80 for Quality Vol.18 No.173

March 2012

Peoplefor Quality

รากฐานทางความคดของทนนยมอเมรกน

นอกจากแนวคดการจดการเชงวทยา-ศาสตร (scientific management) อนเปน สวนหนงของลทธเทเลอรนยม (Taylorism) และ หลกปรชญากาวหนานยม (progressivism) จะมอทธพลอยางมากตอการบรหารจดการของภาคอตสาหกรรมอเมรกน จนท�าใหบรรษทอตสาหกรรมของอเมรกนประสบความส�าเรจและเตบโตอยางรวดเรว สงคมอเมรกนยง เปนสงคมทมการปลกฝงคานยมบางประการทเอออ�านวยอยางยงตอพฒนาการของระบบทนนยม ดงเชน

ผศ.ดร.สมบต กสมาวล

คณะพฒนาทรพยากรมนษย สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร

engbat@msn.com

เศรษฐกจสรางสรรค: จาก “ทนนยมทำ�ล�ย” ส “ทนนยมสร�งสรรค”

รากฐานทางความคดของทนนยมอเมรกน

● คานยมแบบปจเจกชนนยม (in-dividualism) บคคลทถอไดวาเปนตนต�ารบ

ปจเจกชนนยมททรงอทธพลของชาวอเมรกนมาจนถงปจจบน นนคอ ราลฟ วอลโด อเมอรสน (Ralph Waldo Emerson, 1803-1882) อเมอรสนมแนวความคดทเชอวามนษยมทรพยากรทส�าคญโดยธรรมชาตอยในตนเองทวทกคน สงทสงคมสรางขนมา เชน โครงสราง ระบบ หรอสงสนบสนนอ�านวยความสะดวก ทงหลายลวนแลวแตเปนอปสรรคหรอเปน ขอจ�ากดทมาขดขวางศกยภาพอนมหาศาล ของมนษย แตหากเราไดเปดใหม “เสรภาพ” (freedom) มนษยกจะสามารถส�าแดง จ�าเรญเตบโต และสรางประโยชนใหแกตนเองและแกผอน ดงนน รฐบาล กฎระเบยบ รวมถงบรรดา

Vol.18 N

o.1

73 M

arch 2012

81

People

คานยมวฒนธรรม จารตประเพณทงหลายทถกสรางและก�าหนดยดเยยดใหผคนตองท�าตามลวนเปนอปสรรคทตองขจดไป เพอทมนษยจะไดพฒนาใหไดมากทสด สหายคนส�าคญของอเมอรสน คอ เฮนร เดวด ธอโรว (Henry Davis Thoreau) ไดนอมน�าเอาอดมการณนไปใชในชวตจรง จนกลายเปนแบบอยางอนลอลน โดยการทเขาปลกวเวกออกจากสงคมไปสรางกระทอมของตนเองท “วอลเดนพอนด” (Wal-den Pond) นอกเมองบอสตน (Boston) ทนน

เขาไดใชชวตอยางอสระ มเวลาทจะคดเชงสะทอน (reflect) และเขยนบนทกถงชวตท ไรขดจ�ากดในบรรยากาศของธรรมชาต ตนไม ใบหญาและบงใหญ ในเวลาตอมาแนวคดปจเจกชนนยมของอเมอรสนและการทดลองใชชวตแบบธอโรวไดกลายเปนคานยมในอดมคตทตดตราตรงใจอเมรกนชนเปนอยางยง

● คานยมสรรเสรญความมงคง (praise of wealth) สงคมอเมรกนแตกตางจากสงคมยโรปในประเดนทางสงคมทส�าคญ คอ การนบถอศาสนาครสตนกายโปรเตสแตนท อนเปนนกายทเปนปจจยส�าคญยงตอการเตบโตของระบบทนนยมอเมรกา กลาวคอ ในดานหนงศาสนจกรนกายโปรเตสแตนทกมไดแตกตางไปจากนกายอน ๆ ในแงของการเทศนาอบรมสงสอนใหศาสนกชนมจตกศลทดและมความเออเฟอเผอแผตอผยากไร แตอกดานหนง สงท แมกซ เวเบอร (Max Weber)

