รายงานวิจัย...

รางรายงานฉบบสมบรณ (ฉบบแกไข)

โครงการศกษาวจยเรองปญหาการทจรตคอรรปชนในวงการธรกจเอกชนไทย

กบแนวทางแกไขและปองกน

(Corruption in the Private Sector: Preventive and Remedial Measures)

โดย

สถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย

เสนอตอ

ส านกงานคณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาต

พฤษภาคม 2554

รางรายงานฉบบสมบรณ (ฉบบแกไข)

โครงการศกษาวจยเรองปญหาการทจรตคอรรปชนในวงการธรกจเอกชนไทย กบแนวทางแกไขและปองกน

(Corruption in the Private Sector: Preventive and Remedial Measures)

คณะผวจย

ดร. เดอนเดน นคมบรรกษ หวหนาโครงการ

น.ส. วรวลย ไพบลยจตตอาร นกวจยอาวโส

นาย พรชย ฬลหาเวสส นกวจย

น.ส. ศรกาญจน เลศอาไพนนท นกวจย

หนวยงานทสงกด มลนธสถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย

หมายเลขโทรศพท 02-718 5460 ตอ 304

หมายเลขโทรสาร 02-718 5461-2

E-mail: [email protected],

[email protected],

[email protected],

[email protected]

mailto:[email protected]




บทน า

1. ความส าคญของปญหา

ปญหาการทจรตคอรรปชนในวงการธรกจเอกชนนน เกดขนจากแรงกดดนของการแขงขน ในตลาด ซงทาใหผประกอบการตางมความจาเปนทจะตองลดตนทนหรอสรางรายไดใหแกองคกรของตนใหไดมากทสด สงผลทาใหผประกอบการบางรายเลอกทจะใช “ทางลด” ในการไดมาซง ขอไดเปรยบทางดานตนทน โดยการหลกเลยงภาษหรอ กฎ ระเบยบอนๆ ของภาครฐ ในการหลบเลยงกฎ ระเบยบดงกลาวนน ในบางกรณจะมความเกยวของกบการตดสนบนดวย หากการกระทาดงกลาวตองการความรวมมอจากเจาหนาทของรฐดวย ดงนน การทจรตในภาคเอกชนจงมความเกยวโยงกนโดยตรงกบปญหาการคอรรปชนของภาครฐ

ขณะเดยวกน ในดานของรายไดนน ผประกอบการทจาเปนตองขวนขวายเพอทจะสรางรายไดและกาไรใหแกบรษทอาจเลอกใชวธการ “ทางลด” ไดเชนเดยวกน ดวยการหลอกลวงลกคา โดยการปกปดขอมลทสาคญเกยวกบสนคาหรอบรการของตน หรอการนาขอมลของลกคาไปใชในการสรางผลประโยชนใหแกบรษท เชน กรณการขายแฟรนไชสทไมมคณภาพ หรอกรณการชกจงบคคลอนใหเขารวมในธรกจขายตรงทมลกษณะคลายแชรลกโซเปนตน ยงไปกวานน หากผประกอบการไมสามารถสรางผลกาไรไดจากการลดตนทนหรอเพมรายได ทางออกอกทางหนงกคอ การตกแตงบญชเพอทจะทาใหบรษทมผลการดาเนนงานทดกวาความเปนจรง ซงถอเปนพฤตกรรมทแพรหลายเชนกน อยางในกรณของบรษทเอนรอน (Enron) บรษทยกษใหญทางดานพลงงานทประสบภาวะลมละลายของสหรฐอเมรกา หรอบรษทแอลฟาเทค (Alphatech) บรษทแนวหนาทางดานอเลกทรอนกสของไทยทมชะตากรรมเชนเดยวกน กอนทจะเกดวกฤตในป 2540

การหลบเลยงภาษหรอการหลบเลยงกฎ ระเบยบอน ๆของภาครฐ ทสรางภาระทางดานตนทนใหแกภาคธรกจ การหลอกลวงผบรโภค หรอการตกแตงบญชนน สวนหนงเกดจากแรงกดดนของสภาพการแขงขนในตลาดททาใหผประกอบการตอง ทาใหบรษทมผลการดาเนนการทด เพอใหหนของบรษทเปนทตองการของนกลงทน อนจะชวยใหบรษทสามารถระดมทนได และอกสวนหนง เกดขนจากแรงจงใจในการแสวงหาผลประโยชนสวนตวของผบรหาร ทมสวนไดสวนเสยโดยตรงกบผลการดาเนนงานของบรษท เชน ในกรณทกรรมการและผอานวยการมระบบการจายเงนโบนสทผกตดกบผลการดาเนนงานของบรษท เปนตน

ในกรณของบรษทมหาชนหรอบรษททมผถอหนหลายราย การทจรตอาจเกดจากการแสวงหาผลประโยชนสวนตวของคนภายในองคกรเอง มากกวาทจะเปนการทจรตเพอผลประโยชนของบรษท เชนในกรณทผบรหารใชขอมลภายในทเกยวกบบรษทในการซอขายหนเพอทากาไร (insider trading) หรอการทผบรหารอนมตใหบรษททาธรกรรมกบนตบคคลอนทตนเปนเจาของหรอมสวนเกยวของ

ii

ในลกษณะทบรษทเปนฝายเสยเปรยบ การกระทาดงกลาวกอใหเกดความเสยหายแกองคกรและผมสวนไดเสยอน ๆทไมไดเปนผรวมรบผลประโยชนจากการกระทาดงกลาวดวย

โดยสรปแลว จะเหนไดวาเหตผลและรปแบบ ของการทจรตคอรรปชนในภาคเอกชนนน มหลากหลาย แตการทจรตคอรรปชนไมวาจะรปแบบใด ยอมกอใหเกดความเสยหายไมเพยงแตสาหรบผทเกยวของโดยตรงเทานน หากแตจะทาให “ระบบ” เศรษฐกจทด เปนอนตองพงทลายลงไปเชนเดยวกน ซงเปนความเสยหายในวงกวาง การทผประกอบการรายใดรายหนงหรอกลมใดกลมหนงสามารถใช “ทางลด” ในการลดตนทนหรอในการสรางรายไดเพอไดมาซงผลการดาเนนงานทด ทาใหผประกอบการอนๆ ทเลอกทจะไมใชทางลด หากแตใชความสามารถในทางธรกจเพอสรางขดความสามารถในการแขงขนเสยเปรยบ เพราะการแขงขนแบบตรงไปตรงมามตนทนสงกวาการแขงขนแบบทางลด ซงอาจทาใหเกดปรากฎการณ “นาเสยไลน าด” ได

สาหรบการทจรตคอรรปชนในองคกรนน แมจะมองวาเปนปญหาภายในองคกรเอง แตหากปญหาดงกลาวไดแพรกระจายไปในวงกวาง กจะทาลายภาพพจนของภาคธรกจไทยในภาพรวมได หากผลงทนทงชาวไทยและชาวตางชาตไมมความมนใจในการเขามาลงทนหรอรวมทนในกจการไทย เพราะเหนวามความเสยงสงจากการทจะเกดปญหาการรวไหล ซงสดทายแลวกจะทาใหภาคธรกจไทยขาดแคลนเงนทนหรอมฉะนนแลวกจะตองมตนทนเงนทนทสงขนเพอชดเชยความเสยงทเกดจากระบบใหแกผลงทน

วกฤตเศรษฐกจโลก ครงลาสดทเ กดขนจากการปลอยกอสงหารมทรพย แบบหละหลวม ในประเทศสหรฐอเมรกาไดสงผลกระทบอยางรนแรง ไมเพยงแตกบภาคการเงนของโลก แตยงรวมถงภาคการผลตอกดวย เนองจากสหรฐอเมรกาเปนทงศนยกลางทางการเงนและ เปนแหลงการผลตและการบรโภคทสาคญของโลก ภายใตภาวะการณทางเศรษฐกจโลกทซบเซาเชนน การทจรตคอรรปชนในภาคธรกจทงในประเทศไทยและในตางประเทศ จงมโอกาสทจะแพรหลายและทวความรนแรงมากยงขน เมอบรษทแตละรายตา งกตองมงหาทางออกเพอทจะฝาฟนวกฤตการณในครงน บางรายอาจเลอกทจะใช “ทางลด” ในการแกไขปญหาเฉพาะหนา ในขณะเดยวกน ผบรหารและพนกงานทตองเผชญกบปญหาการตกตาของรายไดของครอบครวกมแรงกระตนใหแสวงหารายไดจากการทจรตเพอชดเชยรายไดทหายไปเชนเดยวกน

องคการสหประชาชาต (United Nations) ไดตระหนกถงปญหาการทจรตคอรรปชนในภาคธรกจเอกชน เชนเดยวกน และไดบญญตเรองการทจรตของภาคธรกจเอกชนไวในอนสญญาสหประชาชาตวาดวยการตอตานการทจรต ค.ศ. 2003 (United Nations Convention against Corruption: UNCAC 2003) โดยกาหนดใหภาครฐตองมมาตรการในการปองกนการทจรตในภาคธรกจเอกชน และมบทลงโทษทงทางแพง ทางปกครอง และทางอาญา ตามสดสวน เพอปองปรามการกระทาผดนน รวมทงกาหนดใหการยกยอกทรพยสนในภาค ธรกจเอกชน และการให หรอเรยกรบสนบนท

iii

เกยวของกบเจาหนาทภาคธรกจเอกชนเปนความผดทางอาญา (ขอ 12, ขอ 21, ขอ 22) ซงประเทศไทยอยระหวางการพจารณาเพอใหสตยาบนในอนสญญาฉบบน และเมอมการใหสตยาบนแลวรฐบาลไทยจะตองปฏบตตาม โดยมกลไกและมาตรการรองรบตามบทบญญตดงกลาวดวย

2. วตถประสงค

(1) เพอศกษาใหทราบถงลกษณะและรปแบบหรอประเภทของการทจรตคอรรปชนทเกดขนในภาคธรกจเอกชนไทย ทงธรกจขนาดใหญและธรกจขนาดยอ ม ทแพรหลายและมผลกระทบเปนลกโซในวงกวางตอระบบเศรษฐกจมากทสด และทมแนวโนมวาจะทวความรนแรงมากขนในอนาคต ทงในสวนของการตดสนบนและการยกยอกทรพยสนในภาคธรกจเอกชนตามขอ 21 และขอ 22 ของอนสญญาสหประชาชาตวาดวยการตอตานการทจรต ค.ศ. 2003

(2) ศกษาเหตผลและแรงจงใจ รวมทงสภาพแวดลอมทางธรกจและกฎหมายททาใหเกดการทจรตคอรรปชนดงกลาว

(3) ศกษาแนวทางในการปองกนและแกไขปญหา โดยอางองจากกรณศกษาในประเทศทประสบความสาเรจในการแกไขปญหาการตดสนบนหรอการฉอโกงในวงการธรกจในอดต หรอจากประสบการณในตางประเทศทมปญหาในลกษณะเดยวกน

(4) เสนอแนะแนวทางการดาเนนการปองกนการทจรตในวงการธรกจเอกชน ตามบทบญญตของอนสญญาสหประชาชาตวาดวยการตอตานการทจร ต ค.ศ. 2003 และรปแบบกลยทธหรอยทธศาสตรการแกไขปราบปรามและปองกนการทจรตคอรรปชนในภาพรวมของธรกจเอกชนไทย ทเปนภารกจของสานกงาน ป.ป.ช.

3. กรอบแนวคดในการวจย

คณะผวจยเชอวาการทจรตคอรรปชนทเกดขนในวงการธรกจเอกชนจะตองประกอบไปดวยปจจยทสาคญสองประการ ประการแรก คอ สภาพแวดลอมในเชงธรกจททาใหธรกจหรอบคคลในธรกจมพฤตกรรมทเปนการทจรตคอรรปชน เชน การแขงขนในตลาดทรนแรง การเรยกสนบนของหนวยราชการหรอนกการเมองทไมสามารถหลกเลยงได และประการทสอง คอ ปจจยในเชงสถาบนและกฎหมายจะตองเออใหธรกจเอกชนสามารถมพฤตกรรมทจรตคอรรปชนได เชน กฎ ระเบยบใหอานาจดลยพนจแกหนวยงานของรฐทเปนผบงคบใชกฎหมาย หรอโครงสรางการบงคบบญช าหรอการตดสนใจของหนวยงานของรฐดงกลาวขาดการถวงดล หรอตรวจสอบการใชดลยพนจของเจาหนาทเปนตน การศกษาวเคราะหพฤตกรรมทเปนการทจรตฉอโกงจงตองกระทาแบบองครวมเพอทจะใหการวเคราะหปญหามความครบถวนสมบรณ

iv

4. ระเบยบวธวจยและขอบเขตการวจย

4.1 ระเบยบวธวจย

ในการศกษาวเคราะห ถงลกษณะของปญหาการทจรตคอรรปชนใน วงการ ธรกจ เอกชน ตามกรอบแนวคดทไดกลาวมานน คณะผวจยจะมแนวทางในการวเคราะหดงน

1. การศกษาและวเคราะหลกษณะของพฤตกรรมในการทจรตคอรรปชนในวงการธรกจเอกชนไทยวามลกษณะอยางไร มการดาเนนการอยางไร มหนวยงานหรอบคคลใดทเกยวของ รวมถงความรนแรงและความแพรหลายของปญหาในประเทศไทย

2. การศกษาองคประกอบสาคญทเออใหเกดการทจรตคอรรปชนและแรงจงใจททาใหเกดพฤตกรรมดงกลาว โดยคณะผวจยเหนวาปญหาการทจรตคอรรปชนนนเกด ขนจากองคประกอบในหลายภาคสวน เรมจากแรงจงใจหรอความจาเปนททาใหเอกชนทจรต และปจจยทเออใหเอกชนทจรตไดโดยไมไดรบการลงโทษ ทงทางดานกฎหมายและผลประโยชนของผทเกยวของ

3. การศกษาและวเคราะหลกษณะของพฤตกรรมการทจรตคอรรปชนของบรษทขามชาตทมแนวโนมทแพรหลายมากขนในตางประเทศไมเกน 3 กรณ เพอทจะสามารถรบรลวงหนาถงความเสยงทประเทศไทย อาจจะตองเผชญกบปญหาในลกษณะเดยวกนในอนาคต พรอมทงวเคราะหแนวทางทมการปองกนและแกไขในตางประเทศ เชนในกรณทสหรฐอเมรกากดดนใหธนาคารพาณชยในสวสเซอรแลนดตองเปดเผยขอมลบญชลกคาทเปนคนสญชาตอเมรกน เพอทจะแกปญหาการหลบเลยงภาษของบคคลธรรมดาและนตบคคลอเมรกน เปนตน อนง ในการเลอกกรณศกษานน คณะผวจยจะเลอกแตละกรณจากประเทศทแตกตางกน

4. การศกษาและวเคราะหแนวทางในการแกไขปญหาตามขอ 1 รวมถงการประเมนและการเสนอแนะแนวทางในการปรบปรงมาตรการทดาเนนการมาแลวในอดต เชน การออก พ.ร.บ. หลกทรพยและตลาดหลกทรพย พ.ศ. 2551 และการเสนอแนะมาตรการใหมทรฐอาจพจารณาดาเนนการเพมเตมไดโดยสงเขป

อนง ในการจดทาขอเสนอแนะในเชงนโยบายนน คณะผวจยจะศกษาลกษณะ รปแบบ วธการ มาตรการ และกลไกทใชในการแกปญหาดงกลาว จากสองกรณศกษาจากภมภาคเอเชย กรณแรกคอประเทศเกาหลใต เนองจากเปนประเทศอตสาหกรรมใหมทประสบความสาเรจในการผลกดนภาคอตสาหกรรมของประเทศไปสความเปนเลศทางเทคโนโลย และมโครงสรางทางเศรษฐกจคลายกบประเทศไทย หากแตมการพฒนากฏ กตกาในการกากบดแลธรกจทล าหนาไปกวาประเทศไทยมาก กรณทสองคอเขตปกครองพเศษฮองกง ซงเปนศนยกลางการเงนแหงหนงของโลก จงเปนตวอยางท

v

สมควรศกษากฎ กตกาทใชในการกากบดแลธรกจทางดานการเงน อกทงโครงสรางของธรกจสวนมากยงมลกษณะทเปนธรกจของครอบครวเหมอนเชนในประเทศไทย

ในการจดทาขอเสนอแนะแนวทางการปองกนและแกไขการทจรตคอรรปชนในภาคธรกจเอกชนไทย คณะผวจยจะใหความสาคญแกประเดนตางๆ ทมการกลาวถงใน ขอ ท 12 ของอนสญญาสหประชาชาตวาดวยการตอตานการทจรต ค.ศ. 2003 ทงหมด 5 ประเดน ดงตอไปน

1. การมสวนไดเสยหรอผลประโยชนทบซอนของผบรหาร 2. ระบบการควบคมและตรวจสอบภายในขององคกร 3. มาตรฐานทางบญช 4. ผลกระทบของการกากบดแลทอาจทาใหเกดการเบยงเบนของพฤตกรรมของเอกชน 5. ความโปรงใสในการดาเนนการและการเปดเผยขอมล

ทงน เพอใหผลการวจยของรายงานฉบบน เปนประโยชนตอการออกมาตรการตางๆ ของฝายทเกยวของ ซงรวมไปถง ป.ป.ช. เพอใหรองรบกบพนธกรณภายใตอนสญญา ฉบบนในอนาคต เมอประเทศไทยไดใหสตยาบนในอนสญญาดงกลาวแลว

4.2 ขอบเขตการวจย

เนองจากการทจรตคอรรปชนในภาคธรกจเอกชนมรปแบบทหลากหลาย คณะผวจยจะทาการสารวจลกษณะของการทจรตทมแนวโนมทจะแพรหลายและทวความรนแรงมากขน ซงสามารถแยกไดเปน 5 ประเภท ดงน

1. การทจรตทเกยวกบภาษศลกากร เชน ปญหาการแสดงราคาประเมนของสนคาทนาเขา ตากวาความเปนจรง ปญหาการตดสนบนเจาหนาทศลกากรเพอใหมการกาหนดรหสสนคาทนาเขาทมอตราภาษตา ฯลฯ

2. การทจรตทเกยวกบภาษสรรพากร เชน ปญหาการใชทพกพงภาษ (tax haven) เพอทจะหลกเลยงภาระภาษ หรอปญหาการกาหนดราคาสนคาหรอบรการทมการคาขายระหวางบรษทในเครอเดยวกน ( transfer pricing) ของบรษทขามชาตทไมเปนจรงเพอลดภาระภาษในประเทศไทย เปนตน

3. การหลอกลวงผบรโภคหรอลกคา เชน กรณแชรลกโซ ทดาเนนการในรปแบบการทาธรกจขายตรง หรอการหลอกลวงโดยการขายแฟรนไชสทไมมคณภาพ เปนตน

4. การเอาเปรยบผถอหนของบรษท เชน การถายโอนทรพยสน หรอการยกยอกทรพยของบรษท การใชขอมลภายในของบรษทในการแสวงหาผลประโยชนสวนตว และปญหาการใชตวแทนในการถอหนหรอนอมน (nominee) เปนตน

5. ปญหาการปกปดหรอบดเบอนขอมลทางธรกจเพอหลบเลยง กฎ ระเบยบของภาครฐ

vi

การสารวจครงนเปนการระบถงรปแบบของพฤตกรรมการทจรตคอรรปชน ในแตละกลมทกระทากนอยางแพรหลายและมแนวโนมทจะทวความรนแรงมากขนในอนาคต อนง การศกษาครงนมไดเปนการเจาะลก ถงการศกษาลกษณะของปญหาหรอแนวทางในการแกไขปญหาการทจร ตในรปแบบใดรปแบบหนงโดยเฉพาะ หากเปนแตเพยงการสารวจลกษณะของพฤตกรรมการทจรตในภาคธรกจ เอกชน ไทย ท ป.ป.ช. ควรใหความสนใจ เปนพเศษเทานน โดยมการศกษาวเคราะหถงสภาพแวดลอม ทงในเชงกฎหมาย สถาบน เศรษฐกจ ฯลฯ ทเออใหเกดพฤตกรรมดงกลาวโดยสงเขป เพอเปนแนวทางในการศกษาวเคราะหในเชงลกตอไปในภายหลง

5. ประโยชนทคาดวาจะไดรบ

(1) ขอมลในสวนของลกษณะ รปแบบหรอประเภท และระดบความรนแรงของการทจรต คอรรปชนในเชงธรกจเอกชนท สงผลกระทบตอเศรษฐกจและสงคมของประเทศโดยสวนรวม และบทเรยนจากกรณศกษาเปรยบเทยบระหวางประเทศ

(2) ขอเสนอแนะทเปนรปธรรมสาหรบแนวทางและกลยทธหรอยทธศาสตรในการแกไขปญหาและในการปองกนและปราบปรามการทจรตคอรรปชนใน ภาคธรกจเอกชนในประเทศและระหวางประเทศหรอขามชาต

(3) ขอเสนอแนะในการเตรยมความพรอมเพอการปฏบตทเปนไปตามบทบญญตในอนสญญาสหประชาชาตวาดวยการตอตานการทจรต ค.ศ. 2003 เรองการตอตานการทจรตคอรรปชนในภาคธรกจเอกชน

vii

6. แผนการด าเนนงาน (ปรบปรงแกไข)

ระยะเวลา 15 เดอน (19/10/52-18/01/54) เดอนท

กจกรรม 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15

1. ศกษาและวเคราะหลกษณะของพฤตกรรมในการทจรตคอรรปชนในวงการธรกจเอกชนในภาพรวม 2. สงรายงานกรอบแนวทางการวจยเบองตนจานวน 20 ชด

3. ศกษาและวเคราะหลกษณะของพฤตกรรมในการทจรตคอรรปชนในวงการธรกจเอกชนทแพรหลายและมผลกระทบเปนลกโซในวงกวางตอระบบเศรษฐกจมากทสดและทมแนวโนมวาจะทวความรนแรงมากขนในอนาคต

4. สงรายงานความกาวหนาครงท 1 จานวน 30 ชด

5. ศกษาองคประกอบสาคญและแรงจงใจทเออทาใหเกดพฤตกรรมการทจรตคอรรปชน

6. ศกษาและวเคราะหลกษณะของพฤตกรรมทเปนการทจรตของบรษทขามชาตทมแนวโนมทแพรหลายมากขนในตางประเทศ

7. สงรายงานความกาวหนาครงท 2 จานวน 30 ชด

8. จดทาขอเสนอแนะแนวทางการดาเนนการปองกนการทจรตในวงการธรกจเอกชนตามบทบญญตของอนสญญาสหประชาชาตวาดวยการตอตานการทจรต ค.ศ. 2003 และรปแบบกลยทธหรอยทธศาสตรการแกไขปราบปรามและปองกนการทจรตคอรรปชนในภาพรวมของธรกจเอกชนไทย ทจะเปนภารกจของสานกงาน ป.ป.ช.

9. สงรางรายงานฉบบสมบรณ จานวน 30 ชด

10. จดประชมสมมนา

11. สงรายงานฉบบสมบรณ จานวน 100 ชด พรอมทงแผนซดทบนทกขอมลจานวน 100 ชด รวมทงบทคดยอภาษาไทยและภาษาองกฤษ จานวนอยางละ 250 ชด และสรปผลการวจยภาษาไทยและภาษาองกฤษ จานวนอยางละ 250 ชด

viii

สารบญ

หนา บทน า .......................................................................................................................................................................... I บทท 1 กรอบแนวคดการทจรตคอรรปชนในภาคธรกจ ................................................................................................... 1

1.1 นยามของการคอรรปชนในภาคธรกจ ........................................................................................................... 1 1.2 บรรษทภบาลทด ............................................................................................................................................. 3 1.3 โครงสรางและระบบการบรหารของธรกจขนาดใหญในประเทศไทย ......................................................... 4 1.4 ลกษณะการคอรรปชนในภาคธรกจไทย ........................................................................................................ 5 1.5 ปจจยทมผลกระทบตอการเกดบรรษทภบาลของภาคธรกจไทย ................................................................... 6

บทท 2 ลกษณะของการทจรตคอรรปชนในภาคธรกจเอกชนไทย ................................................................................... 9 2.1 รปแบบการทจรตคอรรปชนในภาคเอกชน ................................................................................................... 9 2.2 พฤตกรรมการทจรตคอรรปชนในภาคเอกชน ............................................................................................. 17 2.3 กรณตวอยางการทจรตคอรรปชนในภาคเอกชน ......................................................................................... 22 2.4 สรป................................................................................................................................................................ 27

บทท 3 กรณศกษาการทจรตคอรรปชนในธรกจเอกชนไทย ........................................................................................... 29 3.1 พฤตกรรมทเปนความผดตามขอบงคบของคณะกรรมการกากบหลกทรพย และ ตลาดหลกทรพย .................................................................................................................................... 30 3.2 พฤตกรรมความผดเกยวกบการถอหนแทน ................................................................................................. 61 3.3 พฤตกรรมความผดเกยวกบการหลบเลยงภาษ ............................................................................................. 72 3.4 พฤตกรรมความผดเกยวกบการเงนการธนาคาร และการฟอกเงน ............................................................... 84 3.5 พฤตกรรมความผดเกยวกบการหลอกลวงผบรโภคหรอลกคา.................................................................... 86 3.6 สรป................................................................................................................................................................ 93

บทท 4 แรงจงใจทท าใหเกดพฤตกรรมการทจรตคอรรปชน .......................................................................................... 87 4.1 แรงจงใจททาใหเกดการทจรตคอรรปชนในตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย ....................................... 87 4.2 แรงจงใจในการหลบเลยงภาษศลกากร....................................................................................................... 117

บทท 5 กรณศกษาการทจรตในภาคธรกจในตางประเทศ ............................................................................................. 127 5.1 ลกษณะและแนวโนมของการทจรตในภาคธรกจในโลก .......................................................................... 127 5.2 การทจรตในการหลบเลยงภาษ ................................................................................................................... 132 5.3 การทจรตฉอโกงทางอนเตอรเนต ............................................................................................................... 140 5.4 สรป.............................................................................................................................................................. 143

บทท 6 ขอเสนอแนะแนวทางการด าเนนการปองกนการทจรตคอรรปชน ในวงการธรกจเอกชนไทย ....................... 139 6.1 อนสญญาสหประชาชาตวาดวยการตอตานการทจรต ค.ศ. 2003 ............. ผดพลาด! ไมไดก าหนดทคนหนา 6.2 กรณศกษาการปองกนและปราบปรามการทจรตในตางประเทศ .............................................................. 157 6.3 การจดทาขอเสนอแนวทางในการปองกนและแกไขปญหาการทจรต ...................................................... 170 6.4 รปแบบเชงกลยทธและยทธศาสตรของ ป.ป.ช. ......................................................................................... 182

บรรณานกรม .................................................................................................................................................................. 175 ภาคผนวก ..................................................................................................................................................................... 181

ix

สารบญตาราง

หนา ตารางท 2.1 รปแบบการทจรตคอรรปชนในภาคธรกจเอกชนไทย .......................................................................... 12 ตารางท 2.2 การทจรตคอรรปชนในภาคธรกจเอกชนไทยจาแนกรายป ในชวงป 2543-2552 ................................. 14 ตารางท 2.3 กรณตวอยางการทจรตคอรรปชนทเกดจากการกระทาความผดในหลายลกษณะ ............................... 24 ตารางท 3.1 ขอกลาวหาทอดตผบรหาร บมจ. ศครนทร จะตองชแจง (ป 2541) ....................................................... 35 ตารางท 3.2 ผลการดาเนนงานของ บมจ. รอยเนท ประจาไตรมาส 3 ป 2545 (ณ วนท 14 พฤศจกายน 2545)........... 38 ตารางท 3.3 การเปรยบเทยบผลการดาเนนงานของ บมจ. รอยเนท ประจาไตรมาส 3 ป 2545 กอนและหลงการปรบปรงงบการเงน ....................................................................................... 40 ตารางท 3.4 โครงสรางผถอหนบรษท รอยเนท จากด (มหาชน) ............................................................................... 43 ตารางท 3.5 การกลาวโทษของ ก.ล.ต. กรณทจรต บมจ. ปคนค คอรปอเรชน .......................................................... 52 ตารางท 3.6 งบกาไรขาดทนของ บมจ. เซอรคทฯ ในชวงป 2545-2548 .................................................................... 53 ตารางท 3.7 งบกาไรขาดทนของ บมจ. เอส.อ.ซ.ฯ ในชวงป 2548-2550 ................................................................... 55 ตารางท 3.8 การกลาวโทษกรณทจรต บมจ. เอส.อ.ซ. ออโตเซลส แอนด เซอรวส .................................................. 57 ตารางท 3.9 หนวยงานทผเสยหายตดตอเพอขอความชวยเหลอในการรบเรองรองเรยน......................................... 89 ตารางท 4.1 รปแบบของพฤตกรรมการทจรตทเกดขนในตลาดหลกทรพยฯ .......................................................... 88 ตารางท 4.2 การจดกลมพฤตกรรมความผดตามทถกกลาวโทษ ............................................................................... 93 ตารางท 4.3 ผลประโยชนทเกดขนจากการกระทาความผดตามทถกกลาวโทษ....................................................... 94 ตารางท 4.4 ความคบหนาของการดาเนนคดตามทถกกลาวโทษ.............................................................................. 97 ตารางท 4.5 จานวนผถกกลาวโทษระหวางป 2535 ถง กนยายน 2552 ...................................................................... 98 ตารางท 4.6 บทกาหนดโทษตามความผดทไดกระทา ............................................................................................... 99 ตารางท 4.7 การวเคราะหแรงจงใจตามความสมพนธเชงคณตศาสตร ................................................................... 102 ตารางท 4.8 การเปรยบเทยบผลประโยชนและคาปรบขนตา .................................................................................. 105 ตารางท 4.9 พฤตกรรมความผดทางศลกากรและบทลงโทษ .................................................................................. 118 ตารางท 5.1 ลกษณะของการทจรตในรายสาขาธรกจ ............................................................................................. 130 ตารางท 6.1 รปแบบการดาเนนงานของ ICAC ........................................................................................................ 165 ตารางท 6.2 สาระสาคญของบทบญญตในอนสญญาฯ ทเกยวของกบการทจรตในภาคเอกชน ........ ผดพลาด! ไมได

ก าหนดทคนหนา ตารางท 6.3 การเปรยบเทยบการดาเนนการตามอนสญญาฯ .................................. ผดพลาด! ไมไดก าหนดทคนหนา

x

สารบญรป

หนา รปท 2.1 การทจรตคอรรปชนในภาคธรกจเอกชนไทยจาแนกตามรปแบบ .............................................................. 15 รปท 2.2 การทจรตคอรรปชนภายใตการดแลของ สานกงานคณะกรรมการกากบหลกทรพย และตลาดหลกทรพย (ป 2543-2552) ............................................................................................................ 15 รปท 2.3 การทจรตคอรรปชนภายใตการดแลของกรมสอบสวนคดพเศษ (ป 2547-2551) ........................................ 16 รปท 2.4 การทจรตคอรรปชนภายใตการดแลของ สานกงานปองกนและปราบปรามการฟอกเงน (ป 2543-2551) ............................................................................................................................................... 16 รปท 3.1 ลาดบการถอครองหน บมจ. ชนคอรปฯ ....................................................................................................... 65 รปท 3.2 การถอครองหนบรษทวนมารค และบรษทแอมเพลรชฯ ............................................................................ 71 รปท 3.3 รปแบบของการทจรตทเกดในตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย .............................................................. 95 รปท 4.1 แผนภาพการวเคราะหแรงจงใจทเออใหเกดพฤตกรรมการทจรต .............................................................. 91 รปท 4.2 เสนทางของการดาเนนคดทางอาญา ........................................................................................................... 103 รปท 5.1 รปแบบของการทจรตในภาคธรกจในโลก ................................................................................................ 129 รปท 6.1 แผนภาพความสมพนธระหวางฝายตรวจสอบและฝายผกระทาความผด ................................................. 173

บทท 1 กรอบแนวคดการทจรตคอรรปชนในภาคธรกจ

การศกษาและวเคราะหปญหาการทจรตคอรรปชนทมอยางกวางขวางในอดตจวบจนปจจบนมกมงเปาไปทการทจรตของเจาหนาทของรฐ โดยเฉพาะนกการเมองและขาราชการประจาระดบสง ตลอดจนพนกงานเจาหนาทของรฐทมการรบสนบนในการปฏบตหนาท หากแต สงหนงทเราไดมองขามไปกคอการทจรตคอรรปชนทเกดขนในภาคธรกจ

การทจรตคอรรปชนทกอความเสยหายใหแกประเทศชาตนน มไดจากดอยเฉพาะในสวนของภาครฐแตเพยงฝายเดยว แตจะแฝงอยในภาคธรกจในรปแบบของการทกรรมการและผบรหารไมรกษาผลประโยชนของบรษท แตกลบใชอานาจในหนาท เพอแสวงหาผลประโยชนแกตนเอง ครอบครว หรอพวกพอง ทาใหการบรหารธรกจไมรอบคอบและไมโปรงใส อาทเชน การปลอยกใหแกเครอญาตหรอบคคลทรจกเพอลงทนในโครงการทมความเสยงสง การถายโอนกาไรจากบรษทหนงไปยงบรษทอกแหงหนง ตลอดจนการใชขอมลภายในของบรษทเพอทากาไรในการซอขายหลกทรพย สงทเกดขนเหลานลวน เปนตวอยางของพฤตกรรมทเปนการเอาเปรยบผถอหนและเปนตวเรงทสาคญในการทาลายความเขมแขงของภาคธรกจไทย ซงอาจนาไปสการลมสลายไมเพยงแตของธรกจนนๆ แตของระบบเศรษฐกจของประเทศอกดวย

1.1 นยามของการคอรรปชนในภาคธรกจ

ความหมายของการคอรรปชนทมใชอยางแพรหลาย คอ “การใชอานาจเจาหนาทรฐโดยมชอบดวยกฎหมายเพอแสวงหาประโยชนสวนตวหรอพวกพอง ” (Gray Kaufmann, 1998; Jayawickrama, 1998; Bardhan, 1997) โดยทวไปแลวผลประโยชนดงกลาว อาจอยในรปแบบของเงนหรอตาแหนงหนาทกได1 คานยามดงกลาวชใหเหนวาการคอรรปชนนนเกดจากการใชอานาจในตาแหนงหนาท มใชอานาจสวนบคคลแสวงหาผลประโยชนสวนตว อยางไรกตาม การใหนยามความหมายของการคอรรปชน ดงกลาว ไดรบการวพากษวจารณวายงแคบเกนไป เพราะในบางกรณการคอรรปชนกสามารถเกดขนเนองจากการใชอานาจทชอบดวยกฎหมายออกกฎหมายหรอกาหนดนโยบายเพอเออประโยชนแกตนเองหรอพวกพองกเปนได ในขณะเดยวกน การคอรรปชนกมไดหมายถงเพยงแตการใชอานาจโดยมชอบในวงราชการเทานน แตยงหมายรวมถงพฤตกรรมการฉอโกงในภาคเอกชนอกดวย ดวยเหตน การกาหนดคาจากดความของการคอรรปชนจงมความหลากหลาย และสามารถกาหนด

1 สถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย (2543) “ยทธศาสตรการตอตานคอรรปชนในประเทศไทย : แนวคดทางเศรษฐศาสตรวาดวย ตลาดคอรรปชน”, หนา 4.

