Kent Kültürü ve Kentsel Dönüşüm

Kent Kültürüve

Kentsel DönüşümProf. Dr. Haluk EYİDOĞAN CHP İstanbul Milletvekili

Cumhuriyet Halk Partisi


My World’ler, Uphiller, Meridien’ler…

http://images.google.com.tr/imgres?imgurl=http://img2.mynet.com/emlakContent/myworld_detay.jpg&imgrefurl=http://emlak.mynet.com/detailNews.aspx?which=Haber&id=O1171525875166&type=emlakguncel&date=01Mart2007&opt=0,1&h=300&w=300&sz=23&hl=tr&start=1&um=1&tbnid=DnpHto7cT-WJ9M:&tbnh=116&tbnw=116&prev=/images?q=ata%C5%9Fehir+my+world&um=1&hl=tr&sa=N

ErolManisalıBetonMezarmı, Mezar Kent mi?

Cumhuriyet, 25 Nisan 2011

“İstanbul’da yeni yapılan ve Avrupa’nın en yüksek binası olduğu söylenen yapının en tepesindeki seyir terasına çıkıp şehre tepeden baktım. Bir taraftan Boğaz’ın Marmara’dan girişini görürken kafamı sola çevirdiğimde Karadeniz’e kavuşan kuzey ucunu seyredebiliyorum. 40-50 yıl öncesine oranla ormanları ve yeşil alanları vahşi rantçılar tarafından büyük ölçüde işgal edilmiş olsa bile yine de hâlâ güzel. Ama seyir terasından güneye baktığınız zaman bir beton ormanı ile yüz yüze geliyorsunuz. Mevcutlar yetmiyormuş gibi mantar gibi türeyen ve bulutlara ulaşma yarışına giren sayısız saldırgan gökdelenler yeni sur duvarları gibi her sokağın başına dikiliyorlar, İstanbul’un soluğunu kesiyorlar. Aralarda küçük yeşil alanlar görüyorum. En irisi Zincirlikuyu Mezarlığı. ….Zincirlikuyu Mezarlığı’nın yerini 1930’lu yıllarda Atatürk belirlemiş. Keşkediyorum Ata’mız, bir tane değil, İstanbul’un içine 10-15 tane Zincirlikuyu Mezarlığı yaptırsaydı, hem de en merkezi yerlerde. Mezarlıklar sayesinde şehrin yarısı yeşil alan ve orman olurdu; saldırgan beton yığını gökdelenler her sokağa giremezlerdi; insanlar, içinde piknik yapmasalar bile bugün keyifle, öbür dünyaya doya doya göz kırparlardı.”



Korunması Gerekli Doğal Kaynak Alanları ve Çevre Düzeni Planı


YENİKAPI DOLGU ALANI


MALTEPE DOLGU ALANI

İstanbul'a, yeni kültür merkezleri ve meydan kazandırmak için iki yakaya dolgu alanları oluşturulacak. Maltepe'de 3.5 km'lik sahil şeridi boyunca dolgu yapılıyor.

1 MİLYON METREKARELİK DOLGU


Çevre ve Şehircilik Bakanlığına büyük yetkiler veren 2-B Yasası ile Kentsel Dönüşüm Yasası kentsel dönüşümün önü açılacak. Buna göre bazı mülk sahipleri ise hiçbir hak talep edemeyecek.

2B de Mevcut Durum• Özellikle büyük kentlerde orman köylüleri değil, kent yapıları

ve bu yapılarda yerleşik insanlar bulunduğu için 2/B arazilerinin “orman köylülerinin yerleşimi ve yatırımsal faaliyetleri” amacıyla kullanılması fiilen olanaksızdır.

• 2/B arazilerinin mülkiyeti Hazine’ye, üzerindeki yapıların mülkiyeti ise özel şahıslara aittir. Mülkiyetteki bu ikili yapıdan kaynaklanan problem söz konusu yerleşim alanlarının modern kentlere, tarımsal faaliyet alanlarının da modern işletmelere dönüşmesine engel olduğu gibi, vatandaşların kişisel tasarruflarına ve muhtemel yatırımlarına da engel olmaktadır.

• Bu durum insanlarımızın mutluluğu, ekonominin büyümesi ve toplumun kalkınmasının önünde bir engel oluşturmaktadır.


CHP ninBarışProjesi

• CHP olarak 2/B alanlarında çevre/orman kaygısını gözeten, devlet ile vatandaşlar arasındaki sorunları tümüyle sona erdirecek; bu çerçevede, yapılaşmış alanlar ile tarımsal alanlardaki mülkiyet sorununu çözecek, orman köylülerini destekleyecek bir proje öneriyoruz. Projemiz, devlet ile vatandaşlar arasındaki temel bir uyuşmazlık alanında barışı sağlamayı amaçlamaktadır. Bu nedenle projemize 2/B Barış Projesi adını veriyoruz.


2B yasasısürgünyasasıolmayacak!Akif Hamza Çebi: "Buraları vatandaşa devredeceğimiz

bedel, emlak vergi değeridir. Doğru olan budur, bunun dışındaki her şey yanlıştır. 9 mahalleyi özel proje alanı ilan ettiler. Özel proje alanında hükümet ve belediye sadece zaman kazanıyor. Beykoz, Beykozlular'ındır. Özel proje alanı diyerek, Beykozlular'I yerinden etme projesini kimse hazırlayamaz. Beykozlu hakkını alacak. Fiyatlar yüksek olunca birçok yerde vatandaşımız arazilerini satmaya başladı. Buna bu hükümet seyirci kalıyor. Bu yerlerinizi dara düştüm diye satmayın. 2B yasası sürgün yasası olmayacak, vatandaşı yerinden yurdundan etme yasası olmayacak, buna izin vermeyeceğiz."


CHP nin 2B BarışProjesi Ne Sağlayacak?

1. “Sosyal devlet” anlayışıyla 2/B arazisini, üzerindeki yapıyı konut olarak kullananlar ile işyeri olarak kullanan esnafa rayiç bedel değil, emlak vergisi değeri üzerinden,

2. Tarım ve hayvancılık faaliyetinde bulunanlara rayiç bedel değil, emlak vergisi değeri üzerinden,

3. Orman köylülerine bedelli değil, bedelsiz olarak,

4. Devlet tarafından daha önce satıldığı halde sonradan 2/B olduğunun anlaşılması nedeniyle tapuları iptal edilen yerler bedeli mukabili değil, bedelsiz olarak,

5. Eskiden beri vatandaşlarımızın tapulu arazisi olduğu halde, daha sonra 2/B olduğu gerekçesiyle tapuları iptal edilen yerler rayiç bedel değil, emlak vergisi değerinin 1/2’si üzerinden devredilecektir.

6. Satıştan elde edilen gelir ormanların ıslahı ve yeni orman alanlarının oluşturulması yanında, orman köylülerinin ve hayvancılığın desteklenmesi ve devlet üniversitelerinin geliştirilmesi ve desteklenmesi için kullanılacaktır.

Herkes rahat bir nefes alacak

Cumhuriyet Hal Partisi

?

DÖNÜŞEN NE?Cumhuriyet Halk Partisi

Kentsel Dönüşüm Tanımı ve Kapsamı

• Nedir? Kentsel toplu yenileme ya da ‘dönüşüm’ çalışmaları, mevcut kent yapısında gereken değişiklikler amacıyla yapılan yenileme, iyileştirme, yeniden geliştirme, sağlıklaştırma, koruma, gibi pek çok farklı girişimin genel bir ifadesidir.

• Kapsam? Dönüşüm, kent planlaması ile birlikte, ekonomi, sosyoloji, toplum psikolojisi, hukuk, finans, siyaset, mühendislik, mimarlık, kentsel tasarım gibi çok yönlü bilgi alanlarını buluşturan bir bilimsel uygulama alanıdır.

