รายงานวิจัย ฉบับที่ 132bsris.swu.ac.th/upload/132.pdf · 4...

รายงานวจย ฉบบท 132

ปจจยเชงบรณาการทเกยวของกบพฤตกรรมการทางานอยางมจรยธรรม

ของแกนนาชมชนในภาคกลาง: การศกษาระยะทหนง

คณะผวจย

ผชวยศาสตราจารย ดร.ออมเดอน สดมณ

รองศาสตราจารย ดร.ดษฎ โยเหลา

ผชวยศาสตราจารย ประทป จนง

ดร.สภาพร ธนะชานนท

ปทมา เกตอา

สถาบนวจยพฤตกรรมศาสตร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ

โครงการวจยนไดรบทนสนบสนนจากงบประมาณแผนดน ป 2550

ตลาคม 2553

คานา

รายงานการวจยเรอง “ปจจยเชงบรณาการทเกยวของกบพฤตกรรมการทางานอยางม

จรยธรรมของแกนนาชมชนภาคกลาง : การศกษาระยะทหนง” เปนงานวจยทมคณคาเรองหนงของ

สถาบนวจยพฤตกรรมศาสตร โดยองคความรทางพฤตกรรมศาสตรทไดจากการวจยเรองดงกลาว ทาให

ทราบถงปจจยทเปนสาเหตของ พฤตกรรมการทางานอยางมจรยธรรมของแกนนาชมชน ขอคนพบจากการ

วจยนนมประโยชนอยางยงสาหรบใชเปนแนวทางใน การพฒนาพฤตกรรมจรยธรรมของกลมแกนนาชมชน

ในภาคกลางใหเปนผ มคณธรรมและจรยธรรม

สถาบนวจยพฤตกรรมศาสตร ขอขอบคณคณะผ วจย ผชวยศาสตราจารย ดร .ออมเดอน สดมณ

รองศาสตราจารย ดร.ดษฎ โยเหลา ผชวยศาสตราจารย ประทป จนง อาจารย ดร.สภาพร ธนะชานนท และ

คณปทมา เกตอา ทไดรวมกนทมเทพลงสรางสรรคผลงานวจยทมคณคาทางวชาการและสงคม

รองศาสตราจารย ดร.อรพนทร ชชม

ผ อานวยการสถาบนวจยพฤตกรรมศาสตร

สารบญ

หนา ค าน า บทคดยอภาษาไทย ก บทท 1 บทน า 1

ความเปนมาและความส าคญของปญหา 1 วคถประสงคของการวจย 3 ขอบเขตของการวจย 3 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ 3 นยามศพท 4 นยามปฏบตการ 4 กรอบแนวคดในการวจย 6 สมมตฐานการวจย 7

บทท 2 การทบทวนวรรณกรรม 8 พฤตกรรมการท างานอยางมจรยธรรม 8 บทบาทแกนน าชมชน 13 การวเคราะหสาเหตของพฤตกรรม 16 ทฤษฎตนไมจรยธรรม 18 ลกษณะทางจตกบพฤตกรรมการท างานอยางมจรยธรรม 19 แรงจงใจในการท างานกบพฤตกรรมการท างานอยางมจรยธรรม 19 ลกษณะมงอนาคตควบคมตนกบพฤตกรรมการท างานอยางมจรยธรรม 25 ลกษณะทางจตตามสถานการณกบพฤตกรรมการท างานอยางมจรยธรรม 28 เจตคตตอการท างานกบพฤตกรรมการท างานอยางมจรยธรรม 28 ลกษณะทางสงคมกบพฤตกรรมการท างานอยางมจรยธรรม 32 การสนบสนนทางสงคมกบพฤตกรรมการท างานอยางมจรยธรรม 33

สารบญ (ตอ)

หนา บทท 3 วธด าเนนการวจย 36

กลมตวอยาง 36 เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมล 36

การวเคราะหขอมล 38 บทท 4 ผลการวเคราะหขอมล 40 บทท 5 การสรป อภปรายผล และขอเสนอแนะ 56

สรปและอภปรายผล 56 ขอจ ากดในการวจย 63 ขอเสนอแนะส าหรบการท าวจยครงตอไป 63 ขอเสนอแนะในการปฏบต 63

บรรณานกรม 64 ภาคผนวก 66

สารบญตาราง

ตาราง หนา 1 จ านวนและรอยละของกลมตวอยางจ าแนกตามปจจยสวนบคคล 40 2 รอยละการท านายและล าดบความส าคญของตวท านายตาง ๆ ทม ตอพฤตกรรมการท างานอยางมจรยธรรมของแกนน า ทงในกลมรวม และกลมยอย

43

3 การเปรยบเทยบความแตกตางของคะแนนเฉลยพฤตกรรมการ ท างานอยางมจรยธรรมของแกนน า เมอพจารณาตามเพศและอาย

46

4 แสดงผลการวเคราะหความแปรปรวนแบบทางเดยว เมอพจารณาตาม

ตวแปรอาชพเปนตวแปรอสระ โดยมพฤตกรรมการท างานอยาง มจรยธรรมของแกนน าเปนตวแปรตาม (n=2300)

47

5 แสดงผลการวเคราะหความแปรปรวนแบบทางเดยว เมอพจารณาตาม ตวแปรระดบการศกษาเปนตวแปรอสระ โดยมพฤตกรรมการท างาน อยางมจรยธรรมของแกนน าเปนตวแปรตาม (n=2300)

48

6 แสดงผลการวเคราะหความแปรปรวนแบบทางเดยว เมอพจารณาตาม ตวแปรความถในการเขารวมกจกรรมทางศาสนาเปนตวแปรอสระ โดย มพฤตกรรมการท างานอยางมจรยธรรมของแกนน าเปนตวแปรตาม (n=2300)

48

7 การเปรยบเทยบความแตกตางของคะแนนเฉลยพฤตกรรมการท างาน อยางมจรยธรรมของแกนน า เมอพจารณาตามลกษณะมงอนาคต ควบคมตน (n =2300)

49

8 การเปรยบเทยบความแตกตางของคะแนนเฉลยพฤตกรรมการท างาน อยางมจรยธรรมของแกนน า เมอพจารณาตามแรงจงใจในการท างาน (n =2300)

50

สารบญตาราง (ตอ)

ตาราง หนา 9 การเปรยบเทยบความแตกตางของคะแนนเฉลยพฤตกรรมการท างาน

อยางมจรยธรรมของแกนน า เมอพจารณาตามการสนบสนนทางสงคม (n =2300)

50

10 การเปรยบเทยบความแตกตางของคะแนนเฉลยพฤตกรรมการท างานอยางมจรยธรรมของแกนน า เมอพจารณาตามเจตคตตอการท างาน (n =2300)

51

11 การวเคราะหความแปรปรวนของพฤตกรรมการท างานอยางมจรยธรรมของแกนน าโดยพจารณาตวแปรเจตคตตอการท างานและการสนบสนนทางสงคม ในกลมรวม (n =2300)

52

12 การวเคราะหความแปรปรวนของพฤตกรรมการท างานอยางมจรยธรรมของแกนน าโดยพจารณาตวแปรมงอนาคตควบคมตนและการสนบสนนทางสงคม ในกลมรวม (n =2300)

53

13 การวเคราะหความแปรปรวนของพฤตกรรมการท างานอยางมจรยธรรมของแกนน าโดยพจารณาตวแปรแรงจงใจในการท างานและการสนบสนนทางสงคม ในกลมรวม (n =2300)

54

14 การเปรยบเทยบคาเฉลยพฤตกรรมการท างานอยางมจรยธรรมของแกนน า เมอพจารณาตามแรงจงใจในการท างานและการสนบสนนทางสงคม (n=2300)

54

สารบญภาพประกอบ

ภาพ 1 แสดงกรอบแนวคดในการวจย 2 แสดงการวเคราะหสาเหตของพฤตกรรมดวยรปแบบทฤษฏปฏสมพนธนยม

(Interactionism Model)

หนา 6 17

1

บทท 1 บทน า

ความส าคญและทมาของปญหา ความเจรญกาวหนาทางวทยาศาสตรและเทคโนโลยสงผลใหสภาพสงคมในปจจบนมการ

เปลยนแปลงไปอยางมาก การด าเนนชวตของคนในสงคมมการแขงขนสงขน คานยมบางอยางถกลดความส าคญลง การพฒนาสงคมใหความส าคญแกการพฒนาวตถมากกวาการพฒนาคณธรรม จรยธรรมของคนในสงคม การละเลยศลธรรมมากขนในทกสาขาอาชพ จากเดมทสงคมเคยยกยองคนทมคณธรรมในจตใจกเปลยนไป หนมายกยองคนทมฐานะทางเศรษฐกจ คนในสงคมมความเหนแกตวมากขน เอารดเอาเปรยบกนมากขน การพฒนาประเทศใหเจรญกาวหนานนปจจยทส าคญทสดกคอการพฒนาคณภาพของบคคลใหมความเขมแขงทงทางดานรางกาย สตปญญา ความร ความสามารถ และคณธรรมจรยธรรม

คณธรรมจรยธรรมนบเปนพนฐานทส าคญของทกคนและทกวชาชพ หากบคคลใดไมม คณธรรมจรยธรรมเปนหลกยดเบองตนแลวกยากจะทกาวไปสความส าเรจแหงวชาชพได ยงกวานนกคอการขาดคณธรรมจรยธรรมในบคคลมผลรายตอทงตนเอง สงคมและวงการวชาชพอกดวย ดงจะเหนไดจากการเกดวกฤตศรทธาในวชาชพหลายแขนงในปจจบน ทงในวงการวชาชพคร แพทย ต ารวจ ทหาร นกการเมองการปกครอง ฯลฯ จงมค ากลาววาเราไมสามารถสรางครดบนพนฐานของคนไมดและไมสามารถสรางแพทย ต ารวจ ทหารและนกการเมองทดดวยบคคลนนๆ มพนฐานทางนสยและความประพฤตทไมด (อมรา เลกเรงสน. 2542: 5) จากทกลาวมาจะเหนไดวา คณธรรมจรยธรรมเปนหลกประพฤตปฏบตทดงามของคนในสงคม หากคนในสงคมประพฤตปฏบตแตสงทดและถกตอง กจะท าใหสงคมเกดความสงบสข ดงนนคณธรรมจรยธรรมจงมความส าคญและจ าเปนตอคนในสงคมในทกระดบไมวาจะเปนระดบประเทศชาต หรอระดบชมชน เนองจากจากสถานการณของวกฤตสงคมและเศรษฐกจทเกดขนในปจจบนไดท าใหหนวยงานภาครฐ หนวยงานภาคเอกชน และองคกรพฒนาเอกชนไดตระหนกยอนกลบมามองและทบทวนเรองของชมชนซงเปนรากฐานส าคญของประเทศ การเพมความเขมแขงทางเศรษฐกจของชมชนทองถน จงเปนปจจยส าคญทท าใหเศรษฐกจของประเทศโดยรวมกบเขาสสภาพปกตอยางมนคง สามารถพงพาตนเองได รปแบบวฒนธรรมความเปนอย วถชวตชาวบาน ภมปญญาทองถนทไดสงสมความรดงเดม ความสามารถของผน าชมชนกบการเขามามสวนรวมพฒนาชมชนของหนวยงานภาครฐ หนวยงาน

2

ภาคเอกชนและองคกรพฒนาเอกชนทผานมา ท าใหชมชนทองถนหลายแหงเกดการยดโยงเปนเครอขาย เชน กลมเกษตรผสมผสาน เครอขายออมทรพยและธรกจชมชน เครอขายพระสงฆ เครอขายอนรกษปาชมชน เครอขายเยาวชนทสามารถรวมตวกนเปนประชาคม ชมชนสามารถพงพาตนเองได ท าใหลดการพงพาปจจยตาง ๆ จากภายนอกทเปนการเอารดเอาเปรยบของนายทน เชน การกยมเงน การท าสนเชอเพอการเกษตร โดยทชมชนสามารถจดการกบปญหาภายในชมชนไดเอง สรางความผาสกยงครอบครว ชมชนและสงคมโดยรวม ในลกษณะของการเนนคณคาหรอคณภาพชวตเปนส าคญโดยมแกนน าชมชนเปนบคคลส าคญในการขบเคลอนงานของชมชนเนองจากเปนบคคลทมประสบการณสงสมในงานพฒนาชมชนมายาวนาน พรอมทงตวความร องคความร กระบวนการเรยนรอนเปนรากฐานทไดมาจากการสงสมนนเปนทกษะความสามารถของผน าชมชนทบางครงกถกเรยกวา “ผรหรอปราชญชาวบาน ผมภมปญญา” ทสามารถถายทอด เชอมโยง คณคาของอดตกบปจจบนไดอยางเหมาะสม จากตวอยางทพบในพนทจงหวดนาน เชน อ าเภอปว อ าเภอทาวงผา อ าเภอเมอง กงอ าเภอภเพยง อ าเภอบานหลวง อ าเภอสนตสข อ าเภอแมจรม อ าเภอเวยงสา อ าเภอนานอย อ าเภอนาหมน (มลนธกลมฮกเมองนาน : รายงานฉบบสมบรณโครงการพฒนาศกยภาพศนยศกษาดงานดานเศรษฐกจพอเพยงและประชาสงคม 2541 : 1-2) นอกจากนแกนน าชมชนจะเปนผทมความรความสามารถและทกษะตาง ๆ ทจ าเปนตอการท างานแลว สงส าคญทสดประการหนงทแกนน าชมชนควรมคอ คณธรรมจรยธรรม เนองจากการท างานในฐานะของแกนน าชมชน ตองท างานเกยวของกบบคคลอน ๆ รวมทงการคด การตดสนใจและการกระท า ลวนแตมผลกระทบตอบคคลอน ๆ และประสทธภาพของการท างานอนจะเปนประโยชนตอชมชนนน ๆ ดงเชน ทงนการทแกนน าชมชนจะมพฤตกรรมการท างานอยางมจรยธรรมอยางไร มากนอยเพยงใด ขนอยกบปจจยหลายประการดวยกน ซงในทางพฤตกรรมศาสตรเชอวาการทบคคลจะมพฤตกรรมใดๆ ขนอยกบหลาย ๆ ปจจยประกอบกน เชน ปจจยทางดานสงคม ปจจยทางดานจตใจ เปนตน ดงนนผวจยจงสนใจทจะท าการศกษาวามปจจยทางดานใดบางทเกยวของหรอมความสมพนธกบพฤตกรรมการท างานอยางมจรยธรรมของแกนน าชมชนในเขตภาคกลางเพอเปนแนวทางในการพฒนาและสงเสรมพฤตกรรมจรยธรรมใหกบแกนน าชมชนอนๆ ตอไป วตถประสงคของการวจย

1. เพอศกษาวาปจจยเชงบรณาการ (ลกษณะทางสงคม ลกษณะทางจตและลกษณะ จตตามสถานการณ) รวมกน สามารถพยากรณพฤตกรรมการท างานอยางมจรยธรรมของแกนน าชมชนในภาคกลาง ทงในกลมรวมและกลมยอย

3

2. เพอเปรยบเทยบพฤตกรรมการท างานอยางมจรยธรรมของแกนน าชมชนในแตละกลมทมปจจยเชงบรณาการ (ลกษณะทางสงคม ลกษณะทางจตและลกษณะทางจตตามสถานการณ) ตางกน ขอบเขตของการวจย

ตวแปรทใชในการศกษา แบงเปน

1. ตวแปรตาม คอ พฤตกรรมการท างานอยางมจรยธรรม 2. ตวแปรอสระ แบงเปน 3 กลม คอ 2.1 ลกษณะทางจต ไดแก ลกษณะมงอนาคตควบคมตน แรงจงใจในการท างาน

2.2 ลกษณะทางสงคม ไดแก การสนบสนนทางสงคม 2.3 ลกษณะทางจตตามสถานการณ ไดแก เจตคตตอพฤตกรรมการท างานอยางมจรยธรรม

3. กลมตวอยาง กลมตวอยาง แกนน าชมชนและเครอขายทเปนสมาชกของประชาคมจงหวดในเขตภาค

กลาง 23 จงหวด (กรงเทพมหานคร กาญจนบร ฉะเชงเทรา ชยนาท นครนายก นครปฐม นนทบร ปทมธาน ประจวบครขนธ ปราจนบร พระนครศรอยธยา เพชรบร ราชบร ลพบร สมทรสาคร สมทรสงคราม สมทรปราการ สระแกว สระบร สงหบร สพรรณบร อางทอง อทยธาน) จงหวดละ 100 คน ซงประกอบดวยแกนน ากลมตางๆ เชน กลมอาชพ กลมอนรกษสงแวดลอม กลมออมทรพย กลม สขภาพอนามย เปนตน

ประโยชนทคาดวาจะไดรบและผใชประโยชนจากผลการวจย

ผลจากการศกษาสามารถรวมเปนองคความรทางดานปจจยทเปนสาเหตของพฤตกรรมจรยธรรมของกลมแกนน าชมชนตาง ๆ และสามารถเสนอแนะเปนแนวทางในการพฒนาพฤตกรรมจรยธรรมของกลมแกนน าตาง ๆ ใหเปนผทมคณธรรมจรยธรรม และสอดคลองกบบรบทของชมชน

หนวยงานทน าผลการวจยไปใชประโยชน

บคคล องคกรและหนวยงานทเกยวของกบการการพฒนาทรพยากรบคคล การพฒนาชมชน

4

นยามศพททวไป ปจจยเชงบรณาการ หมายถง การศกษารวบรวมโดยใชสหวทยาการโดยอาศยมมมองใน

หลายสาขาวชา เชน จตวทยา สงคมวทยา หลกพทธศาสตร เปนตน ในการก าหนดกรอบของตวแปรในการศกษา รวมทงมการผสมสานระเบยบวธวจยทงเชงปรมาณและคณภาพเพอน าไปสการตอบวตถประสงควจยไดทงภาพรวมและในเชงลก

แกนน าชมชน หมายถง บคคลทปฏบตงานในฐานะเปนตวแทนหรอผน าของกลมตาง ๆ และเครอขายทเปนสมาชกของประชาคมจงหวดในเขตภาคกลาง 23 จงหวด (กรงเทพมหานคร กาญจนบร ฉะเชงเทรา ชยนาท นครนายก นครปฐม นนทบร ปทมธาน ประจวบครขนธ ปราจนบร พระนครศรอยธยา เพชรบร ราชบร ลพบร สมทรสาคร สมทรสงคราม สมทรปราการ สระแกว สระบร สงหบร สพรรณบร อางทอง อทยธาน) จงหวดละ 100 คน ทงผน าทเปนทางการและผน าธรรมชาต ซงเปนบคคลทมบทบาทในการด าเนนงานของกลมตางๆ เชน กลมอาชพ กลมอนรกษสงแวดลอม กลมออมทรพย กลม สขภาพอนามย เปนตน นยามปฏบตการ พฤตกรรมการท างานอยางมจรยธรรม หมายถง พฤตกรรมทแกนน าชมชนแสดงออกในการปฏบตงานซงเปนพฤตกรรมทแสดงใหเหนถงความมจรยธรรมภายใตหลกธรรมค าสอนทางศาสนาไดแก อทธบาท 4 (ฉนทะ วรยะ จตตะ วมงสา) หลกสงคหวตถ 4 (ทาน ปยวาจา อตถจรยา สมานตตา) พรหมวหาร 4 (เมตตา กรณา มทตา อเบกขา) และหลกฆราวาสธรรม 4 (สจจะ ทมะ ขนต จาคะ) โดยใชแบบวดทคณะวจยสรางขนจากนยามปฏบตการ มลกษณะเปนมาตรประเมนคา 4 ระดบ ตงแต ไมเปนปฏบตเลย ถง มาก จ านวน 35 ขอ ลกษณะมงอนาคตควบคมตน หมายถง ปรมาณความสามารถในการคาดการณไกล เลงเหนความส าคญของสงทจะเกดในอนาคต รวมทงความสามารถในการควบคมบงคบตนเองใหรจกอดไดรอไดเพอรอรบประโยชนยงใหญกวาทจะมมาในอนาคต โดยใชแบบวดทปรบปรงมาจาก จนตนา บลมาศ และคนอน (2529) มลกษณะเปนมาตรประเมนคา 4 ระดบ ตงแต จรงทสด ถง ไมจรงเลย จ านวน 20 ขอ เจตคตตอพฤตกรรมการท างานอยางมจรยธรรม หมายถง ปรมาณการรบรถงประโยชนหรอโทษของการท างานอยางมจรยธรรม ความรสกพอใจหรอไมพอใจตอการท างานอยางม จรยธรรม และความพรอมในการทจะแสดงพฤตกรรมการท างานอยางมจรยธรรม โดยใชแบบวดทคณะวจยสรางขนจากนยามปฏบตการ มลกษณะเปนมาตรประเมนคา 4 ระดบ ตงแต ไมเหนดวยเลย ถง เหนดวยทสด จ านวน 19 ขอ

5

การสนบสนนทางสงคม หมายถง ปรมาณการรบรของบคคลเกยวกบแหลงทจะไดรบการ ชวยเหลอจากบคคลอน เชน ครอบครว เพอนรวมงาน ฯลฯ ในดานอารมณ ดานความชวยเหลอเมอตองการและดานขอมลขาวสาร โดยใชแบบวดทปรบปรงมาจาก ศกดชย นรญทว (2532) มลกษณะเปนมาตรประเมนคา 4 ระดบ ตงแต จรงทสด ถง ไมจรงเลย จ านวน 9 ขอ การถายทอดทางสงคม หมายถง ปรมาณการรบรของบคคลจากการไดรบการฝกอบรมสงสอน ปลกฝงเกยวกบค าสอนทางพทธศาสนาทงทางตรงและทางออมเพอกระตนใหเกดความรความเขาใจและการยอมรบทจะปฏบตตามหลกค าสอนจากตวแทนการถายทอด ไดแก บดามารดา ญาต พนอง พระสงฆ ครอาจารย เพอนและสอตาง ๆ โดยใชแบบวดทคณะวจยสรางขนจากนยามปฏบตการ มลกษณะเลอกตอบจาก 6 ตวเลอก

แรงจงใจในการท างาน หมายถง สงทกระตนแลวท าใหเกดความตองการทจะแสดงพฤตกรรมตางๆ ภายในตนเอง เพอบรรลวตถประสงคสงทตนเองตองการโดยทไมตองใชสงเราจากภายนอกเปนตวกระตนใหเกดพฤตกรรม ซงประกอบดวยองคประกอบ 5 ดาน ไดแก ความตองการสงททาทาย ความสนใจเพลดเพลน ความเปนตวของตวเอง ความตองการม วามสามารถ ความมงมนมลกษณะเปนมาตรประเมนคา 4 ระดบ ตงแต จรงทสด จนถง ไมจรงเลย จ านวน 10 ขอ

6

กรอบแนวคดในการวจย

ภาพประกอบ 1 แสดงกรอบแนวคดในการวจย

ลกษณะทางจต ลกษณะมงอนาคตควบคมตน

แรงจงใจในการท างาน

ลกษณะทางสงคม การสนบสนนทางสงคม

พฤตกรรมการท างาน อยางมจรยธรรม

ลกษณะจตตามสถานการณ เจตคตตอการท างานอยางม

จรยธรรม

เพศ อาย อาชพ ระดบการศกษา ประเภทของกลมทเปนสมาชก

7

สมมตฐานการวจย 1. ลกษณะทางจต ลกษณะทางสงคมและลกษณะทางจตตามสถานการณ รวมกน

สามารถพยากรณ พฤตกรรมการท างานอยางมจรยธรรมของแกนน ากลมตาง ๆ ไดทงในกลมรวมและกลมยอย

2. แกนน าทมลกษณะชวสงคมตางกน จะมพฤตกรรมการท างานอยางมจรยธรรมตางกนทงในกลมรวมและกลมยอย

3. แกนน าทมลกษณะทางจตตางกน จะมพฤตกรรมการท างานอยางมจรยธรรมตางกนทงในกลมรวมและกลมยอย

4. แกนน าทมลกษณะทางสงคมตางกน จะมพฤตกรรมการท างานอยางมจรยธรรมตางกนทงในกลมรวมและกลมยอย

5. แกนน าทมลกษณะทางจตตามสถานการณ ตางกน จะมพฤตกรรมการท างานอยางมจรยธรรมตางกนทงในกลมรวมและกลมยอย

