www.sehadet.info

1

lah Kavram

Aladdin PALEV

Lgatte ilah kelimesi elihe fiilinden gelmekte olup, snmak, almak, korktuu bir i bana gelmek,

bakas tarafndan korunmak, ar sevgiden dolay ynelmek, dkn olmak, kulluk etmek, hicaplanmak,

rtnmek, gizlenmek gibi manalara gelmektedir.1 lah kelimesi, elehe, yelihu, ilaheten mastarndan gelir.

badet etmek demektir. Fial vezninden meful olup, mabud demektir.2

Uluhiyet/ilahlk Allahn bir vasfdr. Yani, ibadetin ve itaatin her eidi Allaha mahsustur. Zira o

kainat yaratmtr. O halde ibadet ve yasama hakkda ona mahsustur. lah kelimesi Kuranda 96 yerde yaln

halde gemektedir. 17 yerde ise eitli zamirlerle birlikte muzaaf olarak, 2 yerde tesniye 33 yerde de cemi

olarak gelmitir.3

Uluhiyet Tevhidi: Alimler uluhiyet tevhidini yle tarif etmilerdir: Tm ibadet eitlerinde Allah

birlemektir. 4 Yani ibadet ve itaatler btnyle Allaha aittir. Ki bu anlamda tevhid kelimesi La lahe

llallahn ta kendisidir. Zira La lahe llallah demek, tm sahte egemenleri ve ilahlar reddedip, ibadet ve

itaatleri btnyle Allaha yneltmektir. mam Bakllani yle demektedir: Allahtan baka ilah yoktur.

Ondan baka hi kimse ibadete ve itaate layk deildir.5

Aslen ilah kavram yaratan, yoktan var eden anlamlarna gelmeyip mabud, yani itaat edilen,

emirlerine uyulan, egemen demektir. Kendisine itaat edilen ilah ibadette ve itaatte hak sahibi Allahta

olabilir, ya da Allahtan baka egemenliini ilan eden sahte ilahlarda olabilir. Zira Allah ve ilah lafzlar

arasnda byk fark vardr. Allah ismi, bizleri ve tm kainat yoktan var eden yce Mevlaya has olan bir

isim iken, ilah kelimesi hem Allah iin hem de sahte ilahlar iin kullanlan umumi bir lafzdr. Kuran

Kerimde ilah kelimesi bu iki anlamada gelmektedir. Allahu Teal yle buyurmaktadr:

Allah ile birlikte baka bir ilaha yalvarma! (28, Kasas/88)

Bu ayette ilah kelimesi her iki anlamda da kullanlmtr. Yani bir taraftan ibadete ve itaate hak sahibi

tek ilah yani Allah dier taraftan da kendisine ibadet ve itaat edilen sahte ilahlar anlamna gelmektedir.

inde bulunduumuz toplumda Allahn nizam olan slamn hkmlerinin kaldrlmasyla birlikte

slam zaafa uramtr. zellikle toplum ierisinde alim ya da din adam kisvesine brnm kimselerin

gerek cehaletleri sonucu gerekse bilerek tahrifleri sonucu bir ok kavram asl anlamndan ok uzaklamtr.

lah kavram da bunlardan bir tanesidir. Bugn La lahe llallah denildii zaman insanlarn anlad Allahtan

baka bir yaratc, ldren ve dirilten bir tanrnn olmaddr. ster istemez bu ekilde bir tahrif Kurann

sahih bir ekilde anlalmasnn da nne gemitir. Bunun en belirgin rneini Firavunun ilahlk ve rablik

iddialarnda grmekteyiz.

Firavun: -Ey ileri gelenler! Sizin iin benden baka bir ilh tanmyorum (dedi)... (28, Kasas/38)

(Firavun) Derhal (adamlarn) toplad ve (onlara) bard: Ben, sizin en yce Rabbinizim! dedi.