• Nerede? Gecekondu bölgeleri, kaçak ve mühendislik hizmeti almamış yüksek yapıların yoğunlukta bulunduğu alanlar, afet riski yüksek bulunan alanlar, kent merkezlerindeki sosyal çöküntü alanları, ekonomik ömrünü ve işlevini yitiren kent alanları ile tarihsel kent noktaları kentsel dönüşüme konu olabilecek kent parçalarıdır.


DOĞAL AFETLERİN YOL AÇTIĞI KONUT HASARLARI

Doğal Afet Türü Yıkılmış Ünite Sayısı Toplamın Yüzdesi

Depremler 495,000 76

Heyelanlar 63,000 10

Su Baskınları 61,000 9

Kaya Düşmeleri 26,500 4

Çığ Düşmeleri 5,154 1

TOPLAM 650,654 100


Türkiye Kent Depremleri Sürecine Girmiştir…

• Belediyelerin %48’i Birinci Derece, %20’si ise İkinci Derece deprem bölgesindedir.

• 81 ilin %71 Birinci Derece ve İkinci Derece deprem bölgesindedir.

• Nüfusu 1 milyondan fazla olan ve I. ve II. derece deprem bölgelerinde bulunan il sayısı 11 dir.

BELEDİYELER VE DEPREM


Türkiye’de Yerleşmeler Neden Risk Havuzlarıdır?

• Son 50-60 Yılda Kentleşme ve Yapı Stoku Artışı

• İmara Açılan Alanların Özelliği

• Betonarme Yapı Teknolojisinin Aldatıcı Kolaylığı

• Deprem Öncesinde Önlem Alınamayacağı Varsayımı

• Sonradan Verilen Ek İmar Hakları ve İmar Afları

• Denetimden Yoksunluk

• Tehlikeli Madde Stokları

• Altyapı ve Sanayinin Korunmasızlığı

• Acil Durum Hizmetlerinin Yetersizlikleri

• Afet Sonrasında “Nasıl Olsa Devlet Yardım Eder” Anlayışı

• Kurumsal-Yasal Düzenleme ve Uygulamaların ‘Yara Sarma’ya Yönelik Olması

• Afetlerde Hesapsız Kaynak Dağıtma Yoluyla Siyaset Yapma Alışkanlıkları


Türkiye de KentselYenilemeZorunluluktur

Türkiye’nin 60 yıllık kentleşme tarihçesi ile eriştiği durum

değerlendirildiğinde, yakın gelecekte izlenmesi zorunlu

görünen kentsel politikaların özellikle Kentsel Riskleri Azaltma

amaçlı İyileştirme/Yenileme eksenine oturması gerektiği

anlaşılmaktadır. Bu nedenle; kentsel iyileştirme politikası

belirlemek, buna uygun yasal düzenlemeleri hazırlamak,

uygulama araç ve kaynaklarını türetmek, ilgili tarafları biraraya

getirecek örgütlenme modelleri ve süreçleri tanımlamak CHP

yönetimi için öncelikli bir ödev olmuştur.


Konu Başlıkları

• Tarihsel Süreç

• Kentsel Dönüşüm: İlkeler, Araçlar ve Kurallar

• Öneriler ve Yöntemler

• 6306 Sayılı Yasa Kentsel Dönüşümü Nasıl

Düzenliyor?


TarihselSüreç


Kentsel dönüşüm geçmişte genellikle kamu müdahaleleri şeklinde uygulanmıştır.

19. Yüzyılda Batıda daha geniş ve ferah, planlı yerleşim yaratma amacıyla kamusal müdahaleler yapılmıştır. Ancak, bu projeler sadece fiziksel mekânın tasarımına odaklanmışlar ve sosyal ve ekonomik yaşama olumlu etki yapmamışlardır.

İkinci Dünya Savaşı sonrasında yıkık kentlerin “yeniden inşası”na yönelik müdahaleler de yalnızca fiziki mekanın düzenlemesine odaklanmıştır. Sosyal yaşam ihtiyaçları dikkate alınmamıştır.


1960’ların “sosyal devlet”i 1970’lerde “ liberalleşince”, kentsel müdahaleler kentlerin ekonomilerinin yeniden canlandırılması üzerine kurulmuştur. 30 yıl önceki bu “kentsel yeniden yapılandırma” anlayışı bugün Türkiye’de tartıştığımız kentsel dönüşüm uygulamaları ile büyük benzerlik taşımaktadır.

1980’lerde Batıdaki dönüşüm uygulamalarının kentin sosyal dokusunda yarattığı tahribat, fizik mekan ayrışması ve artan yoksulluk sosyal demokrat iktidarları kentsel dönüşüm politikalarında yeni arayışlara itmiştir.

2000’li yıllarda ise kentsel dönüşüm, “kentsel yenileşme”, “kentsel canlandırma” ve “kentsel yeniden yapılanma” politikaları olarak uygulanmaktadır. “Yerel halkın yerinden edilmesini önleme” temel ilkelerden biridir.

Günümüzde “Mahalle yenilemesi” (Toplu Dönüşüm) yaklaşımı “çevresel iyileştirme, ekonomik gelişim ve sosyal düzelme” ilkesini kabul etmektedir.


Türkiye’de Kentsel Dönüşümde Kullanılan Yasal Yetkiler

• 5162 sayılı Toplu Konut Kanunu 05.05.2004 • 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu

10.7.2004• 5393 sayılı Belediye Kanunu 30.05.2005• 5366 sayılı Yıpranan Tarihi ve Kültürel Taşınmaz

Varlıkların Yenilenerek Korunması ve Yaşatılarak Kullanılması Hakkında Kanun 05.07.2005

• 6306 sayılı Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun 16.5.2012


KentselDönüşüm: İlkeler, Araçlar ve Kurallar


Türkiye’deki kentsel dönüşüm uygulamalarında neler olmaktadır?

Dönüşüm sadece binaların yıkılması ve yeniden yapılması şeklinde uygulanmaktadır. Bu süreçte insanların mülkiyet haklarında sorunlar oluşmakta, yerlerinden edilmekte ve barınma haklarını kaybedebilmektedirler.

Kentsel dönüşüm yapılırken,

• Planlama anlayışı ve ilkeleri• Aftelerden korunmanın ilkeleri• Kentli hakları• Mülkiyetle ilgili haklar• Altyapı bütünlüğü

göz ardı edilmektedir.


Kentsel dönüşüm uygulamalarında şehircilik anlamında temel ilkeler

Kent bir bütündür. Bir vizyonu olmalıdır. Dönüşüm sürecinde mevcut planların yeniden ele alınması ve buna göre bir plan bütünlüğü inşa edilmesi gerekmektedir.

Parçacıl plan tadilatı ya da revizyon planı bir kentsel dönüşüm eylemi değildir.

Metropollerde her ilçe kendine göre bir dönüşüm yapmamalıdır. Parçacıl dönüşüm faaliyetleri; kent bütününü, ulaşım sistemini, yoğunluk kademelenmesini, sosyal donatıyı, alt ve üst yapı bütünlüğünü vb. nasıl etkileyeceği düşünülmeden gerçekleştirilmemelidir.

Yoğunluk arttırıcı, ada ve parsel ölçeğinde yapılan plan tadilatları kentsel dönüşüm adı altında sunulmamalıdır.


Kentsel Dönüşüm her yerde aynı şekilde uygulanmazHer bölgede konutların durumları, afet türleri insanların sosyal ve ekonomik sorunları, kent içindeki konumu, arsa fiyatı vb. farklıdır. Bütün bu farklar nedeniyle her bölgenin kendi sorununu çözecek yaklaşımlar üretilmeli ve uygulamalar yapılmalıdır.