6. แกนน าทมเจตคตทดตอการท างานสงและมการสนบสนนทางสงคมสง จะมพฤตกรรม การท างานอยางมจรยธรรมสงกวาแกนน าทมเจตคตทดตอการท างานต าและมการสนบสนนทางสงคมต า

7. แกนน าทมลกษณะมงอนาคตสงและมการสนบสนนทางสงคมสง จะมพฤตกรรมการ ท างานอยางมจรยธรรมสงกวาแกนน าทมเจตคตทดตอการท างานต าและมการสนบสนนทางสงคมต า

8. แกนน าทมแรงจงใจในการท างานสงและมการสนบสนนทางสงคมสง จะมพฤตกรรมการท างานอยางมจรยธรรมสงกวาแกนน าทมเจตคตทดตอการท างานต าและมการสนบสนนทางสงคมต า

8

บทท 2 การทบทวนวรรณกรรม

พฤตกรรมการท างานอยางมจรยธรรม

การท างานเปนสงส าคญและจ าเปนส าหรบมนษยเพราะการท างานสามารถสนองตอบตอความตองการของมนษยไดทงดานความจ าเปนพนฐานในการด ารงชวตและยงสนองตอบตอความตองการทางดานจตใจ ซงจะท าใหบคคลรจกคณคาตนเอง เกดความภาคภมใจ นอกจากนการท างานยงเปนสงทบงบอกถงการยอมรบของคนในสงคม (พรพรรณ อนจนทร 2543 : 24)

ความหมายของพฤตกรรมการท างาน รงทพย เสลานอก (2543 : 20 ) ไดใหความหมายของพฤตกรรมการท างานดานการบรการไววา พฤตกรรมการท างานดานการบรการเปนเรองความสมพนธระหวางพนกงานกบลกคาโดยพจารณาถงพฤตกรรมในการแสดงออกในดานการบรการ จะมความคยเคยหรอไมคนเคยกนเปน สวนตวกตาม อลบาเนส ( กาญจนา เหมะธร. 2542 : 19 ; อางองจาก Albaness. 1981 : 204 Managing ) ไดใหความหมายของพฤตกรรมการท างานวา คอ พฤตกรรมและการกระท าของคนงานทจะสงผลตอความส าเรจตองานของเขาโดยตรงและพฤตกรรมนนยงรวมไปถงการแสดงออกของคนงานทมตอสงแวดลอมในสงคมทเขาปฏบตงานอย เชน ความสมพนธกบเพอนรวมงาน การเขารวมการ ฝกอบรม บรส ( อทยรตน เนยรเจรญสข. 2544 : 7 ; อางองจาก Brauch. 1968 : 136 New ways in discipline ) ไดใหความหมายของพฤตกรรมการท างานไววา สงทบคคลแสดงออกเพอตอบโตสงใดสงหนงในขณะปฏบตงานซงสามารถสงเกตวดไดตรงกนไมวาการแสดงออกหร อการตอบสนองนนจะเกดขนภายในหรอภายนอกรางกายกตาม จากความหมายขางตนพอสรปไดวา พฤตกรรมการท างาน หมายถง ลกษณะการกระท าทบคคลแสดงออกเพอตอบโตสงใดสงหนงในขณะปฏบตงานซงสามารถสงเกตวดได

9

แนวคดและประเภทของพฤตกรรมการท างาน บรส ( อทยรตน เนยรเจรญสข. 2544 : 8 ; อางองจาก Brauch. 1968 : 159 New ways in discipline ) แนวคดเกยวกบการศกษาพฤตกรรมการท างานของบคคลในองคกรนน ไดมนกวชาการเสนอแนวคดวา การปฏบตงานของบคคลขนอยกบสงส าคญ 2 ประการ คอ แรงจงใจ ( Motivation ) และความสามารถ ( Ability ) เปนตวก าหนดทส าคญตอพฤตกรรมการท างาน แรงจงใจของบคคลขนอยกบความตองการของบคคลและความตองการเปนผลของรางสภาพทางกาย ( Physical Condition ) ไดแก บคลกภาพ ทศนคตและสภาพของสงคมทบคคลอาศยอย ( Social Condition ) ไดแก บรรยากาศในการท างาน การไดรบการสนบสนนทางสงคม สวนความสามารถของบคคลเปนผลมาจากความสามารถทางสมอง การศกษา ประสบการณและการฝกอบรม นอกจากน ยงสามารถศกษาพฤตกรรมการท างานจากผลการปฏบตงานทงในแงปรมาณและคณภาพรวมทงขอมลสวนบคคล เชน การขาดงาน การมาท างานชา การลา และการเกดอบตเหต สเตยร ( พรพรรณ อนจนทร. 2543 : 28 ; อางองจาก Steer. 1977 : 113 Motivation and work behavior ) ใหความเหนวา ตวแปรทมผลโดยตรงตอความส าเรจขององคการ คอ พฤตกรรมการท างานของคนในองคการ และนอกจากน แคตและแคน ( พรพรรณ อนจนทร. 2543 : 28 ; อางองจาก katz and khan. 1966 : 114-115 The Social Psychology of Organizations ) เสนอวา มพฤตกรรมทส าคญ 3 ประการดวยกนทองคการจะตองไดรบการตอบสนองตอบจากคนในองคการเพอท าใหองคการมประสทธภาพ ประการแรก องคการตองมความสามารถในการสรรหาและรกษาไวซงทรพยากรดานคนทมคณภาพ ซงหมายความวา นอกเหนอจากกระบวนการสรรหาบรรจแตงตงบคคลเขาไปในระบบแลว องคการยงตองสามารถรกษาบคคลซงมคณคาเหลานไวไดดวยการจดระบบรางวลตอบแทนใหเหมาะสมกบผลงานและสนองตอบความตองการของแตละบคคลไดดวย ประการทสอง องคการจะตองมความสามารถในการทจะท าใหพนกงานในองคการปฏบตงานทเชอถอไดตามบทบาททก าหนดไวและปฏบตงานทไดรบมอบหมายอยางดทสดเตมความสามารถดวยความเตมใจและปฏบตงานเฉพาะอยาง เฉพาะบทบาทและความความรบผดชอบของตน ประการสดทาย นอกเหนอจากการปฏบตงานตามความรบผดชอบและตามบทบาทแลว พนกงานตองมพฤตกรรมในทางสรางสรรคโดยเฉพาะเมอเกดเหตการณเฉพาะหนาหรอในโอกาสพเศษ เพราะการพรรณนาลกษณะงานจะเปนเพยงแนวทางทว ๆ ไปเกยวของกบขอพงปฏบตท

10

เกยวกบงานนน จงเปนสงจ าเปนทบคคลตองสามารถตดสนใจปฏบตตามทตนเองเหนสมควรวาดทสดส าหรบองคการ ดงนน องคการทดตองพยายามสรางบรรยากาศในการท างานทเอออ านวยตอการทพนกงานไมเพยงแตปฏบตงานตามหนาทเทานนแตยงตองรบผดชอบตอการคดและการกระท าในทางรเรมสรางสรรค ปจจยทเกยวของกบพฤตกรรมการท างานของบคคล (ปรยาพร วงศอนตรโรจน. 2544 : 81-8 ) ความแตกตางระหวางบคคลยอมมผลตองานทท าแตกตางกน การสรรหาคดเลอกบรรจบคคลเขาท างานในหนาทแตกตางกนใหสอดคลองกบความสามารถของบคคล ความสนใจ ความถนดของบคคลนน นอกจากนคนเรากมจดมงหมายในการท างานทแตกตางกนดวย บางคนท าเพอตองการรายได บางคนตองการความมนคง เกยรตยศชอเสยง บางคนท าเพอไมใหมเวลาวางมากเกนไป จดมงหมายทแตกตางกนนท าใหบคคลเลอกงาน มความตงใจในการท างานแตกตางกนไปดวยในงานชนดเดยวกน บคคลมความรระดบเดยวกนถงเชาวนปญญาพอกนกยงมความสามารถในการท างานตางกนดวย ผลงานยอมออกมาแตกตางกน ฉะนน จงควรทจะพจารณาถงสาเหตและปจจยทเกยวของกบการท างานของบคคลดงน 1. ปจจยในตวบคคล บคคลมลกษณะและคณสมบตเฉพาะตวแตกตางกนไป ซงมผลตอการแสดงออกของพฤตกรรมแตกตางกนไปดวย ปจจยในตวบคคล ไดแก ความถนด เปนความสามารถเฉพาะบคคลซงมความช านาญในเฉพาะดานทไมเหมอนกน ถาเราสามารถทดสอบความถนดของบคคลไดกจะมอบหมายงานใหเหมาะสมกบบคคลนน ลกษณะทางบคลกภาพ เปนสวนประกอบทเปนโครงสรางในลกษณะรวมกนของคนนน ท าใหลกษณะนสยการแสดงออกแตกตางกนไป ลกษณะทางกายภาพ เปนความแตกตางทางความสามารถทางดานกายภาพ บคคลทแขงแรงยอมเหมาะกบงานในลกษณะหนงแตกตางจากคนทหนาตาสวยงาม ความสนใจและการจงใจ เปนความสนใจของแตละคนทไมเหมอนกน ความสนใจเปนแรงผลกดนใหบคคลเลอกงานตามความพอใจดวย อาย เพศ และวยตาง ๆ มผลตอการท างาน เดกยอมไมเหมาะแกการท างานทจ าเจ และตองใชแรงงานหนก หญงและชายมลกษณะของงานทแตกตางกนบาง การศกษา มสวนในการคดเลอกงานทแตกตางกน ผช านาญการเฉพาะยอมตองการผทผานการฝกอบรมดานนน ๆ มฉะนนกไมอาจจะกระท าได

11

ประสบการณ การเคยเรยนรงานมากอนยอมมความช านาญในงานนน งาน บางอยางจงบงจ านวนปทเคยท างานกอนจะรบเขาท างาน สงเหลานท าใหมนษยมความแตกตางกนมากและมผลตอการท างานและเลอกงานอยางมากดวย 2. ปจจยทสภาพแวดลอม เปนสถานการณภายนอกมผลตอการแสดงออก สภาพแวดลอมแบงเปน 2 ปจจย คอ

2.1 ปจจยทเกยวกบงาน วงการธรกจอตสาหกรรมมงานในลกษณะแตกตาง กนมาก งานบางอยางอยในส านกงาน เปนงานทเกยวของกบเอกสารสงพมพ บคคลทนยมงานในหองท างานปรบอากาศ สถานทโออา มความสะดวกสบายจะเปนเครอ งจงใจใหท างานแตงานบางอยางเปนงานภายนอกอาคาร เชน การควบคมการกอสราง การคมงานขดและเจาะ เปนงานททาทายความสามารถ การแกปญหาและในบางครงกเสยงอนตรายมบคคลบางคนกสนใจเชนกน ลกษณะเกยวกบงานจงแยกออกไดดงน

2.1.1 วธการท างาน เปนระบบของการท างานวา มขนตอนอยางไร ตองตดตอประสานงานกบบคคลใดบาง งานมความยากงายเพยงไร

2.1.2 เครองมอเครองใชในการท างาน ความคลองตวของการท างานอย ทอปกรณทชวยในการผอนแรงวามความสะดวกสบายเพยงไร

2.1.3 การจดบรเวณสถานทท างาน ทท างานคบแคบ อากาศรอนอบ อาว มผลกระทบตอการท างานของบคคล การจดสวน จดบรเวณทท างานมสวนจงใจใหบคคลรกและท างาน

2.1.4 ลกษณะทางกายภาพของสงแวดลอมอน ๆ เชน ความ สะดวกสบายทางคมนาคม การปองกนอบตเหตและอนตรายทเกดขน 2.2 ปจจยทเกยวกบองคการ มผลตอการตดสนใจท างานในทางออม คอ

2.2.1 ลกษณะขององคการ เปนลกษณะของสถานทท างาน หากเปนงานราชการ รฐวสาหกจ บคคลทสนใจท างานเพราะความมนคงมสวสดการ หากเปนโรงงานอตสาหกรรมกหวงเรองรายได

2.2.2 ชนดของการฝกอบรมและการบงคบบญชา เปนการพจารณาสายงานวามล าดบขนตอนมากนอยเพยงใด ตองผานการฝกอบรมมากเพยงใด ผบงคบบญชาเปนลกษณะใด

12

2.2.3 สภาพแวดลอมในสงคม ธรกจอตสาหกรรมนนมฐานะอยางไร ในสงคมเปนทยอมรบของบคคลในวงการนนหรอไม มความนาเชอถอหรอไม

ปจจยทงทางดานบคคลและปจจยดานสภาพแวดลอมมผลตอการตดสนใจของพนกงาน ในการเลอกงาน ขอเทจจรงเหลานเปนสงทนกบรหารงานบคคลท าความเขาใจวาปจจยมอทธพลตอคนชนดใดและมากนอยเพยงใด บคคลยงอาจใหความสนใจในปจจยทแตกตางกนไปตามกาลเวลาและโอกาสอกดวย การพจารณาถงตวแปรดานสภาพแวดลอมกด ดานบคคลกด ควรจะพจารณาในเชงระบบเพราะแตละสวนมผลตอการท างานและมบทบาทตองานในหนวยงานดวย ความหมายของพฤตกรรมจรยธรรม

Hoffman (1979) ไดใหความหมายโดยค านงถงพฤตกรรมหรอการกระท าของบคคล ซง จรยธรรมโดยทวๆ ไปจะประกอบดวยองคประกอบ 3 ประการ คอ ความคดทางจรยธรรม (Moral Thought) ความรสกทางจรยธรรม (Moral Feeling) และพฤตกรรมจรยธรรม (Moral Behavior)

ดวงเดอน พนธมนาวน (2538) ไดใหความหมายของพฤตกรรมจรยธรรมไววา หมายถงลกษณะทางสงคมหลายลกษณะของมนษย และมขอบเขตรวมถงพฤตกรรมทางสงคมประเภทตางๆ ดวย ลกษณะพฤตกรรมทเกยวของกบจรยธรรมจะมคณสมบตประเภทใดประเภทหนงในสองประเภท คอ เปนลกษณะทสงคมตองการใหมอยในสงคมนน คอ พฤตกรรมทสงคมนยมชมชอบ ใหการสนบสนน และลกษณะทสงคมไมตองการใหมอยในสมาชกของสงคม เปนการกระท าทสงคมลงโทษ หรอพยายามก าจดและผกระท าพฤตกรรมนนสวนมากรสกวาเปนสงทไมถกตองและไมสมควร ฉะนน ผมจรยธรรมสง คอ ผทมลกษณะและพฤตกรรมประเภทแรกมากและประเภทหลงนอย

บญม แทนแกว (2539) ไดกลาวถงหลกจรยธรรมในการด าเนนชวตหรอเชงพฤตกรรมไววา คอ หลกในการประพฤตทถกตองจงจะมความสข เพราะความสขเปนสงทมนษยปรารถนาอนเปนผล แตจะเกดผลไดตองมหลกการทตองปฏบตในพระพทธศาสนา คฤหสถหรอชาวบ านจะมความสขไดตองพยายามปฏบตตามหลกเบญจศลเบญจธรรมอนเปนธรรมทท าใหบคคลเปนมนษยสมบรณ เพราะผปฏบตตามเบญจศลเบญจธรรม เรยกวา เปนผมมนษยธรรม คอ ธรรมทท าบคคลใหเปนมนษยสมบรณได

13

ล าดวน ศรมณ (ม.ป.ป.) ไดสรปลกษณะของจรยธรรมเกยวกบพฤตกรรมวามคณสมบตอย 2 ประเภทคอ

1. ลกษณะทสงคมตองการ คอ พฤตกรรมทสงคมชมชอบ ตองการใหมอยใน สมาชกของสงคมนน และใหการสนบสนนแกผประพฤตดปฏบตชอบ ยกยองสรรเสรญใหเปนผมเกยรตใสงคม

2. ลกษณะทสงคมไมตองการ คอ พฤตกรรมทสงคมประฌามวาไมด ไมตองการใหมอยในสมาชกของสงคม และไมสนบสนนผกระท าโดยวธการลงโทษใหผมพฤตกรรมเชนนน รสกส านกวาเปนสงทไมถกตองและไมควรกระท าตอไป และยงกลาวตอไปอกวา ผทมจรยธรรม คอ ผมลกษณะทประพฤตดประพฤตชอบ มความคดชอบ เวนจากการกระท าชวดวยกาย วาจา และใจ คอ ประพฤตชอบดวยกาย ไดแก ไมฆาสตว ไมลกทรพย ไมประพฤตผดในกาม ประพฤตชอบดวยวาจา ไดแก ไมพดเทจ ไมพดค าหยาบ ไมพดเพอเจอ ประพฤตชอบดวยใจ ไดแก ไมโลภอยากไดของเขา ไมคดพยาบาทปองรายเขา มความเหนถกตองตามท านองคลองธรรม

จากความหมายของพฤตกรรมเชงจรยธรรมขางตนอาจสรปไดวา พฤตกรรมเชง จรยธรรมเปนความร ความคด อนจะน าไปสการกระท าทพงปรารถนาของบคคลในสงคม

ดงนน พฤตกรรมการท างานอยางมจรยธรรมในการศกษาครงน จงหมายถง พฤตกรรมทแกนน าชมชนแสดงออกในการปฏบตงานซงเปนพฤตกรรมทแสดงใหเหนถงความมจรยธรรม ประพฤตดประพฤตชอบ มความคดชอบ เวนจากการกระท าชวดวยกาย วาจา และใจ ภายใตหลกธรรมค าสอนทางศาสนาไดแก หลกศล 5 หลกสงคหวตถ 4 และหลกฆราวาสธรรม 4

บทบาทแกนน าชมชน จากสถานการณของวกฤตสงคมและเศรษฐกจทเกดขนในปจจบนไดท าใหหนวยงานภาครฐ หนวยงานภาคเอกชน และองคกรพฒนาเอกชนไดตระหนกยอนกลบมามองและทบทวนเรองของชมชนซงเปนรากฐานส าคญของประเทศ การเพมความเขมแขงทางเศรษฐกจของชมชนทองถน จงเปนปจจยส าคญทท าใหเศรษฐกจของประเทศโดยรวมกบเขาสสภาพปกตอยางมนคง สามารถพงพาตนเองได รปแบบวฒนธรรมความเปนอย วถชวตชาวบาน ภมปญญาทองถนทไดสงสมความรดงเดม ความสามารถของผน าชมชนกบการเขามามสวนรวมพฒนาชมชนของหนวยงานภาครฐ หนวยงานภาคเอกชนและองคกรพฒนาเอกชนทผานมา ท าใหชมชนทองถนหลายแหงเกดการยดโยงเปนเครอขาย เชน กลมเกษตรผสมผสาน เครอขายออมทรพยและธรกจชมชน เครอขายพระสงฆ เครอขายอนรกษปาชมชน เครอขายเยาวชนทสามารถรวมตวกนเปนประชาคม

14

ชมชนสามารถพงพาตนเองได ท าใหลดการพงพาปจจยตาง ๆ จากภายนอกทเปนการเอารดเอาเปรยบของนายทน เชน การกยมเงน การท าสนเชอเพอการเกษตร โดยทชมชนสามารถจดการกบปญหาภายในชมชนไดเอง สรางความผาสกยงครอบครว ชมชน และสงคมโดยรวม ในลกษณะของการเนนคณคาหรอคณภาพชวตเปนส าคญ

ดวยเหตน ผน าชมชนจงถอเปนบคคลส าคญในการขบเคลอนงานของชมชนเนองจากเปนบคคลทมประสบการณสงสมในงานพฒนาชมชนมายาวนาน พรอมทงตวความร องคความร กระบวนการเรยนรอนเปนรากฐานทไดมาจากการสงสมนนเปนทกษะความสามารถของผน าชมชน ทบางครงกถกเรยกวา “ผร หรอปราชญชาวบาน ผมภมปญญา” ทสามารถถายทอด เชอมโยง คณคาของอดตกบปจจบนไดอยางเหมาะสม

จากการทบทวนเอกสารพบวา ค าจ ากดความของผน าชมชนคอ ผทสามารถกอใหสงคมมจดมงหมายรวมกนและรวมพลงกนปฏบตใหประสบผลส าเรจตามจดมงหมาย เปนคนทมความรมากกวาผอน ชาวบานใหความเคารพนบถอ ท าสงหนงสงใดกมกมคนเอาอยางท าตาม เปนทพงของผอนเมอคราวมปญหาหรอมทกข นอกจากน ผน าทองถนมกจะเปนผทมสวนในการพจารณาท าความเขาใจสงแปลก ๆ ใหม ๆ ใหเขาใจงายและยอมรบไปปฏบต

ดวยผน าชมชนเปนบคคลทมคณลกษณะหลายประการทเออประโยชนเกอกลงานทงภายในและภายนอกชมชน เรยนรและรจกกบการจดการแกไขกบปญหาและสรางสรรคความเจรญกาวหนาในดานตาง ๆ ใหกบทองถนของตนเอง โดยค านงถงการกนดอยด ความผาสกของประชาชนในชมชนเปน หวใจส าคญ แมในบางครงจะพบวาความเปนผน ากปรากฏขนไดเพราะเหตการณหรอสภาพสงแวดลอมบบตวเชนกน จากค าจ ากดความขางตนสามารถสรปไดวาแกนน าชมชน คอ บคคลทมความร ความสามารถและไดรบการยอมรบจากชมชนใหเปนผแทนหรอกระบอกเสยงในการกระท าเรองราวตาง ๆ หรอผแทนทมสวนรวมในการน าเสนอและรบความเหนหรอขอเสนอจากทงภายนอกและภายในชมชน ซงแกนน าชมชนในทนไมไดหมายถงผใหญบาน ก านนหรอเจาหนาทขององคการบรหารสวนทองถน หากแตหมายถงคนทเปนชาวบานหรอปราชญชาวบานในทองถน นน ๆ ทไดรบการยอมรบเปนอยางด โดยในบทนจะใหน าหนกไปทแกนน าชมชนดานเกษตรกรรมเปนหลกซงแกนน าทางดานนมกเปนผทมความสามารถ เนองจากไดลงมอท าและไดกลนกลองออกมาจากประสบการณจรงในชวต เกดการทบทวนวเคราะหและไดน ามาเปนบทเรยนในการหาหนทางตอไป สงทเกดขนซ า ๆ นเปนประสบการณและเปนการยกระดบสตปญญา ความร ความสามารถของทาน ท าใหเกดความมนใจในศกยภาพของตนเอง นอกจากนยงมการคดคน

15

และแสวงหาความรใหมเพมเตมมากขน เชน กรณศกษานายชศกด หาดพรม เปนผน าชมชนทมความสามารถ เนองจากไดลงมอท าและไดกลนกลองออกมาจากประสบการณจรงในชวต

