Grp coğrafya

158
DIŞ KUVVETLER GENEL FİZİKİ COĞRAFYA HAZIRLAYANLAR: MERVE ŞİMŞEK FATMA DOĞAN DİLAN KAÇAR ELİF YILDIRIM ÖĞRETMEN :HARUN ER

description

coğrafya

Transcript of Grp coğrafya

Page 1: Grp coğrafya

DIŞ KUVVETLER

GENEL FİZİKİ COĞRAFYA

HAZIRLAYANLAR:

MERVE ŞİMŞEKFATMA DOĞANDİLAN KAÇARELİF YILDIRIM

ÖĞRETMEN :HARUN ER

Page 2: Grp coğrafya

DIŞ KUVVETLER

Enerjisini güneşten alan yeryüzünü

aşındırma,taşıma,biriktirme yoluyla şekillendiren kuvvetlere

dış kuvvetler denir

Page 3: Grp coğrafya

Dış kuvvetler

• Dış kuvvetler faaliyetlerini;aşındırma, taşıma ve biriktirme olmak üzere üç aşamada gerçekleştirir

Aşındırma Taşıma Biriktirme

Page 4: Grp coğrafya

Dış kuvvetlerKütle Hareketleri

Yer kabuğunun herhangi bir kısmının kütle halinde yer değiştirmesi sonucunda meydana gelen olaylardır

Page 5: Grp coğrafya

Ana kaya üstündeki toprak kütlesinin bir yamaç boyunca eğim doğrultusunda yer değiştirilmesi TOPRAK KAYMASI olarak adlandırılır

Toprak tabakasının ana kaya ile birlikte yer değiştirmesi de HEYELAN olarak adlandırılır

Page 6: Grp coğrafya

Eğim fazlalığı

Yer çekimi

Yağışın ve kar erimelerinin artması

Tabakaların durumu

Kayanın toprağın cinsi

Doğal afetler

Beşeri etkenler

TOPRAK KAYMASI VE HEYELANI ETKİLEYEN FAKTÖRLER

Page 7: Grp coğrafya

Ülkemizde toprak kaymaları en fazla ilkbahar mevsiminde görülmektedir. Bunun en önemli nedeni kar erimeleridir. Toprak kayması en fazla Karadeniz Bölgesi’nde meydana gelmektedir. Özellikle Doğu Karadeniz Bölümü’nde heyelânlar çok fazla olmaktadır.Trabzon’daki Sera ve Erzurum’daki Tortum gölleri buna örnek olarak verilebilir.

Page 8: Grp coğrafya

TORTUM GÖLÜ

Page 9: Grp coğrafya
Page 10: Grp coğrafya

ÇÖZÜLME

FİZİKSEL ÇÖZÜNME:Kayaçların dış kuvvetlerin etkisi ile ufalanması,dağılması ve parçalanmasıdır.

Sıcaklık farkı

En önemli faktör

Buz çatlatması

Tuz çatlatması

Bitki kökleri

Etkili olmaktadır

Page 11: Grp coğrafya
Page 12: Grp coğrafya

Kayacın kimyevi yapısında bir değişiklik meydana getirmeden oluşan parçalanmaya fiziki çözülme adı verilir

Page 13: Grp coğrafya
Page 14: Grp coğrafya

KÖK ÇATLAMASI

Kök çatlatması, fiziksel çözünmenin olduğu bölgelerde görülür.toprak fiziksel etkilerle ayrışır.örneğin likenler, kaya yosunları bu bitkiler köklerinden salgıladıkları asitle bu olay meydana gelir.

Page 15: Grp coğrafya

KİMYASAL ÇÖZÜLME

Su ve sıcaklığın etkisiyle kayaçların eriyerek mineral yapılarının değişmesine kimyasal çözünme adı verilir

SU

Kayaları eritir

+SICAKLIK

Çözülmeyi hızlandırır

KİMYASAL ÇÖZÜLME

Page 16: Grp coğrafya
Page 17: Grp coğrafya
Page 18: Grp coğrafya
Page 19: Grp coğrafya

AKARSULAR

Page 20: Grp coğrafya

Yeryüzünün şekillenmesinde en büyük paya sahip dış güç akarsulardır. Akarsuların küçüklerine dere, çay, öz, su; büyüklerine ise ırmak veya nehir denir.