นกสงคมวทยาชาวเยอรมนตงขอสงเกตวา “จรยธรรมแบบโปรเตสแตนท” (protestant ethic) มความโดดเดนมาก กคอ การชวยพทกษปกปองระบบเศรษฐกจทนนยมแบบอเมรกน ในชวงศตวรรษท 19 ศาสนจกรโปรเตสแตนทมบทบาทอยางมากในการจดการศกษาและสถานศกษาในทกระดบของอเมรกาซงสงผลตอวถชวต วธคด และคานยมเชงศลธรรม ของอเมรกนชน บรรดาสถานศกษาเหลานน มงสอนคานยมเรองของการคาเสร การเคารพในปจเจกชนนยม และการมกรรมสทธในทรพยสมบตของเอกชน (private property) สถาบนการศกษาชนสง (เชน ฮารวารด (Harvard) และ เยล (Yale) ซงเปนโปรเตสแตนทในขณะนน) ลวนแลวแตสอนคานยมทางธรกจและเศรษฐ-กจแบบอนรกษนยมควบค ไปกบปรชญาจรยธรรม นกวชาการชนน�า เชน ศาสตรา- จารยฟรานซส เวยแลนด อธการบดมหาวท- ยาลยบราวน (Brown University) เขยนต�าราทางเศรษฐศาสตรทเชอมโยงเศรษฐศาสตร กบเทววทยา โดยอธบายวาพระเจา (god) ใหแรงงานเปนสงจ�าเปนตอการมชวตทดของมนษย ผเกยจครานจะถกท�าโทษ แตผใดขยนท�างานกยอมจะน�ามาซงความมงคงร�ารวย หรอ รสเซล คอนเวล นกเทศนาชอดงซงออก

People

Vol.18 N

o.1

73 M

arch 2012

82

ตระเวนกลาวสนทรพจนอนโดงดง “Acres of Diamonds” ไปทวประเทศ โดยเขาไดกลาวสนทรพจนนซ�า ๆ กนมากกวา 5 พนครง มเนอหาทม งกระต นปลกเราใหผ ฟงเชอวา การสรางสมความมงคงคอเจตจ�านงของพระ- ผเปนเจา (to gather wealth is god’s will)

คานยมดงกลาวขางตนถอเปนปจจยพนฐานทดเยยม เปรยบเสมอนดง “สารตงตน” ชนดของการสรางเสรมความเขมแขงของระบบทนนยมอตสาหกรรมอเมรกน แตปรากฏการณทส�าคญอกประการหน งของทนนยมอต- สาหกรรมอเมรกน กคอ การเปน “ระบบทนนยมผกขาด”

ระบบทนนยมผกขาดเป นระบบทววฒนขนมาบนรากฐานทางสงคมแบบอเมรกน

อนเปนสงคมทมวฒนธรรมและปรชญาความคดทส�าคญรองรบอยางนอย 2 ส�านกคดทส�าคญ คอ

● แนวคดของส�านกคดววฒนาการสงคมแนวดารวนเนยน (Social Darwinism)

● แนวคดของส�านกปรชญาปฏบตนยม (Pragmatism)

สำานกคดววฒนาการทางสงคม

แนวดารวนเนยน (Social Darwinism)

เปนแนวคดทพฒนามาจากกฎแหงววฒนาการและการคดสรรโดยธรรมชาต (law of evolution and natural selection) ของ นกธรรมชาตวทยาชาวองกฤษ ชารลส ดารวน (Charles Darwin 1809-1882) ตามทฤษฎ

