdır. Amacın faydası maliyetinde yüksek olmalıdır.
Amaçların Okul İçin Yararları
Stratejik amaçların belirlenmesinin bir takım yararları vardır. Bunlar şu şekilde
özetlenebilir:
1. Amaçlar, okulun içinde bulunduğu çevre içinde kendisini daha kolay
tanımlamasını sağlar. Böylece okul üst yönetim, öğrenci veliye varlığını ispatlar.
2. Yöneticilerin davranışlarına kaynak seçimi, politika belirleme, faaliyet
programlarının yapılması ve bu programların uygulanması konusunda yardımcı
olur.
3. Okul çalışanlarını güdüler ve çalışanlar için bir hedef koyar.
4. Okulun başarısının ölçülmesine standart getirir.
5. Okulun dış değerlendirmecilerin dışında kendi kendisini değerlendirmesini sağlar.
6. Okul yönetiminin uyguladığı prosedürlere dayanak oluşturur. Eğitim öğretim,
sosyal-kültürel-sportif etkinlikler, koordinasyon ve değerlendirme gibi süreçler
için bir temel oluşturur.
Okul yönetici amaçlarla ilgili şu hususları da göz önünde bulundurmalıdır.
1. Stratejik planda en öncelikli amaç birinci amaç olarak ortaya konmaktadır. Bu
durumda okullar bütün dikkatini ilk amaca verip diğer amaçları göz ardı
edebilmektedirler. Bu duruma izin vermemek her amaca yoğunluk göstermek
gerekir. Okulun ve bütün çalışanların başarılarını sadece bir amacın başarısı ile
değerlendirme yanlışlığına da neden olunabilir. Bu amaç da genellikle üst öğrenim
48
kurumuna ve ya işe yerleşme ya da akademik başarı olmaktadır. Oysa okulun
bunların yanında çok önemli başka fonksiyonları da vardır.
2. Okulun ve okul çalışanlarının bütün başarısı sadece bir amacın başarısı ile
ölçülmeye çalışılabilmektedir. Oysa tek bir amaç ile tüm başarıyı ölçmek bir
yanlışlıktır.
Her bir temanın altında stratejik amaçlar belirlenir. Temaların altında 1-4
arası stratejik amaç yer alabilir. Stratejik amaçlar sayısallaştırılmadan genel
olarak yazılmalıdır. Amaç numarası 1‘den başlayıp son amaca kadar
hiyerarşik sıra takip etmelidir. Her temanın altında yeniden (1 numaradan)
başlamamalıdır.
Görev tanımları stratejik amaç olarak yazılmamalıdır. Örnek: Okul için
eğitim-öğretim yapmak görev iken çağa uygun şekilde eğitim-öğretim
yapmak stratejik amaçtır. Stratejik amaç ifadelerinin görev tanımı
ifadelerinden ayrılabilmesi için: daha etkili, verimli, daha kısa zamanda, daha
düşük maliyetle, daha geniş kitlelerle, yeniliklere açık, çağa uygun
gelişmelerle güncelleyerek gibi kelimeler stratejik amaç cümlelerine
eklenmelidir.
Stratejik amaç cümleleri açık ve anlaşılır olmalıdır. Amaç ve hedeflerin
ifadelendirilmesinde bütünlük olmalı; ..mek, ..mak mastar eki ile bitmelidir.
49
Stratejik Amaç 4 Sorgulayan, yorum yapabilen, kendini ifade edebilen ve
bilgiye ulaşabilen öğrenciler yetiştirmek, okulumuzun akademik başarısını
arttırmak.
Stratejik Hedef 4.1 Sınav sonuçlarına göre çeşitli türdeki Fen ve Anadolu
liselerine yerleştirilen öğrenci sayısının her yıl % 3 oranında arttırılarak 2014
yılı sonunda yerleştirilen öğrenci oranının %27’ ye çıkartmak.
Stratejik Hedef 4.2 Okulumuzda 2010 yılında …. olan sınıf tekrarı yapan
öğrenci sayısını 2014 yılında ….. ya düşürmek.
Stratejik Amaç 5 Öğrencilerimizin akademik başarı düzeylerini arttırmak için,
okul veli işbirliğini geliştirerek teknolojinin daha etkin kullanıldığı yüksek
nitelikte eğitim öğretim hizmetleri sunmak.
Stratejik Hedef 5.1 2010 yılında 3,50 olan öğrenci ders başarı ortalamasını 2014 yılına kadar 4,30’a çıkarmak
Stratejik Hedef 5.2 2010 yılında 325 olan SBS başarı ortalamasını 2014 yılına kadar 370’e çıkarmak .
Stratejik Amaç 1. Değişen ve gelişen eğitim sistemine uyum sağlayan
ihtiyaçlara göre eğitimini güncelleyen buna bağlı olarak kendine güvenen,
sağlıklı iletişim kurabilen personele sahip, dinamik, ahenkli bir kurum haline
gelmek.
Stratejik Hedef 1.1 Okulumuzda görev yapan tüm öğretmenlerin her yıl en az
iki farklı konuda hizmetiçi eğitim almalarını sağlamak.
Stratejik Amaç 2. Okulumuzun nitelikli bir eğitim hizmeti verebilmesi için her
türlü donanım ihtiyacını karşılamak.
Stratejik Hedef 2.1 Okulumuzda plan dönemi sonuna kadar ihtiyaç analizi
sonuçlarına göre tüm sınıfların donanım ihtiyacını karşılamak.
Stratejik Amaç 3. Öğrenme ortam ve süreçlerini bilgi ve iletişim teknolojileri
aracılığıyla zenginleştirmek.
Stratejik Hedef 3.1. Öğretmen ve öğrencilerden bilgi-iletişim teknolojileri
araçlarını kullanabilenlerin sayısını 2013/2014 eğitim öğretim yılına kadar
%100’e yükseltmek.
Örnek; Okul/Kurum için stratejik amaç ifadeleri
Tema: Nitelikli Eğitim-Öğretim
Tema: Akademik Başarı
50
Stratejik Amaç 6. Okul ve İşletme arasında işbirliği sağlayarak sektörün
ihtiyaçlarına cevap verecek nitelikte işgücü yetiştirmek
Stratejik Hedef 6.1 2010 Yılı itibariyle mezun oldukları alanda %40 olan işe
yerleşme oranını 2014’e kadar %60’a çıkarmak
Stratejik Amaç 7. Okul veli ilişkilerinin içeriğini yapılandırarak velilerin eğitime
ilişkin duyarlılıklarını yükseltmek ve eğitimi ailenin temel önceliklerinden biri
haline getirmek.
Stratejik Hedef 7.1. Okulumuzda 2010 yılında %….. olan veli memnuniyet
oranını 2014 yılına kadar %…. ‘e çıkarmak.
Stratejik Amaç 8. Velileri sağlık, eğitim ve kişisel gelişim konularında
bilinçlendirerek, veli -okul iş birliği içerisinde öğrencilere okulda ve okul dışında
sağlıklı eğitim ortamı hazırlamak; velilerin okuldaki etkinliklere katılımını
arttırmak.
Stratejik Hedef 8.1 Plan dönemi sonuna kadar tüm velileri, anne-baba
sorumlulukları ve çocuğun gelişim aşamaları konularında bilinçlendirmek.
Stratejik Amaç 9.Sosyal alanda başarılı bir insan olabilmeleri için
öğrencilerimizin kültürel, sosyal ve sportif faaliyetlere katılımını artırmak.
Stratejik Hedef 9.1 Kültürel (Şiir, kompozisyon, resim, tiyatro, kitap okuma,
masal anlatma, müzik vb. ) yarışmalarının tümüne katılmak ve 2010 yılında
öğrencilerin % 1’inin dereceye girmeleri ve her yıl bu oranı % 1 oranında
artırarak 2014 yılı sonunda öğrencilerin % 15’inin dereceye girmelerini
sağlamak.
Stratejik Amaç 10. Okulun çevresiyle uyumunu sağlayarak güvenli bir eğitim
ortamı oluşturmak ve öğrencilerin okul içi ve dışındaki olumsuz davranışlarını
en aza indirgemek.
Stratejik Hedef 10.1 Olumlu davranış sergileyen ve derslerinde yüksek
performans sağlayan öğrencilerin her ay % 2’sinin bir yıl içinde öğrencilerin %
30’unun oödüllendirilmesini sağlamak.
Tema: Sektörel İşbirliği
Tema: Okul-Veli İşbirliği
Tema: Sosyal, Kültürel ve Sportif Faaliyetler
51
Stratejik Amaç: Eğitim alanında toplumsal duyarlılığı artırarak öğrencilerimizin
daha nitelikli eğitim almalarını sağlamak.
Stratejik Amaç: Öğrenci ve eğitim personelinin başarısını, motivasyonunu
destekleyen, kendilerini güven içinde hissetmelerini sağlayan sağlıklı eğitim
ortamları hazırlayarak, bu ortamların uygulanan programlara uyumlu bir şekilde
donatılmasını sağlamak.
Stratejik Amaç: Eğitim, bilim, teknoloji ve yönetimdeki gelişmeleri takip ederek
bunların okul/kurumlarımıza taşınmasını sağlamak için araştırma ve proje
çalışmaları yapmak.
Stratejik Amaç: İlçemizde sosyal, kültürel ve sportif etkinlikleri yaygınlaştırarak,
öğrencilerimizin yeteneklerini geliştirmek, toplumun milli, manevi değerler
etrafında birleşmesini ve sosyal yaşamın zenginleşmesini sağlamak; bu şekilde
bir arada yaşama kültürüne katkıda bulunmak.
Stratejik Amaç: İlçemiz genelinde tüm hizmet sınıflarında görev yapan
personelin sürekli gelişimini sağlayan, başarıları ödüllendiren, motivasyonu
yükselten bir insan kaynakları anlayışını hakim kılmak.
İlçe millî eğitim müdürlükleri için stratejik amaç örnekleri;
11. Stratejik Hedefler
Hedefler, stratejik amaçların gerçekleştirilebilmesi için ortaya konulan spesifik ve
ölçülebilir alt amaçlardır. Stratejik amaçların aksine, hedefler sayısal olarak ifade edilirler ve
daha kısa vadeyi kapsarlar.
Hedefler de amaçlar gibi gelecek yönelimlidir.
Ancak amaçlara göre daha somut, ölçülebilir, özgün,
zaman sınırlıdır. Hedefler, amacın
gerçekleştirilmesine dönüktür. Daha açık bir ifade ile
hedefler, amaca ulaşılması için ulaşılması gereken
sonuçlardır. Hedefler okulu amacına ulaştıracak
nitelikte, hedefler gerçekleşince amaç gerçekleşecek
şekilde belirlenmelidir. Hedefler;
Bir stratejik amacı gerçekleştirmeye yönelik olarak birden fazla hedef belirlenebilir.
Hedefler, stratejik amaçların tanımlanmış bir zaman dilimi içinde nitelik ve nicelik olarak
1. Somut
2. Özgün
3. Ölçülebilir
4. Önemli
5. Gerçekleşebilir
6. Sonuca odaklı
7. Zaman sınırlı olmalıdır.
52
Stratejik Amaç Okul toplumunun tamamında okuma beceri ve alışkanlığını
yaygınlaştırmak.
Stratejik Hedef 2010/2011 eğitim öğretim yılında ….. olan okul ve sınıf
kütüphanesindeki kitap sayısını, 2014/2015 eğitim öğretim yılına kadar …..
çıkarmak.
Performans Hedefi 1. Okul ve sınıf kütüphanesindeki kitap sayısını
2010 yılı sonunda ….. çıkarmak
Performans Hedefi 2. Okul ve sınıf kütüphanesindeki kitap sayısını
2011 yılı sonunda ….. çıkarmak
Performans Hedefi 3. Okul ve sınıf kütüphanesindeki kitap sayısını
2012 yılı sonunda ….. çıkarmak
Performans Hedefi 4. Okul ve sınıf kütüphanesindeki kitap sayısını
2013 yılı sonunda ….. çıkarmak
Performans Hedefi 5. Okul ve sınıf kütüphanesindeki kitap sayısını
2014 yılı sonunda ….. çıkarmak
ifadesidir. Bu nedenle, hedefler ulaşılması öngörülen çıktılara dönük, ölçülebilir alt
amaçlardır. Hedeflerin miktar, maliyet, kalite ve zaman cinsinden ifade edilebilir olması
gerekmektedir.
Stratejik hedefler bir önceki bölümde amaçlarla birlikte verilmiştir.
11.1 Performans Hedefleri
5 yıllık olarak belirlenen Stratejik hedefin her bir yılı için performans hedefleri
belirlenmelidir. Performans hedefi bir yıllık hedeflerdir. 5 yıllık stratejik hedefin herbir yılında
ulaşılmak istenen noktalar belirlenir. Özellikle rakamsal hedeflerde belirlenmesi
gerekmektedir.
Örnek;
Her bir stratejik amaç için 5 yıllık stratejik hedefler belirlenir.
Stratejik hedef sayısı 1-4 arasında olabilir. Stratejik hedefler
önceliklendirilerek yazılmalıdır. Stratejik hedef ifadeleri de stratejik
amaçlarda olduğu gibi ..mek, ..mak mastar eki ile bitmelidir.
Stratejik hedeflerle faaliyetler karıştırılmamalıdır. Örneğin; toplantı
yapmak, kurs düzenlemek gibi etkinlikler birer faaliyettir. Bu tür
faaliyetlere neden? Sorusu sorularak hedef ifadesine ulaşılabilir.
Örnek; Neden toplantı düzenliyoruz? Neden kurs düzenliyoruz? Bu
tür soruların cevabı bizi hedef ifadesine götürür.
53
Etkinlikte görev alacak öğrenci
sayısı
Kullanılacak bilgisayar sayısı
Çözülecek soru sayısı
Harcanacak para miktarı
Tamir edilecek bilgisayar sayısı
Alınacak bilgisayar sayısı
Gezide görev alacak öğretmen
sayısı
Tamiri tamamlanan bilgisayar
sayısı
Toplantıya katılan veli sayısı
Çözülen soru sayısı
Mezun olan öğrenci sayısı
Sınavı kazanan öğrenci sayısı
Üst öğrenime devam eden
mezun sayısı
Üretilen proje sayısı
Bölge sergisine katılma hakkı
kazanan proje sayısı
12. Performans Göstergeleri
Performans göstergeleri, stratejik hedeflerin ölçülebilir olarak ifade edilemediği
durumlarda hedefin performansını ölçmek için kullanılan araçlara denir. Bu göstergeler,
istenilen sonuca ne derece ulaşıldığını ölçmeye yarar.
Stratejik hedefler eğer sınırları belirgin, ölçülebilir, zaman ilişkili olarak yazılmamışsa
bu tür stratejik hedef için performans göstergesi belirlenir. Performans göstergesi sayısı
birden fazla olabilir. Performans göstergeleri tablolaştırılabilir.
Performans Göstergelerinin türleri
Altı çeşit gösterge türünden bahsedilebilir. Gösterge türlerinden bir yada birkaçı
kullanılabilir.
1. Girdi göstergeleri: Hedefte istenilen sonuçları almak için kullanılacak beşeri, mali,
fiziksel kaynaklara dönük olarak belirlenir. (Personel sayısını azaltma, girdiyi
azaltma, daha az kaynak kullanma)
Örnekler:
2. Çıktı Göstergeleri: Çıktı göstergeleri, üretilen ürünlerin ve sunulan hizmetlerin
niceliğine ilişkin bilgileri gösterir. Yani üretilen ürün ya da sunulan hizmetlerin
miktarıdır. (hedefi gerçekleştirme, eğitilen kişi sayısı, üretim sayısı, bina sayısı,
öğrenci sayısı)
Örnekler:
54
Yeni bilgisayar alımından sonra öğrenci
notlarında artış miktarı
Okula gelen ve okul aile birliğine yardım yapan
veli sayısındaki artış miktarı
Boşa yanan ampulleri kapatma ile yapılan
tasarruf miktarı
Bilgisayar sınıfından yararlanan öğrenci oranı
Ödevlerini bilgisayarda hazırlayan öğrenci oranı
Alınan bilgisayar sayısı / Bilgisayar kullanan
öğrenci sayısı
Bilgisayar başına düşen öğrenci sayısındaki
düşüş miktarı
Çözülen soru sayısı /Soru çözen öğrenci sayısı
Sınav kazanan öğrenci sayısındaki artış
Açılan kurs sayısı/kursa gelen öğrenci sayısı
Kurs sonucunda sınav kazanan öğrenci
sayısındaki artış
3. Sonuç göstergeleri: Okulun ürettiği ürün ve hizmetlerin, ürünleri kullanan ve
hizmetten yararlananlar veya toplum üzerindeki etkilerini gösterir. Elde edilen
çıktıların, amaç ve hedeflerin gerçekleştirilmesinde nasıl ve ne ölçüde başarılı
olduklarını gösterir. (Toplum için net sonuçlar, yüzde kaça düştü, sorunlar ne
ölçüde azaldı, ne ölçüde iyileşme oldu?)
Örnekler:
4. Verimlilik göstergeleri: Verimlilik, üretim sırasında kullanılan insan gücü,
hammadde, malzeme, makine ve teçhizat, enerji, su, toprak gibi girdiler ile elde
edilen çıktılar arasındaki ilişkidir. Verimlilik göstergeleri, belirlenen girdilerle
mümkün olan en yüksek çıktı düzeyine ulaşılıp ulaşılmadığını gösterir. Verimlilik
göstergeleri, çıktı ile girdi miktarı birbirine oranlanarak hesaplanır. (Birim maliyeti
azaltma derecesi)
Örnekler:
55
Meslek edindirme kursunu başarı ile bitirenlerden
bir yıl içinde iş bulabilenlerin oranı
Yeni alınan bilgisayarlardan iki yıl içinde tamire
ihtiyaç göstermeyenlerin oranı
Bakımı yapılan bilgisayarlardan iki yıl içinde tamire
ihtiyaç göstermeyenlerin sayısı
Kursa gelen öğrencilerin kurstan
memnuniyet oranı
Bilgisayar sınıfını kullanan öğrencilerin
memnuniyet oranı
Denetim raporlarında övülen hususların
oranı
Kutlama törenlerine katılan velilerin
memnuniyet oranı
Velilerin yapılan toplum hizmetinden
memnuniyet oranı
5. Etkinlik/Etkililik göstergeleri: Etkinlik göstergeleri hedeflere ulaşma derecesini
gösterir. Etkinlik göstergeleri, çıktı ile sonuçlar arasındaki ilişkileri yani, çıktıların
beklenen sonuçlara yol açıp açmadığını inceler. Etkinlik göstergeleri sonuç/çıktı
formülü kullanılarak hesaplanır.
Örnekler:
6. Kalite göstergeleri: Kalite göstergeleri, okulca üretilen ürün ve hizmetlerin
kalitesinin ölçülmesinde kullanılan araçlardır. Beklentilerin karşılanma düzeyini
gösterir. (tatmin, moral, rahatlık, kullanışlılık, memnuniyet)
Örnekler:
56
Stratejik Amaç: Bilişim teknolojileri ile ilgili gelişmeleri takip ederek,
teknolojiyi eğitim ve öğretimde etkili ve verimli bir şekilde kullanmak.
Stratejik Hedef: Okulumuz BT sınıfının aylık bakım onarımlarını yaparak
bilgisayarların hayat sürelerini uzatmak.
Faaliyet/Proje: BT sınıfının bakım-onarım faaliyeti
Performans göstergeleri:
Girdi: Bakımı yapılacak bilgisayar sayısı
Çıktı: Bakımı yapılan bilgisayar sayısı
Sonuç: 1- Bilgisayarların periyodik bakımı sonrasında bilgisayar
dersinde öğrenci başarısındaki artış miktarı (%)
Sonuç: 2- Bilgisayarların periyodik bakımı sonrasında arızalanan
bilgisayar sayısındaki düşüş miktarı (%)
Verimlilik: Bilgisayar başına düşen öğrenci sayısı
Etkinlik: Bakımı yapılan bilgisayarlardan bir yıl içinde tamire ihtiyaç
göstermeyenlerin sayısı
Kalite: Bilgisayar sınıfını kullanan öğrencilerin memnuniyet oranı. (%)
Stratejik Amaç 1: Bireylere kişisel bilgi, beceri ve davranışlar geliştirerek,
istihdam alanlarını genişletmek, iş ve yaşam kalitelerini artırmak.
Stratejik Hedef 1.1: İlçemizde okuma yazma bilmeyen fertlerin okur yazar hale
getirilmesi ve vatandaşlarımızın yaşam kalitesini yükseltmek üzere sosyal ve
kültürel alanlarda açılan kurs sayısını plan dönemi sonuna kadar % 20
artırmak.
PG 1: Sosyal ve kültürel alanlarda açılan kurs tür sayısı.
PG 2: Sosyal ve kültürel alanlarda açılan kurs sayısı.
PG 3: Sosyal ve kültürel alanlarda açılan kurslara katılan kişi sayısı.
PG 4: Okuma yazma alanında açılan kurs sayısı.
PG 5: Okuma yazma alanında açılan kurslara katılan kişi sayısı.
Performans Göstergesi Örnekleri;
İlçe millî eğitim müdürlükleri için amaç, hedef, performans göstergeleri (örnek)
57
Performans göstergeleri izleme-değerlendirme ve raporlama çalışmalarını
kolaylaştırmak için tablolaştırılarak yazılmalıdır. Mümkünse göstergelere yönelik geçmiş
yıllara ait veriler varsa onlarında tabloda gösterilmesi gerekir.
Tablo 20: Performans Göstergeleri(örnek)
S. Amaç:
S. Hedef:
Performans
Göstergesi
Türü Önceki yıllar İlk Yıl Sonraki yıl
hedefleri
2008 2009 2010 2011 2012
SAM-1, SH-1 Memnuniyet oranı Kalite %55 %57 %60 %65 %70
SAM-1, SH-2 Katılımcı sayısı Çıktı 70 68 80 90 100 (Tamamı)
SAM-1, SH-3 Etkinlik sayısı Çıktı 3 5 7 10 12
…………
13. Faaliyet/Projeler ve Maliyetlendirme
Faaliyet ve proje, belirli bir amaca ve hedefe yönelen ve başlı başına bir bütünlük
oluşturan yönetilebilir ve maliyetlendirilebilir üretim veya hizmet birimidir.
Öncelikli stratejik amaç ve hedefleri gerçekleştirmek üzere hangi tür faaliyet ve
projelerin yerine getirileceğine karar verilir. Stratejik amaç ve hedefler ile performans
hedefleri, okul/kurumun neyi başaracağını, faaliyet ve projeler ise bunun nasıl başarılacağını
ifade eder.
Belirlenen Stratejik hedeflere ulaşmayı sağlayacak faaliyetler ve projeler yazılmalıdır.
Her bir faaliyet/proje belirli bir hedefe yönelik olmalıdır. Herhangi bir hedefle ilişkisi
kurulamayan faaliyet/projelere yer verilmemelidir. Halihazırda yürütülen veya yürütülmesi
planlanan faaliyetler/projeler mutlaka bir hedefle ilişkilendirilmelidir.
58
Vizyondan Faaliyete
Vizyon Amaç A
Amaç B
Amaç C
Hedef A.1
Hedef A.2
Hedef A.3
Faaliyet A.1.I
Faaliyet A.1.II
Faaliyet A.1.III
Misyon
Her stratejik hedef için ayrı faaliyet veya projeler oluşturulmalıdır. Faaliyet veya
projelerin sayısı birden fazla olabilir.
Tablo 21: Okul/Kurum İçin Örnek Faaliyet/Projeler (Örnek)
Faaliyetler Projeler
1. Kurslar 2. Ölçme değerlendirme 3. Soru bankası oluşturma 4. Gezi gözlem 5. Bilgilendirme faaliyeti 6. Veli toplantıları 7. Veli ziyareti faaliyeti 8. Hizmet içi eğitim faaliyeti 9. Okul içi eğitim faaliyeti 10. Fiziki yapı planlaması 11. Ödüllendirme faaliyeti 12. Etkin öğrenme yöntemleri
semineri 13. Bireysel danışmanlık projesi 14. Ortak sınav faaliyeti 15. ………………………
1. SMS sistemi oluşturma 2. Web sayfası 3. Ekderslik projesi 4. Sağlık taraması 5. Toplum hizmeti projesi 6. Akıllı tahta projesi 7. Kitap toplama kampanyası 8. …………………….
Tablo 22: Tahmini Maliyetlendirme
Stratejik
Amaç/Hedef No
Planın 1.
Yılı
(2010)
Amaç 1
Hedef 1.1
Amaç 2
Hedef 2.1
Hedef 2.2
Amaç 3
Hedef 3.1
……. ….
Toplam ….
Faaliyet ve projelerin maliyetleri toplamı ilgili hedefin maliyetini ortaya çıkarır.
Hedeflerin maliyeti de ilgili amacın maliyetini teşkil eder. Amaçların maliyeti de stratejik
planın maliyetini yani okul/kurumun bütçesini oluşturacaktır. Maliyetlendirme eylem planları
aracılığı ile yıllık olarak yapılacaktır.
59
SWOT (GZFT) ANALİZİ
Kuruluş İçi Analiz
Güçlü Yönler Zayıf Yönler
Fırsatlar Tehditler
Çevre Analizi
13.1 Eylem Planları
Amaç ve hedeflere yönelik stratejiler doğrultusunda gerçekleştirilecek faaliyet ve
projeler ile bunların kaynak ihtiyacı bu aşamada belirlenir. Her bir Faaliyet veya Projenin
tahmini maliyetleri belirlenmelidir. Maliyetlendirme, okul/kurumun stratejik planı ile bütçesi
arasındaki bağlantıyı güçlendirmeyi ve harcamaların önceliklendirilmesi sürecine yardımcı
olmayı amaçlamaktadır.
Plan içerisinde bir yıl içerisinde yapılacak faaliyetlerin maliyetleri eylem planı
aracılığıyla belirlenmelidir. Okul/kurumlar performans programı hazırlamayacakları için yıl
içerisinde yapılacak olan faaliyetlerin maliyetlendirmesini yıllık eylem planları hazırlayarak
yapacaklardır(Tablo 24). Eylem planları stratejik planın yıllık uygulama dilimleri olacaktır.
14. Stratejiler
Strateji kelimesi literatürde kelime kökü itibari ile Latincede çizgi, yol ve ya yatak
anlamına gelir. Türkçe’de ise sürme, gönderme, götürme ve gütme anlamlarında
kullanılmaktadır.
Terim olarak strateji, kurumun amaç ve hedeflerinin tespiti, kurum ile çevresi
arasındaki ilişkilerin analiz edilerek bu amaçların gerçekleştirilmesi için gerekli faaliyetlerin
yeniden düzenlenmesi ve ihtiyaç duyulan kaynakların uzun dönemde etkili olacak şekilde
dağıtılmasıdır.
Stratejik planlama sürecinde stratejiler; amaç ve hedeflere ulaşmak için izlenecek yol
ve yöntemlerin belirlenmesidir. Stratejik amaç ve hedeflerle ilgili durum değerlendirmesi
yapılır. Stratejik amaç ve hedeflere ulaşmak için neler yapılacağı yazılmalıdır. Olası sorunların
neler olduğu ve bu sorunların nasıl aşılacağı ifade edilmelidir. Amaç ve hedeflere ulaşabilmek
için izlenebilecek alternatif yol ve yöntemlerin neler olduğu belirtilmelidir. Ayrıca amaç ve
hedeflerin üst politika belgeleriyle ilişkisi ortaya konulmalıdır.
GZFT Analizi sonuçları aynı zamanda stratejilerin belirlenmesine temel teşkil eder.
Ayrıca GZFT analizinde ortaya konan Okul/Kurumun güçlü (G) ve zayıf yönleri (Z), dış
çevreden kaynaklanan fırsatlar (F) ve tehditler (T) strateji üretmede kullanılabilir. Bu
yöntemle aşağıda belirtilen alternatif stratejiler geliştirilebilir.
60
Strateji ifadeleri TOWS ANALİZİ yapılarak belirlenebilir. Belirlenen her bir stratejik
amaç için TOWS Matrisi kullanılır.
Tablo 23: TOWS Matrisi
İÇ FAKTÖRLER VE
DIŞ FAKTÖRLER
GÜÇLÜ YÖNLER ZAYIF YÖNLER
FIRSATLAR G-F Stratejileri (Kurumun/ Kuruluşun /Birimin güçlü taraflarını destekleyen fırsatları belirlemek ve değerlendirmek için geliştirilen stratejilerdir)
Z-F Stratejileri (Kurumun/Kuruluşun/Birimin zayıf yönlerini kuvvetlendirmek için fırsatları kullanarak geliştirilen stratejilerdir)
TEHDİTLER G-T Stratejileri (Kurumun/Kuruluşun/Birimin dış tehditlere karşı hassasiyetini azaltmak için birimin güçlü yanlarının nasıl kullanılması gerektiğini ortaya koyan stratejilerdir)
Z-T Stratejileri (Kurumun/Kuruluşun/Birimin zayıf yönlerinin dış tehditlerden kolayca etkilenmesini engelleyecek savunma planlarını hazırlamaya yarayan stratejilerdir)
TOWS Matrisi stratejik amaçlar için kullanılır. Yazılan her bir stratejik amaçla ilgili
okul/kurumun güçlü, zayıf yönleri, fırsat ve tehditleri belirlenerek GZTF analizi yapılar. Bu
analiz sonucunda;
G-F stratejileri: Kurumun hem güçlü yönlerini hem de dış çevrenin sunduğu fırsatların
olumlu etkilerinden azami düzeyde faydalanmaya yönelik olarak geliştirilen
stratejilerdir. Söz konusu stratejiler, kuruluşun güçlü yönleri kullanılarak dış
fırsatlardan maksimum düzeyde yararlanmayı mümkün kılar. Kurumun güçlü yönleri
ile hangi fırsatlardan yararlanılacak? (Kurumun güçlü taraflarını destekleyen fırsatları
belirlemek ve değerlendirmek için geliştirilen stratejilerdir)
Z-F stratejileri: Kurumun zayıf yönlerinin olumsuz etkilerini en aza indirgerken
fırsatların olası olumlu etkilerinden azami düzeyde yararlanmaya yöneliktir. Dış
fırsatlardan aralanarak mevcut zayıf yönleri giderecek stratejiler oluşturulabilir.
Kurumun zayıf yönleri nelerdir. Bu yönler hangi fırsatlarla azaltılacak? (Kurumun zayıf
yönlerini kuvvetlendirmek için fırsatları kullanarak geliştirilen stratejilerdir)
G-T stratejileri: Dış çevredeki tehditlerin olumsuz etkilerini, kuruluşun güçlü yönlerini
kullanarak en aza indirgemeye yöneliktir. Kurumu bekleyen tehditler nelerdir.