Page 21: Grp coğrafya

AKARSULARLA İLGİLİ TERİMLER

Akarsu kaynağı: Akarsuyun doğduğu yerdir.

Akarsu ağzı: Akarsuyun herhangi bir denize veya göle döküldüğü yerdir.

Akarsu yatağı: Kaynakla ağız arasında uzanan, akarsuyun içinde aktığı çukurluktur.

Page 22: Grp coğrafya

Dönemli akarsu

Sürekli akarsu

Sürekli akarsu yatağında sürekli su bulunduran akarsudur

Dönemli akarsu Yatağında her zaman su bulundurmayan, bazen kuruyan akarsudur.

Page 23: Grp coğrafya

Yukarı çığır: Akarsu havzasının kaynağa yakın kısmı.Aşağı çığır: Akarsu havzasının ağıza yakın kısmı.Orta çığır: Akarsu havzasının yukarı ve aşağı çığır arasındaki kısmı.

Hız çizgisi: Akarsu hızının fazla olduğu noktaları birleştiren çizgidir.Akarsu hızı: Akarsuyun birim zamanda aldığı yoldur. Akarsu hızı muline denilen bir araçla ölçülür.

Page 24: Grp coğrafya

Akarsuyun Akış Hızını Etkileyen Faktörler

AKIŞ HIZI

Bitki örtüsü

Yük Miktarı

Yatak Genişliği

Su Miktarı

Eğim Kayaçların Geçirgenliği

Page 25: Grp coğrafya

Akarsu havzası: Bir akarsuyun bütün kollarıyla birlikte sularını topladığı ve faaliyet gösterdiği alandır.Eğer akarsular, topladıkları suyu denize ulaştırabiliyorsa, böyle akarsuların havzası açık havza dır.

Akarsular topladıkları suyu denize ulaştıramıyorsa kara içinde bir denize döküyorsa veya yer altına sızıyorsa bu tür akarsuların havzası kapalı havzadır

Page 26: Grp coğrafya

Su Bölümü Çizgisi

İki akarsu havzasını birbirinden ayıran sınırdır.

Genellikle dağların doruk noktalarından geçerler.

Page 27: Grp coğrafya

Akarsu drenajı(ağı)

Akarsu havzası, içindeki kollarıyla birlikte bir ağ oluşturur. Buna akarsu ağı denir.

Havzanın eğimi, yapıyı oluşturan taşların cinsi ve tabakaların özelliklerine göre, değişik tipte akarsu drenajları oluşur.

Page 28: Grp coğrafya

Akımı Etkileyen Faktörler

Yağış miktarı

Buharlaşma miktarı

Havzanın genişliği

Kaynağın büyüklüğü

Zemin özelliği

Bitki örtüsü

Page 29: Grp coğrafya

Akarsu rejimi

Akarsuyun yıl içerisindeki debi değişiklikleridir.Akım düzeni olarak da adlandırılmaktadır. Düzenli rejim ve düzensiz rejim olarak ikiye ayrılır.

Page 30: Grp coğrafya

Düzenli Rejim ve Düzensiz Rejim

Aylara ve mevsimlere göre seviye değişikliği fazla olan akarsuların rejimleri de düzensizdir

Page 31: Grp coğrafya

Akarsu rejimlerini etkileyen faktörler

Akarsu rejimi

Yer şekilleri

İklim

Bitki örtüsü

Jeolojik yapı

İnsan

Page 32: Grp coğrafya

AKARSU AŞINDIRMASI

Page 33: Grp coğrafya

Akarsularda aşındırma

Fiziksel aşındırma

Kimyasal aşındırma

Page 34: Grp coğrafya

Akarsu aşındırması

Kimyasal aşındırma

Akarsu aşındırması

Kimyasal aşındırma

Suda eriyebilen kayaçların akarsu yatağında eritilmesiyle oluşan aşındırmadır. En fazla Karadeniz ve Akdeniz Bölgesinde görülür.