2

นยามไดตงแตแคบทสดจนถงกวางทสด ซงขนอยกบผทเกยวของในปญหาการคอรรปชน รปแบบวธและระดบความรนแรงของปญหาทมความแตกตาง อยางไรกด ในภาพรวมแลว การคอรรปชนนาจะหมายถงพฤตกรรมทไมกอใหเกดประโยชนตอสวนรวม และเปนพฤตกรรมทเออประโยชนใหแกคนสวนนอยโดยทกลมสวนมากเปนผตองแบกรบภาระ2

ความหมายของการคอรรปชนตามประมวลกฎหมายอาญา หมายความถง การใชอานาจหนาทเพอแสวงหาประโยชนอนมชอบดวยกฎหมาย ไมวาจะเปนการเรยกรบ หรอ การใหสญญา โดยขาราชการหรอเปนการใหหรอสญญาวาจะใหโดยเอกชนกตาม ดงนน ในมมมองทางกฎหมายแลว การแสวงหาประโยชนอนมชอบดวยกฎหมายทกลกษณะ ไมวาเปนการเรยก รบ หรอเพอตอบแทนในรปทรพยสน เงนทอง หรอตาแหนงหนาทการงานเพอตนเองหรอบคคลอน ลวนแลวแตเปนความผดทางกฎหมายทงสน3

ทงน เราสามารถนานยามของการคอรรปชนดงกลาวในขางตน มาประยกตใชไดกบภาคธรกจ โดยการคอรรปชนในภาคธรกจ หมายถง การทกรรมการหรอผบรหาร บรษทใชอานาจในตาแหนงหนาท ซงตนไดมาจากผถอหนหรอตวแทนผถอหน ในการบรหารงานและดาเนนนโยบายของบรษทเพอแสวงหาประโยชนสวนตนหรอเพอบคคลอน ซงผลประโยชนทเกดขนจากการทจรตคอรรปชนในแวดวงธรกจโดยสวนมากแลวจะเปนผลประโยชนทางการเงน

อยางไรกตาม ปญหาสาคญ ของการปองกนและตอตาน การทจรตคอรรปชน ทเกดขนในปจจบนก คอ (1) การทจรตคอรรปชนมรปแบบวธการทซบซอนขน ไมวา การคอรรปชนในเชงนโยบาย และการทบซอนของผลประโยชนของเจาหนาทผมอานาจ ซงนาผกระทาผดมาลงโทษไดยาก เนองจากขาดหลกฐานทชดเจน และ (2) การทจรตคอรรปชนไดแพรขยายในวงกวางมากและฝงรากลก เพราะไมเพยงแตในภาครฐเทานน แตในภาคเอกชนกมการทจรตคอรรปชนกนมากไมวาจะเปนภายในองคกรเอง หรอเปนการใหสนบนแกเจาหนาทรฐจนกลายเปนคานยมในการประกอบธรกจอยางหนงทหลกเลยงไมได

การทจรตคอรรปชนในวงการธรกจไมวาจะอยในรปแบบของการปลอยเงนกอยางหละหลวมแกเครอญาตหรอคนรจก การถายโอนกาไร การหลบเลยงภาษ ตลอดจนการใชขอมลภายในของบรษทในการคากาไรจากการซอขายหลกทรพย ลวนแลวแตเปนการยกยอกผลประโยชนออกไปจากบรษท ซงผทมสวนไดสวนเสยกบบรษทพง จะไดรบ ซงรวมไปถงผถอหนทไม มสวน เกยวของ เจาหน

2 นพนธ พวพงศกร และคณะ (2543) “คอรรปชนในวงราชการไทย : กรณศกษาและยทธศาสตรการตอตานการคอรรปชนในเชงเศรษฐศาสตร” ใน ยทธศาสตรการตอตานการคอรรปชนในประเทศไทย พ.ศ. 2543, หนา 30-32. 3 เดอนเดน นคมบรรกษ และคณะ (2548) “การตดตามประเมนผลการทจรตประพฤตมชอบและกลไกการตรวจสอบถวงดลในสงคมไทย” รายงานเสนอตอสานกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต, หนา 2-1.

3

พนกงานหรอลกจาง ภาครฐ ตลอดจนลกคาของบรษท สาเหตทพฤตกรรมดงกลาวมอยอยางแพรหลาย ในวงการธรกจไทย เนองมาจาก การบรหารจดการของภาคธรกจ เอกชน โดยทวไปยงขาด การมบรรษทภบาล (corporate governance) ทด

1.2 บรรษทภบาลทด

การมบรรษทภบาลทด หมายถง การบรหารจดการธรกจทเปนธรรมและโปรงใส โดยผทมอานาจบรหารและอานาจในการตดสนใจของธรกจนนๆ มความรบผดชอบตอหนาทและผล จากการกระทาของตนตอผทมสวนไดสวนเสยกบบรษท (stakeholders) ทกราย ซงรวมไปถง ผถอหน เจาหน พนกงาน รฐ ลกคา ตลอดจนประชาชนทวไป โดยทคณะกรรมการ (board) มหนาทตรวจตราการบรหารงานของผบรหารใหสอดคลองกบวตถประสงคและนโยบายของบรษท ในขณะทผบรหารเอง กจะตองบรหารธรกจเพอทจะสรางผลกาไรใหแกบรษท ซงมผถอหนทกรายเปนเจาของ โดยไมเลอกปฏบตระหวางผถอหนรายใหญและรายยอย ในขณะเดยวกนทงกรรมการและผบรหารจะตองมความรบผดชอบรวมกนตอผมสวนไดสวนเสยรายอนๆ กบบรษทดวย เชน ตอเจาหนในการชดใชหนตามภาระผกพน ตอรฐในการจายภาษและปฏบตตามกฎระเบยบในการประกอบธรกจตาง ๆตอพนกงานโดยใหมความเปนอยทด ตอลกคาโดยใหไดรบสนคาทมคณภาพหรอ การบรการทด ตลอดจนตอประชาชนโดยใหไดอยในสงแวดลอมทดอกดวย

ธรรมาภบาลของภาคเอกชนทดนน มรากฐานอยบนหลกการทสาคญ 3 ประการไดแก

1. ความรบผดชอบ (Accountability) หมายถง ความรบผดชอบของ ผทเปนกรรมการและผบรหารตอผถอหน กรรมการในฐานะทเปนตวแทนของผถอหนมหนาทตรวจสอบการทางานของผบรหารและความถกตองของบญช (auditing) ขณะทผบรหารมความรบผดชอบตอผลการดาเนนงานของบรษท ในการประกอบหนาทของทงกรรมการและผบรหาร จะตองคานงถงภาระและหนาททมตอผทมสวนไดสวนเสยกบธรกจรายอนๆ ดวย เชน พนกงาน รฐ เจาหน และสงคมดวย

2. ความโปรงใส (Transparency) หมายถง ความโปรงใสในการบรหารงานของธรกจ เพอท ผถอหนจะมความมนใจวาการดาเนนธรกจนน จะเปนไปในทศทางทกอใหเกดผลประโยชนสงสดแกผถอหน โดยมไดเปนการแสวงหาผลประโยชนสวนตวของผบรหารหรอผถอหนรายใหญแตอยางใด การดาเนนธรกจทมความโปรงใสควรทจะมลกษณะสาคญบางประการ เชน มโครงสรางของกรรมการทมความเปนอสระจากผบรหาร หรอหลกเลยงการถอหนไขว (Cross หรอ Interlocking Share-holding) เพอทจะปองกนมใหเปาหมายในการประกอบธรกจและบรหารงานบดเบอนไปจากการแสวงหาประโยชนสงสดใหแกผถอหนของบรษท เปนตน

3. ความเสมอภาค (Equity) หมายถง การทผถอหนรายยอยมสทธทจะไดรบผลประโยชนจากการประกอบธรกจเทาเทยมกบผถอหนรายใหญ การทผถอหนรายยอยจะไดรบการปฏบตทเปนธรรม

4

เพยงใดนน ขนอยกบความสามารถทจะพทกษผลประโยชนของตนเองเอาไว (minority shareholders’ rights) ซงจะขนอยกบสทธของผถอหนในการออกเสยงในการเลอกตงกรรมการ ในการเปลยนแปลง หรอปลดกรรมการ และสทธในการมสวนรวมในการกาหนดนโยบาย ทสาคญของธรกจ ซงจะถกกาหนดโดยกฎหมายบรษทมหาชน และขดความสามารถของผถอหนรายยอย ในการเขาถงขอมลขาวสารของบรษท (access to information)

จากคาอธบายในขางตน สามารถสรปไดวาการมบรรษทภบาลทดของธรกจ ถอเปนการสราง “ภมคมกน” ใหแกบรษทตอการทจรตคอรรปชนทอาจเกดขน การสรางภมคมกนดงกลาว มรากฐานอยบนหลกการของความรบผดชอบตอหนาทของกรรมการในฐานะทเปนของตวแทนผถอหนทกรายทจะปฏบตหนาทในการตรวจสอบอยางจรงจง และดาเนนการโดยความรอบคอบและระมดระวง และหลกการของความโปรงใสทจะชวยสงเสรมใหระบบการตรวจสอบภายในองคกรมประสทธภาพมากยงขน เพอทจะใหผถอหนมความมนใจวาการบรหารจดการของบรษทเปนไปในทศทางทกอใหเกดผลประโยชนสงสดแกบรษท มใชผลประโยชนเฉพาะแกผถอหนรายใหญบางรายหรอตวผบรหารเอง ซงชวยปองกนการทจรตและฉอโกงในบรษทอกทางหนง สดทายแลว หลกการของความเทาเทยมกนจะรบรองวาผถอหนทกรายไมวาใหญหรอเลกจะไดรบการปฏบตทเปนธรรม

บรษททมธรรมาภบาล ทดจะมกรรมการและผบรหารทปฏบตหนาทโดยความซอสตยและสจรต มขนตอนและวธการดาเนนงานทโปรงใส ตรวจสอบได และใหความเปนธรรมแกผทมสวนไดสวนเสยกบบรษททกๆ รายอยางเทาเทยมกน โดยไมเอาเปรยบผทดอยโอกาสกวา ธรกจทมลกษณะดงกลาวยอมมความมนคงและย งยน

1.3 โครงสรางและระบบการบรหารของธรกจขนาดใหญในประเทศไทย

บรษทเอกชนในประเทศไทยสวนใหญมพนฐานมาจากบรษทครอบครว ซงสวนใหญ เกดจากการบกเบกโดยคนไทยเชอสายจน จงมโครงสรางการถอหนทกระจกตว โดยผกอตงบรษทและสมาชกในครอบครวเปนผถอหนรายใหญ และมการบรหารงานของธรกจแบบเบดเสรจ การดาเนนธรกจแบบครอบครวทาใหกระบวนการตดสนใจ เปนไปอยาง รวดเรวและการบรหารงานมความคลองตวสง ซงสงผลใหบรษทเหลานสามารถเตบโตไดอยางรวดเรว จนกลายเปนบรษทขนาดใหญทมการระดมทนจากสาธารณชนในภายหลง

จดแขงของระบบการบรหารจดการแบบครอบครว ไดกลายมาเปนจดออน เมอบรษท ของครอบครวไดแปรสภาพจากบรษทจากดมาเปนบรษทมหาชนทมผถอหนรายยอยหลายราย ซงมไดมสวนเกยวของกบครอบครว ซงเปนทงผกอตงบรษทและเปนผถอหนรายใหญ การถอหนและการบรหารงานภายในครอบครวกลายเปนปจจยทเออตอการคอรรปชน ภายในบรษท เนองจากการออกเสยงแบบ “หนงหนหนงเสยง” ทาใหผทมหนสวนใหญ ซงกคอผกอตงบรษทและเครอญาต มอานาจในการเลอกกรรมการและทมบรหารเอง และโดยเฉพาะอยางยง ถาผถอหนรายอนๆ ทเขามาซอหน

5

เปนเพยงผถอหนรายยอย ผทเปนเจาของจะสามารถรกษาอานาจในการบรหารจดการแบบเบดเสรจไดโดยงาย ทาใหการบรหารงานของบรษทมแนวโนมทจะเออผลผลประโยชนเฉพาะแกผถอหนรายใหญหรอกคอเจาของนนเอง ทงน การขาดการคานอานาจจากผถอหนรายอนๆ และระบบการตรวจสอบภายในทด ไดทาใหการดาเนนธรกจไมโปรงใสและลอแหลมตอการทจรตคอรรปชน

1.4 ลกษณะการคอรรปชนในภาคธรกจไทย

แมวาโครงสรางการถอหนทมลกษณะกระจกตวจะมขอด ในการทาใหบรษท “มเจาของ” ซงทาใหการตดสนใจเปนไปอยางรวดเรว การบรหารงานของธรกจและการจางงานมเสถยรภาพ และการทสายสมพนธกบผผลต เจาหน และลกคา มพฒนาการอยางตอเนอง ดงจะเหนไดจากตวอยางในตางประเทศทภาคธรกจในประเทศเยอรมนและญปน ซงมลกษณะการถอหนทกระจกตว เชนเดยวกบกรณของประเทศไทย อยางไรกตาม การบรหารจดการแบบเบดเสรจ ไมโปรงใส และขาดการควบคมภายในทมประสทธภาพอาจสงผลให “เจาของ” อาจดาเนนกจการผดพลาด หรอทสาคญยงกวานนกคอ การเอาเปรยบผถอหนรายยอยดงทไดกลาวไวขางตน

ปญหาการทจรตคอรรปชนในภาคธรกจทเกดจากการทกรรมการหรอผบรหารใชอานาจตามตาแหนงหนาทของตน ในการแสวงหาผลประโยชนแกตนเอง เครอญาต และพวกพอง มากกวาจะเปนผลประโยชนของบรษท ซงมผถอหนทกรายเปนเจาของ นบเปนปญหาทรนแรงทสด เพราะนอกจากจะเปนการฉอโกงผถอหนแลว ยงเปนการบนทอนศกยภาพของบรษทอกดวย การคอรรปชนดงกลาว มหลายรปแบบ เชน การปลอยเงนกใหแกคนรจก (connected lending) โดยไมมหลกทรพยค าประกนหรอทเรยกวา clean loan การปลอยกดงกลาวจะมเพยงการคาประกนโดยบคคล ซงในกรณทลกหนผดนดชาระหน เจาหนทไมมหลกทรพยค าประกนจะเสยเปรยบเจาหนทมหลกทรพยค าประกน ซงทาใหมความเสยงตอหนเสยคอนขางสง แมการทา clean loan จะไมผดกฎหมายแตกถอไดวาเปนการดาเนนธรกจทไมรอบคอบและมความเสยงสง

ในชวงกอนทจะเกดวกฤตสถาบนการเงนในป 2539-2540 ประเทศไทยมการปลอยเงนกในลกษณะดงกลาวอยางแพรหลาย สงผลทาใหเกดปญหาหนเสยอยางรนแรงในระบบการเงนของไทย นอกจากนแลว การปลอยเงนกโดยอาศยความคนเคย ยงทาใหธนาคารพาณชยสวนใหญในประเทศไมมการพฒนาในเรองของประสทธภาพในการประเมนโครงการเทาทควร ทงน ปญหาของการขาดหลกวธในการปลอยเงนกทมประสทธภาพดงกลาว ได ทาใหระบบการเงนในประเทศไทยออนแอดงทเปนอยในปจจบน

นอกจากการปลอยก ใหแกเครอญาตและบคคลทรจกแลว รปแบบของการคอรรปชนทแพรหลายในภาคธรกจอกรปแบบหนงกคอ การถายโอนกาไรระหวางบรษท (siphoning of company's fund) โดยทวไปแลวจะเปนการถายโอนกาไรจากบรษททมผรวมทนหรอผถอหนหลายรายไปยงบรษททผถอหนรายใหญเปนเจาของแตผเดยว การถายโอนกาไรในลกษณะดงกลาว จะทาใหผถอหน

6

รายใหญไมตองแบงปนผลกาไรใหแกผรวมทนหรอผถอหนรายอนๆ ตวอยางเชน บรษทแหงหนงซงมการรวมทนระหวางผถอหนไทยซงเปนผถอหนขางมากกบบรษทตางชาตซงเปนผถอหนขางนอย ในการผลตสนคา แตผลการดาเนนงานของบรษทรวมทนดงกลาว กลบไมเคยมกาไรเลยแมแตปเดย ว สาเหตเนองมาจากการทบรษทดงกลาวมคาใชจายในการซอวตถดบทสงเกนควร ซงวตถดบดงกลาวผลตโดยบรษททผถอหนไทยเปนเจาของ การกาหนดราคาวตถดบทสง ทาใหบรษทรวมทนขาดทน ในขณะทบรษทของผถอหนไทย ไดกาไร สดทายแลว ผประกอบการตางชาตกตองถอนทน ออกไป สงผลใหโรงงานตองปดตวลง ทาใหพนกงานจานวนหลายรอยคนไดรบความเดอนรอน การกระทาดงกลาวถอเปนการหลอกลวงนกลงทนตางชาตและเปนการทาลายแหลงรายไดของพนกงาน ซงเปนคนไทยจานวนมาก พฤตกรรมดงกลาวถอไดวาเปนการคอรรปชนทกอใหเกดความเสยหายไมเพยงตอผทเกยวของแตเปนการทาลายภาพพจนของประเทศอกดวย

การใชขอมลภายในเพอประโยชนในการคากาไร (insider trading) ถอเปนรปแบบของการ เอาเปรยบผถอหนอกประเภทหนงทแพรหลาย ตวอยางทเหนไดชด คอ ในชวงกอนทสถาบนการเงนหลายแหงจะประสบกบปญหาขาดทนหรอหนเสย ทงกอนและหลงวกฤตเศรษฐกจ ผถอหนรายใหญของธนาคารพาณชยและสถาบนการเงน จานวนหลายแหง ตางพากนเทขายหนออกมาอยางมากมาย โดยทผถอหนรายยอยไมรตว และกวาจะรตวกสายเกนแกเสยแลว เพราะไดเกดการลดทนของบรษท ซงสงผลใหมลคาของหนเกอบเปนศนย แมสานกงานคณะกรรมการ กากบหลกทรพยและ ตลาดหลกทรพยจะระบวาผถอหนรายใหญจะตองรายงานกจกรรมการคาขายหลกทรพยของบรษททกครง แตในหลายครงกมการเพกเฉยตอกฎเกณฑดงกลาวหรอมการดาเนนการโดยการอาศยตวแทน (nominee) ทาใหสามารถหลบเลยงขอกาหนดดงกลาวได

นอกจากการคอรรปชนทางธรกจ 3 รปแบบทไดยกตวอยางมาแลว การเอาเปรยบผถอหนรายยอยในรปแบบอนๆ ยงคงมความหลากหลาย เชน การอนมตใหผลตอบแทนแกกรรมการทสงเกนควร โดยไมสอดคลองกบผลงาน ไมวาจะเปนในรปแบบของการจายคาเบยประชมทสง การแจกหนในราคาพาร หรอใบจองหน (warrant) กด การนาผลกาไรจากการดาเนนธรกจไปลงทนในธรกจทผถอหนรายใหญหรอกรรมการมผลประโยชนเกยวของ หรอการทกรรมการหรอผบรหารคากาไรกบบรษท โดยการ “ซอถกขายแพง” ไมวาจะเปนการซอขายทดน ทรพยสนอนๆ หรอเปนการใหบรการอนใด แกบรษทกด พฤตกรรมเหลานลวนเปนการคอรรปช นทงสน เพราะเปนการใชอานาจในตาแ หนงหนาทอนมตพฤตกรรมทเปนการแสวงหากาไรสวนตวหรอแกญาตมตร

1.5 ปจจยทมผลกระทบตอการเกดบรรษทภบาลของภาคธรกจไทย

ปจจยสาคญทเปนอปสรรคตอการพฒนาบรรษทภบาลทดในภาคธรกจไทย ตามความเหนของคณะผวจยม 3 ประการ คอ (1) การทภาครฐเองขาดธรรมรฐ โดยมการคอรรปชนในหนวยราชการและในแวดวงการเมองอยางกวางขวาง (2) การขาดหลกนตธรรม (rules of law) ทดและบทลงโทษทม

7

ประสทธภาพ และ (3) บรษทเองขาดระบบควบคมภายใน (internal control) และการตรวจสอบการบรหารงานจากภายนอกทมประสทธผล

(1) การขาดธรรมรฐในภาครฐ

การทภาครฐมการทจรตคอรรปชนอยางกวางขวาง ยอมทาใหการสรางธรรมาภบาลในภาคเอกชนเปนไปไดอยางยากลาบาก ตวอยางเชน เปนทรกนวาเพอทจะชนะการประมลกอสราง บรษทเอกชนจะตองใหสนบนแกพนกงานของรฐทเกยวของกบกระบวนการคดเลอกผประมล การตรวจรบงาน ตลอดจนการเบกจายงวดเงน บรษทกอสรางรายใดทปฏเสธการจายสนบนมกจะไมสามารถอยในวงการธรกจได อกตวอยางหนง คอ ในบางพนท บรษทหางรานใดไมจายสนบนใหกบเจาหนาทสรรพากรกจะมภาระภาษสงจากการประเมนรายไดสง การคอรรปชนของภาครฐดงกลาว ทาใหธรกจทสจรตเสยเปรยบธรกจทพรอมทจะจายสนบน ธรกจทอยไดจงตองมการตบแตงบญชและหลกเลยงการตรวจสอบเพอทจะปกปดความผดปกตของคาใชจายทเกดจากการตดสนบนหรอรายไดทประเมนไวไมสอดคลองกบความเปนจรง การประกอบธรกจอยางไมสจรตทาใหบรษทไมสามารถสรางบรรษทภบาลทดได ไมวาจะเปนการใหบคคลภายนอกเขามามบทบาทในการตรวจสอบ การบรหารอยางจรงจง การวางระบบการควบคมและตรวจสอบภายในทด หรอการเปดเผยขอมลใหแกผรวมทนหรอผถอหนเพอทจะใหการบรหารจดการมความโปรงใสมากขน

(2) การขาดหลกนตธรรม

อยางไรกตาม การคอรรปชนของภาครฐมใชเปนปจจยเดยวทบนทอนบรรษทภบาลทดในประเทศไทย การขาดหลกนตธรรม หรอ rules of law ยงเปนปจจยสาคญอกประการหนง ตวอยางเชน เนองจากสหรฐอเมรกามการบงคบใชกฎหมายตอตานการคอรรปชนในตางแดน (Foreign Corruption Law) ซงระบว าบคคลชาวอเมรกนและนตบคคลและลกจางของนตบคคลอเมรกนทใหสนบนกบเจาหนาทของรฐในตางแดนจะตองถกดาเนนคดอาญาในสหรฐอเมรกา บรษทอเมรกนจะไมกลาตดสนบนกบเจาหนาทรฐในการแขงขนการประมลกอสรางหรอจดซอจดจางในตางประเทศ ซงจะตางกบบรษทจากประเทศอน ๆหรอการลงโทษการใชขอมลลบของบรษทในการคากาไรจากการซอขายหลกทรพยของบรษททรนแรงและจรงจงทาใหกรรมการและผบรหารในธรกจอเมรกนมความระมดระวงในการรกษาขอมลทเปนความลบของบรษทอยางยง

(3) การขาดระบบการตรวจสอบทมประสทธภาพ

นอกจากปจจยใน ภาครฐและหลกนตธรรมแลว การทบรษท เอกชนขาดระบบการควบคมภายใน (internal control) และการตรวจสอบจากภายนอกทมประสทธภาพ อาจทาใหการบรหารงานของธรกจไมโปรงใสและลอแหลมตอการทจรตหรอฉอโกง เชนเดยวกน ปจจยสาคญทเปนอปสรรคตอการตรวจสอบบรษทกคอ มาตรฐานทางดานบญช ซงเปนทรกนวาการตกแตงบญชเพอหลบเลยง

8

ภาษหรอเพอทจะปกปดความเสยหายหรอซอนคาใชจายทมเงอนงาของบรษทมอยไมนอย และการมตวเลขผลการดาเนนงานของธรกจและบญชทรพยสน และหนสนทไมสามารถเชอถอได กทาใหการตรวจสอบเปนไปไดลาบากมากขน

โดยทวไปแลวบคคลทเกยวของในกระบวนการตรวจสอบการดาเนนกจการของธรกจเอกชนมหลากหลายกลม อนไดแก กรรมการบรษทในฐานะตวแทนของผถอหน ผสอบบญช (auditor) เจาหน ผถอหนรายใหญ และผถอหนรายยอยทรวมตวกน แต ปญหา สาคญ ของบรษทสญชาตไทย กคอ กรรมการบรษทสวนมากมกเปนผทคนเคยกบผถอหนรายใหญ จงไมมเจตนารมณทจะคดคานหรอตรวจสอบความเหมาะสม ในการบรหารงานขอ งฝาย บรหาร ซง ผถอหนรายใหญเปน ผแตงตง นอกจากน ผทเปนกรรมการบรษทโดยทวไปมกจะเปนนกธรกจหรอบคคลทมภาระหนาทผกพนมาก จงมเวลาทจากดในการศกษาและวเคราะหรายละเอยดขอมลของบรษท จงมกจะเหนดวยกบการดาเนนกจการของฝายบรหาร

โดยสรปแลว กลไกในการตรวจสอบการบรหารงานของธรกจในประเทศไทยยงคงออนแอ ซงทาใหการดาเนนธรกจของบรษทมหาชนบางแหงไมโปรงใสและเสยงตอการฉอโก ง หนวยงานทเกยวของ อาท สานกงานคณะกรรมการกากบหลกทรพยและตลาดหลกทรพย หรอ ก.ล.ต. ตระหนกถงปญหาดงกลาว เปนอยาง ด และไดมการแกไขกฎหมาย และออก กฎ ระเบยบ และมาตรการหลายประการ เพอทจะชวยปรบปรงบรรษทภบาลและลดพฤตกรรมการทจรตคอรรปชนของภาคธรกจไทย ยกตวอยางเชน การกาหนดใหบรษทมหาชนทกราย จะตองมกรรมการอสระอยางนอย 2 คน และมคณะกรรมการสอบบญชทประกอบดวยกรรมการอสระอยางนอย 3 คน ตลอดจนการเปดเผยรายชอผกระทาความผด ตามบทบญญตใน พ.ร.บ. บรษทมหาชน พ.ศ. 2535 และ พ.ร.บ. หลกทรพยและตลาดหลกทรพย พ.ศ. 2535 รวมถงทแกไขเพมเตมในป พ.ศ. 2551 เปนตน

บทท 2 ลกษณะของการทจรตคอรรปชนในภาคธรกจเอกชนไทย

เปนทยอมรบกนโดยทวไปวาการทจรตคอรรปชนเปนพฤตกรรมทเกดขนไดในทกประเทศ การทจรตคอรรปชนไมวา จะกระทาโดยขาราชการภาครฐหรอเอกชนตางมวตถประสงค เพอทจะแสวงหาประโยชนอนมชอบดวยกฎหมายแกตนเองหรอบคคลอน ไมวาจะในรปเงนทอง ทรพยสน หรอตาแหนงหนาทการงาน

ในทนจะกลาวถงรปแบบการทจรตทเกยวของกบภาคธรกจเอกชนไทยภายใตกฎหมายทบงคบใชภายในประเทศ การศกษาในสวนแรกนเปนการแสดงรปแบบของการทจรตคอรรปชนในภาคธรกจเอกชนไทย รวมทงพฤตกรรมการทจรตในแตละรปแบบ

2.1 รปแบบการทจรตคอรรปชนในภาคเอกชน

จากการคนควางานศกษาวจยทงในประเทศและตางประเทศ พบวาพฤตกรรมทถอเปนการทจรตคอรรปชนสามารถแบงออกไดเปน 3 ลกษณะ กลาวคอ

(1) การคอรรปชนในหมเจาหนาทรฐ โดยไมมฝายอนเกยวของ (Government to Government) ซงโดยทวไป ไดแก การยกยอกทรพยสนของทางราชการ การใชอานาจในการแตงตงตาแหนงใหแกพวกพอง และสรางเครอขายในการคอรรปชน เปนตน

(2) การคอรรปชนทเกดจากความรวมมอและการประสานประโยชนระหวางเจาหนาทภาครฐกบภาคเอกชน (Government to Private) เพออาศยอานาจของเจาหนาทรฐในการจดสรรผลประโยชนหรอทรพยากรทมจากดใหแกเอกชนบางกลมบางราย เชน สญญาการจดซอจดจางจากภาครฐ หรอการหลบเลยงขอบงคบตามกฎหมาย เชน การหลบเลยงการเกบภาษศลกากร โดยเรยกหรอรบผลประโยชนในดานทรพยสนหรอเงนทองเปนการตอบแทน นอกจากน ยงรวมถงการทนกการเมองออกกฎหมายเพออนมตโครงการเพอใหกลมหรอพวกพองของตนไดรบประโยชนจากโครงการของรฐ เชน การแปรรปรฐวสาหกจและใหสมปทานแกเอกชนเขามาดาเนนธรกจในลกษณะผกขาด

(3) การคอรรปชนในภาคเอกชน (Private to Private) ซงไดแกการฉอโกง (fraud) โดยปกปดขอมลแทจรงเกยวกบสถานะทางการเงนทแทจรงของบรษท การจดซอสนคา การใหสนบน ( bribe) แกพนกงานเจาหนาทของบรษทคคาเพอชวยเหลอตนใหไดรบสทธเพอเขาทาสญญาในฐานะคคาของบรษท หรอเปนตวแทนจาหนายสนคา หรอการวางสนคาบนชนแสดงสนคา เนองจากตนอาจขาดคณสมบตหรอแขงขนสกบผประกอบการรายอนไมได หรอการใหสนบนเพอไดรบดอกเบยเงนกใน

10

อตราพเศษทตากวาทองตลาดโดยไมคานงถงความเสยงในการลงทน หรอแมกระทงการรบสนบนเพอ “ลมมวย” หรอ “ลมบอล” ในวงการกฬา4

รปแบบการทจรตทจะกลาวถงในทน จะครอบคลมเฉพาะการทจรตคอรรปชนใน 2 ลกษณะไดแก การทจรตคอรรปชนทเกดจากความรวมมอและการประสานประโยชนระหวางเจาหนาทภาครฐกบภาคเอกชน และการทจรตคอรรปชนในภาคเอกชน

การศกษารปแบบของการทจรตคอรรปชนทเกดขนในวงการธรกจเอกชนไทย สามารถจาแนกไดในหลายลกษณะ ทงการจาแนกตามแหลงขอมลจากหนวยงานทเกยวของและการจาแนกตามพฤตกรรมการทจรตคอรรปชน ในทนจะกลาวถงรปแบบของพฤตกรรมการทจรตคอรรปชนทรวบรวมขอมลไดจาก 3 หนวยงานหลกทมบทบาทเกยวของกบการปองกนและปราบปรามการทจรตคอรรปชนในภาคเอกชนไทย อนไดแก สานกงานคณะกรรมการกากบหลกทรพยและตลาดหลกทรพย (ก.ล.ต.) กรมสอบสวนคดพเศษ (ดเอสไอ) สานกงานปองกนและปราบปรามการฟอกเงน (ปปง.) และกรมศลกากร เปนตน

ส านกงานคณะกรรมการก ากบหลกทรพยและตลาดหลกทรพย

พระราชบญญตหลกทรพย พ.ศ. 2535 พระราชบญญตกองทนสารองเลยงชพ พ.ศ. 2530 พระราชกาหนดนตบคคลเฉพาะกจเพอการแปลงสนทร พยเปนหลกทรพย พ.ศ. 2540 และพระราชบญญตสญญาซอขายลวงหนา พ.ศ. 2546 กาหนดใหสานกงานคณะกรรมการกากบหลกทรพยและตลาดหลกทรพยหรอ ก.ล.ต. ในฐานะผมหนาทกากบดแลตลาดทน สามารถดาเนนการเปรยบเทยบความผดไดสาหรบความผดบางประเภท ตามทพระราชบญญตและพระราชกาหนดในขางตนไดกาหนดไว ซงจะดาเนนการโดยคณะกรรมการเปรยบเทยบ5 ทงน การเปรยบเทยบจะทาใหคดอาญาสนสดลง กตอเมอผกระทาผดไดชาระคาปรบ ตามคาสงของคณะกรรมการเปรยบเทยบ ภายในระยะเวลาทกาหนดแลว

สวนกรณความผดอนนอกเหนอจากทระบไว ซงไมสามารถเปรยบเทยบได หรอในกรณทผกระทาผดไมยนยอมรบการเปรยบเทยบความผด สานกงาน ก.ล.ต. จะดาเนนการกลาวโทษตอพนกงานสอบสวน กองบงคบการสบสวนสอบสวนคดเศรษฐกจ สานกงานตารวจแหงชาต หรอพนกงานสอบสวนคดพเศษ กรมสอบสวนคดพเศษ กระทรวงยตธรรม แลวแตลกษณะของความผด เพอดาเนนการตรวจสอบหรอรวบรวมพยานหลกฐานตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา

4 TI Source Book (2000) “The Private Corporate Sector” (Chapter 16) in Confronting Corruption: The Elements of a National Integrity Systems, p. 140. 5 คณะกรรมการเปรยบเทยบ ซงแตงตงโดยรฐมนตรวาการกระทรวงการคลง ประกอบดวยกรรมการจานวน 3 ราย ในปจจบน ไดแก ผแทนจากสานกงานตารวจแหงชาต สานกงานเศรษฐกจการคลง กระทรวงการคลง และธนาคารแหงประเทศไทย

11

โดยหากพนกงานสอบสวนเหนวามการกระทาทเขาขายเปนการปฏบตทฝาฝนกฎหมายกจะดาเนนการสงเรองใหพนกงานอยการพจารณาสงฟองคดตอศาลอาญา หรอสงเรองใหคณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาตพจารณาดาเนนการตอไป

กรมสอบสวนคดพเศษ

กรมสอบสวนคดพเศษหรอดเอสไอมอานาจหนาทในการสบสวนและสอบสวน “คดพเศษ” หรอ “คดอาชญากรรมพเศษ ” ซงหมายถงคดอาญาตามท กฎหมาย กาหนดไวในบญชทายพระราชบญญตการสอบสวนคดพเศษ พ.ศ. 2547 (แกไขเพมเตม พ.ศ. 2551) โดยคดทถอวาเปนคดพเศษสามารถจาแนกออกไดเปน 2 ลกษณะ ดงน

(1) คดความผดทางอาญาตามกฎหมายทระบไวทาย พ.ร.บ. การสอบสวนคดพเศษ พ.ศ. 2547 เชน กฎหมายวาดวยการแขงขนทางการคา กฎหมายวาดวยการธนาคารพาณชย กฎหมายวาดวยสทธบตร และกฎหมายวาดวยหลกทรพยและตลาดหลกทรพย เปนตน โดยจะตองเปนคดความผดทางอาญาทมลกษณะอยางหนงอยางใด ดงตอไปน

มความซบซอนและตองใชวธการสอบสวนและรวบรวมพยานหลกฐานเปนพเศษ มหรออาจมผลกระทบอยางรนแรงตอความสงบเรยบรอยและศลธรรมอนดของ