61
Tehditler hangi güçlü yönlerle azaltılacak? (Kurumun dış tehditlere karşı
hassasiyetini azaltmak için birimin güçlü yanlarının nasıl kullanılması gerektiğini
ortaya koyan stratejilerdir)
Z-F stratejileri: Zayıf yönler ve tehditlerin olumsuz etkilerini en aza indirgemeye
yöneliktir. Kurumun zayıf yönleri ve tehditler nelerdir. Nasıl azaltılacak? (Kurumun
zayıf yönlerinin dış tehditlerden kolayca
etkilenmesini engelleyecek savunma planlarını
hazırlamaya yarayan stratejilerdir)
Stratejiler belirlenirken durum analizi
sonuçlarından yararlanılmalıdır. Stratejiler sadece
hedefler bazında değil, stratejik amaç, hedefler,
faaliyet ve projeler bir bütün olarak değerlendirilip
stratejik amaçlar düzeyinde yazılmalıdır.
Stratejilerin oluşturulması için şu
soruların cevaplanması gerekir:
Amaç ve hedeflere ulaşmak için
neler yapılabilir?
Olası sorunlar nelerdir ve bu
sorunları nasıl aşabiliriz?
Amaç ve hedeflere ulaşmak için
izlenebilecek alternatif yol ve
yöntemler nelerdir?
Alternatiflerin maliyetleri, olumlu,
olumsuz yönleri nelerdir?
62
C. İZLEME VE DEĞERLENDİRME
15. İzleme ve Değerlendirme
İzleme, stratejik plan uygulamasının sistematik olarak takip edilmesi ve
raporlanmasıdır. Değerlendirme ise, uygulama sonuçlarının amaç ve hedeflere kıyasla
ölçülmesi ve söz konusu amaç ve hedeflerin tutarlılık ve uygunluğunun analizidir. Eylem
planının yürütülmesinden sorumlu olan kişi ya da gruplar aynı zamanda da hedef ve
amaçların yerine getirildiğini/getirilmediğini de izlemekle yükümlüdürler. İzleme, yönetime
yardımcı olan sistemli bir faaliyettir. Raporlama izleme faaliyetinin temel aracıdır.
Okul/Kurumda izleme ve değerlendirme sürecinde ;
Ne Yaptık?
Başardığımızı Nasıl Anlarız?
Uygulama Ne Kadar Etkili Oluyor?
Neler Değiştirilmelidir?
Gözden Kaçanlar Nelerdir?
Sorularının cevapları aranacaktır.
İzleme raporları objektif olmalıdır. İlerleme sağlanan alanlar yanında, ilerleme
sağlanamayan konular da rapor edilmelidir. Gözden geçirilmelerin yılık, altı aylık, üçer aylık
ya da aylık periyotlar halinde yapılması idealdir. Faaliyetlere ait performans göstergelerine
yönelik ölçümler, stratejik planlama ekibinin belirleyeceği periyotlarla yapılacaktır. Elde
edilen verilerin doğru ve güvenilir olması için gereken hassasiyet gösterilmelidir. İzleme ve
değerlendirme çalışmalarına yardımcı olması amacıyla Tablo 25’te yer alan form
kullanılabilir.
İzleme ve değerlendirme faaliyetlerinin etkili olarak gerçekleştirilebilmesi, uygulama
aşamasına geçmeden önce stratejik planda ortaya konulan hedeflerin nesnel ve ölçülebilir
göstergeler ile ilişkilendirilmesini gerektirir. Unutulmamalıdır ki, ölçemediğimiz bir şeyi
denetleyemez ve yönetemeyiz. Bu nedenle planlama sürecinde hedeflerin ölçülebilir
olmasına özen gösterilmelidir.
15.1 Raporlama
Plan dönemi içerisinde ve her yılın sonunda Okul/Kurumun Stratejik Planı uyarınca
yürütülen faaliyetler, önceden belirlenen performans göstergelerine göre hedef ve
gerçekleşme durumu ile varsa meydana gelen sapmaların nedenleri okul hakkında genel ve
mali bilgileri içeren faaliyet raporu hazırlanacaktır. İzleme raporları haftalık, aylık, üçer aylık,
altı aylık veya yıllık olabilir. Ancak faaliyet raporları yıllık olarak hazırlanacaktır.
Okul/Kurumların hazırlayacağı faaliyet raporları ile ilgili hususlar MEB ve İl MEM tarafından
belirlenecektir.
63
Sonuç:
Hazırlanacak stratejik plan ile;
Okul ve kurumların strateji belirleme ve maliyetlendirme kapasitesinin güçlendirilmesi, Amaç ve hedeflere dayalı yönetim anlayışı ve bütçelemenin geliştirilmesi, Okul/Kurum hizmetlerinin sunumunda yararlanıcı taleplerine duyarlılığın arttırılması, Hesap verme sorumluluğunun yerleşmesi amaçlanmaktadır.
Stratejik planın başarısı, başta okul/kurum müdürü olmak üzere tüm çalışanların planı
sahiplenmesi ile mümkündür. Stratejik planlama, belirli bir birimin, kişinin ya da grubun işi
olarak görülmemelidir. Yöneticilerin inanmadığı ve tüm çalışanların sahiplenmediği bir
planın, uygulanmayan işlevsiz planlardan farkı olmaz.
Stratejik plan; kurum kültürü ve kurum kimliği oluşumuna, gelişimine ve
güçlendirilmesine destek olacaktır.
64
Tablo 24: Eylem Planı Örneği ………….OKUL/KURUMU STRATEJIK PLANI
2011 YILI EYLEM PLANI
Am
aç
No
STRATEJĠK
AMAÇLAR
STRATEJĠK
HEDEFLER
FAALĠYETLER
VEYA
PROJELER
MEVCUT
DURUM
PERFORMANS
GÖSTERGELERĠ
SORUMLU
KĠġĠLER /
KURUMLAR BÜ
TÇ
E
KAYNAKLAR
ZAMANLAMA (FAALİYET-PROJELERİN BAŞLAYIŞ-BİTİŞYILI)
OC
AK
ŞU
BA
T
MA
RT
NİS
AN
MA
YIS
HA
ZİR
AN
TE
MM
UZ
AĞ
US
TO
S
EY
LÜ
L
EK
İM
KA
SIM
AR
ALIK
20
11
20
12
20
13
20
14
65
Tablo 25: İzleme ve Değerlendirme Form Örneği
FAALİYET İZLEME VE DEĞERLENDİRME FORMU
TEMA
Stratejik Amaç 1:………
Stratejik Hedef 1.1:
Faaliyet/Projeler İzleme Değerlendirme
Faaliyet/Projeler Faaliyetin
Başlama ve
Bitiş Tarihi
Faaliyetten Sorumlu Kurum/birim/ kişi
Maliyeti Ölçme yöntemi
ve raporlama
süresi
Performans
Göstergeleri
Faaliyetin
durumu
Tamamlan-
mama nedeni
Öneriler
(..) Tamamlandı (..)Devam Ediyor (..) İptal Edildi
ONAY
66
67
III. BÖLÜM
OKUL/KURUMLAR ĠÇĠN STRATEJĠK
PLAN HAZIRLAMA REHBERĠ*
*Bu bölümde; okul/kurumlar için stratejik plan hazırlamalarında yardımcı olması amacıyla,
toplanacak veriler, aşamalar halinde plan metninde yer alacak bölümler, tüm okul ve kurumlara
uyarlanabilecek esnek şablonların yer aldığı bir rehber hazırlanmıştır. Okul/kurumların tür ve
düzeylerine göre toplanacak veriler değişiklik göstermelidir. Dokümana elektronik ortamda da
ulaşılabilir.
MEB SP
İl MEM SP İlçe MEM SP
Okul/Kurum SP
68
69
T.C. ……………..VALİLİĞİ
İL MİLLİ EĞİTİM MÜDÜRLÜĞÜ …………………….. OKULU/KURUMU
(Okul/Kurumun resmi)
…………………….. OKUL/KURUMU
2011-2014 STRATEJİK PLANI
70
Mustafa Kemal ATATÜRK’ün resmi ve sözü
……………………………………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………….
Mustafa Kemal ATATÜRK
71
İstiklal Marşı
72
Atatürk’ün Gençliğe Hitabesi
73
(Okul/Kurum Müdürü Resmi)
SUNUŞ
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
…………………………………………
Okul/Kurum Müdürü
74
GİRİŞ
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
…………………………………………
Stratejik Plan Hazırlama Ekibi
75
İÇİNDEKİLER SAYFA NO
SUNUŞ
GİRİŞ
BİRİNCİ BÖLÜM (……………………) OKULU/KURUMU STRATEJİK PLANLAMA SÜRECİ
Yasal Çerçeve
Stratejik Planlama Çalışmaları
İKİNCİ BÖLÜM: MEVCUT DURUM ANALİZİ
1. Tarihsel Gelişim
2. Yasal Yükümlülükler
3. Faaliyet Alanları, Ürün ve Hizmetler
4. Paydaş Analizi
5. Kurum İçi Analiz
5.1 Örgütsel Yapı
5.2 İnsan Kaynakları
5.3 Teknolojik Düzey
5.4 Mali Kaynaklar
5.5 İstatistikî Veriler
6. Çevre Analizi
6.1 PEST (Politik-Yasal, Ekonomik, Sosyo-Kültürel, Teknolojik,
Ekolojik, Etik) Analizi
6.2 Üst Politika Belgeleri
7. GZFT (Güçlü Yönler, Zayıf Yönler, Fırsatlar, Tehditler) Analizi
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM: GELECEĞE YÖNELİM
8. Misyon, Vizyon, Temel Değerler
9. Temalar, Amaçlar, Hedefler, Performans Göstergeleri, Faaliyet/Projeler
ve Stratejiler
10. İzleme, Değerlendirme ve Raporlama
11. Eylem Planları
76
KURUM KİMLİK BİLGİSİ
Kurum Adı ( Kurumun tam adı
yazılacak)
Kurum Türü
Kurum Kodu
Kurum Statüsü Kamu Özel
Kurumda Çalışan Personel
Sayısı
Yönetici :
Öğretmen :
Hizmetli :
Memur :
Öğrenci Sayısı
Öğretim Şekli Normal ikili
Okulun Hizmete Giriş Tarihi
KURUM İLETİŞİM BİLGİLERİ
Kurum Telefonu / Fax Tel. :
Fax :
Kurum Web Adresi
Mail Adresi
Kurum Adresi
Mahalle :
Posta Kodu :
İlçe :
İli :
Kurum Müdürü (Adı ve Soyadı) GSM Tel:
Kurum Müdür Yardımcıları
Müdür Baş Yard : GSM Tel
Müdür Yard. 1 : GSM Tel
Müdür Yard. 2 : GSM Tel
77
BİRİNCİ BÖLÜM
…………………… OKULU/KURUMU STRATEJİK PLANLAMA SÜRECİ
Yasal Çerçeve
Stratejik Planlama Çalışmaları
78
STRATEJİK PLANLAMA SÜRECİ
Yasal Çerçeve
5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nun 9. Maddesi, MEB Strateji Geliştirme
Başkanlığı 2010/14 sayılı genelge, Millî Eğitim Bakanlığı ve Milli Eğitim Müdürlüğü Stratejik Planı
gibi okul/kurumlarda stratejik planlama sürecini zorunlu hale getiren yasal düzenlemeler bu başlık
altında yazılmalıdır.
Stratejik Planlama Çalışmaları
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………….
Okul-Kurum stratejik planlarını hazırlarken yaptıkları hazırlık çalışmalarını bu bölümde
anlatacaklardır(toplantı tutanakları, yapılan yazışmalar, özdeğerlendirme vb. çalışmaları burada
belirtecekler).
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………….
Stratejik planın kim yada hangi ekip tarafından hazırlandığı, ekibin nasıl oluşturulduğu, düzenlenen
yada katılım sağlanılan eğitim faaliyetleri, yapılan işbirlikleri, verilerin toplanması, kullanılan
kaynaklar anlatılmalıdır.
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………….
Ayrıca planın hangi bölümlerden oluştuğu kısaca bu bölümde ele alınmalıdır.
Stratejik plan hazırlama çalışmaları okul/kurumlarda oluşturulmuş olan Okul Gelişim Yönetim Ekibi
aracılığıyla yürütülebileceği gibi bu ekip içerisinden seçilen koordinatör ekip aracılığıyla da
yürütülebilir.
Müdür başkanlığındaki ekibin kimlerden oluştuğu ve görevleri burada ayrıntısıyla açıklanır. İlçe
Milli Eğitim müdürlüklerinde şube müdürünün başkanlığında okul müdürü, öğretmen ve diğer
çalışanlarında bulunduğu stratejik plan hazırlama ekibi oluşturulur.
79
……………………………OKUL/KURUMU
Stratejik Plan Hazırlama Ekibi
Unvanı Adı-Soyadı İletişim
Müdür
Müdür Yardımcısı
Rehber Öğretmen
En az 2 Öğretmen
En az 2 Öğrenci
En az 2 Veli
Destek Personeli (Kütüphane
Memuru, hizmetli v.b.)
Okul Aile Birliği başkanı
STK ‘lar (Dernek, Vakıf, Sanayi ve
Ticaret Odası)
Muhtar
Mesleki ve Teknik Liseler için
bölüm şefleri
……………………..
Not: Öğrencisi bulunmayan kurumlar ve bu şartları sağlayacak kadrosu bulunmayan okullar tüm
kurumu kapsayacak şekilde ekip oluşturacaklardır.
……/……/2010
OKUL/KURUM MÜDÜRÜ
ONAY
80
81
İKİNCİ BÖLÜM
MEVCUT DURUM ANALİZİ
1. Tarihsel Gelişim
2. Yasal Yükümlülükler
3. Faaliyet Alanları, Ürün ve Hizmetler
4. Paydaş Analizi
5. Kurum İçi Analiz
5.1 Örgütsel Yapı
5.2 İnsan Kaynakları
5.3 Teknolojik Düzey
5.4 Mali Kaynaklar
5.5 İstatistikî Veriler
6. Çevre Analizi
6.1 PEST (Politik-Yasal, Ekonomik, Sosyo-Kültürel, Teknolojik,
Ekolojik, Etik) Analizi
6.2 Üst Politika Belgeleri
7. GZFT (Güçlü Yönler, Zayıf Yönler, Fırsatlar, Tehditler) Analizi
82
MEVCUT DURUM ANALİZİ
1. Tarihsel Gelişim
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
....................
2. Yasal Yükümlülükler
Bu aşamada okul/kuruma görev ve sorumluluklar yükleyen, okulun faaliyet alanını
düzenleyen mevzuat gözden geçirilerek yasal yükümlülükler ve dayanaklar listesi
oluşturulur.
Yasal Yükümlülük (Görevler) Dayanak(Kanun, Yönetmelik, Genelge adı ve no’su)
……………………………………….. ………………
……………………………………….. ………………
……………………………………….. ………………
……………………………………….. ………………
İlçe MEM için oluşturulacak yasal yükümlülükler tablosu
Şube/Bölüm adı Yasal yükümlülük (Görevleri) Dayanak
Özlük Şubesi ……………… …………..
…………… ……………… ……………
……………… …………… …………
83
3. Faaliyet Alanları, Ürün/Hizmetler
İlçe Millî Eğitim Müdürlükleri birimleri de yazmalıdır.
FAALİYET ALANI: EĞİTİM FAALİYET ALANI: YÖNETİM İŞLERİ
Hizmet–1 Rehberlik Hizmetleri Veli Öğrenci Öğretmen ………….
Hizmet–1 Öğrenci işleri hizmeti Kayıt- Nakil işleri Devam-devamsızlık Sınıf geçme vb ……..
Hizmet–2 Sosyal-Kültürel Etkinlikler Halk oyunları Koro Satranç ………..
Hizmet–2 Öğretmen işleri hizmeti Derece terfi Hizmet içi eğitim Özlük hakları ……….
Hizmet–3 Spor Etkinlikleri Futbol, Voleybol Atletizm Güreş ………
………………. ……………. ……………… ……………….
Hizmet–4 İzcilik Etkinlikleri …….
…………………
FAALİYET ALANI: ÖĞRETİM FAALİYET ALANI: MESLEK EDİNDİRME
Hizmet–1 Müfredatın işlenmesi ………..
…………………
Hizmet–2 Kurslar Yetiştirme Hazırlama Etüt ………
…………………….. ……………………..
Hizmet- 3 Proje çalışmaları AB Projeleri Sosyal Projeler Fen Projeleri …….
……………………. ……………….
FAALİYET ALANI: ………….. FAALİYET ALANI: …………..
………… …………
…………… ………………
Okul/kurumlar tür ve düzeylerine göre (okulöncesi, mesleki teknik eğitim kurumu,
öğretmenevi, halk eğitim merkezi vb.) faaliyet alanlarını ve hizmetlerini belirlemelidirler.
84
Okul İçin Ürün/Hizmet Listesi
Öğrenci kayıt, kabul ve devam işleri Eğitim hizmetleri
Öğrenci başarısının değerlendirilmesi Öğretim hizmetleri
Sınav işleri Toplum hizmetleri
Sınıf geçme işleri Kulüp çalışmaları
Öğrenim belgesi düzenleme işleri Diploma
Personel işleri Sosyal, kültürel ve sportif
etkinlikler
Öğrenci davranışlarının değerlendirilmesi Burs hizmetleri
Öğrenci sağlığı ve güvenliği Yurt hizmetleri
Okul çevre ilişkileri Bilimsel vs araştırmalar
Rehberlik Yaygın eğitim
Staj çalışmaları Mezunlar (Öğrenci)
…………… …………………
85
4. PAYDAŞ ANALİZİ
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………… (Paydaşların nasıl belirlendiği?
sınıflandırmanın nasıl yapıldığı? paydaş görüş ve önerilerinin hangi yöntemlerle nasıl alındığı?
stratejik plana nasıl yansıtıldığı? anlatılacak)
Paydaş Sınıflandırma Matrisi
PAYDAŞLAR
İÇ
PAYDAŞLAR
DIŞ PAYDAŞLAR YARARLANICI
Çalışanlar,
Birimler
Temel
ortak
Stratejik
ortak
Tedarikçi Müşteri,
hedef kitle
Millî Eğitim Bakanlığı
Valilik
Milli Eğitim Müdürlüğü
Çalışanları
İlçe Milli Eğitim
Müdürlükleri
Okullar ve Bağlı
Kurumlar
Öğretmenler ve Diğer
Çalışanlar
Öğrenciler ve Veliler
Okul Aile Birliği
Üniversite
Özel İdare
Belediyeler
Güvenlik Güçleri
(Emniyet, Jandarma)
Bayındırlık ve İskân
Müdürlüğü
Sosyal Hizmetler
Müdürlüğü
86
devam
Gençlik ve Spor
Müdürlüğü
Sağlık Müdürlüğü
Kültür Müdürlüğü
Hayırseverler
Sivil Toplum Örgütleri
Medya
İşveren kuruluşlar
Muhtarlıklar
Turizm uyguluma
otelleri
Sanayi ve Ticaret
Odaları
……………...
………………
……….…….
: Tamamı O : Bir kısmı
Paydaş Önceliklendirme Matrisi
Paydaş
İç P
ayd
aş
Dış
Pay
daş
Yara
rlan
ıcı
(Mü
şter
i)
Ned
en
Pay
daş
?
Ön
celiğ
i
MEB
Bağlı olduğumuz merkezi idare
1
Öğrenciler
Hizmetlerimizden yaralandıkları için
1
Özel İdare
Tedarikçi mahalli idare
1
STK
O
Amaç ve hedeflerimize ulaşmak işbirliği yapacağımız kurumlar
..
……….. ….. …
87
Paydaşlar belirlendikten sonra okul/kurumun hangi ürün/hizmetleri hangi yararlanıcılar için
sunduğunu göstermeye yarayan paydaş-ürün/hizmet matrisi oluşturulmalıdır. Bu matrisin
sonucuna göre paydaşların ürün hizmetler hakkındaki görüşleri alınmalıdır.
Yararlanıcı Ürün/Hizmet Matrisi
Ürün/Hizmet Yararlanıcı (Müşteri)
Eğitim-Ö
ğretim (Ö
rgün
-Yaygın
)
Yatılılık-Bu
rslulu
k
Nitelikli işgü
cü
AR
-GE, P
rojeler,
Dan
ışman
lık
Altyap
ı,Do
natım
Yatırım
Yayım
Reh
berlik, K
urs, So
syal
etkinlikler
Mezu
nlar (Ö
ğrenci)
Ölçm
e-D
eğerlend
irme
……
……
……
……
……
…
Öğrenciler o
Veliler
Üniversiteler o o
Medya o o
Uluslar arası kuruluşlar
o o
Meslek Kuruluşları
Sağlık kuruluşları
o
Diğer Kurumlar o
Özel sektör o o
…………..
: Tamamı O : Bir kısmı
Okul/kurumlarda öğretmen, öğrenci, veli ve çalışanlara yönelik uygulanan memnuniyet
anketlerinin sonuçları paydaşların görüşleri olarak kullanılabilir. Kaymakam, milli eğitim
müdürü gibi paydaşlarla mülakat, yöneticiler, öğretmenler ve diğer çalışanlarla toplantılar
yapılmalı, sayısı fazla olan paydaşların görüşleri anket yoluyla alınmalıdır.
88
5. KURUM İÇİ ANALİZ
5.1 Örgütsel Yapı
Okul/Kurum Teşkilat Şeması (Örnek)
Okul/Kurumlarda Oluşturulan Birimler:
Görevler Görevle ilgili bölüm, birim, kurul/komisyon adı
Görevle ilgili işbirliği (paydaşlar)
Hedef kitle
Şubeler (İlçe MEM için) …………………………. ………………………
Okul Aile Birliği …………………………. ………………………
Öğretmenler kurulu …………………………. ………………………
OGYE …………………………. ………………………
Öğrenci davranışlarını değerlendirme üst kurulu
…………………………. ………………………
Satın alma komisyonu …………………………. ………………………
Psikolojik danışma ve rehberlik hizmetleri yürütme komisyonu
…………………………. ………………………
……………………………… …………………………. …………………………. ………………………
Bu çalışmanın sonuçları paydaşların belirlenmesinde, paydaşlarla hizmetlerin
ilişkilendirilmesinde, paydaş görüş ve önerilerinin alınmasında kullanılabilir.
MÜDÜR
Okul-Aile Birliği
Komisyonlar
Müdür Yrd.
Kurullar
Büro Hizmetleri
Yardımcı Hizmetler
Zümre Öğret. Sınıf Öğret. Rehber Öğret. Öğrenci Kulüp.
89
5.2 İnsan Kaynakları
……… Yılı Kurumdaki Mevcut Yönetici Sayısı:
Görevi Erkek Kadın Toplam
1 Müdür
2 Müdür Yard
Kurum Yöneticilerinin Eğitim Durumu:
Eğitim Düzeyi ……… Yılı İtibari İle
Kişi Sayısı %
Önlisans
Lisans
Yüksek Lisans
Kurum Yöneticilerinin Yaş İtibari ile dağılımı:
Yaş Düzeyleri ……… Yılı İtibari İle
Kişi Sayısı %
20-30
30-40
40-50
50+...
90
İdari Personelin Hizmet Süresine İlişkin Bilgiler:
Hizmet Süreleri ……….. Yılı İtibari İle
Kişi Sayısı %
1-3 Yıl
4-6 Yıl
7-10 Yıl
11-15 Yıl
16-20 Yıl
21+....... üzeri
Kurumda gerçekleşen yönetici sirkülasyonunun oranı:
Yıl İçerisinde Kurumdan Ayrılan
Yönetici Sayısı
Yıl İçerisinde Kurumda Göreve
Başlayan Yönetici Sayısı
2007 2008 2009 2007 2008 2009
TOPLAM
İdari Personelin Katıldığı Hizmet-içi Eğitim Programları:
Adı ve Soyadı
Görevi
Katıldığı Çalışmanın Adı Katıldığı Yıl Belge
No
Müd/Müd.Yrd.
91
Öğretmenlere İlişkin Bilgiler:
……….. Yılı Kurumdaki Mevcut Öğretmen Sayısı:
Branşı Erkek Kadın Toplam
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
TOPLAM
Öğretmenlerin Yaş İtibari ile Dağılımı:
Yaş Düzeyleri ……….. Yılı
Kişi Sayısı %
20-30
30-40
40-50
50+...
92
Öğretmenlerin Hizmet Süreleri:
Hizmet Süreleri ……….. Yılı İtibari İle
Kişi Sayısı %
1-3 Yıl
4-6 Yıl
7-10 Yıl
11-15 Yıl
16-20 Yıl
21+... üzeri
Kurumda gerçekleşen öğretmen sirkülâsyonunun oranı:
Yıl İçerisinde Kurumdan Ayrılan
Öğretmen Sayısı
Yıl İçerisinde Kurumda Göreve
Başlayan Öğretmen Sayısı
2007 2008 2009 2007 2008 2009
TOPLAM
Öğretmenlerin katıldığı hizmet-içi programlar:
Adı ve Soyadı
Branşı
Katıldığı Çalışmanın Adı Katıldığı Yıl Belge No
93
Destek Personele (Hizmetli- Memur) İlişkin Bilgiler:
………. Yılı Kurumdaki Mevcut Hizmetli/ Memur Sayısı:
Görevi Erkek Kadın Eğitim
Durumu
Hizmet
Yılı
Toplam
1 Memur
2 Hizmetli
3 Sözleşmeli İşçi
4 Sigortalı İşçi
Çalışanların Görev Dağılımı
ÇALIŞANIN UNVANI GÖREVLERİ
İlçe milli eğitim müdürü
Şube müdürü
Okul /kurum müdürü
Müdür baş yardımcısı
Müdür yardımcısı
Atölye ve bölüm şefleri
Öğretmenler
Yönetim işleri ve büro memuru
Yardımcı hizmetler personeli
……………………… …………………….
94
Çalışanların Görev Dağılımı (Örnek)
S.NO UNVAN GÖREVLERİ
1 Okul müdürü Okul müdürü; 1. Ders okutmak 2. Kanun, tüzük, yönetmelik, yönerge, program ve emirlere uygun
olarak görevlerini yürütmeye, 3. Okulu düzene koyar 4. Denetler. 5. Okulun amaçlarına uygun olarak yönetilmesinden,
değerlendirilmesinden ve geliştirmesinden sorumludur. 6. Okul müdürü, görev tanımında belirtilen diğer görevleri de
yapar.
2 Müdür baş yardımcısı
Müdür başyardımcısı, 1. Ders okutur 2. Müdürün en yakın yardımcısıdır. 3. Müdürün olmadığı zamanlarda müdüre vekâlet eder. 4. Okulun her türlü eğitim-öğretim, yönetim, öğrenci, personel,
tahakkuk, ayniyat, yazışma, eğitici etkinlikler, yatılılık, bursluluk, güvenlik, beslenme, bakım, koruma, temizlik, düzen, nöbet, halkla ilişkiler gibi işleriyle ilgili olarak okul müdürü tarafından verilen görevleri yapar.
5. Müdür başyardımcısı, görev tanımında belirtilen diğer görevleri de yapar.
3 Müdür yardımcısı Müdür yardımcıları 1. Ders okutur 2. Okulun her türlü eğitim-öğretim, yönetim, öğrenci, personel,
tahakkuk, ayniyat, yazışma, sosyal etkinlikler, yatılılık, bursluluk, güvenlik, beslenme, bakım, nöbet, koruma, temizlik, düzen, halkla ilişkiler gibi işleriyle ilgili olarak okul müdürü tarafından verilen görevleri yapar
3. Müdür yardımcıları, görev tanımında belirtilen diğer görevleri de yapar.
4 Öğretmenler 1. İlköğretim okullarında dersler sınıf veya branş öğretmenleri tarafından okutulur.
2. Öğretmenler, kendilerine verilen sınıfın veya şubenin derslerini, programda belirtilen esaslara göre plânlamak, okutmak, bunlarla ilgili uygulama ve deneyleri yapmak, ders dışında okulun eğitim-öğretim ve yönetim işlerine etkin bir biçimde katılmak ve bu konularda kanun, yönetmelik ve emirlerde belirtilen görevleri yerine getirmekle yükümlüdürler.
3. Sınıf öğretmenleri, okuttukları sınıfı bir üst sınıfta da okuturlar. 4. İlköğretim okullarının 4 üncü ve 5 inci sınıflarında özel bilgi,
beceri ve yetenek isteyen; beden eğitimi, müzik, görsel sanatlar, din kültürü ve ahlâk bilgisi, yabancı dil ve bilgisayar dersleri branş öğretmenlerince okutulur.
5. Derslerini branş öğretmeni okutan sınıf öğretmeni, bu ders saatlerinde yönetimce verilen eğitim-öğretim görevlerini yapar.
95
(devam) 6. Okulun bina ve tesisleri ile öğrenci mevcudu, yatılı-gündüzlü,
normal veya ikili öğretim gibi durumları göz önünde bulundurularak okul müdürlüğünce düzenlenen nöbet çizelgesine göre öğretmenlerin, normal öğretim yapan okullarda gün süresince, ikili öğretim yapan okullarda ise kendi devresinde nöbet tutmaları sağlanır.
7. Yönetici ve öğretmenler; Resmî Gazete, Tebliğler Dergisi, genelge ve duyurulardan elektronik ortamda yayımlananları Bakanlığın web sayfasından takip eder.
8. Elektronik ortamda yayımlanmayanları ise okur, ilgili yeri imzalar ve uygularlar.
9. Öğretmenler dersleri ile ilgili araç-gereç, laboratuar ve işliklerdeki eşyayı, okul kütüphanesindeki kitapları korur ve iyi kullanılmasını sağlarlar.
5 Yönetim işleri ve büro memuru
1. Müdür veya müdür yardımcıları tarafından kendilerine verilen yazı ve büro işlerini yaparlar.
2. Gelen ve giden yazılarla ilgili dosya ve defterleri tutar, yazılanların asıl veya örneklerini dosyalar ve saklar, gerekenlere cevap hazırlarlar.
3. Memurlar, teslim edilen gizli ya da şahıslarla ilgili yazıların saklanmasından ve gizli tutulmasından sorumludurlar.
4. Öğretmen, memur ve hizmetlilerin özlük dosyalarını tutar ve bunlarla ilgili değişiklikleri günü gününe işlerler.
5. Arşiv işlerini düzenlerler. 6. Müdürün vereceği hizmete yönelik diğer görevleri de yaparlar.
6 Yardımcı hizmetler personeli
1. Yardımcı hizmetler sınıfı personeli, okul yönetimince yapılacak plânlama ve iş bölümüne göre her türlü yazı ve dosyayı dağıtmak ve toplamak,
2. Başvuru sahiplerini karşılamak ve yol göstermek, 3. Hizmet yerlerini temizlemek, 4. Aydınlatmak ve ısıtma yerlerinde çalışmak, 5. Nöbet tutmak, 6. Okula getirilen ve çıkarılan her türlü araç-gereç ve malzeme ile
eşyayı taşıma ve yerleştirme işlerini yapmakla yükümlüdürler. 7. Bu görevlerini yaparken okul yöneticilerine ve nöbetçi
öğretmene karşı sorumludurlar.