การคดสรรโดยธรรมชาตแลว ธรรมชาตจะมกระบวนการในการคดสรรสงมชวต อนเนองมาจากการแขงขนแยงชงทรพยากรทมอยอยางจ�ากด ท�าใหสงมชวตทมความสามารถในการแยงชงทรพยากรไดเหนอกวาผ อนมากทสดเทานนจงจะอย รอดได เมอนกสงคมวทยามานษยวทยาชาวองกฤษ คอ เฮอรเบร ต สเปนเซอร (Herbert Spencer 1820-1903) น�าทฤษฎนมาประยกตกบสงคมมนษย ท�าใหมการน�า เอาทฤษฎววฒนาการมาอธบายปรากฏการณทางสงคมวา มนษยคนใดทมความเขมแขง หรอสามารถเอาชวตตอสแยงชงทรพยากรเหนอผอนไดกจะสามารถอยรอดไดภายใตสงคมนน ๆ และจะถกคดสรรใหเปน ผชนะหรอผประสบความส�าเรจในระบบ สวนคนทออนแอกวาหรอไมสามารถปรบตวอยไดกบสงคมนนกจะกลายเปนผแพและถกคดออกไปจากสงคม องคการทางธรกจกเฉกเชนเดยวกน ธรกจใดทมความเขมแขงหรอมความสามารถในการเอาชนะเหนอกวาคแขงขนกยอมทจะเปนธรกจทมความเหมาะสมทจะอยรอดและเจรญรงเรองในตลาด ประโยคทองของแนวคดน กคอ “ผเหมาะสมทสดเทานนจงจะอยรอดได” (the fittest is the survival) ทฤษฎนถกพฒนาจนมชอเสยงอยางมากโดยนก-ประวตศาสตรชาวอเมรกนชอ รชารด ฮอฟ-สแตดเตอร (Richard Hofstadter 1916-1970) งานเขยนชนส�าคญทสดของเขา คอ Social Darwinism in American Thought, 1860-1915

People

Vol.18 N

o.1

73 M

arch 2012

83

(1944) สะทอนใหเหนถงอทธพลของแนวคดสงคมแนวดารวนทฝงรากลกทางความคดชองอเมรกนชน

แนวคดสงคมแนวดารวนยงมอทธพลอยางมากตอวชาการดานองคการและการจดการของสหรฐอเมรกาในเวลาตอมา โดยปรากฏออกมาเปนทฤษฎ “นเวศนวทยา-ประชากร” (Population-Ecology) นกคดนก-ทฤษฎคนส�าคญของทฤษฎน ไดแก Howard Aldrich, John Freeman, Glen Carroll และ Michael Hannan หลกคดของนกคดกลมน กคอ การน�าเอากฎการคดสรรทางธรรมชาตมาประยกตและวเคราะหววฒนาการขององคการ โดยเปรยบองคการทมลกษณะทางธรกจคลาย ๆ กนเป นเสมอน “ประชากรกล มเดยวกน” ซงตองแขงขนแยงชงทรพยากรทมอยอยางจ�ากดภายใตสภาพแวดลอมเดยวกน พวกเขาสนใจและตงค�าถามเชงวจยวาภายใตสภาพแวดลอมเดยวกนและประชากรกล มเดยวกน ท�าไมประชากรบางพนธบางประเภท (species) จงเจรญเตบโต แตท�าไมบางประเภทจงเสอมสลายลมหายตายจากไป? อะไร คอ ปจจยทท�าใหประชากรบางเผาพนธมจ�านวนมากกวาบางพนธ ? สงทพวกเขาพบ กคอ การพบวาความอยรอดของประชากร (องคการ) ขนอยกบ “ระดบความสมบรณของทรพยากร” (resource availability) และ “ระดบการแขงขน” (competition) ในสภาพแวดลอมนน ภายใตสภาพแวดลอมทมทรพยากรอนจ�ากด