Page 35: Grp coğrafya

Fiziksel (Mekanik)aşındırma

Akarsuların eğime bağlı olarak kazandıkları güçle, içlerindeki materyaller ile birlikte yatağındaki kayaları parçalayarak aşındırmasıdır.Akarsular genelde bu yolla aşındırma yaparlar.

Page 36: Grp coğrafya

Taban (Kaide)seviyesiAkarsular aşındırmalarını derine yana ve geriye doğru aşındırma yapar.Hiçbir akarsu yatağını deniz seviyesinin daha altına kadar aşındıramamaktadır.Bu seviyeye de taban seviyesi denir.

Page 37: Grp coğrafya

Derine aşındırma

Derine Aşındırma

Page 38: Grp coğrafya

Geriye aşındırma

Akarsuyun yatağını ağız kısmından kaynağa doğru aşındırmasıdır.

Geriye doğru aşındırma ile akarsular, çevredeki küçük akarsuları kollarıyla birlikte kendisine bağlar.

Page 39: Grp coğrafya

Yana aşındırma

Akarsuların içlerindeki materyallerle birlikte eğimin azaldığı yerde salınımlar yaparak, yanlara çarpması sonucu meydana gelen aşındırmadır.

Page 40: Grp coğrafya

Denge profili

• Akarsu çeşitli şekillerde aşındırarak yatağının eğimini giderek azaltır. En sonunda akarsu yatağı deniz seviyesine yakın ve çok az eğimli bir profil kazanır buna da denge profili denilmektedir.

• Ülkemizde denge profiline en yakın akarsular Kıyı Ege ve Marmara bölgesinde bulunur.

Page 41: Grp coğrafya

Denge profiline ulaşmış bir akarsuda;

Page 42: Grp coğrafya

Aşındırmayı etkileyen faktörler

Yatak eğimi

Akış hızı

Su miktarı

Yük miktarı

ARTTIKÇAAşındırma

artar

Zemin yapısı SERTLEŞTİKÇEAşındırma

azalır

Page 43: Grp coğrafya

AKARSU AŞINDIRMA

ŞEKİLLERİ

Vadi

Çağlayan

Dev Kazanı

Peri Bacası

Kırgıbayır

Plato

Peneplen

Boğaz

Tabanlı

Çentik

Kanyon

Asimetrik

Page 44: Grp coğrafya

Vadi1. Vadi

Akarsuyun akışa geçtiği, eğime bağlı olarak iniş gösteren oluklara vadidenir.

Page 45: Grp coğrafya

a. Çentik vadi

Page 46: Grp coğrafya

b. Boğaz(yarma) vadi

Page 47: Grp coğrafya

c. Asimetrik(yatık yamaçlı)vadi

Akarsular vadinin dirençli kesimleriniaz, dirençsiz kesimlerini çokaşındırarak asimetrik vadileroluşturur.

Page 48: Grp coğrafya

d. Kanyon vadi

Yatay tortul tabakaların bulunduğu yerlerde akarsular, yataklarını

derine doğru aşındırarak kanyon

vadi adı verilen şekiller meydana

getirir.

Page 49: Grp coğrafya
Page 50: Grp coğrafya

e. Geniş tabanlı vadiAkarsular, eğimin azaldığı yerde yatağını yana

doğru aşındırarak geniş tabanlı vadilerimeydana getirir.

Kızılırmak, Ege Bölgesi, Sakarya’nın akarsularıgeniş tabanlıdır

Page 51: Grp coğrafya

2. Çağlayan ve Çavlan

Akarsular yataklarındaki gevşek malzemeleri çabuk, sert ve dirençli kısımları daha geç aşındırır. Böylece çağlayan ya da çavlan(şelale) oluşur. Ülkemizdeki en tanınmışları Manavgat Çağlayanı ile Düden, Muradiye ve Gürlevik şelaleleridir.