แนวคดการท าการเกษตรเชงเดยวทเคยลมเหลว จดเปลยนทส าคญของชวต แนวคดการท าการเกษตรยงยน การวางแผนการวางระบบและการเพมประสทธภาพการใชพนทการเกษตร การพฒนาสารชวภาพขนทดแทนสารเคมทางการเกษตร การพฒนาเทคโนโลยทเหมาะสมส าหรบผลผลตทเนนภมปญญาชาวบานความมนคงทางเศรษฐกจและความมนคงทางดานอาหารของครอบครว และกรณศกษานายสวน แปงไชย สามารถเปนวทยากรในการท าการเกษตรผสมผสานไดเปนอยางด กวาทนายสวนจะถงจดนของชวต ทานตองผานกระบวนการการพฒนาศกยภาพของตนเองคอนขางมาก ตลอดถงการคนควาโดยการอานต ารา การศกษาดงานทงในประเทศและตางประเทศ เพอน ามาปรบประยกตใหมความเหมาะสมกบสภาพทองถนและวถชวต กจกรรมทไดท าในสวน คอ การท าการเกษตรผสมผสาน การปลกพชแนวขนบนได (มลนธกลมฮกเมองนาน : รายงานฉบบสมบรณโครงการพฒนาศกยภาพศนยศกษาดงานดานเศรษฐกจพอเพยงและประชาสงคม 2541 : 15-16) ทไดกลาวถงในกรณการท าการเกษตรผสมผสานน เปนปราชญชาวบาน ผมภมปญญาในการถายทอดเชอมโยงประสบการณและองคความรของตนเองใหกบผอนได และเปนแบบอยางส าหรบเกษตรกรทงในชมชนและนอกชมชนไดเปนอยางด นอกจากนแกนน ากลมตาง ๆ ยงเปนบคคลทมความส าคญทเปนกลไกในการขบเคลอนงานภายในชมชนทองถนซงคณสมบตหรอบทบาทหนาทของการเปนแกนน ากลมนน คอ ผทมความรบผดชอบตอการท างานสง มความซอสตย เสยสละ เขมแขง อดทน คดดวยเหตผล เชอมนในตนเองและผอน มความคดสรางสรรคเปนทยอมรบของคนในทองถน มมนษยสมพนธด ควบคมงาน สามารถประสานงานกบหนวยงานทงในและนอกชมชนโดยตดตามและใหบรการได และกลาตดสนใจในการท างานดวยเหตและผล และแกนน าทดนนจะตองมความรในดานนน ๆ เปนอยางด และปฏบตจรงจนเปนทยอมรบของคนในทองถน สามารถชวยเหลอและใหค าแนะน าในการท างานพรอมทงวธการแกปญหาไดซงแกนน านนกตองไดรบการเพมพนประสทธภาพในการท างานของตนใหมคณภาพยงขนดวยการฝกอบรม ศกษาดงานในพนททประสบความส าเรจในการท างานตาง ๆ ดงนน แกนน ากลมตาง ๆ จงเปนบคคลทมความพรอม มศกยภาพในการท างานทเกดจากการสงสมประสบการณจนเปนทยอมรบนบถอ เชอใจและปฏบตตาม พรอมทจะเรยนรสงใหมทไดจากศกษาดวยตนเองและการไดรบการถายทอดจากภายนอกมาประยกตใชกบความรเดม วทยาการสมยใหมเขาดวยกนสการน ามาเปนแบบอยางการปฏบตทดใหกบคนในชมชน

16

การวเคราะหสาเหตของพฤตกรรม ในการศกษาถงสาเหตของการแสดงพฤตกรรมตาง ๆ นนจะพบวา บคคลจะแสดง

พฤตกรรมใด ๆ จะมสาเหตมาจากหลายจ าเปนตองอาศยวทยาการหลายแขนงในการรวมกนอธบายและท านายถงการแสดงพฤตกรรมนนในทก ๆ มต จากการศกษาทผานมาจากอดตนนมขอสรปเกยวกบสาเหตของพฤตกรรมตาง ๆ วามจากปจจยหลก 2 ประการ คอ 1) ปจจยภายในตวบคคล ไดแก ลกษณะทางจตใจของมนษย เชน เจตคต บคลกภาพ แรงจงใจ เปนตน และ 2) ปจจยภายนอกตวบคคล เชน สภาพแวดลอมทางสงคมและวฒนธรรม โดยทวไปการวเคราะหสาเหตของพฤตกรรมมนษยจะใชรปแบบใดรปแบบหนงใน 4 รปแบบน คอ 1) แนวคดทเนนจตลกษณะ (Trait Model) คอเนนลกษณะภายในตวบคคลทเปนสาเหตของพฤตกรรม ไดแกการศกษาบคลกภาพของบคคลซงประกอบขนดวยลกษณะทางจตใจยอยๆ หลายลกษณะทคงสภาพอยภายในตวบคคล 2) แนวคดการวเคราะหพลวตทางจต (Psychodynamic Model) เปนแนวคดทมงศกษาโครงสรางทางจตทเปนสาเหตของพฤตกรรม ประกอบดวย id ego superego ซงโครงสรางทางจตทง 3 ดานนจะมความขดแยงกนตลอดเวลาและแสดงออกมาในรปของพฤตกรรมทงทเหมาะสมและไมเหมาะสม 3) แนวคดสถานการณนยม (Situational Model) เปนแนวคดทเนนถงอทธพลของสถานการณภายนอกทเปนสาเหตของพฤตกรรม พฤตกรรมของมนษยอาจมการแกไขปรบปรง เปลยนแปลงไดตลอดอาศยสถานการณแวดลอมภายนอก เงอนไขทางสงคมและสงเราตางๆ ซงท าใหมนษยแสดงพฤตกรรมออกมาในลกษณะตางๆ กน 4) แนวคดปฏสมพนธนยม (Interactionism Model) เปนแนวคดทเนนความส าคญของปฏสมพนธระหวางบคคลกบสถานการณ (งามตา วนนทานนท 2536 : 9) เปนแนวคดทเนนความสมพนธหลายทศทางระหวางบคคลกบสถานการณหรอสงแวดลอม โดยปฏกรยาทเกดขนมความเชอมโยงและตอเนองกน เนองจากปจจยภายนอกของบคคลไมสามารถอธบายถงพฤตกรรมของปจเจกบคคลไดอยางชดเจน ดงนน การอธบายดวยปจจยภายในบคคลประกอบดวยกนจงจะเพยงพอในการอธบายถงพฤตกรรมของบคคลโดยพฤตกรรมทแทจรงของบคคลนนเปนผลมาจากการกระท าของกระบวนการตอเนองของปฏสมพนธหลายทศทาง หรอเปนผลสะทอนกลบระหวางบคคลกบสถานการณทบคคลเผชญอย รปแบบปฏสมพนธนยม (Interactionism Model) จะก าหนดสาเหตของพฤตกรรมมนษยเปน 4 ประการ คอ 1) ลกษณะสถานการณ 2) จตลกษณะเดม 3) จตลกษณะเดมมอทธพลรวมกบสถานการณ 4) จตลกษณะตามสถานการณ จงเปนการอธบายพฤตกรรมทมงเนนความส าคญของปฏสมพนธระหวางลกษณะทางจตใจของบคคล (ปจจยภายใน) กบสถานการณทเขาประสบ

17

อย (ปจจยภายนอก) จดเปนรปแบบทพยายามจะอธบายสาเหตของพฤตกรรมมนษยอยางครอบคลมมากทสดในปจจบนของวชาการทางจตวทยา โดยมการศกษาปฏสมพนธใน 2 ลกษณะ ลกษณะแรก ศกษาปฏสมพนธเชงสถตวเคราะห หรอ ปฏสมพนธแบบกลไก (Mechanical Interaction) ซงเปนการศกษาอทธพลรวมระหวางลกษณะทางจตใจของผกระท าหนงตวแปรกบสถานการณทจะกระท าอกหนงตวแปร ซงสงผลตอการแปรเปลยนของคะแนนพฤตกรรมใดพฤตกรรมหนงในบคคล การวเคราะหสามารถวเคราะหไดโดยการวเคราะหแบบ ANOVA โดยม ตวแปรทางจตและสถานการณทเปนตวแปรตนและพฤตกรรมเปนตวแปรตาม ลกษณะทสอง ศกษาปฏสมพนธเชงจตลกษณะตามสถานการณ (Organismic Interaction) หมายถง การศกษาลกษณะทางจตของบคคลทแปรเปลยนไปตามสถานการณหรอมความไวตอสถานการณทบคคลเผชญ ลกษณะทางจตนเปนผลมาจากปฏสมพนธระหวางลกษณะทางจตใจเดมกบสถานการณปจจบนของบคคล ท าใหเกดลกษณะจตตามสถานการณในบคคลนนซงปฏสมพนธทเกดภายในจตใจของบคคล ตวอยางเชน การทประชาชนมเจตคตทดตอการรกษาความสะอาดทองถน อาจเกดจากการรณรงคไมทงขยะในทองถนนของฝายเทศบาล (งามตา วนนทานนท.2540:5-6)

ภาพประกอบ 2 แสดงการวเคราะหสาเหตของพฤตกรรมดวยรปแบบทฤษฏปฏสมพนธ นยม (Interactionism Model)

ลกษณะทางสถานการณ พฤตกรรมของบคคล

อดต

ครอบครว

โรงเรยน

จตลกษณะเดม

จตลกษณะตามสถานการณ - ทศนคตตอพฤตกรรม

18

ในการศกษาครงน ผวจยไดใชแนวการวเคราะหสาเหตของพฤตกรรมปฏสมพนธนยม (Interactionism Model) เปนแนวทางพนฐานในการประมวลเอกสารเพอก าหนดตวแปรเชงสาเหตในการอธบายพฤตกรรมการท างานอยางมจรยธรรมของแกนน าชมชน จากการวเคราะหสาเหตของพฤตกรรมตามแนวดงกลาวสามารถแบงปจจยเชงเหตทส าคญทกอใหเกดพฤตกรรมการท างานอยางม จรยธรรมของแกนน าชมชน ได 2 ประเภท คอ 1) ลกษณะทางสงคม หมายถง สงแวดลอมทางสงคมทมปฏสมพนธกบแกนน าชมชนเปนสงทเออใหเกดพฤตกรรมการท างานอยางมจรยธรรมของแกนน า ชมชน ขน เชน ลกษณะการถายทอดทางศาสนา การสนบสนนจากสงคม 2) ลกษณะทางจตของแกนน าชมชน หมายถง ลกษณะทางจตใจทผลกดนใหเกดพฤตกรรมการท างานอยางมจรยธรรมของแกนน าชมชน อนเปนลกษณะทสะสมในตวแกนน าชมชนตงแตอดตถงปจจบน ในงานวจยครงนไดก าหนดตวแปรทางจตโดยจะยดแนวคดจตพฤตกรรมศาสตรมาเปนแนวคดทใชในการอธบายสาเหตพฤตกรรมของบคคลโดยใชรปแบบปฏสมพนธนยม (Interactionism Model) และทฤษฎตนไมจรยธรรมมาเปนกรอบในการก าหนดสาเหตตางๆ ของพฤตกรรม (ดวงเดอน พนธมนาวน. 2545 : 134) เพอการวเคราะหหาสาเหตของพฤตกรรมการท างานอยางมจรยธรรมของแกนน าชมชน

ทฤษฎตนไมจรยธรรม

จากการศกษาทบทวนเอกสารงานวจยตาง ๆ นกวชาการพบวา การพฒนาพฤตกรรมทพงปรารถนาโดยตรงนนมขอบกพรองบางประการจงไดแสวงหาแนวทางในการพฒนาจตใจแทน ดวงเดอน พนธมนาวน (2538 : 87) พบวา จตลกษณะทเปนแกนกลางของพฤตกรรมประเภทตาง ๆ อย 8 ลกษณะ โดยแบงเปนจตลกษณะทเปนองคประกอบพนฐานทางจตใจ 3 ประการ ไดแก สตปญญาด คอ เฉลยวฉลาด คดแบบเปนระบบได สขภาพจตด คอ มความกงวลในปรมาณทเหมาะสมกบสถานการณ มการปรบตวไดด และประสบการณทางสงคมสง คอ การรถงสถานการณด าเนนชวตปญหาอปสรรค ความตองการของคนในสงคมตลอดจนสภาพแวดลอมทางกายภาพและทางสงคมของบคคลเหลาน สวนจตลกษณะทเปนองคประกอบของพฤตกรรมทางจรยธรรม 5 ประการนน ไดแก เหตผลเชงจรยธรรม คอ มความซอสตย สจรต มความรบผดชอบตอหนาทมระเบยบวนย มความเออเฟอเผอแผ เหนแกสวนรวมประเทศชาตและมนษยชาตและหลกการมากกวาสวนตน ความเชออ านาจในตน คอ ความเชอวาผลทเกดกบตนเปนเพราะการกระท าของตน ไมใชเกดจากความบงเอญ หรอโชคเคราะหหรอบคคลอนดลบนดาลให ความมงอนาคตควบคมตนเอง คอ การรจกคาดการณไกล สามารถอดไดรอได เจตคตทดตอวชาชพ

19

คอ มองเหนคณประโยชนของพฤตกรรมหรอคณธรรมนน เกดความพอใจและมความพรอมทจะกระท าพฤตกรรมหรอยดคณธรรมเปนหลก แรงจงใจใฝสมฤทธสง คอ ยอมรบทจะแกปญหา มานะบากบน ฝาฟนอปสรรคในการท างานหรอแกปญหาจนประสบความส าเรจตามเปาหมายทตงไวอยางเหมาะสมกบความร ความสามารถของตน มความมงมนในการท างานใหส าเรจตามจดมงหมายโดยไมยอทอ สอดคลองกบ สรางค โควตระกล (2541 : 102) ทไดกลาวถงการพฒนาคนใหมประสทธภาพนนกตองพฒนาพฤตกรรมของคน โดยศกษาถงปจจยของพฤตกรรมแลวน ามาปรบปรงหรอพฒนาใหมขนในบคคล จงจะเปนการพฒนาทถกตองและยงยน

ลกษณะทางจตกบพฤตกรรมการท างานอยางมจรยธรรม ลกษณะทางจตทสงผลใหเกดพฤตกรรมหนง ๆ เปนลกษณะทสะสมขนในตวบคคลตงแตเกดจนถงปจจบน มลกษณะทคอนขางคงท ไมอยภายใตของอทธพลของสถานการณตาง ๆ ทบคคลประสบ ผวจยจงใชทฤษฎตนไมจรยธรรมเปนพนฐานในการวเคราะหลกษณะทางจต ไดแก ความเชออ านาจในตน ลกษณะมงอนาคตควบคมตน และเจตคตตอพฤตกรรมการท างานอยางมจรยธรรม จะเหนจากงานวจยของ สมพร กฤษณพพฒน (2541) ศกษาปจจยทมอทธพลตอการรกษาวนยของขาราชการต ารวจ ในสงกดกองบงคบการสายตรวจและปฏบตการพเศษ พบวา ขาราชการต ารวจทม ทศนคตทดตอการปฏบตงานจะมการรกษาวนยของขาราชการต ารวจในระดบสง แรงจงใจในการท างานกบพฤตกรรมการท างานอยางมจรยธรรม ความหมายของแรงจงใจ

ไวท (Deci & Ryan. 1990; citing White. 1959: 5) กลาววา แรงจงใจเปนพลงทมอยภายในตวบคคลทมมาแตก าเนดทจงใจใหบคคลจดการกบสงแวดลอมไดอยางมประสทธภาพ ความรสกวาตนมความสามารถ (Competence) หลงจากทไดจดการหรอมปฏสมพนธกบสงแวดลอมอยางมประสทธผล จะเปนรางวลส าหรบพฤตกรรมเหลานนและสามารถทจะคงใหพฤตกรรมนนอยได เฮยวด และ สวทซกย (Haywood & Switzky. 1986:10) กลาววา แรงจงใจภายใน หมายถง ความตองการทจะคนหารางวลของตนเองในตวของตนเอง กลาวคอ บคคลทมแรงจงใจภายในจะประพฤต ท างาน เรยนร แกปญหา เสาะแสวงหา และซมซบประสบการณใหม เพยรพยายามในงาน และประมวลขอมลดวยความพงพอใจในการท าสงเหลานมากกวาการหวงผลภายนอกงาน ดซ และ ไรอน (Deci & Ryan. 1990:15) กลาววา แรงจงใจภายในวาเปนความ

20

ตองการของบคคลทตองการของบคคลมความสามารถ (competence) ตองการลขตตวเอง (Self-determination) และตองการสงททาทาย พฤตกรรมทไดรบการจงใจภายในเปนการกระท าดวยการเสาะแสวงหาของตนเองและไมตองการรางวลทเปนวตถภายนอกใดๆ หรอการบงคบ

วลาสลกษณ ชววลล (2542: 5) กลาววา แรงจงใจภายใน หมายถง ความตองการของบคคลทจะมความสามารถและก าหนดไดดวยตนเอง ความตองการดงกลาวเปนตวกระตนใหเกดพฤตกรรมและรางวลภายในของการกระท า คอ ความรสกวาตนมความสามารถและเปนตวของตวเอง ความตองการดงกลาวจะเปนตวกระตนใหบคคลพยายามเอาชนะสงททาทายเขาในระดบทเหมาะสมกบความสามารถของเขา เมอบคคลเกดแรงจงใจภายใน เขาจะมความสนใจและรสกสนก โดยปราศจากความรสกกดดน ความตงเครยดหรอวตกกงวล อรพนทร ชชม และ อจฉรา สขารมณ (2543: 8) กลาววา แรงจงใจภายใน หมายถง ความตองการและพงพอใจของบคคลทจะแสดงพฤตกรรมตางๆ ทเกดขนจากเสาะแสวงหาของตนเอง ตองการมความสามารถ ตองการมงมน ลขตดวยตนเอง และลกษณะเนอหาสาระในภายในงาน (เชน งานทนาสนใจ ทาทาย) เปนแรงผลกดนทจะแสดงพฤตกรรม โดยไมตองอาศยรางวลภายนอก หรอกฎเกณฑขอบงคบ ปรญดา ยะวงศา (2546: 22) ไดศกษาความหมายของแรงจงใจภายใน หมายถง เปนแรงขบหรอแรงกระตนใหบคคลแสดงพฤตกรรมอยางใดอยางหนงใหบรรลความตองการหรอวตถประสงคทตงไว ดงนนการเปลยนแปลงพฤตกรรมของมนษยจงเกดแรงจงใจเปนส าคญ หากผเรยนมแรงจงใจในการเรยนกจะสงผลใหเกดการเรยนรทดได

มณฑา อนรตนศร (2546: 4-5) ไดศกษาความหมายของแรงจงใจภายใน หมายถง ความตองการและความพงพอใจของบคคลทจะแสดงพฤตกรรมตางๆ ทเกดขนจากการเสาะแสวงหาของตนเอง ไมตองการรางวลทเปนวตถภายนอกใดๆ หรอการบงคบ แรงจงใจเปนพลงทกอใหเกดพฤตกรรม และกระบวนการทางจตใจทหลากหลาย โดยมรางวลเบองตน คอ ความรสกวาตนมความสามารถ มประสทธภาพ และมความเปนอสระ เปนตวขอตวเอง ความตองการดงกลาวจะเปนตวกระตนใหบคคลพยายามเอาชนะสงททาทายตวเองในระดบทเหมาะสมกบความสามารถของตนเอง เปนผรเรมพฤตกรรมของตนเองมากกวาแรงผลกดนภายนอก โดยอาศยปจจยภายในเปนแรงผลกดนโดยไมตองอาศยภายนอก ขอบงคบหรอกฎเกณฑ สภาภร อทธโชต (2548: 30) ไดศกษาความหมายของแรงจงใจภายใน หมายถง พลงทบคคลตองการทจะกระท าหรอเรยนรจากแรงขบเคลอนภายใน ซงเปนพฤตกรรมตามธรรมชาตของมนษยผลกดนใหบคคลแสดงพฤตกรรมออกมาเปนเอกลกษณเฉพาะของตน โดยมไดอาศยการชกจงหรอสงเราจากภายนอก ซงเปนแรงทเกดจากการขบเคลอนจากพลงทอยภายในของตนเอง

21

สรปไดวา แรงจงใจภายใน หมายถง สงทกระตนแลวท าใหเกดความตองการทจะแสดงพฤตกรรมตางๆ ภายในตนเอง เพอบรรลวตถประสงคสงทตนเองตองการโดยทไมตองใชสงเราจากภายนอกเปนตวกระตนใหเกดพฤตกรรม

ประเภทของแรงจงใจภายใน สปอลดง (สวรรณ เวทไธสง. 2544: 26-27; อางองจาก Spaulding.1992: 4-5) กลาววา

นกการศกษาและนกจตวทยา ไดแบงแรงจงใจออกเปน 2 ประเภท คอ 1. แรงจงใจภายนอก (Extrinsic Motivation) หมายถง สภาวะของบคคลทไดรบการ

กระตนจากภายนอกใหมองเหนจดหมายและน าไปสการแสดงพฤตกรรมของบคคลทไมไดเกดจากอดมคต ไดแก เปาหมายหรอการคาดหวงของบคคล ความรเกยวกบความกาวหนา การทดสอบอยางสม าเสมอ การใหรางวล และค าชมเชย เปนตน

2. แรงจงใจภายใน (Intrinsic Motivation) หมายถง สภาวะของบคคลทมความตองการทจะท าหรอเรยนรบางสงบางอยางดวยจตใจของตนเองทรกการแสวงหา แรงจงใจประเภทนเกดจากความสนใจ เจตคต ความตองการ ดงนนบคคลจะมองเหนคณคาของกจกรรมทท า จงท าดวยความเตมใจ และตระหนกวาการบรรลผลส าเรจในกจกรมนนเปนรางวลอยในตวอยแลว

กฤษณา ศกดศร (2540: 136-138) ไดศกษาการแบงแรงจงใจตามลกษณะการเกดจ าแนกประเภทของแรงจงใจไวดงน

แรงจงใจภายใน (Intrinsic Motivation) หมายถง การทบคคลมองเหนคณคาของกจกรรมทท า จงท าดวยความเตมใจ ตระหนกวาการบรรลผลส าเรจในกจกรรมนนเปนรางวลอยในตวแลว ซงสภาพของบคคลทมความตองการและอยากแสดงพฤตกรรมบางสงบางอยางดวยเหตผล และความชอบของตนเอง (As a state in individual wants to do or learn something for its own sake) บคคลทมแรงจงใจภายในน จะแสดงพฤตกรรมหรอกระท ากจกรรมตางดวยความพอใจและยนดท างานของตน เพราะอยากจะท าจดหมายปลายทางอยทการท ากจกรรมนนๆ เอง การจงใจภายในเปนเรองของแรงจงใจทบคคลนนเกดมขนเอง อยากท าอยากแสดงดวยตวของตวเองไมมใครบงคบ ไมมของมาลอ เชน เจตคต ความสนใจ ความตงใจ ความพอใจ ความตองการ ความคดเหน การมองเหนคณคา มกเปนแรงผลกดนใหเกดพฤตกรรมทคงทนถาวร

ปราณ รามสต (2542: 125-126) ไดศกษาการแบงแรงจงใจออกเปน 2 ชนด คอ 1. แรงจงใจภายใน เปนแรงจงใจทเกดจากพฤตกรรมภายใน เชน ความสนใจ ความ

กระหายใครร ความคดเหน ความเขาใจ ความรสก ความตงใจ คานยม ความตองการความพอใจ

22

ซงจะผลกดนใหเกดพฤตกรรมทมความคงถาวร บคคลแสดงพฤตกรรมนนสม าเสมอ โดยเนองมาจากสงผลกดนทเปนความในใจ หรอพฤตกรรมภายในของตน

2. แรงจงใจภายนอก เปนแรงจงใจทเกดจากสงเราหรอกระตนนอกตว เชน การไดรบรางวล การถกลงโทษ เกยรตยศ ค าชม ฯลฯ ซงจะมผลตอพฤตกรรมชวครงชวคราว ไมทนถาวร บคคลมกแสดงพฤตกรรมในกรณทตองการดงกลาว ถาเมอใดไมตองการหรอตองการแตรวา ถงแมกระท ากไมได บคคลมกไมแสดงหรอกระท าพฤตกรรมนน

ประสาท อศรปรดา (2547: 301) ไดศกษาการแบงแรงจงใจของบคคลออกเปน 2 ประเภท คอ

แรงจงใจภายใน คอ แรงจงใจทเกดขนจากองคประกอบภายในตวบคคล แรงจงใจภายนอก คอ สงทเกดขนจากองคประกอบภายนอกตวบคคล หรอรางวล หรอ

กจกรรมตางๆ ทไมมความสมพนธกบพฤตกรรมทกระท าโดยตรง สรปไดวา แรงจงใจภายใน คอ ความรสกถงความสามารถของตนและความเปนตวของ

ตวเอง นอกจากนความรสกสนกและเพลดเพลนกเปนรางวลของการท าพฤตกรรมทเกดจากแรงจงใจภายใน สวน แรงจงใจภายนอก คอ ความรสกมาจากสงเราหรอเหตการณภายนอกทคาดวาเปนทางบวก เชน เงน เกยรตยศชอเสยง เปนตน