Kentsel dönüşümle sadece binalar iyileştirilmezDönüşümde

Yeterli açık ve yeşil alan,Yeterli sağlık ve eğitim hizmeti, Kültürel tesisler, Sağlıklı altyapı (su, kanalizasyon, elektrik, doğalgaz, telefon vb.)Ulaşım olanakları

gibi temel ihtiyaçlar çözümlenmelidir.

Sadece konutların yıkılıp yeniden yapılmasıyla veya yenilenmesiyle kentsel dönüşüm yapılamaz.


Bezirganbaşı----Doç. Dr. Asuman Türkün (7 Şubat 2011)

• Aylık 201-400 TL arasında TOKİ'ödemesinde güçlük

• Aidat, ısınma gideri gibi ek maliyetleri karşılamada güçlük

• Ailelerin yer değiştirmeyle sosyal ağlarını kaybetmesi

• 1400 aileden 700'ünün tekrar şehre kiracı olarak dönmesi

• Çalışanların % 54,4'ünün işini kaybetmesi

• % 31,6'sının ise iş değiştirmesi

• Konutlar yaşam koşullarına duyarsız

Toplum Hoşnut mu? Toplum Hoşnut mu?

Araştırma:Maltepe Başıbüyük, Sarıyer Derbent ve Tuzla Aydınlı gecekondu mahalleriTarlabaşı, Tozkoparan ve Bezirganbahçe 1362 hane :6100 kişi.

http://www.haberdemeti.com/haber.php?haber_id=20546http://demokratinsaat.com/kentsel-d%C3%B6n%C3%BC%C5%9F%C3%BCm-fel%C3%A7-etti.html-0


Kentsel dönüşüm için her yapının yıkılması şart değildir

a) Depremden en fazla etkilenecek olan riskli alanlar dışında kalan yapılardan, güçlendirilmesi teknik olarak uygun görülenler güçlendirilebilir.b) Güçlendirme maliyeti, yeni yapılacak bir yapının maliyetinin %45’ini geçmemelidir.

Dönüşümün yoksul kesimlere faydası olmalıdır

Dönüşüm alanlarındaki yoksul/dar gelirli insanların daha güvenli bir kent hayatına kavuşmalarını sağlamak temel amaç olmalıdır. Mevcut esnafın korunması ayrıca önem taşımaktadır.

İşsizlik oranının yüksek olduğu bölgelerdeki halk, mümkünse dönüşüm projesi içerisinde istihdam edilmelidir.


Kentsel dönüşümde kimler söz sahibi olmalıdır?

Bölge halkı ile beraber, kamu (belediye), teknik uzmanlar, mahalle dernekleri, üniversiteler, meslek odaları, yatırımcılar (müteahhitler) gibi birçok kesim arasında eşitlikçi bir proje ortaklığı kurulmalıdır.

Yurttaşa söz hakkı verilmezse bunun sonuçları ne olur?

Dönüşüm alanında yaşayanların istek ve ihtiyaçları göz önüne alınmazsa toplumsal barış ve kurumsal güven zedelenir. Sadece yasanın gücüyle proje başarıya ulaşamaz.

Dönüşüm alanları sadece üst gelir grubunun kullanımına açılmamalıdır. Bu durumda kent merkezleri tek tip bir yaşam alanı haline gelir. Orta gelir grubu ve yoksullar zorla kent dışına doğru itilebilir. Bu durumda kentsel çatışma ve gerilimlerin oluşması kaçınılmazdır.


Kentsel dönüşüm uygulanırken halk kendi mahallesi hakkındaki kararlarda söz sahibi olmalıdır

Dönüşümlerde halk en büyük aktördür.

Temel kararlar toplumla (mahalleli) birlikte geliştirilmeli ve paylaşılmalıdır.

Konuları tartışılması ve alınan kararların “idare” ile görüşülmesi sağlanmalıdır.

Bireyler tek başlarına hareket ettikleri zaman müzakere güçlerinin zayıflayacağını bilmelidir.

İlçe yönetimleri ve belediyeler gerektiğinde halkın uzmanlara ücretsiz olarak danışma olanaklarını yaratmalıdır.


Her uygulama için ortak olarak kabul edilmesi gereken temel ilkeler şunlardır:

• Halkın yaşadığı yeri terk etmemesi esastır (toplu dönüşüm). Buna “yerinde dönüşüm” denilir.

• Halk, konutunun yenilenmesinde çok büyük bedeller ödememelidir.

• Halk, kendi mahallesi hakkında alınan kararlarda doğrudansöz sahibi olmalıdır.

Bu ilkelerin hayata geçebilmesi için mahalleli ile kentsel dönüşüm çalışmalarını yürüten kamu kurumları arasında şeffaf bir tartışma ortamı yaratılmalıdır.

Halk sağlıklı bilgi akışını kamu kurumlarından sürekli talep etmelidir.


Yerinde dönüşümde hak sahipliği ve pay dağılımı nasıl belirlenmelidir?

6306 sayılı yasada kimin hak sahibi olduğu konusu net değildir. Özel mülkiyet üzerinde, kamu mülkleri üzerinde yer alan gecekondu alanlarında yaşayanların hak sahipliliği konusunda mevzuata açıklık getirilmelidir.

Bölge halkı için mülkiyet ve ruhsat durumu bakımından adil bir çözüm bulunmalı ve dağılım yapılmalıdır.

Yaratılan değerin öncelikli olarak vatandaş tarafından kullanılması öngörülmelidir.


ÖNERİLER VE YÖNTEMLER


Mahalle Dönüşüm Modeli Önerisi

• Kentsel dokuları yenileme, iyileştirme, canlandırma ve dönüşüm çalışmalarının strateji (vizyon), tasarım ve uzlaşma temel kavramlarını içeren bir yeniden planlama yaklaşımı içerisinde uygulanması gerekmektedir.

• Özellikle doğal ve insan kökenli risklere maruz kalabilecek mahallelerin mevcut yoğun dokusu içerisinde yeni yaşam fırsatları sunarak, bütünleştirici ve bağlayıcı kamusal mekanların oluşturulması sağlanmalıdır.

• Mahalleler dönüşürken adalar içerisindeki dönüşüm uygulamaları diğer adalar ve diğer mahalleler ile bir bütünlük, yaşam koridorları, mekan çeşitliliği ve süreklilik oluşturmalıdır.

• Mahalle içerisinde toplumsal ihtiyaca yönelik, eğitim, sağlık vb. işlevler için oluşturulacak kamusal mekânlar ile ticari kullanımların yoğunlaştığı odak noktaları yaratılmalıdır


Örnek : İstanbul Zeytinburnu İlçesi için dönüşüm süreci ve izleyen dönemler boyunca katılımcılara sağlanması önerilenler (2004)

• Hak sahiplerinin taşınmaz vergilerinin uzunca bir dönem için kaldırılması ve hafifletilmesi• Taşınmaz alım-satım işlemlerinin vergiden muaf tutulması• Proje ve yapım işlerinin resim ve harçlardan bağımsız kılınması (ki Belediye Kanunu bunların dörtte

birinin alınmasını öngörmüştür; 73. md.)• Banka ve sigorta masraflarının belediye ve Hazine teminatı altına alınması• Denetim işlerinin belediye şirketleri tarafından yerine getirilmesi• Uygun görülmesi durumunda TOKİ ile ortaklık kurularak taşınmaz sahiplerine “kira öder gibi” borçlanma

programları ile ucuz ve uzun dönemli kredi verilmesi• Bireylere mevcut taşınmazlarının 3-4 kat değerinde konut ve yaşam çevrelerinin sağlanması• Toplu deprem sigortası uygulamalarında indirimlerden yararlanılması• Kiracıların mevcut hak ve yararlanma düzeylerinin korunması• Kurulan ortaklıkların ve site yönetimlerinin, verilen ilave imar haklarından sahip olacağı taşınmazlardan

sağlayacağı akarın doğrudan işletme maliyetlerini karşılamada kullanılması, aidatların sıfırlanması• Kiracılar dahil ortaklıkların İlçede yer alacak rant tesislerine hissedar edilmeleri

NOT: Maalesef2003 de başlayan süreç sonunda buönerilenlerinhiçbiriyapılmadı. Bölgede 30 hektarayakınboşarazide “hasılatpaylaşımı” yoluylaüstgelirgrubunarezidansdahillükskonutyapıldıvesatıldı.


