CHİCAGO KENTSEL COĞRAFYA EKOLÜ

Bugün Chicago Okulu diye andığımız, 20. yüzyılın ilk birkaç on yılında sosyal bilim araştırmalarına yön veren okul, 1892 ‘de Chicago Üniversitesi’nde Sosyal Bilimler ve Antropoloji adıyla kurulmuştur.

Chicago Okuluna ; Ekoloji Okulu veya Ekolojik Okul da denir.Kentsel Ekoloji ekolünün kurucusu aynı zamanda Chicago Okulu’nda akademisyen olan Robert Ezra Park’tır.Park o zaman içinde yaşadığı şehir olan Chicago’nun büyüme hızı, şekli ve bu süreçte şehirde meydana gelen olaylara ilgi duymuştur.

Michigan Avenue,1913.Kentin yüksek yapılarla değişen silueti.

Chicago şehri, o zaman için kentleşme tarihi bakımından eşine az rastlanır içerikte ve süratte büyümüştür. Bu kent 1830 yılında 100 civarında nüfusu olan bir köy iken 1930’da nüfusu 3.373.753’e ulaşmıştır. Bu büyümenin altında yatan en büyük sebep kentin Orta Batı Amerika’ya açılan ticaret, finans, üretim ve taşımacılık merkezi olarak benzersiz bir yere sahip jeopolitik konumudur. (Chicago kentinde hem doğu-batı hem de kuzey-güney yönlerinde demiryolları ve su yollarının kesişim bölgesi bulunuyordu.)

Kapitalist sanayi kentinin büyük göç alma, evsizlik sorunu, barınma ve çalışma koşullarının kötü olması, çalışma saatlerinin çok ücretlerin az olması gibi en asal özellikleri yayılmaya başlamıştı. Kente dair her kural bozuldu-değişti.( Kentin ölçeği, kentin mekansal örgütlenmesi-toprak kullanımı, kentin toplumsal nitelikleri) Araştırmaların amacı kentin sorunlarını anlamak, sınıflamak ve çözmekti.Bu çabalar hem uygulamacı hemde kuramsal yaklaşımları ortaya çıkardı.

1909_Daniel Burnham, Edward BennetChicago kenti ve bölgesi için hazırlanan Chicago Planı

CHICAGO PLANI 6 İLKE ÜSTÜNE KURULMUŞTU: 1. Göl kenarının, sahilin kalitesinin yükseltilmesi.2. Bir karayolları sistemi geliştirilmesi;3. Yük ve yolcu taşımacılığı için demiryollarının iyileştirilmesi;4. Yeşil alan (park) sistemi için arazi satın alınması5. Düzenli bir sokak sistemi oluşturulması6. Kültür kurumlarının ve kent yönetiminin yer alacağı bir kent merkezi (civic center) yaratılması.1898

Chicago okulunun ekolojik yaklaşımı; kentler doğal olarak, çekirdekteki merkezi alandan dışarıya doğru büyürler. Nüfus doğal bir süreçle farklı kümeler, topluluklar halinde yerleşir. Bu yaklaşımın dayandığı 3 kavram vardı: Ayıklanma, Uyum, Organik büyüme

EKOLOJİK YAKLAŞIM SÜREÇLERİ

(1) Rekabet (yarışma) = Bir alana sahip olabilmek için toplumsal sınıflar veya etnik kümeler arasında yaşanan yarış.(2) Egemenlik = Bir kümenin bir başka küme üzerinde egemenlik kurması.(3) Ele geçirme = Egemen küme yenilen kümenin terk ettiği alanı ele geçirir.(4) İşgal = Yenilen kümenin yeni bir alanı işgal etmesi, böylece çevrimin yeniden başlaması

KENT MEKANINDA İKİ TOPLUMSAL DEVİNİMSÜZÜLME = Üst gelir gruplarının bir konut alanını, yapıların yaşlanmış ve köhnemiş olması nedeniyle terk etmesi sonrasında; onların yerine bu alana alt gelir gruplarının gelmesi.SOYLULAŞTIRMA = Süzülmenin tersi. Üst gelir gruplarının kentin merkezindeki konut alanlarına girerek buralardaki fiyatların yükselmesine neden olması. Bu süreç sonucunda alt gelir grupları kentin merkezindeki bu alanları terk etmektedir.

Ernest Burgess, “The Growthof the City”, 1925

Ortak Özekli Çemberler Kuramı Bu kurama göre, kentlerin yapısı,

ortak özekli çemberlerin ayırdığı beş işlevsel bölgeden oluşmaktadır.

1.Özeksel iş ve ticaret bölgesi

2.Geçiş bölgesi

3.İşçilerin oturdukları bölge

4.Yüksek kaliteli oturma alanları

5.Yöre kentler (Banliyöler)

SEKTÖR KURAMIHomer Hoyt (1939, 1964)

Bir yerleşim yerinde, oturmaya ayrılmış alanların ve buralarda yaşayan sınıfların, kent özeğinden dışa doğru belli başlı anayollar boyunca uzanacak biçimde bir düzene girme eğiliminde olduklarını varsayan kentsel büyüme kuramı.

ÇOK-MERKEZLİ KENT KURAMI

C.D. Harris & Edward L. Ullman (1945)

Çok sayıda iş olanaklarını sunabilen ve merkezi iş alanlarıyla yarışabilecek kentin merkezinin dışında geniş iş merkezlerinin doğması, birden fazla merkezi iş alanlarının olması, yani çok merkezliliktir. Arsa değerleri geleneksel merkezi iş alanın dışında birkaç noktada en yüksek seviyeye çıkmaktadır.

12

3

3

3

4

5

6

7

8

9

1. Merkezi iş ve ticaret böl. 2. Toptancılık ve hafif imalat 3. Alt sınıf ikamet böl.

4. Orta sınıf ikamet böl. 5. Yukarı sınıf ikamet böl.. 6. Ağır sanayi böl.

7.Dışarıdaki işyerleri 8. İkamet banliyöleri 9. Sanayi banliyöler