Page 52: Grp coğrafya

Antalya Düden Şelalesi

Page 53: Grp coğrafya

3. Dev kazanı

Çağlayanlarda yüksekten düşen suların çarptığıyeri aşındırmasıyla oluşmuş çukurluklaradev kazanı denir.

Page 54: Grp coğrafya

4. Peri bacasıVolkanik bölgelerde bulunan tüflerin sel suları tarafından

aşındırılmasıyla peri bacaları meydana gelir.Bazı peri bacalarının üzerinde sert kayaçlardan oluşan şapka

görünümlü kısımlar bulunur.

Türkiye’deNevşehir,Ürgüp,Göreme,Avanosçevresindeyaygındır

Page 55: Grp coğrafya
Page 56: Grp coğrafya
Page 57: Grp coğrafya

5. Kırgıbayır(Bandlands)

Yarı kurak iklim bölgelerinde, sel sularının bitki örtüsünden yoksun eğimli yamaçları girintili çıkıntılı bir şekilde aşındırmasıyla oluşur.

Ülkemizde, iç Anadolu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde yaygındır.

Page 58: Grp coğrafya

6. Plato

Akarsular tarafından derinvadilerle parçalanan genişdüzlükler PLATO olarakadlandırılır.

Akarsular tarafından derin vadilerle parçalanan geniş düzlükler plato olarak adlandırılır.

Ülkemizde plato çeşitleri Peneplen platoları, Karstik Platolar, Lav Platoları ve Aşındırma platoları olarak dörde ayrılır.

Page 59: Grp coğrafya

7. Peneplen(yontukdüz)

Akarsuların aşındırmasının son safhasında ortayaçıkan, deniz seviyesinde hafif dalgalı düzlüklerdir.

Page 60: Grp coğrafya

AKARSU BİRİKİM ŞEKİLLERİ

Page 61: Grp coğrafya

Akarsu biriktirme yapabilmesi için;

Yatak eğiminin azalması

Akarsu akış hızının azalması

Suyun miktarını azalması

Akarsu yükünün artması

Page 62: Grp coğrafya

Akarsu birikim şekilleri

Birikinti konisi

Birikinti yelpazesi

Dağ eteği ovası

Dağ içi ovası

Delta

Irmak adası

Page 63: Grp coğrafya

1.Birikinti konisi ve yelpazesi Dağ yamaçlarında düzlüğe inen akarsular, taşıdıkları

materyalleri eğimin azaldığı yerlerde yarım koni şeklinde

biriktirirler. Bunlara birikinti konisi denir.

Birikinti konisinin genişlemesi ile birikinti yelpazesi oluşur.

Page 64: Grp coğrafya

3.Dağ eteği ovasıDağ eteğinde, eğimin azaldığı yerlerde meydana gelen birikinti konileri ve yelpazelerinin zamanla yanlara doğru büyüyerek birleşmeleri sonucu oluşan ovalardır.

Bursa ovası, Uludağ’ın eteğinde oluşmuş bir dağ eteği ovasıdır.

Page 65: Grp coğrafya

Bursa Ovası

Page 66: Grp coğrafya

Dağ içi ovası

4. Dağ içi ovası

Dağlık alanlar içinde akan akarsuyun eğimin azaldığı yerlerde taşıdığı malzemeleri biriktirmesiyle oluşur. Engebeli ülkelerde daha fazla oluşur. Malatya, Muş, Elazığ ovaları bu şekilde oluşmuştur.

Page 67: Grp coğrafya

5.Taban seviyesi ovasıAkarsuların denize yaklaştıkları yerlerde taşıma gücü azalır. Böyle yerlerde akarsular, taşıdıkları malzemeleri biriktirir ve ova yüzeyini alüvyal dolgu haline getirirler. Böyle oluşan düzlüklere taban seviyesi ovası denir.