7 Kaloriferci 8. Kaloriferci, kalorifer dairesi ve tesisleri ile ilgili hizmetleri yapar. 9. Kaloriferin kullanılmadığı zamanlarda okul yönetimince verilecek
işleri yapar. 10. Kaloriferci, okul müdürüne, müdür yardımcısına ve nöbetçi
öğretmene karşı sorumludur. 11. Müdürün vereceği hizmete yönelik diğer görevleri de yapar
8 Gece bekçisi Gece bekçisi veya nöbetle gece bekçiliği yapan hizmetli, Nöbeti süresince okul bina ve eklentilerinin güvenliğini sağlamak.
……………….. …………………………………………………….
96
Çalışanların Gönüllü Yaptıkları İşler:
Okul/kurum Rehberlik Hizmetleri
Mevcut Kapasite Mevcut Kapasite Kullanımı ve Performans
Psikolojik
Danışman
Norm
Sayısı
Görev
Yapan
Psikolojik
Danışman
Sayısı
İhtiyaç
Duyulan
Psikolojik
Danışman
Sayısı
Görüşme
Odası
Sayısı
Danışmanlık Hizmeti Alan Rehberlik Hizmetleri İle İlgili Düzenlenen
Eğitim/Paylaşım Toplantısı Vb. Faaliyet
Sayısı
Öğrenci
Sayısı
Öğretmen
Sayısı
Veli
Sayısı
Öğretmenlere
Yönelik
Öğrencilere
Yönelik
Velilere
Yönelik
S. NO ADI SOYADI GÖREVİ BRANŞI İLGİ ALANLARI GÖNÜLLÜ ÇALIŞMALARI
1 …………. Müdür fen bilgisi Spor, resim Tiyatro, şiir
okul dergisi
2 …………. Öğretmen bilgisayar internet okulun internet sitesi
3 …………… Öğretmen sınıf öğretmeni
halk oyunları stratejik planlama TKY
4 ………… …….. …… …….. …….
97
İnsan Kaynakları Bilgi Tablosu*(örnek)
………………. OKULU İNSAN KAYNAKLARI DAĞILIMI VE BİLGİSİ
ÖĞRETMEN İHTİYAÇ DURUMU VE DAĞILIMI ÖĞRETMEN MESLEKİ GELİŞİM DÜZEYİ
KADRO
DURUMU
EĞİTİM DURUMU HİZMET İÇİ
EĞİTİM
Sıra
no
Ad
ı so
yad
ı
Gö
rev
Bra
nş
Kıd
em
Oku
ldak
i kıd
emi
No
rmu
var
mı?
Mev
cut(
Kad
rolu
)
İhti
yaç
Ön
lisa
ns
Lisa
ns
Yüks
ek li
san
s
Geç
miş
yıll
ar d
a al
dığ
ı
HİE
saa
ti t
op
lam
ı
ort
alam
ası
Son
yılk
i hie
sü
resi
Ald
ığı ö
dü
ller
ve c
ezal
ar
Yap
tığı
bili
mse
l
Çal
ış m
alar
ve
kita
pla
r
1
2
3
4
5
6
7
*Tablo okul/kurumların özelliklerine göre değişiklik gösterebilir.
98
5.3 Teknolojik Düzey
……………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………. (Okul/kurum
teknolojiyi kullanma düzeyini anlatmalıdır. Örneğin; hangi işlemler veya yazışmalar kağıt
kullanılmadan elektronik ortamda yapılabiliyor? Gelecek dönemde hangi işlemlerin
elektronik ortamda yapılması düşünülüyor.
Okul/Kurumun Teknolojik Altyapısı:
Araç-Gereçler
2008 2009 2010 İhtiyaç
Bilgisayar
Yazıcı
Tarayıcı
Tepegöz
Projeksiyon
Televizyon
İnternet bağlantısı
Fen Laboratuvarı
Bilgisayar Lab.
Fax
Video
DVD Player
Fotograf makinası
Kamera
Okul/kurumun İnternet sitesi
Personel/e-mail adresi oranı
Diğer araç-gereçler
…………
99
Okul/Kurumun Fiziki Altyapısı:
Fiziki Mekan
Var Yok Adedi İhtiyaç Açıklama
Öğretmen Çalışma Odası
Ekipman Odası
Kütüphane
Rehberlik Servisi
Resim Odası
Müzik Odası
Çok Amaçlı Salon
Ev Ekonomisi Odası
İş ve Teknik Atölyesi
Bilgisayar laboratuarı
Yemekhane
Spor Salonu
Otopark
Spor Alanları
Kantin
Fen Bilgisi Laboratuvarı
Atelyeler
Bölümlere Ait Depo
Bölüm Laboratuvarları
Bölüm Yönetici Odaları
Bölüm Öğrt. Odası
Teknisyen Odası
Bölüm Dersliği
Arşiv
…………
100
5.4 Mali Kaynaklar
……………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………
(Okul/kurumun kaynaklarını artırıcı unsurlar ile tasarruf imkanlarının neler olabileceği ifade
edilmelidir).
Okul/Kurum Kaynak Tablosu:
Kaynaklar 2010 2011 2012 2013 2014
Genel Bütçe
Okul aile Birliği
Özel İdare
Kira Gelirleri
Döner Sermaye
Vakıf ve Dernekler
Dış Kaynak/Projeler
Diğer
……..
TOPLAM
Okul/Kurum Gelir-Gider Tablosu:
YILLAR 2008 2009 2010
HARCAMA KALEMLERİ GELİR GİDER GELİR GİDER GELİR GİDER
Temizlik
Küçük onarım
Bilgisayar harcamaları
Büro makinaları harc.
Telefon
Yemek
Sosyal faaliyetler
Kırtasiye
Vergi harç vs
…………..
GENEL
101
5.5 İstatistikî Veriler
Öğrencilere İlişkin Bilgiler:
Karşılaştırmalı Öğretmen/Öğrenci Durumu
ÖĞRETMEN ÖĞRENCİ OKUL İL TÜRKİYE
Toplam
öğretmen
sayısı
Öğrenci sayısı Toplam
öğrenci sayısı
Öğretmen
başına düşen
öğrenci sayısı
Öğretmen
başına düşen
öğrenci sayısı
Öğretmen
başına düşen
öğrenci sayısı Kız Erkek
Yıllara Göre Ortalama Sınıf Mevcutları
Yıllara Göre Öğretmen Başına Düşen Öğrenci Sayısı
2007 2008 2009 2007 2008 2009
Öğrenci Sayısına İlişkin Bilgiler
2007 2008 2009
Kız Erkek Kız Erkek Kız Erkek
Öğrenci Sayısı
Toplam Öğrenci Sayısı
102
Yıllara Göre Mezun Olan Öğrenci Oranı
2007 2008 2009
Bölüm Adı Öğrenci
Sayısı
Mezun
Sayısı
Öğrenci
Sayısı
Mezun
Sayısı
Öğrenci
Sayısı
Mezun
Sayısı
Öğrencilerin Üniversite Sınavı Başarılarına İlişkin Bilgiler
2007 2008 2009
Kız Erkek Kız Erkek Kız Erkek
Öğrenci Sayısı
Sınava Giren Toplam
Öğrenci Sayısı ( Kız +Erkek )
Ön Lisans Programlarına
Yerleşen Toplam Öğrenci
sayısı
Lisans Programlarına
Yerleşen Toplam Öğrenci
Sayısı
Lisans ve Ön Lisans
Programına Yerleşen
Toplam Öğrenci Sayısı
Genel Başarı Oranı ( % )
103
Öğrencilerin SBS Başarılarına İlişkin Bilgiler
2007 2008 2009
Kız Erkek Kız Erkek Kız Erkek
Öğrenci Sayısı
Sınava Giren Toplam
Öğrenci Sayısı ( Kız +Erkek )
Kazanan öğrenci sayısı
Genel Başarı Oranı ( % )
Sınıf Tekrarı Yapan Öğrenci Sayısı
Öğretim Yılı Toplam Öğrenci Sayısı Sınıf Tekrarı Yapan Öğrenci Sayısı
2004-2005
2006-2007
2007-2008
2008-2009
Sorumluluğu Bulunan Öğrenci Sayısı
Öğretim Yılı Toplam Öğrenci Sayısı Sorumluluğu Bulunan Öğrenci Sayısı
2004-2005
2006-2007
2007-2008
2008-2009
104
Devamsızlık Nedeni İle Sınıf Tekrarı Yapan Öğrenci Sayısı
Öğretim Yılı Toplam Öğrenci Sayısı Devamsızlıktan Dolayı Sınıf Tekrarı Yapan
Öğrenci Sayısı
2004-2005
2006-2007
2007-2008
2008-2009
Ödül ve Cezalar
2007 2008 2009
Öğrenci Sayısı Öğrenci Sayısı Öğrenci Sayısı
Onur Belgesi Alan Öğrenci Sayısı
Teşekkür Belgesi Alan Öğrenci
Sayısı
Takdir Belgesi Alan Öğrenci Say
Disiplin Cezası Alan Öğrenci
Sayısı
105
……. Yılı Öğrenci Ders Başarı Durumu (İlköğretim):
Dersler 6. Sınıf Ortalaması
7. Sınıf Ortalaması
8. Sınıf Ortalaması
Okul Ortalaması
İl/İlçe Ortalaması
Türkçe
Matematik
Hayat Bilgisi
Fen ve Teknoloji
Sosyal Bilgiler
T.C.İnkılâp Tarihi
ve Atatürkçülük
Yabancı Dil
Sınıflar düzeyinde okul ortalaması ile il/ilçe ortalaması karşılaştırılabilir.
106
……. Yılı Öğrenci Ders Başarı Durumu(Ortaöğretim): Alanlara göre ayrı ayrı tablolar
oluşturulmalıdır.
DERS Dersler 9. Sınıf
Ortalaması
10. Sınıf
Ortalaması
11. Sınıf
Ortalaması
12. Sınıf
Ortalaması
Okul
Ortalaması
İl/ilçe
Ortalaması
OR
TTA
K D
ERSL
ER
Türk edebiyatı
Dil ve anlatım
Tarih
T.c.inkılâp tarihi
ve Atatürkçülük
Çoğrafya
Matematik
Fizik
Kimya
Biyoloji
Felsefe
Yabancı dil
ALA
N D
ERSL
ERİ
Ayrıca okul/kurum hizmetlerinden yararlananlarla ilgili varsa performans sonuçlarına da yer
verilebilir.
107
Yerleşim Alanı ve Derslikler
Sosyal Alanlar
Tesisin adı Kapasitesi (Kişi Sayısı) Alanı
Kantin
Yemekhane
Toplantı Salonu
Konferans Salonu
Seminer Salonu
Spor Tesisleri
Tesisin adı Kapasitesi (Kişi Sayısı) Alanı
Basketbol Alanı
Futbol Sahası
Kapalı Spor Salonu
Diğer
YERLEŞİM
Toplam Alan (m2) Bina Alanı (m2) Bahçe alanı (m2)
108
İlçe milli eğitim müdürlükleri açısından;
• Okul Öncesi Eğitim,
• İlköğretim,
• Ortaöğretim,
• Mesleki Teknik Eğitim,
• Yaygın Eğitim,
• Özel Eğitim,
• Diğer Faaliyetler.
Başlıkları altında ilçenin eğitim durumu ayrıca incelenmesi gereken diğer hususlardır.
6. Çevre Analizi
6.1 PEST (Politik-Yasal, Ekonomik, Sosyo-Kültürel, Teknolojik, Ekolojik, Etik) Analizi
Okul/kurumun aşağıda yer alan değişkenler açısında değerlendirilmesi yapılmalıdır.
Değişkenler ile ilgili açıklamalar II. Bölümde yer almaktadır.
Politik ve yasal etmenler
Ekonomik çevre değişkenleri
Sosyal-kültürel çevre değişkenleri
Teknolojik çevre değişkenleri
Ekolojik ve doğal çevre değişkenleri Etik ve ahlaksal değişkenler
109
6.2 Üst Politika Belgeleri
Özellikle;
MEB 2010-2014 Stratejik Planı,
İlgili Genel Müdürlüklerin Stratejik Planları,
İl Millî Eğitim Müdürlüğü Stratejik Planı,
İlçe Millî Eğitim Müdürlüğü Stratejik Planı,
Özel İdare ve varsa Belediye Stratejik Planları incelenmelidir.
Diğer üst politika belgelerinde eğitim ile ilgili hedefler EK 4’te yer almaktadır.
7. GZFT (Güçlü Yönler, Zayıf Yönler, Fırsatlar, Tehditler) Analizi
Okul/Kurumunuzun ayrıntılı GZFT’ Analizinin yapılması için olabildiğince çok veri toplanması ve
paydaş görüşleri alması gerekmektedir. Kurum içi analiz sonuçlarından yaralanılmalıdır.
Güçlü Yönler (Okulun/Kurumun kullanabileceği olumlu durumlar)
1-
2-
3-
4-
5-
….
Zayıf Yönler (Okulun/Kurumun müdahalesiyle etkileyebileceği olumsuz durumlar)
1-
2-
3-
4-
5-
……
110
Fırsatlar (Okulun/Kurumun müdahalesiyle etkileyemeyeceği olumlu durumlar)
1-
2-
3-
4-
5-
…….
Tehditler (Okulun/Kurumun müdahalesiyle etkileyemeyeceği olumsuz durumlar)
1-
2-
3-
4-
5-
…….
111
İstenirse GZFT analizinde aşağıdaki tablo kullanılabilir.
GÜÇLÜ YÖNLER ZAYIF YÖNLER
1-
2-
3-
4-
…….
……..
1-
2-
3-
4-
…….
……..
FIRSATLAR TEHDİTLER
1-
2-
3-
4-
…….
……..
1-
2-
3-
4-
…….
……..
112
113
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
GELECEĞE YÖNELİM
8. Misyon, Vizyon, Temel Değerler
9. Temalar, Amaçlar, Hedefler, Performans Göstergeleri,
Faaliyet/Projeler ve Stratejiler
10. İzleme, Değerlendirme ve Raporlama
11. Eylem Planları
114
GELECEĞE YÖNELİM
8. Misyon, Vizyon, Temel Değerler
MİSYONUMUZ
Bir paragraftan uzun olmamalıdır.
VİZYONUMUZ
Okulun/Kurumun ulaşmayı arzu ettiği hedefin kısa ve öz olarak ifade edilmesidir. Slogan
şeklinde yazılır.
TEMEL DEĞERLERİMİZ
115
9. Temalar, Amaçlar, Hedefler, Performans Göstergeleri, Faaliyet/Projeler ve Stratejiler
Faaliyetlerden yola çıkarak belirlenmelidir. Tema başlığı mümkün olduğu kadar kısa olmalı, 2, 3
kelimeyi geçmemelidir.
Okul/Kurum için Tema başlıkları (Örnek)
Tema Başlıkları A
Tema Başlıkları B
1. Eğitim-Öğretim 2. Eğitime Destek Hizmetleri
10. Paydaş İlişkileri 11. İnsan Kaynakları 12. Fiziki Durum 13. Disiplin 14. Mali Kaynaklar 15. Akademik Başarı 16. Sektörel İşbirliği 17. Sosyal, Kültürel, Sportif
faaliyetler 18. …………
Stratejik Amaç ve Hedefler
Stratejik amaç ve hedefler GZFT analizi sonuçlarından (özellikle zayıf yönleri iyileştirmeye yönelik,
fırsatları yakalamaya yönelik olarak), paydaş beklentilerinden ve yasal görevlerden yola çıkılarak
belirlenmelidir.
Her bir tema başlığının altında en az 1 amaç yer almalıdır. Stratejik amaçlar sayısallaştırılmadan
genel olarak yazılmalıdır. Amaç numarası 1‘den başlayıp son amaca kadar hiyerarşik sıra takip
etmelidir. Her temanın altında yeniden (1 numaradan) başlamamalıdır. Birinci amaç en öncelikli
amaç olmalıdır. Aynı şekilde hedeflerde hiyerarşik bir sıra izlemelidir.
Her bir stratejik amaç için 5 yıllık stratejik hedefler belirlenir. Amaçlar ile hedefler uyumlu
olmalıdır.
Performans hedefleri 1 yıllık hedeflerdir. Özellikle rakamsal olarak belirlenen stratejik hedefler için
belirlenmesi gerekir.
Amaç ve hedeflerin ifadelendirilmesinde bütünlük olmalı; ..mek, ..mak mastar eki ile bitmelidir.
Stratejik hedeflerin gerçekleşme durumlarını ortaya koymak ve izleme-değerlendirmeye veri
sağlamak amacıyla performans göstergeleri belirlenmelidir.
Performans göstergeleri her bir hedef için hazırlanmalı ve tablolaştırılmalıdır.
Stratejik hedeflere ulaşmayı sağlayacak faaliyetler ve projeler yazılmalıdır.
Her bir faaliyet/proje belirli bir hedefe yönelik olmalıdır.
Stratejik amaç ve hedeflere ulaşmak için izlenecek yol ve yöntemlerin belirlenmesi için stratejiler
oluşturulur.
116
Tema, stratejik amaç, stratejik hedef, performans hedefleri faaliyet/projeler ve stratejilerin bir
arada yer aldığı tek bir tablo kullanılabilir.
Amaç, hedef ve faaliyet/projelerin belirlenmesinde kitabın II. Bölümde yer alan örneklerden
faydalanılabilir.
117
Stratejik Amaç 1:
Stratejik Hedef 1.1. (5 yıllık)
Stratejiler: Amaç ve hedeflere ulaşmak için neler yapılabilir? Olası sorunlar
nelerdir ve bu sorunları nasıl aşabiliriz? Amaç ve hedeflere ulaşmak için
izlenebilecek alternatif yol ve yöntemler nelerdir? (Hedefler bazında değil,
stratejik amaç ve hedeflerle, faaliyet ve projeler bir bütün olarak
değerlendirilip yazılacaktır.) Ayrıca üst politika belgelerine atıfta
bulunulacaktır.
TEMA …………………………………………………………………..
Faaliyet /Projeler:
Faaliyet/Proje
Adı
Başlama
Bitiş Tar.
Süresi Maliyeti Kaynağı
Performans Göstergeleri
Performans
Göstergeleri Türü
Önceki yıllar İlk Yıl Sonraki yıl
hedefleri
2009 2010 2011 2012 2013
Performans Hedefleri(1 yıllık)
Yıllar Performans Hedefi:
2010 x
2011
2012
2013
2014
118
Stratejik Amaç 2:
Stratejik Hedef 2.1. (5 yıllık)
Stratejiler: Amaç ve hedeflere ulaşmak için neler yapılabilir? Olası sorunlar
nelerdir ve bu sorunları nasıl aşabiliriz? Amaç ve hedeflere ulaşmak için
izlenebilecek alternatif yol ve yöntemler nelerdir? (Hedefler bazında değil,
stratejik amaç ve hedeflerle, faaliyet ve projeler bir bütün olarak
değerlendirilip yazılacaktır.) Ayrıca üst politika belgelerine atıfta
bulunulacaktır.
TEMA …………………………………………………………………..
Faaliyet /Projeler:
Faaliyet/Proje
Adı
Başlama
Bitiş Tar.
Süresi Maliyeti Kaynağı
Performans Göstergeleri
Performans
Göstergeleri Türü
Önceki yıllar İlk Yıl Sonraki yıl
hedefleri
2009 2010 2011 2012 2013
Performans Hedefleri(1 yıllık)
Yıllar Performans Hedefi:
2010 x
2011
2012
2013
2014
119
………..OKUL/KURUMU TEMA- STRATEJİK AMAÇ- HEDEF TABLOSU
TEMA STRATEJİK AMAÇ STRATEJİK HEDEFLER
TEMA
Tema, stratejik amaç ve hedeflerin bir arada görüldüğü bir tablo oluşturulmalıdır.
120
…………OKUL/KURUMU STRATEJİK PLAN- HEDEF SORUMLULUK TABLOSU
TEMA STRATEJİK AMAÇ STRATEJİK HEDEFLER SORUMLU BİRİM/ŞUBE
…
……
……
..
……………………………
……………………….. ……………………
TEMA
121
10. İzleme, Değerlendirme ve Raporlama
Plan dönemi içerisinde ve her yılın sonunda okul/kurumumuz stratejik planı uyarınca yürütülen
faaliyetlerimizi, önceden belirttiğimiz performans göstergelerine göre hedef ve gerçekleşme durumu ile
varsa meydana gelen sapmaların nedenlerini açıkladığımız, okulumuz hakkında genel ve mali bilgileri
içeren izleme ve değerlendirme raporu hazırlanacaktır. İzleme raporları haftalık, aylık, üçer aylık, altı aylık
veya yıllık olabilir. Ancak faaliyet raporları yıllık olarak hazırlanacaktır.
11. Eylem Planları
Plan dönemi süresinde bir yıl içerisinde yapılacak faaliyetlerin maliyetleri eylem planı aracılığıyla
belirlenmelidir. Okul/kurumlar performans programı hazırlamayacakları için yıl içerisinde yapılacak olan
faaliyetlerin maliyetlendirmesini yıllık eylem planları hazırlayarak yapacaklardır. Eylem planları beş yıllık
bir dönem için hazırlanmış olan stratejik planın yıllık uygulama dilimleri olacaktır. Aynı zamanda stratejik
planın bütçe ile ilişkisi eylem planları aracılığıyla yapılacaktır. Eylem planları stratejik planın her bir yılı için
hazırlanmalıdır.
122
(Örnek)
………….OKUL/KURUMU STRATEJIK PLANI 2011 YILI EYLEM PLANI
Am
aç
No
STRATEJĠK
AMAÇLAR
STRATEJĠK
HEDEFLER
FAALĠYETLER
VEYA
PROJELER
MEVCUT
DURUM
PERFORMANS
GÖSTERGELERĠ
SORUMLU
KĠġĠLER /
KURUMLAR BÜ
TÇ
E
KAYNAKLAR
ZAMANLAMA (FAALİYET-PROJELERİN BAŞLAYIŞ-BİTİŞYILI)
OC
AK
ŞU
BA
T
MA
RT
NİS
AN
MA
YIS
HA
ZİR
AN
TE
MM
UZ
AĞ
US
TO
S
EY
LÜ
L
EK
İM
KA
SIM
AR
ALIK
20
11
20
12
2
01
3
20
14
ONAY
123
………………...OKUL/KURUMU FAALİYET İZLEME VE DEĞERLENDİRME RAPORU
TEMA
Stratejik Amaç 1:………
Stratejik Hedef 1.1:
Faaliyet/Projeler İzleme Değerlendirme
Faaliyet/Projeler Faaliyetin
Başlama ve
Bitiş Tarihi
Faaliyetten Sorumlu Kurum/birim/ kişi
Maliyeti Ölçme yöntemi
ve raporlama
süresi
Performans
Göstergeleri
Faaliyetin durumu Tamamlan-
mama
nedeni
Öneriler
(..) Tamamlandı (..)Devam Ediyor (..) İptal Edildi
ONAY
124
(Örnek)
Ekip Üyeleri; …./…/2010
Okul/Kurum Müdürü
Onay
…………………………………. OKUL/KURUMU
……….. KONULU FAALİYET SONU RAPORU
Amaç No : Hedef No: Faaliyet
No:
Çalışma Konusu:
Faaliyetin Adı:
Faaliyetten sorumlu Kişi/Kişiler:
Faaliyetin başladığı tarih: Faaliyetin bittiği tarih:
Faaliyete katılan öğretmen/idareci sayısı: Faaliyete katılan öğrenci sayısı:
Faaliyete katılan veli/STK temsilcisi sayısı: Faaliyete katılan yardımcı
personel sayısı:
YAPILANLAR:
Faaliyetin Değerlendirilmesi:
Çalışmalar sırasında karşılaşılan sorunlar:
125
STRATEJİK PLAN MALİYET TABLOSU
MALİYETİ
TE
MA
STRATEJİK AMAÇ 1
Stratejik Hedef 1.1
Stratejik Hedef 1.2
STRATEJİK AMAÇ 2
Stratejik Hedef 2.1
Stratejik Hedef 2.2
TE
MA
STRATEJİK AMAÇ 3
Stratejik Hedef 3.1
Stratejik Hedef 3.2
STRATEJİK AMAÇ 4
Stratejik Hedef 4.1
Stratejik Hedef 4.2
……. …… ……….
2011 YILI TOPLAM MALİYETİ
Okul/Kurumlar kendi tür ve düzeylerine göre tablolarda değişiklikler yapabilirler.
126
KAYNAKLAR
- Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı. Kamu Kuruluşları İçin Stratejik Planlama Kılavuzu, Ankara:
2006.
- Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı, Dokuzuncu Kalkınma Planı (2007-2013)
- Dinçer, Ömer. (1998). Stratejik Yönetim ve İşletme Politikası. İstanbul: Beta Basım Yayım Dağıtım
A.Ş.
- Eren, Erol. (1997) İşletmelerde Stratejik Yönetim ve İşletme Politikaları, İstanbul: Der Yayınları.
- Türk Dil Kurumu Sözlüğü.
- Türk, Ercan. Türk Eğitim Sistemi ve Yönetimi. Nobel Yayınları: Ankara: 2002.
- Türk, E. ve Ünsal, N.(2007), Eğitimde Stratejik Planlama, MEB, SGB, Ankara
- MEB, Planlı Okul Gelişim Modeli, Okulda Stratejik Yönetim, EARGED, Ankara, 2007
- Millî Eğitim Bakanlığı, Bilim ve Aklın Aydınlığında Eğitim Dergisi, Yıl: 2006, Sayı:79.
- Millî Eğitim Bakanlığı, Sürekli Kurum Geliştirme Projesi Sonuç Raporu, 2003.
- Millî Eğitim Bakanlığı, Taşra Teşkilatı Toplam Kalite Yönetimi Uygulama Projesi, 2001.
- Stratejik Yönetim ve Planlama Seminerleri Sonuç Raporu, MEB, SGB, 2009.
- Resmi Gazete (24/12/2003), 5018 Sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu, Sayı: 25326.
- Üniversitede Stratejik Planlama Rehberi. Uludağ Üniversitesi, 2002.
- Vizyon 2023, Eğitim ve İnsan Kaynakları Sonuç Raporu ve Strateji Belgesi, TÜBİTAK Yay. Ankara 2005.
- 26/05/2006 tarihli Kamu İdarelerinde Stratejik Planlamaya İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik
Elektronik ortam
http://bilgiekonomisi.blogspot.com/2006/12/irket-ve-kurumlar-iin-stratejik-iq.html
www.mebnet.net/duyurular/seminer/stratejikplanlama.pdf
127
EKLER
1. 2006/55 SAYILI GENELGE, 2010/14 SAYILI GENELGE
2. STRATEJİK PLAN UNSURLARI KONTROL LİSTESİ
3. DIŞ PAYDAŞ ANKET FORMU ÖRNEĞİ
4. ÜST POLİTİKA BELGELERİNDE EĞİTİM HEDEFLERİ
5. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI STRATEJİK PLAN AMAÇ VE HEDEFLERİ
6. STRATEJİK PLAN LİTMUS TESTİ
7. STRATEJİK PLAN ONAY ÖRNEKLERİ
8. ÇALIŞMA FORMLARI ÖRNEKLERİ
9. STRATEJİK YÖNETİM SÖZLÜĞÜ
128
129
EK 1
130
131
132
133
134
EK 2
STRATEJİK PLAN KONTROL LİSTESİ
KRİTERLER
KAPAK
Resmi yazışma başlığı kullanılmış mıdır?
Planın dönemi belirtilmiş midir?
Kapak, resmi kuruma özel bilgiler içermekte midir?
İç kapak olarak ikinci bir bölüm kullanılmış mıdır? (örneğin, Gençliğe Hitabe ile M. Kemal Atatürk’e ait bir
resim gibi )
SUNUŞ
Stratejik planlamanın önemi ve Kurum Yönetimi olarak konuya verilen önemin belirtildiği, kurum yöneticisi
tarafından kaleme alınmış bir sunuş mevcut mudur?
İÇİNDEKİLER
Plana ait tüm bölümlerin (ekler, tablolar, grafikler vs) sayfa numaralarının gösterildiği ayrıntılı bir içindekiler
bölümü hazırlanmış mıdır?
ÖZET, GİRİŞ
Stratejik Plana Doğru vb adlar altında stratejik planın hazırlanma döneminde Kurumun geçirdiği evrelerin,
planın hazırlanmasında dikkate alınan-işbirliği yapılan-birlikte çalışılan paydaşlara ilişkin bilgilerin, vb.. yer
aldığı ve genel olarak plan süreci ve yöntemi ile ilgili bilgilerin yer aldığı bir bölüm hazırlanmış mıdır?
Kurum kimlik bilgilerinin yer aldığı bir sayfa mevcut mu?
DURUM ANALİZİ
Tarihi Gelişim: Okul/kurumun hangi tarihte hangi amaçlara hizmet etmek için kurulduğu, bugüne kadar
geçirdiği kritik aşamalar, önemli yapısal dönüşümler anlatılmış mıdır?
Yasal Yükümlülükler: Okul/kurumun görevleri ve bu görevlerin dayanakları olan mevzuat (kanun,
yönetmelik, yönerge, genelge vb.) isimleri listelenmiş midir? İlçe MEM’ler de bu liste bölüm/şubelere göre
oluşturulmuş mudur?
Faaliyet alanları ve Ürün ve Hizmetleri: Okul/kurumun faaliyet alanları ve bu alanların içerisinde yer alan
ürün/hizmetler listelenmiş midir?
Paydaş Analizi: Okul/kurumun yöneticisi plan hazırlıklarına katılmış mı? Paydaşlar belirlenerek
sınıflandırılmış mı(paydaş sınıflandırma matrisi)? Paydaşların neden paydaş oldukları belirtilmiş mi?
Sunulan ürün ve hizmetlerle paydaşlar ilişkilendirilmiş mi (yararlanıcı-ürün/hizmet matrisi)? Paydaş
görüşlerinin nasıl alındığı ve plana nasıl yansıtıldığı anlatılmış mı? Planın hazırlanmasına okul/kurum
dışından hangi kurum ve kuruluşların katılımı sağlanmıştır?
135
Kurum içi Analiz:
Okul/kurumun örgütsel şeması gösterilmiş mi? Kurumda bulunan şubeler, kurullar, komisyonlar, bölümler
vb birimler ve görevleri anlatılmış mı?
Okul/kurumda çalışanlarla ilgili insan kaynakları bilgileri verilmiş mi?
Okul/kurumun sahip olduğu ve ihtiyaç duyduğu fiziki ve teknolojik altyapısı ve teknolojiyi kullanabilme
durumu belirtilmiş mi?
Okul/kurumun kaynak tablosu, gelir ve gider durumu yıllara göre verilmiş mi?
Okul/kurumla ilgili her türlü istatistiki veriler geriye dönük üç yıllık verilmiş midir?