ยอมน�าไปส การยกระดบการแขงขนอยาง เขมขน ซงหากประชากรกลมใดมความสามารถทจะไขวควาแยงชงทรพยากรทจ�าเปนมาครอบ-ครองเพอธ�ารงรกษาเผาพนธ (องคการ) ใหยงยนไดมากกวากลมอน เผาพนธ (องคการ) นนกจะถกคดสรรโดยธรรมชาตใหอยรอด แตหากเผาพนธ (องคการ) ใดออนแอไรความสามารถในการแยงชงทรพยากรกจะกลายเปนผ แพถกคดออกไป กลาวโดยสรปส�าหรบ ทฤษฎน กคอ “สภาพแวดลอมเปนผก�าหนดหรอคดสรรองคการ” (Environments Select Organizations) หรออาจเรยกอกชอหนงวาทฤษฎ “สภาพแวดลอมเปนผก�าหนด” (Envi-ronmental Determinism)

จะสงเกตเหนไดวา ระบบทนนยมผก-ขาดแบบอเมรกนสามารถไปกนไดอยางดกบแนวคดทฤษฎววฒนาการสงคมแนวดารวนเนยนและแนวคดทฤษฎนเวศนวทยาประชากร ยอนกลบไปเมอทศวรรษท 1870 และ 1880 ศาสตราจารยดานเศรษฐศาสตรและสงคมวท-ยาแหงมหาวทยาลยเยลชอ วลเลยม ซมเนอร (William Graham Sumner 1840-1910) กลาววา ปจเจกชนควรมเสรภาพเตมททจะตอส แขงขน และสนองสญชาตญาณแหงผลประโยชน สวนตว ควรปลอยใหมการตอสเพอการรอดชวต ไมควรไปจ�ากดดวยกฎหมายหรอการแทรกแซงของรฐ ระบบสงคมปจจบนนมความไมเทาเทยมกนสะทอนใหเหนถงกระบวนการววฒนาการทเปนไปตามธรรมชาตแลว ผท

เหมาะสมกวายอมขนสสดยอด สวนผทไมเหมาะสมกควรตกลงไปอยทสดทาย การแทรกแซง เชน ใหสวสดการเพอลดความไมเทาเทยมจะเปนผลเสยมากกวา เพราะจะท�าใหผทไมเหมาะสมแพรพนธไดมาก

นอกจากนกวชาการแล ว บรรดานายทนใหญตางกชอบอกชอบใจในแนวคดทฤษฎววฒนาการสงคมแนวดารวนเนยน พวกเขาตางอางเอาแนวคดนมาสรางความชอบธรรมใหแกฐานะของตวเอง เชน จอหน รอคก-เฟลเลอร (John D. Rockefeller 1839-1937) นายทนน�ามนผกลาววา การเจรญเตบโตของธรกจขนาดใหญ กคอ การรอดชวตของผทเหมาะสมทสดเทานนเอง การทธรกจมขนาด-ใหญไมใชสงชวราย เปนเพยงผลของกฎแหงธรรมชาตและพระเจา หรอ แอนดรว คารเนก (Andrew Carnegie 1835-1919) นายทนอตสาหกรรมเหลกกกลาววา งานเขยนของ เฮอรเบรต สเปนเซอร ท�าใหเขาเขาใจทกอยางแจมแจง ทฤษฎของสเปนเซอรและซมเนอรใหความชอบธรรมแกความส�าเรจของนายทนใหญ และยนยนวาพวกเขามคณคา กจกรรมของพวกเขาเขากนไดกบอดมคตอเมรกาเรองเสรภาพและความคดแบบปจเจกชนนยม การทรฐบาลพยายามจะเข ามาก�าหนดกฎเกณฑทางเศรษฐกจจะไมไดผล เพราะชวตเศรษฐกจก�าหนดโดยกฎธรรมชาต คอ “การแขงขน” หากยอมรบเสรภาพของการประกอบธรกจ ยอมรบการแขงขน ตามหลกของส�านกคดทฤษฎววฒนาการสงคมแนวดารวนเนยน กตอง

