Evrim ve İslam

8/6/2019 Evrim ve slam

1/31

Evrim Kuramna Gereki bir Bak -1

08 Nisan 2009 aramba

Pek ok konu, tarihsel balamndan koparlarak polemik konusu yaplmdurumda. Bunlardan en popler olan da kukusuz Bilim-Din, man-Ateizmatmasnn argmanna dntrlen Evrim kuram ve evresinde oluantartmalar ve polemiklerdir.Oysa Kurann ina ettii Mslmann bu gibi konulardaki tavr kendi dndagelien polemiklerde bir taraf olmak deil ncelikle delillere ve bulgularabakarak kendi zgn ve adil tavrn ortaya koymaktr.Kuran akl ve vahiy arasndaki dengeyi kurup kainatn okunmas,aratrlmas ve zerinde derin dncelere dalnmas gereken bir kitapolduunu vaaz etmektedir. Kurann ina ettii epistemoloji de bu sebepleinan-bilim, iman ve akl tam bir btnlk oluturur. Akletmenin znnilahi oluu, iman etmeninin de znn akletmeye dayal olduu bu dengeTanr, doa ve insan ilikisini ait olduu yere oturtur. Bu ahenk, gezegeninkorunmasna, insann yaatlmasna/anlamlandrlmasna ve Tanrnn doruanlalmasna sebep olur.

te bu btnsel zihinle dnen Mslmanlar lim dediklerinde Fkhtan,Zoolojiye, Hadisten botanie, tefsirden arkeolojiye kadar tm aratrmalaranlyorlard. slami dncedeki bu btnlk slam alimlerini ayn zamanda

iyi bir doktor, fiziki, corafyac vb. uzman da yapyordu.Cabir b. Hayyan Uranyumun ekirdeinin paralanabilecei fikrinin sahibidir.Hayyan bin yl nce u tespitlerde bulunmutu: Maddenin en kk parasolan "el-cz' la yetecezza" da youn bir enerji vardr. Yunan bilginlerininsyledii gibi bunun paralanamayaca sylenemez. Atom paralanabilir.Paralannca da yle byk bir g oluur ki bir anda Badat'n altn stnegetirebilir. Bu , Allah tealann kudret niandr."zellikle Abbasiler dneminde kurulan Darul Hikme kurumu Mslman

alimlerin zgr tartma ve aratrma zemini olmutu. Modern kimyannkurucusu, tp ve mantk stad Cabir bin Hayyan canllarn ve insann remesistemine gerek kalmadan kendiliinden meydana geldii fikrini ne srd.Benzeri teroiler bn-i Sina, Fahreddin Razi, , el-Harisi, bn Ebil-Hadid,er-Ruhavi, bnun Nefis gibi ilim adamlar ile hvanus Safa gibi ekollerive Evrimci bir Yaratl ngren mehur Hayy Bin Yakzan kitabnn yazarbn Tufeyl gibi dnrleri de etkiler.


2/31

Nazzam ve Cahzn Evrim KuramBir kelamc olan Nazzam (9.yy) ise kozmolojik bir evrimci yaratl teorisiileri srer. Ona gre evren ve trlerin ilk tohumu mahiyetinde yaratlan ilkvarlk kendisinden sonra ortaya kacak tm varlklara kaynaklk etmitir,

btn canl trleri bir tek ekirdek varlktan gelierek meydana gelmitir.Nazzam canl trlerinin srekli olarak bir halden baka hale getii fikriniortaya att.Biyolojik Evrim Teorisinin esas kurucusu ise 8 ve 9. yzyllarda Basradayaam olan Nazzamn talebesi Cahzdr. Kitabul Hayevan adl eseriylebildiimiz anlamda biyolojik evrim teorisinin temelini ortaya atar. Bunagre, ilk ekirdek varln evrimiyle bir yandan kainat meydana gelmi, bunaparalel olarak ilk basit canl trleri meydana gelmi, onlarn evriminden desilsilevi bir ekilde basitten komplekse doru mertebe mertebe canl trleriolumutur. Bu evrimin son halkasnda da insan ortaya kmtr.Cahza Gre Mutasyon ve Doal SeilimCahz gnmz evrimcilerinin kilit nokta olarak grdkleri mutasyon vetransformasyonuda kabul eder. Ona gre trler sabit deil, deikendirler,dnrler. Cahz evrimin kilit talarndan dnm ya da gnmztabiriyle mutasyonu uzun uzun aklar, ve eitli rneklerden yola karakgerekelendirir. Cahza gre kainat yaratan Allah, onu ve canllar sreklievrimleici mahiyette yaratmtr.

XI. yzylda Gaznede yaayan nl Mslman alim Birunide hem kozmolojikhem biyolojik evrimi savunur. Oda canllarn ortay k ve evrim sreciyleeitlenip gelimelerini Allahn iradesi ve yaratnn bir neticesi olarak grr.Biruni bu teoiye katk olarak suni seim ve tabiat ekonomisi fikirlerini ilerisrer. Ona gre doada her eyin reyip oalmas ve evrimi ll birdenge zere olmakta bu da doada tesadfilik, baboluk ve israf olmaypbir iktisatn olduunu gstermektedir.slamda evrimci yaratl teorilerinin ayrntlar iin Prof. Dr. MehmetBayrakdarn kaleme ald slamda Evrimci Yaratl Teorisi isimli eseri

tetkik edilebilir. (Kitabiyat Yay. Ankara 2001)Bu srete Avrupaya hakim dnce ise skolastik dogmatik dnceydi.Katolik Kilisesi iman akln tam karsna koymu ve iman adnaaklla savaan bir yobazln bayraktar olmutu. zgr dnce veakletme abasn bask ve sindirme yntemleriyle ortadan kaldrmayaalan Kilise, Kitab- Mukaddesi literal olarak alglamakta ve bu zahiriokuyuunu sorgulatmamak zere dogmalar retmekteydi. Komular olan


3/31

Mslman ilim adamlarnn yazdklar eserlerin bat dillerine evrilmesiylebirlikte Dogmaya, Kiliseye ve bu nn ifadesi olan Dine kar gelienve Kilisenin Tanrsna kar nsan merkeze alan Aydnlanmaclar slammedeniyetinin birikiminden faydalandlar. slamn btncl dengesine sahipolamadklarndan baka bir arla kaymaktan kendilerini kurtaramadlar.

Maalesef slam dncesinin altn dnemini oluturan Beytul Hikme dnemi,Vahiy ve akln birbirine rakipmi gibi grlp birbirinden ayrtrlmasylabirlikte kapand ve slami dnce de ie kapanma ve kme devresinegirdiBatnn slami bilgi mirasn kullanp Kainat okumas onun glenmesineve egemen hale gelmesine yol at. Buna karlk slam dnyas zindeliiniyitirdi, Ali eriatinin kavramsallatrmasyla Kitap, Mizan ve Demirde yaniKitab Kurani rehberlii Mizan dengeyi ve adaleti ve demiri yani yeryzegemenliini-gc de gittike yitirmeye balad. Mslmanlar hristiyanlamaeilimine girdiklerinde hayatla dini, akl ile vahyi birbirinden ayrtrdlar.Akl ve naklin ayrtrlmas Tevhidi btnln paralanarak Bilim ve liminbirbirine yabanclamasn dourdu. Bu sebeple dindarlar kainat zerineyaplan aratrmalara ekinceyle yaklamaya, bu aratrmalar yapanlar dadinsellie souk davranmaya baladlar. te bu sre yukarda rnekleriniverdiimiz aratrma ufkunu ve rahatln ldrd. Bu hristiyanlamaYaratl olgusunu da dier mteabihlerde /alegorik anlatmlarda olduugibi hristiyanlar gibi lafzi/zahiri olarak alglamaya baladlar, duraan birevren algsnn kabullenildii bu tasavvur doal olarak Allah sebepsizcei yapan hikmetinden sual olunmayan bir tanrya dntrmt. Sebep-

sonu ilikisinin nemsizletii bu algda kainat aratrma, neden ve nasldiye sormak ta gereksizdi. Yaplmas gereken ey nasslar zahiren anlamakve itaat etmekti. Aratrma, sorma, yasalarn ileyiini sorgulama gibieylere artk gerek yoktu. Bu sebeple Mslmanlarn yeni bir Darul Hikmesiolamad.Avrupann kendi zelinde tekrar dnelim. Batda Kiliseye ve duraan-dogmatizme yani Dine kar verilen savam baarya ulatktansonra Bilimcilik ideolojisi Din kartl/seklarizm zerine ina edildi. Busebepledir ki muhatap alnan Din Kilise olduundan Mslman birikiminden

alnan evrim kuram kainat anlama ve anlamlandrmada Kilisenintasavvurunu ykan bir dzenei ortaya karyordu. te bu noktadaEvrim Tanrnn yokluunun ve yaratl diye bir ey olmadnn ilan olarakkabullenildi. Evrim kartl da Kilisenin savunduu duraan kainat ve zahirikitab- mukaddes yorumunun doruluunun ifadesi olmutu. Bu atmaparadigma olarak u dzleme oturdu:Evrim Var o halde Tanr yok / Tanr var o halde Evrim yok


4/31

Bugn Bat dnyasnda Yaratllk ve Akll Tasarmclk akmlar Kiliselertarafndan finanse edilmekte ve bu genel n-yarglar zerinden ilemektedir.zellikle ABDde ykselen Evangelism ve Yeni Muhafazakarlk Protestan,Presbiteryen, Mormon Kilisesi, Katolik ve Yehova ahitleri gibi farkl Hristiyan

gruplarn yaynlaryla ve politik lobi faaliyetleriyle evrim tartmasnbir Tanr savunusu olarak devam ettirmektedir. Trkiyede konuyugndemletiren iki byk grup ta genellikle Batdaki hristiyan yaynlarnyeil bir versiyonla tercme etmektedir.Durum kar tarafta da ok farkl deildir. Batda ve Batnn Trkiyedekibayraktarlarnda Evrim kuram materyalizmin ideolojik argman olarakkullanlmaktadr. Sosyalist ve Kapitalist kanatlaryla materyalistlerEvrimi ateizme kant olarak yorumlamaktadrlar. Oysa Evrimin varoluuya da yokluu tartmas ile Tanrnn varl tartmas iki ayr kategori deiki ayr paradigmada yaplmas gereken tartmalardr. Bilimsel aratrmakainatn nasl ilediine cevap ararken Kainatn kim tarafndan varedildii ve o varln kim olduu? Sorularna bilim cevaplar aramaz. Busorular sorma ve cevaplama ii Dindarlarn ve Filozoflarndr. Dindarbir bilim adam nasl sorusuna verecei bilimsel cevab Dinsel kimliinegre yorumlar ite bu durum dindarn ba kurma abasdr. Materyalistlerde bir din/dnya gr sahibi olduklarndan kendi materyalistimanlaryla yorumlamaktadrlar. rnein Mslman, Yamuru Allahnyadrdna iman eder. Bu iman ise onu nasl sorusunu sormaktanalkoymaz. Yamur bulutlarn Yamurun ilk habercisi bulutlardr.Atmosferdeki su buhar younlaarak bulutlar oluturur. Younlama ve

buharlama. Gne nn etkisi ile her gn yz binlerce metrekp subuharlaarak atmosfere doru ykseliyor. Ve ykseldike soumaya balyor.yle biran geliyor ki su buhar snn ok dk olduu bir blgeye geliyor.Ve su svlaarak yere dyor. Allahn yadrd yamurun nasl/hangisnnete/yasaya bal olarak yadn bilmek yamurun Allah tarafndanyadrlmadn ya da yamurun sebepsiz biin Allahn emriyle yadanlamna gelmemektedir. Mslmanlar Doadaki tm sreler, dnglerve evrimsel dnmler iin de bu adan bakarlar Allah neden pat diyeinsan yaratmyor da sperm-yumurta bulumas ve ardndan 9 aylk bir i-evrimlemeyi yasa olarak koymu? Allah neden bu denli canl eitlilii ve

uzay geniliini yaratm? Bu sorular oaltlabilir. Mslmann grevi Allahyaratt ite! Deyip cevap vermemek deil ilk asrlardaki btnsellii kurupAllahn nasl yarattn da incelemek olmaldrPeki Charles Darwinin son olarak ifade ettii ve etrafnda kyametlerkopartlan Evrim Kuram nedir? Mslmanlar lehte ya da aleyhte konuylailgili fikir beyan ederken bu kuram, ileyii ne kadar bilmektedirler? Nekadar Hristiyan tepkileri dillendirmektedirler?


