Ekonometri I

Struktura e të dhënave ekonomike

Ligjëruese:Luljeta Sadiku

Llojet e të dhënave

1. Të dhëna të serive kohore (time series): konsiston në vëzhgime të një apo më shumë variablash nëpër periudha kohore. Janë të dhëna të grumbulluara rregulisht në intervale të rregullta kohore: ditore, mujore, tremujore, vjetore.

2. Të dhëna për njësi (cross-section): konsistojnë në një grup individësh, familjesh, qytetesh, shtetesh, apo një varietet njësish tjera të grumbulluara në një moment të caktuar kohor.

3. Të dhëna pooled: (kombinim i 1 dhe 2) p.sh. të dhënat për standardin jetësor të familjeve të RM-së në dy vite të ndryshme. Supozojmë se njëra anketë është realizuar në vitin 2005 dhe tjetra në vitin 2009 për mostra të rastësishme duke përdorur të njejtat pyetje në pyetsor.

4. Të dhëna Panel: një firm ose familje intervistohet nëpër kohë (ditë, muaj, vite, etj.) Të dhënat për papunësinë në 10 vende të njejta përgjatë një periudhe 10 vjecare=100 të dhëna.

Të dhëna nëpër seri kohore (time series)Paga minimale, papunësia dhe të dhena të tjera për Puerto Rico-n

Të dhëna për individ/firma/qytete (cross section)

Të dhëna për vende të ndryshme për një vit: rritja ekonomike; shpenzimet qeveritare, përqindja e të rinjve me arsim të mesëm)

Të dhënat pooled

Të dhëna për cmimin e shtëpive nëpër dy vite (shtëpi të ndryshme)

Shkakësia dhe nocioni ceteris paribus në analizën ekonometrike

Qëllimi i ekonomistëve është të tregojnë që një variabël ka një efekt shkakësor mbi një tjetër (si psh. shkalla e krimeve apo produktiviteti i punonjësve)

Nocioni ceteris paribus-që do të thotë “faktorët tjerë janë të njejtë apo të pandryshuar” – luan një rol të rëndësishëm në analizën shkakësore

Shembull (Matja e pagesës mbi arsimin)

Nëse personi arsimohet një vit shtesë, per sa do të rritet paga e tij?

Kjo pyetje është një pyetje ceteris paribus, e cila supozon se të gjithë faktorët e tjerë mbahen të fiksuar ndërkohë që personi arsimohet me një vit më shumë

Formulimi i teorisë ose hipotezave/pyetja hulumtuese

A ndikon edukimi në madhësinë e pagës?

Edukimi ndikon pozitivisht në madhësinë e pagës.

Grumbullimi/sigurimi i të dhënave

Te dhëna primare (vetë të grumbulluara)

Sekondare të grumbulluara nga të tjerët (institute, firma, raporte, internet, etj.)

Të dhëna kuantitative: cmimet, të hyrat, shpenzimet, etj.

Të dhëna kualitative: gjinia, i/e punësuar, martuar, shkolluar, etj.

- Regjistrimet (census) popullacioni - Mostra përfaqësuese e popullacionit

Specifikimi i modelit matematik

Hedh të dhënat në skater diagrame Lidhje pozitive: me rritjen e nivelit të edukimit rritet paga.

– B1 dhe B2 janë parametra– B1=intersepti/konstantja që tregon pagën nëse personi nuk ka

edukim fare/i pashkolluar.– B2=është pjerrësia (slope), që tregon normën e ndryshimit të

pagës për një njësi ndryshimi në nivelin e edukimit (vite) – B2=(+) me rritjen e nivelit të edukimit rritet paga mesatare– (-) nëse niveli i edukimit ndikon negativisht në madhësinë e

pagës.

EdukimiPaga 21

Specifikimi i modelit ekonometrik

Vije e drejtë- lidhje jo plotësisht lineare=forca të tjera përvec dy hipotezave të ngritura.

Duhet të lejohet ndikimi edhe i faktorëve/variablave të tjera përmes u.

u= termi i gabimit; përfshin të gjitha forcat e tjera që mund të ndikojnë në madhësinë e pagës e që nuk janë përfshirë në model, gabimet ne mates dhe faktin se jo cdo gje mund te shpjegohet (sjellja e njeriut eshte jo gjithmone e parashikuar).

Në anën e majtë variabla e varur; në anën e djathtë variablat shpjeguese të pavarura.

iii EdukimiPaga 21

Vlerësimi i prametrave

Kapela tregon se janë vlerësime

Paga= paga mesatare e shprehur në Euro për një orë punë. Edukimi matur me vitet në edukim.

Nëse niveli i edukimit rritet për një vit në mesatare paga për një orë rritet për 0.55 Euro=edukimi ndikim pozitiv.

Nëse punëtorët nuk janë të shkolluar (vitete në edukim=0) paga mesatare për një orë pune është 1.5 Euro.

dukimiEgaaP ˆ55.05.1ˆ

Specifikimi i modelit

Sa adekuat është modeli? Teoria tregon cilat variabla ndikojnë në variablën me interes. Prej regresionit të thjeshtë në atë të shumëfishtë.

Duke mbajtur konstant/të pandryshuar nivelin e edukimit me rritjen e përvojës në punë për një vit në mesatare paga për një orë pune rritet për 0.10 njësi (Euro).

Duke mbajtur konstant/të pandryshuar përvojën në punë me rritjen e nivelit të edukimit për një vit në mesatare paga për një orë pune rritet për 0.40 njësi (Euro).

PervojaEdukimiPaga 10.040.05.1

Testimi i hipotezave

Nëse modeli ka kuptim ekonomik Nëse rezultatet janë në pajtueshmëri me

teorinë ekonomike; cilin model duhet përdorur.

Shfrytëzimi i rezultateve

– Testimi i teorisë ekonomike– Parashikimi– Propozimi i politikave

Parashikimi Sa do të ishte paga mesatare për orë pune

duke ditur nivelin e edukimit dhe përvojën në punë.