People

Vol.18 N

o.1

73 M

arch 2012

84

ยอมรบผชนะ ผรอดในการแขงขน ซงในสงคมเศรษฐกจสหรฐอเมรกาขณะนน ผ ชนะคอนายทนใหญ

สำานกคดปรชญาปฏบตนยม

(Pragmatism)

ปรชญาปฏบตนยมถอเปนปรชญาทมตนก�าเนดมาจากสหรฐอเมรกาเมอประมาณทศวรรษท 1870 ในขณะทนกคดแถบยโรปก�าลงถกเถยงกนในเรองของศาสตรแหงการแสวงหาความจรงกนอยางเขมขน จนด�าดงลงลกไปถงปรชญาทเปนนามธรรมอยางลกซง แตปรชญาปฏบตนยมอเมรกนกลบเดนสวนทาง นกคดรนบกเบกทมชอเสยงโดงดงและจดไดวาเปนกลม “ปฏบตนยมแนวคลาสสก” (Classi-cal Pragmatists) ไดแก ชารลส เพยรซ (Charles Sanders Peirce 1839-1914) วลเลยม เจมส (William James 1842-1910) และ

จอหน ดวอ (John Dewey 1859-1952) แนวคดหลกของส�านกคดน คอ การปฏเสธทจะแสวงหาหลกการแกนแทและรากลกของสจธรรม (truth) รวมทงหลกเลยงทจะสรางระบบปรชญาทเปนนามธรรม แตพวกเขาตองการชแนะใหเหนวาความจรงมความหลาก-หลายลนไหลไปตามประสบการณจรงและภาษาทใช ดงนน สงใดเปนจรงนนอยทผลลพธสดทายทปรากฏออกมา (practical conse-quences) และคณคาทใชการไดและกอใหเกดประโยชนจรงของมน (use value)

แมนกปรชญาปฏบตนยมคลาสสกจะไดครนคดในเชงปรชญาทลกซงไมนอย แตเมอปรชญานไดถกแปลงมาสคานยมรวมของชาวอเมรกน ปรชญาปฏบตนยมถกท�าใหงายและนยมใชในความหมายของ “อะไรกไดขอใหใชการไดด” หรอ “อะไรกไดขอใหปฏบตได” (practicalism) นกปรชญาปฏบตนยมตความค�าวา “ศลธรรม” (morality) ซงมความหมายทลกซงในปรชญากรกในความหมายใหมวา หมายถง “สงทใชการได” (practicality) ดงนน นกปฏบตนยมยคตอมาจงมแนวทางทเชอวาแนวคด ทฤษฎ และอดมการณทด คอ แนวคดทใชการไดอยางนาพอใจ หากแนวคดใดทใชการไมได (unpractical ideas) ควรถกปฏเสธทงไป หลกการทส�าคญของปรชญาปฏบตนยม กคอ “เปาหมายสรางความชอบธรรมใหกบวธการ” (end justifies means) กลาวคอ จะใชวธการใดกไดขอเพยงใหบรรลเปาหมายทวางไวไดจรง ปรชญาปฏบตนยมเปนทนยมในสงคมอเมรกนเพราะถอเปนปรชญาประเภท “ตนตดดน” (down-to-earth) ไมใชปรชญาแบบ “หอคอยงาชาง” ตามหองแลกเชอรในมหาวท-

ยาลย เปนปรชญาทเกดขนและเหมาะกบการตอบสนองตอสงคมทมการเปลยนแปลงอยางรวดเรว เปนสงคมทเนนการปฏบต ไมตองการการถกแยงทางความคดมากมาย แตตองการเอกภาพทางความคดและมวธการและเครองมอทจะน�าไปสการปฏบตไดจรงอยางฉบพลน