จากแนวคดของไวท ในประเดนทมองวามนษยทกคนมแรงผลกดนซงเปนความตองการจากภายใน (Intrinsic needs) นบวามสวนส าคญในการผลกดนบคคลแสดงพฤตกรรม เพอตอบสนองความรสกวาตนเปนคนทมความสามารถ ตองการมความกระตอรอรน มพลงอ านาจ รเรมการกระท าดวยตนเอง รสกวาตนมความสามารถจดการกบสงแวดลอมได และรสกวาตนมอสระในการคดและการตดสนใจ (Autonomy) (Deci & Ryan. 1990:30) แสดงวา ความรสกวาตนเปนคนมความสามารถมความเกยวของและมความตองการเปนผลขตตนเอง (Self-determination) นกทฤษฎทางจตวทยากลมรคด (Cognitive approach) ไดใหความสนใจกบกระบวนการทางจตทอยภายใน เชน การคด การตดสนใจ ความคาดหวง วามสวนส าคญในการก าหนดพฤตกรรมของมนษย โดยเสนอแนวความคดเกยวกบการระบสาเหตตามการรบร (Perceived locus of causality) 2 ประการ คอ สาเหตจากบคคล (Personal causality) คอ ความตงใจของบคคลทจะกระท าเพอใหเกดผลส าเรจ และสาเหตทไมใชบคคล (Impersonal causality) คอ ผลลพธทเกดขนโดยไมไดเกดจากความตงใจของบคคลผนนเอง (Deci & Ryan. 1990: 7 ; citing Heider. 1959) ตอมา เดอชามส (deCharms) เสนอวา การกระท าของบคคลอาจมสาเหตมาจากแรงผลกดนภายในหรอภายนอกกได การรบรสาเหตจากภายใน (Internal

23

perceived locus of causality ) คอ การทบคคลรบรวาความสนใจและความตองการของตนเองเปนสงทท าใหเกดการกระท า สวนการรบรสาเหตจากภายนอก (External perceived locus of causality) คอ การทบคคลรบรวาการกระท าของตนเกดขนเพราะสาเหตภายนอก เชน รางวล หรอผลตอบแทน (Deci & Ryan. 1990: 7 ; citing deCharm. 1968) จากแนวความคดดงกลาวจงเปนพนฐานส าคญทท าใหมการพฒนาทฤษฎแรงจงใจภายในขน แรงจงใจในการท างาน หมายถง อทธพลภายในของบคคลซงเกยวของกบระดบการก าหนดทศทาง และการใชความพยายามในการท างานอยางตอเนอง(Schermerhorn, Hunt & Osbon. 2000 : 611 - 689) หรอกระบวนการทผลกดนกระตนใหบคคลมความปรารถนาทจะท าพฤตกรรม หรองดการกระท าพฤตกรรมอยางใดอยางหนง (Vroom. 1964 :66 ; Porter & Lawler. 1968 : 33) หรอการพยายามโนมนาวพนกงานใหท างานดวยความเตมใจทงน เพอตองการใหบรรลเปาหมายขององคการ ซงท าใหพนกงานเชอมนวา ความพยายามในการท างานดงกลาวสามารถชวยตอบสนองความตองการบางประการได (Robbins. 1996 : 256) จากการทบทวนวรรณกรรมพบวา ในชวงทศวรรษท 1970 และ 1980 ถอไดวาการศกษาแรงจงใจในการท างานเปนตวแปรตวหนงทไดรบความสนใจสงสด

การวดแรงจงใจภายใน แฮมลน ; และ นรโน (Hamlin & Nerno. 1962: 269-287) ไดสรางมาตรสงจงใจในการ

เลอก (Choice motivation Scale) ขนเปนครงแรก โดยเปนแบบทดสอบทใหตอบอยางอสระโดยในแตละขอใหกลมตวอยางเลอกอาชพหรอกจกรรมทเปนไปได 2 ประเภท เชน อยากจะเปนคนขบรถประจ าทางหรอนกบน ในแตละค าตอบกลมตวอยางจะถกบนทกเปนถอยค าและใหคะแนนตอมาโดยการวเคราะหขอมลเนอหาทปรากฏโดยองแนวคดของ เฮยวดและเบอรก (Haywood & Burke) เหตผลทแสดงการผกพนทางจตกบงานและความพงพอใจทซอนเรนอยในงาน เชน ความทาทาย ความรบผดชอบ การเรยนร ความตนเตนจากการท ากจกรรมนนหรอสนทรยในงาน ถอวาเปนเหตผลทเปน “สงจงใจ” (Motivation) หรอเหตผลทถกจงใจภายในส าหรบเหตผลทเปนปจจยทไมใชเรองงาน(No task factors) เชน เงนเดอน ความหมาย ความงาย ความปลอดภย ความมนคงการปฏบตไดหรอสถานภาพ ถอวาเปนเหตผลทเปน “สขอนามย” (Hygiene)

เลปเปอรและกรน (Lapper & Greene. 1975: 479-486) กลาววา การวดแรงจงใจจะใชวดในเวลาอสระหรอการเลอกทเปนอสระ เมอบคคลท ากจกรรมในขณะทไมผกพนกบเงอนไขรางวล หรอการควบคมซงอาจประเมนแรงจงใจภายใน ในรปเชงพฤตกรรมตามธรรมชาต จากการทดลองโดยการสงเกตจากกลมตวอยาง โดยใหกลมตวอยางรายงานตนเองเกยวกบความสนใจในงาน ความพงพอใจ ความสนกสนานเพลดเพลนในการท างาน รวมทงการวดผลระหวางการปฏบต

24

ในชวงเวลาทเปนอสระ และการวดแรงจงใจในงานเชงทดลองยงวดไดโดยการตอบแบบสอบถามความเตมใจทจะรวมกจกรรมตอไปในอนาคตโดยไมมรางวล

อรพนทร ชชม และคณะ (2542: 3) กลาววา การสรางแบบวดแรงจงใจภายในทสรางขนเพอวดพฤตกรรมตางๆ ทแสดงออกถงลกษณะของการทบคคลมแรงจงใจภายใน ซงประกอบดวยองคประกอบ 5 ดาน ไดแก ความตองการสงททาทาย ความสนใจเพลดเพลน ความเปนตวของตวเอง ความตองการมความสามารถ ความมงมน งานวจยฉบบนผวจยสรางเครองมอวดแรงจงใจภายในในการเรยนรตามแนวคดของ อรพนทร ชชมและคณะ (2542:16) แรงจงใจภายในในการเรยนร หมายถง ความรสก ความคด และการแสดงพฤตกรรมของบคคลทถกกระตน เพอใหบรรลเปาหมายปลายทางในการเรยน ซงแรงจงใจนเปนแรงจงใจภายใน หมายถง สภาวะของบคคลทไดรบการกระตนจากภายใน ท าใหมความตองการ ทจะกระท าบางสงบางอยางดวยจตใจของตนเอง มความรกทจะแสวงหา เพอใหบรรลเปาหมายทตองการ ซงประกอบดวยปจจยทส าคญ 5 ดาน

ซอล (Zall. 2001 : 62 - 65) ไดศกษาเกยวกบปจจยการจงใจจากภายในและปจจยการจงใจจากภายนอก พบวา ปจจยการจงใจจากภายใน เปนการจงใจทเกดจากความทาทายในงาน และความสนกสนานเพลดเพลนในการท างาน ซงเปนสวนประกอบทส าคญในการกอใหเกดความคดสรางสรรค ในทางตรงกนขาม ปจจยการจงใจจากภายนอก เปนการจงใจทเกดจากการไดรบการยอมรบจากผรวมงาน ซงองคการสวนใหญนยมใชปจจยการจงใจภายในทางดานความทาทายในการท างานเปนปจจยทสนบสนนใหบคลากรเกดความคดสรางสรรค นอกจากนน ผลการวจยของครสน (Crewson. 1997 : 179 - 199) เกยวกบปจจยจงใจในการท างานของพนกงานทางภาครฐและพนกงานทางภาคเอกชน พบวา ปจจยจงใจในการท างาน ของพนกงานทงสององคการแตกตางกน โดยทพนกงานในองคการของรฐจะไมคอยใหความสนใจรางวลทเกยวกบปจจยทางดานเศรษฐกจเทากบพนกงานในองคการเอกชนแตจะสนใจในเรองสวสดการทจะไดรบมากกวา ในท านองเดยวกน

จากการประมวลเอกสาร แสดงใหเหนวาแรงจงใจนนสงผลตอพฤตกรรมทพงประสงค โดยเฉพาะพฤตกรรมการท างาน ผวจยจงคาดวานาจะมความเกยวของในทศทางเดยวกน คอแกนน าทมแรงจงใจใจในการท างานสง จะเปนผทมพฤตกรรมการท างานอยางมจรยธรรมสงดวย

25

ลกษณะมงอนาคตควบคมตนกบพฤตกรรมการท างานอยางมจรยธรรม ลกษณะมงอนาคต (Future Orientation) คอ ความสามารถในการคาดการณไกลไปใน

อนาคตโดยคดไดวาอะไรจะเกดขน ทงผลดและผลเสย และเหนความส าคญของสงทจะเกดขนในอนาคตนน การทบคคลสามารถจะคดไดวาอะไรทจะเกดขนในอนาคตรวมทงความเขาใจและมองเหตการณทจะเกดขนอยางทะลปรโปรง และตรงกบความเปนจรง เนองจากบางคนคาดการณไดวาอะไรจะเกดขน แตไมยอมรบความจรงทจะเกดขน โดยเฉพาะเรองทไมเปนผลดกบตนหรอบางคนมองไมเหนวาการกระท าของตนในปจจบนจะสงผลเชนไรในอนาคต (ดวงเดอน พนธมนาวน, 2537 : 86-87) และสามารถบงคบตนเองใหรจกอดไดรอได หรออดเปรยวไวกนหวาน ตรงขามกบมงปจจบน อนหมายถงความไมสามารถท านายหรอคดไปไมถงสงทจะเกดขนในอนาคต เมอเกดความตองการขนในขณะใดกอยากจะบ าบดความตองการทนท โดยไมดกาลเทศะวาเหมาะสมหรอไม และไมสนใจวาจะเกดผลเชนไรในอนาคต ลกษณะนอาจจะเนนททศนคตตออนาคตของบคคล (เปรมสรย เชอมทอง. 2536 อางองจาก Lamm and others. 1967 317 – 326 :)

ความสามารถควบคมตน (Self – control) ประกอบดวยลกษณะทางจตคอ การมองเหนความส าคญของประโยชนทจะมมาในอนาคตมากกวาประโยชนในปจจบน การเลอกทจะแสดงพฤตกรรมทแสดงถงการอดไดรอไดและเชอวาการกระท าของตนจะสงผลใหเกดผลดตามทตนตองการได นนคอการมผลสบเนองมาจากการมงอนาคตนนเอง และนอกจากนนความสามารถควบคมตนยงเกยวของกบการไมหวงผลจากภายนอก แตเปนการทบคคลใหรางวลกบตนเอง หรอการลงโทษตนเอง โดยรางวลทใหแกตนเองอยในรปของความพอใจในตนเอง ความภาคภมใจในตนเอง สวนการลงโทษตนเองกคอการเกดความไมสบายใจ วตกกงวลและละอายใจ (ดวงเดอน พนธมนาวน, 2543: 92-93)จตลกษณะทงสองประเภทน จะตองพฒนาไปดวยกน จงจะเกดพฤตกรรมทตองการ เชน พฤตกรรมรบผดชอบตอหนาทได เนองจากลกษณะมงอนาคตคอสวนตนของปรากฎการณ สวนการควบคมตน หรอวนยในตนเองจะเปนสวนปลาย การเกดคกนคอมการมงอนาคตในบางเรองเกดน ามากอน แลวบคคลตองใชการควบคมตนเอง เพอใหสามารถด าเนนการไปตามทไดวางเปาหมายเอาไวนน จนประสบความส าเรจในเวลาทก าหนดไวดวย (ดวงเดอน พนธมนาวน, 2537 : 86) มงอนาคตควบคมตน เปนการเพมความตระหนกในความส าคญของสงทจะเกดในอนาคตตอตนเอง ตอหนวยงาน ตอประเทศและสากล สามารถทจะคาดการณไกลและเหนความส าคญของสงทจะเกดขนในอนาคต และบงคบตนเองใหอดไดรอได หรอเลอกทจะไมรบประโยชนเลกนอยในทนทแตจะรอรบประโยชนทยงใหญกวาหรอส าคญกวา ทจะเกดในอนาคต และสามารถวางแผนการปฏบตเพอรบผลดหรอปองกนผลเสยทจะเกด

26

ในอนาคตได สามารถทจะละเวนการกระท าบางชนดหรอความสามารถทจะเรมกระท าพฤตกรรมนอกจากนยงจะตองรจกบงคบควบคมตนเองใหท าพฤตกรรมทจะน าไปสเปาหมายทดงามทวางไวส าหรบอนาคตใหได (ดวงเดอน พนธมนาวน. 2543 หนา 127)

การมงอนาคตนนเกดจากการสะสมผลการเรยนรจากประสบการณเกยวกบลกษณะ ความมนคงของสภาพแวดลอมตงแตอดตของบคคล ดงนนถาสงคมนนมความสมพนธกบสภาพแวดลอมสงไมตองพงพาธรรมชาต บคคลในสงคมสามารถคาดเดาสงทเกดขนในอนาคตไดแมนย าพอสมควรแลว คนในสงคมนนกจะมลกษณะมงอนาคตสงดวยเชนกน ผทมลกษณะมงอนาคตสง และสามารถควบคมตนเองไดจะตองมคณลกษณะ 4 ประการคอ 1) สามารถคาดการณไกล เหนความส าคญของอนาคตและตดสนใจเลอกกระท าอยางเหมาะสม 2) หาแนวทางแกปญหาและวางแผนด าเนนงานเพอเปาหมายในอนาคต 3) รจกการปฏบตใหเกดการอดไดรอไดอยางเหมาะสม และ 4) สามารถใหรางวลและลงโทษตนเองไดอยางเหมาะสม(ดวงเดอน พนธมนาวน. 2528 : 21 – 31)ลกษณะมงอนาคตควบคมตนนมความสมพนธกบความส าเรจของการปฏบตงานอยางมาก กลาวคอ ถาแตละขนตอนของการปฏบตงานนนมผลตอความส าเรจหรอความกาวหนาของบคคลในอนาคต ความส าเรจในแตละขนกจะเปนแรงจงใจใหบคคลพยายามปฏบตงานในขนตอไปใหส าเรจเพอใหบรรลเปาหมายขนสดทาย และในขณะเดยวกนความลมเหลวของการปฏบตงานในขนตน ๆ กจะท าใหบคคลไมสามารถท างานในขนตอไปได การมงอนาคตนเกยวของกบพฤตกรรมหลายชนด ทงพฤตกรรมสวนตว เชน พฤตกรรมการอดออม พฤตกรรมซอสตย พฤตกรรมรบผดชอบ และพฤตกรรมชวยเหลอผอน (ดวงเดอน พนธมนาวน และเพญเข ประจนปจจนก. 2520)

จากการประมวลเอกสารสามารถสรปไดวา ลกษณะมงอนาคตควบคมตน หมายถง พฤตกรรมการเพมความตระหนกในความส าคญของสงทจะเกดขนในอนาคต และบงคบตนเองใหอดไดรอไดหรอเลอกทจะไมรบประโยชนเลกนอยในทนท แตจะรอรบประโยชนทยงใหญกวาหรอส าคญกวาทจะเกดขนในอนาคต และสามารถวางแผนการปฏบตเพอรบผลดหรอปองกนผลเสยทจะเกดในอนาคตและละเวนการกระท าบางชนดหรอความสามารถทจะเรมกระท าพฤตกรรมทตองการความเสยสละหรออดทนในปรมาณและในคณภาพทเหมาะสมเปนเวลานานพอทจะน าไปสเปาหมายทดงามทวางไวส าหรบอนาคตได

การวดลกษณะมงอนาคต – ควบคมตน การวจยครงนไดใชแบบสอบถามลกษณะมงอนาคตควบคมตนทปรบปรงมาจาก

ดวงเดอน พนธมนาวน,งามตา วนนทานนท และคณะ (2536) จ านวน 10 ขอ เปนแบบสอบถาม

27

ตามมาตราประเมนรวมคา (Rating Scale) มาตราวดแบบลเคอรท (Likert Scale) แตละขอมมาตรประเมนรวมคา 5 หนวย ตงแต “จรงทสด” ถง “ไมจรงทสด” ผทไดคะแนนรวมสงกวาคาเฉลย แสดงวาเปนผทมลกษณะมงอนาคตควบคมตนสง ผทไดคะแนนรวมต ากวาคาเฉลย แสดงวาเปนผทมลกษณะมงอนาคตควบคมตนต า

มงานวจยเพอวเคราะหสาเหตของพฤตกรรมตาง ๆ ของบคคล ทเกยวของกบลกษณะในการมงอนาคตควบคมตนอยพอสมควร เชน การศกษาพฤตกรรมการท างานของขาราชการ โดยบญรบ ศกดมณ (2532 :141-143) ไดศกษาการเสรมสรางจตลกษณะเพอพฒนาพฤตกรรมการท างานของขาราชการทบรรจใหม สงกดหนวยงานตาง ๆ ในกรงเทพมหานคร โดยการคดเลอกใหขาราชการบรรจใหมเขารบการฝกอบรมลกษณะมงอนาคต-การควบคมตน ทงชายและหญง จ านวน 120 คน ระยะเวลาทฝกอบรม 3 เดอน เพอวดผลดตอจตใจและพฤตกรรม พบวา กลมขาราชการทมรายไดนอยและมสภาพการท างานทไมนาพอใจ ไดรบผลดตอพฤตกรรมจากการไดรบการฝกควบคมตนเองมากทสด และการฝกการมงอนาคตสงผลถงจตใจและพฤตกรรมมากทสดตอกลมขาราชการทน าความรไปใชในการท างานไดมาก ท างานตรงกบนสยนอย และกลมทมอายมาก ซงสามารถสรปไดวา การฝกมงอนาคตและการควบคมตนสงผลตอจตใจและพฤตกรรมในการท างานแบบมงอนาคตและควบคมตนเองได โดยผทมพฤตกรรมการท างานแบบมงอนาคตและควบคมตนเองไดจะมลกษณะการท างานอนประกอบไปดวย การท างานทไมคลอยตามผอนไปในทางทเสอมเสย การประพฤตตรงตามทพด ท างานทไดรบมอบหมายดวยความอดทนและตงใจ ส าหรบงานวจยของ วรต ปานศลา (2542 : 98) ทท าการศกษาความเกยวของของ จตลกษณะกบพฤตกรรมการท างานของบคลากรสาธารณสขระดบต าบลในภาคเหนอของไทย จ านวน 636 คน แลวพบวาพฤตกรรมการท างานของราชการทเปนบคลากรสาธารณสขโดยรวม มความเกยวของกบการมงอนาคต-ควบคมตนโดยพบวาการมงอนาคตควบคมตนท านายพฤตกรรมการท างานของบคลากรสาธารณสขโดยรวมไดรอยละ 11 รวมกบตวแปรทางจตและสถานการณอก 2 ตวแปร โดยมคาเบตาเทากบ .13 ซงหมายความวา ยงบคลากรในกลมดงกลาวมการ มงอนาคตควบคมตนสงขน กยงมพฤตกรรมการท างานมากขนตามไปดวย และ ดวงเดอน พนธมนาวน และคณะ (2540 : 250-251) พบวา ลกษณะมงอนาคตควบคมตนรวมกบจตลกษณะอน คอการปฏบตทางพทธ สขภาพจตทด และการสนบสนนทางสงคม สามารถท านายประสทธผลในการท างานของครไดอยางชดเจน และตอมากพบวา ทศนคตทดตองานคร เปนตวท านายทส าคญตอประสทธผลในงานของครดวย

28

จากการประมวลเอกสารในชวงน แสดงใหเหนวาลกษณะมงอนาคตควบคมตนนนสงผลตอพฤตกรรมทพงประสงค โดยเฉพาะพฤตกรรมการท างาน ซงจากการศกษาของ บญรบ ศกดมณ (2532) วรต ปานศลา (2542 )และ ดวงเดอน พนธมนาวน และคณะ (2540) เรองของพฤตกรรมการท างานในหลายมต ตางพบวา ลกษณะมงอนาคตควบคมตนสงผลตอพฤตกรรมการท างาน ทงในกลมอาชพตางๆ ผวจยจงคาดวานาจะมความเกยวของในทศทางเดยวกน คอแกนน าทมลกษณะมงอนาคตควบคมตนสง จะเปนผทมพฤตกรรมการท างานอยางมจรยธรรมสงดวย ลกษณะทางจตตามสถานการณกบพฤตกรรมการท างานอยางมจรยธรรม

จตลกษณะตามสถานการณ หมายถง ลกษณะทางจตใจทอยภายใตอทธพลของสถานการณปจจบน มความไวตอการเปลยนแปลงไปของสถานการณทบคคลเผชญอยในปจจบน (ทพยสดา จนทรแจมหลา. 2544 : 42) ซงจตลกษณะตามสถานการณทน ามาศกษาครงน คอ เจตคตตอพฤตกรรมการท างานอยางมจรยธรรม มรายละเอยดดงน

เจตคตตอการท างานกบพฤตกรรมการท างานอยางมจรยธรรม ค าวา “ทศนคต” มความหมายตรงกบค าวา “Attitude” ในภาษาองกฤษ ซงมนกจตวทยา

หลาย ๆ ทานอาจใชค าวา “เจตคต” ในการศกษาครงนจะขอใชค าวา “เจตคต” ตอไปจากน ดวงเดอน พนธมนาวน (2531 : 125 -127) ไดใหความหมายของค าวา “เจตคต” คอ จตลกษณะประเภทหนงของบคคล อยในรปของความรสกพอใจหรอไมพอใจในสงใดสงหนง ความรสกนเกดจากความรเชงประเมนคาของบคคลเกยวกบสงนน คอความรวาสงนนมประโยชนหรอมโทษมากนอยเพยงใด เมอเกดความรสกพอใจหรอไมพอใจสงหนง บคคลนนจะมความพรอมทจะกระท าตอสงนนไปในทางทสอดคลองกบความชอบหรอไมชอบของตนตอสงนน ฉะนน บคคลจงสามารถมเจตคตตอสงตาง ๆ มากมาย แมแตเจตคตตอตวเองหรอเจตคตตอการกระท าอยางใดอยางหนงกได เชน เจตคตตอการท างานราชการอยางเตมความสามารถ และงามตา วนนทานนท (2535 : 215) กลาววา เจตคต คอจตลกษณะประเภทหนงของบคคล เกดจากการรคดเชงประเมนคาเกยวกบสงใดสงหนง ในท านองประโยชนหรอโทษ ท าใหมความรสกโนมเอยงไปในทางชอบพอใจมากนอยตอสงนน ๆ หรออาจกลาวไดวา เจตคตเปนความคดเหนของบคคลทมตอสงตาง ๆ โดยมอารมณเปนสวนประกอบ สวน เธอรสโตน (Thurstone. 1964 : 33 – 53) กลาววา เจตคตเปนผลรวมทงหมดของมนษยเกยวกบความรสกอคต ความคด ความกลวตอบางอยาง เจตคตเปนการแสดงออกทางดานการพด เปนความคด (Opinion) และความคดนเปนสญลกษณของเจตคต ดงนนถาเราอยากจะวดเจตคต เรากสามารถวดได โดยวดความคดของบคคลทมตอสงตาง ๆ

29

ส าหรบ ออลพอรต (Allport. 1976 : 2) กลาววา เจตคตเปนสภาพความพรอมของจตใจและประสาท ซงมผลโดยตรงตอการตอบสนองของบคคลทมตอสภาพตาง ๆ และไดอธบายความหมายของเจตคตเพมเตมดงน

1) เจตคต เปนสภาพจตใจและประสาททแสดงใหเหนไดโดยพฤตกรรมทแสดงออก เชน โกรธ รกเกลยด เปนตน

2) เจตคต เปนความพรอมทจะตอบสนองของบคคล ตามลกษณะของเจตคตทเกดขน เชน มเจตคตตอวทยาศาสตรท าใหตองการเรยน หรอสนใจวชาวทยาศาสตร

3) เจตคต เปนสงทเกดขนอยางเปนระบบไดในตวเอง คอ เมอเกดเจตคตตอสงใดแลวจะเกดพฤตกรรมอยางตอเนอง เชน เมอเกดอารมณโกรธ พฤตกรรมทแสดงออกกคอ หนาบง

4) เจตคต เปนสงทเกดจากประสบการณ 5) เจตคต เปนพลงส าคญทมอทธพลตอพฤตกรรมทแสดงออก ฟชไบน (Fishbein. 1967 : 8) กลาววา เจตคตเปนสภาพความพรอมของการจดรปแบบ

ของจตใจและประสาทตลอดจนประสบการณ พฤตกรรมของบคคลในการตอบสนองตอวตถและสถานการณทเขามาเกยวของ