5/31

Evrim Kuram ne anlatyor? -2

11 Nisan 2009 Cumartesi

Evrim Kuramna Gereki Bir Bak-1 balkl konuyla ilgili ilk yazmzdaslamn algs ile Batda gelien algnn ksa servenini konu edinmitik.slami bilgi birikiminde ortaya konan evrimci yaratl teorilerini, Kilisenindogmatizmini ve bu dogmatizme sava aan aydnlanmaclarn slamimirastan yararlanmalarn konu edinmitik. zgn Mslman dnnya krk katr ya krk satr misali dayatlan ya evrimci materyalizm yaevrim dman dindarlk ksr dngsnden farkl, baka bir okumayapabileceklerini dnyoruz.Zaman Yazar Ali nal Evrimin, hem kayna hem neticeleri itibaryladnya grnden tarih grne, ekonomiden siyasete, felsefedendine ve metafizie, oradan ahlka kadar pek ok tesirleri, yanklar veynlendirmeleri sz konusu olduunu yazyor. Oysa Evrim kuramnnsahibinin materyalistler olmadn, Bir kuramn yanl yorumlara aletedilmesinin o kuramn yanl olduu anlamna gelmeyeceini bilmesigerekirdi. Ancak kendisi Evrim kartln Dini bir vecibe olarak telakkieden cemaatin yazar olduundan bu hakl tespitini evrim kartln haklkartmak iin duraan evren ve statik yaratl anlayn da paylayor. OysaEvrimin yaratl planndaki yeri doru anlalrsa Allahn her dem hayatayasalaryla mdahalesi ve yarat halinde olduu gerei daha net anlalr.

Afgani, Abduh, Beheti, Mutahhari, eriatiDarwin, Trlerin Kkeni'nde, "Balangta bir veya birka biime (Yaratctarafndan flenmi) hayata dair bu grte bir ululuk var" der. CemaleddinAfgani, Yaamn tmne yaylan bu yaratc ruhu reddetmedike evrimeolumlu yaklalabileceini, evrimle deil materyalizmle mcadele edilmesigerektiini syler. Hatta Evrim kuramnn yaratl daha iyi anlamamzayardmc olacan syler. (C. Afganinin Hatralar, Mahzumi Paa, KlasikYay.) Bu yaklamn tezahrlerini Afganinin rencileri Muhammed Abduh veReid Rzaya ait olan el-Menar Tefsirinde de okumaktayz. Evrim konusunda

zgn duru sergileyen ilim adamlar arasnda ehid Ayetullah Beheti, ehidAyetullah Bahoner, ehid Ayetullah Mutahhari, ehid Dr. Ali eriati evrimselyaratl anlamaya ve bu plan deerlendirmeye alan slam alimlerindensadece birkadr (Afgani, Beheti, Bahoner, Mutahhari ve eriatininyaklamlarn 3. Yazmzda konu edineceiz.)Kiliseden bamsz ekilde dnebilen ender isimlere de rastlayabiliyoruz.rnein Trkeye nsann Tabiattaki Yeri (st. aret Yay.)balyla


6/31

evrilen kitabyla Din-Evrim ilikisini inceleyen arkeolog rahip Teilhard deChardini gryoruz.Yorum ve Kuram Ayrtrmak

Evrimsel yaratl dzeneinin ileyii konusunda Charles Darwinin ortayakoyduu bilimsel kuram konusunda popler ve yzeysel bilgilerin tesindemaalesef bugn Mslmanlarn fazla bilgisi bulunmamaktadr. ou zamanevrim kuramyla ilgisiz kimi iddialar ya da evrim kuram etrafnda retilmiehir efsaneleri tekrarlanmaktadr. Oysa ifade edilen eyin ne olduutam anlalmadan yaplan reddiyeler de dini bir vecibe akyla ortayakonmaktadr. Oysa Kuram ve o kuramn yorumlanmas ayr eylerdir.Kuram (Teori), Edinilen bulgulara ve kantlara dayanlarak ortaya konanbir dzenek tezi, deerlendirme iken Kuramn yorumu bu kuramdanyola karak dini, felsefi ve sosyolojik karmlarda bulunmak kuramdanhareketle znel yorumlarda bulunmaktr. Bu adan baktmzda Evrimbir kuram, Materyalist yorumun neticesi olan Sosyal Darwinizm, FaistDarwinizm, Marksist ya da Anarist Darwinizm ise bu kuramn yorumlanmabiimidir. Ayn kuram Mslmanlar ve de Chardin gibi Hristiyanlar ise kendiparadigmalarna gre deerlendirmektedirler.imdi isterseniz Evrim Kuramnn ve bu kuramn yorumlarnn ne dediinebakalm:Evrimin mekanizmasnnn anlalmasnda ve aklanmasnda bugn geerliolan bilimsel sentez, ngiliz doabilimci Charles Darwin tarafndan 1859'da

ortaya atlm olan evrim kuram stne kuruludur. Darwin, organizmalarnevrim sonucu ortaya ktn ve organizmalarn gz, kanat, bbrek gibibelirli bir amaca hizmet eden organlara sahip olmalarnn yine evrimin birsonucu olduunu ileri srd. Bu iddias temelde doru olmakla birlikteeksikti. Darwin, kuramn doal seilim adn verdii srece dayandryordu.Ona gre trdelerine gre daha ok ie yarar zelliklere sahip olan canllar(rnein daha keskin gre sahip olanlar ya da daha hzl koanlar)hayatta kalma yarnda avantajl duruma geiyor, bu nedenle soyunudevam ettirme ansn artryordu. Darwin 1831-1836 yllar arasn, iigerei, dnyann farkl blgelerine seyahat ederek geirmidi. Bu yllarda

aklnda bir tr evrim kuram ekillenmeye balad. Beagle Gemisiyle farklblgelerde geen 3 yl sonunda, evrim teorisine en ok katkda bulunacakyer olan Galapagos Adalarna vard. Bu adalardaki doal yaam ve canllar,Gney Amerika'dakiler (anakara) ile kyaslad ve o dnem iin artc bazbalantlar kefetti.Darwin burada, "baarl nesiller sonunda, yeni bir trn, hali hazrdaki birtrden yavaa farkllaarak olutuu" kansna vard. Doal seilim adn


7/31

verdii bir ilem sonucunda bu deiimlerin ortaya ktna inanyordu:Darwin'in bu teorisi 3 ana temel zerine oturmutur:

1. Bir canl poplasyonunda eitli karakteristikler mevcuttur ve bu

deiken karakteristikler poplasyondaki bireyler tarafndan yeni doanlaraaktarlr.2. Canllar lenlerin yerine geecek saydan daha fazla yavrularlar.3. Ortalamada poplasyon rakamlar genelde sabit kalr, hibir poplasyon

sonsuza kadar byme gstermez.Canllar gezegende oluan deiimlere gre kendi yaplar da deiiyordu. Budeiimde hayatta kalma mcadelesi doal seleksiyon(seilim) ve karlklyardmlama gibi faktrlere gre devam ediyor. Bu durum Darwinin eldeettii bulgular ve gzlemleri dzenli biimde aklamasyd. Ortaya konanbu aklama tarz Kilisenin duraan yaratl dogmasn sarsyordu. Evrimisrdren temel sre vardr; Doal seilim ve genetik deiim ve karlklyardmlama. Bu srelerin ilki olan doal seilim, bulunduu ortama en iyiuyum salayan bireylerin hayatta kalmasn ve kendi genlerini yavrularnaaktarmasn, dier bireylerin ise reme ans bulamayp genlerinin ortadankalkmas sonucunu dourur. Doal seilim ile hayatta kalmaya yardmcolan yeni zellikler salayan mutasyonlara sahip bireyler hayatta kalarakpoplasyonda baskn hale gelir, hayatta kalma ansn azaltan mutasyonlarasahip bireyle ise yok olur. Bu sayede sonraki nesildeki bireyler, atalarndanaldklar genler sayesinde ortama daha iyi uyum salar ve hayatta kalmaktadaha baarl olurlar. Hayatta kalmada baarl olmann yani seilimde

kazanmann en temel unsuru da karlkl yardmlama/dayanmadr.Canllar bu uyum sreci ile yaamakta ve eitlenmektedir. Rus anaistteorisyen ve doabilimci Kropotkin, canllar arasndaki karlkl dayanmannzellikle sosyal darwinistlerce gzard edilerek kainattaki sistemin gl-zayf atmasndaki bir gladyatrler arenas gibi alglandn oysa evrimselsrecin karlkl dayanma ve yardmlama faktrnn de var olduunuanlatr. Yapt gzlemleri paylaarak Sosyal Darwinizmin ve ilerlemecitarih anlaynn yorumlarnn yanl olduunu ortaya koyar. Bkz. KarlklYardmlama (Mutual Aid: A Factor of Evolution) ev. Dominik Pamir st.Kaos Yay. )

Prof. Dr. Cemal Yldrmn ifadesine gre Normal olarak evrim uyumsalayc bir sretir. Evrimle oluan organizmalarn evrelerine ve yaamkoullarna, ou kez inanlmaz bir incelik ve beceriyle uyum saladklarnbiliyoruz. Grnre baklrsa, uyum kurma amal bir davrantr.Biyolojik evrimin en basit tanm, deierek tremedir. Bu tanm hem kklekte evrimi (yani bir poplasyonun iinde gen sklklarnn nesilden nesile