İlçe MEM açısından, eğitim tür ve düzeylerine göre(okulöncesi, ilköğretim, mesleki eğitim, yaygın eğitim vb)
genel olarak ilçenin durumu anlatılmış mıdır?
Çevre Analizi: Okul/kurumun bulunduğu bölgenin sosyo-ekonomik düzeyi, gelir durumu, nüfus ve göç
durumu genel olarak anlatılmış mıdır?
Üst politika belgeleri incelenmiş mi? (Özellikle MEB Stratejik Planı, İl MEM Stratejik Planı, Özel İdare ve
Belediye Stratejik Planları)
GZFT Analizi: Okul/kurumun güçlü, zayıf yönleri ile fırsat ve tehditleri belirlenmiş mi?
GELECEĞE YÖNELİM
Misyon: Okul/Kurumun ne yaptığını, neden yaptığını, nasıl yaptığını ve kimler için yaptığını tanımlıyor mu?
Vizyon: Kısa, akılda kalıcı, iddialı ve gerçekçi şekilde ifade edilmiş mi? Okul/kurum ve tüm paydaşlar
tarafından benimsenecek bir ifade mi?
Temel Değerler: Okul/kuruma ilişkin değerler mi? Okul/kurumu, çalışanlarını vb temsil ediyor mu? Yoksa
tüm kamu kurumları için ortak sayılabilecek ifadeler mi?
TEMALAR
Okul/kurumun faaliyet alanlarından yola çıkılarak belirlenmiş mi?
Bir iki kelimeyi geçmeyecek şekilde kısaca yazılmış mı?
STRATEJİK AMAÇLAR
İfadeler Mek-mak mastar eki ile bitirilmiş mi?
Üst politika belgelerine (MEB SP, İL MEM SP, 9.Plan vb) hizmet ediyor mu?
Paydaşlara hizmet ediyorlar mı? Paydaşlar dikkate alınmış mı?
Kurum önceliklerini yansıtıyorlar mı?
Stratejik amaçların numara sıralaması aynı zamanda öncelik sırası olacak şekilde dizayn edilmiş mi?
Stratejik amaçlar gerçekleştirildiği zaman misyon ve vizyon gerçekleşir mi?
Küçük vizyonlar şeklinde ifade edilmişler mi? Sayısal ifadelerden kaçınılmış mı?
136
Görev tanımı ifadeleri, stratejik amaç ifadesi haline getirilmiş mi? Yoksa aynı mı kalmış?
Amaçların sayısı kurum tarafından sahiplenilecek, paydaşlar tarafından bilinecek kadar az mı? ( 2-15
arası)
Durum analizi sonuçları dikkate alınarak hazırlanmış mı?
Ulaşılmak istenen sonuç net olarak ifade edilmiş mi? (sonuca gidilecek yol belirtilmeden)
Stratejik amaçlar 1’den başlayarak numaralandırılmışlar mı? ( Stratejik Amaç 1 okul/kurum için en önemli
stratejik amaç ifadesidir.)
STRATEJİK HEDEFLER
SSÖÖG-Z (Spesifik, Somut, Ölçülebilir, Önemli, Gerçekleştirilebilir, Zaman ilişkili)kuralına uygun olarak
kaleme alınmışlar mı?
İmkânsız olmayacak şekilde iddialı ve sonuca odaklı olarak belirlenmişler mi?
Orta ve uzun vadeli olarak belirlenmişler mi? (3-5 yıl)
Stratejik amaca doğrudan hizmet ediyor mu?
Bir amaca ilişkin hedefler gerçekleştirildiği takdirde amaç gerçekleştirilir denilebilir mi?
Hedefler için Performans Göstergeleri belirlenmiş mi?
Numaralandırma sistemine uyularak numaralandırılmışlar mı? ( Örneğin, SAM 1, SH 1.1 gibi.. Ancak plan
içerisinde SAM 1 ve SH 1.1. sadece bir kere geçmeli, farklı hedef ve amaçlar için numaralar artarak devam
etmelidir.)
PERFORMANS GÖSTERGELERİ
Performans göstergeleri hedefe ilişkin olarak net bir şekilde ifade edilmiş mi?
Stratejik hedefi ölçmede yeterli olur mu? Başka göstergelere ihtiyaç duyulur mu?
STRATEJİLER
Stratejiler sadece amaca ilişkin olabileceği gibi aynı zamanda hedefe de ilişkin olabilirler. Bu duruma dikkat
edilmiş mi? Stratejiler aynı zamanda faaliyetlere ilişkin de temel bilgileri içereceklerdir. Bu durum göz
önüne alınmış mı?
MALİYETLENDİRME
Maliyetler Faaliyet ve projelerden yola çıkılarak hazırlanmıştır denilebilecek ölçüde detay hesaplama
yapılmış mıdır?
Stratejik plan maliyetinin yer aldığı genel bir tablo mevcut mudur?
Kaynaklara ilişkin tek bir tablo hazırlanmış mıdır?
Eylem Planı hazırlanmış mıdır?
137
İZLEME VE DEĞERLENDİRME
Stratejik planın sistematik olarak izlenmesi için tablolar hazırlanmış mı?
Planın değerlendirilmesi, hedeflerin amaçların sürekli kontrol edilmesi, bir anlamda planın performansının
değerlendirilmesi için ne tip bir yöntem geliştirilmiştir?
Hangi birimlerin hangi hedeflerden sorumlu olduklarının, bunların takip ve kontrolünün hangi birimlerce ne
şekillerde yapılacağının ortaya konulduğu tablo, metin, grafik vb mevcut mudur?
GENEL
Genel hatlarıyla stratejik plan görsel açıdan yeterli midir? (Yayımlanmış stratejik planlarla kıyasla)
Misyon, vizyon, stratejik amaç ve hedefler birbiri ile bağlantılı ve tutarlımıdır?
İlgili kurum/okula özel bir stratejik plan olarak tanımlanabilir mi? Yoksa tüm kurum/okullara
uyarlanabilecek çok genel ifadeler mi içeriyor?
Paydaşların beklentilerini karşılar denilebilir mi?
Plan genel hatlarıyla uygulanabilir ve bu sayede kurumun bir adım öne geçmesine katkıda bulunur
denilebilir mi?
Stratejik Planlama Kılavuzuna uygun olarak hazırlanmış mı?
Stratejik planda yer alan Tablo ve Grafikler yeterli midir? Ortak bir numara takip etmekte midir? Tablolar
için bir dizin yapılmış mıdır?
138
EK 3
DIŞ PAYDAŞ ANKET FORMU
Elinizdeki anket, okul/kurumumuzun 2010-2014 yıllarını kapsayacak olan stratejik planı hazırlama sürecinde
değerlendirilmek üzere dış paydaş olarak kurumunuzun görüş, beklenti ve önerilerinize ihtiyaç duyulmaktadır.
Sonuçları ve getirilecek teklifleri ile okul/kurumumuzun gelişimine ve uygulamalarına katkıda bulunacağına inandığımız
bu anketi içtenlikle cevaplandırınız.
Kurum/Kuruluş Adı:
Özel Sektör ( ) STK ( ) Kamu Kurumu ( )
Yetkili Kişi
Unvanı-Görevi:
Tel: Fax: e-posta:
Kuruluşun faaliyet alanı:
SORU FORMU
1. Okul/kurumumuz ile ilgili genel olarak değerlendirmeniz nasıldır?
a) Olumlu
b) Kısmen olumlu
c) Fikrim yok
d) Kısmen olumsuz
e) Olumsuz
2. Okul/kurumun hizmetleri ve görevleri hakkında hangi düzeyde bilgi sahibisiniz?
Çok Az ( ) Az ( ) Orta ( ) İyi ( ) Çok İyi ( )
139
3. Okul/kurumun sağladığı hizmetler hakkında hangi yolla bilgi edinmektesiniz? (Birden fazla seçenek
işaretleyebilirsiniz)
a) Medya aracılığıyla
b) Okul/kurum web sayfası
c) Okul/kurum yayınları (dergi, bülten, broşür vb.)
d) Etkinlik ve projeler yoluyla
e) Yaptığımız ortak çalışma ve faaliyetlerden
f) Kişisel ilgiyle
g) Diğer (belirtiniz) ……………………
4. Okul/kurumumuz ile kurum/kuruluşunuz arasında yürütülen ortak çalışmaların, işbirliğinin ya da koordinasyonun ne
kadar etkili ve verimli olduğunu düşünüyorsunuz?
Çok Az ( ) Az ( ) Orta ( ) İyi ( ) Çok İyi ( )
5. Okul/kurumumuz ile bugüne kadar ortak bir faaliyet, proje, etkinlik vb yürüttünüz mü?
a) Evet……. b) Hayır:…..
5.1 Cevabınız evet ise faaliyetleri yazınız:
…………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………….
5.2 Yürüttüğünüz ortak faaliyetlerde karşılaştığınız sorunlar nelerdir?
…………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………….
6. Kurum/kuruluşunuzun okul/kurumumuz ile işbirliği içerisinde yapmasını düşündüğünüz faaliyet, proje ve etkinlikler
nelerdir?
…………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………….
140
7. Okul/kurumumuz sizce hangi hizmetlere öncelik vermelidir?
a)…………………………………………………………………………………….
b) …………………………………………………………………………………….
c) …………………………………………………………………………………….
d) …………………………………………………………………………………….
e) …………………………………………………………………………………….
8. Okul/kurumumuz faaliyet alanı ile ilgili konularda ihtiyaçları tespit edip, gerekli önlemleri alma konusunda etkin
midir?
Çok Az ( ) Az ( ) Orta ( ) İyi ( ) Çok İyi ( )
“Çok Az ve Az” seçenekleri işaretlenmişse görüş ve önerilerinizi yazınız.
……………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………….
7. Kurumunuzun okul/kurumumuzdan beklentileri nelerdir?
…………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………….
8. Kurum/kuruluşunuzun ihtiyaç ve beklentileri okul/kurumumuzca ne derece dikkate alınıyor ve çözüm üretiliyor?
Çok Az ( ) Az ( ) Orta ( ) İyi ( ) Çok İyi ( )
“Çok Az ve Az” seçenekleri işaretlenmişse görüş ve önerilerinizi yazınız.
…………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………….
141
9. Okul/kurumumuzun kurum/kuruluşunuz ile kurduğu iletişimin ne kadar etkin ve verimli olduğunu düşünüyorsunuz?
Çok Az ( ) Az ( ) Orta ( ) İyi ( ) Çok İyi ( )
“Çok Az ve Az” seçenekleri işaretlenmişse görüş ve önerilerinizi yazınız.
…………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………….
10. Okul/kurumumuzun kurum/kuruluşunuzun görüşlerini rahatlıkla ifade edebileceği bir ortam sağladığını düşünüyor
musunuz?
Çok Az ( ) Az ( ) Orta ( ) İyi ( ) Çok İyi ( )
“Çok Az ve Az” seçenekleri işaretlenmişse görüş ve önerilerinizi yazınız.
…………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………….
11. Aşağıda sıralanan konularda okul/kurumumuzu nasıl değerlendiriyorsunuz?
Çok Az Az Orta İyi Çok İyi
Kurumsallık
Hizmet Kalitesi
Bilgiye ve hizmete zamanında ulaşabilme
Tutarlı hizmet anlayışı
Yol göstericilik ve yenilikçilik
İşbirliklerine yatkınlık
Personel ve teknik yeterlilik
Şeffaflık
Tarafsızlık
İlgili kişilere kolay ulaşım
Güvenilirlik
…………
…………
142
(Okul/kurumların tür ve özelliklerine göre konular çeşitlendirilmelidir).
12. Okul/kurumumuzun sunduğu hizmetlerin geliştirilmesine dönük olarak öneri ve görüşleriniz nelerdir?
……………………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………..……………..…….
………………………………………………………………………………………………………………………………….
13. 2011-2015 döneminde okul/kurumumuz tarafından önlem alınmasını gerekli bulduğunuz 3/5 konuyu önem
sırasına göre yazınız?
1. …………………………………………..
2. …………………………………………..
3. …………………………………………..
4. …………………………………………..
5. …………………………………………..
14. Yukarıdaki maddeler dışında belirtmek istediğiniz görüş, öneri ve beklentilerinizi yazınız.
Katkılarınız için teşekkür ederiz.
143
EK 4
ÜST POLİTİKA BELGELERİNDE EĞİTİM HEDEFLERİ
9. KALKINMA PLANI (2007- 2013)
Hedefler
Stratejiler
1 İşgücü piyasasına ilişkin bilgi sistemleri geliştirilmesi, eğitim ve işgücü piyasasının daha esnek bir yapıya kavuşturulması ve istihdamın ve işgücü verimliliğinin artırılması için, yaşam boyu eğitim stratejisi dikkate alınarak ekonominin talep ettiği alanlarda insangücü yetiştirilecektir.
Değişen ve gelişen ekonomi ile işgücü piyasasının gerekleri doğrultusunda, kişilerin istihdam becerilerini artırmaya yönelik yaşam boyu öğrenim stratejisi geliştirilecektir. Bu strateji, kişilerin beceri ve yeteneklerinin geliştirilebilmesi için, örgün ve yaygın eğitim imkanlarının artırılmasını, söz konusu eğitim türleri arasındaki yatay ve dikey ilişkinin güçlendirilmesini, çıraklık ve halk eğitiminin bunlara yönelik olarak yapılandırılmasını, özel sektör ve STK’ların bu alanda faaliyet göstermesini destekleyecek mekanizmaları kapsayacaktır.
2 Mesleki ve teknik eğitimde modüler ve esnek bir sisteme geçilecek, yükseköğretim ve ortaöğretim düzeyindeki mesleki eğitim, program bütünlüğünü esas alan tek bir yapıya dönüştürülecek, mesleki eğitimde, nitelikli işgücünün yetiştirilmesinde önemli yeri olan uygulamalı eğitime ağırlık verilecektir.
3 Mesleki eğitim sistemi, öğrencilere ekip halinde çalışabilme, karar verebilme ve sorun çözebilme, sorumluluk alabilme gibi işgücü piyasasının gerektirdiği temel becerilere sahip öğrenci yetiştirecektir.
4 Ekonominin ara eleman ihtiyacını karşılamak için mesleki eğitim faaliyetlerinin kümeleşme ortamı oluşturan OSB’lerde ilgili hizmet kurumları ve özel sektörle etkili işbirliği içinde yaygınlaşmasını sağlayan mekanizmalar güçlendirilecektir.
5 Meslek standartlarına dayalı yeterliliklerin geliştirilmesi, belgelendirilmesi, belge ve eğitim veren kuruluşların akreditasyonu gibi temel işlevleri içeren Ulusal Mesleki Yeterlilik Sistemine ilişkin çalışmalar tamamlanacak ve bu sisteme duyarlı bir mesleki eğitim yapısı geliştirilecektir.
6 Okul öncesi eğitimin yaygınlaştırılması amacıyla öğretmen ve fiziki altyapı ihtiyacı karşılanacak, eğitim hizmetleri çeşitlendirilecek, toplumsal farkındalık düzeyi yükseltilecek, erken çocukluk ve ebeveyn eğitimleri artırılacaktır.
Toplumsal gelişmenin sağlanması amacıyla; düşünme, algılama ve sorun çözme yeteneği gelişmiş, Atatürk ilkelerine bağlı, demokratik, özgürlükçü, millî ve manevî değerleri özümsemiş, yeni fikirlere açık, kişisel sorumluluk duygusuna sahip ve çağdaş uygarlığa katkıda bulunabilen, bilim ve teknoloji üretimine yatkın ve beceri düzeyi yüksek, üretken ve yaratıcı bilgi çağı insanı yetiştirilecektir. Eğitim sistemi, insan kaynaklarının geliştirilmesini desteklemek üzere, yaşam boyu eğitim yaklaşımıyla ve bütüncül olarak ele
7 İlköğretimde okul terklerinin azaltılması için başta kırsal kesime ve kız çocuklarına yönelik olmak üzere gerekli tedbirler alınacak ve ortaöğretime geçiş oranları yükseltilecektir.
8 Öğretmen açığı bulunan alanlarda ihtiyacın karşılanması için üniversite kontenjanları artırılacak, öğretmenlerin bölgelere ve yerleşim yerlerine göre dengeli dağılımı sağlanacak, özlük haklarında hizmet yaptıkları yerleşim yerleri ve hizmet şartları itibarıyla farklılaşmaya gidilebilmesine imkân sağlanacaktır.
9 Eğitimin yaygınlaştırılmasında merkezi idarenin yanı sıra mahalli idareler, gönüllü kuruluşlar ve özel sektörün katkısı artırılacaktır.
144
10 Ortaöğretim; program türünü esas alan, yatay ve dikey geçişlere imkân veren, etkin bir rehberlik ve yönlendirme hizmetini içeren esnek bir yapıya kavuşturulacaktır. Programlar geniş tabanlı ve modüler esasa göre düzenlenecektir.
alınacak; sistemin etkinliği, erişilebilirliği ve fırsat eşitliğine dayalı yapısı güçlendirilecektir.
11 Eğitimde kalitenin artırılması amacıyla, yenilikçiliği ve araştırıcılığı esas alan müfredat programları ülke geneline yaygınlaştırılacak, öğrenciler bilimsel araştırmaya ve girişimciliğe teşvik edilecektir.
12 Kalabalık sınıf mevcutları düşürülecek, ikili eğitim uygulaması azaltılacaktır. Her kademedeki eğitim tesislerinin etkin kullanılabilmesi için standartlar ve ortak kullanım imkânları geliştirilecektir. Okulların bilgi ve iletişim teknolojileri altyapısı, eğitim yazılımları öncelikli olmak üzere güçlendirilecek, yenilenen müfredatın gerektirdiği ortamlar ve donanım sağlanacaktır.
13 Müfredat programlarındaki ve eğitim yöntemlerindeki değişiklikler dikkate alınarak öğretmen yeterlilikleri sürekli olarak geliştirilecek, gereken yeterliliklerin kazandırılabilmesi için hizmet öncesi ve hizmet içi eğitimde etkin yöntemler uygulanacaktır.
14 Yeni kurulan üniversiteler başta olmak üzere, öğretim üyesi ihtiyacını karşılamak amacıyla yurtiçi ve yurtdışında öğretim üyesi yetiştirme programlarına devam edilecektir.
15 Bilgi toplumuna geçiş sürecinde ihtiyaç duyulan insangücünün yetiştirilebilmesi için yabancı dil öğretimi etkinleştirilecek, bilgi ve iletişim teknolojilerinin derslerde kullanılmasını sağlayacak yöntemler geliştirilecek ve yaygınlaştırılacaktır.
16 Toplumda yaşam boyu eğitim anlayışının benimsenmesi amacıyla e-öğrenme dâhil, yaygın eğitim imkânları geliştirilecek, eğitim çağı dışına çıkmış kişilerin açık öğretim fırsatlarından yararlanmaları teşvik edilecek, beceri kazandırma ve meslek edindirme faaliyetleri artırılacaktır.
17 Özel eğitim gerektiren öğrencilerin eğitiminde kaynaştırma yöntemine öncelik verilecek ve mevcut okulların fiziki koşulları uygun hâle getirilecektir.
18 Yükseköğretim kurumlarında finansman kaynakları geliştirilecek ve çeşitlendirilecek; öğrenci katkı paylarının, mali gücü olmayan başarılı öğrencilere burs ve kredi sağlanması şartıyla yükseköğretimin finansmanındaki payının artırılmasına yönelik düzenlemeler yapılacaktır.
19 Eğitime ayrılan özel kaynaklar eğitimde fırsat eşitliğine imkân sağlayacak şekilde yönlendirilecektir. Bütün eğitim kademelerinde özel sektörün payı artırılacak, kamu kaynaklarının en fazla ihtiyaç duyan kesimlere yönlendirilmesi sağlanacaktır. Etkin bir kalite değerlendirme ve denetim sistemi kurulması koşuluyla özel yükseköğretim kurumlarının açılabilmesine imkân sağlanacaktır.
20 Eğitim sisteminin etkinliğinin artırılması, eğitime ayrılan kaynakların daha verimli kullanılması, öğrenciler ve aileleri üzerindeki mali, sosyal ve psikolojik yüklerin hafifletilmesi amacıyla eğitim sistemi, sınav odaklı yapıdan kurtarılacaktır. Yükseköğretime giriş sistemi; öğrencileri programlar hakkında yeterli düzeyde bilgilendiren, ilgi ve yeteneklerini ortaöğretim boyunca
145
çok yönlü bir süreçle değerlendiren, okul başarısına dayalı ve müfredat programlarıyla daha uyumlu bir yapıya kavuşturulacaktır.
21 Ortaöğretim ve yükseköğretime hazırlık dershanelerinin özel okullara dönüştürülmesine yönelik teşvikler sağlanacaktır.
22 Millî Eğitim Bakanlığı merkez teşkilatında hizmet esasına dayalı bir yapılanmaya gidilecek, kurumsal kapasite güçlendirilecek, taşra teşkilatlarına ve eğitim kurumlarına yetki ve sorumluluk devredilmesi sağlanacaktır.
23 Yükseköğretim Kurulu, standart belirleme, koordinasyon ve planlamadan sorumlu olacak şekilde yeniden yapılandırılacaktır. Yükseköğretim kurumlarının, şeffaflık, hesap verebilirlik ilkeleri doğrultusunda idari ve mali özerkliğe sahip olmaları ve yerel özelliklere uygun şekilde uzmanlaşmaları sağlanarak, sistemin rekabetçi bir yapıya kavuşması desteklenecektir.
24 Kaliteli eğitim imkânlarının yaygınlaştırılması amacıyla eğitim kurumlarında kalite güvence sistemi kurulacak, kalite standartları belirlenerek yaygınlaştırılacak, eğitim kurumlarının yetkileri ve kurumsal kapasiteleri artırılacak, performans ölçümüne dayalı bir model geliştirilecektir.
Dokuzuncu Planda Eğitim Kademeleri İtibarıyla Okullaşma ve Derslik Başına Düşen Öğrenci Hedefleri
-Okullaşma Oranları (%) 2009/2010 2012-2013
3-5 yaş 4-5 yaş
Okulöncesi 26,92 38,55 50,0
Brüt Net
İlköğretim 106,48 98,17 100,0
Ortaöğretim 84,19 64,95 100,0
Yükseköğretim (*) 44,27 27,69 48,0
- Derslik Başına Düşen Öğrenci Sayısı
İlköğretim 32 30,0
Ortaöğretim 33 30,0
*2008-2009 öğretim yılı okullaşma oranıdır.
146
60. HÜKÜMET PROGRAMI EYLEM PLANI (2008- 2012)
Hedefler Stratejiler
1 Okulların bilgi teknolojileri altyapısı tamamlanacaktır.
Öğrencilerin bilgi ve iletişim teknolojilerini öğrenebilmeleri ve kullanabilmeleri için okullarda bilişim ve teknoloji sınıflarının kurulması ve okulların geniş bant internet bağlantıları tamamlanacaktır.
2 Eğitimin kalitesi iyileştirilecektir.
- Kamu harcamalarında en büyük pay eğitime ayrılacaktır.
İnsan kaynağının niteliğini dünya ile rekabet edebilecek standartlara yükseltmek amacıyla başlanan yeniliklere devam edilecek ve beşeri sermaye yatırımları sürdürülecektir.
- Derslik, altyapı, öğretmen ve donanım gibi erişim sorunları azaltılacak, eğitim kalitesi artırılacaktır.
- MEB genel düzeyde politikaları belirleyen, koordinasyon ve denetim fonksiyonlarını yerine getiren etkin bir yapıya dönüştürülecektir.
- Okulların öğretmen ihtiyacı giderilecek, öğretmen yeterlilikleri artırılacaktır.
- Öğrencilerin yeteneklerinin ve bireysel farklılıklarının erken dönemlerde belirlenmesi için rehberlik ve yönlendirme sisteminin etkin hale getirilmesi çabası sürdürülecektir.
İlköğretimde 4 ila 6. yıldan sonra çocukların ilgi ve kabiliyetlerine göre farklı alanlara yoğunlaşmalarına imkan verilecektir.
3 Okulöncesinde okullaşma oranı % 50'ye çıkarılacaktır.
- Okul öncesinde yüzde 50 okullaşma oranı hedefine ulaşılması için her yıl yaklaşık 155.000 öğrencinin okulöncesi eğitime katılması gerekmektedir. Söz konusu talebin karşılanması için 31.000 derslik ihtiyacı karşılanacaktır.
- Okul öncesi eğitimde ikili eğitim ile gezici ve yaz anaokulu gibi uygulamalar yaygınlaştırılacak, yaygın eğitim imkanlarından faydalanılacaktır.
- Toplumsal farkındalığın artırılması için yazılı ve görsel iletişim araçları kullanılacaktır.
4 Okullaşma oranı ilköğretimde % 100'e , ortaöğretimde % 90'a çıkarılacaktır.
- İlköğretimde okul terkleri azaltılacaktır.
- Her ilçede, ilçenin nüfusu da dikkate alınarak, en az bir kız ve erkek öğrenci ortaöğretim yurdunun bulunması sağlanacaktır.
- İlköğretim çağ nüfusunda olup da okula gitmeyen her 5 çocuktan 3'ü kızdır. Kız çocuklarının okullaştırılmasına özel önem verilmeye devam edilecek, Haydi Kızlar Okula Kampanyasına ve Şartlı Nakit Transferine devam edilecektir.
- Türkiye geneli için yüzde 86,5 olan ilköğretimden ortaöğretime geçiş oranı artırılacak ve özellikle bu oranın
147
yüzde 70'in altında olduğu illere öncelik verilecektir.
- Özel öğretim kurumları teşvik edilecektir.
5 ilk ve ortaöğretimde tekli eğitime geçmek kaydıyla sınıflarda azami 30 öğrencinin eğitim görmesi sağlanacaktır.
- Derslik başına düşen öğrenci sayısının Türkiye ortalamasının üzerinde olan illerden başlamak üzere fiziki altyapı ihtiyacı karşılanacaktır.
- Eğitime % 100 destek kampanyasına devam edilecektir.
- Ortaöğretim süresinin 4 yıla çıkarılmasından dolayı öğrenci sayısında meydana gelecek olan yaklaşık 700 bin öğrencilik artış, derslik başına öğrenci sayısını 32'den
43'e yükseltmiştir. Derslik başına düşen öğrenci sayısının tekrar 30'a yaklaştırılması için gerekli alt yapı ihtiyacı giderilecektir.
- Eğitim tesislerinin etkin kullanılabilmesi için standartlar ve ortak kullanım imkanları geliştirilecektir.
6 Program çeşitliliğini esas alan bir ortaöğretim reformu gerçekleştirilecektir.
- Ortaöğretimde farklı okul türlerinin bulunması farklı idari yapılanmalar oluşturulmasına yo! açmakta ve kaynakların etkin olarak kullanılmasını engellemektedir. Okul türleri azaltılarak aynı okul çatısı altında çeşitli programlar uygulanmasına imkan veren bir yapı kurulmasına ihtiyaç bulunmaktadır.
- Ortaöğretim sistemi, çocukların farklı alanlarda ders almasına imkan veren bir yapı ile zenginleştirilip çok yönlü yetişmelerine ortam hazırlayacak hale getirilecektir.
7 Bilişim okur-yazarlığı artırılacaktır.
- Bilgisayar yazılımları müfredatlara uygun olarak hazırlanacaktır.
- BİT sınıflarının daha etkin kullanımı sağlanacaktır.
- BİT kullanımı konusunda hizmet içi eğitime ağırlık verilecektir.
8 Ortaöğretim içinde meslek okullarına devam eden öğrencilerin payı % 50'ye çıkarılacaktır.
- Mesleki eğitimle yüksek öğretim arasındaki geçişler kolaylaştırılacaktır.
- Mesleki eğitim veren kurumların fiziki alt yapı ve öğretmen ihtiyacı giderilecektir.
- Mesleki eğitim sisteminin işlevselliğini geliştirmede iş dünyasıyla işbirliği artırılacaktır.
- Mesleki eğitim programlarının ve içeriklerinin belirlenmesinde işletmelerin aktif katılımı sağlanacaktır. Merkezi ve yerel düzeyde, işletmelerin mesleki eğitim sistemi içerisine alınması ile eğitim-istihdam arasındaki ilişki güçlenecek, işverenler istedikleri nitelikteki işgücünü kolayca temin edebileceklerdir.
- İşgücü piyasası ihtiyaç analizleri yapılmasına başlanacaktır.
- Mesleki eğitim gören öğrencilerin iş dünyası ile iç içe ve mezun olduklarında kolayca iş bulabilecekleri sistem etkin ve yaygın bir hale getirilecektir.
9 Mesleki ve teknik eğitim sistemi etkin hale - Mesleki eğitimde okul türü yerine program türünü esas alan ve programlar arasında kolaylıkla geçişlerin
148
getirilecektir.
yapılabildiği esnek bir sistemin altyapısı kurulmuş olup, önümüzdeki dönemde bu sisteme geçilecektir.
- Hızlı teknolojik değişim, uluslararası bütünleşme, artan rekabet ve bilgi ekonomisinin gelecek ihtiyaçlarını dikkate alan bir mesleki ve teknik eğitim sistemi geliştirilecektir.
- Mesleki eğitimde piyasanın ihtiyaç duyduğu nitelikteki insangücünü yetiştirmek için modüler ve esnek bir sisteme geçiş çalışmaları sürdürülecektir.
- Özel sektör, meslek kuruluşları ile işçi ve işveren kuruluşlarının meslek eğitimi vermeleri özendirilecektir.
- Gerek AB'nin meslek eğitimi programı olan Leonardo Programı çerçevesinde gerekse diğer devam eden ve hazırlık çalışmaları yapılan projelerle mesleki eğitimde uluslararası boyut ileriye götürülecektir.
- Meslek Yüksekokullarının mesleki ve teknik ortaöğretim kurumlarıyla entegrasyonu güçlendirilecektir ve meslek yüksekokulları daha işlevsel hale getirilecektir.
- Mesleki eğitimde program güncellenmesi ve modül hazırlanması çalışmalarına devam edilecektir.
- Çıraklık eğitim merkezlerinin ve programlarının modernleştirilmesi, meslek liseleri ve meslek yüksek okullarının işgücü piyasası ile işbirliği içinde eğitim yapmaları sağlanacaktır.
- İşletmelerin eğitim programlarını belirlenmesine aktif katılımı, eğitimlerde bilgi iletişim teknolojilerinin kullanılması ve organize sanayi bölgelerinde Beceri Geliştirme Merkezlerinin kurulması sağlanacaktır.
- MYO öğrencilerinin sanayide uygulama ve staj yapma imkanları geliştirilecektir.
- MYO'lar ile OSB'ler arasında etkin bir işbirliği, İl İstihdam ve İl Mesleki Eğitim Kurulları koordinesiyle sağlanacaktır.
10 Yükseköğretim kurumları yeniden yapılandırılacaktır.
- Üniversiteler tek merkezli yönetim anlayışından çıkarılarak küresel rekabete katılabilen, dünyaya açık ve Türk toplumunun beklentilerini karşılayan dinamik kurumlara dönüştürülecektir.