(79, Naziat/23-24)

Kuran kavramlarn asl anlamlarndan uzaklalmasnn neticesinde bugn bir ok szde alim ve hoca

efendiler Firavunun bu iddiasn u ekilde deerlendirmilerdir: Firavun bu sznde resmen kendisinin

yaratc olduunu sylemitir. Hatta bu ekilde bir aklama tefsir kitaplarna kadar girmitir.

te bu yanl anlama toplumun daha nce yaayan, Kuranda rnekleri verilen firavunlar

tanyamamasna bunun neticesinde de gnmzn firavunlarndan bihaber olmalarna vesile olmutur. Son

dnemde Allahn kanunlarn iptal edip yerine kendi kanunlarn icra eden firavunlardan habersiz

kalnmtr. nk bu hatal anlay firavunun yaratclk iddiasnda olduunu dndrmtr ve

gnmzde hi kimse de byle bir iddia da bulunmamaktadr. O halde gnmzn idarecileri gemite

1 Kurana Gre Drt Terim, Mevdudi, sy: 11 2 Cevheri, Shah 3 Suat Yldrm, 180 4 bn-i Batn, er-Risale 5 el-nsaf, 49

lah Kavram

2

2

yaayan firavunlardan ok uzaktadrlar.!!! Hem gnmzn yneticileri her ne kadar Allahn eraitini iptal

ederek kendi kanularyla insanlar sevk ve idare etseler dahi namaz klp, oru tutmaktalar ve La lahe llallah

demektedirler!!!

Ancak ne var ki Kuran kavramlar bugn hakkyla bilinse idi byle hatal bir anlaya gidilmeyecekti.

Baknz Kasas Suresinin 28. ayetine dair Allame Fahruddin Razi yle demektedir:

Firavun'un kendisinin ilah olduunu sylemektedir. Bu hususa gelince, bil ki, bununla kastedilen,

Firavun, kendisinin gklerin, yerin, denizlerin, dalarn ve insanlarn zatlarn ve sfatlarn yarattn iddia

etmemitir. nk bunun imkansz olduunu bilmek iin pek zeki olmaya gerek yok. Dolaysyla bu hususta

phe etmek, aklnn noksanlna delil olur. lah ise, ibadet edilendir. O halde Firavun, bir yaratcnn

olmadn ileri srerek, insanlarn mkellefiyetlerinin, sadece meliklerine itaat etmeleri ve onun emirlerini

dinlemeleri olduunu sylyor. te Firavun'un ulhiyyet iddias ile kastedilen, ou kimsenin sand gibi,

onun, gklerin ve yerin yaratcs olduunu iddia etmesi deil, mbd olduunu iddia ediidir. Biz, zellikle,

Th sresinde, "Siz ikinizin Rabbi kim, Ey Musa?" (Tha, 49) ayetinin tefsirinde, Firavun'un Allah'

bildiini ve bu sz, kavminin cahil ve ahmaklarna yutturmak iin sylediini anlatmtk.6

Yine ayn ekilde Naziat Suresinde Firavunun rablik iddiasn Fahreddin er-Razi yle tefsir

etmektedir:

Firavunun bu sznn anlam udur: Hi kimse zerinde benden bakasna ait bir emir ve yasak

koyma hakk yoktur."7

Ayn ayetin tefsirinde Alusi ise yle demektedir:

"Firavun toplad kalabalnn iinde kalkp hitap etmek suretiyle bir nutuk ekerek o byk laf

etmi, bylece kendisini halk ynetenlerin hepsinden stn tutmutur."8

Mevdudi Kasas Suresinin 28. ayetinin tefsirinde yle demektedir:

Firavun bununla kavminin, yer ve gklerin yaratcs olduunu kastetmiyordu, kastetmi de olamazd.

nk byle bir ey ancak bir deli tarafndan ortaya atlabilirdi. Bununla birlikte o, kendisinden baka

ilahlarn olmadn da kasdetmiyordu. Zira Msrllar birok tanrya ibadet etmekteydiler ve bizzat Firavun,

Gne Tanrs'nn hull ettii ahs haline getirilmiti. Kur'an- Kerim bizzat Firavun'un birok tanrya ibadet

ettiine tanklk etmektedir:

"Firavun kavminin ileri gelenleri yle dedi: "Musa ve takipilerini, lkede karklk karsnlar, seni

ve ilahlarn geersiz klsnlar diye mi lkede serbest brakacaksn?" (7, A'raf/127)

Dolaysyla Firavun kendisi iin "ilah" kelimesini kullanrken bunu zaruri olarak yaratc ve hakiki

ulhiyet sahibi anlamnda deil, tartmasz yce iktidar sahibi anlamnda kullanmt. Demek istedii uydu:

"Bu Msr lkesi'nin sahibi benim. Tm emir ve yasaklarn teri menba ancak ben kabul edilebilirim.