8/31

deimesini) hem de byk lekte evrimi (yani aradan bir ok nesilingemesiyle ortak bir atadan farkl trlerin tremesini) kapsar. Evrim yaamntarihini anlamamz salar. Biyolojik evrimde temel fikir, Dnya zerindekibtn yaamn ortak bir atas olduudur. Tpk sizin bykannenizinkuzenlerinizin de bykannesi olmas gibi... Canl varlklar d artlara gre

ana dala ayrlmtr. Yaam aac denilen bu st gruplandrma:1-Bakteriler,2-karyotlar3-Arkeler olarak isimlendirilir.Bakteriler tek hcreli mikroorganizma grubudur. karyotlar ise (Latince:Eukaryota), hcrelerinin yapsndan dolay beraber gruplandrlm bir canllargrubudur. Bitki, Hayvan ve Mantar hcreleri karyotturlar. Bakteriler gibiarkaeler de ekirdei olmayan tek hcreli canllardr, yani prokaryotlardr. lktanmlanan arkaeler ar ortamlarda bulunmu olmalarna ramen sonradanhemen her habitatta raslanmlardr.Bulunan tarihsel bulgularn karlatrlmas ve bu bulgulardan alnan DNA/RNAlarn zerinde yaplan aratrmalara gre Dnyadaki ok saydaki yaambiimi, evrimsel srecin bir sonucudur. Tarihin Kambriyen dnemindehayatn olumasn salayan elverili ortamda ilk yaam suda/denizlerdeolumaya balamtr. Prof. Dr. Ali Demirsoy Kaltm ve Evrim isimlieserinde yaamn balangcna dair u bilgileri vermektedir: Drt milyar

yl nceki koullar, bir sr basit molekln yan sra byk bir olaslkla ilkolarak 16; daha sonra 20 amino asitle, sitozin (S), guanin (G), adenin (A)ve urasil (U) ad verilen bazlarn sentezlenmesini gerekletirmi olabilir.lkel atmosfer taklit edilerek gerekletirilen laboratuvar deneylerininounda, bu amino asitler ve bazlar, inorganik maddelerden kendiliindensentezlenerek elde edilebilmitir. Koullarn deiimiyle ortaya kanrnler de deitiinden, farkl birok amino asitin sentezi ayn yollagereklemitir.Tm canllar, ortak atalardan geldikleri iin akrabadrlar. nsan ve dier tm

memeliler, yaklak 150 milyon yl nce yaam sivrifaremsi bir canldanevrimlemilerdir. Memeliler, kular, srngenler, iki yaamllar ve balklarnortak atas 600 milyon yl nce yaam su solucanlardr. Tm hayvanlar vebitkiler, yaklak 3 milyar yl nce yaam bakterimsi mikroorganizmalardantremilerdir. Biyolojik evrim, canl nesillerinin ortak atadan deierektreme srecidir. Yeni nesiller, eski nesillere gre farkllklar tarlar ve ortakatadan uzaklatka eitlilik artar.


9/31

Evrimsel eitlenme: Bilinli Bir SreEvrimsel sre bu noktada tesadfi deildir. Materyalistler ise bu srecintesadfi/kendiliinden olduun eklinde yorumlarlar. Yaratc Evrim adl

kitabnda Materyalist Darwinciliin mekanik yorumsamasna kar kanfilozof Henri Bergsondur:Nasl olur da sonsuz denecek kadar ok birtakm kk varyasyonlar,eer bu varyasyonlar salt raslant ise, evrimin birbirinden bamsz iki koluzerinde ayn plan izlesin? Evet, nasl olur da tek tek alndnda hibir ieyaramayan birtakm varyasyonlar iki kolda da doal seleksiyonla ayn sraveya dzende korunarak biriktirilmi olsun?Bergsonun brakt yerden biz devam edelim, Doal seleksiyonlaayn dzende korunarak biriktirilen ey bilinli bir plann tasarlanan birdzenein ilemesinin sonucudur. Darwinin yaratc tarafndan flenenruh dedii ey ite budur. Ayrca Murat Belgenin de hakl olarak ifadeettii zere Varlkta, Herkes deiecek diye bir kural yok, byle bir emirverilmemi. Deiim, varoluun toplam koullarndan birinde, szgeliiiklimde, bir eylerin deimenin yeni koullar retmesi sonucu bir zorunlulukolarak kar. Karnca gibi bir tr, evresindeki koullarla uyum salamsaki belli, salam- bir mutasyon geirmesine de gerek olmaz. Felsefiboyutu da olan bir nokta. Hayat ve d koullarn beni deimeye zorladanda, benim belirlenmi bir yapm var; dolaysyla, nasl bir deiimdengeeceksem, bu benim varolan yapmn bir blmnn urayaca bir

deiimdir ve bnyemde bunu gerekletirecek bir potansiyel olmaldr.rnein koullar beni havada umaya zorluyorsa, bunu yaptracakekilde kullanacak, kullanmaya yatkn organlarm olmal. Zaten ancakbyle organlarm varsa (ya da, bedenim, bu eylemi yapacak kadarhafifleyebiliyorsa), bunlar kanata dnebilir vb.imdi, felsef-epistemolojik soru u: Evrilmek iin gerekli potansiyelzaten evrilen canlnn evrim ncesi yapsnda varsa, evrim onun kendinigerekletirmesi olarak m anlalmaldr? Yani, evrimin sonucu diyegrdmz ey, aslnda ngrlm bir ama mdr? Byleyse, bu da bir

teoloji (amallk) anlay getirir. (23.09.2008, Taraf)Evrimin Kantlar: Dn ve BugnPeki bu eitlenme kuram neden bilim insanlar arasnda bu denli gl birkuram olarak kabul grmtr? nk Darwinin Galapagos seyahatininardndan geen yllar boyunca bulunan her yeni bulgu Darwinin iindeyaad kltrel ortamdan ve bilgi dzeyinden ok daha farkl olmasna


10/31

ramen onun kuramn destekler biimde kantlar ortaya koymutur.Evrim kuramn glendiren bulgular tarihten gnmze ulaan fosillerdekendini gstermektedir. Ayrca bu fosiller zerinde yaplan DNA aratrmalarve DNAlar arasndaki karlatrmalar da nemli veriler salamaktadr.

Evrim bugn de devam etmektedir. Bu srecin gnmzde bizzat yapaymdahalelerle de olutuunu gzlemleme imkanna sahibiz. rnein YapayseilimDarwin ve Wallace'tan uzun zaman nce ifti ve yetitiriciler, bitki vehayvanlarnn zelliklerinde yllar iinde nemli deiiklikler yapmakiin seilim fikrini kullanyorlard. ifti ve yetitiriciler sadece istenenkarakterlere sahip bitki ve hayvanlarn remesine izin vererek iftlikhayvanlarnn ve tarm bitkilerinin evrimine neden oldular. Bu srece yapayseilim denir nk hangi organizmann reyeceine doa yerine insanlarkarar verir. iftiler, yaban hardalnn belirli zelliklerini yapay olarak(kendileri) seerek bugn bildiimiz birok tarm rnn gelitirmilerdir.Oysa bu tarm rnleri daha nce yaratlmamlard Brokoli, Karnabahar,Lahana ve Kvrck Lahana trleri bu evrimin sonucudur Hepsi ortak atalarolan Yaban Hardal bitkisinin ifilerin mdahaleleri sonucu ortaya ktlar.Yine bugne dair bir kant kpeklerin ve kedilerin evrimidir. Kpekler zeleitimlerden/evcilletirmeden geirilerek Kurtlardan evrimletirilmitir.Binlerce yl nce kpekler yoktu. Fino ya da terrier kpekleri ise hi yoktuOysa insanlarn evrimsel srece katklaryla Kurtlardan kpekler kpek triinde de zel iftletirmelerle farkl alt kpek trleri evrimleti Ayn durumkedi trleri iin de geerlidir.

Wisconsin niversitesinden Jeffrey McKinnon, 2004 ylnda dikenli balklarla(Gasterosteus aculeatus) gerekletirdii deneyler sonucunda, reprodktifizolasyonun beden boyu zerinde etkili olduunu gsterdi. AratrmaAlaska, British Columbia, zlanda, ngiltere, Norve ve Japonya sularndakibalklarn iftlemelerine dayanyor. Molekler analizlerle denizlerdeyaayan nclerinden gelien akarsu balklar veya okyanusta yaayanama yumurtlamak iin tatl sulara geen balklar incelenmi. Bu tr gerbalklarn bedenleri akarsularda yaayanlardan daha byk. Balklar aynboyda balklarla iftlemeyi tercih ediyorlar. Bu da farkl akarsu tipleri ve

bunlar yaknlar arasndaki reprodktif izolasyon zerinde olumlu etkiyapmakta. Biliadam Losos ve arkadalar deneylerini alt kk Bahamaadasnda gerekletirirken ilk nce kk Anolis kertenkelelerini (Anolissagrei) toplam ve lp iaretledikten sonra serbest brakmlar. Dahasonra ise yrtc Leiocephalus carinatus kertenkelelerini de bu adalarabrakmlar. Alt ila on iki ay sonra ka tane Anolis kertenkelesinin hayattakald aratrlm. Bu ekilde av durumundaki kertenkelelerin ilk nceuzun bacaklara sahip olduklar ancak daha sonralar bacaklarn ksald


11/31

grlm. Sonular davranlarn evreye uyum esnasnda evrimsel deiimigstermesi asndan nem tayor.Charles Darwin Galapagos adalarna geldiinde birbirlerine ok benzeyenama gagalar farkl olan ispinozlarla karlamt. Yer ispinozlarnn gagalar

derin ve geni, kakts ispinozlarnki uzun ve sivri, tc ispinozlarnkiise ince ve sivriydi ki bunlar farkl beslenme alkanlklarn yanstyordu.Darwin tm ispinozlarn kkenin adaya gen ortak bir ataya uzandndnyordu. Sonuta Galapagos adasndaki ispinozlar Amerika ktasnngneyinden biliniyordu. Darwinin ispinozlar bu adan, doal ayklanmannortak bir atadan, eitli ekolojik nilerde ne ekilde farkl biimler yarattngsteren klasik bir rnektir.Gaga biimindeki deiimde hangi genetik mekanizmalarn ilediini bulmakisteyen Harvard niversitesi aratrmacs Arhat Abzhanov, 2006 ylndayaymlanan aratrmasnda eitli trlerde gaga biimiyle ilikili olan okdeiken olan genleri aram. Abzhanov ve ekibi bu aray sonucundakalsiyum dengesinde de nemli bir rol oynayan kalmodulin (calmodulin)proteinini bulmular. Bu protein farkl biimlerin ve boyutlarn gelimesindensorumludur. Aratrmaclar sonularn kantlamak iin yavru ispinozlargenetik deiimden geirerek kalmodulin seviyesini ykseltmiler. Bu ekildeyavrularn gagalar uzam. Bu deneylerle ayn zamanda gagann geniliive derinlii gibi eitli zelliklerin genetik dzlemde ayr ayr ilendii deanlalm. Sonular Darwinin ispinozlarndaki farkl gaga biimlerinin,kalmodulin etkinliindeki deiimlere bal olduunu gstermekte.(Abzhanov, A. et al. Nature 442, 563567 (2006).)