บอยครงทมผ น�าเอาปรชญาปฏบตนยมไปเชอมโยงกบแนวคดทนนยม กระทงกลาวกนวาปรชญาปฏบตนยม คอ ปรชญาทางเศรษฐกจของระบบทนนยมผกขาด เนองเพราะปรชญาปฏบตนยมสนบสนนแรงจงใจขนพน-ฐานของระบบทนนยมผกขาดในแง ท ว ากจกรรมและความตนตวทางเศรษฐกจจะไมเกดขนเลย หากไมสามารถท�าใหผคนเกดการเพมพนความมงคงในรปแบบของทนขนมาได ปรชญาปฏบตนยมจงเปรยบเสมอนรากฐานทเกอหนนใหกบการสรางแรงจงใจทมงประโยชนสวนตน (egocentric motivation) ของนายทนทจะเพมพนความมงคงและขยายความเตบโตทางธรกจดวยการรวบหนวยกจการตามแนว-ทางของระบบทนนยมผกขาด

การผสมผสานเกยวเนองกนของระบบทนนยมผกขาดกบแนวคดววฒนาการทางสงคมแนวดารวนนสมและแนวคดปรชญาปฏบตนยม กอใหเกดผลทตามมาทส�าคญ 2 ประการ คอ

● ระบบทนนยมผกขาด ทววฒนตนเองไปเปนกลมทนขนาดใหญภายในประเทศสหรฐอเมรกา และตอมาจ�าเปนตองขยายตวออกไปยงตลาดภายนอกเพอความอยรอดของ

People

Vol.18 N

o.1

73 M

arch 2012

85

ธรกจ กอใหเกดปรากฏการณของ “บรรษท ขามชาตขนาดใหญสมยใหม” (Modern Multi-National Corporations: MNCs)

● ระบบทนนยมอตสาหกรรมผกขาด ทม งขยายตนเองอยางตอเนองและ แทบจะไมสามารถควบคมความใหญโตของตนเองได เมอผสานเขากบปรชญาปฏบตนยมทม งผลประโยชนมากกวาเรองของศลธรรม ท�าใหเกดการละเมดสทธมนษยชนและการท�าลายสภาพแวดลอมและทรพยากรธรรมชาตอยางมหาศาล

ทนนยมเชงทำ าลายจากมมมองทฤษฎ

จกรวรรดนยม (Imperialism)

ในขณะท คารล มารกซ วพากษการปฏวตอตสาหกรรมขององกฤษวากอใหเกดระบบทนนยมเชงท�าลายอนสงผลใหเกดความขดแยงทางชนชนตามมา และสดทายแลวจะเกดการปฏวตทางชนชนขนในประเทศองกฤษ ซงเปนการพยากรณทผดพลาดดงทไดกลาวมาแลว

ในการตอมาเมอสหรฐอเมรกาพฒนาระบบการผลตและการบรหารจดการแนวใหม ท�าใหเกดระบบทนนยมแนวใหมซงมการขยายตวอยางมากจนเกดระบบทนนยมผกขาด และตอมามการพฒนาจนเกดปรากฎการณของบรรษทขามชาตขนาดใหญสมยใหม คปรบทางความคดคใหมกบงเกดขนระหวาง “สหรฐ-อเมรกา” ในฐานะเจาลทธทนนยมสมยใหม กบ “วลาดเมยร อลลช เลนน” (Vladimir Ilyich Lenin 1870-1924) ผน�าการปฏวตเดอนตลาคม พ.ศ.2460 และเปนผน�านกปฏวตมารกซสต คนแรกของสหภาพสาธารณรฐสงคมนยมโซเวยต

ปรากฏการณของบรรษทขามชาตถอก�าเนดมาตงแตป พ.ศ.2413 อนเปนจดเรมตนของหลายปรากฏการณ ไดแก เปนจดเรมตนของการปฏวตอตสาหกรรมในประเทศองกฤษ เปนจดเรมตนของทนนยมบรรษท (corporate capitalism) และเปนจดเรมตนของการกลายเปนสากลของระบบทนนยม (the internation-alization of the capitalist system) ประเภทของบรรษทขามชาตในชวงแรกแบงออกเปน 2