DÖNÜŞÜM SENARYOSU (6K)Kimlik, Kapasite, Kaynak, Kalite, Katılım ve Kurgu (6K) temaları çerçevesinde bir ‘dönüşüm senaryosu’ yazılmalıdır.

Kentin tarihsel ve kültürel kimliğinden başlamak üzere kapasite ve kaynak analizlerini ortaya koyan kamu, özel ve sivil örgütlerin katılımının sağlandığı yeni kentsel kurgu tasarlanmalıdır.

Dönüşüm alanlarının belirlenmesi için yoksulluk, yoksunluk, değer ve risk haritaları hazırlanmalı, öncelikli mahalleler ve alanlar belirlenmelidir.

1


KENTSEL DÖNÜŞÜM ALANLARIDEPREM AFETİNDEN KORUNMAYI

SAĞLIYOR MU?


2 EYLEM PLANLAMA SÜRECİ (6E)Sürdürülebilir gelişmenin temel

ilkesi olan;Ekonomi

Ekoloji Eşitlik

bileşenlerinin yanı sıra projelerin yapılabilirliği olan;

Etkin OlmaEdilebilirlikEntegrasyon(6E)

temel ilkelerini kapsayan bir ‘stratejik ve eylem planlama’ süreci, klasik imar planı anlayışı yerine geçmelidir.


3 UZLAŞMA YÖNETİMİ (6B)Kentsel dönüşüm projeleri, doğası gereği, uzlaşma gerektirir. Geniş katılımlı bir uzlaşma kültürünün oluşması ve katılımın seviyesinin artırılması için;

‘bilgilendirme’‘bilinçlendirme’‘buluşma’‘beklenti, ‘belirsizlik’‘benimseme’ (6B)bileşenlerini

içeren süreç iyi yönetilmelidir.


Proje ortaklıkları, projeden özellikle birinci derecede etkilenen grupların, birlikte yaratılan proje senaryosu kurgusu içinde bir araya geldikleri ortamlardır. Proje ortaklıkları, Ankara, Portakal Çiçeği ve Dikmen Vadisi projelerinde, olduğu gibi şirket, yerel bazlı ortaklıklar ya da kooperatif örgütlenmesi yoluyla olabilir.

4 PROJE ORTAKLIĞI


• çok yoğun nüfus,• yoğun yapılaşma,• güvensiz yapı stoğu,• kentsel çevre ve altyapı yetersizliği,• mülkiyet yapısı

dikkate alındığında, İmar Haklarının ‘Transferi’ ve ‘Menkulleştirilmesi’ yöntemleri önem kazanmaktadır.

5 YENİLİKÇİ YÖNTEMLER


Mahalle ve Ada Ölçeği

İmar Hakları TransferiYapılasma ve kamusal alan yaratma kapasitesi olmayan yapı adalarında imar bonuslarının bir bölümü ya da tamamı baska yogunluk odaklarına ya da stratejik akslara transfer edilebilir.

Kent ölçeğiCumhuriyet Halk Partisi

Dönüşüm projelerde yaratılan ‘artı değer’in Mahalle Yenileme Projeleri kapsamında özellikle toplumsal ve ekonomik projelerin geliştirilmesi ve halkın aynı ilçe de yaşamalarını sağlamak üzere gerekli olan finans desteği için kullanılmasını gündeme getirecektir.

6DEĞER PAYLAŞIMI


7 YASAL DÜZENLEME

Deprem ve diğer afet risklerini de dikkate alarak ‘Afet Risk Azaltma Yasası’ yerine ‘Bütüncül Planlama Yasası’hazırlanmalıdır.

Yasada özellikle afet risklerinin yanı sıra yaşam kalitesi riskinin de minimize edilmesi için planlama, arazi ve proje geliştirme, uygulamaya yönelik yenilikçi araçlar önerilmelidir.


8 KENTSEL DÖNÜŞÜM FONU

Kentsel gelişme süreçleri ve getirileri iyi kurgulandığında, kendi kaynağını kendi yaratan projeler üretilebileceği gibi çapraz finansman yöntemi ile projeler arası kaynak transferleri de sağlayacak yeni finansman araçları geliştirilebilir.

Fonun kaynakları İmar Haklarının artışının bir bölümünden sağlanmalıdır.

Fonda; mahalle örgütlerinin de söz sahibi olmaları, hatta, kaynağın, yerel örgütler, yerel yönetim ve özel sektör tarafından 1/3 oranında kullanılması sağlanmalıdır. Cumhuriyet Halk Partisi

İSTANBUL TÜRKİYE

14.000.00018.000.000 Nüfus+0,30

4.000.000 +1.200.000 Konut Birimi 120.000.000 m2 inşaat

60.0 Milyar USD İnşaat Maliyeti

75.000.00085.000.000 Nüfus

18.000.000+3.000.000 Konut Birim300.000.000 m2 inşaat

150.0 Milyar USD İnşaat Maliyeti

+0,30

Gelecek 10 Yılda


Ada bazında birleşme, dar yolların genişlemesi, yeşil alan, park ve donatı vb gibi kamusal alan yaratma veotoparkyapılması koşulları dikkate alınarak, özellikle kamusal alan elde edilmesi ve riskli yapıların yeniden yapımına finans desteğisağlamak için İmar Bonusları verilmelidir.

9 İMAR BONUSU

Yapılaşma kapasitesi seviyesine paralel olarak; imar bonusunun bir bölümü ya da tamamının başka bölgede kullanılması yani transferi durumunda imar bonuslarının satışı söz konusu olmalıdır.


Gönüllülük’esaslı ‘Yerinde Dönüşüm’ modelinin yaratılması için; Demokrasi, Ekonomi, Strateji, Toplum, Eşitlik ve Katılımkonularında yaşayanlara DESTEKsağlanmalıdır.

Gündemde bulunan ve özellikle kamu odaklı geliştirilen dönüşüm ve yenileme projelerinde; ‘paylaşım oranları’ve ‘yer değiştirme’vb temel sorunlar kamu ve toplum arasında büyük gerilim yaratmaktadır. Söz konusu gerilimin olmaması için ‘gönüllülük’esasına dayalı, ‘Yerinde Dönüşüm’ yaklaşım ve yöntemlere gereksinim vardır.

10

YEREL GİRİŞİME


Özet Dönüşüm Anlayışımız

CHP olarak kentsel dönüşüm (dönüştürme) anlayışımız; topluluk görüşlerinin

alındığı, insanları evlerinden sürgün etmeyen, sosyal kültürel ve komşuluk

ilişkilerini önemseyen, insanları borçlandırmayan, tek tip ve ucube apartmanlara

mahkum etmeyen, ortaya çıkan değer fazlasını maliklerle paylaşan bir anlayıştır.

Kentsel yenileme ve dönüşüm yalnız bina inşaatı değildir. O yeniden

yapılandırmadır, canlandırmadır, iyileştirmedir, sağlıklaştırmadır ve korumadır.