กลาวโดยสรปไดวา เจตคต หมายถง ความรสกทแสดงออกตอบคคลหรอสถานการณ ซงอาจแสดงออกไดในสองลกษณะ คอ พงพอใจหรอชอบอนเปนผลมาจากการทผนนเกดความพอใจรกใครตอสงนน หรอไมพงพอใจเบอหนายอนเปนผลมาจากการทบคคลนนชงชงไมอยากเขาใกลสงนน และอาจกลาวไดวา เจตคตเปนเพยงความคดเหนของบคคลเกยวกบสงตาง ๆ โดยอาจมอารมณเขามาเปนสวนประกอบ สวนเจตคตตอพฤตกรรมการท างาน หมายถง ความรสกชอบหรอไมชอบทจะกระท าตามหนาททไดรบมอบหมายและความพรอมทจะกระท าหนาทของตน

องคประกอบของเจตคต เจตคตของบคคลตอสงใดสงหนงนน ม 3 องคประกอบ คอ 1. ความรเชงประเมนคา หมายถง การทบคคลมความรเกยวกบสงหนงวาดมประโยชน

มากนอยเพยงใด และหรอเลว มโทษมากนอยเพยงใด ของทกสงยอมมสองดาน คอ ดานดและดานไมด หรอดานประโยชนและโทษ บคคลสามารถจะรบรรบทราบเกยวกบประโยชนและโทษของสงตาง ๆ ไดเสมอ และอาจมความรเพมเตมมากขนเปนล าดบหรอรเพยงดานคณประโยชน แตไมทราบเกยวกบโทษของสงนน หรอรในทางตรงกนขามนอกจากน บคคลสวนใหญมกมความรเชงประเมนคาของสงตาง ๆ แตเพยงเลกนอย ท าใหเกดอคตหรอความล าเอยงไดมาก เนองจากองคประกอบความรเชงประเมนคาสงหนงเปนตนก าเนดของเจตคตของบคคลตอสงนนแตเมอ

30

บคคลสวนใหญมกมความรเชงประเมนคาสงตาง ๆ อยางไมสมบรณ และอาจมความรทผดพลาดดวยทศนคตตอสงนนจงอาจเปนเจตคตทไมเหมาะสมกบความเปนจรงไดมาก และอาจจะท าใหเกดผลเสยหายตอผยดถอหรอตอสวนรวมไดมาก ฉะนนการเปลยนเจตคตทส าคญ คอ การปรบองคประกอบความรเชงประเมนคาในเรองนน ใหตรงกบความเปนจรงโดยการใหความรเกยวกบคณหรอโทษตอสงนนเพมเตมแกบคคลนนเอง

2. ความรสกพอใจ เมอบคคลทราบวาสงใดมประโยชน บคคลกจะรสกชอบและพอใจสงนน ถาบคคลทราบวาสงใดมโทษ บคคลกจะรสกไมชอบ ไมพอใจสงนน สวนใหญแลวความรสกพอใจของบคคลตอสงหนงจะเกดโดยอตโนมตและสอดคลองกบความรเชงประเมนคาเกยวกบสงนน เมอมาพจารณาประโยชนและโทษของสงหนงจะเหนไดวาสงหนงอาจมประโยชนหรอโทษตอบคคลโดยตรง หรอสงนนมประโยชนหรอโทษตอคนอน เชน บดามารดา ญาตพนอง มตรสหาย เพอนรวมงานหรอคนทวไป หรอสงนนมประโยชนหรอโทษตอสวนรวม ประเทศชาตหรอมนษยชาต ตามธรรมดาแลวบคคลยอมรสกพอใจสงหนงมาก เมอทราบวาสงนนมประโยชนโดยตรงตอตนเองแตถามประโยชนตอคนอนทตนไมรจกหรอมประโยชนตอสวนรวมมาก แตมประโยชนตอตนเองไมมากนก บคคลนนกจะรสกพอใจในสงนนแตเพยงเลกนอย การทบคคลสามารถทจะรสกพอใจสงหนงเปนอยางมาก ถาสงนนมประโยชนตอสวนรวม ประเทศชาต และตอมนษยชาต บคคลจะตองเปนผทมเหตผลเชงจรยธรรมในระดบสง(ระดบ 4 – 6) ดวย ฉะนนเจตคตจงมความเกยวของกบเหตผลเชงจรยธรรมโดยผานองคประกอบน

3. ความพรอมกระท า หมายถง การทบคคลมความพรอมทจะชวยเหลอ สนบสนน ท านบ ารงสงเสรมสงทเขาชอบเขาพอใจ และพรอมทจะท าลาย ท ารายหรอท าเพกเฉยตอสงทเขาไมชอบไมพอใจ องคประกอบนกยงอยภายในจตใจของบคคลและยงไมปรากฏออกมาเปนพฤตกรรม ความพรอมกระท าจะปรากฏเปนพฤตกรรมหรอไม ยอมขนอยกบลกษณะอน ๆ ของบคคล และสถานการณ ผทมลกษณะเปนตวของตวเอง (ผมเหตผลเชงจรยธรรมในขนท 5 และ 6) และสามารถควบคมบงคบตวเองได จะเปนผทกระท าตามเจตคตของตน สวนผทขาดความเปนตวของตวเอง ตองพงการควบคม การใหรางวล และการลงโทษจากผอน หรอจากสงคม จะเปนผทมการกระท าไปตามการชกจงหรอการบงคบของผอนมากกวาทจะท าตามเจตคตของตนตอสงนน

เจตคตตอพฤตกรรมการท างาน ดวงเดอน พนธมนาวน (2528) ไดพยายามใหความหมายของค านวาหมายถง พฤตกรรมการใชความร ความสามารถ ความช านาญในการท างานตามหนาทอยางเตมก าลงความสามารถเพอประโยชนของสวนรวม และประเทศชาต มากกวาประโยชนสวนตนหรอพวกพอง และรวมไปถงการมความมานะบากบนทจะฝาฟนอปสรรค ซง

31

มกจะเกดจากการททางราชการมกฎระเบยบมาก หวหนาและเพอนรวมงานทมความยอหยอนในหนาทและงบประมาณทจ ากด

การวดเจตคตตอพฤตกรรมท างาน การวดเจตคตตอพฤตกรรมท างานของบคคล จะตองวดทง 3 องคประกอบ คอ

องคประกอบดานความรเชงประเมนคา องคประกอบดานความรสก และองคประกอบดานการมงกระท า ซงอาจวดไดหลายวธ เชน ใชวธการสงเกต (observation) วธการสมภาษณ (interview) วธการทางออม (indirect technique) วธการโปรเจคทฟเทคนค (projective technique) และวธการใชแบบสอบถาม (questionnaire) ซงในการวจยครงน จะใชแบบสอบถามเปนแบบมาตราวดประเมนคา (rating scale) โดยเปนแบบวดทผวจยสรางขนเองเปนมาตรประเมนรวมคา 5 หนวย ตงแต “จรงทสด” ถง “ไมจรงทสด” ผทไดคะแนนสงกวาคาเฉลยแสดงวาเปนผทมเจตคตทดตอพฤตกรรมการท างานมาก และผทไดคะแนนรวมต ากวาคาเฉลย แสดงวาเปนผทมเจตคตทดตอพฤตกรรมการท างานนอย

มผทไดท าการศกษาเจตคตตตอพฤตกรรมตาง ๆ ไวมากมาย มทงพฤตกรรมทพงปรารถนาและพฤตกรรมทไมพงปรารถนา เชน การศกษาพฤตกรรมของพลเมองดโดยการชวยอนรกษน าของครประถมศกษา ซงท าการศกษาโดย ดษฎ โยเหลา และ ประทป จนง (2537 : 55) โดยมกลมตวอยางเปนครประถมศกษาในเขตกรงเทพมหานคร จ านวน354 คน จากการศกษาโดยวธการวดทศนคตตอการขดลอกทอระบายน าทางออมเกยวกบความเชอถงผลของการขดลอกทอระบายน าแลวพบวา เจตคตตอการขดลอกทอระบายน าของครมความเกยวของกบพฤตกรรมการขดลอกทอระบายน าอยางชดเจนมาก โดยครทมเจตคตทดตอการขดลอกทอระบายน ามาก เปนผทมแนวโนมทจะรวมขดลอกทอระบายน ามากตามไปดวย ส าหรบงานวจยของ นออน พณประดษฐ และคณะ (2541 : 35) ไดศกษาเจตคตตอพฤตกรรมการตดสารเสพตดของนกเรยนมธยมศกษา และนกเรยนอาชวะศกษา ภาคตะวนออกเฉยงเหนอพบวา นกเรยนกลมทเคยเหนเพอนใชสารเสพตด และถกชกชวนแตไมไดลอง มเจตคตตอสารเสพตดแตกตางจากกลมทมพฤตกรรมตดสารเสพตดและตองการบ าบดรกษาอยางชดเจนมาก โดยกลมทไมลองสารเสพตดมทศนคต ทถกตอง คอ มความเชอตอสารเสพตดตาง ๆ ทเกดจากการไดรบความรเกยวกบสารเสพตด ถงโทษพษภยของสารเสพตด ไปในทางทถกตองตรงกบความเปนจรงมากกวา กลมทมพฤตกรรมตดสารเสพตด และตองการบ าบดรกษาและมงานวจยทท าการศกษาพฤตกรรมดานประชาธปไตยของนกศกษา งานวจยของ ลกขณา เงนค า (2546) ทท าการศกษาแรงจงใจใฝสมฤทธ เจตคตตองานประกนชวต และความรเกยวกบจรรยาบรรณตวแทนประกนชวตของผบรการหนวยใหมทพบผลการวจยวา

32

ผบรหารหนวยใหมมแรงจงใจใฝสมฤทธโดยรวมอยในระดบสง เจตคตตองานประกนชวตอยในระดบด แตมความรเกยวกบจรรยาบรรณตวแทนประกนชวตอยในระดบต า และงานวจยของปภสสร กมสวรรณวงค (2546) ทท าการศกษาจตลกษณะและการสนบสนนทางสงคมทเกยวของกบพฤตกรรมสขภาพกายและพฤตกรรมสขภาพจตของขาราชการสงอายในมหาวทยาลยของแกน และพบวา ขาราชการสงอายทมการสนบสนนทางสงคมจากครอบครวมาก มความเชอทางพทธศาสนา และลกษณะมงอนาคตควบคมตนมาก มความเชออ านาจในตนดานสขภาพมาก และมเจตคตตอการรกษาสขภาพมาก จะมพฤตกรรมสขภาพกายและพฤตกรรมสขภาพจตมากกวากลมทมตวแปรดงกลาวนอย และ อจฉราพร บญญพนช (2547) พบวา เจตคตตอวชาชพครเปนตวท านายทนาสนใจมากทสดในการท านายประสทธภาพของครและเจตคตตอการสอนทเนนผเรยนเปนส าคญเปนตวท านายทส าคญมากทสดในการท านายพฤตกรรมการสอนของคร

จากการประมวลเอกสาร แสดงใหเหนวาเจตคตนนสงผลตอพฤตกรรมทพงประสงค โดยเฉพาะพฤตกรรมการท างาน ทงในกลมอาชพตางๆ ผวจยจงคาดวานาจะมความเกยวของในทศทางเดยวกน คอแกนน าทมเจตคตทดตอการท างานสง จะเปนผทมพฤตกรรมการท างานอยางมจรยธรรมสงดวย ลกษณะทางสงคมกบพฤตกรรมการท างานอยางมจรยธรรม

ลกษณะทางสงคมหรอทเรยกวา สถานการณตามทฤษฎตนไมจรยธรรม หมายถงสงแวดลอมทางสงคมทบคคลประสบอยจากอดตสปจจบนซงอาจบบคน ยบยงหรอเอออ านวยใหบคคลแสดงพฤตกรรมอยางใดอยางหนง (ทพยสดา จนทรแจมหลา. 2544 : 19) ซงสงแวดลอมของเดกประกอบดวยพอแมพนอง ครอาจารย กลมเพอน สอตาง ๆ เปนตน ซงเดกจะเกดการเรยนรลกษณะทางสงคม รปแบบพฤตกรรมตาง ๆ ทเดกพบจะคอย ๆ ซมซบเขาไวในรปแบบของความเชอ คานยม เจตคตซงสงผลใหเกดเปนแนวทางในการแสดงพฤตกรรมของตน โดยกระบวนการเรยนรนอาจเรยกไดวาเปนกระบวนการถายทอดทางสงคม ซงเปนกระบวนการเกดขนตลอดชวต ตอเนองและมความสมพนธกบขนตอนของชวต (ออมเดอน สดมณ. 2543 : 19 ;อางองจาก Stryker. 1990) ในการศกษาครงนจงใชตวแปรลกษณะทางสงคมทเกยวกบพฤตกรรมตามหลกศลธรรมของพทธศาสนาโดยใชแนวคดในการถายทอดทางสงคมมาใชในการก าหนดตวแปรซงประกอบดวยการถายทอดทางพทธจากบดามารดาซงเปนผลจากกระบวนการถายทอดจากครอบครวและการคบเพอนอยางเหมาะสม เปนตวแปรทเปนผลมาจากกระบวนการถายทอดจากกลมเพอน โดยมรายละเอยดดงตอไปน

33

การสนบสนนทางสงคมกบพฤตกรรมการอยางมจรยธรรม การไดรบการสนบสนนทางสงคม หมายถง ระดบของความตองการพนฐานทจะไดรบการ

ตอบสนองโดยการตดตอสมพนธกบบคคลอนในสงคม ความตองการพนฐานทางสงคมไดแก ความตองการความรก การยอมรบ ยกยองการเหนคณคา การเปนเจาของ ความมชอเสยงและความปลอดภย ความตองการพนฐานทางสงคมดงกลาวจะไดรบการตอบสนองเมอไดรบการชวยเหลอดงตอไปนอยางใดอยางหนงหรอทง 3 อยางดงน 1) ความชวยเหลอดานอารมณและสงคม (Socio-Emotional Aid) เชนการไดรบความรกความเหนอกเหนใจการดแลเอาใจใส ความเขาใจ การไดรบการยอมรบ และการเหนคณคาจากบคคลอนอนเปนทรกและรสกเปนสวนหนงของสงคม 2) ความชวยเหลอดานเครองมอ (Instrumental Aid) ไดแก การไดรบการชวยเหลอดานวสด อปกรณ สงของ เงนทอง ทจะท าใหบคคลทไดรบนนสามารถด ารงบทบาทหรอหนาททรบผดชอบไดปกต 3) ความชวยเหลอดานขอมลขาวสาร (Informational Aid) หมายถง การไดรบขอมลขาวสาร รวมทงการแนะน าและการปอนกลบ (ยศวรรณ พพฒนศรผล. 2541 : 36 อางองจาก Thoits. 1982 : 147-148) สวนแบรนท และไวเนรท (Brandt and Weinert. 1985 : 2) ไดกลาววา การสนบสนนทางสงคม คอ ความชวยเหลอทบคคลไดรบจากเครอขายทางสงคม ท าใหเกดความรสกใกลชดสนทสนมเปนสวนหนงของสงคม ไดรบการสงเสรมใหมการพฒนา เหนคณคาในตนเองและไดรบความชวยเหลอและแนะน า ซงสอดคลองกบจาคอบสน (ยศวรรณ พพฒนศรผล. 2541 : 36 ; อางองจาก Jacobson. 1986 : 255) ใหความหมายของการไดรบการสนบสนนทางสงคมวาเปนแหลงประโยชนหรอสมพนธภาพทางสงคมทสนองความตองการของบคคลและไดกลาวถงชนดของการสนบสนนทางสงคมไว 3 ชนด คอ 1) การสนบสนนดานอารมณ (Emotional Support) เชน พฤตกรรมทท าใหบคคลรสกสบายใจและเชอวามบคคลเคารพนบถอยกยองและใหความรก รวมทงพฤตกรรมอนๆ ทแสดงถงการดแลเอาใจใส และใหความมนคงปลอดภย 2) การสนบสนนดานสตปญญา (Cognitive Support)เปนขอมลขาวสารความรหรอค าแนะน าทจะชวยใหบคคลเขาใจสงตาง ๆ ทเกดขนกบตนเอง และชวยใหสามารถปรบตวตอการเปลยนแปลงนน ๆ ได 3) การสนบสนนดานสงของ (Material Support) หมายถงสงของและบรหารตาง ๆ ทชวยใหบคคลสามารถแกปญหาได

สรปไดวา การสนบสนนทางสงคม หมายถง ความชวยเหลอทไดรบดานตางๆ ท าใหเกดความรสกใกลชดสนทสนม

34

การวดการสนบสนนทางสงคม ส าหรบแบบสอบถามเพอวดการรสนบสนนทางสงคมทพบวาถกน ามาใชกบกลมตวอยาง

ตาง ๆ ทงในและตางประเทศ เชน แบบสอบถามการไดรบการสนบสนนทางสงคม (The Social Support Questionnaire :SSQ) ของซาราซนและคนอน ๆ (ทพยสดา จนทรแจมหลา. 2544 : 22) ทสรางขนมาจ านวน 27 ขอ ลกษณะของแบบวดประกอบดวย การระบบคคลทตวผตอบรบรวาสามารถพงพาไดในสถานการณตาง ๆ และความรสกของผตอบวาพอใจหรอไมพอใจกบการชวยเหลอนน โดยแบบวดเปนแบบมาตราสวนประมาณคา 6 หนวย ตงแต “พอใจมาก” (6) ถง “ไมพอใจมาก” (1) ซงพบวามความเชอมนของแบบวดเทากบ .97 โดยใชกลมนกศกษามหาวทยาลยวอชงตน จ านวน 602 คน (กรรณกา ศลปพรหมมาศ. 2547 : 28) ซงแตละประโยคในแบบวดจะแสดงถง การรบรถงการไดรบการยอมรบ การเหนคณคา และการรสกเปนสวนหนงของสงคม การไดรบการชวยเหลอดานวสดอปกรณทจะท าใหบคคลทไดรบสามารถท าหนาทไดตามปกต การไดรบการชวยเหลอในการใหค าแนะน า ความรในดานการท างาน ตลอดจนการชวยแกปญหาในการท างาน สวน ดจเดอน พนธมนาวน และคณะ (2545) ไดสรางแบบวดการสนบสนนทางสงคมจากหวหนา โดยประกอบดวยการสนนสนน 3 ดาน คอ ดานอารมณ ขอมลขาวสาร และวสดอปกรณ งบประมาณ โดยน าไปใชกบกลมวชาชพคร จ านวนขอค าถาม 15 ขอ พบวา มคาความเชอมนแบบสมประสทธแอลฟาเทากบ .97 และ กรรณกา ศลปพรหมมาศ (2547) กไดน าแบบวดนไปปรบปรงใชกบกลมพยาบาลวชาชพ จ านวน 342 คน พบวา มคาความเชอมนแบบสมประสทธแอลฟาเทากบ .84

จากการรวบรวมเอกสารงานวจยทเกยวของ ตวแปรการไดรบการสนบสนนทางสงคมกบพฤตกรรมตาง ๆ พบวา รงทพย สมานรกษ (2536) ศกษาการสนบสนนทางสงคมกบความ พงพอใจในการท างานของคร พบวา ครทมการสนบสนนทางสงคมสงจะมความรสกตองานตามสภาพความเปนจรงสงกวาครทมการสนบสนนทางสงคมต า อนสรา จรสศร (2541)ทศกษาพฤตกรรมการพยาบาลผปวยเอดส พบวา พยาบาลทไดรบการสนบสนนทางสงคมสง จะเปนผมพฤตกรรมการพยาบาลผปวยเอดสสงซงพบทงในกลมรวมและกลมยอยหลายกลม สวนงานของ เรวต สดมณ (2544) ทศกษาปจจยทางจตสงคมกบพฤตกรรมการท างานอยางมจรยธรรม ศกษาเฉพาะกรณก าลงพลในสายงานปลดบญช พบวา ตวแปรการสนบสนนทางสงคมรวมกบวถชวตทางพทธ ทศนคตตอพฤตกรรมการท างาน และลกษณะมงอนาคตสามารถท านายพฤตกรรมการท างานอยางมจรยธรรมของก าลงพลในสายงานปลดบญชไดถงรอยละ 71.20 เชนเดยวกนงานของ ทพยสดา จนทรแจมหลา (2544) ทศกษาปจจยดานจตสงคมของผดแลทเกยวของกบ

35

พฤตกรรมใหการสนบสนนทางสงคมแกผตดเชอเอดส พบวา การรบรการสนบสนนทางสงคมจากคนรอบขางรวมกบตวแปรอนอก 2 ตวแปร สามารถท านายพฤตกรรมการใหการสนบสนนทางสงคมแกผตดเชอเอดสได รอยละ 41 โดยเปนตวแปรเดนชดอนดบทสองในการท านายในดานรวม และ อจฉราพร บญญพนช (2547) ศกษาปจจยทางจตสงคมทเกยวของกบพฤตกรรมการสอนทเนนผเรยนเปนส าคญของครประถมศกษา กพบวา ครทมการสนบสนนทางสงคมสงเปนครทมพฤตกรรมการสอนสงกวาครในกลมตรงขาม สวนงานวจยในตางประเทศนนมงานวจยของ ลารอคโค เฮาส และเฟรนซ (จารพร แสงปา. 2542 : 71 ; อางองจาก Larocco, Houes and Frence. 1980: 202-218) ไดศกษาความสมพนธระหวางการสนบสนนทางสงคม ภาวะความเครยดจากงาน และสขภาพในบคคลจากอาชพตาง ๆ จ านวน 23 อาชพ รวม 636 คน พบวา การสนบสนนทางสงคมมผลตอการลดความวตกกงวลภาวะซมเศรา และกลมอาการทางกาย แตไมมผลในการลดภาวะความเครยดจากงานในดานความพงพอใจในงานทปฏบต ความเหนอยหนายในงาน และความไมพงพอใจในปรมาณงานทมากเกนไป รวมทงงานวจยของ รงสวรรควรรณสทธ (2540) ทท าการศกษาลกษณะทางพทธศาสนาและลกษณะทางจตสงคมทมผลตอพฤตกรรมในการปฏบตงานของนกศกษาสถาบนเทคโนโลยราชมงคล วทยาเขตปทมธาน พบผลการวจยวา ลกษณะทางพทธศาสนาและลกษณะทางจตสงคม ไดแก ความเชออ านาจในตน แรงจงใจใฝสมฤทธ ทศนคตตออาชพการเกษตรและการรบรการสนบสนนทางสงคม มความสมพนธทางบวกกบพฤตกรรมในการปฏบตงานของนกศกษา อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01

จากการประมวลเอกสารงานวจย และผลงานวจยทเกยวของกบการไดรบการสนบสนนทางสงคม แสดงใหเหนวา การสนบสนนทางสงคมมความส าคญตอพฤตกรรมทพงประสงคโดยเฉพาะพฤตกรรมการท างาน ดงเชนผลงานวจยของ ทพยสดา จนทรแจมหลา (2544) ผวจยจงคาดวานาจะมความเกยวของในทศทางเดยวกน คอ แกนน าทไดรบการสนบสนนทางสงคมสง จะมพฤตกรรมการท างานอยางมจรยธรรมสงดวย

36

บทท 3 วธด าเนนการวจย

ในการวจยครงนเปนการวจยเปรยบเทยบความสมพนธโดยการเกบรวบรวมขอมลจากแกนน า

ชมชนในเขตภาคกลาง รวมทงสน 2,300 คน เกบขอมลเชงปรมาณไดแลวน ามาวเคราะหทางสถตเพอทดสอบสมมตฐานทตงไวประกอบกบขอมลทไดจากการสนทนากลมครทเกยวของ ดงรายละเอยด ดงน คอ กลมตวอยาง

กลมตวอยาง แกนน าชมชนและเครอขายทเปนสมาชกของประชาคมจงหวดในเขตภาคกลาง 23 จงหวด (กรงเทพมหานคร กาญจนบร ฉะเชงเทรา ชยนาท นครนายก นครปฐม นนทบร ปทมธาน ประจวบครขนธ ปราจนบร พระนครศรอยธยา เพชรบร ราชบร ลพบร สมทรสาคร สมทรสงคราม สมทรปราการ สระแกว สระบร สงหบร สพรรณบร อางทอง อทยธาน) จงหวดละ 100 คน ซงประกอบดวยแกนน ากลมตางๆ เชน กลมอาชพ กลมอนรกษสงแวดลอม กลมออมทรพย กลม สขภาพอนามย เปนตน

เครองมอทใชในการวจย

เครองมอทใชในการวดตวแปรในการวจยครงน ไดแก 1. แบบวดพฤตกรรมการท างานอยางมจรยธรรมของแกนน าชมชน หมายถง

พฤตกรรมทแกนน าชมชนแสดงออกในการปฏบตงานซงเปนพฤตกรรมทแสดงใหเหนถงความมจรยธรรมภายใตหลกธรรมค าสอนทางศาสนาไดแก อทธบาท 4 (ฉนทะ วรยะ จตตะ วมงสา) หลกสงคหวตถ4 (ทาน ปยวาจา อตถจรยา สมานตตา) พรหมวหาร 4 (เมตตากรณา มทตา อเบกขา)และหลกฆราวาสธรรม4 (สจจะ ทมะ ขนต จาคะ) โดยใชแบบวดทคณะวจยสรางขนจากนยามปฏบตการ มลกษณะเปนมาตรประเมนคา 4 ระดบ ตงแต ไมเปนปฏบตเลย ถง มาก จ านวน 35 ขอมความเชอมนสมประสทธแอลฟาเทากบ 0.92

37

ตวอยางแบบวด (0) ถงไมมผลตอบแทนเปนเงนหรอรางวล ขาพเจากยนดจะท างานตอไป

…………….. …………….. …………….. ……………..