- Üniversiteler, uluslararası standartlarda hizmet verebilmeleri ve bilimsel olarak özgür, idari olarak özerk ve fınansal olarak mali kaynak üretebilen yapılara kavuşabilmeleri amacıyla ilgili paydaşların katılımıyla katılımcı, hesap verebilir, özerk, sorumlu ve şeffaf bir yönetim yapısına kavuşturulacaktır.
- Yükseköğretim Kurulu standart belirleme, koordinasyon, uzun dönemli planlamadan ve denetimden sorumlu olacak şekilde yeniden yapılandırılacak ve kurumsal kapasite güçlendirilecektir. YÖK'ün, Yükseköğretim Koordinasyon Kuruluna dönüştürülmesi için sistemin tamamı gözden geçirilecek, konunun ilgili taraflarının uzlaşması neticesinde gerekli yasal düzenlemeler yapılacaktır. Akademik konularda en üst akademik organ olarak Üniversiteler Arası Kurulun yetkili olması sağlanacaktır.
11 Üniversitelerin ihtisaslaşması sağlanacaktır. - Yerel kalkınmayı desteklemek üzere üniversitelerin bulundukları bölgenin sorunlarına eğilmesi ve bulundukları bölgelerin ihtiyaçlarını dikkate alarak ihtisaslaşması sağlanacaktır.
149
-Sunduğu hizmetler itibarıyla halihazırda tek tip olan üniversitelerin mevcut beşeri, fiziki ve mali kaynakları dikkate alınıp araştırma ve öğretim üniversitelerine dönüştürülerek farklılaşmaları sağlanacaktır. Araştırma altyapısı yeterli olan üniversitelerin araştırmaya ve lisansüstü eğitime ağırlık vermeleri, diğer üniversitelerin ise daha çok ön lisans ve lisans eğitimine yoğunlaşmaları sağlanacaktır.
12 Yurt içi ve yurt dışında öğretim üyesi ve bilim insanı yetiştirme ve değişim programlarının hacmi ve çeşitliliği artırılacaktır.
- Gelişmekte olan üniversitelerin öğretim elemanı açığını kapatmak için gelişmiş üniversitelerde başlatılan yurt içi öğretim üyesi yetiştirme programlan (ÖYP) yaygınlaştırılacaktır.
- Milli Eğitim Bakanlığınca 2006 yılında başlatılan yurt dışına lisans üstü eğitim almak ve sonrasında üniversitelerde görevlendirilmek üzere her yıl 1000 öğrenci gönderilmesi uygulamasına devam edilecektir.
- TÜBİTAK'ın burs programlarına ve Erasmus programı çerçevesinde öğretim üyesi, araştırmacı ve öğrenci değişim programlarına devam edilecektir.
- Üniversitelerimizin dış dünya ile ilişkilerini geliştirmek ve öğretim elemanı açığını kapatmak amacıyla yurtdışında eğitim görmüş yerli ve yabancı akademisyenlerin Türkiye'ye gelmesi teşvik edilecektir
- Öğretim üyeleri ve araştırmacıların yurt çapında değişimine imkan veren esneklikte bir tercihe dayalı misafir öğretim üyeliği sistemi desteklenecektir. Bu sayede bilgi birikimi ve deneyiminin paylaşılması sağlanacaktır.
13 Bilim insanlarının özlük hakları ve çalışma şartlan iyileştirilecektir.
Başarılı mezunlar başta olmak üzere nitelikli bireylerin akademik hayata yönlendirilmesi amacıyla öğretim üyeliği mesleği cazip hale getirilecek, bu kapsamda araştırma görevlilerinden başlamak üzere özlük hakları iyileştirilecektir.
14 Yükseköğretim kurumlarının mali kaynakları çeşitlendirilecektir.
-Danışma kurulları ve proje pazarı gibi mekanizmalarla iş dünyası ile işbirliği artırılarak, üniversiteler ve öğretim elemanlarının gelir yaratmaları sağlanacaktır
-Öğrencilerden alınan katkı paylarının yükseköğretimin finansmanındaki payı artırılacaktır. Ekonomik gücü olmayan öğrencilere yönelik finans sektörü eğitim kredilerinde kolaylık sağlanmasına ve bu kredilerin kamu tarafından sübvanse edilmesine yönelik düzenlemeler yapılacaktır.
15 Yükseköğretimde yurt sayısı ve kapasitesi artırılacak, mevcut yurtların kalitesi geliştirilecektir.
2006 ve 2007 yılında kurulan 32 devlet üniversitesindeki öğrenci sayısına paralel olarak artan yurt ihtiyacının karşılanması amacıyla arsa temini ve ihale süreci hızlandırılarak yurt inşaatlarının kısa sürede tamamlanması sağlanacaktır. Mevcut yurtların fiziki yapısının iyileştirilmesine ve donanımının geliştirilmesine devam edilecektir.
16 Yükseköğretimde burs miktarları artırılacaktır.
Burs tahsis edilen öğrencilerin maddi açıdan daha yetersiz olduğu göz önünde bulundurulduğunda, mevcut bütçe imkanları çerçevesinde öğrenim kredisi ve burs miktarı farklılaştırılacak; aylık burs ve kredi miktarları artırılacak ve bu artış yapılırken burs ve krediden faydalanan öğrenci sayısı azaltılmayacaktır.
150
ORTA VADELİ PROGRAM (2010- 2012)
Eğitimin İşgücü Talebine Duyarlılığının Artırılması
Eğitimin işgücü talebine duyarlılığının artırılması ve işgücü piyasasında talep edilen nitelik ve nicelikte insan gücünün yetiştirilmesi temel amaçtır.
Bu çerçevede; i) Hayat Boyu Öğrenme Stratejisi etkili bir şekilde uygulanacaktır. ii) Ortaöğretim ve yükseköğretim sistemi ile işgücü piyasası arasındaki uyum artırılacaktır. iii) Mesleki okulların müfredatlarının mesleki standartlarla uyumlaştırma çalışmaları başlatılacaktır.
Eğitim Sisteminin Geliştirilmesi
Düşünme, algılama ve problem çözme yeteneği gelişmiş, yeni fikirlere açık, özgüven ve sorumluluk duygusuna sahip, Atatürk ilkelerine bağlı, demokratik değerleri benimsemiş, milli kültürü özümsemiş, farklı kültürleri yorumlayabilen bilgi toplumu insanını yetiştirmek eğitim politikasının temel amacıdır.
Bu çerçevede; i) Eğitimin tüm kademelerinde okullaşma oranları artırılacak, donanım ve fiziki altyapı geliştirilecek, eğitime erişimde bölgeler ve cinsiyet itibarıyla dengesizlikler azaltılacaktır. ii) Eğitimde kalite, rekabet, verimlilik ve fırsat eşitliğini artırmaya yönelik olarak Milli Eğitim Bakanlığı ve Yükseköğretim Kurulu yeniden yapılandırılacaktır. iii) Eğitimin her kademesinde alternatif finansman modelleri geliştirilecek, özel sektörün eğitim yatırımları kalite odaklı bir anlayışla teşvik edilecektir. iv) Mesleki eğitimin payı ve kalitesi artırılacak, özel sektör ve meslek örgütlerinin mesleki eğitim sürecine aktif katılımı sağlanacaktır. v) Orta ve yükseköğretimde öğrenci ve öğretim elemanı değişimi ve hareketliliğini yaygınlaştırıp artırmaya yönelik uluslararası programlar ile yabancı öğrenci ve bilim insanlarının ülkemizdeki eğitim ve öğretim faaliyetlerine katılmasına yönelik hibe programları yaygınlaştırılacak ve yenileri ihdas edilecektir. Bu yaklaşım çerçevesinde, idari yapıda gerekli düzenlemeler yapılacaktır.
151
2010 YILI PROGRAMI
(MEB’in sorumlu olduğu öncelik ve tedbir maddeleri alınmıştır)
Öncelik ve Tedbirler Stratejiler
Öncelik 72. İş dünyasının talep ettiği nitelikteki işgücünün yetiştirilmesi amacıyla eğitim ile istihdam arasındaki işbirliğini güçlendirecek mekanizmalar oluşturulacaktır.
Tedbir 163. Mesleki ve teknik ortaöğretimde kurulan modüler sistem geliştirilecek ve yükseköğretimdeki mesleki ve teknik eğitim programları da bu yapıyla uyumlu hale getirilecektir.
Yenilenen modüllere öğretmenlerin uyumunun sağlanmasına yönelik hizmet içi eğitim faaliyetleri artırılacaktır.
Tedbir 164. Mesleki Eğitim ve Öğretim Stratejisi hazırlanacaktır.
Mesleki eğitim ve öğretimde işgücü talebine uyumun güçlendirilmesine, kalitenin artırılmasına, statünün geliştirilmesine, mali kaynakların çeşitlendirilmesine ve iş dünyasının yönetimde rol almasına odaklanan bir strateji ve eylem planı hazırlanacaktır. Mesleki, Bilgi, Rehberlik ve Danışmanlık Sisteminin oluşturulması kapsamında etkin bir hayat boyu mesleki yönlendirme mekanizması geliştirilecektir.
Tedbir 165. Ulusal mesleki yeterlilikler Sisteminin güçlendirilmesi ve öncelikli sektörlerde meslek standartları geliştirilmesi çalışmalarına hız verilecektir.
Etkin bir koordinasyon mekanizması kurularak, mesleki ve teknik eğitim programları, geliştirilen meslek standartları ile uyumlu hale getirilecektir.
Öncelik 74. Eğitimde kalite, rekabet ve verimliliği arttırmaya yönelik olarak idari yapı yeniden düzenlenecektir.
Tedbir 172. Milli Eğitim Bakanlığının merkez ve taşra teşkilatının yeniden yapılandırılması için kanun tasarısı hazırlanacaktır.
MEB merkez teşkilatının politika belirleyen, araştırma ve planlama yapan, rehberlik eden, pilot uygulamalarda öncü olan ve denetleyen bir kurumsal yapıya kavuşturulmasına ve ortaöğretimde okul çeşitliliği yerine program çeşitliliğini esas alan bir sistemin oluşturulmasına imkan verecek şekilde, geniş katılımlı bir süreçte yeni bir kanun tasarısı hazırlanacaktır.
Öncelik 75. Eğitimin tüm kademelerinde fiziki ve beşeri altyapı eksiklikleri giderilerek erişim ve kalite artırılacak, bölgesel dengesizlikler azaltılacaktır.
Tedbir 175. Yerleşim yerleri itibarıyla fiziki altyapı, donanım ve öğretmen dağılımındaki dengesizliklerin azaltılmasına yönelik eylem planı hazırlanacaktır.
Derslik ve öğretmen başına düşen öğrenci sayısı ve okullaşma oranları açısından Türkiye ortalamasının gerisinde olan illerin, Türkiye ortalamasına yaklaştırılması amacıyla kaynak kullanımına yön verecek beş yıllık bir eylem planı hazırlanacaktır. Söz konusu eylem planı ile öncelikle eğitim göstergeleri itibarıyla en kötü durumda olan on ilin ülke ortalamasına yakınsaması ve ilköğretimden ortaöğretime geçiş oranlarının en düşük olduğu on ilde özellikle kız çocukları için pansiyon kapasitesinin artırılması amaçlanacaktır.
Tedbir 176. Eğitimin her kademesinde alternatif finansman modelleri geliştirilecektir.
Okul yapımında kamu-özel işbirliği gibi değişik modellere başvurulacaktır. Yükseköğretimde katkı payları artırılacaktır.
152
Tedbir 178. Yenilenen müfredatlar doğrultusunda eğitim ortamı ve öğretmen nitelikleri geliştirilecektir.
Okullara, yenilenen müfredatlara uygun araç ve gereçler sağlanarak yeni öğrenme ortamları geliştirilecektir. Bilişim teknolojileri altyapısının etkin olarak kullanılabilmesi için yenilenmiş müfredatlara uygun güncel yazılımlar hazırlanacaktır. Yenilenen müfredatlara uygun etkili bir hizmet içi eğitim modeli geliştirilecektir.
Tedbir 180. Temel eğitim kademelerinde kalite güvence sistemi geliştirilecektir.
Eğitim sisteminde kalite güvence sisteminin temel kriterleri ve göstergeleri belirlenecektir. Öğretmen, yönetici, müfettiş yeterlilikleri tanımlanacak, yeterlilikler artırılacaktır. Sistem konusunda merkez ve taşra teşkilatından belirlenecek personellere eğitim verilecektir. Kalite Güvence Sisteminde belli puanı geçen okul/kurumlara “Kalite Beratı” verilecektir.
Öncelik 76. Eğitimin tüm kademelerinde fırsat eşitsizliği azaltılacak, öğrencilerin kişisel gelişimlerine yönelik faaliyetler artırılacaktır.
Tedbir 181. Zorunlu eğitime devam etmeyen çocuklar eğitime kazandırılacaktır.
Okul terk ve devamsızlıkların önlenmesi için e-okul veri tabanından öğrenci devamsızlıklarının nedene bağlı olarak izlenmesi ve okul temelli politika ve stratejilerin geliştirilmesi için okul yönetimlerinin kapasiteleri güçlendirilecektir. Devam ve erişim konusunda il durum raporları geliştirilerek analiz edilecektir.
Tedbir 182. İlk ve ortaöğretimdeki öğrencilere yönelik yöneltme faaliyetleri ve sosyal aktiviteler artırılacak ve etkinleştirilecektir.
Kişisel gelişimlerini desteklemek amacıyla, ilk ve ortaöğretimdeki öğrencilerin kültürel, sanatsal ve sportif faaliyetlere katılımı artırılacaktır. Ayrıca mesleklerin tanıtımı amacıyla iş yeri gezileri, kendi alanında uzman kişilerin okullarda öğrencileri bilgilendirmesi ve kariyer günleri etkinlikleri geliştirilecektir. Söz konusu yönlendirme ve sanatsal faaliyetlerin daha etkin hale getirilmesi için toplam haftalık ders saati içinde seçmeli ders saati oranı artırılacaktır. Seçmeli derslerin seçilme durumları izlenerek etki analizleri yapılacaktır.
153
BİLGİ TOPLUMU STRATEJİSİ EYLEM PLANI (2006- 2010)
Eylemler Açıklama
1 Okullarda Bilgi Teknolojileri (BT) Altyapısı BT laboratuvarlarının planlanan tüm okullarda kurulumu hızla tamamlanacak ve bu laboratuvarlarda çoklu ortam kütüphaneleri oluşturularak güncelliği sağlanacaktır. Öğrencilerin kullanımı dışında BT laboratuvarları belirli saatler arasında vatandaşların kullanımına açılacaktır.
2 Kamu İnternet Erişim Merkezleri (KİEM) Evlerinde erişim imkanı olmayan bireylerin İnternete erişebilmelerini sağlayacak merkezler kurulacaktır. Merkezler, aynı anda 20 bireyin kullanımına imkan sağlayan BİT donanımına sahip olacaktır. Erişim amaçlı kullanıma açık olduğu saatlerin dışında sabah (işsiz, ev kadını, emekliler) ve akşam (çalışanlar) olmak üzere günün 2 farklı zamanında BİT dersleri verilecektir. Bilgisayar ve İnternet kullanmayı bilmeyen bireylere yardım etmesi amacıyla bir danışman görevli merkezin başında bulunacaktır. 4.500 tam zamanlı KİEM kurulması hedeflenmektedir. Ayrıca, okullarda vatandaşların kullanımına açılan BT laboratuvarları da yarı zamanlı KİEM olarak kullanılacaktır.
3 Bilgisayar ve İnternet Kampanyası Bireylere uygun vade ve ödeme koşullarıyla bilgisayar ve genişbant İnternet bağlantısı paket olarak sağlanacaktır.
4 Okullarda Temel BİT Eğitimi - Orta öğretim müfredatındaki BİT derslerinin kapsamı geliştirilecek ve yaygınlaştırılacaktır.
- Sertifika programı dahilinde bilgisayar okur yazarlığı, kelime işlemcisi, hesap cetveli ve sunum işlemcisi eğitimleri verilecektir.
- Öğrenciler BİT kullanımının gündelik hayata faydaları konusunda bilgilendirilecek ve etkin kullanıma yönlendirilecektir.
5 Yetişkinlere Temel Seviye BİT Kursları KİEM’lerde yetişkinler için BİT eğitim programları düzenlenecektir. Bireylere bilgisayar okur yazarlığı, kelime işlemcisi, hesap cetveli ve sunum işlemcisi konularında eğitim verilecek ve e-devlet hizmetleri tanıtılacaktır. Bireyler BİT kullanımının gündelik hayata faydaları konusunda bilgilendirilecektir.
İşsizler ve çalışanlar önceliklendirilecektir.
6 BİT Eğitimi Sertifikasyonu - BİT eğitimi programlarında standardın sağlanması amacıyla hem özel sektörde hem de kamu sektöründe kabul görecek bir sertifikasyon sistemi tasarlanacaktır.
7 KİEM’ler için İnsan Kaynağı Geliştirilmesi - KİEM’lerde BİT eğitimi verecek eğitmenlerin ve bu merkezlerden faydalanacak bireylere destek hizmeti verecek operasyonel destek elemanlarının istihdamı (sözleşmeli ve yarı zamanlı) ve eğitimi gerçekleştirilecektir.
- Sivil toplum kuruluşları ile ortaklaşa yürütülecek çalışmalarla gönüllü bireylerin bu merkezlerde BİT yetkinliği düşük olan diğer bireylere destek olması sağlanacaktır.
154
8 Kamu Çalışanlarına Temel Seviye BİT Kursları - Kamu çalışanlarına BİT yetkinlikleri kazandırılacaktır.
- Pozisyonları ve mevcut yetkinlikleri dikkate alınarak dört seviyede eğitim verilecektir.
- Bu amaçla KİEM’lerde kurulacak altyapı kullanılacaktır.
9 BİT ile Desteklenen Örgün Eğitim
- İlköğretimde öğrencilere BİT alanında kazandırılan eğitimin devamı ve tamamlayıcısı olacak şekilde ortaöğretim BİT müfredatı güncellenecektir.
- Eğitim sistemindeki temel ve yan derslerin mümkün olan en üst seviyede BİT ile desteklenmesi ve eğitim verilen sınıfların bu sisteme imkan verecek şekilde dönüştürülmesi sağlanacaktır.
- Ortaöğretim müfredatı İnternet ortamında erişilebilir hale getirilecek ve zenginleştirilecektir.
- Ülke genelinde eğitim seviyesinin aynı standarda ulaşması sağlanacaktır.
10 BİT ile Desteklenen Yaygın Eğitim - Bireylerin kişisel ve mesleki gelişimlerine katkıda bulunacak e-öğrenme dersleri düzenlenecektir.
- Çalışanların ve işsizlerin değişen iş gücü piyasası koşullarına uyum sağlamasına imkan verecek eğitim programlarına odaklanılacaktır.
11 Sektörel Mesleki Eğitimler - e-Öğrenme yoluyla çalışanların mesleki bilgi ve beceri düzeyleri artırılacaktır.
Dezavantajlı bölgelerde çalışanlar ve özürlülerin mesleki eğitim materyallerine ulaşmalarının önündeki engeller de kaldırılarak insan kaynağı niteliği geliştirilecektir.
12 Eğitim Portalı ve Bilgi Sistemi - Ülke genelinde okul, öğrenci ve öğretmen bilgilerini içeren bütüncül bir eğitim veri tabanı oluşturulacak, veli ve öğrencilere alternatif kanallar aracılığı ile bilgilendirme yapılmasına yönelik altyapı kurulacaktır.
- Eğitim politikalarının belirlenmesinde kullanılmak üzere karar destek sistemi geliştirilecektir.
- Okul kayıtları, yenileme, ücret ödeme, ders seçimi, öğrenci belgesi, not dökümü, diploma gibi hizmetlere yönelik standart bir modül geliştirilerek ana portaldan çevrimiçi işlem yapılabilmesi sağlanacaktır.
13 e-Sınav Uygulamaları - Merkezi olarak yapılan sınavların kayıt, sınav uygulaması, değerlendirme, tercih süreçleri elektronik ortama aktarılacak ve sınav sonuçlarının adaylara çoklu kanallardan ulaştırılması sağlanacaktır. Ayrıca, sınavlara ilişkin verilerin bazı kurumlarca ortak kullanımı ile veri iletişiminin güvenli ve hızlı hale getirilmesi sağlanacaktır.
- Sınav sonuçlarının detaylı bilimsel analizine imkan tanıyan karar destek sistemleri oluşturulacak, eğitim portalı ve bilgi sistemi ile veri paylaşımı ve entegrasyonu sağlanacaktır.
14 Nitelikli İnsan gücü yetiştirme - Sektör mesleki tanımlarının yapılmasını takiben sektörün insan kaynağı envanteri çıkarılarak uzun dönemli insan kaynağı planlaması yapılacaktır. Sektörün nitelikli insan gücü gereksinimleri, lisans ve yüksek lisans programları yoluyla karşılanacaktır.
155
15 Öğretim Üyesi Yetiştirme - Hedeflenen nitelikli insan kaynağının yetiştirilmesi için bilgi teknolojileri alanında eğitim veren ve araştırma yapan öğretim elemanları, lisansüstü eğitim amacıyla yurtdışına eleman gönderme ve yurtiçi lisansüstü programların etkin hale getirilmesi yoluyla yetiştirilecektir.
16 Bilgi Teknolojileri Eğitim Müfredatının Geliştirilmesi
- İlgili lisans programlarında eğitim müfredatı, sektörün stratejik hedefleri ve gereksinimleri doğrultusunda uluslararası modüller baz alınarak iyileştirilecek, standardizasyon, proje ve süreç yönetimi gibi iş yetkinliklerinin geliştirilmesine yönelik müfredat uygulanacaktır.
17 Ara Eleman Yetiştirme - Sektörün gereksinim duyacağı ara eleman açığının kapatılması amacıyla modüler mesleki sertifika programları oluşturulacak, katılım teşvikleri sağlanacak ve bu alanda eğitim veren teknik liseler iyileştirilecektir.
AB MÜKTESABATINA UYUM PROGRAMI
(MEB’in sorumlu olduğu maddeler alınmıştır)
1 Eğitime erisim konusunda yabancılar için
ayrımcılık içeren kanunlarda AB vatandasları
lehine değisiklik yapılmasını içeren uyum paketi
AT Antlaşmasının 12. maddesi ve ATAD kararları doğrultusunda, AB müktesebatına tam üyelik perspektifi
çerçevesinde uyum sağlanması hedeflenmektedir.
2 Hayat Boyu Öğrenme Strateji Belgesi
Türk Hayat Boyu Öğrenme politikaları için stratejik amaçların belirlenmesi hedeflenmektedir.
156
VİZYON 2023
(Eğitim ile ilgili hedef ve stratejiler alınmıştır)
Hedefler
Stratejiler
1 Eğitimin bütün aşamalarında ilgili paydaşların (öğrencilerin, öğretmenlerin, velilerin, destek hizmetleri elemanlarının ve yöneticilerin) eğitimin demokratikleştirilmesi sürecine bilinçli şekilde katılımlarını sağlayacak yönetim kültürü ve program değişikliklerinin gerçekleştirilmesi hedeflenmelidir.
i. Eğitimin her kademesindeki eğitim programlarının içerdiği hedefler ve öğrenme etkinlikleri, bireylerin kendi özgün fikirlerini özgürce ifade etme, her tür kaynaktan ulaşılan bilgiye bilimsel şüphecilikle yaklaşma cesaretine sahip olma ve kendisininki de dahil olmak üzere her türlü fikri sorgulayabilme bilinci kazandırılmalı. ii. Eğitim kurumlarındaki kurumsal yapı yöneticiler, öğrenciler ve aileler ile birlikte ilgili diğer STK’ların okul yönetimine aktif katılımlarını sağlayıcı nitelik ve esneklik kazandırılmalı. iii. Ailelerin demokratik öğrenme ortamlarını kendi evlerine taşıyabilmeleri amacıyla ihtiyaç duyacakları destek eğitim kurumlarından verilebilecek şekilde yapılandırılmalı ve yaygınlaştırılmalı.
2 Üniversitelerin de içinde yer alacağı küresel bağlantılı bir ulusal yenilik sisteminin geliştirilmesi tamamlanmalıdır.
i. Üniversite ve diğer araştırma kurumlarının yurtiçi ve yurtdışındaki başarılı bilim adamlarıyla olan işbirliğini özendirici ve artırıcı uygulamalar getirilmeli ve bunun için gerekli kurumsal altyapı oluşturulmalı. ii. Üniversitelerin yenilik sistemine katkısını artırmada önemli rol oynayacak genç araştırmacılar için üniversiteler cazibe merkezi haline getirilmeli. iii. Yenilik sisteminin yaygınlaştırılması ve katılımın artırılması amacı ile üniversitelerdeki teknokent uygulamalarına öncelik ve destek verilmeli. iv. Üniversitelerin ulusal yenilik sistemini geliştirmede ve yönlendirmede ihtiyaç duyacağı yasal esneklik üniversitelere sağlanmalı ve araştırma için gerekli maddi kaynaklar nitel ve nicel olarak arttırılmalı ve geliştirilmeli.
3 Üniversite ve diğer eğitim kurumlarında eğitici istihdamının esnekleştirilmesi sağlanmalıdır.
i. Üniversitelere gerçek hayat deneyimlerini ve birikimlerini taşıyabilecek bireylerin üniversite ile işbirliğini artırıcı uygulamalar getirilmeli ve bu uygulamalar özendirilmeli. ii. Üniversitelerde istihdam edilecek öğretim elemanlarında aranan nitelikleri günün ihtiyacına uygun şekilde çeşitlendirme ve uygulama için gerekli yasal yapı oluşturulmalı. iii. Üniversite öğretim elemanlarının istihdamında ve işte devamlılıklarında performansa dayalı bir değerlendirme yapılabilmesi için gerekli yönetsel ve yasal altyapı oluşturulmalı.
4 Aktif vatandaşlık, kendini gerçekleştirme, toplumsal kapsanma ilkeleri doğrultusunda eğitim-istihdam bağlantılarının gözetilmesi esas alınmalıdır.
i. Bireylerin meslek edinmeleri, mesleklerini zaman içinde yenileyebilmeleri ve yeni beceriler kazanarak farklı meslek dallarında etkinlik göstermeleri için gerekli yapısal ve kurumsal altyapı geliştirilmeli. ii. Bireylerin, meslek edinmenin yanı sıra kendilerini hem bilişsel hem de duyuşsal olarak geliştirmeleri ve böylece kendilerini gerçekleştirmeleri için gerekli eğitim sistemleri her kademede oluşturulmalı. iii. Bireylerin aktif ve katılımcı bir vatandaş özelliği göstermeleri için gerekli eğitim altyapısı oluşturulmalı.
5 Eğitim kurumlarında koruyucu sağlık hizmetleri ve temel sağlık bilinci hizmetlerinin verilmesi temin edilmelidir.
i. Bireylerin eğitimin her kademesinde bedensel ve ruhsal sağlıklarını korumalarına yardımcı olacak sağlık personelinin eğitim kurumlarında istihdamının sağlanması için gerekli altyapı oluşturulmalı. ii. Eğitim kurumlarınca verilen sağlık hizmetlerinden öğrencilerin yanı sıra okul personelinin ve ailelerin de yararlanması sağlanmalı.
157
iii. Eğitim kurumlarında sağlık hizmeti verecek bütün personelin eğitimi için ilgili sağlık eğitimi kurumlarında gerekli altyapı oluşturulmalı ve bu alan ilgili kurumlarda akademik araştırma ve uygulama dalı haline getirilmeli.
6 Eğitim – öğretim göstergelerinde gelişmiş ülkelerle olan fark kapatılmalıdır.
7 Eğitim ve öğretimin gelişmiş çevre ve altyapı ortamlarında yapılması gerçekleştirilmelidir.
i. Çalışma ortam ve koşullarını iyileştirici çevre düzenlemesi ve altyapı donatımı sağlanmalı.
Teknoloji Tabanlı Eğitime Yönelik Hedefler ve Stratejiler
8 Sanal ortamda öğrenme için gerekli teknolojik altyapının ülke geneline yayılması tamamlanmış olmalıdır.
i. Tüm eğitim ve öğretim kurumları ile özel kullanıcılara ulaşan bilişim ağları kurulmalı ve ilişkilendirilmeli.
9 Gelişmiş teknolojik altyapı ortamlarında ülkeye özgü eğitim modellerinin sisteme eklemlendirilmesi sağlanmalıdır.
i. İleri teknolojik donanımlara dayalı Türkiye için öğrenme merkezleri ve ortamları oluşturulmalı ve yaygınlaştırılmalı.
10 Yazılım teknolojileri alanında belli ürünler bazında küresel ölçekte lider ülke konumuna gelinmesi hedeflenmelidir.
Seçilmiş alanlarda yazılımlara öncelik ve ağırlık verilmeli.
11 Sanal ortamda öğrenme modellerinin gerektirdiği içerikleri hazırlayacak beyin gücü yetiştirilmesi güçlendirilmelidir.
Teknolojik mükemmeliyet odaklarının aynı zamanda nitelikli insan gücü için eğitim-öğretim boyutu öne çıkarılmalı.
12 Bilgi ekonomisi becerilerini, ekonomik katma değer yaratma yönünde kullanmayı tüm eğitim kademelerini kapsayacak şekilde yaygınlaştırılması sağlanmalıdır.
Bilgi, teknoloji ve yazılım üretme ve pazarlama otofinansman sistemi oluşturulmalı.
13 Tüm eğitim kurumlarının ulusal ağ sistemine bağlanması ve eğitim kurumlarının ulusal uydu sistemleri de dahil olmak üzere tüm teknolojik altyapıdan azami derecede yararlanması sağlanmalıdır.
i. Tüm iletişim ortamlarının eğitim süreçlerine katılmasını sağlayacak özendirici süreçler ve bilgilendirme süreçleri devreye sokulmalı. ii. Özel sektörün eğitim kanalları kurabilmesi ve yayın yapabilmesi ve bu alanda toplumda bilinçli bir talep oluşturulması için gerekli teşvik ve düzenlemeler yapılmalı. iii. Ulusal ağ sistemine katılım etkinleştirilmeli.
14 Sayısal uçurumların kapatılması sağlanmalıdır. . Eğitim ve öğretim kurumlarındaki donanım farkının AB standartlarının altında kalan alanlara öncelik tanınmalı.
15 Tüm öğretmen ve eğiticilerin kendi ihtiyacı olan materyalleri geliştirebilecek bilgi, beceri ve donanıma sahip hale getirilmesi tamamlanmalıdır.
i. İnternet üzerinden paylaşılabilen eğitim nesnelerinin öğretmenlerce geliştirilmesi, yaygınlaştırılması ve uygulanması sağlanmalı.