Herkes için güvenliktir. Kentsel dönüşümün bize kolay ulaşım, park, yeşil alan ve

temiz hava ve su olarak dönmesi gerekir. Onun içerisinde insan olmalıdır. Ülkede

inşaat sektörünü ayakta tutma ve yalnızca “afet geliyor!” adına vatandaşın

mülkiyet ve hak mağduru olmasına, fazladan borçlandırılmasına, oturdukları

mahallerden tasfiye edilmelerine, oluşacak değer artışının “hak etmeyenlere”

aktarılmasına göz yumulamaz.Cumhuriyet Halk Partisi

DÖNÜŞÜM EL KILAVUZU


KENTSEL DÖNÜŞÜME MARUZ KALAN HALKIMIZA ÖNERİLERİMİZ

• ÖNCELİKLE MAHALLENDE KALMAYI İSTE

• KOMŞUNU-HEMŞEHRİNİ KAYBETME

• BİREYSEL HAREKET ETME• ORTAK ÇIKARLARDA KATILIMCI

VE PAYLAŞIMCI OL• SÖYLENTİLERE KULAK ASMA,

KAYNAĞINI ÖĞREN• İTİRAZ HAKKIN VAR, KULLAN• BARINMA HAKKIN VAR VE

KUTSALDIR• YEŞİL ALAN VE PARK ALANI İSTE• MÜLKİYET HAKLARINA SAHİP ÇIK• KAT İRTİFAKI İSTE

• DEĞER ARTIŞINDAN PAY İSTE• ÖNERİLEN PROJEYİ GÖR VE ANLA• PROJEDEKİ PAYINI VE YERİNİ

ÖĞREN• TAHMİNİ AYLIK AİDAT MİKTARINI

ÖĞREN• SOSYAL Mİ YOKSA LÜKS KONUT

MU YAPILACAĞINI ÖĞREN• KONUT İÇİN BORÇLANACAK

MISIN, ÖĞREN• PROJENİN YAPI DENETİM

BELGELERİNİ İSTE• BİLMEDİĞİN, ANLAMADIĞIN

YAZIYA İMZA ATMA• HER BELGENİN FOTOKOPİSİNİ AL


KADIKÖY BELEDİYESİ İLE KENTSEL STRATEJİ KURUMUNUNİŞBİRLİĞİ İLE KURULAN KENTSEL TASARIM ATÖLYESİNİNAÇILIŞI Cumhuriyet Halk Partisi

6306 SayılıYasaKentselDönüşümüNasıl

Düzenliyor?Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun (6306)

AMAÇ

Bu Kanununamacı; afetriskialtındakialanlarilebualanlardışındakiriskliyapılarınbulunduğuarsav

earazilerde, fen vesanat norm vestandartlarınauygun, sağlıklıvegüvenliyaşamaçevreleriniteşkiletmeküzereiyileştirme,

tasfiyeveyenilemeleredairusulveesaslarıbelirlemektir.


6306-Tanımlar

MADDE 2- (1) Bu Kanunun uygulanmasında; a) Bakanlık: Çevre ve Şehircilik Bakanlığını, b) İdare: Belediye ve mücavir alan sınırları içinde belediyeleri, bu sınırlar dışında il özel idarelerini, büyükşehirlerde büyükşehir belediyelerini ve Bakanlık tarafından yetkilendirilmesi hâlinde büyükşehir belediyesi sınırları içindeki ilçe belediyelerini, c) Rezerv yapı alanı: Bu Kanun uyarınca gerçekleştirilecek uygulamalarda yeni yerleşim alanı olarak kullanılmak üzere, TOKİ’nin veya İdarenin talebine bağlı olarak veya resen, Maliye Bakanlığının uygun görüşü alınarak Bakanlıkça belirlenen alanları, ç) Riskli alan: Zemin yapısı veya üzerindeki yapılaşma sebebiyle can ve mal kaybına yol açma riski taşıyan, Bakanlık veya İdare tarafından Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığının görüşü de alınarak belirlenen ve Bakanlığın teklifi üzerine Bakanlar Kurulunca kararlaştırılan alanı, d) Riskli yapı: Riskli alan içinde veya dışında olup ekonomik ömrünü tamamlamış olan ya da yıkılma veya ağır hasar görme riski taşıdığı ilmî ve teknik verilere dayanılarak tespit edilen yapıyı, e) TOKİ: Toplu Konut İdaresi Başkanlığını, ifade eder.


2013 YILI MAYIS AYI İTİBARİYLEBAKANLAR KURULU KARARLARI İLE

19 İLDE, 46 FARKLI ALANDA 97.300 ADET

YAPIYI İÇEREN VE YAKLAŞIK 610.000

KİŞİNİN YAŞADIĞI 3.876 HEKTAR (38.760

DÖNÜM) ALAN DÖNÜŞÜM ALANI OLARAK

İLAN EDİLMİŞTİR.


KENTSEL DÖNÜŞÜM ALANI İLAN EDİLEN BELEDİYELERE SORULAR

• Kentsel dönüşüm faaliyetlerinin başladığı mahalle(ler) deki alanlarla ilgili olarak Belediyeniz Meclisinde alınan kararların tutanaklarının fotokopilerinin tarafıma iletilmesi sağlanabilir mi?

• İlgili dönüşüm alanlarında sosyal ve gelir düzeyi anketleri yapılmış mıdır?

• Konutları dönüşümle değişecek maliklere/kiracılara dönüşüm öncesi Belediyeniz veya herhangi bir kurum/kuruluş tarafından yazılı tebligat yapılmış mıdır? Tebligatın bir fotokopisinin tarafıma iletilmesi sağlanabilir mi?

• 6306 sayılı yasa gereğince dönüşüm yapılacak alanlarındaki afet riski ve mevcut yapıların afet/deprem riski 4/8/2012 tarih ve 28374 sayılı yönetmeliğin veya değişik 15/12/2012 tarih ve 28498 sayılı yönetmeliğin ilgili maddelerine uyularak yapılmış mıdır? Riskli alan ve riskli yapı belirlenmesi ile ilgili jeolojik, jeofizik ve jeoteknik etütler raporlar var mıdır? Bu raporların fotokopilerinin tarafıma iletilmesi sağlanabilir mi?

• Dönüşüm ile ilgili alanlar için uygulama imar planı değişiklikleri yapılmış ve onaylanmış mıdır?

• Dönüşüm alanlarının uygulama imar planlarında emsal artışları ne mertebededir? Dönüşüm alanları ile ilgili değişiklikler, ilçenin imar plan bütünlüğü ile uyumlu mudur?


KENTSEL DÖNÜŞÜM ALANI İLAN EDİLEN BELEDİYELERE SORULAR

• Dönüşüm projesinin yerleşim planı ve mimari projesi var mıdır? Projedeki binaların kat sayıları en az ve en fazla ne kadar olacaktır? Dönüşüm sonrası dönüşüm alanlarında nüfus yoğunluğu kaç misli artacaktır?

• Konutları dönüşümle değişecek maliklerle/kiracılarla anlaşmalar nasıl yapılmıştır? Toplu görüşmeler yapılmış mıdır? Varsa yapılan anlaşmalarla ilgili bir sözleşme belgesi var mıdır Kira yardımları kaç ay sürecektir? Sözleşme belgesinin fotokopilerinin tarafıma iletilmesi sağlanabilir mi?

• Mimari proje ve yerleşim planı konusunda hak sahiplerinin görüşü alınmış mıdır? Hak sahipleri, ilgili projelerin hangi tarihte başlanacağını ve biteceğini; nerede, hangi katta ve kaç metrekare dairede oturacağını bilmekte midir?

• Konutlar sosyal konut veya lüks yapılı konut mu olacaktır?• Hak sahipleri, konutları kendilerine teslim edildiğinde ek bir ödeme

yapacaklar mıdır? Alım/satım vergilerini kim ödeyecektir? Ödeyecekleri ortalama aidatlar hakkında vatandaşın bilgisi var mıdır?

