Evrim ve Fosil Kanıtlar 7

Prof.Dr. Atike NAZİK

Ç.Ü. Jeoloji Mühendisliği Bölümü

FOSİL ÖRNEKLER

http://palaeos.com/metazoa/arthropoda/trilobita/images/Trilobites-Heinrich_Harder.jpg

içerir

Ortak ata tür

Evrim Kanıtı

Organizmaların

fiziksel

kalıntıları

Benzer genler Benzer genler

oluşmaktadır gösterir anlamına gelir anlamına gelir

Fosil kayıtlar

Yaşayan türlerin

coğrafik

dağılımı

Homolog vücut

yapıları

Erken

gelişiminde

benzerlikler

Bunun sonucunda

kriterler

tarafından üretilen tarafından üretilen tarafından üretilen

sonucunda

sonucunda

Üreme İzolasyonu

İzolasyon Mekanizmaları

Davranış izolasyonu Geçici izolasyon Coğrafik izolasyon

Davranış farklılıkları Farklı

çiftleşme zamanları Fiziksel ayrılma

Bağımsız olarak popülasonların evrimi

Yeni türlerin oluşumu

Paleontolojik çalışmalarda fosil materyaller

üzerinden elde edilen bilimsel veriler biyolojik

özelliklere göre gruplandırılır.

Gelişme serileri

Coğrafi seriler

Evrim serileri

Gelişme serileri Bugün yaşayan hayvansal organizmaların yumurtadan ergin birey

haline gelinceye kadar adım adım geçirdiği büyüme aşamalarına

«Gelişme Serileri» adı verilir.

Herhangi bir canlı hayvanda yumurtadan olgun birey haline geçiş

sürecinde gerçekleşen bu büyüme aşamalarının tümüne «Birey

Gelişmesi veya Ontojenez» adı verilir.

Gelişme serileri

Belirli bir organizma grubunun jeolojik çağlarda ilk

çıkışından bugüne kadar geçirdiği gelişme sürecine ise

«Soy gelişmesi veya Filojenez» denir.

http://palaeos.com/phylogeny/stratigraphic/images/planktonic_foraminifera.jpg

Morfolojik Seriler

Bir organizma grubunun veya belirli bir taksonun gerek anatomik

yapısında gerek iskelet yapısında sistematik bir değişiklik

geçirmesine «Morfolojik Seri» denir.

Morfolojik seriler paleontolojide kullanılan ve önemli olan fosil

türleridir.

http://palaeos.com/images/glossary/ammonites.jpg

Morfolojik Seriler

«Morfolojik Seri» lerin belirlenmesinde fosillerin boyunun, şeklinin

değişikliği, üzerinde diken olup olmaması, kavkının sarılması, süsleri

veya kavkı üzerindeki kot, halka, loblanma gibi dış iskelete ait çeşitli

özellikler esas alınır.

http://www.blackwellpublishing.com/paleobiology/jpg/300_96dpi/c13f004.jpg

Alem: Animalia

Bölüm: Arthropoda

Sınıf: Trilobita

http://www.nerosty.cz/fosilie/trilobit-cambropallas/1576_trilobit

TRİLOBİTLER

TRİLOBİT FOSİLİ

Trilobit: Ayrıntılı tanımlama

• Morfolojik Tanımlama:

– Cephalon/Baş

– Thorax/Göğüs

– Pygidium/Kuyruk

– Glabella (Başın orta kısmı)

– compound eyes/Gözler

– facial suture/yüz çizgisi

– Spines/Dikenler

– shape of exoskeleton/İskelet şekli

– nature and position of legs,

gills and mouth/

ağız, solungaç ve bacakların pozisyonu

• Morfolojiye ek olarak

Paleoortam ve yaşam modeli.

– Nektonik

– Pelajik

– Bentonik ve

– infaunal yaşam modelleri

Trilobit: Ayrıntılı tanımlama

Paleozoyik’te

Trilobit Familya’larının

çeşitliliği

5 - 8 cm

5 mm - 70 cm

TRİLOBİTLERDE EVRİMSEL EĞİLİMLER

1. Glabella/baş bölgesinin şekilleri ve oluk/iz/karık

örnekleri, gözün yeri ve şekli, göz kabartısı yaygın

olarak değişmektedir.

2. Trilobit formlarında morfolojik çeşitliliğin analizi,

Kambriyen’den itibaren arttığını, Ordovisiyen’de

morfolojik çeşitliğin pik yaptığını (bütün trilobit

familyalarında genel bir çeşitlilik), Geç

Permiyen’de yok oluşa doğru trilobit çeşitliliğinde

azalma olduğunu göstermektedir.

uzun form enine form Artan segmentler Azalan segmentler

Crotalocephalina

Cheirurina

Phacopida

Harpillaenus Illaenina Corynexochida

Balcoracania Emuelloidea Redlichiida

Thoracocare Corynexochina Corynexochida

TRİLOBİT BÖLÜMLERİNİN ŞEKİLLERİ

Asaphida

Cyclopyge

Corynexochida

Bumastus

Asaphida

Nileus

Agnostida

Lejopyge

Kendini çeken trilobites, anahtar karakterler olmadıklarından

sınıflandırmada kullanılamazlar.

Leonaspis sp (Morocco)

Dikenlilik

Phacopida

Comura

Asaphida

Ampyx

Corynexochida

Oryctocephalus

Proetida

Phaetonellus

Trilobit Ordolarının çoğunda spinler gelişmektedir.