Eğiticilerin Eğitimine Yönelik Hedefler ve Stratejiler
16 Eğiticilerin kendi mesleki gelişimlerini özendirecek uygulamalar getirilmelidir.
i. Öğretmenlerin hizmet içi eğitimlerinin sadece Milli Eğitim Bakanlığı tarafından değil, özel kurum ve kuruluşlar tarafından da verilmesi için gerekli düzenlemeler yapılmalı.
158
ii. Her öğretmenin en az iki yılda bir hizmet içi eğitim çalışmalarına katılması sağlanmalı. iii. Öğretmenlerin alanları ile ilgili olarak düzenlenen konferans, kongre ve sempozyumlara katılmaları sağlanmalı. iv. Yirmi yıl içinde, öğretmenlerin yarısının yüksek lisans dereceli olması sağlanmalı. v. Öğretim elemanlarının her yıl alanları ile ilgili yurt dışı ve yurt içi kongre ve konferanslara katılmaları için gerekli mali düzenlemeler yapılmalı. vi. Öğretim elemanlarının kısa veya uzun süreli yurt dışı çalışmalara katılmaları için burs olanakları artırılmalı. vii. Öğretmenlerin kendi çalışmalarını sergileyebilecekleri ve diğer meslektaşları ile paylaşabilecekleri sanal ortamlar geliştirilmeli. viii. Okulların hafta içinde ders saati ücreti kapsamında ders saatleri dışında öğretmenlerin bir araya gelip tartışabilecekleri saatleri(seminer saatleri v.b.) belirlemeleri için gerekli düzenlemeler yapılmalı.
İnsan Kaynakları ve İşlendirmeye Yönelik Hedefler ve Stratejiler
17 Ekonominin ihtiyaç duyduğu nitelikli AR-GE insan gücünün yetiştirilmesine öncelik kazandırılmalıdır.
i. Lisansüstü eğitime özel bir önem verilerek kaliteyi geliştirici ve yeniliği teşvik edici kurumsal ve yasal önlemler alınmalı. ii. Üniversite-sanayi işbirliği AR-GE gücünü geliştirici yönde düzenlenmeli. iii. Lisansüstü eğitim ve üniversitelerde yapılan araştırmaların ülke sorunlarının çözümünü gözetici olması sağlanmalı. iv. AR-GE insan gücünün geliştirilmesi yönünde özel sektörün özendirici davranması sağlanmalı.
18 Bilim ve Teknoloji alanında çalışan nitelikli insan kaynaklarımızın gelişmiş ülke insan kaynaklarıyla rekabet edebilmesi ve küresel piyasalarda öncelik kazanması sağlanmalıdır.
i. Bilim ve teknoloji alanında çalışan nitelikli personelin evrensel nitelikte, küresel rekabet ortamında yetiştirilmesi için gerekli kaynak, eğitici, program, proje ve finansman desteği sağlanmalı. ii. Seçkin üniversite ve AR-GE birimleri etkinleştirilmeli ve yaygınlaştırılmalı. iii. Üniversite ve AR-GE birimleri fark yaratarak öncelik alabileceği alanlarda teşvik edilmeli.
19 Girişimcilik teşvik edilmelidir. i. Girişimci eğitimi veren birimler geliştirilmeli, yaygınlaştırılmalı. ii. Risk sermayesi sistemi etkinleştirilmeli. iii. KOBİ yönetimini geliştirici destek veren kurumlar (KOSGEB, TİDEB ve benzeri) etkinleştirilmeli ve yerelleştirilmeli. iv. Girişimciliği yönlendirici ve tetikleyici düzenlemeler yapılmalı.
20 Ekonominin ihtiyaç duyduğu ara eleman açığının karşılanması esas alınmalıdır.
i. Meslek Liseleri ile Meslek Yüksek Okulları sistemi yeniden yapılandırılmalı, özel donanım gerektirenler daha etkin biçimde teşvik edilmeli ve yaygınlaştırılmalı. ii. İstihdam ve meslek edinmeyi esnekleştirecek, genel lise mezunlarına meslek ve uzmanlık kazandırıcı kurumlaşma sağlanmalı. iii. Uzman kuruluşların denetiminde sertifikasyona dayalı meslek edindirici eğitim yaygınlaştırılmalı.
21 Üniversite ve AR-GE kurumlarının yurtdışındaki Türk uzmanlarla ilişkilerinin güçlendirilmesi temin edilmelidir.
i. Karşılıklı değişim ve kısa ve uzun dönemli ortak çalışma ve projeleri artırılmalı. ii. Benzer alanlarda çalışan Türk araştırmacılar arasında iletişim, yenilik ve işbirliği ağları kurulmalı. iii. İhtiyaç duyulan ileri teknoloji ve yeni gelişen alanlarda yabancı uzmanlardan yararlanma mekanizmaları
159
geliştirilmeli.
22 Lisansüstü eğitimde gençler bilim ve teknolojideki öncelikli alanlara yönlendirilmelidir.
i. İleri teknoloji üretmeye yönelik AR-GE birimleri geliştirilmeli. ii. Bilim ve teknolojideki öncelikli alanlarda eğitim programları açılmalı, bu alanlarda çalışanlara yönelik burs, teşvik ve ek donamın imkanları yaratılmalı. iii. Bilim ve teknolojideki öncelikli alanlarda öğretim üyelerine kendilerini geliştirme olanağı sağlanmalı.
23 Geleceğin uzmanlık alanları konusunda toplumun bilgilendirilmesi süreklilik kazanmalıdır.
i. Üniversite ve AR-GE birimlerinin, yeni uzmanlık alanları ile bilim ve teknolojideki yeni gelişmeleri; sürekli eğitim merkezleri ve halkla ilişkiler çerçevesinde liseler, meslek edindirici birimler ve toplum ile paylaşması yaygınlaştırılmalı.
24 Eğitim ve öğretim sistemini nitel ve nicel olarak yönlendirecek politikaların oluşturulmasında ekonominin ihtiyaçlarının (özel ve kamu) gözetilmesi ana ölçüt olmalıdır.
i. Eğitim planlaması, kamu ve özel birimlerle küresel piyasalardaki yabancı birimlerin eleman ihtiyaçlarını dikkate alarak gerçekleştirilmeli. ii. Ekonomide, istihdam kaybı ile yeni istihdam olanaklarını dikkate alarak, iş, meslek ve uzmanlık değiştirmeye esneklik kazandırıcı programlar geliştirilmeli.
25 Çalışanların verimlilik ve kalitesinin geliştirilmesi sağlanmalıdır.
i. Kurumların çalışanlarının verimlilik ve kalitesini sürekli geliştirici, yıllık eğitim-öğretim projelerinin uygulamaya konması, örnek modellerin diğer birim ve kurumlara aktarılması teşvik edilmeli. ii. Verimlilik ve kalite geliştirici teknolojik yeniliklerin tanıtımına ve yaygınlaştırılmasına yönelik teşvik sistemi geliştirilmeli.
26 Üniversite-Sanayi işbirliğini geliştirici esnek istihdam politikası izlenmesi öncelikli duruma getirilmelidir.
i. Öğretim elemanlarının sanayide çalışmasını esnekleştirici ve kolaylaştırıcı düzenlemeler yapılmalı. ii. Lisansüstü çalışmaların üniversite sanayi işbirliği projeleri çerçevesinde oluşturularak finansmana ortak katılım sağlanmalı.
AR-GE Sisteminin İyileştirilmesine Yönelik Hedefler ve Stratejiler
27 GSYİH’dan AR-GE’ye ayrılan payın sürekli artırılması ve 2023 yılında %3’ün üzerine çıkarılması hedeflenmelidir.
i. Öncelikli alanlarda yapılacak araştırma geliştirme çalışmalarının desteklenmesi için giderek artan miktarda kamu fonu sağlanmalı; üniversitelerin, bağımsız araştırma kuruluşlarının ve iş dünyasının öncelikli alanlarda yapacakları AR-GE çalışmalarını rekabet koşulları altında desteklemek için birden fazla yılı kapsayacak teknoloji atılımı programları oluşturulmalı. ii. AR-GE projesi arzını artırılmalı; bu etkinlikleri Türkiye’nin rekabet gücünü artırma potansiyeli yüksek alanlara yönlendirmek amacıyla, üniversitelerin belirli öncelikli alanlarda mükemmeliyet merkezleri haline gelmeleri özendirilmeli. iii. Öncelikli alanlara yönelik doktora programlarına ağırlık verilmeli. iv. AR-GE konusunda üniversite-sanayi işbirliğini özendirici düzenlemeler yapılmalı. v. Teknoparkların belirli alanlarda dünya kalitesinde AR-GE etkinlikleri için çekim merkezi haline gelmeleri sağlanmalı. vi. İş kesimine AR-GE için verilen hibe, kredi ve vergi indirimi gibi destekler, özellikle öncelikli alanlar için AB ve WTO tarafından tanınan azami sınırlara kadar artırılmalı. vii. Küçük ve Orta Boy İşletmelerin(KOBİ) yenilikçi projeleri için prefinansman da sağlayacak, sağlam proje önerisi ve iş planı karşılığı verilecek ve başka bir teminat aramayacak, bir taraftan riskli projelere destek verirken diğer taraftan bu riski etkin biçimde yönetilmesine olanak sağlayacak yeni bir AR-GE desteği programı oluşturulmalı. viii. İleri teknoloji alanlarındaki AR-GE amaçlı yabancı sermaye yatırımlarını özendirilmeli.
160
28 Özel sektörün AR-GE sistemi içindeki payının arttırılması ve OECD ortalaması üstüne çıkarılması hedeflenmelidir.
i. Yenilik ve teknolojik atılımın motoru olması gereken iş dünyamızın AR-GE harcamalarını artırarak GSYİH içindeki paylarını en az OECD ortalaması düzeyine çıkarmasını hedeflemeli; özel sektörün araştırma ve geliştirmeye daha fazla kaynak ayırmasını özendirecek ortam oluşturulmalı. ii. Özel sektörün AR-GE amaçlı personel işlendirmesini özendirecek ve maliyetini düşürecek tedbirler getirilmeli. iii. Başka ülkelerden bilim ve teknoloji çalışanlarının Türkiye’de çalışabilmelerinin önünü açabilmek için ulusal engeller kaldırılmalı ve her düzeyde destek ve teşvik unsurları yaratılmalı. iv. Öncelikli alanlardaki uluslararası standartlaşma sürecinde Türk firmalarının etkin yer alması için gerekli kolaylıklar sağlanmalı. v. Özel sektör kuruluşlarının EUREKA ve AB çerçeve programları gibi uluslararası ortak araştırma programlarında yer almalarını özendirmek için etkin bilgilendirme ve destek sağlanmalı.
29 1000 çalışan nüfus başına AR-GE personeli sayısının OECD ortalaması üstüne çıkarılması hedeflenmelidir.
i. İlköğretim kademesinden başlayarak, yetenekli öğrencilerin bilim ve teknoloji alanına yönelmelerine olanak tanıyacak ve özendirecek düzenlemeler yapılmalı. ii. Eğitimde fırsat eşitliğini sağlarken seçkinci eğitime de önem verilmeli. iii. İlköğretimden başlayarak, eğitim sistemimizi öğrencilerin doğayı ve çevresini sorgulama alışkanlığını verecek ve pozitif bilimleri sevdirecek dönüşüm gerçekleştirilmeli. iv. Yüksek eğitimde, gençlerin bilim ve teknolojideki öncelikli alanlarda eğitime yönlendirilmesini sağlayacak özendirici düzenlemeler yapılmalı; bu amaçla, lisans üstü ve doktora seviyesinde verilecek burslar öncelikli alanlarda yoğunlaşması sağlanmalı. v. Özel sektörün AR-GE amaçlı personel işlendirmesini özendirecek ve maliyetini düşürecek düzenlemeler yapılmalı.
Bilim ve teknoloji alanında çalışma koşullarının çekici hale getirilmesi hedeflenmelidir.
i. Devlet üniversiteleri, vakıf üniversitelerinde olduğu gibi, istenen nitelikte araştırmacıları işe almak, işten çıkarmak ve performansa dayalı olarak, piyasa koşullarına göre ücretlendirmek olanağına kavuşturulmalı; bu amaçla gerekli yasal düzenlemeler yapılmalı. ii. Üniversite mensubu araştırmacıların ücretlerinin bir bölümünün ya da tamamının yer aldıkları AR-GE projesinin fonlarından sağlanmasına olanak tanınmalı. iii. Üniversitelerin bilimsel ve teknolojik araştırma geliştirme çalışmaları için gerek duydukları laboratuvar altyapısının kurulabilmesi için yeterli fon sağlanmalı; bu fonların dağıtımında öncelikli alanları ve kurumların araştırma geliştirme performansları gözetilmeli.
161
HAYAT BOYU ÖĞRENME STRATEJİ BELGESİ EYLEM PLANI
(MEB’in sorumlu olduğu tedbir maddeleri alınmıştır)
Öncelik Tedbirler
1. Hayat Boyu Öğrenmenin Eşgüdümü İçin Tarafların Görev Ve Sorumluluklarının Açıkça Belirtildiği Bir Yasal Düzenlemenin Yapılması
1.1 HBÖ strateji belgesinde yer alan görev ve sorumlulukları yürütmek üzere MEB başkanlığında ve sekretaryasında ilgili bakanlıklar, kurumlar ve kuruluşların üst düzey yöneticilerinin katılımıyla “ Hayat Boyu Öğrenim Kurulu” oluşturulacaktır. 1.2 Türkiye‟nin şartlarına uygun bir şekilde hayat boyu öğrenmeye ilişkin kanun ve mevzuat hazırlanacak ve ilgili tarafların görev ve sorumlulukları HBÖ kapsamında tanımlanacaktır. 1.3 Özel ve resmi kurum/kuruluşların hayat boyu öğrenme politikaları oluşturmaları ve uygulamalarının değerlendirilerek desteklenmesi sağlanacaktır.
2. Toplumsal Farkındalık Artırılarak Hayat Boyu Öğrenme Kültürünün Oluşturulması
2.1 Aile eğitimi çalışmalarının yaygınlaştırılması sağlanacaktır. 2.3 Sivil toplum kuruluşlarının, meslek örgütlerinin ve yerel yönetimlerin hayat boyu öğrenme faaliyetlerine insangücü ve maddi kaynakları ile daha etkin katılımları teşvik edilecektir. 2.4 HBÖ özendirmek amacı ile bireylerin informel yolla kazandıkları bilgi-beceri ve deneyimlerin ödüllendirilmesi-değerlendirilmesi sağlanacaktır.
3. Etkin İzleme, Değerlendirme Ve Karar Verme İçin Veri Toplama Sisteminin Güçlendirilmesi
3.4 HBÖ Kurulu belirli aralıklarla toplanıp faaliyetleri değerlendirecektir. 3.5 “HBÖ Temel Göstergeleri” kitabı yayımlanacaktır.
4. Tüm Bireylere Okuma Yazma Becerisi Kazandırılarak Okuryazar Oranında Artış Sağlanması
4.1 Başta kırsal kesimdekiler ve dezavantajlılar (Yaşlılar, kadınlar ve engelliler vb.) olmak üzere okuma yazma bilmeyenler tespit edilecek, okuma yazma kurslarına katılımları teşvik edilecek, okuma yazma öğrenmeleri sağlanacaktır. 4.2 Kurumsal eğitim imkânı bulamamış ve temel eğitim hakkından yoksun kalmış toplum kesimlerine çağın gerektirdiği asgari eğitim fırsatları sağlanacaktır. 4.3 Temel okuryazarlık becerilerini yeni kazanmış bireylerin ve bu beceriye sahip olduğu halde kullanmayan bireylerin okuma alışkanlıklarının geliştirilmesi sağlanacaktır. 4.4 Türkiye‟deki okuryazarlığın sadece alfabe bilgisine indirgenmemesi için okuryazarlık kavramı AB ve OECD standartlarında ele alınarak tanımlanacaktır.
5. Temel Eğitim Başta Olmak Üzere Eğitimin Tüm Kademelerinde Okullaşma Oranlarında Artış Sağlanması
5.1 Sosyo-ekonomik açıdan dezavantajlı durumda olan çocukların zorunlu eğitimden yararlanabilmesi için finansman destekleri sürdürülecek, sunulan hizmetlerin çeşitlendirilmesi sağlanacaktır. 5.2 Ortaöğretimde okullaşma oranlarının arttırılması için kız çocuklarından, kırsal kesimlerde yaşayanlardan ve gelir düzeyi çok düşük ailelerin çocuklarından başlanarak finansman imkânları arttırılacaktır. 5.3 Okulu erken terk edebilecek durumda olan çocukların tespit edilmesine yönelik mekanizmalar ortaöğretimi kapsayacak şekilde genişletilecek, sorunlar incelenerek gerekli önlemler alınacaktır. 5.4 Açık öğretim sisteminin geliştirilmesine özel önem verilecek, özel bir eğitim kanalı kurulacaktır. 5.5 Okul öncesi eğitim, sosyo-ekonomik açıdan dezavantajlı kesimler önceliklendirilerek yaygınlaştırılacaktır.
6. Eğitim Kurumlarının Fiziki Altyapısı İle Eğitici 6.1 “Olumlu öğrenme ortamı” yaratılabilmesi amacıyla eğitim kurumlarının fiziki kapasitesi artırılacak, çağdaş
162
Personel Sayısının Ve Niteliğinin İhtiyaçlara Uygun Hale Getirilmesi
materyallerle donanımı sağlanacaktır. 6.2 Eğitim hizmeti veren kurumlarda hizmet içi ve hizmet öncesi eğitim faaliyetlerinin niteliği artırılacaktır. 6.3 Meslek kuruluşları ve sivil toplum örgütlerinin eğitim konusundaki kapasiteleri güçlendirilecektir. 6.4 Özel ve resmi kurum/kuruluşların hayat boyu öğrenme politikaları oluşturmaları ve uygulamalarının değerlendirilerek desteklenmesi sağlanacaktır.
7. Öğretim programlarının değişen ihtiyaçlar doğrultusunda sürekli güncellenmesi
7.1 Örgün ve yaygın eğitimin her kademsinde bireysel ihtiyaçları dikkate alacak eğitim-öğretim programları sürekli olarak güncellenecektir. 7.2 Pratik uygulamaların ağırlık kazandığı, yabancı dil öğretim programlarının geliştirilmesine devam edilecektir. 7.3 Bilgi teknolojisi okuryazarlığı kazandıracak müfredat güncellenerek bireylerin hizmete erişim kolaylaştırılacaktır.
8. Bireylerin Çağın Değişen Gereksinimine Uyum Sağlayabilmeleri Amacıyla Bilgi Ve İletişim Teknolojilerinin Kullanımının Etkin Hale Getirilmesi
8.1 Okulların ve Kamu İnternet Erişim Merkezleri‟nin (KİEM) internet erişim altyapısı tamamlanacak ve yetkin eğiticiler görevlendirilecektir. 8.2 E-öğrenme uygulamalarında erişime açık bilgi kaynaklarının arttırılması sağlanacaktır. 8.4 Bireylerin çağın değişen gereksinimlerine uyum sağlayabilmeleri için bilgi ve iletişim teknolojileri kullanımının etkin hale getirilmesi amacıyla yasal düzenlemeler yapılacaktır. 8.5 Bilgi ve iletişim teknolojilerinin kullanımı ile ilgili görsel ve işitsel medyadaki yayın kuşaklarının konuya, talebe ve ihtiyaca uygun zamanlara göre düzenlenmesi sağlanacaktır. 8.6 Hayat boyu öğrenmeyi destekleyen ulusal ve uluslararası bilgi ağı oluşturulacaktır.
9. Hayat Boyu Öğrenmeye Katılım Sürecinde Dezavantajlı Bireylere Özel Önem Verilmesi
9.1 Özel eğitim gerektiren bireylere verilen destek eğitiminin kapsamı genişletilecektir. 9.2 Engelliler için verilen örgün eğitimin yaygın eğitim ile desteklenmesi sağlanacaktır. 9.4 Ev kadınları ve eğitimini tamamlamamış genç kızların informel yolla edindikleri beceriler, mesleki yaygın eğitim programlarıyla desteklenerek, girişimcilik ve pazarlama yeterlilikleri kazandırılacak, ekonomik yönden güçlendirileceklerdir. 9.5 Kırsal kesimden kente göç eden ve sosyo-ekonomik düzeyi düşük aileler kente uyum, vatandaşlık eğitimi ve aile eğitimleri ile güçlendirilecektir. 9.6 Dezavantajlı ailelere yönelik “aile eğitimi” programlarıyla (anne-çocuk, benim ailem, baba destek vb.) ulaşılarak eğitimlerin yaygınlaştırılması sağlanacaktır. 9.8 Özel ihtiyaç gruplarına yönelik aile eğitimi programlarının hazırlanması sağlanacaktır.
10. Hayat Boyu Öğrenme Kapsamında Mesleki Rehberlik Hizmetlerinin Güçlendirilmesi
10.1 Meslekleri tanıtan dergi, kitapçık ve program hazırlanarak öğrencilerin meslekler hakkında bilinçlendirilmesi sağlanacaktır. 10.2 Eğitim kurumlarında ve iş dünyasında rehberlik ve danışmanlık hizmetleri kapasitesinin artırılması sağlanacaktır. 10.3 Yükseköğretim ve ortaöğretimde kariyer günleri, iş yeri gezileri, staj, kurs vb. aktivitelerle öğrencilerin meslekler hakkında farkındalığı artırılacaktır. 10.4 MEB rehberlik ve araştırma merkezleri ile İŞKUR mesleki rehberlik ve danışmanlık hizmetleri; öğrencilerin ve yetişkinlerin kariyer gelişim planlarını hazırlamalarına ve uygulamalarına yardımcı olacak yapı ve işleyişe kavuşturulacaktır.
163
10.6 Bireylere “Girişimcilik” konusunda gerekli eğitimler verilecektir.
11. Mesleki Yeterlilik Sisteminin Aktif Hale Getirilerek Kalite Güvence Sisteminin Kurulması
11.1 İlgili tarafların katılımıyla “Ulusal Yeterlilik Strateji Belgesi” hazırlanacaktır. 11.6 Eğitim için oluşturulacak kalite güvence sisteminin, ülke içinde ve uluslararası düzeyde benimsetilmesi sağlanacaktır. 11.7 Milli Eğitim Bakanlığı tarafından ulusal meslek standartlarına dayalı olarak eğitim standartları oluşturulmaya devam edilecektir. 11.8 Eğitimde kalite güvence sistemi sürecine katılmak isteyen ve akredite olmak isteyen özel ve resmi kurum/kuruluşlar teşvik edilecektir.
12. Öğretim Programları Arasındaki Ve Okuldan İşe-İşten Okula Geçişlerin Kolaylaştırılması
12.1 Kişilerin meslekleri konusunda eksik olduğu alanlarda eğitim almasını sağlayacak mekanizmalar kurulacak ve mevcut yapılar güçlendirilecektir. 12.2 Eğitim kurumlarının tür ve kademeleri arasındaki yatay ve dikey geçişler kolaylaştırılacaktır. 12.3 Eğitimin yararlanıcılarına, geçişlerle ilgili bilgilendirme yapılması, farkındalık oluşturulması sağlanacaktır. 12.4 Mesleki eğitimde hâlihazırda kullanılan modüllerin güncel ihtiyaçlara göre gözden geçirilmesi ve yeni meslek alanlarına yönelik bir güncelleme mekanizmasının oluşturulması sağlanacaktır.
13. İşgücünün Niteliğinin Rekabet Edilebilir Seviyeye Ulaştırılması
13.2 İşgücü niteliğinin piyasa beklentileri ile örtüştürülmesi amacıyla mesleki ve teknik eğitimde iş dünyasının katkısı sağlanacaktır.
14. Hayat Boyu Öğrenmenin Finansmanının Taraflarca Paylaşılmasının Sağlanması
14.1 İlgili tarafların aktif katılımıyla, bütüncül bir hayat boyu öğrenme finansman modeli geliştirilecektir. 14.2 Hayat boyu öğrenmenin finansmanında sosyal taraflara sorumluluk ve yetki verilerek birey ve ailelerin hayat boyu öğrenmenin finansmanına katılımları teşvik edilecektir. 14.3 Özel sektörün eğitime daha fazla yatırım yapmasını teşvik edecek mekanizmalar geliştirilecektir. 14.5 Kaynakların etkin kullanılmasını sağlayacak izleme mekanizmaları oluşturulacaktır.
15. Hayat Boyu Öğrenme kapsamında uluslar arası işbirliğinin ve hareketliliğinin artırılması
15.4 Hayat boyu öğrenme ile ilgili uluslararası işbirliği geliştirilmesi amacı ile yürütülecek faaliyetlere paydaşların etkin katılımı sağlanacaktır. 15.5 Kişilerin uluslararası hareketliliğini teşvik etmek için hayat boyu öğrenme kapsamında örgün, yaygın ve informel öğrenmelerin uluslararası kredi transfer sistemlerini kullanarak kredilendirilmesi sağlanacaktır.
16. Yaşlıların Sosyal Ve Ekonomik Hayata Etkin Katılımlarını Artırmak Üzere Hayat Boyu Öğrenme Faaliyetlerinin Desteklenmesi
16.1 Yaşlı çalışanlar için eğitim imkânlarının geliştirilmesi ve kazanılan yeterliliklerin emeklilik döneminde de kullanılması sağlanacaktır. 16.2 Kuşaklar arasında yeni teknolojilerin kullanımı da dâhil olmak üzere bilgi ve deneyim paylaşımı için imkân sağlanacaktır. 16.3 Yaşlı bireylerin gelişen teknolojik hizmetleri öğrenmesi ve bu hizmetlerden yararlanması sağlanacaktır.
164
EK 5
MEB 2010-2014 STRATEJİK PLANI TEMA-AMAÇ-HEDEF TABLOSU
TEMA STRATEJİK AMAÇLAR STRATEJİK HEDEFLER
O
KU
L Ö
NC
ES
İ E
ĞİT
İMİ
Stratejik Amaç - 1:
İnsan yaşamının bütün evrelerini zihinsel, bedensel, duygusal
gelişim yönünden etkileyen ve bilimsel gelişmelerle önemi
gittikçe anlaşılan okul öncesi eğitimi yaygınlaştırarak; çağ
nüfusunun temel yaşam becerilerini öğrenmesini, ilköğretime
hazırlanmasını, elverişsiz çevreden gelen çocuklar için ortak
bir yetiştirme ortamı oluşturulmasını, Türkçenin doğru ve
güzel konuşulmasını sağlamak.
Stratejik Hedef 1.1: Okul öncesi eğitimde % 33 olan net okullaşma oranını
dezavantajlı çocukları gözeterek plan dönemi sonuna kadar % 70’in üstüne
çıkarmak.
Stratejik Hedef 1.2: Plan dönemi sonuna kadar okul öncesi eğitimde
okullaşma oranı ile ilgili hedefleri yakalayabilmek için ihtiyaç duyulan
öğretmen sayısının tamamını karşılamak.
Stratejik Hedef 1.3: Plan dönemi sonuna kadar okul öncesi eğitimi
çeşitlendirmek ve bu alanda toplumsal farkındalığı artırmak.
İL
KÖ
ĞR
ET
İM
Stratejik Amaç - 2:
Her bireyin iyi bir vatandaş olması için Atatürk ilkelerine
bağlı, bilimsel düşünceyi rehber edinmiş, demokrasi kültürü
ve değerlerini benimsemiş, insan haklarına saygılı, ruhsal,
bedensel ve zihinsel yönden sağlıklı ve dengeli yetişmiş,
çevreye duyarlı ve öz güveni gelişmiş bireyler yetiştiren bir
ilköğretim eğitimini her Türk vatandaşına fırsat ve imkân
eşitliği içinde sunmak.
Stratejik Hedef 2.1: İlköğretimde % 98,20 olan net okullaşma oranını
plan dönemi sonuna kadar % 100’e çıkarmak.
Stratejik Hedef 2.2: İlköğretimdeki okul terklerini 2014 yılı sonuna kadar
ortadan kaldırmak.
Stratejik Hedef 2.3: Türkiye genelinde bölgesel farklılıklar dikkate
alınarak ilköğretimde derslik başına düşen öğrenci sayısını plan dönemi
sonuna kadar 30’a düşürmek.
Stratejik Hedef 2.4: İlköğretim programlarında ; öğrencilerde yerleşik bir
demokrasi kültürünün oluşturulması, kendi kültürünü özümsemesi, millî
manevî değerlere bağlı, evrensel değerleri benimseyen nesiller
yetiştirilmesine yönelik, etkinlikleri ve uygulamaları plan dönemi boyunca
artırmak.
Stratejik Hedef 2.5: Bütün öğrencilerin eğitim kurumlarında koruyucu
sağlık hizmetlerinden yararlanmalarını sağlamak.
Stratejik Hedef 2.6: İlköğretimde taşımalı ilköğretim uygulamasının
hizmet kalitesini artırmak, yatılı ilköğretim bölge okullarının kullanım
kapasitesini 2014 yılı sonuna kadar % 90’ın üzerine çıkarmak ve burs
hizmetlerinden yararlanan öğrenci sayısını her yıl % 5 oranında artırmak.
165
TEMA STRATEJİK AMAÇ STRATEJİK HEDEFLER O
RT
AÖ
ĞR
ET
İM
O
rta
öğ
reti
m
Stratejik Amaç - 3:
Ortaöğretimde, cinsiyet ve bölgesel farklılıkları giderici bir
biçimde okullaşma oranını AB düzeyine çıkarmak; öğrencileri
esnek bir yapı içinde, ilgi ve yetenekleri doğrultusunda, ortak
bir genel kültür verilerek üst öğrenime ve geleceğe
hazırlamak.
Stratejik Hedef 3.1: Ortaöğretimde plan dönemi sonuna kadar yatay ve
dikey geçişlere imkân veren, etkin bir rehberlik ve yönlendirme hizmetini
içeren esnek bir yapıya geçmek.
Stratejik Hedef 3.2: Ortaöğretimde eğitim öğretim sürecinde ilişiği
kesilen/okulu terk eden öğrencilerin diğer öğrencilere oranını 2014 yılı
sonuna kadar % 5’in altına düşürmek.
Stratejik Hedef 3.3: Ortaöğretimde öğrencilerimizin okul başarılarını
artırmak üzere sınıf geçme oranlarını plan dönemi sonuna kadar % 96’ya
çıkarmak.
Stratejik Hedef 3.4: 2014 yılı sonuna kadar ortaöğretim okullaşma
oranlarındaki bölgesel farklılıkları gidererek,brüt okullaşma oranını %90’ın
üzerine çıkarmak.
Stratejik Hedef 3.5: Ortaöğretimde kızların eğitime erişimini daha da
artırmak için kız-erkek brüt okullaşma oranları arasındaki % 8,91 olan
farkı 2014 yılı sonuna kadar % 2’nin altına düşürmek.
Stratejik Hedef 3.6: Eğitimde kademeler arası geçişteki kayıpları en aza
indirmek için ilköğretimden ortaöğretime geçişte % 85 olan ülke oranını
2014 yılı sonuna kadar % 95’nin üzerine çıkarmak.