Page 68: Grp coğrafya

6.Delta ovaları

• Akarsuların taşıdıkları malzemeleri, denize döküldüğü yerde biriktirmesi sonucu, üçgene benzeyen düzlükler meydana gelir. Bunlara da delta ovası denilmektedir.

• Başlıca delta ovaları Çukurova, Bafra ve Çarşamba ovaları.

Page 69: Grp coğrafya

Delta ovalarının oluşabilmesi için,

Akarsu yükünün fazla olması

Kıyının sığ (derinliği az) olması

Kıyıda güçlü akıntıların olmaması

Gel-git genliğinin az olması gereklidir.

Page 70: Grp coğrafya

6. Irmak adası(kum adacıkları)Akarsu eğiminin azaldığı ve yatağın genişlediği yerlerde,

taşınan alüvyonlar ve kumlar küçük adacıklar şeklindebiriktirilir. Bunlara IRMAK ADASI(kum adacıkları) denir.

Page 71: Grp coğrafya

AŞINIM VE BİRİKİMİN BİRLİKTE ETKİLİ OLDUĞU ŞEKİLLER

Page 72: Grp coğrafya

1. Menderes (Büklüm)

Akarsuların, eğimlerinin azaldığı yerlerde kıvrılarakakarlar. Hem aşındırma, hem de biriktirmesonucunda, bu kıvrımlar daha da genişleyerekmenderesleri oluştururlar.

Büyük Menderes

Page 73: Grp coğrafya

Menderes oluşturan bir akarsuyun;

• Yatak eğimi azalmıştır.

• Akarsu hızı azalmıştır.

• Uzunluğu artmıştır.

• Aşındırma gücü azalmıştır.

• Biriktirme faaliyetleri yaygındır.

Page 74: Grp coğrafya

2. Taraça (Seki)Alüvyal tabanlı vadi üzerindeki akarsuların, yeniden canlanarak, yatağını kazması sonucunda oluşan yüksekte kalmış eski vadi tabanlarıdır.

Page 75: Grp coğrafya
Page 76: Grp coğrafya

RÜZGARIN ETKİSİRüzgarın doğrudan etkisi kurak ve yarı kurak iklim bölgelerinde

görülür. Çöller bu alanların başında gelir

4. Nem miktarına

1.Rüzgarın hızına

2. Taşıdığı materyallerinbü

yüklüğüne

5.Arazinin yapısına

3.Arazinin kullanım şekline

6.Bitki örtüsüne

Göre farklılık gösterir

Page 77: Grp coğrafya

RÜZGAR AŞINDIRMA ŞEKİLLERİ

Page 78: Grp coğrafya

1.MANTARKAYA(ŞEYTAN MASASI)

Kayaların alt kısımlarının rüzgar tarafından aşındırılmasıyla oluşurdaha çok kurak bölgelerde görülür

Page 79: Grp coğrafya
Page 80: Grp coğrafya

2.YARDANG

Farklı dirençteki kayaçların yumuşak kısımlarının rüzgarlar tarafından aşındırılmasıyla oluşan oluk veya yarıklardır

Page 81: Grp coğrafya
Page 82: Grp coğrafya

Rüzgarlar blok halindeki kayaların gevşek kısımlarını sökerek kayadan ayırır. İrili ufaklı

kovuklardan oluşan bu şekillere tafoni

adı verilir.

3. TAFONİ

Page 83: Grp coğrafya
Page 84: Grp coğrafya
Page 85: Grp coğrafya

4.ŞAHİTKAYA

Üst üste tortullanan farklı dirençteki tabakaların rüzgarlar tarafından aşındırılmasıyla oluşur.

Page 86: Grp coğrafya
Page 87: Grp coğrafya

RÜZGAR BİRİKİM ŞEKİLLERİ

Page 88: Grp coğrafya

1.KUMUL

Rüzgarın taşıdığı kumları biriktirmesiyle oluşmuş kum tepeleridir

Page 89: Grp coğrafya
Page 90: Grp coğrafya

2.BARKAN

Page 91: Grp coğrafya

Kurak bölgelerde rüzgarla savrulan ince materyallerin birikmesi sonucu oluşmuş 8-10m. Yükseklikteki hilal şeklindeki kum tepelerine denir.