• Kira yardımları hangi yasa ve yönetmeliklere göre ve hangi bütçeden kimin tarafından ödenmektedir?


6306 Ne Yapıyor (1) ?• 6306 sayılı yasa tehlikelerin ve risklerin bilimsel, objektif ve tartışılmaz bir ölçüsünü

tanımlayabilecek bir durumda değildir. • Yasa, Türkiye kentlerinin kendi özelliklerine uyarlanmış bir içerik de taşımamaktadır.

Kentlerimiz yalnızca aşırı riskli değil, aynı zamanda çirkin ve niteliksiz, adaletsiz; denetim boşlukları, kullanım ve yönetim yanlışları olan birimlerdir.

• Risk azaltma hedefinin yegane aracı kentsel dönüşüm yöntemi olmadığı gibi, kentsel toplu yenileme girişimleri de mutlaka risk azaltmak için kullanılmaz.

• Yasa, kentsel toplu yenileme konusunu 50 yıl öncesinin yap-sat mekanizmalarına dayanmaktadır. Bu amaçla ‘rezerv alan’ları kullanmakta, konuyu bir rant mühendisliğine indirgemektedir.

• Kent planı bütünlüğü, kentsel standartlar, toplumsal gereksinmeler ve altyapı yükü ölçütleri yok edilmekte, bu konulardaki 20’yi aşkın mevcut temel düzenleme ve köklü yasa çiğnenmektedir.

• Yasa, bir çok konuda kurala bağlanmaksızın muğlak bırakılmış ‘yapılabilir’likler tanımlamakta; ayrıcalıklı ve keyfi uygulamalar için zemin hazırlamaktadır. Toplumda kimi kesimleri yoksun bırakan ‘başkalaştırıcı’ süreçlere ve hakkaniyetten uzak sonuçlara yol açacaktır.


6306 Ne Yapıyor (2) ?• Yasa, katılımcılığı sağlamak yerine ceberrut yöntemler, karşı durulmaz

yaptırımlar önermektedir. Bakanlığı saydamlıktan ve hesap vermekten uzak tutmaktadır. Uluslararası anlayış, sürdürülebilirlik ilkeleri ile katılımlı düzenlemeler, karar ve davranışları önerirken, Türkiye’de toplum aşağılanmakta, yakın gelecekte büyük sorunlar yaratacak geri dönüşsüz uygulamalara başvurulmaktadır.

• Yasa, kentsel niteliklerin geliştirilmesini, estetik değerlerin ve tasarım hünerlerinin işlemesini sağlayacak öneri ve güvenceleri içermemektedir.

• Yasa, inşaat sektörüne bir yeni yaşam alanı açmak hedefini gözetmektedir. Çok büyük bir kentsel rant hacmine yönetim adına el koymak niyeti vardır.

• Yerellik, yerinden yönetim, yetkileri yerele aktarmak ilkeleri tartışılırken, merkezi otorite ile bireyi karşı karşıya bırakan bir uygulamaya yönelinmektedir.

• Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Yasa (6306) fiziki riskleri azaltma olasılığı düşük, ancak toplumsal ve kültürel riskleri artırma olasılığı çok yüksektir.


Dönüşüm konusunda yetkili idare hangisi?Dönüşüm sürecine ilişkin bütün yetkiler Çevre ve Şehircilik Bakanlığına ait. Bakanlık isterse yetkilerini TOKİ’ye veya dönüştürülecek alanın belediyesine devredebilir.

Bu kanuna göre evim yıkılacak mı?Eviniz riskli bir yapı ise ya da sağlam olduğu halde riskli alan içinde bulunuyorsa evet yıkılacak.

Evimin riskli yapı olup olmadığı nasıl belirlenecek?Bakanlıkça verilen süre içerisinde binadaki ev sahipleri tarafından yine Bakanlıkça belirlenecek lisanslı şirketlere, binanın riskli olup olmadığına ilişkin tespiti siz yaptıracaksınız. Tespitin sonucunu da yetkili idareye (Bakanlık, TOKİ veya Belediye) bildireceksiniz. Eğer yetkili idarece verilen sürede tespit yaptırmazsanız, tespit doğrudan idare tarafından yaptırılacak.

Yapılacak tespite itiraz hakkım var mı?Bakanlıkça yetkilendirilen şirkete ev sahipleri olarak sizin tarafınızdan yaptırılan tespite itiraz hakkınız yok. İdarece doğrudan yapılan tespitlere ise Bakanlıkta görevli üç kişi ve Bakanlığın seçtiği üniversitelerin görevlendirdiği dört öğretim üyesinden oluşan bir komisyon önünde 15 gün içinde itiraz hakkınız var.


Tespit masraflarını kim karşılayacak?Eğer ev sahipleri Bakanlıkça verilen sürede tespit yaptırmazsa, tespiti doğrudan yapan idare, binaya tespit masrafları oranında tapuda ipotekkoyacak. Yani tespit masraflarını yine ev sahipleri karşılamış olacak.

Evimin sağlam olduğu halde yıkılması ihtimali var mı?Evet. Eviniz yeni yapılmış veya yeni yapılmamış olmakla beraber sapasağlam olsa da, güçlendirme yapmış olsanız da eğer İl Çevre ve Şehircilik Müdürlüğü ya da Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından onaylanan riskli alanda kalıyorsa “proje bütünlüğü” gerekçesiyle Bakanlık yıkımına karar verebilecektir. Yani, siz bugün karar verip evinizi yıktırıp en sağlam şekilde yeniden yaptırsanız bile, eviniz Kanunun uygulaması sırasında riskli alan içinde kalırsa tekrar yıkılacak.

Evimin riskli yapı olarak tespitinden sonra yıkım gerçekleşmeden evimi satma imkanım var mı?Muhtemelen hayır. Çünkü binanız riskli yapı olarak tespit edildikten sonra, bu tespit derhal tapuya bildirilecek ve tapu kütüğünün beyanlar hanesine kaydedilecek. Tapuda riskli olarak belirlenen bir evin de ancak yok pahasına satılması mümkün olabilecek.


Riskli yapıların tespitinde görev alacak kurum ve kuruluşlar hangileridir? Bu kuruluşlar sağlıklı bir tespit yapabilir mi?

Bir çok ülkede bu tür hizmetler meslek odaları tarafından sertifikalandırılan meslek insanları tarafından yapılmaktadır. Bizde böyle yapılmamaktadır. Bizde müracaat etmeleri halinde lisanslandırılacak üniversitelerin yanında inşaat, jeoloji ve jeofizik mühendisleri odaları ve Yapı Denetimi Hakkında Kanun uyarınca faaliyet gösteren yapı denetim kuruluşları ile, lisanslandırılacak kurum, kuruluş ve şirketlerce tespit yapılacaktır.

Riskli yapıları sağlıklı bir şekilde tespit etmek mesleki bir derinliği, uzmanlığı ve uzun yıllar deneyimi gerekli kılmaktadır. Ayrıca deprem yönetmeliğinin 7 nci bölümünde bulunan güçlendirme ile ilgili konuya hakim olmak gerekir. Ancak yönetmeliğin dönüşümün çok çeşitli yapı türlerine uygulanması ihtiyacı, yüksek yapıların oluşması ve zemin etütlerinin geliştirilmesi bakımından yeniden düzenlenmesi gerekmektedir.

Maalesef ülkemizde yapılara yönelik olarak risk belirlemesi yapacak olan meslek insanlarının, bilgi düzeyleri ile etik anlayışları dikkate alınmadan lisanslandırılması ile ilgili önemli sorunlar vardır. Bu da tespitlerde olumsuz sonuçlara neden olmaktadır.


Yasada geçen proje bütünlüğü tanımı ne anlama gelmektedir?