ประชาชน ความมนคงของประเทศ ความสมพนธระหวางประเทศ หรอระบบเศรษฐกจหรอการคลงของประเทศ

มลกษณะเปนการกระทาความผดขามชาตทสาคญหรอเปนการกระทาขององคกรอาชญากรรม

มผทรงอทธพลทสาคญเปนตวการหรอผสนบสนน มพนกงานฝายปกครองหรอตารวจชนผใหญ ซงมใชพนกงานสอบสวนคดพเศษหรอ

เจาหนาทคดพเศษเปนผตองสงสย เมอมหลกฐานตามสมควรวาไดกระทาความผดทางอาญา หรอเปนผถกกลาวหาหรอผตองหา

(2) คดความผดทางอาญาอนๆ นอกเหนอจากขอ (1) ตามทคณะกรรมการคดพเศษมมต ดวยคะแนนเสยงไมนอยกวา 2 ใน 3 ของกรรมการทงหมดเทาทมอย

ทงน คดทมการกระทาผดตอกฎหมายหลายบทหรอคดทมการทาผดหลายเรองทเกยวพนกน หากเปนคดทพนกงานสอบสวนคดพเศษตองดาเนนการดวย ใหถอวากรมสอบสวนคดพเศษมอานาจสอบสวนความผดเรองอนของคดนนดวย รวมทงใหถอวาคดดงกลาวเปนคดพเศษ

ส านกงานปองกนและปราบปรามการฟอกเงน

สานกงานปองกนและปราบปรามการฟอกเงนหรอ ปปง. มอานาจหนาทตามพระราชบญญตปองกนและปราบปรามการฟอกเงน พ.ศ. 2542 ในการดาเนนการรบรายงานการทาธรกรรมกบสถาบน

12

การเงนตามเงอนไขทกฎหมายกาหนดและการทาธรกรรมสาหรบผประกอบอาชพบางอาชพ เชนอาชพทเกยวกบบตรเครดต สนเชอสวนบคคล การเปนทปรกษาดานการลงทน การคาอญมณเพชรพลอย นายหนาหรอตวแทนซอขายอสงหารมทรพย เปนตน รวมทงการจดทารายงานและวเคราะหการทาธรกรรมเกยวกบพฤตกรรมความผดฐานฟอกเงน โดยคณะกรรมการธรกรรมจะตรวจสอบธรกรรมหรอทรพยสนทเกยวกบการกระทาความผดเพอสงยบย งการทาธรกรรม รวมทงเสนอรายงานผลการปฏบตการตอคณะกรรมการ ปปง. และคณะกรรมการ ป.ป.ช. เพอดาเนนการตอไป

จากการรวบรวมสถตการทจรตคอรรปชนทมการดาเนนการทางกฎหมาย ในชวงระยะเวลา 10 ปทผานมา นบตงแตป 2543 ถง 2552 (ขอมล ณ เดอนสงหาคม 2552) จากทง 3 หนวยงานหลกทมบทบาทเกยวของกบการปองกนและปราบปรามการทจรตคอรรปชนในภาคเอกชนไทย อนไดแก สานกงานคณะกรรมการกากบหลกทรพยและตลาดหลกทรพย (ขอมลป 2543-2552) กรมสอบสวนคดพเศษ (ขอมลป 2547-2551) และสานกงานปองกนและปราบปรามการฟอกเงน (ขอมลป 2543-2551) คณะผวจยสามารถจาแนกรปแบบของการทจรตคอรรปชนไดเปน 9 รปแบบ ซงเปนทงรปแบบทเกดจากการรวมมอและประสานประโยชนระหวางเจาหนาทรฐ กบภาคเอกชนและรปแบบทดาเนนการโดยภาคเอกชนเอง ดงทแสดงในตารางท 2.1 ดานลางน

ตารางท 2.1 รปแบบการทจรตคอรรปชนในภาคธรกจเอกชนไทย

รปแบบ

การทจรตคอรรปชนทเกดจาก

การรวมมอและประสานประโยชนระหวางเจาหนาทรฐกบภาคเอกชน

ภาคเอกชน

การปกปดขอเทจจรง/ การสรางขอมลเทจ การหลกเลยงภาษอากร การฝาฝนไมปฏบตตามขนตอน กฎระเบยบของกฏหมาย การตดสนบน

การจดซอจดจาง/ การฮวประมล

การใชขอมลภายใน

การสรางราคา

การยกยอกเงนบรษท

การฟอกเงน ทมา: สานกงานคณะกรรมการกากบหลกทรพยและตลาดหลกทรพย (ป 2543-2552) กรมสอบสวนคดพเศษ (ป 2547-2551) และสานกงาน

ปองกนและปราบปรามการฟอกเงน (ป 2543-2551)

13

รปแบบของการทจรตคอรรปชนในภาคธรกจเอกชนไทยทง 9 รปแบบ ในตารางท 2.1 ขางตน มจานวนพฤตกรรมรวมกนทงสน 747 รายการ6 โดยทการฝาฝนไมปฏบตตามขนตอน กฎ ระเบยบของกฏหมาย จดเปนรปแบบของการทจรตทเกดขนมากทสดหรอคดเปนรอยละ 73.23 ซงมพฤตกรรม การฝาฝนกฎ ระเบยบ ในหลากหลายลกษณะ (ดรายละเอยดของพฤตกรรมการฝาฝนดงกลาว ไดในหวขอยอยท 2.2.1) รองลงมากคอ พฤตกรรมการปกปดขอเทจจรงหรอการสรางขอมลเทจ และการหลกเลยงภาษอากร ซงคดเปนรอยละ 10.31 และ 7.63 ตามลาดบ (ดรายละเอยดของพฤตกรรมการทจรตดงกลาวไดในหวขอยอยท 2.2.2 และ 2.2.3 ตามลาดบ) ทงน สามารถดรายละเอยดของขอมลสถตและการจาแนกพฤตกรรมการทจรตคอรรปชนทเกดขนในภาคธรกจเอกชนไทยในภาพรวมไดในตารางท 2.2 และรปท 2.1

หากพจารณารปแบบของการทจรตคอรรปชนในภาคธรกจเอกชนไทย ซงจาแนกตามแหลงทมาของขอมล จากทง 3 หนวยงานทเกยวของ จะพบวาในชวงป 2543-2552 สานกงานคณะกรรมการกากบหลกทรพยและตลาดหลกทรพยพบจานวนพฤตกรรมการทจรตมากทสด รวมกนทงสน 647 รายการ โดยสวนใหญเปนการฝาฝนไมปฏบตตามขนตอน กฎ ระเบยบ ของกฏหมาย จานวน 538 รายการ คดเปนรอยละ 83 รองลงมา ไดแก การปกปดขอเทจจรงหรอการสรางขอมลเทจ จานวน 70 รายการ หรอรอยละ 10.82 และการสรางราคาหลกทรพย จานวน 21 รายการ คดเปนรอยละ 3.25 (ดการจาแนกพฤตกรรมการทจรตทพบโดยสานกงาน ก.ล.ต. ไดในรปท 2.2) สาหรบกรมสอบสวนคดพเศษ (ดเอสไอ) ในชวงป 2547-2551 พบจานวน พฤตกรรมการทจรตรวม 83 รายการ จาแนกเปนการหลกเลยงภาษอากรจานวน 57 รายการ หรอรอยละ 68 .67 ถดไปคอการจดซอจดจางหรอการฮวประมลจานวน 9 รายการ และการยกยอกเงนบรษท จานวน 7 รายการ คดเปนรอยละ 10.84 และรอยละ 8.43 ตามลาดบ (ดการจาแนกพฤตกรรมการทจรตทพบโดยกรมสอบสวนคดพเศษไดในรปท 2.3) ขณะทในชวงป 2543-2551 สานกงานปองกนและปราบปรามการฟอกเงน พบจานวนพฤตกรรมการทจรตทงสน 17 รายการ โดยมสดสวนของการปกปดขอเทจจรงหรอการสรางขอมลเทจและการยกยอกเงนบรษทมากทสดจานวนอยางละ 5 รายการ หรอรอยละ 29.4 1 (ดการจาแนกพฤตกรรมการทจรตทพบโดยสานกงาน ปปง. ไดในรปท 2.4)

6 จานวนพฤตกรรมในทน หมายความถง จานวนพฤตกรรมทเกดขนในแตละรปแบบของการทจรตคอรรปชน ซงธรกรรมทถกกลาวโทษหรอถกดาเนนคดในแตละกรณอาจมหลายพฤตกรรม และอาจเกยวของกบหลายหนวยงาน ดงนน บางคดอาจถกรายงานซ าซอนกนเนองจากขอมลทใชวเคราะหนรวบรวมมาจากหลายหนวยงาน

14

ตารางท 2.2 การทจรตคอรรปชนในภาคธรกจเอกชนไทยจ าแนกรายป ในชวงป 2543-2552

ล าดบท รปแบบ

รวมทงหมด ก.ล.ต. DSI ปปง.

จ านวน รอยละ 2543 2544 2545 2546 2547 2548 2549 2550 2551 2552

(มค.-สค.) รวม 2547-2551 2543-2551

1 การฝาฝนไมปฏบตตามขนตอน กฎระเบยบของกฏหมาย

547 73.23 104 71 55 43 43 52 51 54 54 11 538 5 4

2 การปกปดขอเทจจรง/ การสรางขอมลเทจ 77 10.31 6 14 1 5 3 9 10 15 5 2 70 2 5

3 การหลกเลยงภาษอากร 57 7.63 57

4 การยกยอกเงนบรษท 22 2.95 3 2 3 1 1 10 7 5

5 การสรางราคา 22 2.95 4 1 2 2 1 3 3 2 3 21 1

6 การจดซอจดจาง/ การฮวประมล 9 1.20 9

7 การใชขอมลภายใน 8 1.07 3 2 1 1 1 8

8 การตดสนบน 4 0.53 1 3

9 การฟอกเงน 1 0.13 1

รวม 747 100 117 91 58 51 46 64 67 74 62 17 647 83 17

หมายเหต: ขอมล ณ เดอนสงหาคม 2552 ทมา: สานกงานคณะกรรมการกากบหลกทรพยและตลาดหลกทรพย (ป 2543-2552) กรมสอบสวนคดพเศษ (ป 2547-2551) และสานกงานปองกนและปราบปรามการฟอกเงน (ป 2543-2551)

15

รปท 2.1 การทจรตคอรรปชนในภาคธรกจเอกชนไทยจ าแนกตามรปแบบ

ทมา: สานกงานคณะกรรมการกากบหลกทรพยและตลาดหลกทรพย (ป 2543-2552) กรมสอบสวนคดพเศษ (ป 2547-2551) และสานกงาน

ปองกนและปราบปรามการฟอกเงน (ป 2543-2551)

รปท 2.2 การทจรตคอรรปชนภายใตการดแลของ ส านกงานคณะกรรมการก ากบหลกทรพยและตลาดหลกทรพย (ป 2543-2552)

ทมา: สานกงานคณะกรรมการกากบหลกทรพยและตลาดหลกทรพย

16

รปท 2.3 การทจรตคอรรปชนภายใตการดแลของกรมสอบสวนคดพเศษ (ป 2547-2551)

ทมา: กรมสอบสวนคดพเศษ

รปท 2.4 การทจรตคอรรปชนภายใตการดแลของ ส านกงานปองกนและปราบปรามการฟอกเงน (ป 2543-2551)

ทมา: สานกงานปองกนและปราบปรามการฟอกเงน

17

2.2 พฤตกรรมการทจรตคอรรปชนในภาคเอกชน

จากรปแบบการทจรตคอรรปชนในภาพรวมขางตน ซงจาแนกตามแหลงขอมลของหนวยงานทเกยวของกบการปองกนและปราบปรามการทจรตในภาคเอกชนไทย ในทน สามารถจาแนกพฤตกรรมการดาเนนการในแตละรปแบบ ตามลาดบจากมากไปหานอยได ดงน

2.2.1 การฝาฝนไมปฏบตตามขนตอน กฎระเบยบของกฏหมาย

สาหรบการฝาฝนหรอไมปฏบตตามขนตอนทกฎหมายกาหนด ซงสวนใหญเปนพฤตกรรมทเกดจากบรษทหรอบคคลทเกยวของกบการทาธรกรรมในตลาดทน อาท ทปรกษาการลงทน ตวแทน ผคาหลกทรพย นายหนาซอขายหลกทรพย กองทนสวนบคคล หรอกองทนรวม เปนตน โดยพฤตกรรมทเกดขนสวนใหญ ไดแก

1. บรษทผคาหลกทรพยไมปฏบตตามเงอนไขในการอนญาตใหซอหรอมหน โดยมไดมระบบในการปองกนความขดแยงทางผลประโยชน

2. บรษทผคาหลกทรพยไมไดจดเกบบนทกเทปการใหคาแนะนาและการเจรจาตกลงเกยวกบการลงทนในหลกทรพยกบลกคาทางโทรศพท

3. บรษทผคาหลกทรพยจดทารายงานการซอขายหลกทรพยไมถกตองและไมครบถวน 4. บรษทผจดจาหนายหลกทรพยเผยแพรบทความทตนจดทาขนเกยวกบหลกทรพย ในชวง

ระยะเวลาทหามมการเผยแพร 5. บรษทในฐานะผจดจาหนายหลกทรพยของบรษทมการจดสรรหนเกนกวาจานวนทจด

จาหนายและไดซอหนดงกลาวเขาบญชบรษทในชวงระยะเวลาหามซอ 6. บรษทในฐานะผจดจาหนายหนสามญของบรษทไดเสนอขายหนดงกลาว กอนวนททระบไว

ในหนงสอชชวน 7. บรษทในฐานะผจดการกองทนสวนบคคลทาสญญากบลกคาโดยไมมขอมลและนโยบายการ

ลงทนของลกคา 8. บรษทในฐานะผจดการกองทนสวนบคคลไมไดจดใหมระบบการควบคมภายใน ใหเปนไป

ตามทไดรบความเหนชอบจากสานกงาน ก.ล.ต. 9. บรษทในฐานะผจดการกองทนสวนบคคลลงทนในหลกทรพยทตนเปนตวแทนจาหนาย

หนวยลงทนโดยไมไดระบไวในสญญา 10. บรษทนายหนาซอขายหลกทรพยไมไดแจงใหลกคาเขาใจและลงนามรบทราบถงความเสยง

ของการวางเงนของลกคาไวกบบรษท และไมไดจดทาขอตกลงกบลกคาเปนลายลกษณอกษรเกยวกบระเบยบและวธการเกบรกษาและดแลเงนของลกคา รวมทงไมไดแยกเงนของลกคาไวตางหากจากเงนอนใดของบรษท

18

11. บรษทนายหนาซอขายหลกทรพยจดทาสญญาแตงตงตวแทนและนายหนาเพอซอขายหลกทรพยโดยระบขอความททาใหบรษทหลกทรพยปฏเสธความรบผดชอบตอลกคา

12. บรษทนายหนาซอขายหลกทรพยขายหลกทรพย โดยทบรษทยงไมมหลกทรพยดงกลาว อยในครอบครอง

13. บคคลรวมกบผอนประกอบธรกจเปนนายหนาหรอตวแทนในการซอหรอขายสญญาซอขายลวงหนา โดยไมไดรบใบอนญาตและไมไดจดทะเบยนตาม พ.ร.บ. สญญาซอขายลวงหนา พ.ศ. 2546 และมพฤตกรรมเขาขายฉอโกงประชาชน

จากตวอยางขางตนจะเหนไดวา ถงแมบางพฤตกรรมจะเปนความผดทเกดจากความบกพรองหรอไมเจตนาของผกระทา รวมทงอาจไมเปนสาระสาคญมากตอบรษท แตผลของการกระทาอาจสงผลเสยหายตอบรษทหรอเออใหเกดการทจรตในภายหลงได

2.2.2 การปกปดขอเทจจรง/การสรางขอมลเทจ

พฤตกรรมการปกปดขอเทจจรง รวมทงการสรางขอมลและเอกสารเทจเปนพฤตกรรมทเกดจากเจาหนาทรฐ เพอตองการเออประโยชนใหแกภาคเอกชน และเกดจากภาคเอกชนเอง ตวอยางพฤตกรรมทเกดขนสวนใหญ อาท

1. เจาหนาทรฐรวมมอกบเอกชนซงรบงานรบเหมากอสรางของภาครฐ ในการเบกจายเงน โดยสรางหลกฐานเทจ ซงเปนการปฏบตหนาทโดยมชอบ สอไปในทางทจรต

2. เจาหนาทรฐรวมกบบคคลอนจดทาเอกสารรายงานผลการตรวจรบงานจางอนเปนเทจ เพอใหมการจายเงนคาจางกอนกาหนด รวมทงมการแกไขสญญาเพอใหมการจายเงนใหแกเอกชนกอนกาหนด ซงฝายเอกชนไมสงมอบงานใหในทสด

3. เจาหนาทรฐนาโครงการทดาเนนการเสรจสนไปแลว มาจดทาเอกสารเทจเพอขอเบกเงนงบประมาณยอนหลง โดยทโครงการมไดดาเนนการจรงและนาชอบคคลและเอกชนเขามาเปนคสญญาในโครงการ

4. บรษทปกปดขอมลโครงสรางการถอหนในแบบแสดงรายการขอมลการเสนอขายหลกทรพย และผถอหนมไดรายงานการเปลยนแปลงการถอหน

5. บรษทตกแตงบญชอนเปนเทจและจดทางบการเงนไมถกตอง เพอใหผถอหนและบคคลอนเขาใจผดเกยวกบฐานะทางการเงนของบรษท อาท บนทกรายไดสงเกนจรงและบนทกคาใชจายตาเกนจรง เพอใหงบการเงนแสดงผลขาดทนทตาเกนจรง

6. บรษทบอกกลาวขอมลอนเปนเทจ โดยมเจตนาใหผอนสาคญผดเกยวกบฐานะทางการเงนและผลการดาเนนงานของบรษท

7. กรรมการผมอานาจลงนามไดจดทาหรอยนยอมใหมการจดทารายงานการประชมของบรษท ทงๆ ทไมไดมการจดประชมจรง เพอลวงใหธนาคารหลงเชอวาคณะกรรมการบรษทมการ

19

ประชมจรงและในทประชมไดมมตใหค าประกนการกยมเงนของผถอหนใหญของบรษทรายหนง และไมดาเนนการใหบรษทเปดเผยภาระคาประกนดงกลาวในงบการเงนของบรษททเปดเผยตอประชาชน

8. ประธานกรรมการซงเปนผรบผดชอบในการดาเนนงานและไดรบมอบหมายใหจดการและครอบครองทรพยสนของบรษทไดรวมกบกรรมการอก 2 ราย ปลอมรายงานการประชมทใชประกอบการเปดบญชในนามบรษทกบธนาคาร เพอเออใหมอานาจเบกจายเงน ซงตอมาไดเบกเงนทบรษทมวงเงนสนเชอไวกบสถาบนการเงนนาฝากเขาบญชธนาคารดงกลาว และไดใชอานาจสงจายเงนเพอโอนเงนเขาบญชบคคลอน

9. ผบรหารและกรรมการรวมกนจดทาหรอยนยอมใหจดทาบญชและรายการกยมเงนกบบรษทรายอนไมถกตองตามความเปนจรงเพอลวงบคคลอน

10. บรษทไมไดรายงานการไดมาซงหนสามญของบรษทอนทกรอยละ 5 ของจานวนหลกทรพย ทจาหนายไดแลวทงหมดของกจการ ตอสานกงาน ก.ล.ต. ภายในเวลาทกาหนด

พฤตกรรมดงกลาวขางตน ในบางกรณเกดขนควบคกบรปแบบการทจรตคอรรปชนอนๆ อาท การยกยอกทรพยของบรษท และมกเกดขนจากความรวมมอของบคคลหลายฝาย ทงในระดบผบรหารและในระดบปฏบตการ ในฐานะผใหการชวยเหลอและอานวยความสะดวก ดงนน ในคดหนงๆ จงมผถกกลาวโทษหลายราย

2.2.3 การหลกเลยงภาษอากร

พฤตกรรมการหลกเลยงภาษอากรเกดจากการสาแดงรายการสนคาเปนเทจโดยมวตถประสงคเพอขอรบเงนชดเชยภาษ และการลกลอบหนภาษศลกากร

2.2.4 การสรางราคา

การสรางราคาหรอการปนหนเกดจากการทบคคลหนงรายหรอมากกวาหนงรายดาเนนการดงตอไปน ซงถอเปนพฤตกรรมทผดวสยของนกลงทนทวไปทตองการซอหนในราคาตา ผานบญชของตนและ/หรอบญชของบคคลอน หรอผานนตบคคลในกรณทผกระทาอยในฐานะประธานกรรมการหรอผบรหาร ซงบางกรณอาจไดรบการสนบสนนจากเจาหนาทการตลาดของบรษทหลกทรพยในการซอขายหลกทรพย โดยมวตถประสงคเพอเปนการอาพรางใหบคคลทวไปหลงผดวาในชวงเวลาใดเวลาหนง หลกทรพยทถกกระทานนมการซอขายกนมาก หรอราคาของหลกทรพยนนไดเปลยนแปลงไปอนไมตรงตอสภาพปกตของตลาด เพอชกจงใหบคคลทวไปทาการซอขายหลกทรพยนน อาท

1. การจบคซอขายหลกทรพยกนเองเพอดนใหราคาหลกทรพยเพมขน 2. การเขาซอหลกทรพยของบรษทหนง โดยการเคาะซอในลกษณะตอเนอง เพอทาใหราคา

หลกทรพยปรบตวสงขน

20

3. การสรางปรมาณการซอขายและเปลยนราคาใหสงขนอยางตอเนอง เพอรกษาระดบราคาของหลกทรพยนนไมใหลดตาลง และเพอใหบคคลทวไปเขาใจวาหลกทรพยดงกลาวมสภาพคลองสง

4. การซอขายเพอสรางสภาพคลอง โดยการตงและเสรม Bid 1-3 และยกเลก Bid ดงกลาว เพอ มใหราคาหลกทรพยต ากวาราคาจอง และในชวงใกลปดตลาดทาราคาปดเพอประโยชนในการขายทากาไรในวนรงขน

5. การสงคาสงซอและคาสงขายหนในจานวนทใกลเคยงกนและภายในเวลาทไลเลยกน โดยสงคาสงเสนอซอและเสนอขายเพอครองระดบราคาเสนอซอเสนอขาย 5 อนดบแรก (Bid/Offer 1-5) ในปรมาณมากและอยางตอเนอง และมการซอทระดบราคาเสนอขายท Offer 2-3 เปนจานวนมาก ทงทมคาสงเสนอขายในราคาทตากวาเหลออยเพยงพอใหซอได และสภาพตลาดในขณะนนไมมความตองการซอหลกทรพยบรษทนมากจนถงขนาดทาใหมความจาเปนตองสงคาสงซอเขามาในราคาสง สงผลใหราคาหนของบรษทปรบตวสงขนอยางตอเนอง

6. การสงคาเสนอซอเขาไปในราคาทสงกวาราคา IPO7 มาก สงผลใหหนของบรษทเปดซอขาย ในราคาทสงกวาราคา IPO และกอนเปดตลาด ไดสงคาเสนอซอและเสนอขายตงรอไวหลายระดบราคาเปนปรมาณมาก โดยสงคาเสนอซอในราคาทสงกวาราคาปดในวนกอนมาก ทาใหราคาเปดของวนนนสงกวาราคาปดของวนกอน และในระหวางวน ไดสงคาสงซอในราคาทสงขนและซอย าทราคาเดมหลายครง (แตก order) รวมทงทยอยสงคาเสนอซอและเสนอขายในระดบราคาท 1-3 เขาไปเสรมเปนปรมาณมาก

ทงน พฤตกรรมในการการสรางราคาทเกดขนมากทสดกคอ การจบคซอขายหลกทรพยกนเองและการเขาซอหลกทรพยของบรษทในลกษณะทตอเนอง ซงทาใหราคาหลกทรพยปรบตวสงขน โดยทสวนใหญจะเกดพฤตกรรมดงกลาวโดยลาพง แตในบางกรณมการใชพฤตกรรมอนๆ ทกลาวมาขางตนควบคกนไปดวย

2.2.5 การยกยอกเงนบรษท

การยกยอกเงนบรษทหรอการเบยดบงทรพยสนของบรษทเปนพฤตกรรมทเกดขนกบบรษทเอกชน สวนใหญมกเกดจากการกระทาหรอยนยอม ใหกระทาของผบรหาร และกรรมการบรษท โดยไดรบความชวยเหลอหรออานวยความสะดวกจากบคคลอน ตวอยางเชน

7 IPO (Initial Public Offering ) หมายถง การเสนอขายหนใหมแกประชาชนทวไปเปนครงแรก

21

1. บคคลทไดรบมอบหมายใหจดการดแลทรพยสนของบรษทและเปนผทมอานาจในการอนมตสนเชอไดอาศยอานาจหนาทของตนกระทาการทจรตในการอนมตสนเชอหรออาวลตวสญญาใชเงนใหกบบรษทอน

2. ประธานกรรมการนาเงนของบรษทไปลงทนและชาระหนแทนบรษททตนมความเกยวของ อนเปนเหตใหเกดความเสยหายตอทรพยสนของบรษท

3. รองประธานกรรมการรวมกบบคคลอนดาเนนการใหลกคาชาระเงนคาซอสนคาใหแกบรษทแหงหนงในตางประเทศทมความเกยวของกบพวกพองของตนแลวจงทาการยกยอกเงนบรษทเปนเหตใหบรษทขาดสภาพคลองและตองเขากระบวนการฟนฟกจการ

4. ประธานกรรมการรวมกบบคคลอนสงซอสนคารถยนตทไมมอยจรงโดยจดทาเอกสารเทจ เพอเปนเหตอาพรางใหตองจายเงนจากบญชของบรษท

2.2.6 การจดซอจดจาง/การฮวประมล

การทจรตในการจดซอจดจางและการฮวประมลเปนพฤตกรรมทเกยวของกบทงเจาหนาทรฐและภาคเอกชน โดยพฤตกรรมทเกดขนสวนใหญมกเปนการทจรตฮวประมลในการกอสรางของภาครฐ อาท โครงการกอสรางทางลอดสะพาน 16 โครงการของกรงเทพมหานคร เปนตน และการทจรตจดซอรถและเรอดบเพลงและอปกรณดบเพลงของกรงเทพมหานคร การทจรตจดซอทดนเพอสรางสานกงาน การทจรตในโครงการรบจานาขาวเปลอก การประมลงานจางการใหบรการรกษาความปลอดภย ณ ทาอากาศยานสวรรณภม เปนตน

2.2.7 การใชขอมลภายใน

พฤตกรรมการใชขอมลภายในของบรษทเกดขนจากการกระทาของบคคลภายในบรษท อาทเชน ผบรหาร กรรมการ หรอผจดการ ซงมโอกาสไดรบทราบผลการดาเนนงานหรอการเปลยนแปลงทอาจเกดขน ทาใหบคคลดงกลาวสามารถคาดเดาเหตการณลวงหนาได จงอาศยขอมลภายในของบรษททตนไดลวงรมา ดาเนนการในลกษณะทเปนการเอาเปรยบบคคลภายนอก กอนทขอมลภายในดงกลาวจะถกเปดเผยตอบคคลภายนอก ตวอยางกรณทเกดขน เชน

1. กรรมการบรษทไดลวงรขอมลเกยวกบการกนสารองคาเผอหนสงสยจะสญและสารองคาเผอการลดลงของเงนลงทน ซงจะสงผลในทางลบตอราคาหลกทรพยของบรษท โดยมนยสาคญตอกาไรสทธของบรษท จงทาการขายหนของตนเองออก กอนทขอมลดงกลาวจะถกเปดเผยตอสาธารณชน

2. ประธานเจาหนาทบรหารและผอานวยการฝายปรบปรงโครงสรางหนไดลวงรขอเทจจรง ซงมสาระสาคญตอราคาหลกทรพยของบรษท เกยวกบการกนสารองหนสญ จงไดขายหนในบญชของตนเองและทฝากไวในบญชของบคคลอน กอนทขอมลจะถกเปดเผยตอสาธารณชน

22

3. กรรมการและผจดการฝายบญชไดขายหนของตนเอง เนองจากทราบขอเทจจรงเกยวกบผลประกอบการในงบการเงนของบรษททลดลงอยางมสาระสาคญตอการเปลยนแปลงราคาหลกทรพยของบรษทกอนทขอมลจะเปดเผยตอสาธารณชน

4. ประธานกรรมการบรษท ก. ไดซอและขายหนของบรษท ข. โดยใชขอเทจจรงจากการทบรษท ก. กาลงอยระหวางการดาเนนการตามแผนเขาซอหนของบรษท ข. เพอครอบงากจการ ซงเปนขอเทจจรงทมนยสาคญตอการเปลยนแปลงราคาหลกทรพยของบรษท ข. ทยงไมไดเปดเผยตอประชาชน จงถอเปนการเอาเปรยบบคคลภายนอก

5. กรรมการบรษทไดซอหนบรษทผานบญชของบคคลอน โดยอาศยขอมลภายใน ซงยงไมเปดเผย ทเกดจากมตของคณะกรรมการบรษทใหมการเพมทนจดทะเบยน ดวยการเสนอขายใหแกผถอหนเดมในราคาทตากวาราคาตลาดและใหใบสาคญแสดงสทธทจะซอหนแกผถอหนเดมโดยไมคดมลคา และกาหนดราคาใชสทธตากวาราคาตลาด

6. ประธานกรรมการและกรรมการผจดการบรษทไดลวงรขอเทจจรงเกยวกบการทผสอบบญชจะรายงานวางบการเงนไมถกตองตามทควรในสาระสาคญในรายงานการสอบทานงบการเงน จงไดขายหนของตนเองและบคคลอนกอนทขอมลจะเปดเผยตอสาธารณชน

นอกจากน บคคลอนทใหการสนบสนนหรออานวยความสะดวกใหแกบคคลทถกกลาวโทษจากความผดในการใชขอมลภายใน อาท บคคลทอนญาตใหผถกกลาวโทษใชบญชของตนทาการซอขายหลกทรพยในกรณขางตน หรอบคคลทอานวยความสะดวกแกบคคลเหลานในการซอขายหลกทรพยในกรณขางตน ถอวามความผดและจะตองถกกลาวโทษดวยเชนกน

2.2.8 การตดสนบน

การตดสนบนเปนพฤตกรรมทเกยวของกบเจาหนาทรฐท เรยกหรอรบผลประโยชนในดานทรพยสนหรอเงนทองเปนการตอบแทน โดยมกรณตวอยางดงน

1. เจาหนาทรฐไดเรยก รบ หรอยอมจะรบทรพยสนจากผทตอ งการขอออกเอกสารสทธทดน น.ส. 3 ก. โดยมชอบ

2. เจาหนาทรฐรบสนบนกรณการทองเทยวแหงประเทศไทย

2.2.9 การฟอกเงน

ในป 2548 หางหนสวนจากดรายหนงกระทาผดฐานฟอกเงน กรมสอบสวนคดพเศษดาเนนการสบสวนสอบสวนเพอสงใหอยการพจารณาคดตอไป

2.3 กรณตวอยางการทจรตคอรรปชนในภาคเอกชน

การทจรตคอรรปชนในบางกรณเกดขนจากการดาเนนการในหลากหลายลกษณะควบคกนไป เชน การสรางขอมลหรอเอกสารอนเปนเทจเพอเออใหเกดการยกยอกเงนหรอทรพยสนอนๆ ออกจาก

23

บรษท ซงเปนการกระทาทเกดจากเจตนาของบคคลในระดบกรรมการและผบรหารของบรษท โดยเปนผดาเนนการหรอยนยอมใหบคคลอนดาเนนการ ซงอาจมบคคลภายนอกใหความชวยเหลอหรออานวยความสะดวกในการดาเนนการในแตละขนตอน ตารางท 2.3 ดานลางน จะแสดงกรณตวอยางการทจรตคอรรปชนทเกดจากการดาเนนการในหลายลกษณะควบคกนไป ซงบางกรณเปนกรณทถกเผยแพรเปนขาวและไดรบความสนใจจากสาธารณชน เนองดวยสงผลกระทบตอบคคลหลายกลม

24

ตารางท 2.3 กรณตวอยางการทจรตคอรรปชนทเกดจากการกระท าความผดในหลายลกษณะ

บรษท ปทถก

กลาวโทษ ผถกกลาวโทษ การปกปดขอเทจจรง/การสรางขอมลเทจ การยกยอกเงนบรษท การใชขอมลภายใน

บมจ. ศครนทร

2544 ประธานกรรมการบรหารแล ะกรรมการรายอ น รวม 2 ราย

กระทาหรอยนยอมใหมการลงขอความอนเปนเทจ ในบญช และจดทาบญชไมถกตองหรอไมตรงตอความเปนจรง รวมถงการลงขอความเทจในเอกสารของบรษทเพอลวงบคคลใดๆ โดยทสวนหนงเปนการกระทาเพอปกปดการยกยอกทรพยของผบรหาร

นาเงนของบรษทไปลงทนในกจการทเกยวของกบตนโดยปราศจากอานาจ และลงทนในกจการทเกยวของกบตนในราคาทสงกวามลคาบญชโดยไมผานมตของคณะกรรมการ และนาเงนของบรษทไปเปนประโยชนของตนเองหรอ บคคลอน โดยอาพรางวาเปนการใหกยม เงนหรอ อาพรางวาเปนการลงทนในบรษททเกยวของ

บมจ. รอยเนท

2546 ประธานกรรมการบรหาร และ บมจ. รอยเนท

กระทาหรอยนยอมใหมการจดทาบญชไมถกตอง หรอไมตรงตอความเปนจรง และลงขอความเทจในเอกสาร รวมทงบอกกลาวขอความเทจเกยวกบฐานะการเงนหรอผลการดาเนนงาน โดยรบรรายไดจากการฝากขายบตรอนเทอรเนตในทนท ทาใหงบการเงนของบรษทแสดงผลกาไรทดเกนความเปนจรง

ลวงรวาผสอบบญชจะรายงานผลกระทบของการจดทางบการเงนทไมถกตอง เกยวกบการรบรรายไดทไมเปนไปตามมาตรฐานบญชไวในรายงานการสอบทานงบการเงน ซงขอเทจจรงดงกลาวจะมนยสาคญตอการเปลยนแปลงราคาหน บมจ. รอยเนท จงไดขายหนของตนเองและบคคลอน กอนทขอมลดงกลาวจะถกเปดเผยตอสาธารณชน

25



บมจ. ปคนค คอรปอเรชน

2548 2549 2552

กรรมการผจดการ รองกรรมการผจดการ และกรรมการรายอน

กระทาหรอยนยอมใหมการจดทาเอกสารและบญชไมถกตองหรอไมตรงตอความเปนจรงเกยวกบ (1) การ ทาสญญาและการรบรรายไดจากการใหเชาถงแกสกบโรงบรรจแกส 10 แหง ทมความสมพนธใกลชดกบผบรหา รบรษท ทาใหบรษท มรายไดและกาไรสงกวาความเปนจรง (2) การทาธรกรรมการจดซอ ถงบรรจแกสขนาดใหญและขนาดเลกอนเปนเทจ และ (3) การทาสญญาใหกยม เงนแกนตบคคลอนจานวน 2 ราย