Tm bu gzlemlere bir de olumlu mutasyon rneklerini de ekleyebiliriz.Bilindii zere Mutasyon e ayrlyor. Olumlu, Olumsuz ve Ntr. Evrimkartlar sadece olumsuz mutasyon rneklerini gstermektedirler. OysaBakterilerdeki antibiyotik direnci bir mutasyon rneidir. Yakn adaantibiyotikler, yani bakterilerin belli karakteristiklerini hedef alan ilalar,ok popler oldular. Bakteriler hzla evrildikleri iin antibiyotiklere kardiren gelitirdiler. Bcekler ve bcek ilalar arasndaki durum bakterilerleantibiyotikler arasndaki duruma benzer. Bcek ilalar, bcekleri ldrmekiin yaygnlkla kullanlr. Buna karlk, bcekler de bcek ilacna kar

baklk kazanmak iin hzla evrilirler. Labaratuvarda Naylon yiyenbakteriler gelitirilmitir. Damar tkankl, modern besinler ve yaambiimleri tarafndan retilmi yakn an balca hastalklarndan birisidir.talyada Milano yaknlarnda, atalarndan birinin talihli bir mutasyon mirassayesinde damar sertliine yakalanmayan bireyleri olan bir topluluk vardr.Ayrca Aids virs olan HIV virs evrimleerek glenmekte ve direncikuvvetlenmektedir.


12/31

Gnmze ait dier kantlar Tavuklarn uamadklar kanatlarnda,insanlarn kuyruk sokumlarnda ve erkeklerin ilevsizlemi memelerinde degzlemleyebilmekteyizNe, ne zaman oldu? nasl bilebiliriz?

Berkeley niversitesinin hazrlad Evrimi Anlamak metninde bu konudau bilgiler yer almaktadr: Yaam 3,8 milyar yl nce balad, bcekler290 milyon yl nce eitlendi, insan ve empanze soylar ise birbirlerindenyalnzca 5 milyon yl nce ayrldlar. Peki bilim insanlar btn bu olaylarnne zaman olduunu nasl ortaya kard? Byle nemli evrimsel olaylarntarihlerini belirlemek iin bilim insanlarnn kulland birok yntem vardr.Bu yntemlerden bazlarn unlardr: Radyometrik tarihleme: Bilim insanlarkayalar ve dier maddeleri, ierdikleri doal radyoaktif maddelerin zamanlabozunmalarndan yola karak tarihlendirirler. Katmanbilim: Bu bilimdal,yeryzndeki katmanlarn stste dizililerinden yola klarak olaylarnkronolojik bir sraya koyulmasna yardmc olur. Molekler saatler: Biliminsanlar canllarn gnmzdeki genetik farkllklarndan yola karak ikisoyun birbirinden ne zaman ayrldna ilikin ngrlerde bulunabilirler.zetlersek Evrim kuram, tm canllarn suda canlandn ve trediini,deien artlara uyum salayan canllarn zamansal sre iindeeitlenmeler yaandn bulgulara ve canllar arasndaki yapsal ilikileredayanarak dzenli bir ileyiin olduunu ifade etmektedir. Makro evrimByk patlama ile balayan ve tm kainatta devam edegelen sreklidnmdr. Bu dnmn dnya tarihi zelindeki geliimi Kambriyen

dneminde z-canllardan tpk bir tohumun yeermesi gibi canllarneitlenmesi ve bu eitlenen st trlerin d ve i faktrlere binaen deiimgerierek eitlenmeyi devam ettirmesidir. Bu eitlenme mutasyon veseilim yoluyla yeni alt trlerin olumasna sebep olmaktadr.Konu uzun ve ayrntl olduundan nsann Evrimi ve slamn konuya bakkonusunun dier yazmza brakalm.Selam ve Dua ile

Beerden nsana -35 Eyll 2009

Kaldmz yerden devam edelim

Evrim Kuramnn Kilisenin dogmalarn tartmaya amasnn ardnda


13/31

Hristiyan teolojisini ve insan algsn da tartmaya ayordu. Kiliseyegre insan Tanrnn suretinde yaratlmt ve Tanrnn yeryzndekitemsilcisiydi. Dolaysyla Kilise nsann doaya hkmettii Tanr adnaDoaya egemen olduu insann merkezde olduu bir tabiat anlaygelitirdi. Bu sebeple Kainatta merkez dnya Dnyada da merkez insand.

Oysa Bilimsel keiflerle kainatta merkezin dnya olmad aksine dnyanngnein etrafnda dnd kantland. Bu yzden Kopernik ve Galileo zorzamanlar geirdiler

Kilisenin Yaratl: Statik, Bilimin Keifleri: Dinamik

Kiliseye gre dnya statik biimde bir anda yaratlm ve hibir deimegeirmeden bugne kadar var olagelmitir. Dnyadan baka bir yerde olanCennette yaratlan Adem (Adam) ve onun kaburga kemiinden yaratlanHavva (Eva) ise bir anda yaratlm ve daha sonra bu metafizik cennettendnyaya indirilmilerdir. Bu anlatya aykr bilimsel keiflerin yaplmasDinin geersiz olduu fikrini ortaya kartt. zellikle insann biyolojik olarakdoann merkezinde deil doann bir paras olduu sonucunun ortayakmas Hristiyanlk-Bilim atmasn zirveye kartt.

Evrim Kuramna gre nsann Evrimi

uan kefedilen en eski sanat eserleri yaklak 32.000 yl nce izilmiolan Chauvet Maaras resimleridir. Bu resimlerde insann bilinli ve kltrsahibi olduunu, Buzul anda yaayan insanlarn sanatkar olduklarntespit ediyoruz. Maaradaki resimlerde buzul a hayvanlar, insannmecazi dnyasnn da eitli imgelerle resmedildiini gzlemleyebiliyoruz. Buresimler ilerlemeci tarih anlaynn da geersiz olduunu gstermektedir.

nk resimler gerekten de estetik adan ok ayrntl ve gelimitir.1. Aama: Bilinsiz Hominidler

Bugnk nsan (Homo Sapiens) biyolojik snflandrmada Memeliler snfnnHominidler trnn bir alt trdr. lk iki bacakl dik Hominid iskeleti 8-15 milyon ncesine dair bir bulgudur. Hominidler yani maymunlarn veinsanlarn ortak atalarnn iskelet bulgular gstermektedir ki bu zamanaralnda ortak atalar Afrika, Asya ve Afrika ormanlarnda yaamlardr.

2. Aama: Ortak Ata

8-5 Milyon nce nsann ilk atalar ortaya kt. Bu atalarn fosilleri zellikle

Afrikadaki kazlarda ortaya karlmtr. 2001de Kenyada bulunan Orrorinfosilleri ve adda bulunan 6-7 Milyon yllk Miocen dnemine ait fosiller ortakatann Afrikada yaadn gstermektedir. Ortak ata olarak adlandrlanAustralopithecusa ait bulgular 5-4 milyon yl ncesine aittir.

3. Aama: Homo Habilis

2.5 Milyon nceye ait bulgularda il alet yapmlarna rastlanmtr. Etiyopyadabulunan bu aletler ilk kez alet yapabilen bir hominidin ortaya ktn


14/31

gstermektedir. Ayrca adna Oldowa aletleri denen paleolitik dnemdekullanlan, ta yzeyine srtlerek yaplan, bir ya da iki yz kullanlabilenaralar. Balta, eki, bak, kazc, orak vb. nesneler gibi et kesme, derisoyma, kemik krma ileri iin kullanrlard. 200.000 yllk bir sre ierisindeHomo Habilisin beyninin bymesiyle deiim yaamtr. Arkeologlar Homo

Habilise ait bulgularla bir ok kez karlamaktadr.4. Aama: Homo Erectus

Homo Erectus, Buzul ann balamasyla beraber deien iklimdeiikliklerine ve etin koullara uyum salayabilen ve karlklyardmlama ile toplumsallaan/medeniyet kuran yeni bir insan trdr.Homo Erectus bugnk bulgulara gre ilk bilinli insan trdr.Fosillerden yola klarak Homo Erectusun ilk kez Afrikadan ayrlarakbugnk Mekke zerinden geerek Asyaya yayld dnlmektedir. lkbulunan Homo Erectus fosili Kenya Turkana Gl kysnda bulunmutur.Homo erectusun yeryznde geni bir alana dald fosil buluntularndananlalmaktadr. lk fosil Cava Adasnda ortaya karlmt. Daha sonra Pekinyaknlarnda, Cezayirde, Orta Afrikada, Avrupada pek ok fosil bulundu.Bu fosillerin bazlarnda Homo erectus ile Homo sapiens arasndaki ayrmnbelirsiz hale geldii grlr.

Fosil kalntlar Homo erectusun kafatas boluunun alak, kemiklerininkaln olduunu gsterir. Ama ka kemikleri yksektir. Aln kk, burun,eneler ve damak genitir. te yandan Homo erectusun dileri, baka hibirinsan trnde rastlanmayan lde iridir. Homo erectus, atei kullananve maaralarda barnan ilk insan trdr.

American Journal of Physical Anthropology dergisinde yaynlanan aadakimakale Trkiyeden bir rnee yer veriyor. Aratrmaya gre, HomoErectus kafatas zerinde tberklozun yol at kemik deformasyonlaraka grlyor. Byle kemik deformasyonlarnn D vitamini eksikliinebal iskelet ve baklk sistemi zayflndan kaynakland tpuzmanlarnca zaten biliniyor. Bilinenler ile fosil zerindeki buluntularortak deerlendirildiinde Anadoludaki ilk insanlarn ekvator blgesindengeldikleri ve siyah derili olduklar sonucu karlyor. Ekvator blgesindenkuzey enlemlere doru g eden siyah derili insanlarn, deri yapsndandolay vcutlarnda daha az D vitamini olutuu, bunun da iskelet vebaklk sistemlerini zayflatt, bylece tberkloz dahil hastalklara kolay

yakalandklar tezinin jeolojik gemi iin de doru olduu anlalyor.Bulunmasndan sonra Pamukkale niversitesindeki n incelemenin ardndanHomo Erectus, Ankaradaki Jeolojik Miras Koruma Derneine gnderildi.Burada, yerli ve yabanc uzmanlar tarafndan 6 yl boyunca incelenen fosilin500 bin yanda olduu, 20-40 yalarnda, siyah tenli bir erkee ait olduusaptand. Fosille ilgili almalar tamamlanarak, sergilenmek zere DenizliMze Mdrlne teslim edildi. Pamukkale niversitesi retim yesi,


15/31

Yrd. Do. Dr. Mehmet Cihat Aliek, "Fosil, dnyadaki btn insanlarnAfrika kkenli olduu tezini doruluyor. Fosile ait kafatasnn Afrikalyaait olduunu syleyebiliriz. Bu kiide D vitamini eksiklii olduu tespitivar. Ekvator blgesinden kuzeye doru g eden siyah derili insanlarn,vcutlarnda daha az D vitamini olutuu, bunun da iskelet ve baklk

istemini zayflatt tespit edildi. Homo Erectus zerinde tberklozbulunmas, bu hastaln insanlk tarihi kadar eski olduunu da kantlyor"dedi.

