Taş Nedir ?

Yer kabuğu kütlesinden kopan veya

koparılan, çeşitli işlerde

kullanılan katı ve sert maddelere TAŞ adı

verilir.

KAYAÇ VE TAŞ AYNI ANLAMA GELIR .

Kayaçlar Nasıl Oluşur ?

Çeşitli minerallerin , taş parçacıkların veya

tek bir mineralin fazla sayıda

birikmesinden meydana gelir.

1.VOLKANIK (PÜSKÜRÜK) KAYAÇLAR:

Magmanın katılaşması sonucu oluşmuş

olan taşlardır .

a)Iç Püskürük Kayaçlar : Lavların soğuması

yerin derinliklerinde gercekleşmiştir .

Örnekleri:

Granit, siyenit , gabro , diyorit

GRANIT:Yollarda parke ve bordür taşı,

yapılarda yapı taşı olarak kullanılır .

GABRO: Dış ve iç cephelerde (merdiven ,

döşeme gb) ve mezar taşlarının

yapımında kullanılır .

b)Dış Püskürük Kayaçlar : Lav soğuması

yeryüzünde gerçekleşmistir.

Örnekleri:

Andezit, Bazalt , Obsidiyen, Trakit, Inci Taşı,

Katran Taşı, Sünger Taşı

ANDEZIT: Kaldırım ve Bordür uygulamalarında,

Merdiven basamaklarında, Şehir mobilyaları

(vs) olarak kullanılırlar.

BAZALT: mimari yapıların her safhasında, alt ve

üst yapıda, zemin ve cephe

kaplamalarında, şehir içi yollarda,

kaldırımlarda ve bahçe düzenlemesinde

kullanılmaktadır.

OBSIDIYEN: Taş kolye, yüzük yapımında ve iç

dekorasyonda kullanılır.

2.TORTUL KAYAÇLAR: Püskürük kayaçlar;

yeryüzünde akarsular, rüzgarlar ve

çözülme gibi dış etkenler tarafından

aşındırılıp küçük parçalara ayrılması

sonucu oluşur.

FOSIL BARINDIRAN TEK KAYAÇ TÜRÜDÜR.

a)Fiziksel Tortul Kayaçlar : Yeryüzünde

bulunan kırıntı malzemelerin akarsu

kenarlarında vb birikmesi sonucu oluşur.

Örnekleri:

Kum Taşı (gre), Kil Taşı (şişt), Çakıl Taşı

(konglomera) ve Marn

KUM TAŞI (GRE): Kum Taşı inşaatta, yol ve

kaldırımlarda, çok ince olanları da

bileme taşı olarak kullanılır.

KIL TAŞI (ŞIŞT): Çimento yapımı için

sanayide kullanılırlar.

MARN : Çimento yapımında ve toprak

ıslahında kullanılır.

b)Kimyasal Tortul Kayaçlar : Minerallerin

çökelmesiyle oluşan kayaçlardır .

Örnekleri:

Kalker, Jips, Traverten , Sarkıt, Dikit, Kaya

tuzu, Dolomit, Sleks

KALKER: Çimento yapımında kullanılırlar.

JIPS: Tıpta cerrahide ve dişçilikte , Bira sanayiinde mayalandırmada (vs) kullanılırlar.

TRAVERTEN: Mermerle birlikte kullanılan bir yapı malzemesidir.

NOT:Türkiye'nin Denizli, Bucak-Burdur, Mut-Mersin, Sivas gibi birçok bölgesinde travertenocakları işletilmektedir.

c)Organik Tortul Kayaçlar: Canlı kalıntıların

taşlaşmasıyla oluşmuştur .

Örnekleri:

Taş Kömürü, Linyit , Mercan kaya , Turba,

Tebeşir

TAŞ KÖMÜRÜ: Taş kömürü yüksek sıcaklık

gerektiren işlemlerde kullanılır. Demirin

eritilip sac, tencere v.b. malzemelerin

üretilmesi için yüksek sıcaklığa ulaşılması

gerekir .

LINYIT: Isınmada, sanayide, elektrik enerjisi

üretiminde kullanılır.

3.BAŞKALAŞIM KAYAÇLAR : Kayaçların

sıcaklik ve basınç etkisiyle değişime

uğraması sonucu oluşur. Bu taşların

yüzeyleri daha parlak renkleri daha koyu

ve yoğunlukları daha fazladır.

Örnekleri:

KalkerMermer GranitGnays

Taş KömürüElmas Kum TaşıKuvarsit

MERMER: En geniş kullanım alanını inşaat

sektörü teşkil eder. Binaların iç ve dış

kaplamaları, dekorasyon işleri, anıtlar,

heykeller ile süs ve hediyelik eşya imalatı

önemli tüketim alanlarını oluşturur.

ELMAS: Elmas ziynet eşyası olarak ve yüzük

taşı olarak çok yaygın bir şekilde

kullanılır.

Granit, magmanın yerin derinliklerinde soğuyup katılaşmasıyla oluşmuş bir kayaç türüdür.

Buna göre granit, oluşumuna göre hangi kayaç türüne örnektir?

A) İç püskürük kayaçlar

B) Organik tortul kayaçlar

C) Kimyasal kayaçlar

D) Başkalaşım kayaçları

E) Dış püskürük kayaçlar

Yeryüzündeki taşların dış etkenlerle parçalanması ve belli yerlerde çökelmesi ile tortul kayaçlar oluşur.

Aşağıdakilerden hangisi tortul kayaçlardan değildir?

A) Kalker B) Linyit C) Mermer

D) Konglomera E) Jips

Bazı kayaçlar sular tarafından kimyasal yolla çözünebilirler.

Aşağıdakilerden hangileri bu kayaç grubu içinde yer alır?

A) Gabro-Granit

B) Kayatuzu-linyit

C) Konglomera-şist

D) Kalker -jips

E) Tebeşir -mermer