เบยดบงทรพยสนของบรษทเพอแสวงหาประโยชนแกตนเองหรอ เพอบคคลอ น อนไดแก (1) การทา สญญาใหกยมเงนของบรษทแกนตบคคลอน จานวน 2 ราย แตกลบมการ นาเงนใหกยมบางสวนเขาบญช สวนตวของผบรหาร (2) การทาธรกรรมเกยวกบการจดซอถงบรรจแกสขนาดเลกและขนาดใหญอนเปนเทจ และ (3) รวมมอกบบคคลอนทาการยกยอกเงนและหนของบรษทเวลดแกส ฯ ซงเปนบรษทยอยของ บมจ. ปคนคฯ

บมจ. เซอรคท- อเลคโทรนคส อนดสตรส

2549 ประธานกรรมการประธานกรรมการบรหาร รองประธานกรรมการ กรรมการ กรรมการผจดการ และ รองกรรมการผจดการ ฝายบญชการเงนและนาเขาสงออก

กระทาหรอยนยอมใหมการจดทาเอกสารเทจ และลงบญชไมถกตองหรอไมตรงตอความเปนจรง โดยใชชอลกหนการคาตางประเทศรายหนงในการบนทกคาขายและลกหนการคาในงบการเงนของบรษท โดยลกหนการคาตางประเทศดงกลาวไมใชลกคาทแทจรง และจานวนเงนทบนทกบญชไมถกตอง อนเปนการลวงผสอบบญช ประชาชน และผลงทน

ทาการยกยอกเงนทลกคาไดชาระคาขายสนคาใหกบบรษท โดยใหลกคาชาระเงนใหกบบรษทอกแหงหนงในตางประเทศ ซงมความเกยวโยงกบผบรหาร อนเปนเหตให บมจ. เซอรคทฯ ไดรบความเสยหาย จนประสบปญหาการขาดสภาพคลอง และตองเขาสกระบวนการฟนฟกจการในทสด

26



บมจ. เอสอซ ออโตเซลล แอนด เซอรวส

2551 2552

ประธานกรรมการ รวมกบผชวยกรรมการผจดการฝายบญชและการเงน และบคคลอน

จดทาเอกสารอนเปนเทจใน หลายกรณ (1) สงซอรถยนตทไมมอยจรงและบนทกบญชซอรถยนตทไมมจรง ทาใหจานวนรถยนต ทบนทกในบ ญชสนคาคงเหลอเปนเทจ (2) ไมบนทกบญชการรบและถอนเงนออกจากบญชจองซอหนเพมทนของบรษทยอยใหถกตองหรอ ใหตรงกบความเปนจรง (3) ลงขอความเทจในบญชและทาบญชไมถกตอง หรอไม ตรงตอความเปนจร ง โดย สรางรายไดจากการขายรถยนตทไมมจรง 30 ลานบาท และแสดงหนสนตากวาความจรง 30 ลานบาท

ยกยอกทรพยของบรษทในหลายลกษณะ ไดแก (1) สงซอรถยนตทไมมอยจรงเพอเปนเหตอาพรางใหตองมการจายเงนออกจากบญชของบรษท ใหกบผบรหารหรอบคคลอนทเกยวของ (2) ยกยอกเงนผานการใหกยมของบรษทยอย แกบคคลอนจานวน 4 ราย ซงถกใชชอเพอปกปดการยกยอกทรพยของผบรหาร (3) ยกยอกเงนฝากของบรษทยอย (4) ยกยอกเงนจากบญชจองซอหนเพมทน (5) การยกยอกชดจดทะเบยนรถยนต

ทมา: รวบรวมจากขาว ก.ล.ต. ฉบบท 34/2544, 6/2546, 67/2548, 49/2549, 69/2549, 84/2551, 28/2552 และ 78/2552 โดยคณะผวจย

27

2.4 สรป

กลาวโดยสรปไดวาพฤตกรรมการทจรตคอรรปชนในชวงระยะเวลากวา 10 ปทผานมา ในชวงป 2543-2552 เกดขนใน หลากหลายรปแบบ และยงขนอยกบปจจยหลายประการ อาทเชน ลกษณะและโอกาสทเออใหเกดการทจรต โดยพฤตกรรมทพบมากทสดกคอการฝาฝนไมปฎบตตามขนตอนและ กฎ ระเบยบของกฎหมาย และถงแมวาพฤตกรรมการปกปดขอเทจจรงหรอการสรางขอมลเทจ และการหลบเลยงภาษ จะมสดสวนของจานวนพฤตกรรมทเกดขนไมมากนก แตลกษณะของพฤตกรรมการกระทาความผดดงกลาวกลบทวความรนแรงและมความซบซอนมากขนในชวง 5 ปทผานมา โดยทกรณสวนใหญมกมผรวมดาเนนการมากกวาหนงคน อกทงในบางกรณยงเกดจากการดาเนนการในหลายลกษณะควบคกนไป เชน การสรางขอมลหรอเอกสารอนเปนเทจ เพอเออใหเกดการยกยอกเงนออกจากบรษท อนเปนการกระทาทเกดจากเจตนาของบคคลในระดบผบรหารหรอกรรมการรวมดาเนนการดวย ซงสงผลใหเกดความเสยหายทคอนขางรนแรงตอบรษทและตอผถอหนของบรษทดงกลาว

นอกจากนแลว ยงเปนทนาสงเกตวาจานวนของพฤตกรรมการทจรตคอรรปชนทเขาสกระบวนการหรอการดาเนนการทางกฎหมายมแนวโนมทลดลงในชวงกลางของรฐบาล พ.ต.ท. ทกษณ ชนวตร ซงเปนชวงทเศรษฐกจไทยมการเตบโตอยางรวดเรว พรอมทงการเมองมเสถยรภาพ แตทงน จานวนพฤตกรรมดงกลาวกลบเพมมากขนในปตอๆ มา ทประเทศไทยประสบปญหาความไมมนคงทางการเมอง ซงนาไปสภาวะทางเศรษฐกจทออนแอ

บทท 3 กรณศกษาการทจรตคอรรปชนในธรกจเอกชนไทย

พฤตกรรมการทจรตคอรรปชนในภาคธรกจเอกชนไทยเกดขนไดอยางแพรหลาย ทงในธรกจขนาดใหญ ขนาดกลาง และขนาดยอม ซงจะมความหลากหลายในแตละรปแบบ ตามรายละเอยดทไดกลาวมาแลวในบทท 2 การศกษาในบทนจะเปนการวเคราะหในรายละเอยดเกยวกบกรณการทจรตคอรรปชนทเกดขนในประเทศไทยในชวงระยะเวลา 5 ปทผานมา เพอทจะสามารถเขาใจถงรปแบบ วธการ และชองทางในการทจรตดงกลาว ทงน คณะผวจยไดจาแนกกรณการทจรตทเกดขนในภาคธรกจเอกชนทจะทาการศกษาออกเปน 5 กลม ตามวตถประสงคของการทจรต โดยทกลมแรกจะเปนการทจรตของผบรหารบรษทในตลาดหลกทรพย เพอทจะแสวงหาผลประโยชนแกตนเองหรอบคคล ทเกยวของอนๆ โดยการยกยอกทรพยของบรษท การปนราคาหนของบรษท หรอการใชขอมลภายในเพอทากาไรจากการซอขายหนของบรษท ซงพฤตกรรมดงกลาวไดกอใหเกดความเสยหายแกผถอหนของบรษทและนกลงทนทเขามาซอหนของบรษท

พฤตกรรมการทจรตคอรรปชนกลมทสอง คอ การถอหนแทนหรอทเรยกวานอมน (nominee) ซงมเปาประสงคในการอาพรางการถอครองหนของบคคลใดๆ เพอทจะหลบเลยงขอจากดของการถอครองหนภายใตกฎหมายหลายฉบบ เชน ขอจากดการถอหนของคนตางดาวตามพระราชบญญตการประกอบกจการของคนตางดาว พ.ศ. 2542 ขอจากดการถอหนของรฐมนตรตามพระราชบญญตการจดการหนสวนและหนของรฐมนตร พ.ศ. 2543 หรอขอกาหนดทใหผดารงตาแหนงทางการเมองตองยนบญชรายการทรพยสนตามพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการปองกนและปราบปรามการทจรต พ.ศ. 2542 เปนตน แมวาการถอหนแทนอาจมไดทาใหเกดผลเสยหายตอผถอหนของบรษท แตการอาพรางตวตนทแทจรงของผถอหนยอมเอออานวยใหผถอหนตวจรงสามารถดาเนนการตางๆ ทเปนการกระทาผดตอกฎหมาย อนจะกอใหเกดความเสยหายแกบคคลอนๆ หรอตอผลประโยชนของสาธารณะได เชนในกรณทผดารงตาแหนงทางการเมองซงใหบคคลอนถอหนแทนตนสามารถจะกาหนดนโยบายหรอมาตรการของภาครฐทเออประโยชนใหแกบรษทของตนเองได โดยไมตองเผชญกบปญหาเรองผลประโยชนทบซอนในการปฏบตหนาท พฤตกรรมการถอหนแทนในประเทศไทยมอยอยางแพรหลาย เนองจากมกฎ ระเบยบ จานวนมากทจากดหรอสรางเงอนไขในการถอหน

การทจรตคอรรปชนในกลมทสามจะมเปาประสงคเพอการหลบเลยงภาษ ทงในสวนของภาษศลกากรและภาษสรรพากร ทงน เนองดวยโครงสรางอตราภาษศลกากรในประเทศไทยมความซบซอน เพราะมการจดเกบหลายอตราและมอตราภาษทยงคงอยในระดบสงสาหรบสนคาบางประเภท จงทาใหเกดแรงจงใจในการหลบเลยงภาษศลกากร ในทานองเดยวกนสาหรบภาษสรรพากร อตราภาษเงนไดนตบคคลของประเทศไทยทเกบในอตรารอยละ 30 กถอเปนปจจยททาใหบรษทเกดแรงจงใจท

30

จะหลบเลยงภาษเงนไดเชนเดยวกน การหลบเลยงภาษไมเพยงแตจะทาใหรฐสญเสยรายได หากแตเปนการทาลายศกยภาพของภาคธรกจดวย เนองจากธรกจตางกมงทจะหลบเลยงภาษ เพอทจะสรางความไดเปรยบทางดานตนทนแกธรกจของตนเองใหไดมากทสด แทนทจะมงในการพฒนาประสทธภาพในการผลตเพอยกระดบขดความสามารถในการแขงขนของตนเอง

การทจรตคอรรปชนในภาคธรกจในกลมทสจะเกยวโยงกบกระบวนการฟอกเงน ซงมกจะมสถาบนการเงนเขามาเกยวของ เชน การตกแตงบญชและหลกฐานการกเงนของผก การตกแตงหลกทรพยค าประกนกบธนาคาร เปนตน และการทจรตคอรรปชนในกลมสดทายจะเปนการทจรตโดยมจดประสงคเพอทจะสรางกาไรจากการหลอกลวงผบรโภคหรอลกคาโดยตรง แมวาในปจจบนนจะมกฎหมายทใหการคมครองผบรโภคและมบทบญญตวาดวยการฉอโกงในประมวลกฎหมายอาญา แตในทางปฏบตกยงมชองโหวในทางกฎหมายหรอมปญหาในการบงคบใชททาใหการสรางกาไรจากการหลอกลวงยงคงมอยอยางแพรหลาย

3.1 พฤตกรรมทเปนความผดตามขอบงคบของคณะกรรมการก ากบหลกทรพยและ ตลาดหลกทรพย

ตลาดทนจดเปนแหลงเงนทนทสาคญของภาคธรกจ ในมมของนกลงทน ต ลาดหลกทรพยฯ ถอเปนชองทางหนงในการลงทนของทงนกลงทนรายยอยและนกลงทนสถาบ นทนอกเหนอไปจากตลาดเงน เชน การฝากเงนกบสถาบนการเงน ซงใหผลตอบแทนทตากวาในปจจบน แตในอกดานหนง ตลาดทนยงถอเปนกลไกทสาคญของเศรษฐกจไทย ซงมนยสาคญตอการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจของประเทศและความมงคงของคนไทยในแงของการระดมทนสภาคธรกจ การไดมาซง “ทน” ไมวาจะเปนตวเงนทนหรอทนทเปนสนทรพยของภาคธรกจนน มชองทางทหลากหลาย แตโดยสวนใหญแลวจะไดมาจากการลงเงนทนของผถอหนของบรษทและจากการกเงนจากสถาบนการเงน แตกเปนททราบดวาการกเงนจากสถาบนการเงนหรอธนาคารนนเปนเรองทยงยาก โดยเฉพาะอยางยงในสภาพเศรษฐกจในปจจบนทธนาคารจะพจารณาความสามารถในการชาระคนเงนกและศกยภาพของลกหนทเขมงวดขนกวาในอดต เนองจากธนาคารจะมสถานะเปนเจาหนของธรกจดงกลาว ดงนน เจาของกจการทมศกยภาพในการทากาไร นาดงดดใจ มอนาคต และมเงนทนขนตาผานเกณฑทตลาดหลกทรพยฯ กาหนด จงมแนวโนมทจะเลอกชองทางในการระดมทนจากประชาชนทวไป โดยการนาบรษทเขาจดทะเบยนเปนบรษทในตลาดหลกทรพยฯ

แตในขณะเดยวกน ตลาดหลกทรพยฯ ยงคงถกใชเปนเครองมอในการทจรตคอรรปชนของกรรมการและผบรหาร ผซงมองเหนผลประโยชนจากการทจรตผานนตบคคลหรอบรษทจดทะเบยนในตลาดหลกทรพยฯ ทสามารถระดมทนจากประชาชนในวงกวาง ในทางเศรษฐศาสตร ปญหาทมกเกดขนระหวางผบรหารและผถอหนของบรษทมหาชน ซงนาไปสความลมเหลวของการบรหารงาน ถกเรยกวา “ปญหาตวการตวแทน ” (Principal-Agent problem) กลาวคอ ผถอหน (ตวการ) ซงเปน

31

เจาของบรษทจะเปนผเลอกกรรมการ (ตวแทน) เพอทาหนาทแทนตนในการบรหารกจการของบรษท ดวยหวงวากรรมการจะทาหนาทของตนเองเปนอยางด โดยคานงถงผลประโยชนของบรษทเปนทตง แตหากกรรมการทถกเลอกมงทจะแสวงหาผลประโยชนแกตนเองและพวกพอง การบรหารงานตางๆ ภายในบรษทกจะดาเนนไปเพอเออประโยชนใหแกตวของกรรมการเอง ซงจะสงผลเสยตอบรษทและผถอหนอยางหลกเลยงไมได

บรษทเอกชนในประเทศไทยสวนใหญมพนฐานมาจากบรษทครอบครวโดยสวนใหญบกเบกโดยคนไทยเชอสายจน มโครงสรางการถอหนทกระจกตวโดยมผกอตงบรษทและสมาชกครอบครวเปนผถอหนรายใหญมการบรหารธรกจแบบเบดเสรจ การดาเนนธรกจแบบครอบครวทาใหกระบวนการตดสนใจรวดเรวและการบรหารงานมความคลองตวสงสงผลใหบรษทเหลานเตบโตอยางรวดเรวจนกลายเปนบรษทขนาดใหญทมการระดมทนจากสาธารณชน

จดแขงของระบบการบรหารจดการแบบครอบครวกลายเปนจดออนเมอบรษทแปรสภาพจากบรษทจากดมาเปนบรษทมหาชนทมผถอหนรายยอยหลายรายทมไดมสวนเกยวของกบครอบครวทเปนผกอตงบรษทและเปนผถอหนรายใหญ การถอหนและการบรหารภายในครอบครวกลายเปนปจจยทเออตอการคอรรปชนเนองจากการออกเสยงแบบ “หนงหนหนงเสยง ” ทาใหผทมหนสวนใหญซงกคอผกอตงบรษทและเครอญาตมอานาจในการเลอกกรรมการและทมบรหารเอง โดยเฉพาะถาผถอหนรายอนๆ ทเขามาซอหนเปนเพยงผถอหนรายยอย ผเปนเจาของจะสามารถรกษาอานาจในการบรหารจดการแบบเบดเสรจไดงายทาใหการบรหารบรษทฯ มแนวโนมทจะเออผลประโยชนเฉพาะแกผถอหนรายใหญ การขาดการคานอานาจจากผถอหนรายอนๆ และการขาดระบบการตรวจสอบภายในทดทาใหการดาเนนธรกจไมโปรงใสและลอแหลมตอการทจรตคอรรปชน

โดยทวไปแลว การถอหนของผกอตงธรกจและครอบครวจะอยในรปแบบของบคคลธรรมดา (นาย ก หรอ นาง ข) หรออยในรปแบบของนตบคคลทใชชอแรกหรอนามสกลของผกอตงหรอสมาชกในครอบครวเปนชอบรษท แตบางครงกจะอยในรปแบบของบรษทจากดทวไปทไมสามารถระบไดวาเปนบรษททจดตงขนมาเพอการถอหนของบคคลหรอครอบครวใดครอบครวหนงโดยเฉพาะจากชอของบรษททจดทะเบยนไวทาใหไมสามารถประเมนไดวาการถอหนแบบครอบครวนนมสดสวนมากนอยเพยงใด อยางไรกด ธนาคารโลก 8ไดพยายามทจะประมาณการตวเลขดงกลาวโดยการศกษาคนควาเกยวกบเครอขายธรกจครอบครวขนาดใหญในทวปเอเซยรวมทงประเทศไทย จากการสารวจพบวารอยละ 62 ของบรษททจดทะเบยนในตลาดหลกทรพยไทยในป พ .ศ. 2540 เปนบรษทท

8ศกษาโดย Claessens, Stijn, Simeon Djankov and Larry Lang (1998)

32

ครอบครวเดยวถอหนบรษทมากกวารอยละ 20 ของหนทงหมด ในขณะ ทสดสวนของบรษททมการถอหนแบบกระจายตว (widely held) มเพยงรอยละ 6.6 เทานน ผลการวจยของเดอนเดน นคมบรรกษ และ รจตกนก จตมนใจธรรม (25439) ระบวาการถอหนแบบครอบครวในชวงกอนวกฤตเศรษฐกจจะกระจกตวในธรกจเงนทนหลกทรพย และ อสงหารมทรพย

ธนาคารโลกพบวาลกษณะการบรหารงานแบบครอบครวเชนนจะพบมากในเกอบทกประเทศในภมภาคเอเซยยกเวนประเทศญปนซงโครงสรางของผถอหนในบรษทสวนใหญจะมลกษณะทกระจายตว ประเทศไทยมสดสวนจานวนบรษททมผถอหนแบบครอบครวสงเปนอนดบท 4 รองจากฮองกง อนโดนเซยและฮองกง ตามลาดบ การศกษาชนนยงชใหเหนอกวาโครงสรางของธรกจครอบครวของประเทศไทยมความแตกตางกบประเทศอนโดนเซย กลาวคอ ธรกจใหญในประเทศไทยไมไดถกควบคมโดยครอบครวเดยวดงเชนตระกลซฮาโตของอนโดนเซยซงควบคมกจการขนาดใหญในหลายสาขาธรกจ แตโดยหลายครอบครวเชนเดยวกบประเทศฮองกง

ตารางท 2 : สดสวนการถอหนของบรษทจดทะเบยนในกลมประเทศเอเซยตะวนออก

ประเทศ จานวนบรษททสารวจ ผถอหนรายยอย ครอบครว รฐ บ.เงนทน บ.เอกชน

ฮองกง 330 7.0 66.7 14.4 5.2 19.8

ไตหวน 141 26.2 48 2.8 5.3 17.4

เกาหล 345 43.2 48.4 1.6 0.7 6.1

ญป น 1240 79.8 9.7 0.8 6.5 3.2

อนโดนเซย 178 5.1 71.5 8.2 2.0 13.2

มาเลเซย 238 10.3 67.2 13.4 2.3 6.7

สงคโปร 221 5.6 55.4 23.5 4.1 11.5

ฟลปปนส 120 19.2 44.6 2.1 7.5 26.7

ไทย 167 6.6 61.6 8.0 8.6 15.3

ทมา : Claessens, Stijn, Simeon Djankov and Larry Pang (1998), Who controls East Asian Corporations.

9 การคอรรปชนในภาคธรกจกบบรรษทภบาลในประเทศไทย รายงานทดอารไอ

33

ผลการศกษาของธนาคารโลกชนนแสดงใหเหนวา ในภาพรวมธรกจแบบครอบครวยงมอยอยางแพรหลายแมในกลมบรษททมการจดทะเบยนในตลาดหลกทรพยและมการระดมทนจากบคคลในวงกวางแลว แตภาพในรายสาขาธรกจยงคงมความแตกตางกนคอนขางมาก

กรณการทจรตคอรรปชน ฉอโกงในภาคธรกจเอกชนมอยเปนจานวนมาก ทงทปรากฎในหนาหนงสอพมพหรอหนงสอทไดรบการตพมพ เนองดวยรายงานชนน จดเปนผลงานทางวชาการ คณะผวจยจงเลอกทจะศกษากรณการทจรตในภาคธรกจเอกชนทมเอกสารหลกฐานอางองทเปนทางการ อนไดแก กรณการทจรตทมการดาเนนการโดยคณะกรรมการกากบหลกทรพยและตลาดหลกทรพย (ก.ล.ต.) โดยเลอกกรณการทจรตทมความซบซอนของพฤตกรรม มการกระทาความผดในหลากหลายลกษณะและมบคคล หนวยงาน หรอบรษททเกยวของจานวนมาก กรณศกษาเหลานไดรบการกลาวโทษในชวงป 2544-2551 ซงมทงสน 5 กรณ ตามทปรากฎใน ตารางท 2.3 ซงประกอบดวยกรณทจรตในบรษทจดทะเบยน ดงตอไปน

1. บรษท ศครนทร จากด (มหาชน)

2. บรษท รอยเนท จากด (มหาชน)

3. บรษท ปคนค คอรปอเรชน จากด (มหาชน)

4. บรษท เซอรคทอเลคโทรนคส อนดสตรส จากด (มหาชน)

5. บรษท เอส.อ.ซ. ออโตเซลส แอนด เซอรวส จากด (มหาชน)

การศกษาในสวนตอไปจะเปนการแสดงเรองราวและ รายละเอยดของพฤตกรรมการทจรต คอรรปชนทเกดขนในแตละกรณ รวมถงความผดทถก ก.ล.ต. ดาเนนการกลาวโทษ เพอแสดงถงทมาและลกษณะของการกระทาความผดดงกลาว

3.1.1 กรณทจรต บรษท ศครนทร จ ากด (มหาชน)

บรษท ศครนทร จากด (มหาชน) ดาเนนธรกจหลกดานสขอนามย อาท โรงพยาบาล อาหารสาหรบโรงพยาบาล เครองมอแพทย รวมถงการใหคาปรกษาดานการบรหารโรงพยาบาลเอกชน ซงม นายแพทยสเทพและแพทยหญงประภา วงศแพทย เปนผกอตงและผถอหนใหญ บรษทไดจดทะเบยนเปนบรษทมหาชนจากดในตลาดหลกทรพยฯ ในป 2530 ตอมาในเดอนพฤษภาคม 2537 บรษท จลดศ ดเวลลอป จากด (มหาชน) ซงเปนบรษทอสงหารมทรพยรายใหญรายหนงของประเทศไดเขาซอหน บมจ. ศครนทร จากกลมนกลงทนชาวไตหวนซงเปนผถอหนรายใหญ ณ ขณะนน จานวนรอยละ 36 ของทนจดทะเบยนในลกษณะการเทคโอเวอรกจการ ในขณะทกลมวงศแพทยยงคงถอหนอยประมาณรอยละ 30 เนองดวยกลมจลดศซงทาธรกจอสงหารมทรพยมความสามารถในดานการจดการและพฒนาทดน ขณะทกลมวงศแพทยมความเชยวชาญทางดานการแพทยและการบรหารโรงพยาบาล การรวมตวกนระหวางกลมวงศแพทยและจลดศจงมเปาหมายทชดเจนในการขยายเครอขายโรงพยาบาล

34

ศครนทรไปสภมภาค ซงนาจะกอใหเกดประโยชนแกทงสองฝายในลกษณะการพงพาซงกนและกนเปนอยางมาก

ความสมพนธของทงสองกลมในชวงแรกนน ดาเนนไปไดดวยด กลมจลดศซงถอหนในสดสวนทมากกวากลมวงศแพทยไดทาหนาทหลกในสวนบรหารของ บมจ. ศครนทร โดยนายธรพจน จรญศร ดารงตาแหนงประธานกรรมการบรหาร และนายณฏฐวฒน จรญศร ดารงตาแหนงกรรมการ ในป 2537 บรษทไดมการเพมทนจดทะเบยนเปนครงแรก โดยมวงเงนท 350 ลานบาท และในปตอมา จงทาการเพมทนอกครง ในวงเงน 450 ลานบาท ซงกลมวงศแพทยกไดมอบอานาจการตดสนใจในการนาเงนเพมทนไปลงทนในธรกจตางๆ เพอสรางความมนคงใหกบบรษทแกกรรมการจากกลมจลดศ ขณะทกลมวงศแพทยจะทาหนาทในการบรหารกจการโรงพยาบาลทงหมด

ภายหลงจากทดาเนนธรกจรวมกนมาไดไมถง 3 ป ความสมพนธระหวางกลมวงศแพทยและกลมจลดศทเคยดกลบเรมสอเคาวาจะมปญหา เมอกลมวงศแพทยทาการตรวจสอบการบรหารงานและพบวาผบรหารในกลมจลดศไดนาเงนเพมทนของ บมจ. ศครนทร ไปลงทนในกจการในเครอของกลมจลดศหลายรายการ อกทงเงนอกจานวนหนงยงถกนาไปซอหนของ บมจ. จลดศ ดเวลลอป ในชวงทราคาปรบตวลดลงอยางตอเนอง ทงน เมอผถอหนในกลมวงศแพทยไดทาการซกถามผบรหารในกลมจลดศในทประชมผถอหนของ บมจ. ศครนทร เมอเดอนเมษายน 2540 ถงประเดนทนาสงสยดงกลาว หากแตกลมผบรหารในกลมจลดศไมสามารถทจะชแจงขอสงสยไดอยางชดเจน ดงนน ผถอหนในกลมวงศแพทยรวมกบผถอหนรายยอยจงไดสงหนงสอรองเรยนถงพฤตกรรมการบรหารงานของผบรหาร บมจ. ศครนทร ไปยงตลาดหลกทรพยฯ สานกงาน ก.ล.ต. และกระทรวงพาณชย เพอใหดาเนนการตรวจสอบเรองดงกลาว

ในเดอนเมษายน 2541 คณะกรรมการตลาดหลกทรพยมคาสงใหผบรหาร บมจ. ศครนทร หรอผบรหารในกลมจลดศ ชแจงความผดปรกตในการบรหารงานของบรษท รวมทงสน 5 รายการ ดงทปรากฎในตารางท 3.1 และใหตงผตรวจสอบบญชอสระรายใหมเขาตรวจสอบรายการทผดปรกตดงกลาวและการบนทกบญชของบรษททงหมด ทงน ตลาดหลกทรพยฯ ไดตงขอสงเกตวาการโยกยายถายเททรพยสนของ บมจ. ศครนทร ไปสบรษทในเครอของกลมจลดศจานวนหลายรายการเชนวานน เรมตนขนในชวงทฟองสบในภาคธรกจอสงหารมทรพยแตกในป 2539 กอนทจะเกดวกฤตเศรษฐกจทางการเงนของประเทศในปตอมา

35

ตารางท 3.1 ขอกลาวหาทอดตผบรหาร บมจ. ศครนทร จะตองชแจง (ป 2541)

ขอกลาวหาทตองชแจง รายละเอยด

1. การซอหนของบรษทจลดศ ดเวลลอป จากด (มหาชน)

อดตผบรหาร บมจ. ศครนทร ไดนาเงนของบรษทจานวน 214.05 ลานบาท ไปซอหนของ บมจ. จลดศ ดเวลลอป ในป 2539 ซงเปนชวงท บมจ. จลดศ ดเวลลอป ประสบปญหาขาดทนและราคาหนไดปรบตวลดลงอยางตอเนอง โดยทตอมาไดมการตงคาเผอเงนลงทนลดคาจานวน 177.08 ลานบาท หรอคดเปนรอยละ 82.73 โดยทไมไดผานการอนมตจากคณะกรรมการบรษท

2. การลงทนในบรษททมความเกยวโยงกบกลมจลดศ

อดตผบรหารไดนาเงนของ บมจ. ศครนทร ไปลงทนในกจการทมความเกยวของกบกลมจลดศ ซงคณะกรรมการของบรษทบางคนถอหนใหญและเปนกรรมการ จานวนหลายรายการ ดงน การลงทนในบรษท ศรจลทรพย, บรษท เขาใหญ สปา, บรษท เจดเอส

และบรษท เซอรจเทค รวมเปนมลคา 423.67 ลานบาท การทาสญญาซอขายทดนกบบรษท จลดศ รเวอร แมนชน มลคารวม

262.14 ลานบาท การใหกยมเงนจานวน 73.04 ลานบาท แกบรษทในกลมจลดศ

โดยมไดนาเสนอใหคณะกรรมการพจารณาและไมไดปฏบตตามขอกาหนดรายการทเกยวโยงกนของตลาดหลกทรพยฯ และ ก.ล.ต.

3. การนาเงนฝากของบรษท ไปคาประกนบรษทอน

อดตผบรหารบรษทไดนาเงนฝากของ บมจ. ศครนทร จานวน 20 ลานบาท ไปคาประกนบรษท เดอะ เอกซคทฟ คลบ

4. การนาเงนเพมทนแก บมจ. ศครนทรไปใชไมตรงตามวตถประสงค

อดตผบรหาร บมจ. ศครนทร นาเงนทไดจากการเพมทนครงท 2 ในป 2538 ไปใชผดไปจากวตถประสงคของการเพมทน ตามทคณะกรรมการบรษทกาหนดไว (ซงไมเกยวของกบการนาเงนไปใชในรายการท 1-3 ขางตน เพราะเปนการนาเงนไปใชในกจการของบรษท เชน โครงการโรงพยาบาลศครนทรทหาดใหญ และใชหมนเวยนในกจการ ซงไมตรงกบวตถประสงคของการเพมทนเดม)

5. การขายหนของโรงพยาบาลเทพารกษใหกบผทมความเกยวของกบตน

อดตผบรหาร บมจ. ศครนทร ไดขายหนโรงพยาบาลเทพารกษ มลคา 10 ลานบาท ใหแก บรษท บแอลซ แมเนจเมนท จากด ซงเปนบรษทผใหบรการใหคาปรกษาดานธรกจและบรการ โดยมนายอานาจ คลายไทย ซงเปนอดตกรรมการผจดการของ บมจ. ศครนทร และในปจจบนเปนทงกรรมการและผถอหนใน บมจ. จลดศ ดเวลลอป ถอหนอยถงรอยละ 99.94 (ขอมล ณ เดอนเมษายน 255 2) นอกจากน ยงดาเนนการตงคาเผอหนสงสยจะสญจากลกหนรายดงกลาวทงจานวน ซงอาจเรยกวาเปนการใหเปลากวาได

ทมา: รวบรวมจากขาวหนงสอพมพหลายฉบบ ไดแก ดอกเบยธรกจ วนท 13 เมษายน 2541, ไทยโพสต วนท 25 พฤษภาคม 2541, กรงเทพธรกจ วนท 26 กรกฎาคม 2541 และฐานเศรษฐกจ วนท 3 มถนายน 2542 และ 22 พฤศจกายน 2544

36

สดทายแลว ก.ล.ต. ไดดาเนนการ กลาวโทษนายธรพจน จรญศร อดตประธา นกรรมการ บรหารและกรรมการ และนายณฎฐวฒน จรญศร อดตกรรมการของ บมจ. ศครนทร ตอกองบงคบการสบสวนสอบสวนคดเศรษฐกจ (สศก.) สานกงานตารวจแหงชาต เมอวนท 20 พฤศจกายน 2544 เพอใหสอบสวนและดาเนนคดกบบคคลทงสอง กรณการกระทาความผด ดงน

(1) เบยดบงเอาทรพยสนของบรษทไปเปนของตนเองหรอผอนโดยทจรต ดวยการนาเงนของบรษทไปลงทนในธรกจทเกยวของกบตน โดยปราศจากอานาจและไมผานมตคณะกรรมการ ทาใหบรษทไดรบความเสยหายจากการทจะตองตงสารองคาเผอ เงนลงทนลดคาเปนมลคาทสง เนองจากกจการดงกลาวมไดมการดาเนนกจการหรอมผลประกอบการขาดทนจานวนมาก รวมถงการนาเงนไปลงทนในธรกจทเกยวของกบตนในราคาทสงกวามลคาตามบญช โดยไมมเหตอนควรและไมผานมตของคณะกรรมการ และในกรณการนาเงนของบรษทไปเปนประโยชนของตนหรอผอน โดยอาพรางวาเปนการใหกยมเงนหรออาพรางวาเปนการลงทนในกจการทเกยวของ

(2) กระทาหรอยนยอมใหมการลงขอความเทจในบญชและจดทาบญชไมถกตองหรอไมตรงตอความจรง และลงขอความอนเปนเทจในเอกสารของบรษท เพอลวงบคคลใดๆ การกระทาความผดของบคคลทงสองจดเปนความ ผดตามมาตรา 307 มาตรา 308 และมาตรา 311 ประกอบมาตรา 313 และมาตรา 312 แหง พ.ร.บ. หลกทรพยและตลาดหลกทรพย พ.ศ. 253510 ประกอบมาตรา 83 แหงประมวลกฎหมายอาญา11

10 มาตรา 307 กรรมการ ผจดการ หรอบคคลใด ซงรบผดชอบในการดาเนนงานของนตบคคลใดตามพระราชบญญตน ซงไดรบมอบหมายใหจดการทรพยสนของนตบคคลดงกลาว หรอทรพยสนทนตบคคลดงกลาวเปนเจาของรวมอยดวย กระทาผดหนาทของตนดวย ประการใดๆ โดยทจรต จนเปนเหตใหเกดความเสยหายแกประโยชนในลกษณะทเปนทรพยสนของนตบคคลนน ตองระวางโทษจาคกตงแตหาปถงสบป และปรบตงแตหาแสนบาทถงหนงลานบาท มาตรา 308 กรรมการ ผจดการ หรอบคคลใด ซงรบผดชอบในการดาเนนงานของนตบคคลใดตามพระราชบญญตน ครอบครองทรพยซงเปนของนตบคคลดงกลาว หรอซงนตบคคลดงกลาวเปนเจาของรวมอยดวย เบยดบงเอาทรพยนนเปนของตนหรอบคคลทสามโดยทจรต ตองระวางโทษจาคกตงแตหาปถงสบป และปรบตงแตหาแสนบาทถงหนงลานบาท มาตรา 311 กรรมการ ผจดการ หรอบคคลใด ซงรบผดชอบในการดาเนนงานของนตบคคลใดตามพระราชบญญตน กระทาการหรอไมกระทาการเพอแสวงหาประโยชนทมควรไดโดยชอบดวยกฎหมายเพอตนเองหรอผอน อนเปนการเสยหายแกนตบคคลนน ตองระวางโทษจาคกตงแตหาปถงสบป และปรบตงแตหาแสนบาทถงหนงลานบาท มาตรา 312 กรรมการ ผจดการ หรอบคคลใด ซงรบผดชอบในการดาเนนงานของนตบคคลใดตามพระราชบญญตน กระทาหรอยนยอมใหกระทาการ ดงตอไปน