ประเภทใหญ ๆ กลาวคอ● บรรษทข ามชาตท ม งแสวงหา

แหลงอปทานทรพยากร (Supply-Oriented MNC)

● บรรษทข ามชาตท ม งแสวงหาตลาด (Market-Oriented MNC)

องเดร กนเดอร แฟรงค (Andre Gunder Frank อางใน สวนย ภรณวลย, 2535) นกทฤษฎแนวพงพง (dependency theory) ไดเขยนถงอทธพลของบรรษทขามชาตและตง ขอสงเกตไวอยางนาสนใจวา

“...แตไมวาจะเปนบรรษทขามชาตประเภทใดกตาม แรงจงใจทรวมกนอยางหนงของบรรษทขามชาตในสมยนน กคอ การใช การลงทนในตางประเทศเปนเครองมอในการขยายลทธอาณานคม (Colonialism) ซงสงนยอมน�ามาซงการเปลยนแปลง (Transforma-tion) ของแบบวถการผลตในประเทศอาณานคมและกงอาณานคม ในรปของการพฒนาความดอยพฒนาในเชงโครงสราง (development of structural underdevelopment) โดยอทธพลของการสะสมทนในระดบโลกและพฒนาการของทนนยมในขนตอนจกรวรรดนยมอยางหลก-เลยงไมได”

เมอพจารณาในแงน อาจกลาวไดวาบรรษทขามชาตเปรยบไดเสมอนกบนายหนาของระบบทนนยมตะวนตกทม งแสวงหากอบโกยทรพยากรและขยายอทธพลใหเตบใหญกวางขวางออกไปเหนอดนแดนอน ๆ และกวาดตอนประเทศเหลานนให กลายเป นประเทศชนลางทดอยกวาโดยเรยกประเทศเหลานวา “อาณานคม” หรอประเทศดอยพฒนา

ลกษณะเชนนท�าใหเลนนพฒนาแนวคดมารกซสต-คอมมวนสตขนมาอกระดบหนง โดยเรยกความพยายามเชนนของประเทศทนนยมตะวน-ตกวาเปนพฒนาการของ “จกรวรรดนยม”

เลนน ผน�าประชาชนจนกอใหเกดการปฏวตรสเซยเมอป พ.ศ.2459 เปนผทโจมตนโยบายของประเทศทนนยมอยางรนแรง หนงสอ “วาดวยจกรวรรดนยม” ของเขาชใหเหนวาจกรวรรดนยมเปนปรากฏการณของระบบทนนยมทแสวงหาและขดรดก�าไรสวนเกนอยางไมสนสด ขนสดทายของประเทศทนนยม คอ ตองออกแสวงหา “ก�าไรสวนเกน” จากนอกประเทศเพอชดเชยผลก�าไรในประเทศทลดลงอยางไมมทางหลกเลยงได เลนนเหนวามแตระบอบสงคมนยมเทานนทจะชวยปลดปลอยประชาชนในประเทศอาณานคมและบรรดาประเทศโลกทสามใหหลดพนจากการถกกดขและพนจากความทกขระทมในโลกของทนนยม

แมในทสดแลว การพยากรณของเลนนจะไมเปนจรง และขอมลทางประวตศาสตรกแสดงใหเหนแลววาระบอบสงคมนยมคอม- มวนสตหาไดชวยปลดปลอยมนษยออกจากความทกขยากไม มหน�าซ�ายงมความโหดราย ยงกวาระบบทนนยมเสยอก อยางไรกตาม การเกดขบวนการเหลานชวยชใหเหนวาแรงตอตานระบบทนนยมเชงท�าลายมอย จรงและคงจะด�ารงอยตอไปไมจบสน เพยงแตเปลยนรปแบบและวธคด รวมถงการปรบกลยทธและขบวนการเคลอนไหวใหเหมาะสมกบยคสมยเทานน