Benden baka hikimse emir vermeye yetkili deildir. Musa da kim oluyor? Kim bu alemin rabbinin delegesi

sfatyla karma kp da, kendisi hkmdar, ben tb imiim gibi bana emirler tebli eden adam?" Saray

erkanna dnerek onlara: "Ey kavmim! Msr'n krall bana ait deil mi? Bu altmdan akan rmaklar benim

deil mi." (43, Zuhruf/51) diye sormas bundandr. Ve Musa'ya tekrar tekrar: "Bu lkeyi ele geiresiniz diye

bizi atalarmzn dininden vazgeirmeye mi geldiniz." (10, Yunus/78), "Ey Musa, byclnn kuvvetiyle

bizi lkemizden srmeye mi geldin!" (20, Taha/57) ve "Onun dininizi deitireceinden yahut lkede

karkla sebeb olacandan korkuyorum." (40, Mmin/26) eklinde sorular sormas bundand.

Eer mesele bu adan ele alnrsa, apak hale gelecektir ki, Firavun'un durumu peygamberler

tarafndan getirilen ilah kanundan bamsz olarak siyas ve hukuk hakimiyet iddiasnda bulunan devletlerin

durumundan hi de farkl deildir. Bu devletler kanun koyucu, emir ve yasaklar belirleyici olarak ister bir

kral grsnler, isterse millet iradesini lkenin, Allah'n koyup peygamberlerin tebli ettii kanun ile deil de

kendi kanunlaryla ynetilmesi durumuna dtkleri srece, Firavun'un durumuyla kendilerininki arasnda

6 Tefsiru-l Kebir, 12/253 7 Fahreddin Razi, Tefsiri Kebir, 22/476 8 Alusi, Ruh'ul Meani, 15/38

www.sehadet.info

3

hibir fark yok demektir. Ancak bir fark vardr ki, o da cahil halkn Firavun'u lnetleyip bu devletleri yasal

olarak tasdik etmesidir. Hakikati anlayan kimse yalnzca kelime ve stlahlara deil, ruha ve mnya

bakacaktr. Firavun "ilah" kelimesini kendisi iin kullanmtr, ancak bu devletler "hakimiyet" kelimesini de

ayn anlamda kullanmaktadrlar.9

Elmall Hamdi Yazr ise ayette geen bu ilahlk ve rablik iddiasn u ekilde tefsir etmektedir:

Bylece Firavun hukuk ve hukuk koyuculuu kendi yaparm, ne isterse o olurmu, hkmn ve

idaresini bozacak bir st makam yokmu gibi gsteriyor. Bu sebepten insanlar onun idaresine boyun

emekten baka bir ey tanmasnlar.10

Yukarda yazdmz ayetlerden ve bu ayetlere ilikin mfessirlerin yorumundan da aka

anlalmaktadr ki kim kendi hevasna gre yasama veya kanun koyma yetkisine sahip olduunu iddia

ederse, ancak ilahlk iddiasnda bulunmutur. Her ne kadar dili ile byle bir iddia da bulunmasa da fiili

olarak ilahlk yetkisine yeltenmi olur. Bilinmelidir ki; hakimiyet yetkisini kendi zerinde grerek ilahlk

iddiasnda bulunanlar ister halktan bir tabaka, ister halkn hepsi, ister bir parti ya da partiyi organize eden bir

grup, isterse de bir kurul veya tek bir fert olsun deimez. Bu iddia (kanun ve yasa karma iddiasnn

parlamenterlerin elinde olduu iddias) Allahn kanun koyma yetkisine yeltenmektir ve irktir. Sahibini

dinden karr ve taut hkmne sokar.11

Bilinmelidir ki, ebedi hayat kaynamz olan Kuran- Kerim hibir zaman ncelikle ateistleri ve

mlhidleri muhatap almamtr. Ancak bir iaretle ateistlere ve mlhidlere cevap vermitir. nk allahn

varl kabul etmek ftrdir. Bundan dolay Kuran ncelikle asl muhatap olarak Allahn varln,

yaratcln bildii halde Ona irk koanlar, Allaha layk olmad eyleri nispet edenleri ya da Allaha ait

sfatlar Allahtan alarak insanlara verenleri yani mrikleri muhatap tutmutur. Kuran ncelike byle sapk

inanlar tashih etmek ve dzeltmek iin indirilmitir. Allahn varln ispat etmek iin deil Zira tm

ehli kfr Allahn varln ve birliini, yaratcln zaten ikrar ve kabul etmektedirler.