(Kappelman J. Aliek M.C. Kazanc N. Schultz M. zkul M. en . 2008.First Homo erectus from Turkey and implications for migrations intotemperate Eurasia. American Journal of Physical Anthropology 135, 110-116.)

5. Aama: Homo Sapiens ve Homo Neanderthalensis

Neandertal adam ya da ksaca Neandertal, gnmzden yaklak 200 bin ila

28 bin yl nce yaam insan tr. Biominal ad Homo neanderthalensisdir.Fosilleri muhafaza etmeye msait kireta maaralarda yaadklar iinhaklarnda en fazla bilgi sahibi olunan insan trdr.

Neandertaller Homo Sapiens olarak isimlendirilen gnmz insanyla aynzaman srecinde gnmzden yaklak 200 ila 100 bin yl nce ortayakmlardr. Atlantik kylarndan Orta Asya'ya, en kuzeyde Belika'dan,gneyde Akdeniz ve gneybat Asya'ya kadar olan blgede yaamlardr.Neandertaller homo sapiens trleriyle kaynaarak insan poplasyonu iindeyaamlarn devam ettirmektedirler.

Evrim lerlemeci Tarih Tezini mi doruluyor? lk nsan lkel miydi?

Evrimsel srecin ilkelden gelimie bir tekaml olduu yorumu ileevrim zde midir? Bu yorumun Avrupa-merkezli ve ideolojik olduunusyleyebiliriz. Sosyal Darwinizmin Evrim kuram zerinden yaplan biryorum olduunu daha nceki yazmzda ilemitik. Gerekten de evrimilkelden gelimie bir dnm mdr? Yine evrim beyaz adamn stteolduu insanlar arasnda da rk bir hiyerariyi mi kantlar? Elbette bu gibiyorumlar evrim gereke gsterilerek tarihte yaplm ve bilim olmayan bubilim-yorumlar. Bu anlaya sahip olan bilim adamlar evrimsel dnmleriresmederken karanlk dnem olarak adlandrdklar Homo Erectus veNeanderthal insanlarn ilkel, kaba saba, hayvanms ve medeniyetten

yoksun ekilde resmetmilerdir. Oysa Evrim kuram ilkelden gelimie birilerlemeyi ifade etmez. Evrim koullara gre yol alan ve bu yolda deiimiortaya kartan bir yasadr. Bu yasa koullarn sonucu gelitiren, geriletenya da ntr brakan bir uyum salama dzeneidir. Bu sebeple insannbilinli bir varlk olmas onun bilincinin ilerledii onun dier akrabalarndanstnletii anlamna gelmez. Bilincin uyanmas bu potansiyel zn koullarsayesinde aa kmas ve uyum sayesinde filizlenmesini ortaya kartyor.


16/31

ayet bir varlkta bilin varsa bu bilin doal olarak kltr ve medeniyetidourur. Bu sebeple medeniyet ilkelden gelimie ilerlemez. Bilincin varolduu her zaman diliminde ayn sonular ortaya karr. Bu sebeple ilkelmaara adam kurgusu gerei yanstmamaktadr hele ki binlerce ylboyunca insan trlerinin ayn ekilde ilkellikte yaadklarn dnmek te

yanltr. Bugnn bilinen 4.000 yllk medeniyet tarihi ile 32.000 yl nceChauvet Maarasndaki resimler arasnda ba kurarsak ilk bilinli insannhi te ilkelolmadn gstermektedir. Ayrca atalarmz Homo Erectuslarnyaad dnemin Buzul a olduunu sylemitik. Arkeolojik bulgulargstermektedir ki Buzul dneminde bugn denizlerle kapl pek ok yerkara parasyd ve insanlarn bu blgelerde yaamalar muhtemeldir. Buzuldevrinin sona ermesiyle bu kara blgeleri sularla kapland.

Tarihilerin bir ksm Buzul dneminde kurulan medeniyetlerin travmatikiklim deiiklikleri srasnda ortadan kaybolduklarn dnmektedir. Yabaninsannn doayla uyumlu teknolojiler gelitirmeleri de karanlk dneme

ait ilkel olmayan tarihsel bulgular gemiin hi te geri olmadngstermektedir.

Peki bu arada yani binlerce yllk bilinli insann karanlk dneminde ne oldu?Tarihiler, ve antropologlar iin bakir bir aratrma sahas

lkelin icad Bat medeniyetinin son aama zamansal olarak geridekalanlarn da gerici/ilkel olduu ideolojisini hakl kartmak iin ortayakonmutur. Oysa evrim artlara uyumla alakal olan ama ilerleme-gerilemeve gelimeyle alakal olmayan bir sretir. Yani dngsel bir sre

Farkl artlar var olduunda farkl dnmlerin gerekleebilecei bir sre,

daima ilerlemeyen bir uyum yolculuu Bazen ileriyle bazen geriye bazensaa bazen sola giden bir labirent yolculuu

Konuyla ilgili antropolojik almalar iin ipucu kitaplar: Yaban AklnEvcilletirilmesi Jack Goody, Dost Yay. lkel Toplumun cad AdamKuper, nsan Yay. Gelecekteki lkel, John Zerzan, Kaos Yay.

nsann Evrimi ve Irk Kavram:

Irk, alt tr anlamna gelir bir rk belirlemek iin insan genlerinde bariz birfarklln olmas gerekir. Oysa bylesi bir farkll belirlemek olanakszdr.Irkn biyolojik tanmna gre bir rkn belirli bir gen ya da gen grubuna sahipolmas ya da olmamas gibi bir durum sz konusu deildir. Poplasyonlargenetik adan aktr, gen alverii yaplabilir. nsan poplasyonlargenetik adan ak olduklar iin trmz iinde sabit zelliklere sahipbir rk grubu yoktur. (Sosyal Antropoloji, Kakns Yay. Sf. 197) Buadan baktmzda rk kavram kurgusaldr. Ayrca Bat Merkezli sosyalDarwinistlerin stn beyaz rk dncesinin de yine evrimsel sreasndan yanl olduu kantlanmtr. nk bugnk bulgular ve DNAaratrmalar ilk insan trlerinin Afrika Merkezli ve siyah derili olduunu


17/31

ortaya koymutur. Deri rengi de doal seilimin ve uyarlanmann rneidir.nsan derisinde melanin denen madde onu koyu ya da ak yapar. Melaningnein zararl nlarna kar insan korur. Gne nlarnn youn olarakhissedildii blgelerde doal seilim sonucu insan derisindeki melaninyounluu fazla olanlar baskn olmutur. Kuzeye doru yaylan insanlar

ise D vitamini daha ok zmsemek iin melanin yaplar zamanla azalmve beyazlamlardr. Tm insanlarda siyahyla beyazyla potansiyel olarakyoun melanin bulunmaktadr. Bu sebeple beyazlar gnelendiklerindederileri kararmaktadr. Sonu olarak evrimsel sre gstermektedir ki derifarkllklar hibir ekilde bir stnlk ya da toplumsal bir farkllk belirtisideildir. Deri rengi tamamen ilevseldir.

Evrimsel sre iinde insan bilinlenmi ve bugnk Kenyablgesinden Arap Yarmadasn geti ve tm dnyaya yayld. GaryStix, Scientific American dergisinde yazd makalede u ifadelere yerveriyor: Elli veya altm bin yl nce, Afrikal kk bir topluluk birka

yz, en fazla birka bin kii ayn boaz kk kayklarla geti, hem de hidnmemek zere.

Dou Afrikadaki vatanlarn terk etmelerinin sebebi tam olarakanlalamamtr. Belki iklim deiti, veya bir zamanlar bol olan sukabuklular stoklar tkendi. Fakat baz eyler gayet belirgin. Afrikadan ilkkanlar, tam anlamyla modern insanlar tanmlayan fiziksel ve davransalzellikleri de byk beyinler ve dil yetenei gibi kendileriyle birliktegetirdiler. Asya ktasnda imdi Yemen olan yerdeki adrlarndan, ktalarayaylan ve kprler kuran ve onca yolu ap Gney Amerikann en ucundakiTierra del Fuegoya kadar ulaan on binlerce yllk bir yolculua ktlar. Bilim

insanlar, elbette, bu gezilere, fosillemi kemikler veya koleksiyonlardazahmetlice saklanan ve gizlenen mzrak ular sayesinde bir hayli nfusettiler. Fakat antik-elden dmeler, genelde bu uzak tarihin tam bir resminiveremeyecek kadar azdr. Geen 20 yl iinde, toplum genetikiler, moderninsanlarn ilk glerinden kalma bir genetik galeta unu izini ekillendirerekpaleoantropolojik kaytlardaki boluklar doldurmaya baladlar. DNAmznneredeyse tamam insan genomunu oluturan milyar kodun veyankleotidin yzde 99.9u her insanda ayndr. Yukarda sraladmz bulguve gzlemler de gstermektedir ki ne evrimsel sre bahanesiyle bir rklkmerulatrlabilir ne de evrimsellik lerlemeci Tarih anlayn hakl kartr!nsanlk ilkelden gelimie doru ilerlememekte aksine insan bilincinin ortayak/flenii ile birlikte insan medeniyeti ortaya kmaktadr. Evrimi bunaargman klmak isteyenlerle evrim kartln hakl kartmak iin evrimrklktr ilerlemeciliktir modernistliktir demek ak bir tutarszlktr.

Evet. Evrim konusunu aratrdka daha da ilgi ekici daha da ayrntl bir halalyor.

nallah sonraki yazmz bu noktaya kadar edindiimiz bilgilerle karlatrp


18/31

Kurandaki yaratl ile ilgili kavramlar ve Adem kssasn konu edinelim.Ayrca son dnem Mslman dnrlerin konuya yaklamlarn masayayatralm. Her an Yaratana emanet olunuz

Kurana Gre Allah Nasl Yaratr? -410 Eyll 2009 Perembe

Giri yazmzdan bu yana baladmz dnce servenini slamn temelkaynaklarnn yaklamlarna ve son dnem slam dnrlerinin konuyayaklamlarn konu edineceiz. Sonu olarak ta tm aratrma dizimizinksa bir zetini vereceiz. Ne yazk ki aratrmamz esnasnda grlmtrki evrim konusu halen Mslmanlar arasnda rahatlkla tartlabilen, itikadibir mevzu deil de kainat ayetlerini okumakla alakal bir konu olarakele alnamyor. Konuya bylesi bir gerilimde ve daha nceki nyarglareliinde girilince de anlatlmak istenen deil anlalmak istenenler konununilmi bir ekilde konuulmasna engel oluyor. Pek ok okuyucudan olumlukatklar ve yorumlar gelse de baz kardelerimiz halen konuyu Allahabhtan/iftira olarak nitelendirerek bizi de Allaha iftira atan kiiler olarakitham edebiliyorlar. Oysa bir konunun eletirisi o konunun tamamnnce dinlenerek konu iindeki delillerin ve deerlendirmelerin eletiri

konusu yaplmasna baldr. Eer bir makalenin tezlerine hibir eletirigetirilmeyip bu zaten byledir! gibi delilsiz, sebepsiz yarglar serdetmekalmas gereken bir zaaf

Evrim tartmalarnda sklkla mahade edilmektedir ki evrim kartlnkendilerine vazife olarak gren pek ok dindar aslnda evrim kuramnnne dediini bilmemektedir. Evrim kartln insan maymundangelmi! hereyi tesadfle aklayan bir teori gibi poplist, yzeysel vearptma zanlarla beslemektedir. Evrime neden kar olduunu ve naslbir antitez sahibi olduunun dahi farknda olmayan pek ok dindar evrimiAllah kurtarmak iin reddetmektedir. Bylesi bir yzeysellik ise konunun

anlalmasn imkanszlatrmaktadr. Kuramn 150 yldr ortaya kanbulgular, deneyler ve keiflerle desteklenmesine ve dorulanmasna ramenkart iddialarn bulgu, deney ya da keiflere dayanmayan itirazlar zannntesine geememektedir.