Yasa, ev sahiplerine kendi evini güçlendirme ya da yıkıp yeniden yapma hakkı tanısa da uygulamada durum farklı olmaktadır. Bölgeniz risk alanı ilan edilmezse binanızla ilgili bireysel müdahale şansınız vardır. Eğer bölgeniz deprem risk alanı ilan edilirse bütün haklarınız sınırlandırılabilmektedir. Eviniz sağlam bile olsa “proje bütünlüğü” gerekçesiyle riskli binalarla birlikte yıkılabilmektedir. Genellikle müteahhitler yaptıkları site inşaatı için mevcut yapıları engel olarak gördükleri için vatandaşın binasına bireysel müdahale hakkını kullanmasını engellemektedirler; riskli, risksiz bütün binalar proje bütünlüğü gerekçesiyle toptan yıkılmaktadır. Proje bütünlüğübu demek değildir.

Bu durum gerçek amacın bazı bölgelerde vatandaşın evini deprem riskinekarşı korumak olmadığını, deprem riskinin bahane edilerek insanların eviniyıkmak ve alanı müteahhitlere yeniden inşa etmek üzere boş arsa olarakteslim etmek olduğunu çok açık göstermektedir.


Yıkımı kim gerçekleştirecek?İdare tarafından ev sahiplerine yıkımı kendilerinin gerçekleştirmesi için 60 gün süre verilecek. Ev sahipleri bu süre içinde yıkımı gerçekleştirmezlerse ikinci bir süre verilecek. Eğer verilen ikinci süre içinde de ev sahipleri yıkımı gerçekleştirmezse, belediye ve valilik ekiplerince evler boşaltılarak yıkım yoluna gidilecek.

Yıkıma karşı çıkarsam elektrik, su, doğalgazımın kesilme ihtimali var mı?Evet. Afet Yasası, Belediye ile anlaşma yapmış ama hala boşaltılmayan ya da anlaşma yapmamış ama yasa gereği kamulaştırılmış evlerin elektriği, suyu, doğal gazı ve diğer kamu hizmetleri kesintiye uğratılabilmektedir. Bu durum Uluslararası Hukukça uygun değildir. Hatta Uluslararası Hukukta savaş halinde bile işgal edilen ülkenin elektrik, su ve doğalgazın kesilmesi insanlığa karşı suç sayılır. AKP’nin bu yasası bu konuda riskli yapı ve riskli alanlarda elektrik, su ve doğalgazın kesilmesini Türkiye sınırlarında yasallaştırmıştır. Bu bağlamda yasa ile ilgili herhangi bir itiraz, Anayasa Mahkemesinde yasanın iptaline dair herhangi bir işlem gerçekleşmediği taktirde, Belediyelerin Afet Risk Alanı ilan edilen yerlerde bu yasayı uygulamaları maalesef mümkündür.


Yıkımdan sonra nasıl bir bina (Site mi? Bağımsız apartman mı? Kaç katlı? Kaç metrekare? vs.) yapılacağını kim belirleyecek?Yıkımın gerçekleştiği yerlerdeki tüm imar planlarını ve tüm imar uygulamalarını yapma yetkisi idareye (Bakanlık, TOKİ veya Belediye) geçecek. Nasıl bir bina olacağına yapacakları imar planları ve imar uygulamaları ile bu idareler karar verecek. Belediyelere bakanlık isterse yetki verecek, yasa bu konuda hiç net değil. Yani sizin seçtiğiniz ilçe belediyenizin hiç söz hakkı olmayabilir.

İmar planı olmadan proje yapılamayacağına göre, proje yapılmadan da anlaşma yapılamayacağına göre, bizim evlerimizi neye dayanarak, ne hakla yıkarlar? Sonra bize dayatılan anlaşmayı kabul etmekten başka seçenek tanınmıyor değil mi ?Evet,haklısınız. Çoğunlukla yıkımdan sonra yapılacak binayı belirleyen imar planları ve imar uygulamaları ev sahipleri müteahhitle anlaşmaya vardıktan sonra ortaya çıkacak. Böylece ev sahipleri müteahhitle anlaşma yaparken sonraki emsal artışlarından haberdar olamayacaklar. Müteahhide verdikleri arsanın sonradan artan değerini bilemeden anlaşmaya varacaklar. Arsalarının sonradan artan değeri üzerinde bir hak elde edemeyecekler.


Yıkımdan sonra yapılacak bina konusunda müteahhitle yapılmak istenenanlaşmaya karşı çıkarsam ne olur?Yıkımdan sonra arsaya dönüşen taşınmaz sahiplerinin 2/3 çoğunlukla anlaşması halinde, siz 1/3’lük karşı çıkan tarafta yer alırsanız, arsa paylarınız diğer paydaşlara (komşularınıza ) açık arttırma usulü ile satılacak. Yani komşularınızla birbirinize düşmenize, toplumsal ayrışmaya yol açacak uygulamalara gidilecek. Eğer komşularınız sizin paylarınızı almazlarsa arsa paylarınızın rayiç bedeli Bakanlıkça ödenecek ve paylarınız Hazineye geçirilecek. Rayiç bedel sonradan yapılacak emsal artışlarıyla arsanızın kazanacağı değere göre değil, mevcut duruma göre hesaplanacak.

Yıkımdan sonra yapılacak bina konusunda müteahhitle yapılmak istenen anlaşmaya arsa sahiplerinin 1/3’ünden fazlası karşı çıkarsa ne olur?Arsanız acele kamulaştırma yoluyla kamulaştırılır, Bakanlığın eline geçer. Her koşulda rayiç bedel üzerinden evinizi vermek zorundasınız.

Yıkımdan sonra ev sahipleri olarak kendi binamızı kendimiz yaptırma hakkımız olacak mı?Kanunda buna engel olan bir düzenleme yok gibi gözükse de, parsellerin birleştirilmesi suretiyle büyük siteler inşasını öngören imar düzenlemeleri dolayısıyla pratikte kendi binanızı kendiniz yaptırmanız çok zor olabilir.


Yıkımdan sonra yapılacak binanın tüm afet risklerine karşı dayanıklı olacağı kesin mi?Ne yazık ki hayır.2001 yılında çıkarılmış olan Yapı Denetim Yasası önemli olmakla birlikte, temel konularda ciddi eksiklikler taşımaktadır. Her geçen gün sayısı sürekli olarak artan yüksek yapıların proje üretimine ilişkin bir yönetmeliğin bulunmaması ve bu yapıların denetimlerinin nasıl ve kimler tarafından yapıldığı da önemli bir sorundur. Bu yapıların projeleri kimler tarafından yapılıyor ve kimler tarafından nasıl denetleniyor belli değildir.

Yüksek yapıların yapılmış oldukları bölgelerin alt yapısına yükledikleri sorunları bir yana bırakırsak, deprem kuvvetlerine karşı bu yapıların ancak yaşanacak bir depremde sınanacak olmaları, ne yazık ki önemli bir sorundur. Bu konuda özellikle TOKİ uygulamaları hiç güven vermemektedir. Bu gün ülkemizde çok tartışılan yapı denetim sisteminin asıl unsurları olan mühendis ve mimarların mesleki derinliklerini ve etik davranışlarını geliştirmeden, sadece sistemin adını değiştirerek daha sağlıklı bir yapı denetim sistemi oluşturmak da olanak dışıdır. Meslek odalarının bu konuda çok çekinceleri ve uyarıları olmasına rağmen bu uyarılar dikkate alınmamaktadır. Ayrıca müteahhitlik sistemi kurumsallaşmamış, yapı müteahhitliği yasası çıkarılamamıştır.