Stratejik Hedef 3.7: Ortaöğretim çağındaki bireylerin eğitime erişimini
artırmak için pansiyon ve burs hizmetlerinden yararlananların sayısını plan
dönemi sonuna kadar % 25 artırmak.
166
OR
TA
ÖĞ
RE
TİM
Mes
lek
i v
e T
ekn
ik O
rta
öğ
reti
m
Stratejik Amaç - 4:
Küresel rekabette sektörlerin gücünü artırmak ve daha nitelikli
insan gücünü yetiştirmek amacıyla; sektörle işbirliği gelişmiş,
esnek ve modüler program çeşitliliğine sahip, teknolojik
altyapısı güçlü ve daha çok talep edilen bir mesleki teknik
eğitim yapısına ulaşmak.
Stratejik Hedef 4.1: Ortaöğretim içerisinde mesleki teknik eğitimin
okullaşma oranını plan dönemi sonuna kadar en az % 50’ye çıkarmak.
Stratejik Hedef 4.2: Sektörlerle işbirliği içerisinde, ihtiyaç duyulan
niteliklere sahip iş gücünü yetiştirmek ve mezunları istihdama hazırlamak
Stratejik Hedef 4.3: İş gücü piyasasının ihtiyaçlarına bağlı olarak ortaya
çıkan yeni alan ve dalların öğretim programlarını esnek ve yeterliliklere
dayalı modüler yapıda hazırlamak ve mevcut modüler öğretim
programlarını gelişmelere bağlı olarak revize etmek.
Stratejik Hedef 4.4: Plan dönemi sonuna kadar mesleki eğitimde eğitim
sonu sertifikalarının uluslararası akreditasyonunu (geçerlilik, denklik,
eşdeğerlik) sağlamak.
Stratejik Hedef 4.5: Toplumda mesleki teknik eğitim farkındalığı
oluşturarak daha fazla tercih edilir hale getirmek.
Stratejik Hedef 4.6: Mesleki eğitimde paydaşlarla işbirliği içerisinde il,
bölgesel ve ulusal düzeyde işgücü ihtiyaç planlaması yapmak.
Stratejik Hedef 4.7: Mesleki ve teknik eğitimi geliştirmek üzere Beceri
Olimpiyatlarına (WorldSkills-EuroSkills) her meslekten katılımı sağlayarak,
plan dönemi sonuna kadar ülke olarak sıralamada ilk on arasında yer
almak.
TEMA STRATEJİK AMAÇ STRATEJİK HEDEFLER
167
TEMA STRATEJİK AMAÇLAR STRATEJİK HEDEFLER
Ö
ZE
L Ö
ĞR
ET
İM
Stratejik Amaç - 5:
Devletin düzenleyici, denetleyici ve destekleyici rolüyle
çağın bütün teknolojik ve fiziksel ortamlarını oluşturma
esnekliğine sahip özel öğretim kurumlarında; toplumun
değişen ve çeşitlenen eğitim taleplerinin karşılanması, eğitim
sistemimizin daha da gelişmesi ve özel öğretimin eğitim
sistemi içerisindeki payının artırılması için özel sektörün
finansal gücünü eğitim yatırımlarına dönüştürmek.
Stratejik Hedef 5.1: Özel sektörün finansal gücünden faydalanmak üzere
Bakanlığımıza bağlı örgün özel öğretim kurum oranını % 5.21’den plan
dönemi sonuna kadar % 9’a çıkarmak.
Stratejik Hedef 5.2: Örgün eğitimdeki öğrenci sayısına göre özel
öğretimin genel eğitimimiz içindeki payını 2014 yılı sonuna kadar %
2.76’dan % 5’e çıkarmak.
Stratejik Hedef 5.3: Ortaöğretim ve yükseköğretime hazırlık
dershanelerinden özel okula dönüştürülebileceklerin tespit edilerek 2014
yılı sonuna kadar % 70’inin özel okula dönüştürülmesinin teşvikini
sağlamak.
Stratejik Hedef 5.4: Özel özel eğitimden yararlanacak bireylerin yıllık en
az % 12’lik artışına cevap vermek üzere öğretmen, fiziki mekan ve kaynak
ihtiyacını karşılayarak etkin bir denetim sistemini kurmak.
ÖZ
EL
EĞ
İTİM
VE
RE
HB
ER
LİK
a)
Öze
l E
ğit
im O
rta
mla
rı
Stratejik Amaç - 6: Sosyal devlet anlayışı içinde özel eğitime ihtiyacı olan
bireylerin potansiyellerini en üst düzeyde
gerçekleştirebilmelerini ve toplumla bütünleşmelerini
sağlamak üzere tanıma, tanılama ve yöneltme hizmetlerinin
niteliğini geliştirmek.
Stratejik Hedef 6.1: Örgün eğitim kurumları ile Rehberlik ve Araştırma
Merkezlerinde (RAM) bulunan rehber öğretmen açığını karşılayarak
psikolojik danışma ve rehberlik hizmetlerine tüm öğrencilerin ve ailelerin
erişimini sağlamak.
Stratejik Hedef 6.2: RAM’ların eğitsel değerlendirme ve tanılama
hizmetleri ile rehberlik hizmet standartlarını 2012 yılı sonuna kadar
belirlemek, her yıl % 20’sini standartlara uygun hale getirmek ve sayısını
plan dönemi sonuna kadar % 12 artırmak.
Stratejik Hedef 6.3: Etkili bir mesleki rehberlik ve yöneltme için 2014
yılına kadar “Mesleki Bilgi Sistemi”ni (MBS) kurarak etkin kullanmak.
Stratejik Hedef 6.4: Kaynaştırma eğitimi kapsamdaki öğrenciler için
standartlara uygun hazırlanmış destek eğitimi odaları ve özel eğitim
sınıflarını plan dönemi sonuna kadar % 50 artırmak.
Stratejik Hedef 6.5: Özel eğitim okulu- kurumu sayısını plan dönemi
sonuna kadar % 25 artırmak ve bu kurumlarda görev yapan öğretmenlerin
% 20’sinin özel eğitim alanında eğitim almasını sağlamak.
Stratejik Hedef 6.6: Özel eğitim okulu -kurumudaki erken eğitim ve okul
öncesi eğitim sınıflarının 65 olan sayısını (Kasım2009) plan dönemi
sonuna kadar 110’a çıkarmak.
Stratejik Hedef 6.7: 49 ilde faaliyet gösteren 54 Bilim ve Sanat Merkezini
(BSM) geliştirmek ve plan dönemi sonuna kadar sayısını 94’e çıkarmak.
168
ÖZ
EL
EĞ
İTİM
VE
RE
HB
ER
LİK
b)
Gü
ven
li E
ğit
im
Ort
am
ları
Stratejik Amaç -7:
Bireylerin bedensel, ruhsal ve zihinsel yönden sağlıklı gelişimi
için disiplinler arası katılımcı, bilgiye ve iş birliğine dayalı
yönetim anlayışıyla öğrenci, aile ve yakın çevresiyle uyum ve
eş güdüm içerisinde şiddeti önleyen güvenli eğitim ortamları
oluşturmak .
Stratejik Hedef 7.1:“Eğitim Ortamlarında Şiddetin Önlenmesi ve
Azaltılması Strateji ve Eylem Planı” kapsamında vaka analizi veri tabanı
sonuçlarına göre manidar düzeyde şiddet olaylarının yaşandığı okul-kurum
personelinin tamamı ile diğer okul-kurumlardaki personelin % 60’ının 2014
yılı sonuna kadar hizmetiçi eğitim almalarını sağlamak.
Stratejik Hedef 7.2: Güvenli ve şiddetten uzak eğitim ortamları sağlayarak
ve şiddet konusunda toplumsal duyarlılığı artırarak okullarda şiddet ve
şiddete kaynaklık eden olay sayısını her yıl % 10 oranında azaltmak.
c) S
osy
al
ve
Kü
ltü
rel
Gel
işim
Stratejik Amaç - 8 :
Sosyal, kültürel ve sportif faaliyetleri artırarak sosyal
sorumluluk duygusuna sahip, kendini gerçekleştirmiş, sanatsal
ve estetik yönü gelişmiş, kültürel mirasımızı koruyan,
geliştiren ve gelecek kuşaklara aktarmayı görev edinmiş,
sağlıklı ve mutlu bireyler yetiştirmek.
Stratejik Hedef 8.1: Türk kültürünü ve geleneksel el sanatlarını araştırmak,
orijinalini bozmadan gelecek nesillere aktarmak, çağdaş yorum ve
tasarımlarla zenginleştirerek ulusal ve evrensel beğenilere ürün olarak
sunmak.
Stratejik Hedef 8.2: Eğitim sistemi içindeki öğrencilerin bireysel
farkındalık düzeylerini, kendilerini ifade etme ve yeteneklerini sergileme
güçlerini artırmak üzere sosyal, kültürel, sportif ve sanatsal faaliyetlere
katılım düzeyini plan dönemi sonuna kadar % 100 artırmak.
Stratejik Hedef 8.3: Mevcut izci öğrenci sayısını plan dönemi sonuna kadar
% 100 artırmak.
Stratejik Hedef 8.4: Öğrenciler arasında lisanslı sporcu sayısını branş
çeşitliliğini de gözeterek plan dönemi sonuna kadar % 50 oranında
artırmak.
TEMA STRATEJİK AMAÇ STRATEJİK HEDEFLER
169
TEMA STRATEJİK AMAÇLAR STRATEJİK HEDEFLER
YÜ
KS
EK
ÖĞ
RE
TİM
Stratejik Amaç – 9: Uluslararası bilim, teknik ve sanat
birikiminden daha fazla yararlanarak ülkemizde bilim-teknoloji-
sanat üretme ve kullanma düzeyini artırmak için yurt dışına daha
fazla öğrenci göndermek, yükseköğretim kurumlarını ilgili
tarafların katkılarıyla, ülke ekonomisinin ve sosyal yapısının
ihtiyaç duyacağı alanlarda ihtisaslaştırarak bölgesel işbirlikleri
aracılığıyla Türkiye’yi bilimsel çalışmaların merkezi yapmak.
Stratejik Hedef 9.1: Yükseköğretim kurumlarının ihtiyacı olan öğretim
elemanı ve kurumların ihtiyaç duyduğu uzman personeli karşılamak
amacıyla yurtdışına lisansüstü öğrenim görmek için gönderilen öğrencilerin
sayısını her yıl % 10 oranında artırmak.
HA
YA
TB
OY
U Ö
ĞR
EN
ME
VE
BİL
Gİ
TO
PL
UM
U
a)
Ya
yg
ın E
ğit
im
Stratejik Amaç - 10:
Hayat boyu öğrenim stratejisi doğrultusunda kişisel gelişim
taleplerinin karşılanmasının yanı sıra değişen ve gelişen
ekonomiye işgücü duyarlılığının artırılması için kamu, özel sektör
ve sivil toplum kuruluşlarıyla işbirliği içerisinde, bireylerin kişisel
bilgi ve istihdam becerilerini geliştirerek iş ve yaşam kalitelerini
artırmak.
Stratejik Hedef 10.1: Değişen ve gelişen ekonomiye işgücü duyarlılığının ve
girişimciliğin artırılması için yeni modül ve dallar açarak plan dönemi
sonuna kadar meslek ve gelir getirici kurslara katılanların sayısını 3 katına
çıkarmak.
Stratejik Hedef 10.2: Fertlerin yaşam kalitesini yükseltmek üzere sosyal ve
kültürel alanlarda açılan kurs sayısını plan dönemi sonuna kadar %25
artırmak.
Stratejik Hedef 10.3: Hayat boyu öğrenim stratejisi gereği bölgesel,
ekonomik ve sosyal duyarlılıkları dikkate almak üzere paydaşlarla işbirliğini
sürekli geliştirmek.
Stratejik Hedef 10.4: Küreselleşme sonucu ihtiyaç duyulan dillerin toplum
tarafından öğrenilmesine imkân sağlamak üzere halk eğitim merkezleri
tarafından açılan yabancı dil kurslarına katılanların sayısını plan dönemi
sonuna kadar iki katına çıkarmak.
Stratejik Hedef 10.5: Hayat boyu öğrenim anlayışının toplumsal
yaygınlığını sağlamak üzere düzenlenen kurs dışı etkinliklerin türünü plan
dönemi sonuna kadar % 50 artırmak.
Stratejik Hedef 10.6: Trafik ve ilk yardım bilincinin yaygınlaştırılması ve
sürücü eğitimine ilişkin öğretim programları ve sınav uygulamalarını 2014
yılına kadar AB’yle uyumlu hâle getirmek.
Stratejik Hedef 10.7: İlköğretim son sınıf öğrencilerinden başlamak üzere
hayat boyu öğrenim kapsamında, tüm toplumda girişimcilik ruhunun
geliştirilmesini sağlamak üzere etkinlikler düzenlemek.
170
TEMA STRATEJİK AMAÇLAR STRATEJİK HEDEFLER
HA
YA
TB
OY
U Ö
ĞR
EN
ME
VE
BİL
Gİ
TO
PL
UM
U
b)
Uza
kta
n E
ğit
im
Stratejik Amaç - 11:
Eğitim çağı dışına çıkmış bireylerden uzaktan eğitim yoluyla
öğrenimini tamamlamak isteyenler ile bireysel gelişimlerini
sağlamak ve-veya yeni mesleki yeterlikler kazanmak
isteyenlerin e-öğrenme ortamlarına erişimini kolaylaştırarak, bu
alanın bilgi teknolojilerinde meydana gelen değişimlere paralel;
yenilenmesini, gelişmesini, zenginleştirilmesini ve
oluşturulacak standartlara uygunluğu bakımından izlenmesini
sağlamak.
Stratejik Hedef 11.1: Örgün eğitim imkanından yararlanamamış bireylerin
uzaktan eğitim imkan-larıyla öğrenimlerini tamamlama-larını sağlamak.
Stratejik Hedef 11.2: Değişen ve gelişen meslekleri uzaktan eğitim yoluyla
bireylere kazandırmak ve bu alana yönelik düzenlemeler yapmak.
Stratejik Hedef 11.3: Kişisel ve mesleki gelişime katkı sağlayan, zengin,
güvenilir ve güncel bir içeriğe sahip uzaktan eğitim portal ve modüllerini
paydaşlarla iş birliği içerisinde güncelleyerek her yıl % 10 oranında
artırmak.
Stratejik Hedef 11.4: Uzaktan eğitim alanının kontrol ve denetim sağlayıcı
mevzuat düzenlemesi yaparak, geliştirilecek ulusal standartlara
uygunluğunun elektronik ortamda izlenmesini sağlayacak yazılım ve
uygulamaları geliştirmek.
c) B
ilg
i T
op
lum
u
Stratejik Amaç - 12: Bilgi ekonomisi becerilerini ekonomik katma değer yaratması
yönünde kullanmayı tüm eğitim kademelerini kapsayacak
şekilde yaygınlaştırmak.
Stratejik Hedef 12.1: Okullardaki bilgi teknolojisi (BT) sınıflarını Kamu
İnternet Erişim Merkezi şeklinde vatandaşların kullanımına açarak
toplumun bilgiye erişimini artırmak.
Stratejik Hedef 12.2: Okullarda vatandaşlara yönelik medya okuryazarlığı
eğitimleri vermek ve bilişim okuryazarı sayısını her yıl % 10 oranında
artırmak.
171
TEMA STRATEJİK AMAÇ STRATEJİK HEDEFLER K
UR
UM
SA
L K
AP
AS
İTE
NİN
GE
LİŞ
TİR
İLM
ES
İ
a)
İnsa
n K
ay
na
kla
rı
Stratejik Amaç - 13:
Bakanlığın insan gücü planlamasını gelecek projeksiyonlarına
dayandıran ve insan kaynaklarının ülke genelinde dengeli
dağılımını sağlayan; liyakat ve kariyeri esas alan; dış değişime
duyarlı-iç dönüşümü sağlayıcı ve mevzuatla sürekliliği sağlanan bir
insan kaynakları yönetimi sistemi kurmak.
Stratejik Hedef 13.1: Bakanlık insan gücü ihtiyacını karşılamak üzere ilgili
kurumlarla işbirliği içerisinde orta ve uzun vadeli insan kaynakları
projeksiyonları yapmak.
Stratejik Hedef 13.2: insan kaynaklarının bölge ve yerleşim yeri ihtiyaçları
doğrultusunda, norm kadro esasına göre dengeli dağılımını sağlamak.
Stratejik Hedef 13.3: Bakanlıkta insan kaynaklarının kariyer ve liyakat
esasına dayalı olarak görevde yükselme sistemini plan dönemi sonuna kadar
kurmak.
Stratejik Hedef 13.4: Anadolu öğretmen liselerinin öğretmen yetiştiren
yüksek öğretim kurumlarına kaynaklık teşkil etme işlevini etkinleştirmek ve
sistemdeki öğretmenlerin bilgi ve beceri düzeyleri ile birlikte alan
yeterliklerine dayalı olarak iş yapma ve kaliteli hizmet sunma kapasitelerini
geliştirmek.
Stratejik Hedef 13.5: Bakanlık personelinin sosyal, ekonomik, kültürel ve
özlük haklarını iyileştirerek çalışan memnuniyet oranını her yıl % 3
oranında artırmak.
Stratejik Hedef 13.6: Eğitim kurumlarının asil yönetici oranını plan
dönemi sonuna kadar her okul-kurum türü için % 90’ın üzerine çıkarmak.
Stratejik Hedef 13.7: Bakanlık çalışanlarını stratejik amaç ve hedeflerin
gerçekleştirilmesine katkı sağlayacak bilgi ve becerilerle donatmak için
hizmetiçi kurs ve seminerlerin niteliğini artırmak.
Stratejik Hedef 13.8: Topyekun Savunma ve Seferberlik Hizmetleri (TSSH)
konularında personel ve öğrencilerde var olan bilinç seviyesini sürekli
olarak artırmak.
172
KU
RU
MS
AL
KA
PA
SİT
EN
İN G
EL
İŞT
İRİL
ME
Sİ
b)
Fiz
ikse
l K
ap
asi
ten
in G
eliş
tiri
lmes
i
Stratejik Amaç - 14:
Türk eğitim sisteminin fiziksel kapasitesinin artırılması ve nitelikli
eğitim-öğretim ortamının hazırlanması için dünyadaki ve
ülkemizdeki ekonomik, sosyal, endüstriyel ve teknolojik gelişmeler
ve öngörüleri doğrultusunda, kaynakların çeşitliliğini arttırarak
etkin kullanılmasını sağlamak.
Stratejik Hedef 14.1: Bakanlığımıza bağlı okul ve kurumlarımızın bölgesel
farklılıkları gidermek amacıyla 2014 yılı sonuna kadar tümünün bilişim
teknolojilerinden yararlanmasını sağlamak.
Stratejik Hedef 14.2: Okul ve kurumlarımızın ders ve laboratuvar araç-
gereçleri, makine-teçhizat dâhil her türlü donatım malzemesi ihtiyaçlarını,
teknolojik gelişmelere uygun olarak 2014 yılına kadar zamanında
karşılamak.
Stratejik Hedef 14.3: Okul ve kurumların bakım ve onarım taleplerinin
karşılanma oranını plan dönemi içinde her yıl % 5 artırmak.
Stratejik Hedef 14.4: Yeni okul binaları yapımında çevresinin
güzelleştirilmesine katkıda bulunan, estetik görünümlü, depreme dayanıklı
ve kullanışlı eğitim ortamları haline gelmesini sağlayacak yeni projeleri
hayata geçirmek.
Stratejik Hedef 14.5: Türk Eğitim Sisteminin geliştirilmesi için merkezi
bütçeden ayrılan pay ile beraber diğer kaynakların miktar ve çeşitliliğini
artırmak.
Stratejik Hedef 14.6: Okullaşma ve sınıf mevcutları ile ilgili hedefler
doğrultusunda oluşacak fiziki mekân ihtiyacını plan dönemi sonuna kadar
karşılamak.
TEMA STRATEJİK AMAÇ STRATEJİK HEDEFLER
173
KU
RU
MS
AL
KA
PA
SİT
EN
İN G
EL
İŞT
İRİL
ME
Sİ
c) Y
ön
etim
ve
Org
an
iza
syo
n
Stratejik Amaç - 15:
Milli Eğitim Bakanlığı merkez teşkilatının hizmet esasına göre
süreç bazlı yapılanmasını ve uygun büyüklüğe çekilmesini, okul
çeşitliliğinin azaltılarak hizmeti üretenlerin yetkilerinin artırılmasını
sağlayacak şekilde yeniden yapılandırılmasını sağlamak ve
bakanlıkta stratejik yönetim anlayışını yerleştirmek, okul ve
kurumların kurumsal performans ve kalitesini ölçecek standartlar
geliştirmek.
Stratejik Hedef 15.1: Milli Eğitim Bakanlığı merkez ve taşra teşkilatını
plan dönemi sonuna kadar süreç bazlı olacak şekilde yeniden
yapılandırmak.
Stratejik Hedef 15.2: Bakanlığın temel amaç ve görevleri ile stratejik
alanlarına yönelik açık ve kapalı bilgiye ilişkin anlık verileri toplayan,
depolayan, güvenliğini sağlayan ve gelecek yönelimli bilgiye dönüştüren,
kullanıcılar için haritalanmış bir bilgi yönetim sistemi kurmak.
Stratejik Hedef 15.3: Bakanlığa bağlı okul ve kurumların hizmet ve kalite
standartlarının belirlenerek, kalite yönetim sistemi kurulmasını ve
uluslararası geçerliliği olan değerlendirme modelleri ile kurumsal
performansın izlenmesini sağlamak.
Stratejik Hedef 15.4: Bakanlığımız mevzuatının uygulanmasında ortaya
çıkan sorunlar ile çözüm önerilerini belirleyerek mevzuatı yenileme ve
geliştirme çalışmalarına katkı sağlamak ve eğitim sistemimizi düzenleyen
mevzuatı AB normları da göz önünde bulundurularak sadeleştirmek ve
güncelleştirmek.
Stratejik Hedef 15.5: Bakanlık merkez ve taşra teşkilatında yapılan iş ve
işlemler ile verilen hizmetlerden uygun olanların elektronik ortama
taşınmasını sağlayarak e-devlet uygulamalarını yaygınlaştırmak.
Stratejik Hedef 15.6: Eğitim alanındaki gelişmelerin izlenmesine ve eğitim
politikalarının oluşturulmasına temel teşkil edecek ulusal ve uluslararası
standartlarda veri ve gösterge üretilmesini sağlamak, yayımlamak ve
paylaşmak.
TEMA STRATEJİK AMAÇ STRATEJİK HEDEFLER
174
TEMA STRATEJİK AMAÇ STRATEJİK HEDEFLER K
UR
UM
SA
L K
AP
AS
İTE
NİN
GE
LİŞ
TİR
İLM
ES
İ
d)
Ar-G
e v
e P
rog
ram
Gel
işti
rme
Stratejik Amaç - 16: Çağdaş eğitim anlayışı içinde öğrenen merkezli öğretim
programlarını sürekli geliştirip değerlendiren, çağın ve çevrenin
gerektirdiği değişikliklere uygun ürün ve süreç geliştiren bir
Ar-Ge anlayışıyla desteklenen nitelikli bir eğitim sistemi
oluşturmak.
Stratejik Hedef 16.1: Her düzeydeki örgün ve yaygın eğitim
programlarının gelişmelere paralel olarak yenilenmesini ve uygulamada
olan programların amaca uygunluk bakımından düzenli olarak izlenmesi ve
değerlendirilmesini sağlamak.
Stratejik Hedef 16.2: Eğitim materyallerini çağın gerekleri doğrultusunda
sürekli geliştirmek ve ders kitapları ile eğitim araçlarının standartlarını
belirlemek.
Stratejik Hedef 16.3: Bakanlık birimlerinin ihtiyaç duyduğu alanlarda
araştırmalar yapmak ve bu alanlarda plan dönemi sonuna kadar doktora ile
üzeri düzeyde yapılan 50 araştırmayı desteklemek.
Stratejik Hedef 16.4: Öğrencilerin bilimsel ve sanatsal başarılarını
artırmak amacıyla ulusal ve uluslararası yarışmalara katılımı ve proje
geliştirme anlayışını yaygınlaştırarak kabul edilen proje sayısını plan
dönemi sonuna kadar 4 katına çıkarmak.
Stratejik Hedef 16.5: Eğitim ve öğretimin niteliğinin geliştirilmesi ve eğitim
sistemine katkı sağlamaya yönelik plan dönemi sonuna kadar en az 5
konuda araştırma ve alan çalışması yapmak.
175
TEMA STRATEJİK AMAÇ STRATEJİK HEDEFLER
DE
NE
TİM
VE
DA
NIŞ
MA
NL
IK
Stratejik Amaç - 17: Bakanlığın operasyonel, yönetsel ve kalite süreçlerinin eğitim
politikalarına, stratejik plana ve mevzuata uygun olarak yürütülmesi
ve sürekli iyileştirilmesini sağlamak amacıyla daha etkin bir
denetim ve rehberlik sistemi oluşturmak.
Stratejik Hedef 17.1: Bakanlığımız organizasyon, yöntem ve süreç ile iç
denetimi kapsayan malî ve diğer kontroller bütününü oluşturmak üzere iç
kontrol sistemini 2011 yılı sonuna kadar kurmak.
Stratejik Hedef 17.2: Bakanlık harcama birimlerini Risk Esaslı Denetim
Planı’na göre 2014 yılına kadar en az bir kez denetlemek.
Stratejik Hedef 17.3: Bakanlığın operasyonel, yönetsel ve kalite
süreçlerinin performansa dayalı değerlendirme sistemleri ve uzaktan izleme
yöntemleri ile plan dönemi sonuna kadar denetimini sağlamak.
Stratejik Hedef 17.4: Millî Eğitim Bakanlığı stratejik plan amaç ve
hedeflerinin gerçekleşme düzeylerinin izlenmesi ve zamanında etkili
önlemlerin alınabilmesi için birimlerle işbirliği içerisinde etkili bir izleme ve
değerlendirme sistemi kurmak.
Stratejik Hedef 17.5:Denetim hizmetlerinde kalite, etkinlik ve verimliliği
sağlamaya yönelik çalışmalar yapmak.
176
TEMA STRATEJİK AMAÇ STRATEJİK HEDEFLER
UL
US
LA
RA
RA
SI
İLİŞ
KİL
ER
VE
AB
’YE
UY
UM
a)
AB
’ y
e U
yu
m v
e U
lusa
l D
il P
oli
tik
ası
Stratejik Amaç - 18: AB’ ye tam üyelik perspektifi çerçevesinde üye devletlerle
işbirliği içinde eğitim kalitesini yükseltmek; birliğin mesleki
eğitim politikasının uygulanmasını sağlamak; fonlarından
daha fazla yararlanmak; mevzuatı uyumlulaştırmak ve ulusal
dil eğitimi politikasını geliştirmek.
Stratejik Hedef 18.1: Ulusal dil politikasının oluşturulma çalışmasına katkı
sağlamak ve eğitim politikalarını çalışma sonuçları doğrultusunda plan
dönemi sonuna kadar güncellemek.
Stratejik Hedef 18.2: Avrupa dil gelişim dosyası uygulaması ve dil
pasaportuna veri sağlayacak nitelikte veri tabanı ile ulusal bilgi ağı
oluşturmak ve ulusal dil politikası için gerekli mevzuatı AB ile uyumlu hale
getirmek.
Stratejik Hedef 18.3: Plan dönemi sonuna kadar ortaöğretim öğrencilerinin
en az bir yabancı dili anlayabilecek ve konuşabilecek duruma gelmesini
gerçekleştirecek öğretim programlarının hazırlanmasını sağlamak.
Stratejik Hedef 18.4: Plan dönemi sonuna kadar bakanlık personelinin en
az % 50’sinin yabancı dil eğitimi almalarını sağlamak.
Stratejik Hedef 18.5: Güncel eğitim programları ve yetişmiş öğretmenlerle
donanmış dil öğretim merkezlerini plan dönemi sonuna kadar artırarak,
yabancı dil olarak Türkçe bilenlerin sayısını plan dönemi sonuna kadar iki
katına çıkarmak.
Stratejik Hedef 18.6: Plan dönemi sonuna kadar mesleki eğitim sistemimizi
AB müktesebatıyla uyumlu hâle getirmek.
Stratejik Hedef 18.7: 2014 yılı sonuna kadar öğretmenlerimizin “AB
Öğretmenlerinin Uzaktan Eğitimi (Teacher Training Net-TT Net) Ağı”ndan
yararlanmasını sağlamak.
Stratejik Hedef 18.8: Avrupa Birliği Eğitim Öğretim Programlarına etkin
katılım ve katkı sağlamak.
177
TEMA STRATEJİK AMAÇ STRATEJİK HEDEFLER
UL
US
LA
RA
RA
SI
İLİŞ
KİL
ER
VE
AB
’YE
U
YU
M
b)
Tü
rk C
um
hu
riy
etle
ri,
Tü
rk
ve
Ak
rab
a T
op
lulu
kla
rı i
le İ
lişk
iler
Stratejik Amaç - 19:
Türk Cumhuriyetleri ve Türk ve Akraba topluluklarıyla iş
birliğini geliştirmek, Türk dünyasına nitelikli insan gücü
yetiştirmek ve yurtdışındaki vatandaşlarımızın ve çocuklarının
Türk kültürü ile bağlarını korumak, Türkçenin ortak iletişim dili
olmasını, Türk kültürünün yaygınlaştırılıp gelişmesini sağlamak
için eğitim ve öğretim hizmeti vermek.
Stratejik Hedef 19.1: Türk Cumhuriyetleri, Türk ve akraba topluluklarında
insan kaynaklarının gelişmesi için ayrılan öğrenci kontenjanının kullanım
oranını plan dönemi sonuna kadar % 79’ dan % 100’e çıkarmak.
Stratejik Hedef 19.2: Yurtdışındaki vatandaşlarımız ve ilgili ülke
vatandaşları nın eğitim-öğretim taleplerini karşılamak için kurulan okullara
ilişkin mevzuat düzenlemesini yapmak ve bu okulların sayısını artırmak.
Stratejik Hedef 19.3: Türk dili ve kültürünün yurt dışında korunması,
tanıtılması ve yaygınlaştırılması için yurt dışında ihtiyaç duyulan eğitim ve
kültür materyallerini karşılamak.
Stratejik Hedef 19.4: Türk Cumhuriyetleri, Türk ve akraba topluluklarında
yürütülen kültürel faaliyet sayısını plan dönemi sonuna kadar artırmak.