(1) ทาใหเสยหาย ทาลาย เปลยนแปลง ตดทอน หรอปลอม บญช เอกสาร หรอหลกประกนของนตบคคลดงกลาว หรอทเกยวกบ นตบคคลดงกลาว

(2) ลงขอความเทจหรอไมลงขอความสาคญในบญชหรอเอกสารของนตบคคลหรอทเกยวกบนตบคคลนน หรอ (3) ทาบญชไมครบถวน ไมถกตอง ไมเปนปจจบน หรอไมตรงตอความเปนจรง ถากระทาหรอยนยอมใหกระทาเพอลวงใหนต

บคคลดงกลาว หรอผถอหนขาดประโยนอนควรได หรอลวงบคคลใดๆ ตองระวางโทษจาคกตงแตหาปถงสบป และปรบตงแตหาแสนบาทถงหนงลานบาท

37

การทจรตของอดตประธานกรรมการบรหารรวมกบอดตกรรมการของ บมจ. ศครนทรกอใหเกดความเสยหายจากการยกยอกถายเททรพยสนออกไปสบรษทอกแหงหนงทมความเกยวของกบตนและพวกพอง ซงประเมนไดในเบองตนอยทประมาณ 1,000 ลานบาท12 โดยโทษสงสดทอดต ผบรหารจะไดรบจากความผดในขางตน คอ จาคกตงแตหาปถงสบปและปรบเปนเงนสองเทาของประโยชนทไดรบไป ตามมาตรา 313 อยางไรกตาม ยงมไดมการดาเนนการสงฟองกรณทจรต บมจ. ศครนทร ตอศาลชนตนแตอยางใด นบตงแตทมการกลาวโทษอดตผบรหารบรษทในป 2544 จนถงปจจบน รวมเวลาแลวเกอบ 10 ป ซงคดกใกลทจะหมดอายความแลว

เปนทนาสงเกตวา ในป 2542 ซงเปนชวงทผบรหารของกลมจลดศกาลงถก ก.ล.ต. ดาเนนการทางกฎหมายในกรณการทจรตทเกดขนใน บมจ. ศครนทร นายวชย ทองแตง ทนายความในคดซกหนของอดตนายกรฐมนตร ทกษณ ชนวตร ไดเขาซอหนของ บมจ. ศครนทร ในจานวนรอยละ 30 ของหนทงหมดจากกลมจลดศ และสามปตอมา จงไดขายหนทงหมดคนใหแกกลมจลดศ แตดวยราคาทสงกวาราคาทซอมาอยางมาก ในปจจบนน กลมจลดศยงคงเปนผถอหนใหญใน บมจ. ศครนทร ในขณะทกลมวงศแพทยไดถอนตวออกมาจนหมด อกทงยงมผถอหนทมความเกยวโยงกบอดตรฐบาลของ พ.ต.ท. ทกษณ ชนวตร เขามาถอหนจานวนมาก เชน กลมของตระกลมาลนนท นาย ธรพล นพรมภา เลขาธการนายกรฐมนตรสมยรฐบาลนายสมคร สนทรเวช และนาย วษณ เครองาม ซงเปนรองนายกรฐมนตรสมยรฐบาล พ.ต.ท. ทกษณ

3.1.2 กรณทจรต บรษท รอยเนท จ ากด (มหาชน)

บรษท รอยเนท จากด (มหาชน) กอตงขนเมอเดอนพฤศจกายน 2540 โดยดาเนนธรกจหลกเปนผใหบรการอนเทอรเนตความเรวสง รวมถงจาหนายอปกรณและบตรอนเทอรเนต ในดานการบรหารงาน มนายกตตพฒน เยาวพฤกษ เปนผดารงตาแหนงประธานกรรมการบรหาร ขณะทตาแหนงรองประธานกรรมการ กรรมการผจดการ และกรรมการของบรษทสวนใหญ ลวนแลวแตเปนบคคลในครอบครวเยาวพฤกษ

มาตรา 313 กรรมการ ผจดการ หรอบคคลใด ซงรบผดชอบในการดาเนนงานของบรษทหรอนตบคคลทมหลกทรพยจดทะเบยนในตลาดหลกทรพย หรอหลกทรพยทซอขายในศนยซอขายหลกทรพยใด ฝาฝนมาตรา 307 มาตรา 308 มาตรา 309 หรอมาตรา 311 ตองระวางโทษจาคกตงแตหาปถงสบป และปรบเปนเงนสองเทาของราคาทรพยสนหรอประโยชนทบคคลดงกลาวไดกระทาการฝาฝนในมาตรานนๆ แลวแตกรณ แตทงนคาปรบดงกลาวตองไมตากวาหาแสนบาท 11 มาตรา 83 ในกรณความผดทเกดขนโดยการกระทาของบคคลตงแตสองคนขนไป ผทไดรวมกระทาความผดดวยกนนนเปนตวการ ตองระวางโทษตามทกฎหมายกาหนดไวสาหรบความผดนน 12 ประเมนจากการกระทาความผดตามทปรากฎในตารางท 3.1 โดยยกเวนขอท 4 หรอการใชเงนเพมทนผดวตถประสงค เนองจากยงถอเปนการใชเงนภายในกจการของ บมจ. ศครนทร

38

บรษทรอยเนทไดจดทะเบยนเปนบรษทในตลาดหลกทรพยใหม ( Market for Alternative Investment หรอ MAI) ในป 2544 ซงในขณะนน ตลาดหลกทรพยใหมเพงจะเรมเปดดาเนนการ และเนองดวยตลาดหลกทรพยใหมตองการจะสงเสรมใหบรษทขนาดกลางและขนาดเลกเขาจดทะเบยนเพอระดมทน จงไดมการผอนผนหลกเกณฑตางๆ ทบงคบใชกบบรษททจะจดทะเบยนในตลาดหลกทรพยหลก เชน การปรบลดเกณฑทนชาระแลวขนตาจากเดม 200 ลานบาท เหลอ 40 ลานบาท และยกเลกเงอนไขทใหบรษทจะตองมกาไรสทธในระยะเวลา 2 ป หรอ 3 ป ลาสดกอนยนจดทะเบยน ทาใหบรษทผใหบรการอนเทอรเนตขนาดเลกอยางบรษทรอยเนท ซงมทนจดทะเบยนตามเกณฑขนตา จานวน 40 ลานบาท และมผลการดาเนนการทขาดทนสทธตดตอกนถง 4 ป (ในชวงป 2541-2544) สามารถเขาระดมทนในตลาดหลกทรพยใหมได

หลงจากท บมจ. รอยเนท จดทะเบยนในตลาดหลกทรพยใหมแลว ผลการดาเนนงานของบรษทกลบดขนอยางรวดเรว ทงน จากผลการดาเนนงานของบรษทในไตรมาส 3/2545 ซงไดแจงตอตลาดหลกทรพยฯ เมอวนท 14 พฤศจกายน 2545 ตามตารางท 3.2 นน บรษทแสดงกาไรสทธสงถง 11.87 ลานบาท เมอเทยบกบผลการดาเนนงานในไตรมาส 3/2544 ทขาดทน 7.2 9 ลานบาท สาหรบ ผลการดาเนนงานในงวด 9 เดอน บรษทมกาไรสทธ 22.08 ลานบาท ซงเพมขนจากในชวงเดยวกนของปกอนทขาดทนสทธสงถง 18.48 ลานบาท โดยทนายกตตพฒน เยาวพฤกษ ประธานกรรมการบรหาร ไดชแจงถงผลการดาเนนงานทดขนวาเปนผลมาจากยอดขายทเพมขนเปนอยางมาก จาก 3.95 ลานบาท ในชวงเดยวกนของปกอนเปน 34 ลานบาท โดยทรอยละ 95 ของยอดขายทเพมขนมาจากการใหบรการอนเทอรเนต แตกเปนทนาสงเกตวาคาใชจายในการดาเนนการกลบมไดเพมขนตามการขยายตวของรายไดแตอยางใด

ตารางท 3.2 ผลการด าเนนงานของ บมจ. รอยเนท ประจ าไตรมาส 3 ป 2545 (ณ วนท 14 พฤศจกายน 2545)

(หนวย: ลานบาท)

ป ไตรมาส 3 งวด 9 เดอน

2545 2544 2545 2544

กาไร (ขาดทน) สทธ 11.87 -7.29 22.08 -18.48

กาไร (ขาดทน) ตอหน (บาท) 0.19 (0.89) 0.36 (2.25) ทมา: หนงสอพมพกรงเทพธรกจ วนท 11 มกราคม 2546

39

การพลกโฉมตวเลขผลการดาเนนงานของ บมจ. รอยเนท สงผลทาใหราคาหนของบรษทปรบตวเพมสงขนในทนท โดยหลงการประกาศผลกาไรสทธ ราคาหนไดปรบตวเพมขนจาก 0.92 บาท เปน 1.04 บาท และไดปรบตวเพมสงขนตดตอกนอกหลายวน จนขนไปแตะระดบสงสดท 2.26 บาท ภายในระยะเวลาเกอบหนงสปดาหหลงการประกาศผลกาไรสทธ

แตแลว ก.ล.ต. ไดมคาสงเมอวนท 6 ธนวาคม 2545 ให บมจ. รอยเนท ปรบการจดทางบการเงนประจาไตรมาส 3 ของป 2545 เสยใหม13 เนองจากพบวามการรบรรายไดจากบตรอนเทอรเนตทฝากขายผานตวแทนจาหนายประเภทรานคา เชน รานหนงสอ รานสะดวกซอ หรอหางสรรพสนคา ทวประเทศ แมในทางปฏบตบรษทจะยงไมมรายไดจนกวารานคาจะสามารถจาหนายบตรอนเทอรเนตเหลานนออกไป ทงน ตลาดหลกทรพยฯ ไดทาการขนเครองหมาย NP (Notice Pending) หลกทรพยของ บมจ. รอยเนท เพอประกาศใหผลงทนทวไปทราบวาตลาดหลกทรพยฯ กาลงรอการเปดเผย งบการเงนของบรษททอยในระหวางการปรบปรงแกไข แตกวาทจะมการประกาศ กเปนเวลาทลวงเลยมากวา 3 สปดาห นบจากวนทมการเปดเผยผลการดาเนนการทไมถกตอง ทาใหมนกลงทนจานวนมากซงเลงเหนโอกาสในการทากาไรซอหนของบรษทไปแลว

ในวนท 9 มกราคม 2546 บมจ. รอยเนท ไดรายงานผลการดาเนนงานประจาไตรมาส 3/2545 ฉบบทแกไขใหมตอตลาดหลกทรพยฯ ซงรายงานดงกลาวไดแสดงผลการดาเนนงานทตางไปจากเดมอยางมาก ตามทปรากฏในตารางท 3.3 คอ ตามงบการเงนประจาไตรมาส 3/2545 ฉบบหลงปรบปรง บรษทมผลการดาเนนงานทขาดทนสทธ 13.22 ลานบาท ขณะทในงบการ เงนฉบบ กอนปรบปรง บรษทไดแสดงกาไรสทธ 11.87 ลานบา ท ซงแสดงใหเหนวาบรษทขาดทนเพมขน 25.09 ลานบาท สาหรบผลการดาเนนงานในงวด 9 เดอน ตามงบการเงนฉบบหลงปรบปรง บรษทขาดทนมากกวา 36.7 ลานบาท หรอขาดทนเพมขน 58.77 ลานบาท เมอเทยบกบทบรษทเคยแสดงกาไรสทธ 22.08 ลานบาท ในงบการเงนฉบบกอนปรบปรง

13 ในงบการเงนประจาไตรมาส 3 ของป 2545 ท บมจ. รอยเนท แจงตอตลาดหลกทรพยฯ เมอวนท 14 พฤศจกายน 2545 ผสอบบญชไดเพยงแตแสดงเงอนไขในเรองการรบรรายไดของบรษททไมเปนไปตามมาตรฐานบญชวาบรษทมการบนทกบญช โดยรบรรายไดจากการขายฝากบตรอนเทอรเนต ซงยงไมไดมการขายจรงหรอรบเงนเขามาจรง

40

ตารางท 3.3 การเปรยบเทยบผลการด าเนนงานของ บมจ. รอยเนท ประจ าไตรมาส 3 ป 2545 กอนและหลงการปรบปรงงบการเงน

(หนวย: ลานบาท)

ป ไตรมาส 3 งวด 9 เดอน

กอนปรบปรง หลงปรบปรง กอนปรบปรง หลงปรบปรง

กาไร (ขาดทน) สทธ 11.87 -13.22 22.08 -36.70

กาไร (ขาดทน) ตอหน (บาท) 0.19 (0.22) 0.36 (0.60) ทมา: หนงสอพมพกรงเทพธรกจ วนท 11 มกราคม 2546

จากผลการดาเนนงานประจาไตรมาส 3/2545 หลงการปรบปรงงบการเงนทเปลยนแปลงไปจากเดมอยางมาก ทาใหนกลงทนรายยอยตางพากนเทขายหนของ บมจ . รอยเนท ในทนททตลาดหลกทรพยฯ ทาการปลดเครองหมายหามซอขายหนชวคราวในวนท 10 มกราคม 2546 ซงสงผลใหราคาหนของบรษทปรบตวลดลงทนทจาก 1.09 บาท มาอยท 0.79 บาท โดยทตอมาในวนท 13 มกราคม 2546 ตลาดหลกทรพยฯ ไดระบวาผบรหาร บมจ. รอยเนท “มเจตนา” ในการแตงงบการเงนประจาไตรมาส 3 ของป 2545 และไดทาการขนเครองหมาย SP (Suspension) พกการซอขายหนของ บมจ. รอยเนท ภายในวนตอมา เนองจากพบวาบรษทมสภาพทลมละลาย เนองจากสวนของผถอหน ตดลบอยถง 9.2 ลานบาท

ในวนท 24 กมภาพนธ 2546 ก.ล.ต. ไดดาเนนการกลาวโทษนายกตตพฒน เยาวพฤกษ และ บมจ. รอยเนท ตอกองบงคบการสบสวนสอบสวนคดเศรษฐกจ สานกงานตารวจแหงชาต ในความผดรวม 3 ลกษณะ โดยมรายละเอยดดงตอไปน

(1) การสรางขอมลเทจ โดยการจดทาบญชไมถกตอง ไมตรงตอความเปนจรง และการลงขอความเทจในเอกสาร ในการรบรรายไดจากบตรอนเทอรเนตทฝากขายในทนท แมจะทราบวาสนคาทฝากขาย อาจไมสรางรายไดจรงตามทไดรายงาน ทาให บมจ. รอยเนท มความผดตามมาตรา 56 และนายกตตพฒนมความผดตามมาตรา 56 ประกอบมาตรา 300 มาตรา 238 และมาตรา 312 แหง พ.ร.บ. หลกทรพยและตลาดหลกทรพย พ.ศ. 253514

14 มาตรา 56 ใหบรษททออกหลกทรพยตามมาตรา 32 มาตรา 33 หรอมาตรา 34 จดทาและสงงบการเงนและรายงานเกยวกบฐานะการเงนและผลการดาเนนงานของบรษทตอสานกงาน ดงตอไปน (1) งบการเงนรายไตรมาสทผสอบบญชไดสอบทานแลว (2) งบการเงนประจางวดการบญชทผสอบบญชตรวจสอบและแสดงความเหนแลว (3) รายงานประจาป และ (4) รายงานการเปดเผยขอมลอนใดเกยวกบบรษทตามทคณะกรรมการ ก.ล.ต. ประกาศกาหนด

41

(2) การฝาฝนกฎระเบยบ โดยไมรายงานการซอขายหลกทรพยของผบรหารตามมาตรา 59 และไมรายงานการซอหรอขายหนทมผลทาใหการถอครองหลกทรพยเปลยนแปลงไปทกๆ รอยละ 5 ของจานวนหลกทรพยทงหมดของบรษทตามมาตรา 246 แหง พ.ร.บ. หลกทรพยและตลาดหลกทรพย พ.ศ. 253515 จากการตรวจสอบพบวานายกตตพฒนไดซอขายหน บมจ. รอยเนท ผานบญชของตนเองและของบคคลอนในครอบครวทงในและนอกตลาดหลกทรพยฯ หลายครง ในชวงทงบการเงนของบรษทแสดงผลการดาเนนงานทไมถกตองตามมาตรฐานบญช ก.ล.ต. จงเหนวานายกตตพฒนมเจตนาปกปดหรอหลกเลยงขอกาหนดวาดวยการรายงานการซอขายหลกทรพย เพอมใหผลงทนทวไปทราบความเคลอนไหวในการถอครองหนของตนและมความผดจรงตามมาตราในขางตน

อนง ในระหวางการสบสวนยงพบวาผบรหารของ บมจ. รอยเนท จานวนอก 7 ราย ไมรายงานการซอขายหลกทรพยตามหนาทของผบรหาร บรษทจดทะเบยน อกทงพบวา ผบรหารบางรายยงไดจาหนายหลกทรพยของบรษทนอกตลาดหลกทรพยฯ ซง เปนความผดตามมาตรา 59 นอกจากนแลว ผบรหาร 1 ใน 7 ราย ขางตน ยงไมรายงานการซอขายหลกทรพยททาใหการถอครองหลกทรพย ผาน ทกๆ รอยละ 5 ซงถอเปนความผดตามมาตรา 246 แตอยางไรกตาม ก.ล.ต. มไดดาเนนการกลาวโทษ

งบการเงนและรายงานตามวรรคหนงใหเปนไปตามหลกเกณฑเงอนไขและวธการทคณะกรรมการ ก.ล.ต. ประกาศกาหนด

การกาหนดดงกลาวใหคานงถงมาตรฐานทคณะกรรมการควบคมการประกอบวชาชพสอบบญชตามกฎหมายวาดวยผสอบบญชไดใหความเหนชอบไวแลวดวย มาตรา 238 หามมใหบรษทหลกทรพย หรอผซงรบผดชอบในการดาเนนกจการของบรษทหลกทรพย หรอบรษททออกหลกทรพย หรอผมสวนไดเสยในหลกทรพย บอกกลาวขอความอนเปนเทจ หรอขอความใด โดยเจตนาใหผอนสาคญผดในขอเทจจรงเกยวกบฐานะการเงน ผลการดาเนนงาน หรอราคาหลกทรพยของบรษท หรอนตบคคลทมหลกทรพยจดทะเบยนในตลาดหลกทรพย หรอหลกทรพยทซอขายในศนยซอขายหลกทรพย มาตรา 300 ในกรณทผกระทาความผดตามมาตรา 268 มาตรา 269 มาตรา 270 มาตรา 271 มาตรา 272 มาตรา 273 มาตรา 274 มาตรา 279 มาตรา 280 มาตรา 281 มาตรา 284 มาตรา 286 มาตรา 290 มาตรา 292 มาตรา 296 มาตรา 297 มาตรา 298 หรอมาตรา 299 เปนนตบคคล ถาพสจนไดวาการกระทาความผดของนตบคคลนน เกดจากการสงการ การกระทาการ หรอไมสงการ หรอไมกระทาการ อนเปนหนาททตองกระทาของกรรมการ ผจดการ หรอบคคลใด ซงรบผดชอบในการดาเนนงานของนตบคคลนน ผใดผนนตองรบโทษตามทบญญตไวสาหรบความผดนนๆ ดวย 15 มาตรา 59 ใหกรรมการ ผจดการ ผดารงตาแหนงบรหารตามทสานกงานประกาศกาหนด และผสอบบญชของบรษททออกหลกทรพย ตามมาตรา 32 มาตรา 33 หรอมาตรา 34 จดทาและเปดเผยรายงานการถอครองหลกทรพยของตนและของคสมรสและบตรทยงไมบรรลนตภาวะ ซงถอหลกทรพยในบรษทนน ตลอดจนการเปลยนแปลงการถอหลกทรพยดงกลาวตอสานกงาน ตามหลกเกณฑและวธการทสานกงานประกาศกาหนด ดวยความเหนชอบของคณะกรรมการ ก.ล.ต. มาตรา 246 บคคลใดไดมาหรอจาหนายหลกทรพยของกจการใดในลกษณะททาใหตนหรอบคคลอนเปนผถอหลกทรพยในกจการนนเพมขนหรอลดลง เมอรวมกนแลวมจานวนทกรอยละหาของจานวนหลกทรพยทจาหนายไดแลวทงหมดของกจการนน ไมวาจะมการลงทะเบยนการโอนหลกทรพยนนหรอไม และไมวาการเพมขนหรอลดลงของหลกทรพยนนจะมจานวนเทาใดในแตละครง บคคลนนตองรายงานถงจานวนหลกทรพยในทกรอยละหาดงกลาว ตอสานกงานทกครงทไดมาหรอจาหนายหลกทรพย ภายในวนทาการถดจากวนทไดมาหรอจาหนายหลกทรพยของกจการนน เวนแตในกรณการจาหนายทไมมผลทาใหมการเปลยนแปลงผบรหารหรอธรกจของกจการ ตามหลกเกณฑและวธการทคณะกรรมการ ก.ล.ต. ประกาศกาหนด

42

ผบรหารทง 7 ราย ดงกลาว เนองจากไมปรากฎหลกฐานวาบคคลเหลานมสวนรวมในการบนทกบญชอนเปนเทจของ บมจ. รอยเนท หรอไดมการใชขอมลภายใน เพอการซอขายหลกทรพย แตไดสงเรองใหคณะกรรมการเปรยบเทยบดาเนนการเปรยบเทยบความผด ตอไป โดยในวนท 31 มนาคม 2546 คณะกรรมการเปรยบเทยบไดมคาสงเปรยบเทยบความผดและปรบผบรหารทง 7 ราย เปนจานวนเงนตงแต 19,500 บาท จนถง 295,200 บาท16

(3) การใชขอมลภายในเพอการขายหลกทรพย จากการตรวจสอบพบวานายกตตพฒนได ขายหน บมจ. รอยเนท ของตนออกไปบางสวน ในชวงทไดรบแจงจากผสอบบญชวาจะตงขอสงเกตในงบการเงนงวดไตรมาส 3/2545 เกยวกบการรบรรายไดจากการฝากขายบตรอนเทอรเนตทไมเปนไปตามมาตรฐานบญช และจะระบผลกระทบของการจดทางบการเงนทไมถกตองไวในรายงานดงกลาว ซงขอเทจจรงนถอเปนสาระสาคญตอการเปลยนแปลงราคาหลกทรพยของบรษท ซง ยงไมไดเปดเผยตอสาธารณชน การกระทาของนายกตตพฒนจงถอเปนการขายหลกทรพย โดยอาศยขอมลภายในทตนไดลวงรมาโดยตาแหนงหนาท เพอประโยชนของตนเอง ซงถอเปนการเอาเปรยบผลงทนรายอน และถอเปนความผดตามมาตรา 24117

16 ก.ล.ต. ไดมคาสงเปรยบเทยบความผดและปรบนางดวงพร เยาวพฤกษ ซงกระทาความผดตามมาตรา 59 และมาตรา 246 เปนเงนจานวน 295,200 บาท และเปรยบเทยบปรบนายมนตร เยาวพฤกษ, นางสาวนภาพร เพมพลสนชย, นายมาโนช เยาวพฤกษ, นายณฐพล กาช, นางสาวสดใส เยาวพฤกษ และนายวระ เยาวพฤกษ ซงกระทาความผดตามมาตรา 59 เปนจานวนเงน 78,900 บาท 78,900 บาท 39,300 บาท 19,500 บาท 19,500 บาท และ 19,500 บาท ตามลาดบ 17 มาตรา 241 ในการซอหรอขายซงหลกทรพยจดทะเบยนในตลาดหลกทรพยหรอหลกทรพยทซอขายในศนยซอขายหลกทรพย หามมใหบคคลใดทาการซอหรอขายหรอเสนอซอหรอเสนอขาย หรอชกชวนใหบคคลอนซอหรอขาย หรอเสนอซอหรอเสนอขาย ซงหลกทรพยจดทะเบยนในตลาดหลกทรพยหรอหลกทรพยทซอขายในศนยซอขายหลกทรพยไมวาโดยทางตรงหรอทางออม ในประการทนาจะเปนการเอาเปรยบตอบคคลภายนอก โดยอาศยขอเทจจรงอนเปนสาระสาคญตอการเปลยนแปลงราคาของหลกทรพยทยงมไดเปดเผยตอประชาชนและตนไดลวงรมาในตาแหนงหรอฐานะเชนนน และไมวาการกระทาดงกลาวจะกระทาเพอประโยชนตอตนเองหรอผอนหรอนาเขาเทจจรงเชนนนออกเปดเผยเพอใหผอนกระทาดงกลาว โดยตนไดรบประโยชนตอบแทน เพอประโยชนแหงมาตราน บคคลตามวรรคหนงใหรวมถง

(1) กรรมการ ผจดการ ผรบผดชอบในการดาเนนงานหรอผสอบบญชของบรษททมหลกทรพยจดทะเบยนในตลาดหลกทรพยหรอบรษททมหลกทรพยซอขายในศนยซอขายหลกทรพย

(2) ผถอหลกทรพยของบรษททมหลกทรพยจดทะเบยนในตลาดหลกทรพยหรอบรษททมหลกทรพยซอขายในศนยซอขายหลกทรพย ทถอหลกทรพยตามมลคาทตราไวเกนรอยละหาของทนจดทะเบยน ในกรณนใหคานวณมลคาหลกทรพยของผถอหลกทรพย โดยนบหลกทรพยของคสมรสและบตรทยงไมบรรลนตภาวะของผถอหลกทรพยดงกลาวรวมเปนหลกทรพยของผถอหลกทรพยดวย

(3) เจาหนาทของหนวยงานของรฐ หรอกรรมการ ผจดการ หรอ พนกงานของตลาดหลกทรพย หรอศนยซอขายหลกทรพย ซงอยในตาแหนงหรอในฐานะทสามารถลวงรขอเทจจรง อนเปนสาระสาคญตอการเปลยนแปลงราคาของหลกทรพย อนไดจากการปฏบตหนาท

(4) ผใดซงเกยวของกบหลกทรพยและหรอการซอขายหลกทรพยในตลาดหลกทรพยหรอศนยซอขายหลกทรพย

43

จากตารางท 3.4 จะเหนวาสดสวนของการถอครองหน บมจ. รอยเนท ของบคคลในครอบครวเยาวพฤกษไดลดลงจากรอยละ 60.08 ณ วนท 17 เมษายน 2545 เหลอเพยงรอยละ 18.03 ณ วนท 20 ธนวาคม 2545 แสดงใหเหนวาในชวงระยะเวลา 8 เดอน ผถอหนในครอบครวเยาวพฤกษไดขายหนของบรษทออกไปถงรอยละ 42.05 ซงการขายหนดงกลาวยงไมเคยรายงานตอ ก.ล.ต. ตามกฎหมาย และยงเปนชวงทมการเปดเผยงบการเงนงวดไตรมาส 3/2545 ทไมเปนไปตามมาตรฐานบญช ซงบรษทแสดงผลการดาเนนงานทมกาไรสทธสงกวาความเปนจรง ตอมาภายหลง นายกตตพฒน ไดออกมายอมรบวาไดมการขายหนออกมาอยางตอเนองจรง แตทไมไดรายงานตอ ก.ล.ต. แตอยางใด เนองจากไมทราบกฎระเบยบวาจะตองรายงานมากอน นอกจากน ยงไดยอมรบเพมเตมวาตนไดขายหนของตนทเหลออยรอยละ 18.03 ออกไปแลว

ตารางท 3.4 โครงสรางผถอหนบรษท รอยเนท จ ากด (มหาชน)

ผถอหน บมจ. รอยเนท ณ วนท 17 เมษายน 2545

ผถอหน บมจ. รอยเนท ณ วนท 20 ธนวาคม 2545

ชอ จานวนหน (รอยละ) ชอ จานวนหน (รอยละ)

1. นายกตตพฒน เยาวพฤกษ 28.93 1. นายกตตพฒน เยาวพฤกษ 18.03

2. นางสาวดวงพร เยาวพฤกษ 24.59 2. บรษทไทยเอนวดอาร 6.56

3. นายมาโนชย เยาวพฤกษ 1.64 3. Miss Harmit Kaur Chawla 4.13

4. นายวระ เยาวพฤกษ 1.64 4. นายสรจต สงหโกศล 2.08

5. นายมนตร เยาวพฤกษ 1.64 5. นายชอง จนทวรสทธ 1.64

6. นางสาวสดใส เยาวพฤกษ 1.64 6. ผถอหนรายยอยทงหมดจานวน 665 ราย

7. ผถอหนรายยอยทงหมดจานวน 144 ราย

ทมา: หนงสอพมพกรงเทพธรกจ วนท 15 มกราคม 2546

ทงน เปนทนาสงเกตอยางยงวา ก.ล.ต. มไดดาเนนการกลาวโทษนายกตตพฒนในความผดฐานสรางราคาหลกทรพย แมวาพฤตกรรมดงกลาวจะเปนทเดนชดกตาม เนองจากการพสจนวาผทถกกลาวหามพฤตกรรมทเปนการจงใจปนราคาหลกทรพยในทางปฏบตนน กระทาไดยากมาก โดยเฉพาะเมอความผดดงกลาวเปนความผดทางอาญา ทาใหหลกฐานทใชตองชดเจนเพยงพอในการพสจนความผดจน “สนสงสย” และนอกจากการกลาวโทษของ ก.ล.ต. ในขางตนแลว ทประชมคณะกรรมการตลาดหลกทรพย เมอวนท 26 กมภาพนธ 2546 ยงไดมมตหามนายกตตพฒน เยาวพฤกษ เปนผบรหารหรอกรรมการในบรษทจดทะเบยนในตลาดหลกทรพยฯ เปนระยะเวลานาน 10 ป นบตงแตวนท 24 กมภาพนธ 2546 จนถงวนท 23 กมภาพนธ 2556

ในวนท 30 กรกฎาค ม 2546 พนกงานสอบสวน ของกองบงคบการสบสวนสอบสวนคดเศรษฐกจไดสรปสานวนคดแล ะนาสงใหอยการพจารณ าเพอฟองดาเนนคดตอไป ซง ตอมาในวนท

44

13 สงหาคม 2546 อยการมความเหนสงใหฟองคดตอศาลชนตน โดยม บมจ. รอยเนท เปนจาเลยท 1 และนายกตตพฒน เยาวพฤกษ เปนจาเลยท 2 ตามความผดท ก.ล.ต. ดาเนนการกลาวโทษไวกอนหนาน โดยทคดยงอยระหวางการพจารณาทศาลอาญากรงเทพใต

กรณการทจรตของ บมจ. รอยเนท ทเกดขนไดแสดงใหเหนถงขอบกพรองของกลไกในการตรวจสอบและกากบสถานภาพทางการเงนของบรษททจดทะเบยนในตลาดหลกทรพยใหม ดงนน ก.ล.ต. และตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทยจงไดดาเนนการเพอปรบปรงและแกไขขอบกพรองดงกลาว (ขาว ก.ล.ต. ฉบบท 6/2546) โดยเนนเรองความถกตองของขอมลทจะสะทอนถงฐานะการเงนและผลการดาเนนงานของบรษทจดทะเบยน ดงตอไปน

(1) คณะกรรมการตลาดหลกทรพยไดออกขอกาหนดเรองการรบหลกทรพยเขาจดทะเบยนในตลาดหลกทรพยใหม 18 โดยบรษททจะขอจดทะเบยนจะตองมการดาเนนงานภายใตการจดการของผบรหารกลมเดยวกนอยางตอเนองเปนเวลาไมนอยกวา 1 ป กอนยนขอจดทะเบยน พรอมทง จะตองมผลการดาเนนงานตอเนองไมนอยกวา 2 ป และมกาไรสทธจากการดาเนนงานในปลาสดกอนทจะยนคาขอจดทะเบยน ซงบรษทจะตองแจงผลการดาเนนงานยอนหลงแกตลาดหลกทรพยฯ พรอมกนน ทปรกษาทางการเงนและคณะกรรมการตรวจสอบของบรษท19 จะตองชวยตรวจสอบผลการดาเนนงานดงกลาวดวย ทงน เพอให ผลงทนมขอมลผลการดาเนนงานในอดตของบรษท จดทะเบยน เพอใชประกอบการตดสนใจลงทนอยางเพยงพอ รวมทงจะทาใหมบคคลภายนอกชวยกลนกรองคณภาพของบรษทจดทะเบยน โดยเฉพาะบรษทขนาดกลางและขนาดเลก

(2) ในการตรวจทานงบการเงนรายไตรมาสของบรษทจดทะเบยน ก.ล.ต. จะใหความสาคญกบผลการสอบทานของผสอบบญช หากพบวาผสอบบญชมขอสงเกตทมนยสาคญ กจะประสานงานกบตลาดหลกทรพยฯ เพอสงสญญาณเตอนใหผลงทนมความระมดระวงในการใชงบการเงนดงกลาวในการตดสนใจการลงทน และเรงสงการใหบรษทชแจงขอเทจจรงหรอแกไขงบการเงนใหถกตอง พรอมกบเปดเผยการสงการของ ก.ล.ต. ตอสาธารณชน โดยขอความรวมมอจากผสอบบญชในการระบลกษณะการแสดงความเหนตองบการเงนใหชดเจน เพอใหผลงทนทราบวาประเดนทผสอบบญชม

18 สามารถดรายละเอยดเพมเตมไดจากขอบงคบตลาดหลกทรพย เรอง “การรบหลกทรพยจดทะเบยนในตลาดหลกทรพยเอมเอไอ (mai)” ซงมผลบงคบใชเมอวนท 1 เมษายน 2546 19 คณะกรรมการตรวจสอบของบรษท (audit committee) จดเปนคณะกรรมการชดยอยของบรษท ซงบรษทจาเปนตองจดตงขนเพอใหมระบบการกากบดแลกจการทด โดยคณะกรรมการตรวจสอบในฐานะคณะกรรมการอสระจะชวยแบงเบาภาระของคณะกรรมการบรษท เพอใหเกดความคลองตวตอการจดการ การใหวสยทศนและการใหความเหนทตรงไปตรงมาตอรายงานทางการเงนและระบบการควบคมภายใน ตลอดจนการเออโอกาสใหฝายจดการและผสอบบญชไดมการปรกษาหารอเพอจดการความเสยงทอาจเกดขนและเพอใหรายงานทางการเงนมการเปดเผยอยางครบถวน ถกตอง เปนไปตามมาตรฐานและขอกาหนดทเกยวของ

http://www.set.or.th/dat/content/rule/th/TorMorRor0100_9_TH.pdf

http://www.set.or.th/dat/content/rule/th/TorMorRor0100_9_TH.pdf

45

ความเหนสงผลกระทบตองบการเงนในระดบใด ซงจะชวยใหผลงทนสามารถวเคราะหขอมลไดสะดวกยงขนและนางบการเงนไปใชอยางระมดระวงมากขน