Allahu Teal yle buyurmaktadr: Eer sen onlara kendilerini kimin yarattn sorsan elbette:

"Allah" derler. O halde nasl haktan evriliyorlar? (43, Zuhruf/87)

Hz. Ademden Hz. Muhammede (sav) kadar tm nebi ve resuller insanlara Allahn ilahla mstehak

tek mabud olduu gereini tebli etmilerdir. Zira insanlar btnyle ftratlarn bozmadklar takdirde

Allahn varln genel olarak inkar etmezler. Ancak mrik toplumlar genellikle Allah ile beraber baka

ilahlara ynelmilerdir. Kimileri melekleri, kimileri cinleri, kimileri ta ve beton ynlarn kimileri de

gnmzde olduu gibi birbirilerini ilah edinmilerdir. zellikle bugn Allahtan baka ilahlar edinmek,

insanlarn Allahn kitabn bir kenara atmalar ve darun nedvelerinde kendi kafalarndan uydurduklar

yasalarla toplumlar yneltmeleri, buna karlk cahil halk kitlelerinin de bu sahte rablere itaat etmeleri

eklinde karmza kmaktadr. te bu resmen Allah brakp kullarn kullara ibadet etmesi yani insann

insan ilah olarak tayin etmesidir. Bu hususu mkemmel zetlemesi bakmndan Abdullah Azzamn u

satrlarna burada yer vermek istiyorum. Abdullah Azzam insanlarn Allah brakarak birbirilerini rab ve ilah

edinmelerine dair yle demektedir:

Hicretin dokuzuncu ylnda meydana gelen en nemli hadiselerden biri de Araplarn cmertlikte

rnek ahsiyet kabul ettikleri Hatim'in olu Adiy'in mslman olmasdr. Adiy kavminin lideri ve hristiyan

dinini kabul etmi biriydi. Bacs Sefane esir dtkten sonra Resulullah'a gelmiti. Sefane ise esirlii

srasnda Resulullah'a kendisini tantm ve unlar sylemiti: Ben kavminin lideri olan, alar doyuran,

plaklar giydiren bir insann kzym. Resulullah da onun azad edilmesini emretmi ve yle buyurmutur:

"Kavminin arasnda azizken zelil olmu, zenginken fakir olmu, lim olduu halde cahiller arasnda kalm

olan insanlara acyn ve onlara merhamet edin."

Hicri dokuzuncu yzyln nemli hadiselerinden biri saydmz Adiy bin Hatim'in mslman olma

meselesine dnelim. Adiy'nin bacs Sefane serbest brakldktan sonra kardei Adiy'e gitmiti. Ona, 9 Tefhimu-l Kuran, 4/448 10 Elmall Hamdi Yazr, Hak dini Kuran Dili, 6/87 11 Abdullah Azzam, Hakimiyet Mefhumu, sy: 5-6

lah Kavram

4

4

Resulullah'n ahlakn ve slm' sevdirmiti. Bunun zerine Adiy Resulullah'a gelip mslman olmutu.

Adiy'in gsnde ha bulunuyordu. Resulullah ona; "bu putu at" deyince oda onu atmt. Resulullah Adiy'in

nnde "o ehli kitap hahamlarn ve papazlarn ve Meryem olu sa'y Allah'n dnda rabler edindiler" (9,

Tevbe/31) ayetini okuyunca Adiy buna arm ve yle demiti: "Ey Allah'n Resul, biz onlara ibadet

etmedik ki onlar rabler edinmi olalm." Adiy ibadetin belli bir kahine veya rahibe yahut papaza namaz

klma olduunu zannediyordu. Fakat Resulullah Rab edinmenin sadece bu olmadn beyan ederek buyurdu

ki: "Evet, siz onlar rabler edindiniz. Onlarn size Allah'n haram kldklarn helal ve helal kldklarn da

haram klmalarn kabul ettiniz. Onlara itaatte bulundunuz. te bunlar rab edinmek budur" diye izahatta

bulundu. Aslnda ibadetin manalarndan biri de verilen emirlere itaattir. Bu nedenle yneticilerin Allah'n

haram kld eyleri helal klma veya Allah'n helal kld eyleri haram klma ieriindeki emirlerine itaat

edenler Allah'a deil bu yneticilere tapm olurlar. Allah'n indirdii dnda kanun ve hkm koyan

yneticilere itaat etmek ve ona raz olmaksa kfirliktir, kiiyi dinden karr. Zira btn alimlerin ittifak ile

Allah'n indirdii dnda herhangi bir yasa koymak kfrdr, kiiyi dinden karr, slm'dan koparr. Bu

hususta bn Teymiye unu sylemitir:

"Kim yabanc bir kadna bakmann helal olduunu sylerse limlerin icma ile o kimse kfir olmutur.