Page 92: Grp coğrafya
Page 93: Grp coğrafya
Page 94: Grp coğrafya

3.LÖS

Page 95: Grp coğrafya

«

DALGA VE AKINTILARIN OLUŞTURDUĞU OLUŞTURDUĞU

ŞEKİLLER

Page 96: Grp coğrafya

AKINTILAR

DALGALAR

Page 97: Grp coğrafya

Dalgaları Oluşturan Nedenler

Deniz tabanlarındaMeydana gelen;

Rüzgarlar

Depremler

Heyelenler

Volkanizmalardır

Page 98: Grp coğrafya

AŞINDIRMA ŞEKİLLERİ

Page 99: Grp coğrafya

1.FALEZ (YALIYAR)Dalga aşındırmasıyla kıyıda meydana gelen dikliktir. Kıyıya kadar gelen dalga bütün gücüyle kıyıya çarpar. Böylece zamanla dalgaların çarptığı yer oyulur. Oyuk büyüdükçe üst kısım çökerek falez denilen diklikler oluşur. Ülkemizde Karadeniz ve Akdeniz örnek verilebilir.

Page 100: Grp coğrafya
Page 101: Grp coğrafya

2.HALİÇ

Page 102: Grp coğrafya

BİRİKTİRME ŞEKİLLERİ

Page 103: Grp coğrafya

KIYI OKU(KIYI KORDONU)

Dalga ve akıntılarınkıyıdaki ufalanmışmateryallerin kıyıönünde biriktirmesiylekıyı oku oluşur.

Page 104: Grp coğrafya

TOMBOLO

Page 105: Grp coğrafya

LAGÜN(DENİZ KULAĞI)

Page 106: Grp coğrafya

KIYI TİPLERİ

Page 107: Grp coğrafya

BOYUNA KIYILAR

Bu kıyı tipinde genel uzanış gerisindeki dağların genel uzanışına uygun gider. Bu kıyılar gerideki dağlara paralel uzanır. Bu kıyıların girinti ve çıkıntıları azdır. Kıta sahanlığı dardır. Türkiye’de Karadeniz ve Akdenizkıyıları bu tip kıyılardır.

Page 108: Grp coğrafya

ENİNE KIYILAR

Kıyı gerisindeki dağlar, kıyıya dik iniyorsa enine kıyılar oluşur. Bu kıyı tipi, çok girintili ve çıkıntılı koylar , körfezler, yarımada ve adalara yer verir. Kıyı önündeki şelf alanı geniştir. Oluşumları; tektonik çökmeler sonucu ortaya çıkan uzun çukurları deniz sularının doldurması ve bu çöküntü hendeklerin tortularla dolarak, körfez ve koylarda kıyının yani karanın denize doğru ilerlemesi hareketlerine denir. Ülkemizde Ege kıyıları bu tip kıyı tipidir.

Page 109: Grp coğrafya

RİA TİPİ KIYILAR

Akarsu vadilerinin ağız kısmının deniz suları altında kalmasıyla oluşan kıyı tipidir. Bu durum karanın çökmesi ya da deniz ilerlemesi sonucu oluşur. En tipik örnekleri Fethiye-Didim arasındaki kıyı bölgesi (Menteşe yöresi kıyıları), İstanbul Boğazı kıyıları ile Kuzeybatı İspanya ve Güneybatı İrlanda kıyılarında rastlanır.

Page 110: Grp coğrafya

DALMAÇYA TİPİ KIYILAR

Kıyı çizgisini çok yakından izleyen , kıyıya paralel uzanan dağların bulunduğu kıyılarda çökmelerle dağlar arasındaki vadilerin sular altında kalması ile oluşmuş kıyı tipidir. Kıyıya paralel dağların dorukları adalar halinde su yüzeyinde kalmıştır. Adriya Denizi’nin doğu kıyılarında , Türkiye’de Kaş-Finike arasında dalmaçya tipi kıyılar görülür.