Yaz dizimizin bu noktasna kadar zellikle sadece evrim kuramnn nedediini anlamaya altk. Bu sebeple bulgu, fosil, gzlem ve deneysonular gibi akli bilgilerin dna kmamaya zen gsterdik. Yazmzn


19/31

bu blmnde ise slamn yaratla nasl baktn, Rabbimizin hangikavramlarla yaratl tefsir ettiini greceiz. Nasslarn at anlam alanylailk yazmzda ulatmz akli sonular arasnda bir karlatrma vedeerlendirme yapacaz.

Kuranda Yaratl ile ilgili kavramlar

Yaz dizimizin bu noktasna kadar ncelikle Evrim kuramn anlamayaevrimsel srecin nasl ilediini bulgular, gzlemler ve deneysel sonular gibiveriler eliinde konu edindik. Bu noktaya kadar herhangi nakli bir bilgiyebavurmamtk. te yazmzn bu blmnde imdiye kadar ulatmzsonularla Kurann sylemini karlatracaz. Bu adan istersenizKurandaki yatartlla ilgili kavramlar inceleyelim. Kavramlarn Arapadakianlam alanlarn Kuran kelime ve kavram szl olarak artk bir klasik

halini alan Rab el-sfehaninin Mfredatn (Darul Kalem, Dimek) referansalarak inceleyeceiz:

bda yoktan rneksiz yaratma demektir. Daha nce tasavvur edilmemi,varolmayan bir eyin var edilmesi anlamna gelen bu fiil sadece Allahamahsustur. Esizlik anlamna gelen bedi bu sfr noktasndan var etmekudretidir.

O semlar ve yeri yoktan var edendir Enam 6/101

Gklerin ve yerin yaratcs O'dur; bir eyin olmasn istediinde onasadece "Ol" der -ve o (ey hemen) oluverir. Bakara 2/117

Fatara Allahn bir eyi yaratmas ve onu herhangi bir fiili yapmaya adayhalde dzenlemesi demektir.

Bylece sen, batl olan her eyden uzaklaarak yzn kararl bir ekilde(hak olan) dine evir ve Allah'n insan bnyesine nakettii ftrata uygun


20/31

davran Rum 30/30

Fatara ya da dier ifadesiyle Ftrat yaratln potansiyel durumudur.

Felaq, zaten znden yeni bir eyin kmasna elverili bir varlktan yeni birvarlk kartmak anlamna gelir.

Kukusuz Allah, tohumu ve meyve ekirdeini atlatarak lden diriyimeydana getirendir ve diriden de ly karan. te budur Allah: veakllarnz hala nasl da tersyz oluyor!" Enam 6/95

Khalq kavram varolan bir eyi baka bir eye dntrerek yeni bir eyiortaya kartmak anlamna gelir.

Ey insanlar! Sizi bir tek can(l)dan halden hale geiren ve ondan da einireten ve her ikisinden pek ok kadn ve erkek meydana getiren Rabbinizekar sorumluluk bilincine sahip olun. Nisa 4/1

O (ki,) gkleri ve yeri (isel) bir gereklik, (amaz bir dzen) zere haldenhale geirerek yaratmtr. nsan nutfeden halden hale dntrerek yaratt.Byle iken bakarsn ki o, Rabbine ak bir hasm kesilmitir. Nahl 16/3-4

Hayatn eitlilii Allahn aretlerindendir:

u hlde hi halden hale geirerek dzenli biimde yaratan ile, bu ilemi

yapamayan bir olur mu? Artk siz dnmez misiniz?Allah'n nimetlerini (bu ekilde yarattklarn/yaratn) saymaya kalksanz,asla byle bir iin altndan kalkamazsnz! Gerek u ki, ok acyan okesirgeyen gerek balayc elbette Allah'tr Nahl 16/17-18

sa (as) da Khalq etmiti:

Halk etme kavram Hz. saya izafeten de kullanlmtr. Bu kullanm da


21/31

gstermektedir ki halden hale geirerek oluturabildiini de gstermektedir:

(Ey sa)Nasl Benim iznimle amurdan, (sana uyanlarn) kaderiniekillendirdiini ve sonra bunun Benim iznimle (onlarn) kaderi olabilmesi iin

ona flediini 5/110

Enee (na) da bir eyin aama aama gelitirilerek/dntrlerek varklnmasdr. naa ederek yaratmak Kuranda doadaki eylerin yaratlmasiin kullanlmtr. rnein Bulutlarn yaratl iin yle denmektedir:

O, korku ve mit vermek iin size imei gsterendir, yamur yklbulutlar ina edendir. Rad 13/12

Enee kavram Kuranda ayrca ceninin halden hale dnerek insannvcuda gelmesi iin de kullanlmtr. (23/31, 53/32)

lgin olan nokta ise yeniden yaratl iin de bu kavram kullanlmaktadr:

Sizin yerinize benzerlerinizi getirmek ve sizi yeniden ina etmek zerearanzda lm biz takdir ettik. (Bu konuda) bizim nmze geilmez.Vaka 56/60-61

Ceale, bir eyi uygun hale getirip uygun olmayan halini bertaraf etmekanlamna gelmektedir.

Onu, dnp kavrayabilmeniz iin Arapa bir hitabe yarattk. Zuhruf 43/3Yukardaki 5 kavram da grld zere Yaratma fiili sadece yoktan varetme anlamnda kullanlmamtr. Rabbimiz yoktan var ettikten sonra haldenhale geirerek te vardan da yeni varlar var etmektedir. lk yaratl olaraktanmlayabileceimiz Varln z yokluktan Allahn

radesiyle yoktan yaratlmtr. Ancak bu balangtan sonraki sre Fatara,Felaq, Khalq, na ve Ceale kavramlaryla ifade edilen halden hale gei,


22/31

bir eyden baka bir eyin ortaya kmas anlamnda bir yaratltr. Halkarasndaki eksik yaratl telakkisi yaratmann sadece yoktan yaratma olduuzannnn devamn salamtr. Oysa Allahn yarattaki snneti bir eyiyoktan yarattktan sonra dier eyleri o zden treterek, vardan baka birvar ederek yaratmasdr.

Kun fe yekun! ne demektir?

Allah bir eyin olmasn isterse "ol deyince , olu srecine girer. Burada;

1. Allahn yoktan var etmesi.

2. Varlklar kullanarak var etmesi

3. Vardan var etme srecinin devam etmesi

Birincisi, Rabbimiz yoktan bir varl var etmektedir. Ayrca dilerse de yoketmektedir. Varlklara verilen zellik ve yeteneklerde ol emri ile yoktanverilebilmektedir.

O, Tek'tir, Biricik'tir, yle ki bir eyin olmasn istediinde ona sadece Ol!der -ve o (ey hemen) olu sreci balar. (Yasin 36/82)

Prof. Dr. Cafer Sadk Yaran, Understanding Islam adl eserinde Yasin Suresi82. ayetten hareketle bahsettiimiz gibi olma srecini snfa ayryor.Evrimci yaratla Kun fe yakun ayetindeki feyekun filinin mudari (gelecekkipinde) oluu ve sreci ifade ettiini belirtiyor. Be an it is (Yasin 82)(ol dero da olur.) burada olur geni zaman fili yani evrimdir. O halde ilgili ifadeyiTrkeye Mustafa slamolunun da yapt gibi yle evirmeliyiz: O, ol

deyince olu sreci balarkincisi ise, efkatli olan Allah varlklardan yeni varlklar ortayakarmaktadr. Bu konuda Rahman baz kanunlar koymutur. Bu kanunlarerevesinde olaylar gerekleir. Bazlar bu yaratmay Allahn koyduukanunlarda ya da varlklardaki gizli bir gte aramaktadrlar. Oysa varlntanrsal yetenei yerine bu yaratlma kanunlarndan faydalanmak iinaratrmalar yaplmaldr. Fakat bazlar bu varlklardaki Allahn ol emrineuyduklar ksm grememektedirler.

Kurana gre kainat bir btnlkten ayrtrld ve tm canllar sudanyaratld.

O inkr edenler grmyorlar m ki, (balangta) gklerle yer, birbiriylebitiik iken, biz onlar ayrdk ve her canl eyi sudan oluturmaya baladk(ceale). Yine de onlar inanmayacaklar m? (Enbiya 21/30)

Kavramlarn z anlamlarn koruyarak/semantik yntem izlenerek aadaki


23/31

ayeti okuduumuzda ufuk ac dncelere kap aralyor:

Ve btn yaratklar hayret verici bir sudan halden hale geirerek yaratan

Allah'tr; yle ki, (canllar) karn zerinde srnrerek ve iki aya ileyryerek ve de drt aya zerinde yryerek (yaarlar). Allah dilediinihalden hale dntrerek yaratr; nk O, gerekten de her eye kadirdir.(Nur 24/45)

O ki, halden hale geirerek yaratt her eyi en gzel ekilde ortaya kartt.nsan halden hale dntrerek yaratmaya da amurdan balad. (Secde32/7)

Kurn- Kerim'de insann nasl ve neden yaratldn aklayan yetlerin

says bir hayli kabarktr ve bu yetler eitli srelere serpitirilmitir.Kurn'da ilk insann yaratl maddesi olarak iki eyden sz edilir: biritoprak, dieri "Allah'n ruhu". Toprak ise, tek bir ekilde olmayp, eitliisimler altnda geer. Bunlar (1) Turab (toprak), (2) Tyn (amur), (3)Tn-i lzib (ekil kabul eden amur), (4) Salsal (kuru balk), (5) Hame-imesnun (ekillenmi kara balk) olup, insann belli aamalardan geirilerekyaratldn belirten yete de (Nuh, 71/14) dayanan Ragp el-sfahn gibibaz limlere gre bunlar, "Allah'n ruhundan flenme" ile birlikte ilk insannalt yaratl merhalesini ifade etmektedir (sfahan 1961).