กลาวโดยสรปแลว กรณการทจรตของ บมจ. รอยเนท แสดงใหเหนอยางชดเจนถงการใชตลาดหลกทรพยฯ เปนเครองมอในการทจรตคอรรปชน โดยทผบรหารและผถอหนรายใหญของบรษท มไดมเปาหมายทจะใชเงนทนทระดมมาจากผลงทนในตลาดทน เพอนาไปพฒนาธรกจของตนเองแตอยางใด หากแตมงหมายทจะถายโอนเงนทนเหลานนเขาสตวเอง ครอบครว หรอพวกพอง ไมวาจะดวยการสรางตวเลขรายไดของบรษทเพอสรางราคาหลกทรพยทเขาจดทะเบยนในตลาดหลกทรพยฯ โดยอาศยวธการตกแตงบญชเปนเครองมอ และถงแมวาจะมการปรบตวเลขรายไดและ ผลการดาเนนงานใหถกตองในภายหลง แตกสายเกนไปเสยแลว เพราะมนกลงทนจานวนมากทถกลอหลอกดวยตวเลขผลการดาเนนงานอนเปนเทจไดเขามาซอหนของบรษท แตในขณะเดยวกน ผบรหารกไดขายหนของบรษทในครอบครองของทงตนเองและครอบครวออกไปจนเกอบทงหมด ในชวงทราคาหลกทรพยปรบตวสงขนตามทตนไดคาดหวงไวเพอฉวยโอกาสทากาไร และเมอมการแกไขตวเลขผลการดาเนนงานในภายหลง นกลงทนรายยอยทยงคงถอหนเอาไวจงกลายเปนผทเสยผลประโยชนโดยตรง

3.1.3 กรณทจรต บรษท ปคนค คอรปอเรชน จ ากด (มหาชน)

บรษท ปคนค คอรปอเรชน จากด (มหาชน) กอตงขนในป 2546 ซงดา เนนธรกจคากาซปโตรเลยมเหลวเปนหลก โดยทาการซอกาซปโตรเลยมเหลวจากโรงกลนหรอโรงแยกกาซ เพอนามาจดจาหนายในลกษณะ ขายปลกและขายสงในชอตราสนคา “ปคนคแกส” บรษทได สรางเครอขายธรกจแบบครบวงจร ตงแต ธรกจคลงกาซ โรงบรรจกาซ รถ และเรอบรรทกกาซ รานคากาซ สถานบรการแกส จนถงถงบรรจแกสขนาดตาง ๆดานการบรหารงาน บมจ. ปคนคฯ มกลมของสมาชกในครอบครวลาภวสทธสนเปนผถอหน ใหญ ซงมนายสรยา ลาภวสทธสน ดารงตาแหนงเปนรฐมนตรชวยวาการกระทรวงพาณชยในสมยรฐบาล พ.ต.ท. ทกษณ ชนวตร ในป 2548

สาหรบผลการดาเนนงานของ บมจ. ปคนคฯ ภายหลงจากทเรมดาเนนกจการ งบการเงนประจาป 2547 ของบรษท (จากรายงานแบบ 56-1 ทบรษทแจงตอสานกงานคณะกรรมการกากบหลกทรพยและตลาดหลกทรพย) แสดงใหเหนวาบรษทมกาไรสทธจานวน 735.38 ลานบาท ซงเพมขนจากผลกาไรสทธของปกอนถงกวา 470 ลานบาท หรอคดเปนเพมขนรอยละ 177 โดยในป 2546 บรษทมกาไรสทธเทากบ 265.39 ลานบาท รายไดจากธรกจหลกของ บมจ. ปคนคฯ ทเกดขนในรอบบญชป 2547 มจานวนเทากบ 7 ,023.26 ลานบาท ซงปรบตวเพมขนเกอบ 3 เทาตว เมอเทยบกบชวงเดยวกนของป 2546 ทมรายไดจากการดาเนนงานเพยง 2,363.74 ลานบาท ทงนเนองมาจาก

46

บรษทมการขยายฐานลกคาและสงเสรมทางการตลาดอยางตอเนอง โดยในป 2547 ธรกจคากาซปโตรเลยมเหลวมการรบรรายไดจากธรกจคากาซเตม 12 เดอน สงผลใหรายไดในธรกจคากาซเพมขนอยางมนยสาคญจาก 2,095 ลานบาท เปน 3,541 ลานบาท

การขยายตวในภาคอสงหารมทรพยจาก ภาวะเศรษฐกจทฟนตวสงผลใหรายไดจากงานทางดานวศวกรรมขยายตวเพมขนจาก 239 ลานบาท เปน 1,466 ลานบาท

การรบรรายไดจากการลงทนในบรษทยอย ซงดาเนนธรกจคากาซในประเทศเวยดนามและรบรรายไดจากการดาเนนธรกจตงแตเดอนกมภาพนธ 2547 จานวน 810 ลานบาท

การรบรรายไดจากการลงทนในบรษท เวลดแกส ประเทศไทย (จากด) ตงแตเดอนพฤศจกายน 2547 จานวน 809 ลานบาท

ในเดอนธนวาคม 2547 บรษทมรายไดเพมมาจากธรกจคาน ามนจานวน 397 ลานบาท ในสวนของรายไดอนๆ ซงเพมขน 241.37 ลานบาท โดยในจานวนนมาจากการทบรษทไดรบ

รรายไดจากการเกบคาเชาถงบรรจกาซ 178.44 ลานบาท

จากผลการดาเนนงานของ บมจ. ปคนคฯ ในชวงป 2546-2547 ดงกลาว ซงเปนทมาของการดาเนนการทางกฎหมาย ในวนท 29 มนาคม 2548 ก.ล.ต. ไดมคาสงให บมจ. ปคนคฯ ดาเนนการแกไขงบการเงนประจาป 2547 เรองการจดทางบการเงนรวมและการบนทกมลคาของบรษทยอยทไดซอมา เนองจากมขอบกพรองดงตอไปน

(1) บมจ. ปคนคฯ มไดรายงานรายการ ทาธรกรรมคาขาย กาซกบบรษทผประกอบ กจการโรงบรรจแกสจานว น 10 แหง ในลกษณะท บมจ. ปคนคฯ มอานาจ ในการจดการ ควบคมบรษทเหลานน เนองจากผถอหนทงหมดหรอเกอบทงหมด ของโรงบรรจแกซดงกลาว เปนพนกงาน ของบรษทยเนยนแกส ฯ ซงเปน บรษทของครอบครวลาภวสทธสน และบางแหง มกรรมการและผมอานาจลงนามทงหมดหรอเกอบทงหมดเปนพนกงานของบรษทยเนยนแกสฯ อกดวย โรงบรรจแกสดงกลาว จงเขาขายทางพฤตนยวาถกควบคมกจการโดย บมจ. ปคนคฯ ซงเขาเกณฑท จะตองนาผลการดาเนนงานของบรษทเหลานนมาจดทางบการเงนรวม

(2) ในป 2547 บมจ. ปคนคฯ ได ซอบรษทยอย 2 แหง คอ บรษท เวลดแกส (ประเทศไทย) จากด และบรษทในเครอซงประกอบธรกจ ขายแกส ในราคา 1,481 ลานบาท แตปรากฎวาทรพยสนสวนใหญทซอมานนเปนคาความนยม (goodwill) มใชทรพยสนทจบตองได โดยมการตคาความนยมสงถง 1,049 ลานบาทหรอคดเปนรอยละ 70 ของมลคาทจายไป ในขณะทผลกาไรปลาสดของบรษททงสองในป 2547 มเพยง 8 ลานบาท ทาใหเหนวาคาความนยมดงกลาว อาจจะตองถกดอยคาเนองจากไมสามารถกอใหเกดประโยชนแก บมจ. ปคนคฯ ตามทบรษทบนทกไวในบญชไว

ดวยเหตน ก.ล.ต. จงไดสงการให บมจ. ปคนคฯ นางบการเงนของบรษททประกอบธรกจโรงบรรจแกสทง 10 แหงดงกลาว มาจดทางบการเงนรวม เพอสะทอนฐานะทางการเงนและผลการดาเนน

47

ทแทจรงของกลมบรษทปคนคฯ และใหชแจงขอมลเกยวกบผลการดาเนนงานและแผนงาน ธรกจในอนาคตของบรษทยอยทง 2 แหง เพอเปรยบเทยบกบคาความนยมทปรากฏในบญช หากพบวาผลการดาเนนงานของบรษทยอยไมคมกบคาความนยมทตงไวกวาหนงพนลานบาท บรษทจะตองตดคาความนยมดงกลาวเปนคาใชจายใหสอดคลองกบผลการดาเนนงาน และปรบปรงในงบการเงนป 2547 เชนกน โดยใหนาสงงบการเงนทแกไขและผานการตรวจสอบของผสอบบญชภายในวนท 13 พฤษภาคม 2548

จากขอมลการทาธรกรรมทเกยวเนองกนระหวาง บมจ. ปคนคฯ และโรงบรรจแกสในเครอทมความสมพนธเกยวโยงกบผบรหารจานวน 10 แหง ซงถกเปดเผยออกมาจากการท ก.ล.ต. ไดมคาสงใหบรษทดาเนนการปรบปรงงบการเงนประจาป 2547 พบวา บมจ. ปคนคฯ มพฤตกรรมทสอใหเหนถงการจงใจดาเนนการเพอสรางตวเลขกาไรทสงเกนความเปนจรงใหแกบรษท เพอหวงผลในการสรางราคาหนของบรษท ดงน

(1) บมจ. ปคนคฯ ไดเปลยนวธการ ใชถงแกสของโรงบรรจแกส ในเครอทมความสมพนธใกลชดกบผบรหาร 10 แหง โดยผดไปจากทดาเนนการกบโรงบรรจแกสรายอนๆ จากเดมทใหจายเปนคามดจาถงและสามารถใชประโยชนจากถงแกสไดโดยไมมกาหนดเวลา เปนการทาสญญาเชาถงแกสเปนระยะเวลา 3 ป ซงรวมแลวเปนคาเชาใน จานวนทใกลเคยงกบเงนคามดจาเด ม หากแตในกรณน บรษทไดลงบนทกรายไดจากการใหเชาถงแกสในงบการเงนประจาป 2547 โดยทนท เปนเงนจานวน 178.4 ลานบาท ซงคดเปนรอยละ 2.43 ของรายไดรวม และรอยละ 24.26 ของกาไรสทธ แมวาตามสญญาแลว โรงบรรจแกสดงกลาวจะตองไดรบคาเชาถงคน เมอไดคนถงใหแกบรษท จงทาใหรายไดจากคาเชาถงแกสดงกลาวมใชรายไดจรงของบรษท

ในกรณน ก.ล.ต. ไดดาเนนการกลาวโทษ นายธรชชานนท ลาภวสทธสน และนางสาวสภาพร ลาภวสทธสน เมอวนท 30 มถนายน 2548 เนองจากบคคลทงสองในฐานะผบรหารของ บมจ. ปคนคฯ มพฤตกรรมทจงใจตกแตงบญช ทาใหงบการเงนของบรษทประจาป 2547 แสดงฐานะทางการเงนและผลการดาเนนงานทดเกนความเปนจรง เนองดวยบรษทไดรบรรายไดจากการใหเชาถงแกสแกโรงบรรจแกสในเครอ ซงเปนความผดตามมาตรา 312 นอกจากนแลว กรรมการและผบรหารของโรงบรรจแกสทง 10 แหง ทลงนามในสญญาเชาถงแกส ยงถก ก.ล.ต. กลาวโทษอกดวย เนองจาก เขาขายเปน ผชวยเหลอและ/หรอใหความสะดวก แกการกระทาของผบรหาร อนเปนการฝาฝนมาตรา 315 ของ พ.ร.บ. หลกทรพยและตลาดหลกทรพย พ.ศ. 2535 20 แตเปนทนาสงเกตวา ก.ล.ต. มไดกลาวโทษ

20 มาตรา 315 ผใดกระทาดวยประการใดๆ อนเปนการชวยเหลอหรอใหความสะดวกในการทกรรมการ ผจดการ หรอบคคล ซงรบผดชอบในการ ดาเนนงานของนตบคคลใดตามพระราชบญญตน หรอผสอบบญช กระทาความผดตามทบญญตในมาตรา 287 มาตรา 306 มาตรา

http://www.kodmhai.com/m4/m4-20/H3/M268-317.html#287


48

ผบรหาร บมจ. ปคนคฯ ในความผดฐานสรางราคาหลกทรพย อนเปนความพยายามของผบรหารในการสรางรายไดเทยมใหแกบรษทดวยวธการทหลากหลาย เชน การเปลยนวธการใชถงบรรจแกสของโรงบรรจแกสจากการจายคามดจามาเปนการใหเชารายป

(2) ผบรหารของ บมจ. ปคนคฯ รายหนงไดจายเงนเขาบญชของโรงบรรจแกส ในระหวาง ป 2547 เปนจานวนมาก โดยบางรายการเปนการจายใหแกโรงบรรจแกสเพอนาไปเปนคาเชาถงแกสแก บมจ. ปคนคฯ ซงอาจถอเปนกระบวนการสรางรายไดเทยมใหแกบรษทในลกษณะของอฐยายซอขนมยาย ซงทาใหผลการดาเนนงานของ บมจ. ปคนคฯ ดดกวาความเปนจรง แตในประเดนนมไดมการกลาวโทษแตอยางใด

(3) บมจ. ปคนคฯ ขายแกสใหแกโรงบรรจแกส ในเครอ ทมความ สมพนธใกลชดในราคาขายตอหนวยทสงกวาทขายใหแกโรงบรรจแกสอ น โดยขายใหโรงบรรจแกสในกลม ในราคา กโลกรมละ 17 บาท ขณะทขายใหโรงบรรจกาสรายอน กโลกรมละ 14 บาท ซงเปนราคาทสงกวาเกอบรอยละ 20 โดยทโรงบรรจแกสเหลานซอแกสเปนจานวนเงนประมาณ 1,700 ลานบาท คดเปนรอยละ 48 ของยอดขายแกสทงหมดของบรษท ซงอาจเขาขายเปนการสรางรายไดเทยมใหแกบรษทเชนเดยวกน แตในประเดนนมไดมการกลาวโทษแตอยางใด

จากการตรวจสอบงบการเงนของบรษทในรายละเอยดในชวงเวลาตอมาพบวา นอกจากการตกแตงบญชเพอสรางรายไดเทยมใหแกบรษทแลว ผบรหาร บมจ. ปคนคฯ ยงไดถายโอนกาไรจาก บมจ. ปคนคฯ ไปยงบรษทในเครอซงตนเองเปนเจาของอกดวย ทงน กลต. ไดมการกลาวโทษผบรหาร บมจ. ปคนคฯ ตอกรมสอบสวนคดพเศษหลายครง ดงน

(1) ในวนท 30 มถนายน พ.ศ. 2548 ก.ล.ต. ไดมการกลาวโทษ นายธรชชานนทและนางสาวสภาพร ลาภวสทธสน ซงไดลงนามในสญญาใหกยมเงนจานวน 466 ลานบาท แกนตบคคลอนจานวน 2 ราย ไดแก หจก. อรอมาการกอสราง และบรษท พไพรส ซพพลาย แอนด คอนสตรคชน แตกลบมการนาเชคสงจายเงนใหกยมดงกลาวจานวน 85 ลานบาท เขาบญชสวนตวของนายธรชชานนท จงถอเปนการฉอโกง โดยเบยดบงทรพยสนของบรษทเพอแสวงหาประโยชนแกตนเองหรอผอน ซงเปนการฝาฝนมาตรา 307 มาตรา 308 และมาตรา 311 ซงเปนเหตให บมจ. ปคนคฯ มการจดทาเอกสารหลกฐานและบญชไมถกตอ งหรอ ไมตรงตอความเปน จรง อนเปนความผดตาม มาตรา 312 แหง พ.ร.บ. หลกทรพยและตลาดหลกทรพย พ.ศ. 2535

(2) ในวนท 13 ตลาคม 2549 ก.ล.ต. ไดดาเนนการกลาวโทษนาย ธรชชานนทและนางสาว สภาพร ลาภวสทธสน พรอมกบผสนบสนนอก 3 ราย ในกรณท มสวนรเหนและรวมกระทา ในการ

307 มาตรา 308 มาตรา 309 มาตรา 310 มาตรา 311 หรอ มาตรา 312 ไมวากอนหรอขณะกระทาความผด ตองระวางโทษดงทบญญตไวในมาตรานน ๆเวนแตผนนมไดร ถงการชวยเหลอหรอใหความสะดวกนน







49

จดทารายการจดซอถงบรรจกาซอนเปนเทจ เพอทจะยกยอกถายเทเงนออกจากบรษท ในงบการเงนประจาป 2547 ของ บมจ. ปคนคฯ ไ ดมการบนทกรายการจายเงนมดจาในการทาสญญา ซอถงแกสขนาดใหญในวงเงน 852 ลานบาท กบนตบคคลรายหนง ซงตอมาในงบการเงนไตรมาส 1 ของป 2549 ไดเปดเผยวาบรษทไดยกเลกสญญาการจดซอถงบรรจกาซดงกลาวแลว ซงจะไดรบเงนมดจา คนเพยงบางสวนเทานน ทาใหบรษท ตองตงสารองคาเผอหนสงสยจะสญ จานวน 454 ลานบาท ในทานองเดยวกน กไดมการลงบนทกมลคาของถงบรรจแกสขนาดเลก ซงเปนทรพยสนของบรษท เพมขนจากป 2546 รวม 1,903 ลานบาท โดยทสวนหนงมาจากการทาสญญาสงซอจากบรษท แสงทองไทยผลตถง จากด ซงเปนกลมเดยวกบผกอตงโรงบรรจแกสจานวน 10 แหง ทมความเกยวโยงกบผบรหารบรษท หากแตเปนทนาสงเกตวาในงบการเงนไตรมาส 3 ของป 2548 บรษทไดมการตงคาเผอการดอยคาของถงบรรจแกสขนาดเลกเปนมลคาสงถง 1,000 ลานบาท

การกระทาในขางตนถอเปนการเบยดบงทรพยสนของบรษท เนองจากพบหลกฐานทนาเชอไดวา ธรกรรมท บมจ. ปคนคฯ ไดทาเกยวกบการจดซอถงบรรจแกสขนาดใหญและขนาดเลกในงบการเงนป 2547 เปนรายการทจดทาขนเพอเปนเหตในมการจายเงนออกจากบรษท และยงมการจดทาเอกสารและบญชทเกยวของกบรายการดงกลาวอนเปนเทจ ทาให บมจ. ปคนคฯ ไดรบความเสยหาย นายธรชชานนทและนางสาวสภาพร ลาภวสทธสน และผสนบสนนอก 3 ราย จงมความผดตามมาตรา 307 มาตรา 308 มาตรา 311 มาตรา 312 และมาตรา 313 แหง พ.ร.บ. หลกทรพยและตลาดหลกทรพย พ.ศ. 2535 ประกอบมาตรา 83 แหงประมวลกฎหมายอาญา

(3) จากขอมลท บมจ. ปคนคฯ ไดแจงตอตลาดหลกทรพยฯ เพอขอพกการซอขายหลกทรพย เมอวนท 14 มกราคม 2551 กอนเขาขอฟนฟกจการตอศาลลมละลายกลาง พบวา บมจ. ปคนคฯ ไดโอนหนบรษท เวลดแกส (ประเทศไทย) จากด ซงบรษทถอหนอยทงหมด ใหกบบรษท แอสเซท มลเลยน จากด ซงเปนเจาหน โดยไมไดรบคาตอบแทนใดๆ ดวยเหตน ก.ล.ต. จงไดดาเนนการ ตรวจสอบและพบวานายสรยา ลาภวสทธสน ในฐานะผสงการรวมกบกรรมการผมอานาจลงนามของ บมจ. ปคนคฯ อก 3 ราย และบคคลทเกยวของอก 8 ราย ไดกระทาการทจรตยกยอกเงนและหนของบรษทเวลดแกสฯ โดยมขนตอนดงตอไปน

ให บมจ. ปคนคฯ ตงบรษทแอสเซทฯ ขนมาเปนตวกลางในการซอลดหนจากสถาบนการเงนแหงหนง ซงมมลหน 169 ลานบาท บวกดอกเบยคางชาระ ในราคา 63 ลานบาท โดยใหบรษทแอสเซทฯ เปนผรบโอนหนและสวมสทธในหนดงกลาว

ให บมจ. ปคนคฯ ทาสญญากบบรษทแอสเซทฯ วาจะ ชาระหนทซอมาทมลคา 63 ลานบาท ในจานวนเงนทสงถง 150 ลานบาท โดยแบงชาระเปน 4 งวด แตไดมการเรงชาระกอนกาหนดเพอใหบรษทแอสเซทฯ นาเงนไปชาระการซอหนใหแกสถาบนการเงน และสวนทเหลอกคอ

50

สวนท บมจ. ปคนคฯ ตองเปนหนเกนกวาทควรรบภาระ ทงน เพอเปนเหตอาพรางในการยกยอกเงนทจายชาระหนในสวนทเกนนนออกจากบรษท

ให บมจ. ปคนคฯ ผดนดชาระหนทยงไมไดชาระวงเงน 75 ลานบาท ซงสงผลใหมการจด ทาสญญาอกฉบบเพอปรบปรงกาหนดเวลาชาระหน โดยระบวาบรษทจะชาระหนใหแกบรษทแอสเซทฯ งวดแรก จานวน 10 ลานบาท และให บมจ. ปคนคฯ โอนลอยหนบรษทเวลดแกสฯ ทงหมด 7.99 ลานหน ซงไดซอมาในป 2547 มลคา 1,011 ลานบาท และมมลคาตามบญชตามงบการเงนลาสดในขณะนน 711 ลานบาท เพอค าประกนการชาระหนดงกลาว

ดาเนนการให บมจ. ปคนคฯ ผดนดชาระหนอกครงหนงในจานวน 10 ลานบาท เพอเปนเหตอาพรางให บรษทแอสเซทฯ ยดหน บรษท เวลดแกส ฯ ทโอนลอยไว แลวทงหมด และใหกรรมการบรษทเวลดแกสฯ แจงเปลยนชอผถอหน จาก บมจ. ปคนคฯ เปนบรษทแอสเซทฯ ซงการกระทาในขางตนทงหมดไมไดขออนมตจากคณะกรรมการ บมจ. ปคนคฯ

แมวาคณะกรรมการ บมจ. ปคนคฯ จะดาเนนการทางอาญากบผบรหาร บรษทททจรตและเรยกรองทางแพงใหบรษทแอสเซทฯ โอนคนหนบรษทเวลดแกสฯ และในทสดแลวบรษทจะไดรบโอนหนคน แตในระหวางนน กลบมการยกยอกเงนและทรพยสนอนๆ ออกไปจากบรษทเวลดแกสฯ ในหลายรปแบบ อนเปนเหตใหหนของบรษทเวลดแกสฯ ทบรษทไดกลบคนมา เสอมคาไปอยางมาก ดวยเหตน ก.ล.ต. จงไดดาเนนการกลาวโทษผกระทาความผดในเบองต น รวมทงสน 12 ราย ตอพนกงานสอบสวนของกรมสอบสวนคดพเศษ เมอวนท 13 มนาคม 2552 ในความผดตามมาตรา 307 มาตรา 308 มาตรา 311 มาตรา 313 มาตรา 314 และมาตรา 315 แหง พ.ร.บ. หลกทรพยและตลาดหลกทรพย พ.ศ. 253521 ประกอบมาตรา 83 มาตรา 84 และมาตรา 86 แหงประมวลกฎหมายอาญา22 พรอมกนน ยงไดมคาสงใหอายดทรพยสนของบคคลทถกกลาวโทษทงหมดในคดเปนเวลา 180 วน และใหศาลอาญามคาสงสงหามบคคลดงกลาวเดนทางออกนอกประเทศ ตอมาภายหลงศาลอาญามคาสงใหขยายระยะเวลาอายดทรพยสนของผทถกกลาวโทษหลายครง เนองจากคดยงอยระหวางการพจารณาดาเนนการของกรมสอบสวนคดพเศษ

21 มาตรา 314 ผใดกอใหกรรมการ ผจดการ หรอบคคลใด ซงรบผดชอบในการดาเนนงานของนตบคคลใดตามพระราชบญญตนหรอผสอบบญช กระทาความผดตามทบญญตในมาตรา 287 มาตรา 306 มาตรา 307 มาตรา 308 มาตรา 309 มาตรา 310 มาตรา 311 หรอ มาตรา 312 ไมวาดวยการใช สง ขเขญ จาง หรอดวยวธอนใด ตองระวางโทษดงทบญญตไวในมาตรานน ๆ 22 มาตรา 84 ผใดกอใหผอนกระทาความผดไมวาดวยการใช บงคบ ขเขญ จาง วาน หรอยยงสงเสรม หรอดวยวธอนใด ผนนเปนผใชให กระทาความผด ถาผถกใชไดกระทาความผดนน ผใชตองรบโทษเสมอนเปนตวการ ถาความผดมไดกระทาลง ไมวาจะเปนเพราะผถกใชไมยอมกระทา ยงไมไดกระทาหรอเหตอนใด ผใชตองระวางโทษเพยงหนงในสาม ของโทษทกาหนดไวสาหรบความผดนน มาตรา 86 ผใดกระทาดวยประการใดๆ อนเปนการชวยเหลอ หรอใหความสะดวก ในการทผอนกระทาความผด กอนหรอขณะกระทาความผด แมผกระทาความผดจะมไดรถงการชวยเหลอหรอใหความสะดวกนนกตาม ผนนเปนผสนบสนนการกระทาความผด ตองระวางโทษสองในสามสวนของโทษทกาหนดไวสาหรบความผดทสนบสนนนน









51

กลาวโดยสรป คอ ก.ล.ต. ไดดาเนนการกลาวโทษผบรหาร บมจ. ปคนคฯ และบคคลอน ทเกยวของ รวมทงสน 3 ครง คอ การกลาวโทษในป 2548 2549 และ 2552 ตามรายละเอยดทปรากฏในตารางท 3.5 ดานลางน โดยเปนการกระทาความผดใน 2 ลกษณะ คอ (1) การยกยอกหรอการเบยดบงเอาทรพยสนของบรษทไปเปนของตนเองและผอน และ (2) การจดทาเอกสารและบญชของบรษทอนเปนเทจ โดยมวตถประสงคเพอปกปดหรอปดบงการยกยอกทรพยทเกดขน ซงเปนพฤตกรรมการกระทาความผดในหลายกรณ ทงน จากการกลาวโทษจานวน 3 ครง ในระยะเวลา 4 ป นบตงแตป 2548 กลบมเพยงกรณเดยว คอ กรณทมการกลาวโทษในป 2548 ทเรองไดดาเนนไปสกระบวนทางศาลหรออยการไดสงฟองคดตอศาลอาญา แมวาตอมาศาลอาญาจะพพากษายกฟองคดกตาม ซงในขณะน คดไดอยทศาลอทธรณ ขณะทอก 2 คด ซงมการกลาวโทษในป 2549 และ 2552 ยงคงอยในการพจารณาของพนกงานสอบสวนของกรมสอบสวนคดพเศษ ทงน ความลาชาของการสบสวนสอบสว นการกระทาความผดดงกลาว เนองมาจาก กรณความผดทถกกลาวโทษจดเปนความผดใหญ ซงมความยากลาบากในการรวบรวม หลกฐานและสอบพยาน อกทงผถกกลาวโทษรายสาคญไดหลบหนออกนอกประเทศ

กรณการทจรตของ บมจ. ปคนคฯ จดเปนการถายโอนกาไรจากบรษทในตลาดหลกทรพยฯ ไปสบรษทนอกตลาดหลกทรพยฯ ทมความเกยวโยงกบผถอหนรายใหญ โดยอาศยบรษทในเครอประกอบกบวธการในการตกแตงบญชเปนเครองมอในการสรางรายไดและมลคาทรพยสนของบรษทอนเปนเทจ ซงมวตถประสงคในการสรางราคาหลกทรพยของบรษทและอาพรางการผองถายทรพยสนออกจากบรษท ในกรณน บมจ. ปคนคฯ ไดหลบเลยงขอกาหนดทจะตองแจงการทาธรกรรมของกจการทมความเกยวโยงกบผบรหารหรอผถอหนใหญของบรษท และอาพรางการถอครองหนของบรษทในเครอ โดยใหพนกงานของบรษทในเครออกแหงหนงเปนผถอหนแทน ทาใหการกระทาทจรตสามารถดาเนนการได โดยปราศจากการรบรของผถอหนรายยอยจนกระทงปญหาและความเสยหายไดเกดขนแลว อกทงการดาเนนการทางศาลในป 2548 ยงไมประสบสาเรจ เนองจากศาลชนตนไดพพากษายกฟอง อนง กรณการทจรตนยงมรฐมนตรในสมยรฐบาลของ พ.ต.ท. ทกษณ ชนวตร เขามาเกยวของเชนเดยวกบในกรณของ บมจ. ศครนทร

52

ตารางท 3.5 การกลาวโทษของ ก.ล.ต. กรณทจรต บมจ. ปคนค คอรปอเรชน

วนท การกลาวโทษ ความคบหนา

30 มถนายน 2548

ก.ล.ต. กลาวโทษนายธรชชานนท และ น.ส. สภาพร ลาภวสทธสน และบคคลทเกยวของอก 8 ราย ในกรณการทาสญญาและการรบรรายไดจากการใหเชาถงแกส ซงทาใหบรษทมรายไดและกาไรสงกวาความเปนจร ง และการจดทาเอกสารและบญชไมถกตองเกยวกบการทาสญญาใหกยมเงนแกนตบคคลอน

ศาลอาญาไดพพากษายกฟองคดเมอวนท 21 ธนวาคม 2549 เนองจากการกลาวโทษของ ก.ล.ต. และพยานหลกฐานมนาหนกไมเพยงพอ ซงพนกงานสอบสวนคดพเศษไดยนขออทธรณตอ ขณะนคดยงอยทศาลอทธรณ

13 ตลาคม 2549

ก.ล.ต. กลาวโทษนายธรชชานนท และ น.ส. สภาพร ลาภวสทธสน และบคคลอนๆ รวม 5 ราย ในกรณการเบยดบงทรพยสนของบรษท เพอแสวงหาประโยชนแกตนเองหรอบคคลอน รวมถงการจดทาเอกสารและบญชอนเปนเทจ ในการทารายการสงซอถงบรรจแกสขนาดใหญและขนาดเลก

ยงอยในระหวางการสบสวนของพนกงานสอบสวนของกรมสอบสวนคดพเศษ

13 มนาคม 2552

ก.ล.ต. กลาวโทษ นายสรยา ลาภวสทธสน พรอมทงกรรมการผมอานาจของ บมจ. ปคนค ฯ บรษท สลม - แพลนเนอร บรษทแอสเซทฯ และผเกยวของ จานวน 12 ราย ในกรณทไดรวมกนทจรตยกยอกเงน ทรพยสน และหนของบรษทเวลดแกสฯ ซงเปนบรษทยอย

ยงอยในระหวางการสบสวนของพนกงานสอบสวนของกรมสอบสวนคดพเศษ

ทมา: รวบรวมจากขาว ก.ล.ต. ฉบบท 67/2548, 69/2549 และ 28/2552 โดยคณะผวจย

3.1.4 กรณทจรต บรษท เซอรคทอเลคโทรนคส อนดสตรส จ ากด (มหาชน)

บรษท เซอรคทอเลคโทรนคส อนดสตรส จากด (มหาชน) กอตงขนเมอวนท 23 พฤศจกายน 2527 โดยดาเนน ธรกจหลกในการ รบจางผลตชนสวนอเล คโทรนคสประเภทแผงวงจรไฟฟารวม (integrated circuit) เพอการสงออก ภายใตการสงเสรมการลงทนจากสานกงานคณะกรรมการสงเสรมการลงทน (BOI) และมกลมคนในครอบครวงานทวซงเปนครอบครวนกธรกจทกวางขวางในจงหวดภเกตเปนผถอหนรายใหญ

เคาลางของปญหาการทจรตใน บมจ. เซอรคทฯ เรมตนขนจากการทบรษทมการบนทกการคางชาระของลกหนการคาในป 2546 สงถง 2,188 ลานบาท ซงคดเปนรอยละ 65 ของรายไดรวมในปดงกลาว และในปตอมา ยอดหนคางชาระของบรษทไดเพมขนเปน 3,084 ลานบาท ซงมากกวารายไดรวมในปนนเสยอก คอ ในป 2547 บรษทมรายไดจานวน 2,391 ลานบาท อนง บรษทไดตงสารองคาเผอหนสงสยจะสญในป 2546 เปนจานวน 924.29 ลานบาท หรอประมาณเกอบครงหนงของยอดหนคางชาระในปนน หากแต ก.ล.ต. ไดมคาสงให บมจ. เซอรคทฯ ปรบวธการคานวณในการตงสารองคาเผอหนสงสยจะสญใหถกตอง สงผลทาใหบรษทตองมการตงสารองคาเผอหนสงสยจะสญในป 2547

53

เพมขนอกเกอบ 1,188 ลานบาท โดยทผบรหารไดชแจงวาการประเมนโอกาสหนเสยทสงขนดงกลาวเปนผลมาจากภาวะถดถอยของอตสาหกรรมอเลคโทรนคส ซงสงผลทาใหบรษทไดรบชาระเงนจากลกหนการคารายใหญ

จากงบกาไรขาดทนของ บมจ. เซอรคทฯ ชวงป 2545-2548 ในตารางท 3.6 ดานลาง แสดงใหเหนวาการปรบตวเลขการตงคาเผอสารองหนสญดงกลาว สงผลทาให บมจ. เซอรคทฯ มผลขาดทนสทธทเพมขนจาก 1,512.27 ลานบาทในป 2546 เป น 1,554.15 ลานบาทในป 2547 ทงน ตวเลขผลขาดทนสทธทสงตดตอกนดงกลาว เปนผลทาใหตลาดหลกทรพยฯ หามการซอขายหลกทรพยของ บมจ. เซอรคทฯ ตงแตวนท 9 พฤษภาคม 2548 เปนตนไป จนกวาบรษทจะฟนฟกจการจนพนเหตแหงการถกเพกถอนออกจากตลาดหลกทรพยฯ

ตารางท 3.6 งบก าไรขาดทนของ บมจ. เซอรคทฯ ในชวงป 2545-2548 (หนวย: ลานบาท)

ป 2545 2546 2547 2548

รายไดรวม 3,531.38 3,346.38 2,391.58 1,112.46

ตนทนและคาใชจายรวม 3,653.60 4,570.71 3,559.37 2,625.08

คาเผอหนสงสยจะสญ - 924.29 1,188.32 1,328.05

กาไร (ขาดทน) สทธ -294.49 -1,512.27 -1,554.15 -1,650.30 ทมา: รายงานแบบ 56-1 จากสานกงานคณะกรรมการกากบหลกทรพยและตลาดหลกทรพย (ก.ล.ต.)