UL
US
LA
RA
RA
SI
İLİŞ
KİL
ER
V
E A
B’Y
E U
YU
M
c) U
lusl
ara
rası
Ku
rulu
şla
rla
İliş
kil
er
Stratejik Amaç - 20: Devletler ve uluslararası kuruluşlarla işbirliklerine daha etkin
katılarak, evrensel eğitim normlarının, uygulamalarının ve
eğitim politikalarının oluşturulmasına katkı sağlamak ve
uluslararası işbirliklerinden kaynaklanan fırsatlardan en üst
düzeyde yararlanmak.
Stratejik Hedef 20.1: Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Teşkilatı (OECD)
tarafından düzenlenen öğrenci başarılarının karşılaştırılması çalışmasında
(PISA) plan dönemi sonuna kadar en az 5 basamak yükselmek.
Stratejik Hedef 20.2: Plan dönemi sonuna kadar yurt dışında devletler ve
uluslararası kuruluşlarla yapılan çalışmalara etkin katılım sağlamak.
Stratejik Hedef 20.3: Plan dönemi sonuna kadar uluslararası kuruluşların
organize ettiği en az 15 eğitim çalışmasının yurtiçinde yapılmasını
sağlamak.
178
EK 6
STRATEJİK PLAN LİTMUS TESTLERİ
Stratejik yönetim anlayışında; önceden yapılan iç ve dış çevre analizinde bazı noktaların gözden kaçırılması, kurumsal yapıda yeni durumların ortaya çıkması, paydaş beklentilerinin değişmesi gibi stratejik planların başarılı olmasını etkileyecek faktörlerin her zaman gözetilmesi zorunludur. Bu ilkeden hareketle stratejik yönetim modelinde, LİTMUS testleri bir kontrol kurgusu içerisinde uygulanmaktadır.
LİTMUS, stratejik planın temel unsurlarının değerlendirilmesi ve bu unsurlar arasındaki uyumun ölçülmesini amaçlayan bir test tekniğidir. Aynı zamanda stratejik yönetim modellerinde stratejilerin yerleştirilmesi olarak bilinen, seçilen stratejilerin kurumun amaç iş süreçleri ile bütünleştirilmesi sürecinde de katkı sağlayan bir değerlendirme ve geri besleme aracıdır.
Litmus testleri; vizyon, misyon, temel değerler, stratejik amaçlar, stratejik hedeflere ilişkin geliştirilmiştir. Bu testler yöneticilere ve çalışanlara uygulanmalıdır.
MİSYON İFADESİ LİTMUS TESTİ
MİSYON İFADESİ: …………………………………………………………..
Değerlendirme
Puanı
No Değerlendirme soruları 1 2 3 4 5
1 Okul/kurum faaliyetleri ile uyumludur.
2 Okul/kurum çalışanları misyona katkılarını görebiliyorlar.
3 Yönetimdeki değişikliklere rağmen misyon ayakta kalabiliyor.
4 Kim olduğumuzu, neyi kim ve ne için yaptığımızı ve bunun
neden önemli olduğunu cevaplıyor.
5 Okul/kurum için stratejik bir öneme sahiptir.
6 Yararlanıcılar ve karar alıcılar için önemlidir.
7 Okul/kurum işlerini daha ileri bir noktaya götürecek
niteliktedir.
TOPLAM
179
VİZYON İFADESİ LİTMUS TESTİ
VİZYON İFADESİ: ………………………………………………………
Değerlendirme Puanı
No Değerlendirme soruları 1 2 3 4 5
1 Vizyon ifadesi kurumun ideal geleceğini net bir şekilde
yansıtıyor.
2 Vizyon ifadesi ilham verici ve çaba gerektiricidir.
3 Vizyon ifadesi hatırlanabilir.
4 Misyonun yerine getirilmesi vizyonu gerçekçi bir hale
getirecektir.
TOPLAM
Puanlama yapılırken, 1-5 arası ölçeklenmiş, en düşük düzey olan 1 “ den, en yüksek düzey olan 5” e kadar değer verilmiştir.
TEMEL DEĞERLER LİTMUS TESTİ
…………………………………….………………
Değerlendirme Puanı
No Değerlendirme soruları EVET HAYIR
1 Değerler misyon ve vizyon için bir temel oluşturabilir mi?
2 Okul/Kurumdaki herkes tarafından benimsen değerler dahil
edilmiş mi?
3 Değerler, çalışan mükemmeliyetini teşvik ediyor mu?
4 Yararlanıcılara nasıl davranılması gerektiğini tanımlıyorlar mı?
5 Değerler, kalite performansı için beklentileri netleştiriyor
mu?
180
STRATEJİK AMAÇLAR LİTMUS TESTİ
Stratejik Amaç 1………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………..
Birimi: Değerlendirme
Puanı
No Değerlendirme soruları 1 2 3 4 5
1 Bakanlığın misyonu, vizyonu ve temel değerleri ile uyumludur.
2 Ölçülebilir, gerçekçi ve ulaşılabilir niteliktedir.
3 Uzun bir dönemi kapsamaktadır.
4 Mevcut yasal düzenlemelerle uyumludur.
5 Bakanlık için stratejik bir öneme sahiptir.
6 Ulaşılmak istenen noktayı açık bir şekilde ifade etmektedir.
7 Yararlanıcılar ve karar alıcılar için önemlidir.
8 Kurumun işlerini daha ileri bir noktaya götürecek niteliktedir.
TOPLAM
STRATEJİK HEDEFLER LİTMUS TESTİ
Stratejik Amaç 1. ……..
Hedef
N.
Hedefler Uygun Uygun
Değildir
Açıklama: Uygun olmama nedenini açık bir
şekilde belirtiniz, eğer değişiklik yapılacaksa
değişen haliyle buraya yazınız.
1.1 ………..
1.2 ………..
1.3 ………..
Bu amaç kapsamında eklemek istediğiniz hedef varsa buraya yazın.
181
EK 7
ONAY ÖRNEKLERİ (İlçe Milli Eğitim Müdürlüğü İçin)
T.C. ………………….VALİLİĞİ/KAYMAKAMLIĞI
…………………………İlçe Millî Eğitim Müdürlüğü Sayı : ……………… Tarih Konu: 2011-2014 Stratejik Planı. İlgi : a) 24/12/2003 tarih ve 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu.
b) 26/05/2006 tarihli Kamu İdarelerinde Stratejik Planlamaya İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik. c) 19/06/2006 tarih ve B.08.0.SGB.0.03.01.06/2673 sayılı yazı (Genelge No: 2006/55). d) 09/02/2010 tarihli ve B.08.0.SGB.0.03.01.06/924 sayılı yazı (Genelge No: 2010/14).
Kalkınma planları ve programlarında yer alan politika ve hedefler doğrultusunda, kamu kaynaklarının etkili,
ekonomik ve verimli bir şekilde elde edilmesi ve kullanılmasını, hesap verilebilirliği ve saydamlığı sağlamak üzere kamu
mali yönetiminin yapısını ve işleyişini, raporlanmasını ve mali kontrolü düzenlemek amacıyla çıkartılan 5018 sayılı
Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nun 9 uncu maddesinde; “Kamu idareleri; kalkınma planları, programlar, ilgili
mevzuat ve benimsedikleri temel ilkeler çerçevesinde geleceğe ilişkin misyon ve vizyonlarını oluşturmak, stratejik
amaçlar ve ölçülebilir hedefler saptamak, performanslarını önceden belirlenmiş olan göstergeler doğrultusunda ölçmek
ve bu sürecin izleme ve değerlendirmesini yapmak amacıyla katılımcı yöntemlerle stratejik plan hazırlarlar”
denilmektedir.
5018 sayılı Kanunda öngörülen ve stratejik plan hazırlamakla yükümlü kamu idarelerinin ve stratejik planlama
sürecine ilişkin takvimin tespiti ile stratejik planların, kalkınma planları ve programlarla ilişkilendirilmesine yönelik usul
ve esasların belirlenmesi amacıyla hazırlanan “Kamu İdarelerinde Stratejik Planlamaya İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında
Yönetmelik”in Resmî Gazete’de yayımlanmasını müteakiben, Bakanlığımız, İlgi (c) Genelge ile stratejik planlama
sürecini başlatmıştır.
Bakanlığımız, Türk eğitim sistemini düzenleyen mevzuat ile birlikte, eğitim sistemi için referans bir politika
belgesi niteliğinde olan ve Türkiye’nin AB vizyonuna uygun olacak şekilde hazırlanan “Millî Eğitim Bakanlığı 2010-2014
Stratejik Planı” İlgi (d) Bakan Onayı ile 01 Ocak 2010 tarihi itibariyle uygulamaya konulmuştur.
Millî Eğitim Bakanlığı 2010-2014 Stratejik Planı ile aynı süreçte ve eş zamanlı olarak merkez teşkilatı birimleri ile
İl millî eğitim müdürlükleri de beş yıllık stratejik planlarını hazırlayarak uygulamaya koymuşlardır.
Bakanlığımız Stratejik Planı (2010-2014) ve İl millî eğitim müdürlükleri stratejik planlarının uygulamaya
girmesiyle bu planlara uyumlu olarak ilçe millî eğitim müdürlükleri ve okul/kurum müdürlüklerinin de stratejik plan
hazırlamaları İlgi (d) Genelge ile uygun görülmüştür.
Stratejik yönetim anlayışının İl, İlçe millî eğitim müdürlükleri ve okul/kurumlarımıza yayılması ve bu suretle
yönetim uygulamalarımızda yeni bir kültürün oluşturulması amaçlanmaktadır.
Makamlarınızca da uygun görüldüğü takdirde, 2011-2014 yıllarını kapsayan ………………İlçe Millî Eğitim
Müdürlüğü Stratejik Planı’nın uygulamaya konulmasını olurlarınıza arz ederim.
İlçe Milli Eğitim Müdürü
EK: Stratejik Plan
OLUR
…./…../……..
İl Millî Eğitim Müdürü
182
(Okul/Kurumlar İçin)
T.C. ………………….VALİLİĞİ/KAYMAKAMLIĞI
…………………………Okul/Kurumu Müdürlüğü Sayı : ……………………. Tarih Konu: 2011-2014 Stratejik Planı. İlgi : a) 24/12/2003 tarih ve 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu.
b) 26/05/2006 tarihli Kamu İdarelerinde Stratejik Planlamaya İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik. c) 19/06/2006 tarih ve B.08.0.SGB.0.03.01.06/2673 sayılı yazı (Genelge No: 2006/55). d) 09/02/2010 tarihli ve B.08.0.SGB.0.03.01.06/924 sayılı yazı (Genelge No: 2010/14).
Kalkınma planları ve programlarında yer alan politika ve hedefler doğrultusunda, kamu kaynaklarının etkili,
ekonomik ve verimli bir şekilde elde edilmesi ve kullanılmasını, hesap verilebilirliği ve saydamlığı sağlamak üzere kamu
mali yönetiminin yapısını ve işleyişini, raporlanmasını ve mali kontrolü düzenlemek amacıyla çıkartılan 5018 sayılı
Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nun 9 uncu maddesinde; “Kamu idareleri; kalkınma planları, programlar, ilgili
mevzuat ve benimsedikleri temel ilkeler çerçevesinde geleceğe ilişkin misyon ve vizyonlarını oluşturmak, stratejik
amaçlar ve ölçülebilir hedefler saptamak, performanslarını önceden belirlenmiş olan göstergeler doğrultusunda ölçmek
ve bu sürecin izleme ve değerlendirmesini yapmak amacıyla katılımcı yöntemlerle stratejik plan hazırlarlar”
denilmektedir.
5018 sayılı Kanunda öngörülen ve stratejik plan hazırlamakla yükümlü kamu idarelerinin ve stratejik planlama
sürecine ilişkin takvimin tespiti ile stratejik planların, kalkınma planları ve programlarla ilişkilendirilmesine yönelik usul
ve esasların belirlenmesi amacıyla hazırlanan “Kamu İdarelerinde Stratejik Planlamaya İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında
Yönetmelik”in Resmî Gazete’de yayımlanmasını müteakiben, Bakanlığımız, İlgi (c) Genelge ile stratejik planlama
sürecini başlatmıştır.
Bakanlığımız, Türk eğitim sistemini düzenleyen mevzuat ile birlikte, eğitim sistemi için referans bir politika
belgesi niteliğinde olan ve Türkiye’nin AB vizyonuna uygun olacak şekilde hazırlanan “Millî Eğitim Bakanlığı 2010-2014
Stratejik Planı” İlgi (d) Bakan Onayı ile 01 Ocak 2010 tarihi itibariyle uygulamaya konulmuştur.
Millî Eğitim Bakanlığı 2010-2014 Stratejik Planı ile aynı süreçte ve eş zamanlı olarak merkez teşkilatı birimleri ile
İl millî eğitim müdürlükleri de beş yıllık stratejik planlarını hazırlayarak uygulamaya koymuşlardır.
Bakanlığımız Stratejik Planı (2010-2014) ve İl millî eğitim müdürlükleri stratejik planlarının uygulamaya
girmesiyle bu planlara uyumlu olarak ilçe millî eğitim müdürlükleri ve okul/kurum müdürlüklerinin de stratejik plan
hazırlamaları İlgi (d) Genelge ile uygun görülmüştür.
Stratejik yönetim anlayışının İl, İlçe millî eğitim müdürlükleri ve okul/kurumlarımıza yayılması ve bu suretle
yönetim uygulamalarımızda yeni bir kültürün oluşturulması amaçlanmaktadır.
Makamlarınızca da uygun görüldüğü takdirde, 2011-2014 yıllarını kapsayan ………………Okul/Kurumu Stratejik
Planı’nın uygulamaya konulmasını olurlarınıza arz ederim.
Okul/Kurum Müdürü
EK: Stratejik Plan
OLUR
…./…../……..
İlçe Millî Eğitim Müdürü
183
EK 8
ÇALIŞMA FORMLARI
Form: Faaliyet Alanları ve Ürün/Hizmetler
A- FAALİYET ALANI: ………………
Hizmet–1 ……………….
Hizmet–2 ……………………..
Hizmet–3 ……………………………….
Hizmet–4 ……………………………….
B- FAALİYET ALANI: ……………..
Hizmet–1 …………………………..
Hizmet–2 ………………..
Hizmet- 3 ……………………
Hizmet- 4 ……………………
C-FAALİYET ALANI: ……………………..
Hizmet–1 ……………………………
Hizmet–2 ………………………….
Hizmet–3 ………………………….
Hizmet–4 ………………………….
D- FAALİYET ALANI: …………..
Hizmet–1 ………………………….
Hizmet–2 ………………………….
Hizmet–3 ………………………….
Hizmet–4 ………………………….
184
Form: Paydaş Sınıflandırması
Paydaş
Lid
er
Çal
ışan
lar
Yar
arla
nıc
ı
(Mü
şte
ri)
Tem
el O
rtak
Stra
teji
k O
rtak
Ted
arik
çi
: Tamamı O : Bir kısmı
185
Form: Yararlanıcı Ürün/Hizmet Matrisi
Ürün/Hizmet
Yararlanıcı
: Tamamı O : Bir kısmı
186
Form: GZFT Analizi Formu
GÜÇLÜ YÖNLER ZAYIF YÖNLER
FIRSATLAR TEHDİTLER
187
Form: Misyon Çalışması
MİSYONUMUZ
NE ÜRETİYORUZ?
NEDEN ÜRETİYORUZ?
KİM/KİMLER İÇİN ?
NASIL ÜRETİYORUZ?
188
Form: Amaç – Hedef Çalışması
AMAÇ 1:
Hedef 1.1:
Hedef 1.2:
AMAÇ 2:
Hedef 2.1:
Hedef 2.2:
189
Form: TOWS Matrisi
İÇ FAKTÖRLER
VE
DIŞ FAKTÖRLER
GÜÇLÜ YÖNLER ZAYIF YÖNLER
FIRSATLAR
G-F Stratejileri
(Kurumun/Kuruluşun/Birimin güçlü taraflarını
destekleyen fırsatları belirlemek ve
değerlendirmek için geliştirilen stratejilerdir)
Z-F Stratejileri
(Kurumun/Kuruluşun/Birimin zayıf
yönlerini kuvvetlendirmek için fırsatları
kullanarak geliştirilen stratejilerdir)
TEHDİTLER
G-T Stratejileri
(Kurumun/Kuruluşun/Birimin dış tehditlere
karşı hassasiyetini azaltmak için birimin güçlü
yanlarının nasıl kullanılması gerektiğini ortaya
koyan stratejilerdir)
Z-T Stratejileri
(Kurumun/Kuruluşun/Birimin zayıf
yönlerinin dış tehditlerden kolayca
etkilenmesini engelleyecek savunma
planlarını hazırlamaya yarayan
stratejilerdir)
190
EK 9
STRATEJİK YÖNETİM SÖZLÜĞÜ
Çevre Analizi Kurumun kontrolü dışındaki koşulların ve eğilimlerin incelenerek, kurum için kritik
olan fırsat ve tehditlerin belirlenmesidir. Çevre Analizinde; kurumu etkileyebilecek
dışsal değişimler ve eğilimler değerlendirilir. Özellikle dünyadaki genel eğilimler,
Türkiye’de kurumun faaliyet gösterdiği ortamdaki değişimler, kalkınma planları ve
programlar, hükümet programları ve varsa istikrar programları ile diğer kurumların ve
kesimlerin durumu ve özellikle kurumun hizmet ettiği hedef kitlenin beklentileri
dikkate alınır.
Çıktı Kurum tarafından üretilen nihai ürün veya hizmetlerdir. Çıktı miktar olarak ifade
edilebilir. Üretilen bilginin kendisi de çıktı olarak düşünülecektir.
Durum Analizi Kurumun “neredeyiz?” sorusuna cevabıdır. Kurumun geleceğe yönelik amaç, hedef ve
stratejiler geliştirebilmesi için öncelikle, mevcut durumunun, potansiyelinin ortaya
konduğu, paydaşlarının belirlendiği, kurumun güçlü ve zayıf yönlerinin tespit edildiği
ve kurumun kontrolü dışındaki olumlu ya da olumsuz gelişmelerin değerlendirildiği
bir çalışmadır.
(Stratejik Plan
kapsamında)
Faaliyet / Proje
Stratejik amaç ve hedefler kurumun neyi başaracağını, faaliyet ve projeler ise bunun
nasıl başarılacağını ifade eder. Belirli bir amaca hizmet eden hedefi yakalayabilmek
için gerçekleştirilmesi gereken, başlı başına bir bütünlük oluşturan yönetilebilir ve
maliyetlendirilebilir, çıktısı ürün veya hizmet olan işlerin tanımlanmış şeklidir.
Faaliyet Alanı Stratejik planı hazırlanan kurumun çalışma alanı, yaptığı iş/verdiği hizmettir.
Faaliyet Raporu Kurumların stratejik plan ve performans programları uyarınca yürüttükleri faaliyetleri,
belirlenmiş performans göstergelerini kullanarak öngörülen performans hedefi ile
gerçekleşme değerlerini kıyaslayıp meydana gelen sapmaların nedenlerini açıklayan,
idare hakkındaki genel ve mali bilgileri içeren rapordur.
Girdi Bir ürün veya hizmetin üretilmesi için gereken beşeri, mali, fiziksel ve bilgi
kaynaklardır.
Hazırlık Programı Stratejik planlama çalışmalarının,
• Kurumun mevcut durumu gözetilerek zaman planlamasının yapılmasını,
• Bu süreçte izlenecek yol ve yöntemlerin belirlenmesini,
• Planlama çalışmalarına dâhil olacak kişilerin ve görevlerinin tanımlanmasını,
• Çalışmalar sırasında ihtiyaç duyulacak eğitim, danışmanlık, beşeri ve teknik kaynak
ihtiyaçlarının tespit edilmesini,
• Çalışmalar süresince hangi araştırmalara ve verilere gereksinim duyulacağının ve
bunların kimler tarafından sağlanacağına karar verilmesini içeren ve planlama
çalışmalarına başlanmadan hazırlanan programdır.
Kısaca stratejik planlama çalışmalarının planlanmasıdır.
191
Hesap verme
sorumluluğu
Her türlü kaynağın elde edilmesi ve kullanılmasında görevli ve yetkili olanların,
kaynakların etkili, ekonomik, verimli ve hukuka uygun olarak elde edilmesinden,
kullanılmasından, muhasebeleştirilmesinden, raporlanmasından ve kötüye
kullanılmaması için gerekli önlemlerin alınmasından sorumlu olması ve yetkili kılınmış
mercilere hesap vermesidir.
Mali saydamlık Her türlü kaynağın elde edilmesi ve kullanılması ve sonuçlarına ilişkin bilgilerin doğru
ve zamanında paydaşlara duyurulmasıdır.
Misyon Kurumun varlık sebebidir; kurumun ne yaptığını, nasıl yaptığını ve kimin için yaptığını
açıkça ifade eder. Kurumun sunduğu tüm hizmet ve faaliyetleri kapsayan bir şemsiye
kavramdır, kısa, açık, çarpıcı ve net olmalıdır.
Müşteri Kurumun ürettiği ürün ve hizmetleri alan, kullanan veya bunlardan yararlanan kişi,
grup veya kurumlardır (Yararlanıcılar).
Paydaş Kurumun kaynakları veya çıktıları üzerinde hak iddia eden ya da kurumun çıktılarından, ürün ve hizmetlerinden doğrudan veya dolaylı, olumlu veya olumsuz yönde etkilenen veya kurumu etkileyen kişi, grup ve kurumlardır.
Performans bilgi
sistemi
Kurumsal süreç, ekip ve kişilerin performansını ölçmek için veri/bilginin düzenli olarak toplanması, bilgi üretilmesi, analiz edilmesi, raporlanması ve karar sürecinde kullanılmasına yönelik süreç temelli olarak kurulan sistemdir.
Performans bilgisi Performansa ilişkin karar alma süreçlerinde kullanılmak üzere toplanan nitel ve nicel
her türlü bilgidir.
Performans
değerlendirmesi
Kurumların belirledikleri stratejik amaç ve hedeflere ulaşmak için izledikleri yolun,
performans hedeflerine ulaşmak üzere kullanılan yöntemler ile yürütülen faaliyet ve
projelerin ve bunların sonucunda elde edilen çıktı ve sonuçların değerlendirilmesidir.
Performans
denetimi
Kurumların hesap verme sorumluluğu kapsamında faaliyet, çıktı ve sonuçlarının,
performans hedef ve gerçekleşmelerinin, performans bilgi, izleme ve kontrol
sistemlerinin incelenip değerlendirilmesi suretiyle kaynak kullanımının etkinliğinin,
ekonomikliğin ve verimliliğinin objektif ve sistematik olarak denetlenmesidir.
Performans
Göstergesi
Kamu idarelerinin stratejik amaç ve hedefleri ile performans hedeflerine ulaşmak amacıyla yürütülen faaliyetlerin sonuçları yani stratejik planın başarısını ölçmek, izlemek ve değerlendirmek için kullanılan ve performans denetimine temel oluşturan araçlardır. Stratejik planda hedefe yönelik performans göstergelerine yer verilmesi gereklidir. Performans göstergesi gerçekleşen sonuçların önceden belirlenen stratejik amaç ve hedeflerle ne ölçüde örtüştüğünün ortaya konulmasında kullanılır.
Sonuç olarak kamu idarelerinin yürüttükleri çalışmaların her boyutunu (girdi, süreç, çıktı, sonuç) ölçmek ve değerlendirmek için oluşturulan performans göstergeleri kaynakların etkili, ekonomik ve verimli kullanılıp kullanılmadığını ölçmeye yardımcı olur.
Niceliksel (iş yükü, üretim, işlem sayısı, kayıt sayısı, kullanılma oranı, tüketim, sıklık vb), Niteliksel (zamanındalık, servis dışı kalma, hata oranları, cevap verme aralıkları vb), Verimlilik (göreceli işlem maliyetleri gibi), veya Finansal (tahsilât, vb. oranları) olabilir.
Kurumsal hedeflere ulaşmada performansı izlemek (başarı/başarısızlık durumlarını saptayarak performansı iyileştirmek), karar vericilerin politika belirleme sürecini iyileştirmek, bütçe (sınırlı kaynakları nerede kullanalım?), yasal zorunluluklar, işin değerini paydaşlara ve müşterilere iletmek, sonuçları raporlayarak güveni arttırmak ve çalışanlara erişilmek istenen sonuçların açıklanabilmesi amacıyla kullanılır.
192
Performans Hedefi Kurumun, stratejik amaçları çerçevesinde, stratejik hedeflerine ulaşmak için yıllar
itibariyle yakalamayı öngördükleri performans seviyelerini gösteren belirgin
(anlaşılır), ölçülebilir, çıktı-sonuç odaklı tatminkâr (belirlenen hedefe, uluslar arası
standartlara göre, diğer kurumlara göre vb.) performans düzeyleridir.
Performans Ölçüsü Her bir performans kriterinin (göstergesinin) miktar, zaman, kalite veya maliyet
açısından nasıl (hangi ölçüler kullanılarak) ölçüleceğinin (ölçme yöntemi, ölçme
birimi, kimlerin ölçeceği vb.. belirtilerek) tanımlanmasıdır.
Performans
Programı
Bir mali yılda kamu idaresinin stratejik planı doğrultusunda yürütmesi gereken
faaliyetleri, bu faaliyetlerin kaynak ihtiyacını ve performans ölçümü yaparak
ulaşılması istenen hedeflere ulaşılıp ulaşılmadığını değerlendiren ve sonuçları
raporlayan (performans hedef ve göstergelerini içeren), idare bütçesi ve idare faaliyet
raporunun hazırlanmasına esas teşkil eden programdır.
Sonuç İdarenin sağladığı hizmet veya ürünler dolayısıyla bireylerin veya toplumun
durumunda meydana gelen değişmedir. Bir nevi yapılan işlerin etkinliğinin ve
etkisinin sorgulanmasıdır. Sonucun elde edilmesi, amaca ulaşıldığının göstergesidir.
Strateji Belirli bir zaman diliminde kurumun şimdiki durumundan gelecekteki arzu edilen
durumuna dönüşümünü sağlayabilmek için belirlenen amaç ve hedeflere nasıl
ulaşılacağını gösteren kararlar bütünüdür.
Stratejik Amaç Bir kuruluşun belirli bir süre itibarıyla misyonunu nasıl yerine getireceğini ve
vizyonuna nasıl ulaşacağını ifade eden, sonuca yönelmiş orta ve uzun vadeli
amaçlardır. Belirli bir zaman diliminde kurumun şimdiki durumundan gelecekteki arzu
edilen durumuna dönüşümünü sağlayabilecek kavramsal sonuçlardır. Stratejik planın,
genel çerçevesini amaçlar oluşturur ve kurumun misyonunu yerine getirmesine
katkıda bulunur. Stratejik amaçlar, kurum için açık bir yön belirlemeli, hedeflerin
gerçekleştirilmesinde yol gösterici, iddialı, ama gerçekçi ve ulaşılabilir olmalıdır.
Stratejik Hedef Stratejik amaçların yerine getirilebilmesi için neler yapılması gerektiğinin formüle
edilmiş halidir. Bir başka deyişle stratejik amaçların gerçekleştirilebilmesine yönelik,
ulaşılması öngörülen çıktılara dönük, spesifik ve ölçülebilir alt amaçlardır.
Stratejik Plan Kurumun politika öncelikleri, ilgili mevzuat ve benimsediği temel ilkeler çerçevesinde
mevcut durumunu gözden geçirerek gelecekte öngördüğü (vizyonun gerçekleşmesi
için) duruma gelebilmesi için amaçlarını, ölçülebilir hedeflerini ve bunlara ulaşmayı
mümkün kılacak yöntemleri kurumsal öncelikler ve kaynak ihtiyaçları ile birlikte
ortaya koyan ve gerçekleşmelerin (performansın) önceden belirlenmiş olan
göstergeler doğrultusunda izlenip ölçülebildiği (değerlendirildiği), katılımcı
yöntemlerle hazırlanan planlardır. Bütçenin stratejik planda ortaya konulan amaç ve
hedefleri ifade edecek şekilde hazırlanmasına, kaynak tahsisinin önceliklere
dayandırılmasına ve hesap verme sorumluluğuna rehberlik eder.
Stratejik Planlama Bir süreçtir. Bir kuruluşun aşağıdaki dört temel soruyu cevaplandırmasına yardımcı
olur:
1. Neredeyiz?
Durum analizi: iç ve dış ortamın kapsamlı bir biçimde incelenmesi; değerlendirilmesi)
2. Nereye gitmek istiyoruz?
193
Misyon (var oluş nedeni), Vizyon (ulaşılması arzu edilen gelecek), Faaliyetlere yön
veren ilkeler, Stratejik Amaçlar (ulaşılması için çaba ve eylemlerin yönlendirileceği
genel kavramsal sonuçlar) ve Hedefler (amaçların elde edilebilmesi için ulaşılması
gereken ölçülebilir sonuçlar)
3. Gitmek istediğimiz yere nasıl ulaşabiliriz?
Stratejik amaçlar ve hedeflere ulaşmak için kullanılacak yöntemler olan stratejiler ve
faaliyetler
4. Başarımızı nasıl takip eder ve değerlendiririz?
İzleme (yönetsel bilgilerin derlenmesi; plan uygulamasının raporlanması) ve
Değerlendirme (alınan sonuçların misyon, vizyon, ilkeler, amaçlar ve hedeflerle ne
ölçüde uyumlu olduğunun, kısaca performansın değerlendirilmesi; buradan elde
edilecek sonuçlarla planın gözden geçirilmesi)
Yukarıda belirtilen sorulara verilen cevaplar stratejik planlama sürecini oluşturur.
Stratejik Yönetim Kurumun dış çevresiyle olan ilişkilerinin düzenlenmesi ve örgütsel yönün
belirlenmesiyle buraya ulaşmak için yapılacak işlerin planlanması, örgütlenmesi,
koordinasyonu ve kontrol edilmesi süreci olarak tanımlanabilir.
SWOT Analizi Kurumun geleceğe dönük stratejiler geliştirmesini ve performansını etkileyecek olan,
kurumun güçlü ve zayıf yönleri ile karşı karşıya olduğu fırsat ve tehditlerin
belirlenmesidir.
Temel Değerler Kurumun temel değerlerinin bir ifadesidir. Kurumsal değerleri, yönetim biçimini ve
kurumsal davranış kurallarını ifade eder. Kurumun vizyonu ve misyonunun gerisinde
yatan değer ve inançların temelidir. Kurumun kararlarına, seçimlerine ve
stratejilerinin belirlenmesine rehberlik eder.
Ürün / Hizmet Kurumun içinde bulunduğu sektör itibariyle yararlanıcılara yönelik geliştirdiği ürün
veya hizmetlerdir.
Vizyon Kurumun ideal geleceğini sembolize eder, kurumun uzun vadede neleri yapmak
istediğinin güçlü bir anlatımıdır. Kurumun ulaşmayı arzu ettiği geleceğin, bir yandan
çalışanları ve karar alıcıları ilerlemeye teşvik edici, diğer yandan da gerçekçi, iddialı ve
ulaşılabilir bir ifadesidir.
194
NOTLAR
………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………………………………………..