Burada sormamz gereken ey u: Bu ifadeler bilimsel birer bilgi midir?

yoksa yaratla dair genel olarak verilen tebihi kavramlar mdr? Kurandin dili kullanan bir hitabe olduundan yukarda verilen bilgileri bilimselbilgi olarak deerlendirmemek gerekiyor. nsann gzlemsel olarak toprakelementlerinden yaplm olmas ve zellikle insann varolu srecininalas bir sudan amurlama olarak ifade edilmesi zerinde aratrmalargerektiren bir konu. Kuranda insann yaratlyla ilgili u ayetleri de okuruz:

Sizi[n her birinizi] pepee aamalardan geirerek yaratann O olduunugrdnz halde?

Grmyor musunuz Allah yedi g nasl birbiriyle uyumlu yaratmtr, ve

onlarn iine ay' [yansyan] bir k olarak yerletirmi ve gnei [k saan]bir lamba yapmtr?

Ve Allah sizi yerden [tedric bir ekilde] yeertip bytmtr; ve sonra sizi[ldkten sonra] ona geri dndrecektir. (Nuh 71/14-17)

ADEM KMN HALEF?


24/31

Aadaki ayetten insanln imdikinden nce baka bir dnem geirdiiynnde bir izlenim edinilebilir. Yce Allah yle buyuruyor:

"Hani Rabbin, meleklere 'ben yeryznde bir halife atyorum' demiti.Melekler 'Ya Rabbi, sen yeryznde kargaa karmakta olan, kan dkenbirini mi atyorsun?..." (Bakara, 2/30)

Ayette geen Ademin ortaya karl srecini yle de anlamlandrabiliriz:

Hani Rabbin, meleklere 'ben yeryznde benzerlerinin yerine geireceimbir varlk olarak eskisinin yerine yenisini var edeceim' demiti.

Bu hkm karsnda doal olarak Melekler soru sordular:

'Ya Rabbi, sen yeryznde kargaa karmakta olan, kan dken birini miatayacaksn?

Bu soru doaldr, nk Ademdeki nceki benzerleri yeryznde kargaakarp kan dkmlerdir.Bu sebeple ellerindeki bilgiye dayanarak Ademin debyle bir tr olacan zannetmilerdir. Oysa Allah onlara u cevab vermitir:

(Allah) "Sizin bilmediiniz (ok ey var, onlar) Ben bilirim!" diye cevaplad.(2/30)

Ademin Meleklerin bilmedii zellii ise onun isimlendirebilme yeteneidir:

Ve O, Adem'e her eyin ismini belletti (eyay isimlendirebilme yeteneiverdi), sonra onlar meleklerin nne koydu ve "Dedikleriniz doruysa haydi


25/31

bu (eylerin) isimlerini Bana syleyin bakalm!"dedi. (2/32)

O: "Ey Adem, bu (eylerin) isimlerini onlara bildir!" buyurdu. (Adem)isimleri onlara bildirince (Allah): "Size, 'gklerin ve yerin gizli gereini,akladklarnzn ve gizlediklerinizin tmn yalnz Ben bilirim' dememimiydim?" dedi.

Ademin selef/nceki benzerlerinden farkl olarak bilinli bir beer olmasonun yeryzndeki halifeliinin de kilit noktasdr. Bilindii zere bu tebihidiyalog sonrasnda meleklerin Ademin nnde saygyla eilmeleri/onlarnAdemin bilinci karsnda teslim olmalar istenmitir.

Adem olarak karakterize edilen bilinli insann oul olduu da Kuranda

Ademin oul zamirle de ifadelendirilmi olduununu renmekteyiz:Biz sizi yarattk. Sonra size ekil verdik. Sonra da meleklere 'dem'e secdeedin' dedik." (A'rf, 7/ 11)

NSANLIK ENSEST LKDEN M TRED?

Bu aklama yntemi Ademin ncesiz (selefsiz) ekilde yoktan yaratldiddiasndan ok daha tutarldr. Ademin selefsiz biimde yoktan var edildiiniiddia eden haliyle eini de onun kaburga kemiinden yaratldn iddiaetmilerdir. Daha sonra insanlar nasl yaratld? Sorusuna ise Adem veHavvann ocuklarnn birbirleriyle evlendirildii gibi bir izah yapmaktadrlar.alar ve mekanlar st evrensel bir ahlak ngren slamn dnyagryle ne kadar uyumludur? Ensest bir oalmay meru grebilen biranlay ne kadar tutarl olabilir?

TEK BR CANLIDAN YARATILDIK

Ey nsanlar! Sizi bir tek can(l)dan yaratan, ondan eini var eden veher ikisinden pek ok kadn ve erkek meydana getiren Rabbinize karsorumluluunuzun bilincinde olun. Kendisi adna birbirinizden [haklarnz]talep ettiiniz Allah'a kar sorumluluk bilinci duyun ve bu akrabalk balarngzetin. phesiz Allah, zerinizde daim bir gzetleyicidir. (Nisa 4/1)


26/31

Muhammed Esed ayetle ilgili u yorumu yapar: Klasik mfessirlerin ou,nefs terimine yklenen pek ok anlam ierisinden -can, ruh, akl, canl varlk,canl, insan, ahs, kimlik (ahs kimlik anlamnda), insanlk, hayat z,temel ilke ve dierleri- insan tercih ederler ve bu terim ile burada Hz.dem'in kasdedildiini kabul ederler. Ama Muhammed Abduh bu yorumu

reddeder (Menr IV, 323 ve dierleri.) ve onun yerine, insan soyunun ortakkkenini ve kardeliini vurgulad iin (ki yukardaki ayetin amac dabudur) insanlk karln tercih eder; ayrca bunu Hz. dem ile Havva'nnyaratlmas konusundaki Kitb- Mukaddes'in tasvirlerine yersiz ekildebalamaz. Nefs'i bu balamda canl olarak evirmemin mant da ayndr.Zevceh (ei) ifadesine gelince, zevc (bir ift, iftten biri veya bir e)terimi, canl varlklarla ilgili olarak bir iftin veya bir ikilinin hem erkek hemde dii taraf iin kullanldndan, insanlarla ilgili olarak da hem kadnn eini(kocasn), hem de kocann eini (karsn) ifade eder. Rz'nin naklettiinegre, Eb Mslim Ondan (minh) eini yaratt ibaresini, Onun kendicinsinden (min cinsih) eini (kar cinsini) yaratt anlamnda yorumlar vebylece Muhammed Abduh'un yukarda iaret edilen grn destekler.Minh'nn lafzen, ondan eklinde evrilmesi, metin ile uyumlu olarak, heriki cinsin bir tek canldan tretildii biyolojik gereini yanstr.

SANIN DURUMU NASIL ADEM GBDR?

Allah katnda sa'nn durumu dem'in durumu gibidir, ki Allah onu topraktan

halden hale geirerek yaratt ve sonra Ol! dedi; ite (insanolu bylece)olmaya balar/olmaktadr. (Al-i mran 3/59)

Esed konuyla ilgili unlar syler: Lafzen, sa'nn misali, dem'inmisali gibidir... Mesel ifadesi (ki, yukarda durum olarak evrilmitir),ounlukla, mecaz olarak bir ahsn veya eyin iinde bulunduu hali veyaartlar gstermek iin kullanlr ve bu anlamda -mfessirlerin iaret ettiklerigibi- sfat (bir eyin mahiyeti veya tabiat) kelimesi ile e anlamldr.Metnin siyk ve sibkndan aka anlalabilecei gibi, yukardaki pasaj, Hz.sa'nn uluhiyetine dayanan Hristiyan doktrine kar itirazn bir parasdr.Kuran burada, dier birka yerde olduu gibi, Hz. sa'nn Hz. dem -ki,

bu balamda btn insan soyunu ifade etmektedir- gibi sadece topraktanyaratlm, yani, topran zerinde ve altnda asal ekillerinde bulunanorganik ve inorganik maddelerden yaratlm bir lml olduu gereinivurgular. Kar. ayrca Kuran'n btn insanlardan topraktan yaratlmolarak sz ettii 18:37, 22:5, 30:20, 35:11 ve 40:67. ayetler. deminburada insan soyunu temsil etmi olmas, bu cmlenin son kelimesinde genizaman kipinin kullanlmas ile vurgulanmtr.


27/31

BAZI SORULAR

nsann ve doann en gzel biimde yaratlm olmas ile evrim arasnda

bir eliki yoktur. Aksine Ahsen bir eyin tutarl ve yolunda gzel biimdeilemesi demektir. Gzellik uyumla alakaldr. Deien artlara gre uyumsalayabilen ve sistemli ileyen bir dzenek gzel bir yaratltr. Sebep-sonu dizgesinde devam eden bir dzen gzeldir. Yoksa bugn bazinsanlarn anlad tarzda kainatn ve insann en gzel biimde yaratlmolmas onlarn statik biimde tek bir defada yaratlp duraan biimdebrakld anlamna gelmez. ayet bu anlama geliyorsa nsan en gzelbiimde yaratan Allah engelli insanlar gzel biimde yaratmam mdr?! Busorunun cevabnda Allah (haa) hatal olmadna gore demek ki bizim engzel biimde yaratma algmzda bir sorun var demektir.

Btn insanlar bir zamanlar bir tek topluluktu; [sonra ihtilafa dmeyebaladlar], bunun zerine Allah, mjdeci ve uyarc olarak peygamberlergnderdi. (2/213)

Bu blmden yle bir sonuca ulaabiliriz ki Adem kssas literal bir okuma iledeil sembolik bir okuma ile okunmaldr. Bir baka ifadeyle Adem ve eininkssas Kuranda tarihsel bir gereklii anlatmamakta aksine mteabih/alegorik bir anlatmla insanolunun bilinlenme srecini betimlemektedir.Adem kssasn bilimsel bir bilgilenme iin deil insann insan olmasn

anlamak iin okuyan muhatap teatral bir anlatm iinde karakterize edilenkahramanlar aracllyla aslnda kendi hikayesini dinlemektedir. Kan dkenve yeryzn fesada sokan Beer tr zamansal sre iinde yine Allahnkoyduu yasalarn ilemesi sonucu artlara uyum gsterdi ve bu uyumunsonucu olarak bilinlendi. Bilinlendiinde eyaya isim verebilme onlartanmlayabilme yeteneini ve bunun sonucu olarak ta konuma yeteneineulat. Bilinlenen beer bylelikle bilinsiz trdelerinin/seleflerinin yeriniald bylece yeryzn imarla grevli bir halife oldu. Yani ekolojik sisteminbilinli temsilcisi, doann szcs

te bu bilinlenme/halife olma sreci beeri nsan yapt. Bu srecin sahibi

Allaht ve Allah bu sebep-sonu dizgesiyle yaratmasna devam etmekte. lkbilinli/halife insan(lar) Adem ve ei karakterleriyle sembolize edilmektedir.Tebihle bu srecin teatral biimde anlatlmas srecin evrenselliine deuygun. nk herkes hayatnda Adem kssasn yaar Her beer bilinsizbir canl olarak anne rahmine der. 9 aylk bir i-evrim sreci sonucundadoar. Doduunda da bilinli deildir. Bilinci ve bedeni zamansal bir sreiinde olgunlar. Beer akl-bali olduunda yani cinsel ve tinsel bilinceulatnda (yasaklanan aa imgesi) yeryz cenneti olan ocukluundan/