มาก ปานกลาง นอย ไมปฏบตเลย

2. แบบวดลกษณะมงอนาคตควบคมตน หมายถง ปรมาณความสามารถในการคาดการณไกล เลงเหนความส าคญของสงทจะเกดในอนาคต รวมทงความสามารถในการควบคมบงคบตนเองใหรจกอดได รอไดเพอรอรบประโยชนยงใหญกวาทจะมมาในอนาคต โดยใชแบบวดทปรบปรงมาจาก จนตนา บลมาศ และคนอน (2529) มลกษณะเปนมาตรประเมนคา 4 ระดบ ตงแต จรงทสด ถง ไมจรงเลย จ านวน 20 ขอ มความเชอมนสมประสทธแอลฟาเทากบ 0.78

ตวอยางแบบวด (0) ขาพเจารสกพอใจถาขาพเจาท างานใหเสรจกอนทจะไปท ากจกรรมอยางอน …………….. …………….. …………….. …………….. จรงทสด จรง ไมจรง ไมจรงเลย

3. แบบวดการสนบสนนทางสงคม หมายถง ปรมาณการรบรของบคคลเกยวกบแหลงทจะไดรบการ ชวยเหลอจากบคคลอน เชน ครอบครว เพอนรวมงาน ฯลฯ ในดานอารมณ ดานความชวยเหลอเมอตองการและดานขอมลขาวสาร โดยใชแบบวดทปรบปรงมาจาก ศกดชย นรญทว (2532) มลกษณะเปนมาตรประเมนคา 4 ระดบ ตงแต จรงทสด ถง ไมจรงเลย จ านวน 9 ขอ มความเชอมนสมประสทธแอลฟาเทากบ 0.81 ตวอยางแบบวด (0) ขาพเจาแนใจวาภรรยาหรอสามเชอมนในตวขาพเจา …………….. …………….. …………….. …………….. จรงทสด จรง ไมจรง ไมจรงเลย

38

4. แบบวดเจตคตตอการท างาน หมายถง ปรมาณการรบรถงประโยชนหรอโทษของการท างานอยางมจรยธรรม ความรสกพอใจหรอไมพอใจตอการท างานอยางม จรยธรรม และความพรอมในการทจะแสดงพฤตกรรมการท างานอยางมจรยธรรม โดยใชแบบวดทคณะวจยสรางขนจากนยามปฏบตการ มลกษณะเปนมาตรประเมนคา 4 ระดบ ตงแต ไมเหนดวยเลย ถง เหนดวยทสด จ านวน 19 ขอ มความเชอมนสมประสทธแอลฟาเทากบ 0.86

ตวอยางแบบวด (0) ขาพเจาชอบบงงานใหทกคนท าดวยความยตธรรม …………….. …………….. …………….. …………….. ไมเหนดวยเลย ไมเหนดวย เหนดวย เหนดวยทสด

5. แบบวดแรงจงใจในการท างาน หมายถง สงทกระตนแลวท าใหเกดความตองการทจะ

แสดงพฤตกรรมตางๆ ภายในตนเอง เพอบรรลวตถประสงคสงทตนเองตองการโดยทไมตองใชสงเราจากภายนอกเปนตวกระตนใหเกดพฤตกรรม ซงประกอบดวยองคประกอบ 5 ดาน ไดแก ความตองการสงททาทาย ความสนใจ-เพลดเพลน ความเปนตวของตวเอง ความตองการม ความสามารถ ความมงมนมลกษณะเปนมาตรประเมนคา 4 ระดบ ตงแต จรงทสด จนถง ไมจรงเลย จ านวน 10 ขอ มความเชอมนสมประสทธแอลฟาเทากบ 0.72

ตวอยางแบบวด

(0) ขาพเจามความกระตอรอรนทจะกระท าสงตางๆ …………….. …………….. …………….. …………….. จรงทสด จรง ไมจรง ไมจรงเลย

การวเคราะหขอมล

1. น าแบบสอบถามทไดรบทงหมดมาตรวจสอบความสมบรณของแบบสอบถาม และน าไปวเคราะหขอมลดวยโปรแกรมส าเรจรปเพอการวจยทางสงคมศาสตรหรอ SPSS (Statistical Package for Social Science Program)

2. สถตทใชในการวเคราะหขอมล ไดแก

39

2.1 การหาคารอยละ (Percentage) ใชในการบรรยายลกษณะทวไปของกลม ตวอยาง

2.2 คาเฉลย (Mean)ใชในการวดคาเฉลยลกษณะทวไปของกลมตวอยาง 2.3 คาสวนเบยงเบนมาตรฐาน (Standard deviation) เพอวดการกระจายของขอมล 2.4 การเปรยบเทยบความแตกตางของคาเฉลยระหวางกลม 2 กลมทเปนอสระ

ตอกน (Independent T-test ) 2.5 การวเคราะหความแปรปรวนแบบทางเดยว (One-way analysis of

variance) และ การวเคราะหความแปรปรวนแบบสองทาง (Two-way analysis of variance) เพอทดสอบความแตกตางระหวางคาเฉลยของตวแปรตงแต 2 กลมขนไป และหากพบผลความแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05 จะน าคาเฉลยไปเปรยบเทยบความแตกตางรายคดวยวธเชพเฟ (Scheffe)

2.6 การวเคราะหสมประสทธถดถอยพหคณ (Multiple Regression) เพอหาตว แปรอสระทมประสทธภาพในการท านายตวแปรตาม

40

บทท 4 ผลการวเคราะหขอมล

ลกษณะทวไปของกลมตวอยาง กลมตวอยางในการวจยครงน ไดแก แกนน าชมชนในเขตภาคกลาง จ านวนทงสน 2,300 คน ผวจยไดน าเสนอจ านวนและรอยละของกลมตวอยาง จ าแนกตามปจจยสวนบคคล โดยมรายละเอยดในตาราง 1 ดงน ตาราง 1 จ านวนและรอยละของกลมตวอยางจ าแนกตามปจจยสวนบคคล

ปจจยสวนบคคล จ านวน(คน) รอยละ

เพศ ชาย 1,505 65.40 หญง 795 34.60 รวม 2,300 100.00

อาย(เฉลยเทากบ 46 ป) นอยกวา 46 ป 1,282 55.70 มากกวา 46 ป 1,018 44.30 รวม 2,300 100.00 อาชพ เกษตรกรรม 1,056 45.90 รฐวสาหกจ 31 1.30 รบราชการ 232 10.10 พนกงานเอกชน 15 0.70 คาขาย 378 16.40 รบจาง 477 20.70 อนๆ 111 4.80 รวม 2,300 100.00

41

ตาราง 1 (ตอ) ปจจยสวนบคคล จ านวน(คน) รอยละ

ระดบการศกษา ไมไดเรยน 47 2.00 ประถมศกษา 1,029 44.74

มธยมศกษา 1,027 44.66 ปรญญาตรขนไป 197 8.60

รวม 2,300 100.00 การเขารวมกจกรรมทางศาสนา(จาก 2,300 คน ในแตละกจกรรม)

เคยบวชเรยน 1,236 53.70 ปฏบตธรรม 591 25.70 กจกรรมวนส าคญทางศาสนา 1,581 68.70 อนๆ 111 4.80

ความถในการเขารวมกจกรรมทางศาสนา ไมเคยเรยน 36 1.60 บางครง 597 26.00 บอยครง 1,022 44.40 เปนประจ า 645 28.00

รวม 2,300 100.00 การเปนสมาชกกลมตางๆ (จาก 2,300 คน ในแตละกลม) กลมออมทรพย 1,611 70.00 กลมผสงอาย 307 13.30 กลม อสม. 686 29.80 กลมอาชพ 365 15.90 กลมอนรกษสงแวดลอม 378 16.40 กลมสขภาพ 376 16.30

จากตาราง 1 พบวา กลมตวอยางในการวจยครงน

1. เพศ กลมตวอยางเปนเพศชาย จ านวน 1,505 คน คดเปนรอยละ 65.40 และเปนเพศหญง จ านวน 795 คน คดเปนรอยละ 34.60

42

2. อาย กลมตวอยาง มอายนอยกวา 46 ป จ านวน 1,282 คน คดเปนรอยละ 55.70 และมอายมากกวา 46 ป จ านวน 1,018 คน คดเปนรอยละ 44.30

3. อาชพ กลมตวอยางสวนใหญมอาชพเกษตรกรรม จ านวน 1,056 คน คดเปนรอยละ 45.90 รองลงมา อาชพรบจาง จ านวน 477 คน คดเปนรอยละ 20.70 และอาชพคาขาย จ านวน 378 คน คดเปนรอยละ 16.40

4. ระดบการศกษา กลมตวอยางสวนใหญจบการศกษาระดบประถมศกษา จ านวน 1,029 คน คดเปนรอยละ 44.74 รองลงมาเปนระดบมธยมศกษา จ านวน 1,027 คน คดเปนรอยละ 44.66

5. การเขารวมกจกรรมทางศาสนา(จาก 2,300 คน ในแตละกจกรรม) กลมตวอยางสวนใหญ เขารวมกจกรรมวนส าคญทางศาสนา จ านวน 1,581 คน คดเปนรอยละ 68.70 รองลงมา เคยบวชเรยน จ านวน 1,236 คน คดเปนรอยละ 53.70

6. ความถในการเขารวมกจกรรมทางศาสนา กลมตวอยางสวนใหญเขารวมกจกรรมทางศาสนาบอยครง จ านวน 1,022 คน คดเปนรอยละ 44.40 รองลงมา เปนประจ า จ านวน 645 คน คดเปนรอยละ 28.00 7. การเปนสมาชกกลมตางๆ (จาก 2,300 คน ในแตละกลม) กลมตวอยางสวนใหญเปนสมาชกกลมออมทรพย จ านวน 1,611 คน คดเปนรอยละ 70.00 รองลงมาเปนสมาชกกลม อสม. จ านวน 686 คน คดเปนรอยละ 29.80 การทดสอบสมมตฐาน ในสวนนเปนการเสนอผลการวเคราะหขอมลตามสมมตฐานทตงไว ดงน สมมตฐานท 1 ลกษณะทางจต ลกษณะทางสงคมและลกษณะทางจตตามสถานการณ รวมกนสามารถพยากรณ พฤตกรรมการท างานอยางมจรยธรรมของแกนน ากลมตาง ๆ ไดทงในกลมรวมและกลมยอย แสดงผลการวเคราะหขอมลดงตาราง 2

43

ตาราง 2 รอยละการท านายและล าดบความส าคญของตวท านายตาง ๆ ทมตอพฤตกรรมการท างานอยางมจรยธรรมของแกนน า ทงในกลมรวมและกลมยอย

กลม จ านวนคน ตวท านาย รอยละการท านาย

คา R2

กลมรวม 2,300 1,4 30.00 .07,.09 เพศ ชาย 1,505 1,4,5 30.30 .08, .09, .09 หญง 795 1,4 30.00 .07, .09 อาย นอยกวา 46 ป 1,282 1,4 30.00 .08, .09 มากกวา 46 ป 1,018 1,4 30.00 .08,.09 อาชพ เกษตรกรรม 1,056 1,4 29.00 .07,.08 รฐวสาหกจ 31 4 57.00 .33 รบราชการ 232 4 26.40 .07 พนกงานเอกชน 15 2 62.20 .39 คาขาย 378 1,4 34.70 .10, .12 รบจาง 477 1 26.80 .07 อนๆ 111 ระดบการศกษา ไมไดเรยน 47 2 28.80 .06 ประถมศกษา 1,029 1,4 28.00 .07,.08 มธยมศกษา 1,027 1,4,5 31.90 .08, .09, .10 ปรญญาตรขนไป 197 1,4 37.40 .12,.14

44

ตาราง 2 (ตอ)

กลม จ านวนคน ตวท านาย รอยละการท านาย

คา R2

การเขารวมกจกรรมทางศาสนา เคยบวชเรยน 1,236 1,4 31.50 .09, .10 ปฏบตธรรม 591 1 26.30 .07 กจกรรมวนส าคญทางศาสนา

1,581 1,4 29.80 .08, .09

อนๆ 111 4 45.50 .21 ความถในการเขารวมกจกรรมทางศาสนา ไมเคยเลย 36 บางครง 597 1,4 31.20 .09,.10 บอยครง 1,022 1,4 28.70 .07,.08 ประจ า 645 1,4,5 30.50 .07,.08, .09, การเปนสมาชกกลมตางๆ กลมออมทรพย 1,611 1,4 29.30 .08, .09 กลมผสงอาย 307 1,4 29.80 .08, .09 กลม อสม. 686 1,4 34.90 .10, .12 กลมอาชพ 365 1 35.20 .12 ก ล ม อ น ร ก ษสงแวดลอม

378 1,4 30.40 .08, .09

กลมสขภาพ 376 1,4 30.70 .08, .09 1. เจตคตตอพฤตกรรมการท างานอยางมจรยธรรม 2. ลกษณะมงอนาคตควบตมตน 3. การถายทอดทางพทธ 4. การสนบสนนทางสงคม 5.แรงจงใจ

จากการวเคราะหการถดถอยพหคณ

1. ตวแปรเจตคตตอพฤตกรรมการท างานอยางมจรยธรรมของแกนน า ไดรบการคดเลอกเขาสสมการการท านายพฤตกรรมการท างานอยางมจรยธรรมของแกนน า เปนอนดบแรก ในกลมรวมและกลมยอย 19 กลม ยกเวนในกลมแกนน าทมอาชพรฐวสาหกจ รบราชการและพนกงานเอกชน กลมท

45

ไมไดเรยนหนงสอ และ กลมทเขารวมกจกรรมทางศาสนาดานอน ๆ โดยเปนตวแปรในการท านายพฤตกรรมการท างานอยางมจรยธรรมของแกนน าเพยงตวเดยวในกลมอาชพรบจาง กลมทเขารวมกจกรรมทางศาสนาดวยการปฏบตธรรมและกลมทเปนสมาชกกลมอาชพตางๆ

2. ตวแปรการสนบสนนทางสงคม ไดรบการคดเลอกเขาสสมการการท านายพฤตกรรมการท างานอยางมจรยธรรมของแกนน า เปนอนดบแรกและเปนตวแปรเดยวในกลมยอย 3 กลม คอ กลมแกนน าทมอาชพรฐวสาหกจ รบราชการและ กลมทเขารวมกจกรรมทางศาสนาดานอน ๆ และไ ดรบการคดเลอกเขาสสมการการท านายพฤตกรรมการท างานอยางมจรยธรรมของแกนน า เปนอนดบทสองในกลมรวมและกลมยอย 20 กลม

3. ตวแปรแรงจงใจ ไดรบการคดเลอกเขาสสมการการท านายพฤตกรรมการท างานอยางมจรยธรรมของแกนน า เปนอนดบสามในกลมยอย 3 กลม คอ กลมเพศชาย กลมทมการศกษาระดบมธยมศกษาและกลมทเขารวมกจกรรมทางศาสนาเปนประจ า

4. ตวแปรลกษณะมงอนาคตควบคมตน ไดรบการคดเลอกเขาสสมการการท านายพฤตกรรมการท างานอยางมจรยธรรมของแกนน า เปนอนดบแรกและเปนตวแปรเดยวในกลมทไมไดเรยน โดยท านายไดรอยละ 28.8

สมมตฐานท 2 แกนน าทมลกษณะชวสงคมตางกน จะมพฤตกรรมการท างานอยางม

จรยธรรมตางกนทงในกลมรวมและกลมยอย แสดงผลการวเคราะหขอมลดงตาราง 3 - 6

46

ตาราง 3 การเปรยบเทยบความแตกตางของคะแนนเฉลยพฤตกรรมการท างานอยางมจรยธรรมของแกนน า เมอพจารณาตามเพศและอาย

ตวแปร n X SD. t

เพศ ชาย 1505 3.54 0.29 -0.97 หญง 795 3.55 0.29

อาย นอยกวา 46 ป 1282 3.53 0.29 -1.52 มากกวา 46 ป 1018 3.55 0.29 *มนยส าคญทระดบ .05

จากตาราง 3 พบวา แกนน าทมเพศแตกตางกน มพฤตกรรมการท างานอยางมจรยธรรม ไมแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05 กลาวคอ แกนน าเพศชายและเพศหญง มพฤตกรรมการท างานอยางจรยธรรมเทา ๆ กน และพบวา แกนน าทมอายแตกตางกน มพฤตกรรมการท างานอยางมจรยธรรม ไมแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05 กลาวคอ แกนน าทมอายมากนอยหรอนอยกวา 46 ป มพฤตกรรมการท างานอยางจรยธรรมเทา ๆ กน

47

ตาราง 4 แสดงผลการวเคราะหความแปรปรวนแบบทางเดยว เมอพจารณาตามตวแปรอาชพเปนตวแปรอสระ โดยมพฤตกรรมการท างานอยางมจรยธรรมของแกนน าเปนตวแปรตาม (n=2300)

แหลงความแปรปรวน df SS MS F

ระหวางกลม 6 3.73 0.62 7.36* ภายในกลม 2293 193,91 0.08

รวมทงหมด 2299 197.64

*มนยส าคญทระดบ.05

จากตาราง 4 พบวา คะแนนพฤตกรรมการท างานอยางมจรยธรรมของแกนน าแปรปรวนไป

ตามอาชพในกลมรวม เมอพจารณาความแตกตางระหวางกลมดวยวธ Scheffe พบวา แกนน าทมอาชพเกษตรกรรม รฐวสาหกจ รบราชการ คาขาย รบจางและอน ๆ มพฤตกรรมการท างานอยางมจรยธรรมสงกวาแกนน าทมอาชพพนกงานเอกชน

เมอพจารณาในกลมยอย (ภาคผนวก) พบวา คะแนนพฤตกรรมการท างานอยางมจรยธรรมของแกนน าแปรปรวนไปตามอาชพ ในกลมเพศชายและหญง กลมทมอายนอยกวาและมากกวา 46 ป กลมทมการศกษาระดบมธยมศกษาและปรญาตรขนไป กลมทเขารวมกจกรรมทางศาสนาโดยเคยบวชเรยน ปฏบตธรรมและกจกรรมตามวนส าคญทางศาสนา กลมทเขารวมกจกรรมทางศาสนาบอยครงและเปนประจ า กลมทเปนสมาชกกลมออมทรพย กลม อสม.กลมอาชพตาง ๆ กลมอนรกษสงแวดลอมและกลมสขภาพ

48

ตาราง 5 แสดงผลการวเคราะหความแปรปรวนแบบทางเดยว เมอพจารณาตามตวแปรระดบการศกษาเปนตวแปรอสระ โดยมพฤตกรรมการท างานอยางมจรยธรรมของแกนน าเปนตวแปรตาม (n=2300)





จากตาราง 5 พบวา คะแนนพฤตกรรมการท างานอยางมจรยธรรมของแกนน าไมแปรปรวนไป

ตามระดบการศกษาในกลมรวม เมอพจารณาในกลมยอย พบวา คะแนนพฤตกรรมการท างานอยางมจรยธรรมของแกนน า

แปรปรวนไปตามระดบการศกษา ในกลมเพศหญง กลมทเขารวมกจกรรมทางศาสนาโดยปฏบตธรรม กลมทเปนสมาชกกลม อสม.กลมอาชพตาง ๆ และกลมอนรกษสงแวดลอม ตาราง 6 แสดงผลการวเคราะหความแปรปรวนแบบทางเดยว เมอพจารณาตามตวแปรความถในการเขารวมกจกรรมทางศาสนาเปนตวแปรอสระ โดยมพฤตกรรมการท างานอยางมจรยธรรมของแกนน าเปนตวแปรตาม (n=2300)





จากตาราง 6 พบวา คะแนนพฤตกรรมการท างานอยางมจรยธรรมของแกนน า แปรปรวนไป

ตามความถในการเขารวมกจกรรมทางศาสนาในกลมรวม เมอพจารณาความแตกตางระหวางกลมดวยวธ Scheffe พบวา แกนน าทเขารวมกจกรรมทางศาสนาเปนประจ า มพฤตกรรมการท างานอยาง

49

มจรยธรรมสงกวาแกนน าทเขารวมกจกรรมทางศาสนาบอยครงและบางครง แกนน าทเขารวมกจกรรมทางศาสนาบอยครงและไมเคยเขารวม มพฤตกรรมการท างานอยางมจรยธรรมสงกวาแกนน าทเขารวมกจกรรมทางศาสนาบางครง

เมอพจารณาในกลมยอย (ภาคผนวก) พบวา คะแนนพฤตกรรมการท างานอยางมจรยธรรมของแกนน าแปรปรวนไปตามความถในการเขารวมกจกรรมทางศาสนา ในกลมเพศชายและหญง กลมอาชพทกกลมยกเวนกลมพนกงานเอกชน กลมทมอายนอยกวาและมากกวา 46 ป กลมทมการศกษาทกระดบ กลมทเขารวมกจกรรมทางศาสนาโดยเคยบวชเรยน ปฏบตธรรมและกจกรรมตามวนส าคญทางศาสนา กลมทเปนสมาชกของทกกลม

สมมตฐานท 3 แกนน าทมลกษณะทางจตตางกน จะมพฤตกรรมการท างานอยางมจรยธรรม

ตางกนทงในกลมรวมและกลมยอย แสดงผลการวเคราะหขอมลดงตาราง 7 - 8 ตาราง 7 การเปรยบเทยบความแตกตางของคะแนนเฉลยพฤตกรรมการท างานอยางมจรยธรรมของแกนน า เมอพจารณาตามลกษณะมงอนาคตควบคมตน (n =2300)

มงอนาคต n X SD. t

สง 934 3.59 0.27 -7.67* ต า 1366 3.50 0.29 *มนยส าคญทระดบ .05 จากตาราง 7 พบวา จากการทดสอบคา t พบวา แกนน าทมคะแนนลกษณะมงอนาคตควบคมตนแตกตางกน มพฤตกรรมการท างานอยางมจรยธรรมแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05 และพบวา แกนน าทมคะแนนลกษณะมงอนาคตควบคมตนสง มพฤตกรรมการท างานอยางมจรยธรรมแกนน าทมคะแนนลกษณะมงอนาคตควบคมตนต า เมอพจารณาในกลมยอยพบผลเชนเดยวกนในกลมเพศชายและหญง กลมทมอายนอยกวาและมากกวา 46 ป กลมทมทกอาชพยกเวนขาราชการ กลมทมระดบการศกษาทกระดบยกเวนกลมทไมไดเรยนหนงสอ กลมทเขารวมกจกรรมทางศาสนาทกแบบ กลมทเขารวมกจกรรมทางศาสนาบางครง บอยครงและเปนประจ า กลมทเปนสมาชกกลมตาง ๆ ทกกลมยกเวนกลมสขภาพ

50

ตาราง 8 การเปรยบเทยบความแตกตางของคะแนนเฉลยพฤตกรรมการท างานอยางมจรยธรรมของแกนน า เมอพจารณาตามแรงจงใจในการท างาน (n =2300)