Yine kim ekmein haram olduuna karar verirse yine bu icma ile o kimse kfir olmutur." Bu hususta er'i

bir kural vardr. Kim haram helal sayarsa o kfir olur. Yine kim helali haram sayarsa o da kfir olur. Bu

zerinde ittifak edilen bir kuraldr. imdi bir ynetici gelir de iki satlmas iin mslmanlara meyhane

almasna ruhsat verirse bu kfirliktir, kiiyi dinden karr. Yine bir ynetici gelir de "bize gre ceza

kanununun filan maddesinde hrszlk yapann cezas iki ay hapistir" veya benzeri eyler sylerse bu

kafirliktir. Kiiyi dinden karr. nk aziz ve celil olan Allah "hrszlk eden erkek ve kadnn yaptklarnn

karl ve Allah tarafndan bir ceza olarak ellerini kesin" buyurmutur. Allah Teal byle buyurmuken

yneticinin gelip; "siz bunlar iki ay veya u kadar zaman hapsedin" demesi yeni bir din icad etmesidir. Bu

da kiiyi dinden karr.

Ben size yukardaki hkmleri aklayan baka rnekler vereyim: Mesela, bir ynetici, yeni bir kanun

karsa ve: "Oru evval aynda tutulacaktr, Ramazan aynda deil" dese, kard bu kanunuyla onun

hkm ne olur? Kfir midir? Deil midir?

Evet, o kimse bu kanunuyla kfir olmutur. slm milletinin dna kmtr.

Yine baka bir ynetici de: "lkemizde akam namaz drt rekat klnacaktr" dese hkm ne olur?

Kfir olur mu olmaz m?

Tm slm limlerinin ittifakyla o kimse kfir olur. Ancak insanlar hrszlk cezasnn hkmnn

deitirmenin kfr olacan ve kiiyi slm milletinden karacan anlayamamlardr. Evet, neden akam

namazn rekatken deitirip drt rekat yapan, Allah'n indirdiinden baka bir eriat koyduu iin kfir

oluyor da hrszn cezasn kol kesmeden deitirip belli bir sre hapsetmeye evirin Allah'n indirdii eriat

deitirmekle kfir olmuyor? Bu da kfrdr, dieri de kfrdr.

Allah'n nizamn brakp beeri kanunlar tatbik etme musibeti, slm mmetine ilk defa Tatarlarn

Badat' H. 656'da igali ile balad. Hulg, Cengiz Han'n kendi halkna uygulanmas iin karm olduu

"el-Yasak" "kral siyaseti" diye isimlendirilen Cengiz Han kanunnamelerini mslmanlara uygulamak

istemesi zerine; slm ulemas kar kar ve limlerden biri Yasak diye isimlendirilen bu kanun kitabn

eline alarak mslman halka:

"Bu kitap ne oluyor?" diye seslenir, onlar da;

"Cengiz Han'n kanunlar Yasak'dr" derler. Bu cevap zerine o lim:

"Kim bu kitapla hkmederse kfir olur, kim bu kitabn kanunlaryla yarglanmak isterse kfir olur"

der. Hulg ise; gnmz yneticilerinden daha akll davranr ve bir mahkeme Yasak'n kanunlaryla bir

mahkeme de Kur'an'la hkmetmek zere iki ayr mahkeme kurar. Bylece Kur'an ve Snnetin hkmleri ile

yarglanmak isteyenler mslmanlarn mahkemesine, Yasak'la (Cengiz Han kanunnameleri ile) yarglanmak

isteyenlerde Yasak'n mahkemesine giderlerdi. Fakat, kim Yasak'n mahkemelerine girerken grlrse o

www.sehadet.info

5

kimsenin kfirliine hkm verilirdi. Fakat u anki musibet ve amzn Cengiz Han kanunlar ise slm

aleminin ounda tatbik edilen Napolyon Bonapart'n kod haline getirdii kanunlar ve dier insanlarn

yapt kanunlardr. Mesela biz Suriye'de niversitenin eriat fakltesinde, eriatn yannda beeri kanunlar

da okuyorduk. Suriye'de uygulanan kanunlar, Msr kanunlarndan alnmtr. Msr kanunlar da harfiyen