จากการตรวจสอบถงสาเหตทบรษทมตวเลขยอดหนคางชาระทสง ซงสวนมากจะถอเปนหนสงสยจะสญของบรษท กลบพบวาลกหนการคาตางประเทศทคางชาระตามทบรษทไดอางถงนน ไมมตวตนจรง โดยมเหตอนควรเชอไดวาผบรหาร บมจ. เซอรคทฯ จานวน 5 ราย ไดแก นายศวะ งานทว (ประธานกรรมการและประธานกรรมการบรหาร ) นางวจนา ภคาสวรรค (รองประธานกรรมการ) นายสกจ งานทว (กรรมการ) Mr. Lee Wolff (กรรมการผจดการ) และนายสมบรณ กรชชาญชย (รองกรรมการผจดการฝายบญชการเงนและนาเขาสงออก) มสวนรวมรเหนในการใชกจการทไมปรากฏวามตวตนดงกลาวในการบนทกคาขายสนคาและลกหนการคาในงบการเงนของบรษท ในขณะทลกคาตวจรงนนไดจายคาซอสนคาใหกบบรษทตวกลางในตางประเทศอกแหงหนง ซงมความเกยวโยงกบผบรหารของบรษทททจรต ซงถกจดตงขนเพอเปนตวกลางในการรบชาระเงนจากลกคา หากแตมไดสงตอรายไดทไดรบใหแก บมจ. เซอรคทฯ แตอยางใด ซง เปนปจจยสาคญททาใหบรษทไมไดรบชาระหนจากลกคาอยางครบถวน การกระทาดงกลาวจดเปนการแสวงหาประโยชนโดยมชอบ โดยการเบยดบงทรพยสนของบรษท ทาให บมจ. เซอรคทฯ ไดรบความเสยหาย ซงถอเปนความผดตามมาตรา 307 มาตรา 308 มาตรา 311 และมาตรา 313 แหง พ.ร.บ. หลกทรพยและตลาดหลกทรพย พ.ศ. 2535 ประกอบมาตรา 83 แหงประมวลกฎหมายอาญ

54

นอกจากนแลว ผบรหารบางรายของบรษทยงมสวนรวมในการกระทาหรอยนยอมใหกระทาเอกสารเทจ และจดทาบญชไมถกตองหรอไมตรงตอความจรงเพอลวงบคคลอ น ซงเปนการกระทาความผดตามมาตรา 312 อกทงยงพบวานายวชรพงษ ชนประทป ไดรวมกบผบรหารทง 5 ราย ทถกกลาวโทษ กระทาการหรอยนยอมใหมการเบยดบงยกยอก ทรพยของ บมจ. เซอรคทฯ จงมความผด ในฐานะผสนบสนนการกระทาความผดตามมาตรา 315 แหง พ.ร.บ. หลกทรพยและตลาดหลกทรพย พ.ศ. 2535 ดงนน ก.ล.ต. จงดาเนนการกลาวโทษผบรหารบรษททง 5 ราย และผสนบสนนอก 1 ราย ตอกรมสอบสวนคดพเศษเมอวนท 19 กรกฎาคม 2549

กลาวโดยสรปแลว กรณการทจรตของ บมจ. เซอรคทฯ จดเปนความผดในการสรางขอมลเทจ เพอปกปดการยกยอกทรพยของผบรหารในบรษทกลมหนง ซงในกรณนมไดมการสรางรายไดเทยม หากแตเปนการผองถายรายไดจรงของบรษทไปสบรษทอนทมความเกยวโยงกบผบรหารทไดกระทาการทจรต ทาให บมจ. เซอรคทฯ บรษทตองประสบกบภาวะหนเสย ผบรหารซงตองการจะปกปดกระบวนการฉอโกงดงกลาว จงไดสรางตวเลขลกหนการคาเทยมขนมา ทงน นบตงแตทมการกลาวโทษผบรหาร บมจ. เซอรคทฯ และผสนบสนน รวมทงสน 6 ราย ในป 2549 จวบจนปจจบนกยงมไดมการสงฟองตอศาลชนตนแตอยางใด โดยทคดยงอยในการพจารณาของพนกงานสอบสวนของกรมสอบสวนคดพเศษ ความลาชาทเกดขนนน เปนผลมาจากความยากลาบากในการสบหาหลกฐานและพยาน รวมถงการนาหลกฐานพยานจากตางประเทศมาใชในกระบวนการสอบสวน ซงจะตองดาเนนการตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา

แตอยางไรกด ก.ล.ต. ไดแจงใหบรษทมหาชน ซงเปนบรษทของครอบครวงานทว เชน บมจ. ไทยไวรโพรดกส และ บมจ. ทกษณคอนกรต ใหพจารณาดาเนนการปลดกรรมการ ซงเปนผบรหารของ บมจ. เซอรคทฯ ทถกกลาวโทษ ออกจากการเปนคณะกรรมการของบรษท เนองดวยบคคลเหลานไดถก ก.ล.ต. กลาวโทษและดาเนนการทางกฎหมาย จงไมมคณสมบตทเหมาะสมทจะเปนกรรมการของบรษทมหาชน

3.1.5 กรณทจรตบรษท เอส.อ.ซ. ออโตเซลส แอนด เซอรวส จ ากด (มหาชน)

บรษท เอส.อ.ซ. ออโตเซลส แอนด เซอรวส จากด (มหาชน) หรอในชอเดมคอ บรษท เอมพว คาร จากด กอตงขนในป 2535 โดยนายสมพงษ วทยารกษสรรค ซงไดดารงตาแหนงประธานกรรมการบรษทในภายหลง บรษทดาเนนการประกอบธรกจในดานการจาหนายรถยนตนาเขาจากตางประเทศ โดยเนนเฉพาะรถยนตทนาเขาจากประเทศญปนและประเทศในทวปยโรปเปนหลก ภายใตเครองหมายการคา “S.E.C.” โดยมกลมลกคาหลก ไดแก นกการเมอง ผบรหาร และนกธรกจ ทนยมรถยนตมระดบ ราคาสง หลกทรพยของ บมจ. เอส.อ.ซ.ฯ ไดรบการอนมตใหเขาเปนหลกทรพยจดทะเบยนในตลาดหลกทรพยฯ เมอวนท 18 พฤษภาคม 2549

55

หลงจากทหลกทรพยของ บมจ. เอส.อ.ซ.ฯ ไดเขาจดทะเบยนในตลาดหลกทรพยฯ ผลการดาเนนงานของบรษทนบวาอยในระดบทด โดยในป 2549 บรษทมรายไดเทากบ 2,890.89 ลานบาท และกาไรสทธ 121.38 ลานบาท ซงเพมขนรอยละ 15.37 ของรายไดรวม และรอยละ 18.70 ของกาไรสทธในปกอนหนา แตตอมาในป 2550 รายไดของบรษทกลบลดลงรอยละ 13.27 มาอยท 2,507.41 ลานบาท เชนเดยวกนกบกาไรสทธทลดลงกวารอยละ 49 เหลอเพยง 61.96 ลานบาท และแมวาในป 2551 ผบรหารจะคาดวาผลการดาเนนงานของบรษทจะโตไดตามเปาหมายทรอยละ 10 จากปกอนหนา แตในชวง 9 เดอนแรกของป บรษทกลบมยอดขายเพยง 1,300 ลานบาท ซงลดลงจากปกอนอยางมากตามทปรากฏในตารางท 3.7 ดานลาง

ตารางท 3.7 งบก าไรขาดทนของ บมจ. เอส.อ.ซ.ฯ ในชวงป 2548-2550 (หนวย: ลานบาท)

ป 2548 2549 2550

รายไดรวม 2,505.85 2,890.89 2,507.41

อตราการเปลยนแปลง (รอยละ) - 15.37 -13.27

กาไรสทธ 102.26 121.38 61.96

อตราการเปลยนแปลง (รอยละ) - 18.70 -48.95 ทมา: รายงานแบบ 56-1 จากสานกงานคณะกรรมการกากบหลกทรพยและตลาดหลกทรพย (ก.ล.ต.)

ในชวงปลายป 2551 ไดเกดขาวลอเกยวกบ บมจ. เอส.อ.ซ.ฯ ในหลายประเดน ซงนาไปสการตรวจสอบของตลาดหลกทรพยฯ และ ก.ล.ต. ในภายหลง คอ การท บมจ. เอส.อ.ซ.ฯ ใหบรษทในเครอกยมเงนจานวน 245 ลานบาท ซงตอมาบรษทดงกลาวไดนาไปปลอยกตอใหแกบคคลภายนอก จนกลายมาเปนหนเสย และการทนายสมพงษ วทยารกษสรรค ประธานกรรมการบรษท ไดหลบหนออกนอกประเทศ พรอมทงยงมการตรวจพบใบหนปลอมของ บมจ. เอส.อ.ซ.ฯ ในชอของนายสมพงษ วทยารกษสรรค จานวน 2 ใบ รวม 10 ลานหน

จากประเดนทปรากฏเปนขาวในขางตน ทาใหในวนท 4 ธนวาคม 2551 ก.ล.ต. ไดสงการให บมจ. เอส.อ.ซ.ฯ จดใหมผสอบบญชตรวจสอบเปนพเศษในรายการทเกยวของ ซงไดนาไปสขอสงสย เกยวกบการมอยจรงของทรพยสน หนสน และใบหนของ บมจ. เอส.อ.ซ.ฯ รวมถงการขายและโอนกรรมสทธรถยนตใหแกลกคา และไดสงพกการซอขายหน จนกวา บมจ. เอส.อ.ซ.ฯ จะรายงานผลการตรวจสอบตามคาสงของ ก.ล.ต.

56

ผลการตรวจสอบดงกลาวมดงน

(1) ในเรองการใหกยมเงนแกบรษทในเครอนน พบวา บมจ. เอส.อ.ซ.ฯ มการใหกยมเงนจานวน 245 ลานบาท แกบรษทในเครอ คอ บรษท เอส.อ.ซ.ซ. โฮลดง ซงบรษทในเครอดงกลาวไดสงผานเงนกยมจานวน 245 ลานบาทนน ใหแกบคคลภายนอกรวม 4 ราย อนง การอนมตเงนกดงกลาว มไดผานการพจารณาของคณะกรรมการบรษท กรรมการจงอางวาไมไดรบทราบ หากแตวาในกรณน ก.ล.ต. เหนวา แมคณะกรรมการจะระบวาตนไมไดมสวนรวมในการอนมตเงนกดงกลาวกตาม แตหากลกหนทง 4 ราย ไมสามารถชาระหนไดตามกาหนดระยะเวลาคอในวนท 9 และ 17 ธนวาคม 2551 ก.ล.ต. จะพจารณาเพอดาเนนการกบผบรหาร บมจ. เอส.อ.ซ.ฯ ตอไป เพราะถอเปนความรบผดชอบของคณะกรรมการ23 ซงอาจพจารณาความผดไดใน 2 ประเดน คอ การปลอยกทหละหลวมหรอการยกยอกเงนของบรษท ซงในประเดนนจะตองมการตรวจสอบเสนทางการเงนวาสดทาย ผลประโยชนจากการใหกยมเงนดงกลาวตกอยกบผบรหารหรอบคคลทเกยวของอน

(2) ในประเดนการหลบหนออกนอกประเทศของ นายสมพงษ วทยารกษสรรค จากการท ก.ล.ต. ไดเขาตรวจสอบสนคาคงคลงของ บมจ. เอส.อ.ซ.ฯ ซงตามบญชไดระบวา มรถยนตคงเหลออยในบญชสนคาคงเหลอจานวน 501 คน แตจากการตรวจสอบไดปรากฎวามรถยนตอยจรงเพยง 8 คน จงไดมการตงขอสงเกตถงความเปนไปไดในการออกใบสงซอรถยนต ( invoice) ทไมตรงกบจานวนรถยนตทไดมการบนทกไวเปนสนทรพยของบรษทหรอมการทาใบสงซอปลอม เนองจากเปนการยากทรถยนตจานวนมากจะหายไปจากคลงสนคาแบบไมมรองรอย ทงน จากการตรวจสอบไปยงกรมศลกากร ยงพบวาในชวงป 2546-2549 บมจ. เอส.อ.ซ.ฯ มการนาเขารถยนตจานวน 768 คน ซงมมลคารวม 483.52 ลานบาท และนบตงแตป 2550 ถง 255 1 บรษทไมมการนาเขารถยนตแตอยางใด นอกจากน ยงตรวจพบวา บรษทไมเคยนาเขารถยนตชดทแจงวาหายไปจากคลงสนคาทณฑบนผานดานศลกากรหรอพธศลกากร

ความเสยหายในขางตนประเมนมลคาไดประมาณ 1,654 ลานบาท และอาจทาใหบรษทตองตงหนสญหรอตดรายการทสญหายไปออกจากรายการสนทรพยของบรษท ซงจะสงผลกระทบทาใหสวนทนของผถอหนตดลบในงบการเงนป 2551 และอาจทาใหหลกทรพยของ บมจ. เอส.อ.ซ.ฯ ถกขนเครองหมาย NC (Non-compliance) หรอเขาขายถกเพกถอนออกจากตลาดหลกทรพยฯ ซงจะมเวลาฟนฟกจการภายในเวลา 2 ป นบจากวนทประกาศวาเขาขายถกเพกถอน

23 เนองจาก พ.ร.บ.หลกทรพยและตลาดหลกทรพย พ.ศ. 2535 กาหนดใหกรรมการและผบรหารของบรษทจดทะเบยนและบรษทยอย ตองปฏบตหนาทดวยความรบผดชอบ ความระมดระวง และความซอสตยสจรต เพอประโยชนของบรษท ผบรหาร บมจ. เอส.อ.ซ.ฯ จงตองชแจงตอ ก.ล.ต. ถงกรณทบรษทยอยใหบคคลอนกยมเงน จานวน 245 ลานบาท

57

จากกรณทเกดขนทงหมด ซงปรากฎพยานหลกฐานทนาเชอไดวามการกระทาความผดตาม พ.ร.บ. หลกทรพยและตลาดหลกทรพย พ.ศ. 2535 ไดนามาสการกลาวโทษผบรหาร บมจ. เอส.อ.ซ.ฯ คอ นายสมพงษ วทยารกษสรรค และนางสาวนภาพร คมกลา รวมทงผทเกยวของอนๆ ไดแก นายกฤช เอกมงคลการ บรษท แอปเปล กรป จากด และบรษท คว อาร ออโต คาร จากด ตอกรมสอบสวนคดพเศษ เมอวนท 26 ธนวาคม 2551 และจากการตรวจสอบเพมเตม ก.ล.ต. จงไดดาเนนการกลาวโทษผทมสวนเกยวของเพมเตมอก 5 ราย ไดแก นายสมชาย ศรพยคฆ และนายสรยา ลาภวสทธสน ซงเกยวโยงกบเงนกยมจานวน 245 ลานบาท และผบรหารบรษท เอส.อ.ซ.ซ. โฮลดงทเปนตวกลางในการผองถายเงนออกจากบมจ. เอส.อ.ซ.ฯ คอ หมอมหลวงอภษฎ า ชยางกร นายกรววฒน วฒนะธรรมวงศ และนางสาวมทตา นลสวสด ตอกรมสอบสวนคดพเศษ เมอวนท 9 กนยายน 2552 ทงน คณะผวจยไดสรปรายละเอยดของการกลาวโทษทง 2 ครง ไวในตารางท 3.8

ตารางท 3.8 การกลาวโทษกรณทจรต บมจ. เอส.อ.ซ. ออโตเซลส แอนด เซอรวส

ผถกกลาวโทษ ลกษณะของพฤตกรรม ขอบญญตของกฎหมาย

การกลาวโทษเมอวนท 26 ธนวาคม 2551

นายสมพงษ วทยารกษสรรค (ประธานกรรมการ SECC)

เบยดบงยกยอกเงนของบรษท ดวยการจดทาเอกสารอนเปนเทจในการสงซอรถยนตทนาเชอวาไมมอยจรง เพอเปนเหตอาพรางให มการจายเงนออกจากบญชของบรษท ใหแกตนเองหรอบคคลทเกยวของ และจดใหมการบนทกบญชซอรถยนตทไมมอยจรง นน ทาใหจานวนรถยนตทแสดงบญชเปนสนคาคงเหลอเปนเทจ

ยกยอกทรพย : มาตรา 307 มาตรา 308 มาตรา 311 และมาตรา 313 แตงบญช: มาตรา 312

นางสาวนภาพร คมกลา (ผ ชวยกรรมการผ จดการฝายบญชและการเงน)

ชวยเหลอและสนบสนนนายสมพงษ เพอใหเกดการยกยอกทรพยของบรษท ในการสงซอรถยนตทนาเชอวา ไมมอยจรง และจดทาเอกสารอนเปนเทจในการสงซอรถยนตทไมมจรง ดงกลาว และจดใหมการบนทกบญชซอรถยนตนน

ยกยอกทรพย : มาตรา 315 ประกอ บมาตรา 307 มาตรา 308 และมาตรา 313 แตงบญช: มาตรา 312

บรษท แอปเปล กรป จากด บรษท คว อาร ออโต คาร จากด และนายกฤช เอกมงคลการ

ชวยเหลอ สนบสนน และใหความสะดวกในการดาเนนการ สง ซอรถยนต จายเงน และจดทาเอกสารอนเปนเทจ

ยกยอกทรพย : มาตรา 315 ประกอบมาตรา 307 มาตรา 308 และมาตรา 311 แตงบญช: มาตรา 312

การกลาวโทษเมอวนท 9 กนยายน 2552

นายสมพงษ วทยารกษสรรค (ประธานกรรมการ SECC) นายสมชาย ศรพยคฆ

รวมกนยกยอกเงนของ บมจ. เอส.อ.ซ.ฯ ผานการใหกยม เงน ของบรษท เอส.อ.ซ.ซ. โฮลดง แกบคคลภายนอก รวม 4 ราย จานวน 245 ลานบาท

ยกยอกทรพย : มาตรา 307 มาตรา 308 มาตรา 311 มาตรา 313 และมาตรา 315 แหง

58


(กรรมการผ มอ านาจ ของ SECC Holding) และนายสรยา ลาภวสทธสน (ผถกกลาวโทษในคดทจรต บมจ. ปคนค คอรปอเรชน)

ซงเปนเงนท บมจ. เอส.อ.ซ.ฯ นา ไปลงทนในบรษท เอส.อ.ซ.ซ. โฮลดง โดยนาเชอไดวาบคคลทกยมเงนจากบรษท เอส.อ.ซ.ซ. โฮลดง ดงกลาว ถกนายสมพงษ นายสมชาย และนายสรยา ใชชอเพอปกปดการยกยอกเงนของตน

พ.ร.บ. หลกทรพยฯ พ.ศ. 2535 ผดธรรมภบาล : มาตรา 89/7 และมาตรา 89/24 แหง พ.ร.บ. หลกทรพยฯ (ฉบบท 4) พ.ศ. 255124

หมอมหลวงอภษฎา ชยางกร (กรรมการและผบรหารของ SECC Holding)

ไมไดปฏบตหนาทดวยความรบผดชอบและระมดระวง กรณการอนมตใหกยมและลงนามในเชคจายเงนใหแกบคคลทกยมทง 4 ราย

มาตรา 89/7 และมาตรา 89/24 แหง พ.ร.บ. หลกทรพย (ฉบบท 4) พ.ศ. 2551

นายสมชาย ศรพยคฆ ยกยอกเงนฝากของ บรษท เอส.อ.ซ.ซ. โฮลดง จานวน 30 ลานบาท

มาตรา 307 มาตรา 308 มาตรา 311 และมาตรา 313

นายสมพงษ วทยารกษสรรค การยกยอกเงนจากบญชจองซอหนเพมท นของบรษท เอส.อ.ซ.ซ. โฮลดง จา นวน 42 ลานบาท และไมบนทกบญชเกยวกบการรบเงนและถอนเงนดงกลาวใหถกตองหรอตรงกบความเปนจรง

ยกยอกทรพย : มาตรา 307 มาตรา 308 และมาตรา 311 แตงบญช: มาตรา 312

นางสาวนภาพร คมกลา และนายสมชาย ศรพยคฆ

ใหการสนบสนน นายสมพงษ ในการยกยอกเงนจากบญชจองซอหนเพมทนของบรษท เอส.อ.ซ.ซ. โฮลดง

มาตรา 315 ประกอบมาตรา 307 มาตรา 308 และ มาตรา 311

นายสมพงษ วทยารกษสรรค การยกยอกชดจดทะเบยนรถยนตของ บรษท จานวน 25 คน ไปใชค าประกนหนสวนตว

มาตรา 307 มาตรา 308 มาตรา 30925 มาตรา 311 และมาตรา 313

นายสมพงษ วทยารกษสรรค และนางสาวนภาพร คมกลา

รวมกนลงขอความเทจในบญช และทาบญชไมถกตอง หรอตรงตอความเปนจรง ในการบนทกบญชรายการทเกยวของ ตลอดจนงบการเงนของ บมจ. เอส.อ.ซ.ฯ ตงแตไตรมาส 3 ป 2550 ถง 2551 โดยสรางรายไดจากการขายรถยนตทไมม อยจรง

มาตรา 312

24 มาตรา 89/7 ในการดาเนนกจการของบรษท กรรมการและผบรหารตองปฏบตหนาทดวยความรบผดชอบ ความระมดระวง และความซอสตยสจรต รวมทงตองปฏบตใหเปนไปตามกฏหมาย วตถประสงค ขอบงคบของบรษท และมตของคณะกรรมการ ตลดจนมตของทประชมผถอหน มาตรา 89/24 ในการปฏบตหนาทของกรรมการของบรษทยอยและผบรหารของบรษทยอย ใหนาความในมาตรา 89/7 มาตรา 89/8 มาตรา 89/9 และมาตรา 89/10 รวมทงบทกาหนดโทษทเกยวของมาใชบงคบ โดยอนโลม 25 มาตรา 309 กรรมการ ผจดการ หรอบคคลใดซงรบผดชอบในการดาเนนงานของนตบคคลใด ตามพระราชบญญตน เอาไปเสย ทาใหเสยหาย ทาลาย ทาใหเสอมคา หรอทาใหไรประโยชนซงทรพยสน อนนตบคคลดงกลาวมหนาทดแลหรอทอยใสความครอบครองของนตบคคลนน ถาไดกระทาเพอใหเกดความเสยหายแกผอนหรอประชาชน ตองระวางโทษจาคกไมเกนหาปและปรบไมเกนหาแสนบาท

59


จานวน 30 ลานบาท และแสดงหนสนตากวาความเปนจรงจานวน 30 ลานบาท

นายกรววฒน วฒนะธรรมวงศ (กรรมการและกรรมการผ จดการของ SECC) และนางสาวมทตา นลสวสด (กรรมการของ SECC)

ลงนามลวงหนาในเชค หรอลงนามโดยละเลยทจะตรวจสอบความถกตองของรายการ อนเปนเหตใหมการถอนเงนออกจากบรษทไปเพอประโยชนของนายสมพงษ วทยารกษสรรค หรอบคคลอน และเปนเหตใหบรษทไดรบความเสยหาย

มาตรา 89/7 แหง พ.ร.บ. หลกทรพยฯ (ฉบบท 4) พ.ศ. 2551

ทมา: รวบรวมจากขาว ก.ล.ต. ฉบบท 84/2551 และ 78/2552 โดยคณะผวจย

นอกจากการกลาวโทษแลว ก.ล.ต. ยงไดมคาสงใหอายดทรพยสนของบคคลท ถกกลาวโทษเปนครงแรก และยงไดรองตอศาลอาญาใหมคาสงหามมใหบคคลทถกกลาวโทษเดนทางออกนอกประเทศ เนองจากความผดทถกกลาวโทษม ลกษณะทอาจกอใหเกดความเสยหายแกประโยชน ของประชาชนและมอตราโทษสง และ มเหตอนควรเชอว าบคคลดงกลาวจ ะทาการยกยายหรอจาหนายทรพยสนของตนหรอเดนทางหลบหนออกนอกประเทศ ทงน กรณการทจรตทถกกลาวโทษของ บมจ. เอส.อ.ซ.ฯ ยงอยในการพจารณาของพนกงานสอบสวนของกรมสอบสวนคดพเศษ โดยทปญหาของการสบสวนสอบสวนในกรณนอยทความผดเปนรายการรถยนตจานวนมาก ซงในการสบสวนจะตองดาเนนการอยางละเอยดในทกๆ กระทงความ อกทงเสนทางการเงนของผถกกลาวโทษยงมมากและมความซบซอนและผถกกลาวโทษยงคงหลบหนอยในตางประเทศ

กลาวโดยสรปแลว รปแบบการทจรตของ บมจ. เอส.อ.ซ.ฯ ซงถกกลาวโทษในป 2551 และ 2552 กมไดแตกตางไปจากรปแบบของกรณการทจรตอนๆ ทไดนามาศกษา คอ จดเปนการยกยอกทรพยสนของบรษทมหาชน ซงอาพรางดวยการตกแตงบญช โดยการสรางตวเลขรายไดและทรพยสนอนเปนเทจ ในลกษณะทคลายคลงกบกรณการทจรตของ บมจ. ปคนคฯ กบถงบรรจแกส แตในกรณน จะเปนลกษณะของรถยนตนาเขา ทงน ลกษณะของการทจรตแบบเดมทเกดขนหลายครงไดสะทอนใหเหนถงจดออนของการกากบดแลทไมสามารถเขาไปตรวจสอบการมอยจรงของทรพยสนทมการลงบนทกไวในงบดลของบรษทและมลคาทแทจรงของทรพยสนเหลานน ทาใหกวาทจะตรวจพบปญหา กไดเกดความเสยหายแกบรษทและผถอหนรายยอยไปแลว

3.1.6 กรณศกษาอน ๆ

ตวอยางกรณศกษาขางตนทง 5 กรณ แสดงใหเหนถงรปแบบและพฤตกรรมการทจรตทเกดขนกบบรษทในตลาดหลกทรพยในชวงตงแตป 2544 เปนตนมา และจากการศกษาเพมเตมสาหรบกรณการทจรตในตลาดหลกทรพยทตรวจพบในชวงป 2553 พบวามรปแบบและพฤตกรรมการทจรตทคลายคลงกบในชวงอดตทผานมา ซงมรายละเอยดดงกรณตวอยางตอไปน

60

กรณท 1

ตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทยไดแจงตอ ก.ล.ต. ถงการตรวจพบการซอขายหลกทรพยทผดปกตของบคคลกลมหนง ซงจากการตรวจสอบของ ก.ล.ต. พบวา ในชวงป 2551 นายสงา สกลเอกไพศาลทาการซอขายหลกทรพยของ 3 บรษท ไดแก บรษท โฟคส ดเวลลอปเมนท แอนด คอนสตรคชน จากด (มหาชน) (FOCUS) บรษท อนเตอร ฟารอสท วศวการ จากด (มหาชน) (IFEC) บรษท โรแยล ซรามค อตสาหกรรม จากด (มหาชน) (RCI) โดยการซอขายดงกลาวเปนการซอขายผานบญชของบคคลอนรวม 8 บญชในลกษณะสรางราคา หรออาพรางเพอใหบคคลทวไปหลงผดวาหลกทรพยดงกลาวมการซอขายกนมาก หรอราคาหลกทรพยนนเปลยนแปลงไป โดยมพฤตกรรมการซอขายในลกษณะตอเนอง ซงเปนผลทาใหการซอหรอขายหลกทรพยนนผดไปจากสภาพปกตของตลาด เพอชกจงใหบคคลทวไปทาการซอขายหลกทรพยนน รวมทงมการจบคซอขายโดยบคคลทไดประโยชนเปนบคคลคนเดยวกน

นอกจากน ก.ล.ต. ตรวจพบวามผตดตอกบผลงทนของบรษทหลกทรพย 2 ราย ไดใหความชวยเหลอสนบสนนนายสงา สกลเอกไพศาล ในการซอขายหนของทง 3 บรษทในขณะนน โดยดาเนนการเปนผจดหาบญชซอขายหลกทรพยใหแกนายสงา เพอสงคาสงซอขายหลกทรพยในลกษณะสรางราคา รวมทงชวยเหลอในการทาธรกรรมทางการเงนทเกยวของกบการซอขายหลกทรพยดงกลาว ซงการกระทาดงกลาวของบคคลทง 3 รายนเขาขายเปนความผดตาม พ.ร.บ. หลกทรพยและตลาดหลกทรพย พ.ศ. 2535 โดย ก.ล.ต. ไดเปรยบเทยบปรบบคคลทงสาม แตบคคลทงสามไมยนยอมเขารบการเปรยบเทยบปรบ ก.ล.ต. จงไดกลาวโทษบคคลทงสามตอกรมสอบสวนคดพเศษเมอปลายป 2553 และคดอยระหวางการดาเนนการของกรมสอบสวนคดพเศษ

กรณท 2

นายสนเสถยร เอยมพลทรพย ในขณะดารงตาแหนงกรรมการผจดการและประธานบรหารของบรษท โปรเฟสชนแนล เวสต เทคโนโลย (1999) จากด (มหาชน) (PRO) ไดอาศยขอมลเกยวกบการรวมทนระหวาง PRO กบ Enviro-Hub Holding Limited (E-Hub) ซงเปนขอเทจจรงทมผลตอการเปลยนแปลงราคาของหน PRO ทยงไมไดเปดเผยตอสาธารณชน รวมทงนายสนเสถยรไดลวงรมาจากการเปนผบรหารของ PRO และรวมเปนตวแทนของ PRO ในการเจรจากบ E-Hub และประชมในคณะทางานศกษาวธการรวมทนทเหมาะสม โดยนายสนเสถยรไดซอขายหน PRO ผานบญชของนางสาวสมพศ ภผวเงนในชวงเดอนมกราคม 2550 กอนทขอมลดงกลาวจะเปดเผยตอสาธารณชน

สาหรบนางสาวสมพศ ภผวเงน ไดใหการสนบสนนโดยใหนายสนเสถยรยมใชชอของตนเพอเปดบญชซอขายหลกทรพยและเปนผสงคาสงซอขายหน PRO ตามคาสงของนายสนเสถยร และเปนผดาเนนการในการรบจายเงนคาซอขายหน PRO ในบญชซอขายดงกลาว การกระทาของบคคลทงสองถอเปนการอาศยขอมลภายในทเปนการเอาเปรยบผลงทนอน เขาขายเปนความผดตาม พ.ร.บ.

61

หลกทรพยและตลาดหลกทรพย พ.ศ. 2535 โดย ก.ล.ต. ไดเปรยบเทยบปรบนายสนเสถยรและนางสาวสมพศ เปนเงน 500,000 บาท และ 333,333 บาท ตามลาดบ ซงบคคลทงสองยนยอมเขารบการเปรยบเทยบ

จะเหนไดวา กรณทงสองเปนรปแบบการทจรตในลกษณะการสรางราคาและการใชขอมลภายใน ซงรปแบบการทจรตทงสองประเภทนไมใชการทจรตรปแบบใหมเนองจากเปนรปแบบของการกระทาความผดทมการกระทากนมาอยางตอเนองในชวงอดตทผานมา และในชวงป 2553 มการกระทาความผดในการใชขอมลภายในและการสรางราคามากทสด ซงสะทอนใหเหนถงพฤตกรรมการทจรตในลกษณะเดมทเกดขนในตลาดหลกทรพยในชวงหลายปทผานมา ถงแมจะมการกลาวโทษและดาเนนคดกบผกระทาความผดตามกฎหมายในหลายกรณแลวกตาม

3.2 พฤตกรรมความผดเกยวกบการถอหนแทน

พฤตกรรมการถอหนแทนหรอทเรยกวานอมน (nominee) เปนพฤตกรรมทมการใชกนอยางแพรหลาย ในการปกปดความเปนตวตนทแทจรงของเจาของบรษท เพอวตถประสงคทหลากหลาย ยกตวอยางเชน นกการเมองนยมใหเครอญาตหรอเพอนฝงถอหนแทนเพอหลกเลยง กฎ ระเบยบของภาครฐทหามนกการเมองมหนสวนในธรกจใดๆ หรอนกลงทนตางประเทศอาจใหบคคลสญชาตไทยถอหนแทนเพอหลบเลยงกฎหมายวาดวยการประกอบกจการของคนตางดาว ทหามตางชาตถอครองทดนหรอเปนเจาของกจการบางประเภท เปนตน

กรณศกษาในสวนน จะเปนกรณตวอยางทถกเผยแพรในสอตางๆ อยางกวางขวาง และไดรบความสนใจอยางมากจากสาธารณชน เนองจากเปนกรณทเกยวของกบอดตนายกรฐมนตรทมพฤตกรรมในการใหผอนถอหนบรษทแทนตน เพอวตถประสงคทจะไมตองแสดงรายการหนในบญชทรพยสนทตองแสดงตอคณะกรรมการ ป.ป.ช.26 ซงอดตนายกรฐมนตรไดถกกลาวหาวามพฤตกรรม

26 รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 2550 มาตรา 259 ผดารงตาแหนงทางการเมองดงตอไปน มหนาทยนบญชแสดงรายการทรพยสนและหนสนของตน คสมรส และบตรทยงไมบรรลนตภาวะ ตอคณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาต ทกครงทเขารบตาแหนงหรอพนจากตาแหนง

(1) นายกรฐมนตร (2) รฐมนตร (3) สมาชกสภาผแทนราษฎร (4) สมาชกวฒสภา (5) ขาราชการการเมองอน (6) ผบรหารทองถนและสมาชกสภาทองถนตามทกฎหมายบญญต บญชตามวรรคหนงใหยนพรอมเอกสารประกอบซงเปนสาเนาหลกฐานทพสจนความมอยจรงของทรพยสนและหนสนดงกลาว

รวมทงสาเนาแบบแสดงรายการภาษเงนไดบคคลธรรมดาในรอบปภาษทผานมา

62

ร ารวยผดปกต และไดทรพยสนมาเนองจากการกระทาทเปนการขดกนระหวางประโยชนสวนบคคล และประโยชนสวนรวมขณะทยงดารงตาแหนงทางการเมอง27

พ.ต.ท. ทกษณ ชนวตร ดารงตาแหนงทางการเมองในฐานะนายกรฐมนตรเมอเดอนกมภาพนธ 2544 โดยไดยนแสดงรายการบญชทรพยสนของตนทงภายในและนอกประเทศวามอยประมาณ 500 กวาลานบาท และในวนทพนจากตาแหนงเมอวนท 19 กนยายน 2549 มทรพยสนอยประมาณ 557 ลานบาท ภายหลงจากพนจากตาแหนง พ.ต.ท. ทกษณ ถกกลาวหาวามพฤตกรรมร ารวยผดปกต รวมทงมการปกปดอาพรางการถอหนบรษทชนคอรปอเรชน จากด (มหาชน) บรษท วนมารค จากด และบรษท แอมเพลรช อนเวสเมนท จากด โดยการใหบคคลอนและบรษทอนถอหนแทนตน ทงในประเทศและในตางประเทศ ในชวงกอนและระหวางดารงตาแหนงทางการเมอง 28 เนองจาก

การยนบญชแสดงรายการทรพยสนและหนสนตามวรรคหนงและวรรคสอง ใหรวมถงทรพยสนของผดารงตาแหนงทางการเมองท

มอบหมายใหอยในความครอบครองหรอดแลของบคคลอนไมวาโดยทางตรงหรอทางออมดวย 27 รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 2550 มาตรา 262 ในกรณทมการยนบญชเพราะเหตทผดารงตาแหนงทางการเมองผใดพนจากตาแหนงหรอตาย ใหคณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาตทาการตรวจสอบความเปลยนแปลงของทรพยสนและหนสนของผดารงตาแหนงนน แลวจดทารายงานผลการตรวจสอบ รายงานดงกลาวใหประกาศในราชกจจานเบกษา