แรงจงใจ n X SD. t

สง 1078 3.56 0.29 -3.08* ต า 1222 3.52 0.29 *มนยส าคญทระดบ .05 จากตาราง 8 พบวา จากการทดสอบคา t พบวา แกนน าทมคะแนน แตกตางกน มพฤตกรรมการท างานอยางมจรยธรรมแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05 และพบวา แกนน าทมคะแนน สง มพฤตกรรมการท างานอยางมจรยธรรมแกนน าทมคะแนนแรงจงใจในการท างานต า เมอพจารณาในกลมยอยพบผลเชนเดยวกนในกลมเพศชายและหญง กลมทมอายนอยกวาและมากกวา 46 ป กลมทมอาชพเกษตรกรรม กลมทมระดบการศกษาทกระดบยกเวนกลมทไมไดเรยนหนงสอ กลมทเขารวมกจกรรมทางศาสนาตามวนส าคญทางศาสนา กลมทเขารวมกจกรรมทางศาสนาบางครง บอยครง เปนประจ าและไมเคยรวมเลย กลมทเปนสมาชกกลมตาง ๆ ทกกลมยกเวนกลมผสงอายและกลมสขภาพ

สมมตฐานท 4 แกนน าทมลกษณะทางสงคมตางกน จะมพฤตกรรมการท างานอยางมจรยธรรมตางกนทงในกลมรวมและกลมยอย แสดงผลการวเคราะหขอมลดงตาราง 9 ตาราง 9 การเปรยบเทยบความแตกตางของคะแนนเฉลยพฤตกรรมการท างานอยางมจรยธรรมของแกนน า เมอพจารณาตามการสนบสนนทางสงคม (n =2300)

การสนบสนน n X SD. t

สง 954 3.61 0.26 -9.89* ต า 1346 3.49 0.30 *มนยส าคญทระดบ .05

51

จากตาราง 9 พบวา จากการทดสอบคา t พบวา แกนน าทมคะแนนการสนบสนนทางสงคม แตกตางกน มพฤตกรรมการท างานอยางมจรยธรรมแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05 และพบวา แกนน าทมคะแนนการสนบสนนทางสงคม สง มพฤตกรรมการท างานอยางมจรยธรรมแกนน าทมคะแนนการสนบสนนทางสงคม ต า เมอพจารณาในกลมยอยพบผลเชนเดยวกนในกลมเพศชายและหญง กลมทมอายนอยกวาและมากกวา 46 ป กลมทมทกอาชพยกเวนพนกงานเอกชน กลมทมระดบการศกษาทกระดบยกเวนกลมทไมไดเรยนหนงสอ กลมทเขารวมกจกรรมทางศาสนาทกแบบ กลมทเขารวมกจกรรมทางศาสนาบางครง บอยครงและเปนประจ า กลมทเปนสมาชกกลมตาง ๆ ทกกลม สมมตฐานท 5 แกนน าทมลกษณะทางจตตามสถานการณ ตางกน จะมพฤตกรรมการท างานอยางมจรยธรรมตางกนทงในกลมรวมและกลมยอย แสดงผลการวเคราะหขอมลดงตาราง 10 ตาราง 10 การเปรยบเทยบความแตกตางของคะแนนเฉลยพฤตกรรมการท างานอยางมจรยธรรมของแกนน า เมอพจารณาตามเจตคตตอการท างาน (n =2300)

เจตคต n X SD. t

สง 908 3.62 0.26 -11.44* ต า 1392 3.49 0.30 *มนยส าคญทระดบ .05 จากตาราง 10 พบวา จากการทดสอบคา t พบวา แกนน าทมคะแนนเจตคตตอการท างานแตกตางกน มพฤตกรรมการท างานอยางมจรยธรรมแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05 และพบวา แกนน าทมคะแนนเจตคตตอการท างานสง มพฤตกรรมการท างานอยางมจรยธรรมแกนน าทมคะแนนเจตคตตอการท างานต า เมอพจารณาในกลมยอยพบผลเชนเดยวกนในกลมเพศชายและหญง กลมทมอายนอยกวาและมากกวา 46 ป กลมทมทกอาชพยกเวนพนกงานเอกชน กลมทมระดบการศกษาทกระดบยกเวนกลมทไมไดเรยนหนงสอ กลมทเขารวมกจกรรมทางศาสนาทกแบบ กลมทเขารวมกจกรรมทางศาสนาบางครง บอยครงและเปนประจ า กลมทเปนสมาชกกลมตาง ๆ ทกกลม

52

สมมตฐานท 6 แกนน าทมเจตคตทดตอการท างานสงและมการสนบสนนทางสงคมสง จะมพฤตกรรมการท างานอยางมจรยธรรมสงกวาแกนน าทมเจตคตทดตอการท างานต าและมการสนบสนนทางสงคมต า แสดงผลการวเคราะหขอมลดงตาราง 11 ตาราง 11 การวเคราะหความแปรปรวนของพฤตกรรมการท างานอยางมจรยธรรมของแกนน าโดยพจารณาตวแปรเจตคตตอการท างานและการสนบสนนทางสงคม ในกลมรวม (n =555)

แหลงความแปรปรวน df MS F

เจตคต (ก) 1 4.49 55.65* การสนบสนน(ข) 1 2.19 27.15* ก x ข 1 0.07 0.96 สวนทเหลอ 2296 0.08

***มนยส าคญทระดบ .00

จากตาราง 11 เมอวเคราะหความแปรปรวนแบบสองทางเมอพจารณาปฏสมพนธระหวางตวแปรอสระสองตว คอ เจตคตตอการท างาน และการสนบสนนทางสงคม โดยมพฤตกรรมการท างานอยางมจรยธรรม ปรากฏวา ในกลมรวม คะแนนพฤตกรรมการท างานอยางมจรยธรรมไมแปรปรวนไปตามเจตคตตอการท างานและการสนบสนนทางสงคม แตพบวาพฤตกรรมการท างานอยางมจรยธรรมแปรปรวนไปตามเจตคตตอการท างานและการสนบสนนทางสงคม ในกลมทไมเรยนหนงสอและลมทเปนสมาชกกลมออมทรพย เมอพจารณาตวแปรอสระทละตวแปร พบวาพฤตกรรมการท างานอยางมจรยธรรมของแกนน าแปรปรวนไปตามเจตคตตอการท างาน โดยเมอพจาณาคาเฉลยในกลมแกนน าทมเจตคตตอการท างานตางกน พบวา แกนน าทมเจตคตทดตอการท างานสงเปนผทมพฤตกรรมการท างานอยางมจรยธรรมดกวาแกนน าทมเจตคตทดตอการท างานต า ตอมา เมอพจารณาตวแปรอสระทละตวแปร พบวา พบวาพฤตกรรมการท างานอยางมจรยธรรมของแกนน าแปรปรวนไปตามการสนบสนนทางสงคม โดยเมอพจาณาคาเฉลยในกลมแกนน าทมการสนบสนนทางสงคมตางกน พบวา แกนน าทมการสนบสนนทางสงคมสงเปนผทมพฤตกรรมการท างานอยางมจรยธรรมดกวาแกนน าทมการสนบสนนทางสงคมต า

53

สมมตฐานท 7 แกนน าทมลกษณะมงอนาคตสงและมการสนบสนนทางสงคมสง จะมพฤตกรรมการท างานอยางมจรยธรรมสงกวาแกนน าทมเจตคตทดตอการท างานต าและมการสนบสนนทางสงคมต า แสดงผลการวเคราะหขอมลดงตาราง 12 ตาราง 12 การวเคราะหความแปรปรวนของพฤตกรรมการท างานอยางมจรยธรรมของแกนน าโดยพจารณาตวแปรมงอนาคตควบคมตนและการสนบสนนทางสงคม ในกลมรวม (n =555)


มงอนาคต (ก) 1 2.06 25.28* การสนบสนน(ข) 1 4.95 60.60* ก x ข 1 0.00 0.96 สวนทเหลอ 2296 0.08


จากตาราง 12 เมอวเคราะหความแปรปรวนแบบสองทางเมอพจารณา ปฏสมพนธระหวางตวแปรอสระสองตว คอ ลกษณะมงอนาคตควบคมตนและการสนบสนนทางสงคม โดยมพฤตกรรมการท างานอยางมจรยธรรม ปรากฏวา ในกลมรวม คะแนนพฤตกรรมการท างานอยางมจรยธรรมไมแปรปรวนไปตามลกษณะมงอนาคตควบคมตนและการสนบสนนทางสงคม แตพบวาพฤตกรรมการท างานอยางมจรยธรรมแปรปรวนไปตามลกษณะมงอนาคตและการสนบสนนทางสงคม ในกลมทไมเรยนหนงสอ

เมอพจารณาตวแปรอสระทละตวแปร พบวาพฤตกรรมการท างานอยางมจรยธรรมของแกนน าแปรปรวนไปตามมงอนาคตควบคมตนโดยเมอพจาณาคาเฉลยในกลมแกนน าทมมงอนาคตควบคมตนตางกน พบวา แกนน ามงอนาคตควบคมตนสงเปนผทมพฤตกรรมการท างานอยางมจรยธรรมดกวาแกนน าทมมงอนาคตควบคมตนต า ตอมา เมอพจารณาตวแปรอสระทละตวแปร พบวา พบวาพฤตกรรมการท างานอยางมจรยธรรมของแกนน าแปรปรวนไปตามการสนบสนนทางสงคม โดยเมอพจาณาคาเฉลยในกลมแกนน าทมการสนบสนนทางสงคมตางกน พบวา แกนน าทมการสนบสนนทางสงคมสงเปนผทมพฤตกรรมการท างานอยางมจรยธรรมดกวาแกนน าทมการสนบสนนทางสงคมต า

54

สมมตฐานท 8 แกนน าทมแรงจงใจในการท างานสงและมการสนบสนนทางสงคมสง จะมพฤตกรรมการท างานอยางมจรยธรรมสงกวาแกนน าทมเจตคตทดตอการท างานต าและมการสนบสนนทางสงคมต า แสดงผลการวเคราะหขอมลดงตาราง 13-14 ตาราง 13 การวเคราะหความแปรปรวนของพฤตกรรมการท างานอยางมจรยธรรมของแกนน าโดยพจารณาตวแปรแรงจงใจในการท างานและการสนบสนนทางสงคม ในกลมรวม (n =2300)


แรงจงใจ (ก) 1 0.07 0.95 การสนบสนน(ข) 1 6.83 82.84* ก x ข 1 0.47 5.70* สวนทเหลอ 2296 0.08


ตาราง 14 การเปรยบเทยบคาเฉลยพฤตกรรมการท างานอยางมจรยธรรมของแกนน า เมอพจารณาตามแรงจงใจในการท างานและการสนบสนนทางสงคม (n=2300) แรงจงใจ การ

สนบสนน รหส จ านวน

คน คาเฉลย (12)

(11)

(21)

สง สง 22 597 3.62 0.04 0.12* 0.14* ต า สง 12 397 3.58 - 0.08 0.10 ต า ต า 11 865 3.50 - - 0.02 สง ต า 21 481 3.48 - - -

*มนยส าคญทระดบ .05

จากตาราง 13-14 เมอวเคราะหความแปรปรวนแบบสองทางเมอพจารณาปฏสมพนธระหวางตวแปรอสระสองตว คอ แรงจงใจในการท างานและการสนบสนนทางสงคม โดยมพฤตกรรม

55

การท างานอยางมจรยธรรม ปรากฏวา ในกลมรวม คะแนนพฤตกรรมการท างานอยางมจรยธรรมแปรปรวนไปตามแรงจงใจในการท างานและการสนบสนนทางสงคม และพบผลเชนเดยวกนในกลมเพศชาย กลมทมการศกษาระดบมธยมศกษา กลมทเปนสมาชกกลมออมทรพยและกลมผสงอาย เมอพจารณาตามระดบตวแปรอสระทงสองโดยการเปรยบเทยบคาเฉลยดวยวธ Scheffe พบวา แกนน าทมแรงจงใจสงดวย แกนน าทมการสนบสนนทางสงคมสง มพฤตกรรมการท างานอยางมจรยธรรมสงกวาแกนน าทมการสนบสนนทางสงคมต า เมอพจารณาตวแปรอสระทละตวแปร พบวาพฤตกรรมการท างานอยางมจรยธรรมของแกนน าแปรปรวนไปตามแรงจงใจในการท างานแตประการใด ตอมา เมอพจารณาตวแปรอสระทละตวแปร พบวา พบวาพฤตกรรมการท างานอยางมจรยธรรมของแกนน าแปรปรวนไปตามการสนบสนนทางสงคม โดยเมอพจาณาคาเฉลยในกลมแกนน าทมการสนบสนนทางสงคมตางกน พบวา แกนน าทมการสนบสนนทางสงคมสงเปนผทมพฤตกรรมการท างานอยางมจรยธรรมดกวาแกนน าทมการสนบสนนทางสงคมต า

56

บทท 5 สรป อภปรายผลและขอเสนอแนะ

การน าเสนอในผลการวเคราะหขอมลในบทท 4 ทผานมา ไดน าเสนอผลการวเคราะห ขอมลตามจดมงหมายการวจยเรอง “ปจจยเชงบรณาการทเกยวของกบพฤตกรรมการท างานอยางมจรยธรรมของแกนน าชมชนในเขตภาคกลาง” คอ 1) เพอศกษาวาปจจยเชงบรณาการ (ลกษณะทางสงคม ลกษณะทางจตและลกษณะทางจตตามสถานการณ) รวมกน สามารถพยากรณพฤตกรรมการท างานอยางมจรยธรรมของแกนน าชมชนในภาคกลาง ทงในกลมรวมและกลมยอย 2)เพอเปรยบเทยบพฤตกรรมการท างานอยางมจรยธรรมของแกนน าชมชนในแตละกลมทมปจจยเชงบรณาการ (ลกษณะทางสงคม ลกษณะทางจตและลกษณะทางจตตามสถานการณ) ตางกน โดยมกลมตวอยางเปนแกนน าชมชนและเครอขายทเปนสมาชกของประชาคมจงหวดในเขตภาคกลาง 23 จงหวด จ านวน 2,300 คน โดยใหกลมตวอยางตอบแบบสอบถาม รวม 5 ชด ประกอบดวยตวแปรอสระ คอ ลกษณะทางสงคม ไดแก การสนบสนนทางสงคม ตวแปรลกษณะทางจตใจ ไดแก ลกษณะมงอนาคตควบคมตน แรงจงใจในการท างาน และตวแปรลกษณะทางจตตามสถานการณ ไดแก เจตคตตอพฤตกรรมการท างานอยางมจรยธรรม โดยมตวแปรตาม คอ พฤตกรรมการท างานอยางมจรยธรรม และมปจจยชวสงคมเปนตวแปรแบงกลม สถตทใชในการวเคราะหขอมล ไดแก การเปรยบเทยบความแตกตางของคาเฉลยระหวางกลม 2 กลมทเปนอสระตอกน (Independent T-test) การวเคราะหความแปรปรวนแบบทางเดยว (One-way ANOVA) การวเคราะหความแปรปรวนแบบสองทาง (Two-way ANOVA) การวเคราะหสมประสทธถดถอยพหคณ (Multiple Regression) ซงสามารถสรปและอภปรายผลการวจยไดดงรายละเอยดตอไปน สรปและอภปรายผลการวจย

การสรปและอภปรายผลสมมตฐานท 1 ซงกลาววา “ลกษณะทางจต ลกษณะทางสงคม และลกษณะทางจตตามสถานการณ รวมกน สามารถพยากรณ พฤตกรรมการท างานอยางมจรยธรรมของแกนน ากลมตาง ๆ ไดทงในกลมรวมและกลมยอย” สมมตฐานนไดคาดหมายวา อ านาจของตวแปรตาง ๆ ดงกลาวมาในการท านาย พฤตกรรมการท างานของแกนน าอยางมจรยธรรม จากการวเคราะหถดถอยพหคณ พบวา ตวแปรตาง ๆ สามารถรวมกนท านาย

57

พฤตกรรมการท างานของแกนน าอยางมจรยธรรมได ซงสอดคลองกบสมมตฐานทตงไว โดยตวแปรทส าคญทสามารถท านายพฤตกรรมการท างานของแกนน าอยางมจรยธรรม คอ เจตคตตอพฤตกรรมการท างาน เปนอนดบแรก ในกลมรวมและกลมยอย 19 กลม แสดงไวในตาราง 2 และรวมกบตวแปรอน ๆ ท านายพฤตกรรมการท างานอยางมจรยธรรมไดรอยละ 30 สอดคลองกบ ปรญญา ณ วนจนทร (2536) อจฉราพร บญญพนช (2547) ทพบวา เจตคตตอวชาชพครเปนตวท านายทนาสนใจมากทสดในการท านายประสทธภาพของคร และเจตคตตอการสอนทเนนผเรยนเปนส าคญเปนตวท านายทส าคญมากทสดในการท านายพฤตกรรมการสอนของคร ดงนน จงควรสงเสรมใหแกนน าเกดเจตคตทดตอพฤตกรรมการท างานอยางมจรยธรรมเพอท างานไดอยางมประสทธภาพมากขน และ เรวต สดมณ (2544) ทศกษาปจจยทางจตสงคมกบพฤตกรรมการท างานอยางมจรยธรรม ศกษาเฉพาะกรณก าลงพลในสายงานปลดบญช พบวา ตวแปรการสนบสนนทางสงคมรวมกบวถชวตทางพทธ ทศนคตตอพฤตกรรมการท างาน และลกษณะมงอนาคตสามารถท านายพฤตกรรมการท างานอยางมจรยธรรมของก าลงพลในสายงานปลดบญชไดถงรอยละ 71.20

การสรปและอภปรายผลสมมตฐานท 2 ซงกลาววา “แกนน าทมลกษณะชวสงคมตางกน จะมพฤตกรรมการท างานอยางมจรยธรรมตางกนทงในกลมรวมและกลมยอย” ในสมมตฐานนไดคาดหมายถงวา แกนน าทมลกษณะทางชสงคมตางกน(อาย เพศ ระดบการศกษา ลกษณะการเขารวมกจกรรมทางศาสนา ความถในการเขารวมกจกรรมทางศาสนา ประเภทสมาชกของกลม ) จะมพฤตกรรมการท างานอยางมจรยธรรมตางกนแสดงไวในตาราง 3-6 พบวา แกนน าทมเพศและอายแตกตางกน มพฤตกรรมการท างานอยางมจรยธรรม ไมแตกตางกนอยางมนยส าคญ ทเปนเชนน อาจเปนเพราะในลกษณะการท างานของแกนน าชมชนมมไดจ ากดอายหรอเพศ และเปนงานทท าเพอชมชนทตนอาศย ดงนน ไมวาใครกสามารถเขารวมท างานเปนแกนน าไดตามความสมครใจและความสนใจพฤตกรรมการท างานตามเพศและอายจงไมนาจะเปนตวแปรทสงผลตอตอพฤตกรรมการท างาน

นอกจากนยงพบวา พฤตกรรมการท างานอยางมจรยธรรมของแกนน าแปรปรวนไปตามอาชพในกลมรวม โดยแกนน าทมอาชพเกษตรกรรม รฐวสาหกจ รบราชการ คาขาย รบจางและอ น ๆ มพฤตกรรมการท างานอยางมจรยธรรมสงกวาแกนน าทมอาชพพนกงานเอกชน ทเปนเชนนอาจเนองมาจากพนกงานบรษทเอกชนมกตองท างานทไดรบมอบหมายจากองคกรของตนกอนงานของชมชนเพราะหากไมท าจะมผลตอการด ารงอยในองคกรนน ซงหากถกใหออกอาจจะสงตอคณภาพชวตดานอนๆ ดวย ดงนนแกนน าในกลมอาชพพนกงานบรษทจงมพฤตกรรมการท างานอยางมจรยธรรมนอยกวากลมอน ๆ และพบผลในท านองเดยวกนในกลมยอยเพศชายและหญง กลมทมอายนอยกวาและมากกวา 46 ป กลมทมการศกษาระดบมธยมศกษาและปรญาตรขนไป กลมทเขารวมกจกรรมทางศาสนาโดยเคยบวชเรยน ปฏบตธรรมและกจกรรมตามวนส าคญทางศาสนา กลมทเขารวม

58

กจกรรมทางศาสนาบอยครงและเปนประจ า กลมทเปนสมาชกกลมออมทรพย กลม อสม.กลมอาชพตาง ๆ กลมอนรกษสงแวดลอมและกลมสขภาพ

คะแนนพฤตกรรมการท างานอยางมจรยธรรมของแกนน าไมแปรปรวนไปตามระดบการศกษาในกลมรวม แตพบในกลมยอยตามระดบการศกษา ในกลมเพศหญง กลมทเขารวมกจกรรมทางศาสนาโดยปฏบตธรรม กลมทเปนสมาชกกลม อสม.กลมอาชพตาง ๆ และกลมอนรกษสงแวดลอม ทพบในกลมยอยโดยเฉพาะในเพศหญงอาจเปนเพราะผหญงในสงคมชนบทซงเปนผตาม หากผหญงทท างานเปนแกนน ามความรสงแลวจะไดรบการยอมรบจากชมชนมากกวาคนทไมมความรเพราะนาจะเปนผทสามารถน าพาชมชนไดในขณะทเพศชายโดยพนฐานทางวฒนธรรมมกไดรบการยอมรบใหเปนผน าอยแลวจงพบวาพฤตกรรมการท างานอยางมจรยธรรมไมแตกตางกน

คะแนนพฤตกรรมการท างานอยางมจรยธรรมของแกนน า แปรปรวนไปตามความถในการเขารวมกจกรรมทางศาสนาในกลมรวม โดยแกนน าทเขารวมกจกรรมทางศาสนาเปนประจ า มพฤตกรรมการท างานอยางมจรยธรรมสงกวาแกนน าทเขารวมกจกรรมทางศาสนาบอยครงและบางครง ทเปนเชนนอาจเพราะนการเขารวมกจกรรมตางๆ ทจดขนในชมชนเปนประจ าจะชวยสรางความนานบถอใหแกบคคล มคนรจกวาใหความรวมมอกบสงคมโดยเฉพาะกจกรรมทางศาสนา แสดงใหเหนวาบคลนนมความใกลชดกบศาสนานาจะเปนบคคลทมคณธรรมจรยธรรม มพฤตกรรมทด

การสรปและอภปรายผลสมมตฐานท 3 ซงกลาววา “แกนน าทมลกษณะจตตางกน จะม

พฤตกรรมการท างานอยางมจรยธรรมตางกนทงในกลมรวมและกลมยอย ” ในสมมตฐานนไดคาดหมายถงวา แกนน าทมลกษณะทางจตตางกน ในทน คอ ลกษณะมงอนาคตควบคมตนและแรงจงใจ จะมพฤตกรรมการท างานอยางมจรยธรรมตางกนทงในกลมรวมและกลมยอยโดยแกนน าทมลกษณะทางจตสง นาจะมพฤตกรรมการท างานอยางมจรยธรรมดกวาแกนน าทมลกษณะทางสงคมต า จากการวเคราะหขอมลเพอตรวจสอบสมมตฐานนไดน ามาวเคราะหความแตกตางของคาเฉลยซงแสดงผลการวเคราะหขอมลดงแสดงไวในตาราง 7 พบวา แกนน าทมลกษณะมงอนาคตควบคมตนแตกตางกน มพฤตกรรมการท างานอยางมจรยธรรมแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตโดยแกนน าทมคะแนนลกษณะมงอนาคตควบคมตนสง มพฤตกรรมการท างานอยางมจรยธรรมแกนน าทมคะแนนลกษณะมงอนาคตควบคมตนต า พบในกลมรวม กลมเพศชายและหญง กลมทมอายนอยกวาและมากกวา 46 ป กลมทมทกอาชพยกเวนขาราชการ กลมทมระดบการศกษาทกระดบยกเวนกลมทไมไดเรยนหนงสอ กลมทเขารวมกจกรรมทางศาสนาทกแบบ กลมทเขารวมกจกรรมทางศาสนาบางครง บอยครงและเปนประจ า กลมทเปนสมาชกกลมตาง ๆ ทกกลมยกเวนกลมสขภาพซงสอดคลองกบสมมตฐานทตงไว และสอดคลองกบ วรต ปานศลา (2542 : 98) ทท าการศกษาความ