28/31

masum ftratndan, sorumluluk dnyasna der

Afgani: Materyalist olmayan bir Evrim Kuramna Doru

19. yyda Evrim kuramyla ilgili gr serden dnrlerin bandaCemaleddin Afgani gelmektedir. Afgani, evrim kuramn gereke gstererekMateryalizmi savunanlara ynelik kaleme ald Dehriyyuna Reddiyekitabnda materyalizmin tutarszlklarn ortaya koyar. Buna karlk Evrimkuramnn Darwinden ok nceleri Arap bilim adamlarnca ortaya konmubir dnce olduunu ifade eder. Afgani konuyla ilgili yle demektedir: Bukonuda ncelik, Darwine deil, Arap bilginlerine aittir. Bununla birlikteDarwinin stnln, sabr ve sebatla aratrmalarn srdrmesinive tabiat tarihine pek ok bakmdan hizmetini de kabul etmek lazmdr.Afgani, dnemin materyalist Darwinistlerine atfta bulunarak eletirilerini dile

getirir. Daha sonra ise Evrimin slam dncesindeki yerine deinen Afgani,Doal seleksiyonun benzerinin hayvanclk yapan Araplarn uygulamalarndada olduunu belirtir. (Bkz. C. Afganinin Hatrlar, M.Mahzumi Paa, KlasikYay. Sf.143-149)

Mutahhari: Biyolojik Evrimden Tarih Sosyolojisine

Mutahhari de Tarih ve Toplum (Trkesi st. 1991 Yneli Yay.) isimlieserinde Evrim ve tekaml kavramlarn tartr. Mutahhariye gre Evrimilkelden gelimie bir tekaml sreci deildir. Evrimsel srecin bir ilerlemedeil uyum salama sreci olduunu anlatan Mutahhari, insan bilincininkendi evrimsel srecini ynlendirme fonksiyonu olduunu bylece doalyaam ekillendirebileceini ileri srer. Yazar, Biyolojik evrim acabasosyolojik olarak ta insan topluluk iinde geerli midir? Sorusuna cevap arar.Kurann tarih felsefesiyle evrimsel sreci ve insanlk tarihini karlatrmayaalan yazar biyolojik evrimsel sreten sosyolojik tarihsel evrime kadarinsann ve insan topluluklarnn yeni artlarda nasl bir uyum ve deiimgeirdiklerini aratrr. Mutahhari aka biyolojik evrim ve tarih sosyolojisiarasnda ilerlemeci olamayan ama evrimsel olan bir tarih sosyolojisi ve

felsefesi ina etmeye alr. (Baknz: Mutahhari, Tarih ve Toplum TrkesiC. iman, sf. 196-208 Yneli Yay. st. 1991 )

Beheti ve Bahoner: Evrimsel Yaratl Aratrlmal

Ayetullah Beheti ve Cevad Bahoner ortak hazrladklar nsan ve Tarih


29/31

isimli eserde Evrime mstakil bir blm ayrlmtr. Beheti ve Bahoner,hayatn ilahi bir olgu olduunun altn izerler. Evrimle ilgili u ifadelere yervermilerdir: Kuran, yamurun yamas, rmaklarn akmas,ve dalardaninsann yaratlna kadar tm doal deiiklikleri Allaha atfetmektedir.Baz durumlarda pek ok deiiklik doal etkenlere de atfedilmektedir. Bu

iki grup ayetler tezat tekil etmez, sadece birbirlerini desteklerler; nkdoal olaylar yneten bilimsel kanunlar, sadece Allah tarafndan verilminormlardr. Onun iradesi, Onun dorudan tm deiiklikleri ve doal olaylaroluturduu anamna gelmez. Gerekte O, doakl deiikliklerin sisteminiyaratmtr. Bu Onun iradesidir. Evrim kuramn detayl biimde inceleyenyazarlar deerlendirmelerini yle sonularlar: Dnyadaki tm var olaneyler evrim dereceleri bakmndan tarihsel bir ardlla sahiptirler Evrimin,tm yaayan canllara uygulanabilen geel bir kural olduunu farzettirecekiaretler vardr. Evrim kuram zerine nemli bir analiz demesi olan bualmann izdii ufuk maalesef devam ettirilememitir. (MuhammedHseyin Beheti, Cevad Bahoner, nsan ve Tarih Trkesi: Ahmed Erdin,sf. 78-87 Bir Yay. st. 1989)

eriati: Her dem tekrarlanan kssa: Adem

Ali eriati de benzeri bir tutm iindedir. eriati, Adem kssasnn insannbireysel servenini sembolize eden bir kssa olduu grndedir. Her insanocukluk/bilinsizlik dneminde sorumsuzluk ve mutluluk alanndadr. Ancakcinsel ve akli geliimini tamamladnda bu mutlu/sorumsuz dnem son

bularak snavn yaand dnyaya adm atar. te Adem ve einin ahsndahikaye edilen ey de her nsann yaad bu kadim tecrbenin sembolizeedilmi halidir. nsan bilinsiz bir varlkken sorumsuzca bahelerde yaard.Sonra akli bilince evrildi ve bu bilinlenme sreciyle beer tr, Ademyani sorumlu, bilinli ilk insan oldu. (Bkz. Ali eriati, Hubut, nsan) Buyaklamn bir benzerini mit Akta, Adem (nar Yay. st. 2005) isimliromannda da gstermektedir. Ayrca gnmzde evrimsel yaratl kitapve makalelerinde aratran pek ok Mslman ilim adam bulunmaktadr.Muhammed Esed, Bahaeddin Salam, Prof. Dr. Sleyman Ate, Prof. Dr.Cafer Sadk Yaran, Prof. Dr. Mehmed Bayraktar, Prof. Dr. smail Yakt buisimlerden sadece bir ka

Sonu:

4 yazlk deerlendirme almamz maddelerle yle zetleyebiliriz

1- Evrimsel treyi fikri ve kuramlar Darwinden ok nceleri bizzat slamalimleri tarafndan ortaya konmu, sistematize edilmitir. Mslman alimlerdnemlerinde yaptklar gzlemler ve deneylerle canllarn evrim yoluyla


30/31

eitlendiklerini ifade etmilerdir. (slamda evrimci yaratl teorilerininayrntlar iin Prof. Dr. Mehmet Bayrakdarn kaleme ald slamda EvrimciYaratl Teorisi isimli eseri tetkik edilebilir. (Kitabiyat Yay. Ankara 2001)

2- Evrim kuram, kainattaki ileyiin ve zelde biyolojik eitlenmenin kimtarafndan yapld ile ilgili deil nasl iledii ile ilgili bir aklama tarzdr.

3- zgn Mslman dn ya krk katr ya krk satr misali dayatlan yaevrimci materyalizm ya evrim dman dindarlk ksr dngsnden farkl,baka bir okuma yapabilirler.

4- Kuram ve o kuramn yorumlanmas ayr eylerdir. Kuram (Teori),Edinilen bulgulara ve kantlara dayanlarak ortaya konan bir dzenek tezi,deerlendirme iken Kuramn yorumu bu kuramdan yola karak dini, felsefive sosyolojik karmlarda bulunmak kuramdan hareketle znel yorumlardabulunmaktr. Bu sebeple Evrim kuram baka, Evrim kuramn kendimateryalist ideolojilerine argman klmak baka eylerdir.

5- Canllar gezegende oluan deiimlere gre kendi yaplar da deiiyordu.Bu deiimde hayatta kalma mcadelesi doal seleksiyon (seilim) vekarlkl yardmlama gibi faktrlere gre devam ediyor. Bu durum Darwininelde ettii bulgular ve gzlemleri dzenli biimde aklamasyd. Ortayakonan bu aklama tarz Kilisenin duraan yaratl dogmasn sarsyordu.Evrimi srdren temel sre vardr; Doal seilim, genetik deiim vekarlkl yardmlama.

6- Evrimsel eitlenme: Bilinli bir sretir. Evrilmek iin gerekli potansiyelzaten evrilen canlnn evrim ncesi yapsnda vardr, evrim onun kendinigerekletirmesi olarak anlalmaldr. Yani, evrimin sonucu diye grdmz

ey, aslnda ngrlm bir amatr. Bu da bir teoloji (amallk) anlaygetirir.

7- kinci yazda ayrntl rnekleri verildii zere Evrim dnden elde edilentarihsel bulgu ve fosillerle gnmzdeki canllar zerinde yaplan deney vegenetik almalarda yaplan gzlemlerle halen aksi ispatlanamam tekaklama tarzdr.

8- nsan da bu evrimsel srecin bir paras olarak evrimlemi ve ortakbir hominid atadan dnerek tek bilinli ve zgr iradeli canl olmutur.Bulgular gnmz insan Homo Sapiensten nce bilinli Homo Erectus veNeanderthal insan trlerinin varln ortaya koymutur.

9- nc yazmzda tarttmz konu ilk insann ilkel olup olmadyd.ayet bir varlkta bilin varsa bu bilin doal olarak kltr ve medeniyetidourur. Bu sebeple medeniyet ilkelden gelimie ilerlemez. Bilincin varolduu her zaman diliminde ayn sonular ortaya karr. Bu sebeple ilkelmaara adam kurgusu gerei yanstmamaktadr hele ki binlerce ylboyunca insan trlerinin ayn ekilde ilkellikte yaadklarn dnmek teyanltr.


31/31

10- nc almada sraladmz bulgu ve gzlemler de gstermektedir kine evrimsel sre bahanesiyle bir rklk merulatrlabilir ne de evrimselliklerlemeci Tarih anlayn hakl kartr! nsanlk ilkelden gelimie doruilerlememekte aksine insan bilincinin ortaya k/flenii ile birlikte insanmedeniyeti ortaya kmaktadr. DNA almalar gstermektedir ki tm

insanlarn genleri ayndr ve rk kavram kurgusaldr. stn rk diye birey yoktur, insanlar arasndaki fiziksel farkllklar ilevseldir. Evrimi bunaargman klmak isteyenlerle evrim kartln hakl kartmak iin evrimrklktr ilerlemeciliktir modernistliktir demek ak bir tutarszlktr.

11- Kuranda yaratl 5 ana kavramla aklanmtr. Bu 5 ana kavramn 1iyoktan yaratmay 4 ise evrimsel, halden hale gerek yaratlmtan bakabir eyi yaratmay ifade etmektedir.

12- nsann Halifelii Bilinli sorumlu insandan nce benzeri bir trnvar olduunu gsterir. Her halefin bir selefi vardr. Meleklerin Ademkarakteriyle sembolize edilen yani ilk bilinli insan(lar)a kar k sebebi deo ana kadar grdkleri Adem benzerlerinin yeryznde kan dkc bir trolduundan dolaydr.

Blent ahin Erdeer

Evrim ve İslam

Documents

Transcript of Evrim ve İslam