Page 111: Grp coğrafya

LİMAN KIYILARI

Dar ve uzun körfezlerle lagünler birer doğal limandır. Bu tür şekillerin bulunduğu kıyılara limanlı kıyı denir. Bunların en tipik örneklerine, Karadeniz’in Ukrayna kıyılarında rastlanır. Türkiye’de Büyük ve Küçükçekmece kıyıları örnek verilebilir.

Page 112: Grp coğrafya

FİYORTLU KIYILAR

Buzullarla oyulup oluşturulmuş, derin vadilerin, buzullar çekildikten sonra deniz suları altında kalması sonucu oluşmuş kıyılara fiyortlu kıyı denir. Norveç kıyıları bu kıyı tipine örnektir.

Page 113: Grp coğrafya

SKYER TİPİ KIYILAR

Hörgüç kayaların ve moren yığınlarının sular altında kalmasıyla oluşan çok sayıda adacık, girinti ve çıkıntıdan oluşan kıyılardır. En güzel örneklerine Finlandiya kıyılarında rastlanır.

Page 114: Grp coğrafya
Page 115: Grp coğrafya
Page 116: Grp coğrafya

• Kalker(kireçtaşı)• Jips(alçıtaşı)• Kayatuzu

gibi suda çözünebilen kalsiyum karbonatlı Kayaçların yaygın olduğu bölgelerde oluşan şekillere karstik şekiller denir.

Page 117: Grp coğrafya

Karstik yapının oluşabilmesi için;• Karstik yapının saf olması• Suyun bol bulunması• Karstik arazinin kalın tabakalar oluşturması gereklidir.

Page 118: Grp coğrafya

KARSTİK ŞEKİLLER

KarstikŞekiller

KarstikAşınım

Karstik Birikim

LAPYAL

DOLİN

UVALA

POLYE

OBRUK

TRAVERTEN

MAĞARA

DÜDEN

SARKITSÜTUN

DİKİT

Page 119: Grp coğrafya
Page 120: Grp coğrafya

LAPYAKarstik arazilerde sular kireçtaşlarını aşındırarak oyuklar ve yarıklar oluşturur.

Bunlara lapya denir.

En küçük karstik aşınım şeklidir.

Page 121: Grp coğrafya
Page 122: Grp coğrafya

DOLİNLapyalar zamanla genişleyip birleşerek dolinleri oluştururlar.

Page 123: Grp coğrafya

DOLİN

• Derinlikleri birkaç metredir.

• Çapları ise birkaç yüz metreyi

• bulabilir.

Page 124: Grp coğrafya

UVALA

• Dolinlerin birleşmesiyle uvalalar meydana gelir.

Page 125: Grp coğrafya

UVALA

Page 126: Grp coğrafya

POLYE

Birkaç uvalanın birleşmesiyle polyeler meydana gelir. Genişliği birkaç kmyi bulabilir.

Page 127: Grp coğrafya

MAĞARA

• Karstik arazilerde yer altına sızan sular burada çatlaklar boyunca kendisine yol bulur ve çözünmeyle bu yolu genişletir.

Page 128: Grp coğrafya

Çatlakların zamanla büyüyüp genişlemesi ile mağaralar meydana gelir

Page 129: Grp coğrafya

GALERİBirden fazla mağaranın birleşmesiyle galeri adı verilen daha büyük mağaralar oluşur.

Page 130: Grp coğrafya

DÜDEN

• Karstik bölgelerdeki sular düden adı verilen çukurluklardan yer atına sızar.

• Yağışın bol olduğu dönemlerde ise sular düdenlerden yeryüzüne çıkar.

Page 131: Grp coğrafya

DÜDEN

Page 132: Grp coğrafya

OBRUK

Mağara tavanlarının veya derinliği artan dolinlerinçökmesi ile meydana gelen çukurluklara obruk adı verilir.