Fransz kanunlarndan tercme edilmitir ve rdn'de bu kanunlar tatbik etmek istediklerinde, harf harf bu

kanunlar nakletmitir. Allah bu rdnllerin gzlerini o kadar kr etmitir ki kanunun sonunda "Bu kanun

filan gn ve tarihte Suriye'de karlmtr" dediler. rdn, "Amman'da karlmtr" demeyi dahi

beceremedi.

Hukuk ve kanun meselesi gerekten ok nemlidir. Allah'n indirdii hkmlerin dnda yeni kanun

ve hukuk sistemleri tesbit etmek kfrdr. slm'dan kmaktr. En azndan her mslmann grevi bu tr

beeri sistem ve kanunlar kalbiyle de olsa kabullenmeyip rza gstermeyerek reddetmesidir.

Ben, bu meseleyi ok aratrdm. Allah'n indirdii hkmlerin dnda teri -hukuk sistemi ve

kanunlarn tesbiti- meselesi gerekten beni ok megul etti. nk ben Msr'da doktora tezi hazrlarken

Enver Sedat'n dneminde hapishaneden mslmanlar ktlar. Bunlar bu mesele hususunda farkl grler

tayorlard. Bunlardan bir ksm; tm insanlar tekfir (kfrle itham) ediyor, dier bir ksm; mslman veya

kfir olduklarna dair herhangi bir hkm vermekten kanyor, nc bir ksm ise "La ilahe illallah

Muhammedun Rasullullah" diyen btn insanlarn mslman olduklarn sylyorlard.

Evet, millet meclisine gelelim, parlamentoya gelelim. Parlamenterlere arapa "nvvab" denir. Bu

kelime vekil manasna gelen naibin mi yoksa musibet manasna gelen naibe" nin mi oulu olduunu

bilemiyoruz. nk bunlarn ou vekil deil, musibet!

Meclisteki milletvekillerinin slm kanunlarna ters den hibir kanunu, ister asl, ister fer

meselelerde olsun onaylamaya haklar yoktur. ayet kadn erkek eitlii gibi slm'a ters den herhangi bir

kanuna muvafakat ederlerse, slm dininden karlar. slm'a muhalif olan en basit meselede bile

milletvekilinin kar kmas gerekir. ayet kar kmaz ise o slm'a ters olan meseleye raz olursa ve onu

imzalarsa ite bu davran slm'dan kmaktr. nk millet meclisi yasama meclisidir, kanun koyma

yeridir. Allah'n kanununu bertaraf edip yerine yeni kanun koymak uluhiyyet makamna glge drmeye

kalkr.12

Evet bu ekilde ortaya kan sapk inanlar dzeltmek iin Kuran her frsatta Allahn tek bir ilah ve

mabud olduunu vurgulamaktadr. Allahtan baka ilahlar ise reddetmektedir. Hem Allaha iman ettiini

iddia edip hem de bu sahte ilahlara yasama ve teri yetkisini vermek ise Allahtan baka ilah edinmenin en

ak halidir ve irktir. Baknz Allahu Teal yle buyurmaktadr:

Onlarn ou irk komadan Allah'a iman etmezler (imanlarna az ok bir irk kartrrlar). (12,

Yusuf/106)

bn-i Abbasn azadls krime bu ayetin tefsirinde yle demektedir: ayet onlara kendilerini kimin

yarattn sorarsan cevap olarak Allah derler. te bu onlarn imandr. Bu imana ramen Allahtan

bakalarna ibadet ve itaat ederler. Bu da onlarn yapt irkleridir.13

Gerekten gnmzde bu durum ok net bir ekilde grlmektedir. nsanlar bir taraftan Allaha

inanrlar ve bu inanlarnn gerei olarak namaz klp oru tutarlar dier taraftan ise Allahn indirdii ile

hkmetmeyen beeri sistemlere itaat ve ibadet ederler. te bu insanlarn bir ou ayette de belirtildii gibi

Allaha irk koarak iman etmelerinin ak belirtisidir.

12 Cihad Dersleri, 1/483 13 bn-i Cerir et-Taberi, Camiul Beyan, 8/13