59

เกยวของของจตลกษณะกบพฤตกรรมการท างานของบคลากรสาธารณสขระดบต าบลในภาคเหนอของไทย จ านวน 636 คน แลวพบวาพฤตกรรมการท างานของราชการทเปนบคลากรสาธารณสขโดยรวม มความเกยวของกบการมงอนาคต-ควบคมตนโดยพบวาการมงอนาคตควบคมตนท านายพฤตกรรมการท างานของบคลากรสาธารณสขโดยรวม ดงนน จงควรสรางเสรมลกษณะมงอนาคตควบคมตนจะชวยใหแกนน ามพฤตกรรมการท างานอยางมจรยธรรมไดดข นเพราะลกษณะม งอนาคตควบคมตนนนเป นการมองเหนความส าคญของประโยชนทจะมมาในอนาคตมากกวาประโยชนในปจจบน การเลอกทจะแสดงพฤตกรรมทแสดงถงการอดไดรอไดและเชอวาการกระท าของตนจะสงผลใหเกดผลดตามทตนตองการ การท างานในชมชนของแกนน าตองอาศยลกษณะนมาชวยเสรมการท างานเพราะงานทท านนเปนการท าเพอสวนรวมและประโยชนทงในปจบนและอนาคตรวมกนของชมชนของตนรวมทงงานทเก ยวของกบความเปนอยของคนในชมชนตองอาศยความอดอน อดไดรอไดเพราะมคนทเกยวของเปนจ านวนมาก บางครงอาจเกดการกระทบกระทงกนไดงาย ดงนน หากแกนน าชมชนมการมงอนาคตควบคมตนกจะชวยใหท างานไดดขน ยงไปกวานนในเรองของคณธรรมจรยธรรมเปนลกษณะทเปนรปธรรมสง มกไมเหนผลตอบแทนไดในทนท หากแกนน าไมสามารถควบคมตนไดกอาจมพฤตกรรมการท างานทไมเหมาะสมได

ในตาราง 8 พบวา แกนน าทมแรงจงใจในการท างานแตกตางกน มพฤตกรรมการท างานอยางมจรยธรรมแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตโดยแกนน าทมคะแนนแรงจงใจในการท างานสง มพฤตกรรมการท างานอยางมจรยธรรมแกนน าทมคะแนนแรงจงใจในการท างานต า พบในกลมรวม กลมเพศชายและหญง กลมทมอายนอยกวาและมากกวา 46 ป กลมทมอาชพเกษตรกรรม กลมทมระดบการศกษาทกระดบยกเวนกลมทไมไดเรยนหนงสอ กลมทเขารวมกจกรรมทางศาสนาตามวนส าคญทางศาสนา กลมทเขารวมกจกรรมทางศาสนาบางครง บอยครง เปนประจ าและไมเคยรวมเลย กลมทเปนสมาชกกลมตาง ๆ ทกกลมยกเวนกลมผสงอายและกลมสขภาพ ซงสอดคลองกบสมมตฐานทตงไว และสอดคลองกบ ซอล (Zall. 2001 : 62 - 65) ไดศกษาเกยวกบปจจยการจงใจจากภายในและปจจยการจงใจจากภายนอก พบวา ปจจยการจงใจจากภายใน เปนการจงใจทเกดจากความทาทายในงาน และความสนกสนานเพลดเพลนในการท างาน ซงเปนสวนประกอบทส าคญในการกอใหเกดความคดสรางสรรค ซงงานในลกษณะทท าในชมชนนนมลกษณะทาทายและตองใชมใจรกอยางแทจรงเพราะบางงงานมไดมผลตอบโยชนตอบแทนในเชงรปธรรม เชน เงนเดอน หรอ คาตอบแทนตาง ๆ ดงนน หากแกนน าทมความรสกรกในงานนนจะรสกเพลดเพลนเมอไดท างาน

การสรปและอภปรายผลสมมตฐานท 4 ซงกลาววา แกนน าทมลกษณะทางจตตาม

สถานการณตางกน จะมพฤตกรรมการท างานอยางมจรยธรรมตางกนทงในกลมรวมและกลมยอย ”

60

ในสมมตฐานนไดคาดหมายถงวา แกนน าทมลกษณะทางจตตามสถานการณในทนหมายถง เจตคตทดตอการท างานตางกน จะมพฤตกรรมการท างานอยางมจรยธรรมตางกนทงในกลมรวมและกลมยอยโดยแกนน าทมเจตคตทดตอการท างานสง นาจะมพฤตกรรมการท างานอยางมจรยธรรมดกวาแกนน าทมเจตคตทดตอการท างานต า ผลการวเคราะหขอมลดงแสดงไวในตาราง 9 พบวา แกนน าทม เจตคตทดตอการท างานตนแตกตางกน มพฤตกรรมการท างานอยางมจรยธรรมแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตโดยแกนน าทมคะแนนเจตคตทดตอการท างานสง มพฤตกรรมการท างานอยางมจรยธรรมแกนน าทมคะแนนเจตคตทดตอการท างานต า พบในกลมรวม กลมเพศชายและหญง กลมทมอายนอยกวาและมากกวา 46 ป กลมทมทกอาชพยกเวนพนกงานเอกชน กลมทมระดบการศกษาทกระดบยกเวนกลมทไมไดเรยนหนงสอ กลมทเขารวมกจกรรมทางศาสนาทกแบบ กลมทเขารวมกจกรรมทางศาสนาบางครง บอยครงและเปนประจ า กลมทเปนสมาชกกลมตาง ๆ ทกกลม ซงสอดคลองกบสมมตฐานทตงไว และสอดคลองกบงานวจยหลายชนทแสดงวา เจตคตมสวนเกยวของพฤตกรรมการท างาน เชน อจฉราพร บญญพนช (2547) ทพบวา เจตคตตอวชาชพครเปนตวท านายทนาสนใจมากทสดในการท านายประสทธภาพของคร และเจตคตตอการสอนทเนนผเรยนเปนส าคญเปนตวท านายทส าคญมากทสดในการท านายพฤตกรรมการสอนของคร ดงนน จงควรสรางเสรมเจตคคตทดตอการท างานโดยเฉพาะงานของแกนน าในชมชนตาง ๆ ดงแนวคดองคประกอบของเจตคต 3 องคองคประกอบ คอ ความรเชงประเมนคา ความรสกพอใจและความพรอมกระท า ดงนน หากแกนน าไดรบการสงเสรมเจตคตทดตอการท างานแลว แกนน าจะรสกเหนประโยชนและคณคาของการท างานเพอชมชน เกดความรสกพอใจและพรอมทจะแสดงพฤตกรรม คอ การท างานอยางเตมทและเตมใจตอไป

การสรปและอภปรายผลสมมตฐานท 5 ซงกลาววา “แกนน าทมลกษณะทางสงคม

ตางกน จะมพฤตกรรมการท างานอยางมจรยธรรมตางกนทงในกลมรวมและกลมยอย” ในสมมตฐานนไดคาดหมายถงวา แกนน าทมลกษณะทางสงคมตางกน ในทน คอ การสนบสนนทางสงคม จะมพฤตกรรมการท างานอยางมจรยธรรมตางกนทงในกลมรวมและกลมยอย ผลการวเคราะหขอมลดงแสดงไวในตาราง 10 พบวา แกนน าทมการสนบสนนทางสงคมแตกตางกน มพฤตกรรมการท างานอยางมจรยธรรมแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตโดยแกนน าทมคะแนนการสนบสนนทางสงคมสง มพฤตกรรมการท างานอยางมจรยธรรมแกนน าทมคะแนนการสนบสนนทางสงคมต า พบในกลมรวม กลมเพศชายและหญง กลมทมอายนอยกวาและมากกวา 46 ป กลมทมทกอาชพยกเวนพนกงานเอกชน กลมทมระดบการศกษาทกระดบยกเวนกลมทไมไดเรยนหนงสอ กลมทเขารวมกจกรรมทางศาสนาทกแบบ กลมทเขารวมกจกรรมทางศาสนาบางครง บอยครงและเปนประจ า กลมทเปนสมาชก

61

กลมตาง ๆ ทกกลม สอดคลองกบสมมตฐานทตงไว และสอดคลองกบงานวจยหลายชนทแสดงวา การสนบสนนทางสงคมเกยวของกบพฤตกรรมการท างาน เชน อจฉราพร บญญพนช (2547) ศกษาปจจยทางจตสงคมทเกยวของกบพฤตกรรมการสอนทเนนผเรยนเปนส าคญของครประถมศกษา กพบวา ครทมการสนบสนนทางสงคมสงเปนครทมพฤตกรรมการสอนสงกวาครในกลมตรงขาม โดยเฉพาะแกนน าในชมชนผทมบทบาทส าคญคอ ครอบครว สาม ภรรยาทตองใหการสนบสนนการท างานเพราะงานของแกนน าเปนงานทท าเพอสวนรวมอาจตองมการเสยสละเวลาสวนตวหรอเวลาของครอบครว หากแกนน ามครอบครวทเขาใจใหการสนบสนนจะท าใหสามารถมการท างานไดอยางเตมทดวย

การสรปและอภปรายผลสมมตฐานท 6 ซงกลาววา “แกนน าทมเจตคตทดตอการท างานสงและมการสนบสนนทางสงคมสง จะมพฤตกรรมการท างานอยางมจรยธรรมสงกวาแกนน าทมเจตคตทดตอการท างานต าและมการสนบสนนทางสงคมต า" สมมตฐานนไดคาดหมายถงวา ลกษณะทางจตสงคม 2 ลกษณะ คอ เจตคตตอการท างานและการสนบสนนทางสงคม รวมกนสงผลตอพฤตกรรมการท างานอยางมจรยธรรมของแกนน า การวเคราะหขอมลเพอตรวจสอบสมมตฐานนไดน ามาวเคราะหความแตกตางของคาเฉลยซงแสดงผลการวเคราะหขอมลดงแสดงไวในตาราง 11 ซงจากการวเคราะหความแปรปรวนแบบสองทาง พบวา พฤตกรรมการท างานอยางมจรยธรรมไมแปรปรวนไปตามเจตคตตอการท างานและการสนบสนนทางสงคม ในกลมรวมแตพบวาพฤตกรรมการท างานอยางมจรยธรรมแปรปรวนไปตามเจตคตตอการท างานและการสนบสนนทางสงคม ในกลมทไมเรยนหนงสอและกลมทเปนสมาชกกลมออมทรพย ซงการพบผลในกลมนอาจเปนเพราะแมแกนน าทไมไดรบการศกษาใด ๆ หากมเจตคตทดตอการท างานประกอบกบการรบการสนบสนนในดานตาง ๆ ยอมน าพาใหบคคลเหลานตงใจท างานอยางเตมทดวยจตใจทมคณธรรมได ซงสอดคลองกบสมมตฐานทตงไวบางสวน แตอยางไรกตาม จากการวเคราะหพฤตกรรมการท างานอยางมจรยธรรมของแกนน าทละตว พบวา แกนน าทมเจตคตทดตอการท างานสง มพฤตกรรมการท างานอยางมจรยธรรมสง และแกนน าทมการสนบสนนทางสงคมสง กมพฤตกรรมการท างานอยางมจรยธรรมสง ซงเปนไปตามสมมตฐานท 4 และ 5 ขางตน การสรปและอภปรายผลสมมตฐานท 7 ซงกลาววา “แกนน าทมลกษณะมงอนาคตสงและมการสนบสนนทางสงคมสง จะมพฤตกรรมการท างานอยางมจรยธรรมสงกวาแกนน าทมลกษณะมงอนาคตควบคมตนต าและมการสนบสนนทางสงคมต า" สมมตฐานนไดคาดหมายถงวา ลกษณะทางจตสงคม 2 ลกษณะ คอ ลกษณะมงอนาคตและการสนบสนนทางสงคม รวมกนสงผลตอ

62

พฤตกรรมการท างานอยางมจรยธรรมของแกนน า การวเคราะหขอมลเพอตรวจสอบสมมตฐานนไดน ามาวเคราะหความแตกตางของคาเฉลยซงแสดงผลการวเคราะหขอมลดงแสดงไวในตาราง 12 พบวา พฤตกรรมการท างานอยางมจรยธรรมไมแปรปรวนไปตามมงอนาคตควบคมตนและการสนบสนนทางสงคม ในกลมรวม แตพบวาพฤตกรรมการท างานอยางมจรยธรรมแปรปรวนไปตามลกษระมงอนาคตควบคมตนและการสนบสนนทางสงคม ในกลมทไมเรยนหนงสอทพบผลเชนนอาจเปนเพราะแมวาแกนน าจะมลกษณะมงอนาคตควบคมตนสงแตไมไดรบการสนบสนนทางสงคมใด ๆ อยางเพยงพอกอาจสงตอตอก าลงใจและความสะดวกในการท างานท าใหมพฤตกรรมการท างานทไมไดประสทธภาพเพยงพอ แตอยางไรกตาม จากการวเคราะหพฤตกรรมการท างานอยางมจรยธรรมของแกนน าทละตว พบวา แกนน าทมลกษณะมงอนาคตสง มพฤตกรรมการท างานอยางมจรยธรรมสง และแกนน าทมการสนบสนนทางสงคมสง กมพฤตกรรมการท างานอยางมจรยธรรมสง ซงเปนไปตามสมมตฐานท 3 และ 4 ขางตน การสรปและอภปรายผลสมมตฐานท 8 ซงกลาววา “แกนน าทมแรงจงใจในการท างานสงและมการสนบสนนทางสงคมสง จะมพฤตกรรมการท างานอยางมจรยธรรมสงกวาแกนน าทมแรงจงใจในการท างานต าและมการสนบสนนทางสงคมต า” สมมตฐานนคาดหมายวา ลกษณะทางจตสงคม 2 ลกษณะ คอ แรงจงใจในการท างานและการสนบสนนทางสงคม รวมกนสงผลตอพฤตกรรมการท างานอยางมจรยธรรมของแกนน า การวเคราะหขอมลเพอตรวจสอบสมมตฐานนไดน ามาวเคราะหความแตกตางของคาเฉลยซงแสดงผลการวเคราะหขอมลดงแสดงไวในตาราง 13 และ 14 ผลปรากฏวา พฤตกรรมการท างานอยางมจรยธรรมของแกนน าแปรปรวนไปตามปฏสมพนธระหวางแรงจงใจในการท างานและการสนบสนนทางสงคม ในกลมรวม และเมอท าการเปรยบเทยบรายคดวยวธ Scheffe พบวา ในกลมรวม แกนน าทมแรงจงใจในการท างานสงดวยกน แกนน าทมการสนบสนนทางสงคมสง มพฤตกรรมการท างานอยางมจรยธรรมสงกวาแกนน าทมการสนบสนนทางสงคมต า สอดคลองกบสมมตฐานทตงไวและสอดคลองกบ งานของ เรวต สดมณ (2544) ทศกษาปจจยทางจตสงคมกบพฤตกรรมการท างานอยางมจรยธรรม ศกษาเฉพาะกรณก าลงพลในสายงานปลดบญช พบวา ตวแปรการสนบสนนทางสงคมรวมกบวถชวตทางพทธ ทศนคตตอพฤตกรรมการท างาน และลกษณะมงอนาคตสามารถท านายพฤตกรรมการท างานอยางมจรยธรรมของก าลงพลในสายงานปลดบญชไดถงรอยละ 71.20 และพบผลเชนเดยวกนในพบผลเชนเดยวกนในกลมเพศชาย กลมทมการศกษาระดบมธยมศกษา กลมทเปนสมาชกกลมออมทรพยและกลมผสงอาย ทพบผลเชนนอาจเปนเพราะผชายและผทมระดบการศกษาทสงมกไดรบการสนบสนนและยอมรบใหท างานมากกวากลมอน ๆ ประกอบกบเมอไดรบการสนบสนนกอาจเกดแรงจงใจในการท างานมากขนจง

63

ท าใหเปนกลมทมพฤตกรรมการท างานอยางมจรยธรรมสง ขณะดยวกนกลมออมทรพยและก ลมผสงอายมกเปนกลมทมความเขมแขงคอนขางมากในแตละชมชนดงนนแกนน าในกลมนจงตองมพฤตกรรมการท างานอยางมจรยธรรมสงเพอใหเกดการยอมรบในชมชน

ขอจ ากดของการวจย

การศกษาครงนเปนการศกษาเฉพาะแกนน าชมชนในเขตภาคกลางเทานน นาจะไดม การศกษาแกนน าในภาคอน ๆ พราะอาจไดพบผลทแตกตางไปจากกลมตวอยางทเปนแกนน าในภาคกลาง

ขอเสนอแนะส าหรบการวจยครงตอไป

1. จากผลการวจยทพบวาแกนน ามพฤตกรรมการท างานตามอยางมจรยธรรมสง มสาเหต มาจากการมลกษณะตาง ๆ สง โดยเฉพาะเจตคตตอการท างาน อนเปนตวท านายพฤตกรรมการท างานอยางมจรยธรรมทส าคญ รวมทงการสนบสนนทางสงคม ลกษณะมงอนาคต แรงจงใจ จงนาจะไดศ กษา เพ อพฒนาหร อเสร มล กษณะทพ งประสงค ดงกลาวแกแกนน าช มชนตาง ๆ โดยเฉพาะแกนน าทเปนคนรนใหม โดยการสรางชดฝกอบรมหรอปรบปรง พฒนาแบบการวจยเชงปฏบตการ (Action Research)

2. ควรด าเนนการวจยเชงคณภาพเพอใหไดขอมลเชงลกเกยวพฤตกรรมการท างานอยางม จรยธรรมของแกนน าอยางลกซงขน ขอเสนอแนะในการปฏบต

น าเสนอบทความทไดจากผลการว จ ยให แกบ คคลและหนวยงานท เก ยวของ เช น สถาบนการศกษา องคกรภาครฐและเอกชนท างานรวมกบแกนน าชมชนเพอน าไปสการศกษาและการท างานรวมกบแกนน าอยางมประสทธภาพในการท างานอยางสงสดตอไป รวมทงพฒนาแกนน าชมชนทมอยใหมศกยภาพเพม ดงพบวากลมทไมไดเรยนหนงสอจะมลกษณะตางๆ ทเออตอการท างานอยแลว เชน มแรงจงใจในการท างานสง ดงนน ควรมการพฒนาหรอเพมศกยภาพอน ๆ ทเหมาะสมใหแกนน าแตละประเภทดวย

64

บรรณานกรม กนษฐา ตณฑพนธ. (2541). ลกษณะทางจตสงคมและลกษณะทางพทธทเกยวของกบพฤตกรรมการ ใหการพยาบาลตามบทบาทเชงวชาชพ. ปรญญานพนธ วท.ม. (การวจยพฤตกรรมศาสตร ประยกต). กรงเทพ ฯ : บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. กาญจนา เหมะธร. (2542). การศกษาพฤตกรรมการท างานของพนกงานสายการผลต บรษท

สหโมเสค อตสาหกรรม จ ากด(มหาชน). ปรญญานพนธ กรงเทพ : บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ.

งามตา วนนทานนท . (2536). ลกษณะทางพทธศาสนาและพฤตกรรมศาสตรของบดามารดาท เกยวของกบการอบรมเลยงดบตร. รายงานการวจย. ฉบบท 50. กรงเทพฯ : สถาบนวจย

พฤตกรรมศาสตรมหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ . งามตา วนนทานนท. (2540) “เทคนคการประมวลเอกสารเพอการวจย”. กรงเทพ : สถาบนวจย

พฤตกรรมศาสตร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ . (อดส าเนา). จนตนา บลมาศ และ คนอน ๆ . (2529). คณลกษณะของขาราชการพลเรอน. รายงานการวจย.

กรงเทพ ฯ : สถาบนพฒนาขาราชการพลเรอน ส านกงาน ก.พ. ดวงเดอน พนธมนาวน. (2538 ). ทฤษฎตนไมจรยธรรม : การวจยและการพฒนาขาราชการพลเรอน.

กรงเทพ ฯ : ส านกงานคณะกรรมการขาราชการพลเรอน. ดวงเดอน พนธมนาวน. (2545, พฤษภาคม-สงหาคม). “ลกษณะการวจยทางจตพฤตกรรมศาสตรท

สามารถชน าการพฒนาบคคลอยางครบวงจร.” วารสารววทยาการวจย. 15(2) : 130-165. บญม แทนแกว. (2539).จรยศาสตร. พมพครงท 3. กรงเทพ : ส านกพมพโอเดยนสโตร, ปรญญา ณ วนจนทร. (2536). ปจจยทเกยวของกบประสทธภาพในการท างานของครประถมศกษา ในจงหวดเชยงราย. ปรญญานพนธ วท.ม. (การวจยพฤตกรรมศาสตรประยกต). กรงเทพ ฯ :

บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ปรยาพร วงศอนตรโรจน. 2544. จตวทยาการบรหารบคคล. กรงเทพฯ : บรษท พมพด จ ากด. มลนธกลมฮกเมองนาน (2541). รายงานฉบบสมบรณโครงการพฒนาศกยภาพศนยศกษาดงานดาน

เศรษฐกจพอเพยงและประชาสงคม. พรพรรณ อนจนทร. (2534). ปจจยทมอทธพลตอพฤตกรรมการท างานของพนกงานในโรงงาน

อตสาหกรรม ศกษาเฉพาะกรณโรงงานผลตน าอดลม. วทยานพนธมหาบณฑต หาวทยาลย เกษตรศาสตร.

65

รงทพย เสลานอก. (2534). พฤตกรรมการใหบรการของพนกงานในเครอเจรญโภคภณฑ : ศกษา เฉพาะกรณ บรษท ซ.พ. เซเวน อเลฟเวน จ ากด มหาชน จ ากด ( มหาชน) . วทยานพนธ มหาบณฑต กรงเทพฯ : มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

เรวต สดมณ. (2544). ปจจยทางจตสงคมกบพฤตกรรมการท างานอยางมจรยธรรม ศกษากรณก าลง พลในสายงานปลดบญช. กรงเทพ ฯ : วทยาลยปองกนราชอาณาจกร. ลดดาวลย พรศรสมทร และวลาสลกษณ ชววลล. (2524). ครอบครวกบการอนรกษวฒนธรรมทาง จตใจของคนไทย. รายงานวจยฉบบท 25. กรงเทพฯ : สถาบนวจยพฤตกรรมศาสตร

มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ล าดวน ศรมณ. จรยธรรมและจรยศาสตรตะวนออก. กรงเทพ : สหธรรมก จ ากด, มปป. วนชย มกลาง (2530). ความสมพนธระหวางความร ความเขาใจและการปฏบตตามและการไดรบ การถายทอดทางศาสนาจากบดามารดาของนสตระดบอดมศกษาในมหาวทยาลยใน

กรงเทพมหานคร. ปรญญานพนธ วท.ม. (การวจยพฤตกรรมศาสตรประยกต). กรงเทพฯ : บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ.

สมพร กฤษณพพฒน. (2541). ปจจยทมอทธพลตอการรกษาวนยของขาราชการต ารวจและ กรณศกษาขาราชการต ารวจ กองบงคบการสายตรวจและปฏบตการพเศษ กองบญชาการ ต ารวจนครบาล. วทยานพนธมหาบณฑต มหาวทยาลยหวเฉยวเฉลมพระเกยรต. สรางค โควตระกล. (2541). จตวทยาการศกษา. กรงเทพฯ : จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

อนสรา จรสศร. (2541). ลกษณะทางพทธและพฤตกรรมทสมพนธกบพฤตกรรมการพยาบาลตวปวย ตดเชอเอดสของพยาบาลวชาชพในโรงพยาบาลสงกดส านกการแพทย กรงเทพมหานครและ สงกดกรมการแพทยกระทรวงสาธารณสข. ปรญญานพนธมหาบณฑต มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ.

อมรา เลกเรงสน. (2542). คณธรรมส าหรบผบรหาร. กรงเทพฯ: คณะครศาสตรสถาบนราชภฏสวนดสต. อทยรตน เนยรเจรญสข. (2544). ปจจยทางชวสงคม ลกษณะทางพทธและจตลกษณะทมผลตอ

พฤตกรรมการท างานของพนกงานในโรงงานอตสาหกรรมผลตเครองประดบ. วทยานพนธ มหาบณฑต มหาวทยาลยรามค าแหง.

Hoffmann, M.I. (1979). “Development of Moral Thought : Feeling and Behavior”, American Psychologist.

รายงานวิจัย ฉบับที่ 132bsris.swu.ac.th/upload/132.pdf · 4...

Documents

Transcript of รายงานวิจัย ฉบับที่ 132bsris.swu.ac.th/upload/132.pdf · 4...