Riskli alan sınırının nasıl çizilmesi gerekiyor?Bir yerin riskli alan olup olmadığı doğal ve endüstriyel tehlikelerin analizi, zemin etüdleri ve o yerdeki riskli bina sayısı göz önüne alınarak belirlenmelidir. Buna göre riskli alan sınırı çizilebilir. 6306 sayılı yasa ve yönetmeliklerinde ‘’riskli alan’’ın tanımı yeterli değildir. Yalnızca 1. Derece deprem bölgesi denilerek risk tanımı yapılamaz. Yasa tehlike ve risk kavramını karıştırmıştır. Yapılara riski yaratabilecek alanlar şunlardır: aktif fayın belirgin olarak geçtiği güzergah, sıvılaşma alanı heyelan alanı, yapay dolgu alanı, çamur akma ve sel alanı, çığ alanı ve taş düşme alanı vb. Ayrıca kirletici, parlayıcı, yanıcı ve zehirleyici sanayilere yakın alanlar da sayılabilir.

Çok büyük mali yüklerinin altına girerek binamı yıktırmak yerine güçlendirmem ve depreme karşı dayanıklı hale getirmem mümkün mü?İstanbul’da teknik olarak güçlendirme yoluyla depreme karşı dayanıklı hale getirmenin mümkün olduğu bir yapı stoğu mevcut. Ancak Kanun, sadece riskli alanlar ve yeni konutların inşa edileceği rezerv yapı alanları dışında kalan çok sınırlı bir bölgede buna izin veriyor. Riskli alanlarda ve rezerv yapı alanlarında binanızın güçlendirilmesi teknik olarak mümkün olsa dahi binanızı yıkmak zorundasınız


Dönüşüm sonucunda borçlandırılacak mıyım?

Projenin yüklenicisi, kamu idaresi ve hak sahibi arasında yapılacak anlaşmanın içeriğine göre maliyetin bir bölümünü hak sahibinin üstlenmesi gerekebilir. Ancak bu konuda adil bir dağılım olması önemlidir. Uygulamada temel ilke, hak sahipleri ödeyemeyecekleri kadar büyük miktarlarda borçlandırılmamalıdırlar.Borçlandırılmayla ilgili bir diğer önemli nokta ise özellikle gecekondu mahallelerindeki nüfusun ekonomik durumunun kesin bir profilinin çıkarılması gerektiğidir. Özellikle hane halkının iş durumu, güvenceli bir işe sahip olup olmadığı, hanede zihinsel ve fiziksel engelli olup olmadığı, yaşlı ve bakıma muhtaç bireylerin dağılımı gibi kriterlerin göz önüne alınması gerekmektedir. Buna göre ödeme yapabilecek ve yapamayacak olan haneler belirlendikten sonra borçlandırılma aşamasına geçilmelidir.Aynı zamanda kamuya ait mülkiyetlerin satış yoluyla mı yoksa uzun dönemli kullanma sözleşmeleriyle mi devrinin yapılacağı belirlenmelidir. Kamu mülkiyetleri çeşitli sözleşme tipleriyle kullanım hakkı üzerinden de mahalleliye devredilebilir.

Yenileme sürecinde halkın çok büyük bedel ödememesi nasıl sağlanır?

Devletin deprem fonu başta olmak üzere çeşitli fonları devreye sokması “yerinde dönüşüm” yapılabilmesi açısından çok önemlidir. Bazı bölgelerde vatandaşın ödeme yapmasına gerek kalmadan dönüşüm yapılabilecekken (Nüfus ve yapı yoğunluğunun düşük, arazi rantının yüksek olduğu yerler) bazı bölgelerde ise kesinlikle devletin devlet fonları başta olmak üzere çeşitli fonları devreye sokarak öncülük etmesi gerekir.Bu uygulanmadığında, sadece müteahhit ile gerçekleştirilen uygulamalarda bazı bölgeler hariç diğer yerlerde halkın bedel ödemesi kaçınılmazdır. Çünkü, müteahhit de kendi konumu gereği mevcut konut sayısının en az iki katını yaparak yarı yarıya paylaşmak zorundadır. Bu ise bölgedeki hane sayısının iki katına çıkmasına neden olacaktır. Mahalle kalabalıklaşacak, hiç kimse kimseyi tanıyamaz hale gelecektir. Yetersiz olan yeşil alan vb. donatılar daha da yetersiz hale gelecektir.Eğer konut sayısı iki katına çıkmadan çözülecek ise Yasa’da kentin çeperinde yer alan ve “rezerv alanı” denilen yerlerde yapılan konutlara aktarım söz konusu olacaktır. Bugün kent merkezinde arsa değeri yüksek mahallelerde yaşayanlardan ekonomik durumu yetersiz olanlar konutların daha ucuz olması nedeniyle bu rezerv bölgeleri tercih etmek zorunda kalacaklardır. Kendi mahallerinde yapılan konutları ise ödeme gücü daha yüksek olan kesimler satın alacaklardır. Cumhuriyet Halk Partisi

Bu Kanun Anayasada öngörülen sağlıklı bir çevrede yaşama hakkıma uygun mu?

Hayır. Bu Kanunun uygulandığı yerlerde, İmar Kanunu, Zeytinciliğin Islahı ve Yabanilerinin Aşılattırılması Hakkında Kanun, Orman Kanunu, Umumi Hayata Müessir Afetler Dolayısiyle Alınacak Tedbirlerle Yapılacak Yardımlara Dair Kanun, Turizmi Teşvik Kanunu, Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu, Kıyı Kanunu, Mera Kanunu, Yıpranan Tarihi ve Kültürel Taşınmaz Varlıkların Yenilenerek Korunması ve Yaşatılarak Kullanılması Hakkında Kanun Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu, Boğaziçi Kanunu, Askeri Yasak Bölgeler ve Güvenlik Bölgeleri Kanunu ve Millî SavunmaBakanlığı İskân İhtiyaçları İçin Sarfiyat İcrası ve Bu Bakanlıkça KullanılanGayrimenkullerden Lüzumu Kalmıyanların Satılmasına Salâhiyet Verilmesi Hakkında Kanun uygulanmayacak. Bu kanunların size sağladığı ve Anayasa ile güvence altına alınan sağlıklı bir çevrede yaşama hakkınız ortadan kaldırılabilecek.

Bu kanun TC Anayasa’sının Madde 2, 36, 43, 57, 63, 127, 138, 169 ifade edilen ve Devletin korumak zorunda olduğu en temel hakları ve ülkemizin en önemli değerlerini yok saymaktadır.


Kaynaklar

• SoruveCevaplarlaKentselDönüşüm, CHP İstanbulİlÖrgütüBroşürü(alfabetiksırayagöre)

• Dr. ÖzgeAksoylu, GalatasarayÜniversitesi• Sevgi Ata, Sarıyer Bld.• Yrd. Doç. Dr. SüleymanBalyemez, TMMOB, SPO• Prof. Dr. İclalSemaDinçer, YTÜ• Prof. Dr. Haluk Eyidoğan, CHP İstanbulMv.• CemalGökçe, TMMOB, İMO• Yrd. Doç. Dr. ÇiğdemŞahin, Kent Hareketleri• Av. Alev Tuna, İstanbulBarosu

• Prof. Dr. Murat Balamir, ODTÜ ŞehirveBölgePlanlama• FarukGöksu, KentselStratejiBelgelerivesunuları• Prof. Dr. BetülŞengezer, YTÜ, ŞehirPlanlama


Felaket başa Felaket başa gelmeden evvel, gelmeden evvel, önleyici tedbirleri önleyici tedbirleri düşünmek ldüşünmek lââzımdır, zımdır, geldikten sonra geldikten sonra dövünmenin faydası dövünmenin faydası yokturyoktur..

Mustafa Kemal Atatürk1920


Kent Kültürü ve Kentsel Dönüşüm

Documents

Transcript of Kent Kültürü ve Kentsel Dönüşüm