Page 133: Grp coğrafya

OBRUK GÖLLERİ

Obrukların tabanlarında suların birikmesiyle obruk gölleri meydana gelir.

Page 134: Grp coğrafya

KKKARSTİK BİRİKİM ŞEKİLLERİ

Page 135: Grp coğrafya

TRAVERTEN

Yeryüzüne çıkan suların bünyesindeki kalsiyum karbonatın çökmesiyle traverten adı verilen ter şekilleri meydana gelir.

Page 136: Grp coğrafya

Travertenler ihtiva ettikleri minerallerin özelliğine bağlı olarak farklı renk alır.

Page 137: Grp coğrafya

SARKIT

Su damlacıkları içindeki kalsiyum karbonatın mağara tavanında tortullanmasıyla sarkıtoluşur.

Page 138: Grp coğrafya

SARKIT

Page 139: Grp coğrafya

DİKİT

Su damlacıkları içindeki kalsiyum karbonatın mağara tabanında tortullanmasıyla dikit oluşur.

Page 140: Grp coğrafya

SARKIT- DİKİT

Page 141: Grp coğrafya

SÜTUN

Sarkıt ve dikitin zamanla birleşmesiyle sütun oluşur.

Page 142: Grp coğrafya

BUZULLARIN OLUŞTURDUĞU ŞEKİLLER

Soğuk iklim bölgelerinde ya da soğuk havanın etkili olduğu yerlerde her yıl düşen kar üst üste birikerek kalın tabakalar oluşturur ve alttaki tabakayı sıkıştırmasıyla buzullar oluşur.

Kutuplarda ve yüksek dağlar üzerinde yağışlar genellikle kar halinde olur.

Sıcaklık çok düşük olduğu için yağan karlar erimeden üst üste birikir. Biriken bu karlara toktağan(kalıcı) kar denir.

Page 143: Grp coğrafya

KALICI KAR

Yaz ve kış karla örtülü olan böyle yerlerin alt kısımlarına toktağan(kalıcı) kar sınırı adı verilir.

Page 144: Grp coğrafya

Kalıcı kar sınırı;

Bakıya,Enleme,Yüksekliğe

bağlı olarak değişir.

Page 145: Grp coğrafya

BUZUL ÇEŞİTLERİ

Page 146: Grp coğrafya

VADİ BUZULUYükseklerdeki vadi içlerinde oluşan buzullardır.

Page 147: Grp coğrafya

Dağlardaki çukurluklara yerleşmiş buzullardır.

Sirk Buzulu

Page 148: Grp coğrafya

Sirk Buzulu

Page 149: Grp coğrafya

Sirk Gölü

Page 150: Grp coğrafya

Örtü Buzulu

Kutuplara yakın sahalarda, deniz seviyesine kadar inerek geniş alanları kaplayan buzullardır.Grönland ve Antartika gibi

Page 151: Grp coğrafya

Takke Buzulu

Yüksek dağların zirvelerini örten buzullardır.

Page 152: Grp coğrafya

BUZUL AŞINDIRMA ŞEKİLLERİ

Page 153: Grp coğrafya

Buzul Vadisi

Eğim boyunca inen vadi buzullarının aşındırması ile oluşmuş U profilli vadilerdir.

Page 154: Grp coğrafya

Hörgüç kayaYüksek dağ doruklarında buzul aşındırması sonucu oluşan kaya tepeleridir.

Page 155: Grp coğrafya

Sirk(Buz Yalağı)

Buzul aşındırması sonucu oluşmuş çukurluklardır.Buzulların erimesiyle bu çanaklar suyla dolunca sirk gölleri oluşur.

Page 156: Grp coğrafya

BUZUL BİRİKTİRME ŞEKLLERİ

Page 157: Grp coğrafya

Moren

Buzulların eridiği yerde taşıdığı malzemeyi biriktirmesiyle oluşur.

Page 158: Grp coğrafya

Drumlin

Buzul hareketi sonucu oluşan uzun ve çoğu zaman balinaya benzetilen bir tepeciktir.