Ptychopariida

Acanthopleurella

Corynexochida

Thoracocare

Ptychopariida

Shumardia

Agnostida

Pagetia

Ptychopariida

Schmalenseeia

Karmaşık bir deniz ortamında, birçok niş (fiziksel ve ekolojik) küçük türler

(1 mm) için de uygundur.

Minyatürleşme

Ptychopariida Lermontovia

Ptychopariida Conocoryphe

Phacopida Trimerus

Trilobitlerde, gözlerdeki azalma ve kayıp tartışılan bir konu olmuştur.

Gözlerin sekonder azalma ve kaybının derin, kötü aydınlatılmış veya

ışıksız habitatlarda yaşayan bentik türler arasında bir eğilim olduğu

düşünülmektedir.

Morfolojide azalan özellik

Son derece büyük gözleri gelişmiş ve uzamış olan Trilobitlerin bir dizi,

fotik su sütununda yüzme ile ilgili aerodinamik vücut şeklinin olduğu

düşünülmektedir. Bu pelajik türlerin bazılarının paleocoğrafyası

(örneğin, solda gösterilen Carolinites), onların yüzme yeteneklerinin

küresel bir okyanus içine yayılmalarında yeterince iyi olduğunu

gösteriyor.

Canlandırma

Carolinites genacinaca

Pelajik Morfoloji

Proetida

Telephinus

Asaphida

Remopleurides

Proetida

Carolinites

Asaphida

Novakella

Proetida

Opipeuterella

Pelajik (okyanus ta serbest yüzme) trilobitler genellikle büyük gözleri

ve uzun bir vücut formuna sahiptir.

Pelajik Trilobitler

İnce dış iskelet, göğüs bölmeleri sayısında

artış ve genişlemiş yassı vücut formu olan

trilobitler, düşük oksijen ve yüksek kükürt

bileşim konsantrasyonları işaret eden bentik

habitatlar ile ilişkilidir.

Wujiajiania sutherlandii

YASSI FORMLAR/ Olenimorph

Proetida

Aulacopleura

Ptychopariida

Olenus

Ptychopariida

Balnibarbi

Asaphida

Seleneceme

Ptychopariida

Conocoryphe

BÜYÜME EVRELERİ

Füsun Alkaya

KILIF DEĞİŞTİRME

Füsun Alkaya

TRİLOBİTLERİN BUGÜNKÜ DAĞILIMI

Erken Kambriyen’de Burgess Şeylleri

Erken Kambriyen’de eskikıtaların pozisyonu ve ilk trilobit lokaliteleri.

http://www.trilobites.info/firsttrilos.htm

Dünya’da her bölgede Kambriyen sonrası trilobit sitlerin/yerlerin bir çoğunda tür örnekleri yukardaki gibi bulunmuştur. Birçok durumda, daha geniş yayılımlı taksonlar pelajik yaşam hikayesini ve dağılımı yansıtan derin sularda bulunurken, bölgesel endemik türler yakın kıyı ve karbonat yığışım habitatlarda/ortamlarda bulundular. such as shown in Carolinites (below).

http://www.trilobites.info/biofacies.gif

Fosil Carolinites genacinaca’nın bugünkü dağılımı.

Carolinites genacinaca’ nın bugün bulunan yerler kuzey kutup

bölgesi güney subtropik kuşağa kadar geniş bir alandır.

http://www.trilobites.info/trilopaleogeo.htm

Carolinites genacinaca’nın Paleozoyik biyocoğrafyası.

Erken Ordovisiyen döneminde kıtaların dağılımına bakıldığında

fosil sitler, tropikal ve ekvatoral kuşakta yeralmaktadır (her iki

şekil McCormick & Fortey 1999. J. Paleontol. 73(2):202-18.)

http://www.trilobites.info/trilopaleogeo.htm

TRİLOBİTLER

Burgess Shale biyolojik topluluğu (Sam Gon III and John Whorrall). Trilobites such as

Olenoides serratus (1) were a minority among a diversity of arthropods such as

Sidneyia (9), Waptia (17), Helmetia (13), Sanctacaris (18), Tegopelte (15), Naraoia (16),

Leanchoilia (10), Canadaspis (12), Odaraia (19), Marrella (11), and Burgessia (14), as

well as oddities such as Opabinia (24), Wiwaxia (26), Hallucigenia (20), and the giant predator, Anomalocaris (28).

Huntoniatonia

oklahomae

Haragan

Oklahoma

Odontochile

hausmanni

Hamar Laghdad

Morocco

Devoniyen döneminde benzer eski enlemlerde ve yeterince yakın farklı

kıta sahanlığı sistemi üzerine geliştirilen ortak atalardan taksonların

türemesi

Oklahoma ve Fas yaygın olarak bugün ayrılmış olmasına rağmen, onların

trilobit toplulukları şaşırtıcı bir benzerlik taşımaktadır

http://crystal.isgs.uiuc.edu/maps-data-pub/publications/geobits/graphics/tri-dating.gif

KAYNAKLAR

• http://www.trilobites.info/hardcopy.htm

• http://www.longwood.k12.ny.us/lhs/science/bio/PowerPoints/Evolution/Evolution.ppt

• http://www.burgess-shale.bc.ca/

• http://www.trilobites.info/Burgess.htm

• http://www.trilobites.info/origins.htm

• http://www.trilobites.info/trilopaleogeo.htm

• http://www.trilobites.info/geotime.htm

• http://en.wikipedia.org/wiki/Trilobite

• http://moodle.barrow6fc.ac.uk/moodle/pluginfile.php/3127/mod_folder/content/0/Trilob

ites.ppt?forcedownload=1

• www.fusunalkaya.net/trilobit.ppt