ในกรณทปรากฏวาผดารงตาแหนงตามวรรคหนงผใดมทรพยสนเพมขนผดปกต ใหประธานกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาตสงเอกสารทงหมดทมอยพรอมทงรายงานผลการตรวจสอบไปยงอยการสงสดเพอดาเนนคดตอศาลฎกาแผนกคดอาญาของผดารงตาแหนงทางการเมองใหทรพยสนทเพมขนผดปกตนนตกเปนของแผนดนตอไป และใหนาบทบญญตมาตรา 272 วรรคหามาใชบงคบโดยอนโลม มาตรา 265 สมาชกสภาผแทนราษฎรและสมาชกวฒสภาตอง

(1) ไมดารงตาแหนงหรอหนาทใดในหนวยราชการ หนวยงานของรฐ หรอรฐวสาหกจหรอตาแหนงสมาชกสภาทองถน ผบรหารทองถน หรอขาราชการสวนทองถน

(2) ไมรบหรอแทรกแซงหรอกาวกายการเขารบสมปทานจากรฐ หนวยราชการ หนวยงานของรฐ หรอรฐวสาหกจ หรอเขาเปนคสญญากบรฐ หนวยราชการ หนวยงานของรฐ หรอรฐวสาหกจอนมลกษณะเปนการผกขาดตดตอน หรอเปนหนสวนหรอผถอหนในหางหนสวนหรอบรษททรบสมปทานหรอเขาเปนคสญญาในลกษณะดงกลาว ทงน ไมวาโดยทางตรงหรอทางออม

(3) ไมรบเงนหรอประโยชนใดๆ จากหนวยราชการ หนวยงานของรฐ หรอรฐวสาหกจเปนพเศษนอกเหนอไปจากทหนวยราชการ หนวยงานของรฐ หรอรฐวสาหกจ ปฏบตตอบคคลอนๆ ในธรกจการงานตามปกต

(4) ไมกระทาการอนเปนการตองหามตามมาตรา 48 บทบญญตมาตรานมใหใชบงคบในกรณทสมาชกสภาผแทนราษฎรหรอสมาชกวฒสภารบเบยหวด บาเหนจ บานาญ เงนปพระ

บรมวงศานวงศ หรอเงนอนใดในลกษณะเดยวกน และมใหใชบงคบในกรณทสมาชกสภาผแทนราษฎรหรอสมาชกวฒสภารบหรอดารงตาแหนงกรรมาธการของรฐสภา สภาผแทนราษฎร หรอวฒสภา หรอกรรมการทไดรบแตงตงในการบรหารราชการแผนดน

ใหนาความใน (2) (3) และ (4) มาใชบงคบกบคสมรสและบตรของสมาชกสภาผแทนราษฎรหรอสมาชกวฒสภา และบคคลอนซงมใชคสมรสและบตรของสมาชกสภาผแทนราษฎรหรอสมาชกวฒสภานน ทดาเนนการในลกษณะผถกใช ผรวมดาเนนการ หรอผไดรบมอบหมายจากสมาชกสภาผแทนราษฎรหรอสมาชกวฒสภาใหกระทาการตามมาตรานดวย 28 รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 2550 มาตรา 269 นายกรฐมนตรและรฐมนตรตองไมเปนหนสวนหรอผถอหนในหางหนสวนหรอบรษท หรอไมคงไวซงความเปนหนสวนหรอผถอหนในหางหนสวนหรอบรษทตอไป ทงน ตามจานวนทกฎหมายบญญต ในกรณทนายกรฐมนตรหรอรฐมนตรผใดประสงคจะไดรบประโยชนจากกรณดงกลาวตอไป ใหนายกรฐมนตรหรอรฐมนตรผนนแจงใหประธานกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาตทราบภายในสามสบวนนบแตวนทไดรบแตงตง และให

63

รายละเอยดของกรณศกษานมลาดบและขนตอนทคอนขางซบซอน คณะผวจยจงไดจาแนกพฤตกรรมการถอหนแทน พ.ต.ท. ทกษณโดยบคคลและบรษทตางๆ เปน 3 กรณ คอ

1. การถอครองหนบรษทชนคอรปฯ ของ พ.ต.ท. ทกษณ โดยบตรและเครอญาต 2. การถอครองหนบรษทเอสซ แอสเซทฯ ของ พ.ต.ท. ทกษณ โดยบรษทวนมารค 3. การถอครองหนบรษทชนคอรปฯ ของ พ.ต.ท. ทกษณ โดยบรษทแอมเพลรชฯ

ทงน ในแตละกรณจะมรายละเอยดของพฤตกรรม ดงน

3.2.1 การถอครองหนบรษทชนคอรปฯ ของ พ.ต.ท. ทกษณ โดยบตรและเครอญาต

บรษท ชนคอรปอเรชน จากด (มหาชน) เปนบรษททไดรบสมปทานกจการโทรคมนาคม จากภาครฐ โดยดาเนนกจการดาวเทยมสอสารภายในประเทศ ตงแตเดอนกนยายน 2543 โดยเมอเดอนเมษายน 2541 กอนเขาดารงตาแหนงนายกรฐมนตร พ.ต.ท. ทกษณ ถอหนบรษทชนคอรปฯ จานวน 32.92 ลานหน ภรรยาถอหนจานวน 34.65 ลานหน และนายบรรณพจน ดามาพงศ ถอหนจานวน 6.847 ลานหน ตอมาในป 2542 บรษทชนคอรปฯ ไดมการเพมทน โดยท พ.ต.ท. ทกษณและภรรยามหนของบรษทชนคอรปฯ เพมขนเปน 65.84 ลานหน และ 69.30 ลานหน ตามลาดบ ซงรวมกนคดเปนรอยละ 48.75 ของจานวนหนทงหมด สวนนายบรรณพจนมหนเพมเปน 13.618 ลานหน จากนนในชวงป 2542-2543 กอนทจะเขาดารงตาแหนงนายกรฐมนตร พ.ต.ท. ทกษณ ทาการโอนหนบรษทชนคอรปฯ ใหกบบรษทแอมเพลรชฯ (ดรายละเอยดบรษทแอมเพลรชฯ เพมเตมในหวขอ 3.2.3) นายพานทองแท และนางสาวยงลกษณ จานวน 32.92 ลานหน 30.92 ลานหน และ 2 ลานหน ตามลาดบ ในขณะทคณหญงพจมานไดโอนหนใหกบนายพานทองแทและนายบรรณพจนในจานวน 42.475 ลานหนและ 26.825 ลานหน ตามลาดบ ตอมาในเดอนสงหาคม 2544 บรษท ชนคอรปฯ ประกาศลดมลคาหนจากหนละ 10 บาท มาเปนหนละ 1 บาท สงผลทาใหผทไดรบโอนหนแตละรายมจานวนหนเพมขนรายละ 10 เทา ดงน บรษท แอมเพลรชฯ มหนจานวน 329.2 ลานหน นางสาวยงลกษณ จานวน 20 ลานหน นายพานทองแท จานวน 733.95 ลานหน (309.2+424.75 ลานหน) และนายบรรณพจน จานวน 404.43 ลานหน(136.18+268.25 ลานหน)

นายกรฐมนตรหรอรฐมนตรผนนโอนหนในหางหนสวนหรอบรษทดงกลาวใหนตบคคลซงจดการทรพยสนเพอประโยชนของผอ น ทงนตามทกฎหมายบญญต

นายกรฐมนตรและรฐมนตรจะกระทาการใดอนมลกษณะเปนการเขาไปบรหารหรอจดการใด ๆ เกยวกบหนหรอกจการของหางหนสวนหรอบรษทตามวรรคหนง มได

บทบญญตมาตรานใหนามาใชบงคบกบคสมรสและบตรทยงไมบรรลนตภาวะของนายกรฐมนตรและรฐมนตรดวยและใหนาบทบญญตมาตรา 259 วรรคสาม มาใชบงคบโดยอนโลม

64

หลงจากนน ในชวงป 2545-2546 นายพานทองแทไดโอนหนใหนางสาวพณทองทาจานวน 440 ลานหน และในวนท 20 มกราคม 2549 บรษทแอมเพลรชฯ โอนหนใหนายพานทองแทและนางสาวพณทองทาคนละ 164.60 ลานหน สงผลใหนายพานทองแทถอหนรวม 458.55 ลานหน และนางสาวพณทองทาถอหนรวม 604.60 ลานหน ตอมาในวนท 23 มกราคม 2549 นายพานทองแท นางสาวพณทองทา นายบรรณพจน และนางสาวยงลกษณ ไดขายหนบรษทชนคอรปฯ จานวน 1,419.49 ลานหน หรอคดเปนรอยละ 48 ของจานวนหนทงหมด ใหแกบรษทในกลมเทมาเสก 2 บรษท คอบรษท ซดาร โฮลดง จากด และบรษท แอสเพน โฮลดง จากด ในราคา 69,722.88 ลานบาท นอกจากน บรษทชนคอรปฯ ไดจายเงนปนผลใหกบการถอครองหนดงกลาว ตงแตป 2546-2548 จานวน 6.898 ลานบาท รวมเปนผลประโยชนทไดรบจากหนจานวนดงกลาวทงสน 76,621.60 ลานบาท (ดรายละเอยดประกอบในรปท 3.1)

65

รปท 3.1 ล าดบการถอครองหน บมจ. ชนคอรปฯ

32.92

34.65

69.30

65.84

2

32.95 34.65

30.92

. 32.92

42.475

26.825

. 329.2

20

733.95

404.43

. 10 1

293.95

440

458.55

604.6

164.6 164.6

1,419.49

- .

- .

10 . . 41

11 . . 42

1 . . 43

24 . . 44

9 . . 45-17 . . 46

20 . . 49

23 . . 49

12 . . 42

6.847

13.618

6.809

68.09

336.34

20

ทมา: รวบรวมจากคาพพากษาคดหมายเลขดาท อม. 14/2551 คดหมายเลขแดงท อม. 1/2553 วนท 26 กมภาพนธ 2553

66

จากคาแถลงของอยการสงสดในคด “ยดทรพย 7.6 หมนลาน ” ระบวา พ.ต.ท. ทกษณและภรรยาไดใชชอบคคลอนเปนผถอหนบรษทชนคอรปฯ แทนจานวน 1,419.49 ลานหน โดยใชเงน ซอหนเพมทนในชอของนายบรรณพจนและการโอนหนใหนายพานทองแท นางสาวยงลกษณ และนายบรรณพจน ไมไดชาระเงนจรงเพยงแตทาหลกฐานตวสญญาใชเงนใหกบ พ.ต.ท. ทกษณ และภรรยา จานวน 5 ฉบบ เปนจานวนเงนเพยง 1,124.33 ลานบาท โดยจดทาเปนหลกฐานขนมาในภายหลงเทานน ไมไดจดทาขนตามความเปนจรง และหากมการซอขายกนจรง นายบรรณพจนกมเงนของตนเพยงพอทจะซอหนเพมทนไดโดยไมจาเปนตองทาตวสญญาใชเงนใหแกคณหญงพจมาน แตอยางใด ดงนนจงสรปไดวา พฤตกรรมดงกลาวเปนการกระทาเพอใหบคคลอนเชอวาไดมการซอขายเทานนทงทไมมการซอขายกนจรง การซอหนเพมทนและการโอนหนเปนการกระทาเพอใหบคคลทเกยวของเหลานนถอหนแทน พ.ต.ท. ทกษณ และภรรยา หนดงกลาวจงยงคงเปนของ พ.ต.ท. ทกษณ และภรรยา ซงเปนผถกกลาวหาและคสมรส

คาแถลงดงกลาวสอดคลองกบการตรวจสอบของคณะกรรมการตรวจสอบการกระทาทกอใหเกดความเสยหายแกรฐ (คตส.) ทพบวาหนบรษทชนคอรปฯ ท พ.ต.ท. ทกษณ และภรรยาขายใหบคคลในครอบครวสวนใหญเปนการซอขายนอกตลาดหลกทรพยฯ ดวยวธการออกตวสญญาใชเงนแทนการจายเงน อาท นางสาวยงลกษณออกตวสญญาใชเงนใหแก พ.ต.ท. ทกษณ จานวน 20 ลานบาทเพอซอหนบรษทชนคอรปฯ ในราคาหนละ 1 บาท จากนนเมอไดรบเงนปนผลหนมา จงคอยทยอยสงคนเทากบจานวนเงนในตวสญญาใชเงน ในขณะทนายบรรณพจนเปดบญชรบเงนปนผลสะสมไวทงหมดเมอนาเงนปนผลสงคนเทาจานวนเงนในตวสญญาใชเงนแลว จงนาเงนปนผลสวนทเหลอมาเกบไวในบญชใหมเมอป 2548 จากนนนามารวมกบเงนคาขายหนใหกลมเทมาเสกและโอนตอไปใหบรษทตางๆ ของครอบครวชนวตร

ประเดนเกยวกบการถอหนแทน พ.ต.ท. ทกษณและภรรยา ในคดเรองขอใหทรพยสนตกเปนของแผนดน วนท 26 กมภาพนธ 255329 ซง พ.ต.ท. ทกษณและภรรยาชแจงวาไดรายงานการโอนหนบรษทชนคอรปฯ ใหแกนายพานทองแท นางสาวยงลกษณ และนายบรรณพจนในวนท 1 กนยายน 2543 และการขายหนบรษทแอมเพลรชฯ ใหแกนายพานทองแทตงแตวนท 1 ธนวาคม 2543 และไดรบการชาระคาหนเรยบรอยทงสองกรณแลวนน เปน หลกฐานวาตนมไดเปนเจาของหนอกตอไป อยางไรกตาม องคคณะผพพากษาในคดดงกลาววนจฉยวา การรายงานการโอนหนดงกลาวเปนการ

29 จากคาพพากษาคดหมายเลขดาท อม. 14/2551 คดหมายเลขแดงท อม. 1/2553 เรองขอใหทรพยสนตกเปนของแผนดน วนท 26 กมภาพนธ พ.ศ. 2553

67

รายงานตามมาตรา 246 30 และมาตรา 247 31 แหง พระราชบญญตหลกทรพยและตลาดหลกทรพย พ.ศ. 2535 ซงกาหนดใหตองมการรายงานการซอขายหลกทรพยทกๆ รอยละ 5 ของจานวนหลกทรพยทจาหนายไดแลวทงหมดและการถอครองหลกทรพยถงรอยละ 25 ของจานวนหลกทรพยทจาหนายไดแลวทงหมดของกจการนน ไมใชหลกฐานแสดงการโอนกรรมสทธเนองจากขอบงคบดงกลาวมเปาประสงคในการกากบดแลการเปลยนแปลงอานาจในการควบคมบรษทเทานน ดงนน การพจารณาวามการถอหนแทน พ.ต.ท. ทกษณและภรรยาหรอไมนน จงตองวนจฉยจากพฤตการณระหวางผถกกลาวหาและบคคลทเกยวของตงแตมการซอหนเพมทน การโอนหนระหวางกน และการถอครองหนตงแตมการโอนจนขายหนใหแกกองทนเทมาเสกเปนสาคญตามรายละเอยดทกลาวไวขางตน

จากการรวบรวมเอกสารพยานหลกฐานทเกยวของกอรปกบการวนจฉยพฤตกรรมตางๆ อาท ขอพรธในการออกตวสญญาใชเงนในหลายกรณ การปรบนโยบายการจายเงนปนผลบรษทชนคอรปฯ เพอเออตอชวงเวลาการชาระเงนโอนหน รวมทงพฤตกรรมการควบคมนโยบายและการดาเนนงานของบรษทชนคอรปฯ ทยงคงอยทผถอหนรายใหญโดยผานทางคณะกรรมการบรษทซงเปนผรบนโยบายโดยตลอด เปนตน รวมทงบญชธนาคารทเกยวของ เอกสารจากสานกงาน กลต. และรายงานประจาปของบรษทชนคอรปฯ ผลการพจารณาขององคคณะผพพากษา 32 สรปวา ในขณะทดารงตาแหนงนายกรฐมนตรทงสองวาระ พ.ต.ท. ทกษณ และคณหญงพจมานยงคงเปนผถอหนบรษทชนคอรปฯ

30 มาตรา 246 บคคลใดกระทาการไมวาโดยตนเองหรอรวมกบบคคลอนอนเปนผลใหตนหรอบคคลอนเปนผถอหลกทรพยในกจการในจานวนทเพมขนหรอลดลงเมอรวมกนแลว มจานวนทกรอยละหาของจานวนสทธออกเสยงทงหมดของกจการนนไมวาจะมการลงทะเบยนการโอนหลกทรพยนนหรอไม และไมวาการเพมขนหรอลดลงนนจะมจานวนเทาใดในแตละครง บคคลนนตองรายงานการเพมขนหรอลดลงของจานวนหลกทรพยในทกรอยละหาของจานวนสทธออกเสยงทงหมดของกจการดงกลาวตอสานกงานทกครง ทงน การคานวณจานวนสทธออกเสยงและการรายงานใหเปนไปตามหลกเกณฑ เงอนไข และวธการทคณะกรรมการกากบตลาดทนประกาศกาหนด

การเปนผถอหลกทรพยตามวรรคหนง ใหหมายความรวมถง การมสทธทจะซอหรอไดรบการสงมอบหลกทรพยของกจการอนเนองมาจากการเปนผถอหลกทรพยทกจการมไดเปนผออกหรอจากการเขาเปนคสญญากบบคคลอนใด ทงน ตามทคณะกรรมการกากบตลาดทนประกาศกาหนด 31 มาตรา 247 บคคลใดเสนอซอหรอไดมาไมวาโดยตนเองหรอรวมกบบคคลอนหรอกระทาการอนใด อนเปนผลหรอจะเปนผลใหตนหรอบคคลอนเปนผถอหลกทรพยในกจการรวมกนถงรอยละยสบหาขนไปของจานวนสทธออกเสยงทงหมดของกจการนน ใหถอวาเปนการเขาถอหลกทรพยเพอครอบงากจการ เวนแตการเปนผถอหลกทรพยนนเปนผลจากการไดมาโดยทางมรดก ในการนใหคณะกรรมการกากบตลาดทนมอานาจประกาศกาหนดหลกเกณฑ เงอนไข และวธการในการเขาถอหลกทรพยเพอครอบงากจการ โดยอาจกาหนดใหบคคลดงกลาวหรอบคคลทรวมกนจดทาคาเสนอซอหลกทรพยกได

ในกรณทคณะกรรมการกากบตลาดทนกาหนดใหจดทาคาเสนอซอหลกทรพยตามวรรคหนงคาเสนอดงกลาวตองยนตอสานกงาน และใหมผลใชบงคบเมอพนกาหนดเวลาตามทคณะกรรมการกากบตลาดทนประกาศกาหนด 32 จากคาพพากษาคดหมายเลขดาท อม. 14/2551 คดหมายเลขแดงท อม. 1/2553 เรองขอใหทรพยสนตกเปนของแผนดน วนท 26 กมภาพนธ พ.ศ. 2553

68

โดยใชชอบตรและเครอญาต และบรษทแอมเพลรชฯ เปนผถอหนแทน กอนทจะรวบรวมขายหนใหแกกลมเทมาเสกในเดอนมกราคม 2549

3.2.2 การถอครองหนบรษทเอสซ แอสเซทฯ ของ พ.ต.ท. ทกษณ โดยบรษทวนมารค

ชวงเดอนมกราคม ป 2537 พ.ต.ท. ทกษณ และภรรยา ไดจดทะเบยนจดตงบรษท วนมารค จากด ขนทเกาะบรตช เวอรจน ( British Virgin Islands) โดยทาขอตกลงชวคราวกบบรษท แมทธสน ทรสต คอรปอเรทฯ (Matheson Trust Corporate Service Limited) ใหเปนตวแทนในการดาเนนการตางๆ ของบรษทวนมารค และใหบรษท Abraxas Limated ซงเปนบรษทในกลมของบรษทแมทธสนฯ เปนผถอหนในบรษทวนมารคแทน ในฐานะผดแลผลประโยชนของ พ.ต.ท. ทกษณ และภรรยา โดยระบให พ.ต.ท. ทกษณ และภรรยา เปนผรบผลประโยชนของบรษทวนมารค ตอมาในเดอนสงหาคม ป 2543 บรษทวนมารคไดเปลยนผถอหนเปนบรษทบลไดมอนดฯ (Blue Diamond International Limited) ซงเปนบรษททจดทะเบยนทเกาะบรตช เวอรจน เชนเดยวกน โดยถอหน ทงหมดในบรษทวนมารค ขณะทบรษทบลไดมอนดฯ ถอหนโดยซเนตรา ทรสต และมผรบผลประโยชนจานวน 5 คน คอ พ.ต.ท. ทกษณ และครอบครว

พ.ต.ท. ทกษณ ไดทาการปดบงการถอหนในบรษทเอสซ แอสเซทฯ โดยการขายหนใหบรษททตนเองถอหนอยในลกษณะนอมน กลาวคอ ในชวงป 2543 พ.ต.ท. ทกษณ และภรรยา ขายหนบรษทเอสซ แอสเซทฯ และหนบางสวนของบรษทของครอบครวอก 5 แหง33 ใหแกบรษทวนมารค จานวน 1,527 ลานบาท โดยบรษทวนมารคชาระเงนให พ.ต.ท. ทกษณ ในชวงเดอนสงหาคม-กนยายน 2543 แตเปนทนาสงเกตวาบรษทไดชาระเงนใหคณหญงพจมานชวงเดอนพฤษภาคม-สงหาคม กอนการรบโอนหน 3 เดอน ซงเงนทงหมดมาจากบญชเงนฝากในตางประเทศ ประกอบดวยบญชธนาคาร 3 แหงในสงคโปร จานวน 308 ลานบาท ซงเปนบญชทม พ.ต.ท. ทกษณ และภรรยา เปนเจาของบญชทงสน และอกสวนหนงมาจากบรษททรสตแหงหนงในฮองกงทโอนเงนซอหน จานวน 1,219 ลานบาท ใหแกบรษทชนคอรปฯ ซงหลงจากซอหนแลว บรษทวนมารค มอบใหธนาคารยบเอส เอจ สงคโปร เปนผจดการหนของบรษทวนมารค ในตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย

จากการตรวจสอบของ ก.ล.ต. พบวาหนบรษทเอสซ แอสเซทฯ ทไดขายใหบรษทวนมารค เปนของ พ.ต.ท.ทกษณ โดยการตงกองทน 3 กองทน คอ กองทนแวลล แอสเซท ฟนด (Value Asset Fund Limited: VAF) กองทนโอเวอรซ โกรวธ ฟนด (Overseas Growth Fund Inc.: OGF) และกองทนออฟชอว ไดนามค ฟนด (Offshore Dynamic Fund: ODF) ประเทศมาเลเซย มาถอครองหนแทนบรษทเอสซ แอสเซทฯ จงถกดาเนนคด เนองจากปกปดโครงสรางผถอหน ซงไมรายงานให ก.ล.ต.ทราบตาม 33 บรษทของครอบครวทง 5 แหง ไดแก (1) บรษท พ ท คอรปอเรชน จากด (2) บรษทเวรธ ซพพลาย จากด (3) บรษท บ พ พรอพเพอต จากด (4) บรษท เอส ซ เค เอสเทต จากด และ (5) บรษท เอสซออฟฟส ปารค จากด

69

กฏหมาย และเปนทมาของการตรวจสอบจนพบวา หนบรษทชนคอรปฯ ในบรษทวนมารค เปนของ พ.ต.ท.ทกษณ ทใหกองทนอนถอหนแทนระหวางดารงตาแหนงทางการเมอง34 (ดรายละเอยดในรปท 3.2) นอกจากน คตส. ยงตรวจสอบพบวา นางสาวพณทองทา ไดโอนเงนปนผลหนบรษท ชนคอรปฯ ใหบรษทวนมารค ในลกษณะการซอหนบรษทอสงหารมทรพยจานวน 5 แหง จากบรษทวนมารค อกดวย35

3.2.3 การถอครองหนบรษทชนคอรปฯ ของ พ.ต.ท. ทกษณ โดยบรษทแอมเพลรชฯ

บรษท แอมเพลรชฯ จดทะเบยนจดตงขนทเกาะบรตช เวอรจน เมอเดอนเมษายน ป 2542 โดยมสถานทตดตออยทประเทศสงคโปร และม พ.ต.ท. ทกษณ เปนผถอหน 100% ในเดอนมถนายน ป 2542 พ.ต.ท. ทกษณ ไดทาการโอนหนบรษทชนคอรปฯ ทตนเองถอครองอย จานวน 329 ลานหน ใหแกบรษทแอมเพลรชฯ โดยใชเงนจากบญชเงนฝากของคณหญงพจมานในการชาระราคาหนดงกลาวแทนบรษทแอมเพลรชฯ โดยทคณหญงพจมานใหนางกาญจนาภา หงสเหนเ ขาเปนกรรมการบรษทแอมเพลรชฯ รวมกบนายเลา ว เตยง ซงเปนกรรมการอยเดม ซงกรรมการทงสองไดเปดบญชบรษททธนาคารยบเอส เอจ ทประเทศสงคโปร โดยมเงอนไขวาผมอานาจเบกถอนแตเพยงผเดยวคอ “ดร. ท ชนวตร”

จากการตรวจสอบของคณะอนกรรมการไตสวน พบวามการโอนเงนเขาบญชดงกลาวจานวนหลายครงในชวงป 2542-2546 และในป 2548 ไดมการรบเงนปนผลของป 2546-2548 จากการถอหนบรษทชนคอรปฯ จานวน 1,000 ลานบาท โดยท พ.ต.ท. ทกษณ ชนวตร ยงคงเปนผมอานาจเบกถอน แตเพยงผเดยว อนง นายพานทองแทและนางสาวพนทองทา ชนวตร ในฐานะกรรมการบรษทเพงทาการเปลยนแปลงผมอานาจเบกถอนเงนเปนตนเองทงคเมอเดอนมถนายน ป 2548 ซง พ.ต.ท. ทกษณกลาวอางวาไดขายหนบรษทแอมเพลรชฯ ใหแกนายพานทองแทตงแตเดอนธนวาคม ป 2543 ทงๆ ท พ.ต.ท. ทกษณ ยงเปนผมอานาจเบกถอนเงนแตเพยงผเดยวตอมาอกกวา 4 ป หลงจากโอนหนใหแกนายพานทองแทแลว36

34 ในเดอนสงหาคม 2546 บรษทวนมารค ทาสญญาซอขายหนกบ VAF โดยบรษทวนมารค โอนหนบรษทเอสซ แอสเซทฯ ทถอครองทงหมดใหกบ VAF เพอชาระคาหน จากนน VAF โอนหนบรษทเอสซ แอสเซทฯ ทไดรบมาทงหมดใหกบ OGF และ ODF แตเนองจาก VAF ถอหน 100% ใน OGF และ ODF ทาให VAF ยงเปนผถอหนในบรษทเอสซ แอสเซทฯ จนกระทงป 2549 OGF และ ODF ไดทยอยขายหนบรษทเอสซ แอสเซทฯ ในตลาดหลกทรพยออกไปจนหมด 35 สบเนองจากการวนจฉยการถอหนแทนในคดยดทรพยฯ น ไมมรายการเกยวของหรอไมมการกลาวอางถงรายการหนของบรษท วนมารค จากด ทาใหไมมเหตตองวนจฉยในคดนวาบรษทวนมารค เปนนตบคคลทอาพรางการถอหนของ พ.ต.ท. ทกษณ และภรรยาหรอไม 36 จากคาพพากษาคดหมายเลขดาท อม. 14/2551 คดหมายเลขแดงท อม. 1/2553 เรองขอใหทรพยสนตกเปนของแผนดน วนท 26 กมภาพนธ พ.ศ. 2553

70

ตอมาในเดอนมกราคม 2549 นายพานทองแทไดรายงานตอ ก.ล.ต. วา พ.ต.ท. ทกษณ ไดขายหนบรษทแอมเพลรชฯ ใหแกตน เมอเดอนธนวาคม 2543 ซงเปนการแจงรายการภายหลงการซอขายเปนเวลานานถง 6 ป แตจากการตรวจสอบของ ก.ล.ต. กลบไมพบการชาระเงนคาหนดงกลาวและยงไมพบหลกฐานการจดทะเบยนเปลยนแปลงใดๆ ทสนบสนนวา พ.ต.ท. ทกษณ ทาการโอนหนใหแกนายพานทองแทจรง (ดรายละเอยดในรปท 3.2)

นอกจากน เมอเดอนสงหาคม 2544 ธนาคาร ยบเอส เอจ สงคโปร ซงเปนผดแลการถอครองหนบรษทชนคอรปฯ ของบรษทวนมารค ไดทารายงานแบบ 246-2 แจงตอสานกงานคณะกรรมการ ก.ล.ต. ประเทศไทยวาไดดแลหนบรษทชนคอรปฯ ของบคคลใดบคคลหนงเกนรอยละ 5 ตามทกฎหมายกาหนด กลาวคอบรษท แอมเพลรชฯ ท พ.ต.ท. ทกษณ เปนผถอหน ไดทาการโอนหนบรษทชนคอรปฯ จานวน 100 ลานหน จากหนทถออยทงหมดจานวน 329 ลานหน มาใหธนาคารยบเอสฯ ดแล โดยเมอรวมกบหนของเดมทอยในบญชบรษทวนมารคจานวนอก 54 ลานหน กจะทาใหสดสวนการดแลหนบรษทชนคอรปฯ ของธนาคารเพมขนเปนรอยละ 5.24 ธนาคารยบเอสฯ จงตองรายงานตอ ก.ล.ต. ประเทศไทย ซงถอเปนหลกฐานอกสวนหนงทบงชวาผถอหนบรษทชนคอรปฯ ในบญชบรษทวนมารคและบรษทแอมเพลรชฯ เปนบคคลเดยวกน และในเดอนสงหาคม 2544 พ.ต.ท. ทกษณ ยงคงเปนเจาของบรษทแอมเพลรชฯ อยเชนเดม

ทงน อยการสงสดไดพจารณาแลวเหนวา พ.ต.ท. ทกษณ ไดปกปดอาพรางการถอครองหนบรษทแอมเพลรชฯ ซงเปนผถอหนบรษทชนคอรปฯ จานวน 329 ลานหน โดยการชาระเงนคาซอหนเพมทนและโอนหนลวนเปนเงนทจายจากบญชคณหญงพจมาน และหลงจากนนกโอนกลบมาเขาบญชคณหญงพจมานเชนเดม นอกจากน การชาระเงนตามตวสญญาใชเงนทอางวาเปนคาซอขายหนหรอเพมทนนน แทจรงแลวเปนเงนปนผลทรบจากบรษทชนคอรปฯ โดยโอนกลบเขาบญชคณหญงพจมานเชนกน รวมทงกรณนายพานทองแททโอนเงนปนผลใหคณหญงพจมานเกนกวายอดเงนตามตวสญญาใชเงน

กลาวโดยสรปไดวา คาพพากษาคดดงกลาววนจฉยวา พ.ต.ท. ทกษณ ขณะดารงตาแหนงนายกรฐมนตรในทงสองสมยตดตอกน ยงคงเปนผถอหนบรษทชนคอรปฯ โดยการใหผอนและ นตบคคลอนถอหนแทนตน รวมทงใชอานาจรฐทาการแกไขกฎหมายและมาตรการตางๆ เพอเออประโยชนใหแกบรษทของตนและครอบครว ซงเปนการกระทาทขดกนระหวางประโยชนสวนตนและประโยชนสวนรวม อกทงไมแสดงรายการหนบรษทชนคอรปฯ ดงกลาวของตนและคสมรสตอคณะกรรมการ ป.ป.ช. ในการยนแสดงรายการบญชทรพยสนและหนสนกอนเขารบตาแหนงนายกรฐมนตร

71

รปท 3.2 การถอครองหนบรษทวนมารค และบรษทแอมเพลรชฯ

-

.

.

. 54

VAF

.

. 329.2

ODFOGF

.

5.24%

54 100

. . .

246-2

ทมา: หนงสอพมพกรงเทพธรกจ วนท 23 พฤศจกายน 2552

กลาวโดยสรปแลว พฤตกรรมการปกปดอาพรางการถอหนในกรณขางตน ถอเปนการกระทาโดยใชชอของบคคลใกลชดถอหนแทนตน รวมทงจดตงบรษทถอครองหลกทรพยของตนเองขนมาโดยเฉพาะ เชน บรษท แอมเพลรชฯ และบรษทวนมารค เมอมความจาเปนตองซอ ขาย โอนหน หรอรบเงนปนผล อาจใชบรษทดแลหลกทรพยรบเปนตวแทนถอครองหรอสงซอขายแทนได เมอมการตรวจสอบจะเหนรายการเพยงแคการมหนเคลอนไหวเขาออกจากบญชหนงของบรษทตวแทนถอครองเทานน โดยจะไมทราบวาเปนการซอขายของผใด และหากเปนบรษทตางประเทศทมกฎหมายรองรบการไมเปดเผยชอลกคาแลว การตรวจสอบกจะทาไดยากลาบากมากขน

กรณศกษาในขางตนชใหเหนถงพฤตกรรมการปดบงการถอครองหน โดยการใหบคคลอน บรษทอน หรอกองทนอน ถอหนแทนในบรษททตนเองถอหนอย ในลกษณะนอมน หากคาตดสนของศาลชวา พ.ต.ท. ทกษณ ยงเปนผถอหนบรษทชนคอรปฯ ซงเปนบรษททไดรบสมปทานจากรฐในระหวางดารงตาแหนงนายกรฐมนตร อาจถอไดวาเปนการฝาฝน พ.ร.บ. ประกอบรฐธรรมนญวาดวย

72

การปองกนและปราบปรามการทจรต พ.ศ. 2542 มาตรา 100 (3) ทกาหนดหามมใหนายกรฐมนตรถอหนสมปทาน เพอปองกนมใหเกดการใชอานาจหนาทไปเออประโยชนธรกจของตน นอกจากน ผลจากการซอขายหน และโอนหนผานนอมนในแตละครงกอใหเกดผลตางรายไดจากการซอขายหนในหลายกรณ แตกลบไมมการนารายไดมาคานวณเปนเงนไดเพอเสยภาษแตอยางใด จงเปนทมาของกรณการหลบเลยงภาษสรรพากรดงรายละเอยดในหวขอ 3.3.2

3.3 พฤตกรรมความผดเกยวกบการหลบเลยงภาษ

การทจรตทเกดจากการหลบเลยงภาษสามารถจาแนกไดเปน 2 ประเภท ไดแก การหลบเลยงภาษศลกากรและการหลบเลยงภาษสรรพากร ดงกรณตวอยางตอไปน

3.3.1 การหลบเลยงภาษศลกากร

พฤตกรรมการหลบเลยงภาษศลกากรโดยทวไปจาแนกได 2 รปแบบ คอ การสาแดงภาษเทจหรอตากวาความเปนจรง และการไมสาแดงรายการสนคาเพอหลบเลยงภาษทงจานวน ซงเปนพฤตกรรมทเกดจากทงผประกอบการรายใหญและรายยอย ตวอยางทคณะผวจยจะยกเปนกรณศกษาในทนม 2 กรณ ไดแก กรณการหลบเลยงภาษศลกากรโดยอาศยตาแหนงหนาทในบรษทเพอเออประโยชนตอธรกจสวนตวของตนเอง และกรณการเรยกเกบภาษยอนหลงสาหรบเหลกซลคอนจากผประกอบการนาเขา โดยมรายละเอยดสรปไดดงน

ชวงกลางเดอนพฤศจกายน ป 2552 ประธานกรรมการบรหารบรษท การบนไทย จากด (มหาชน) ไดเดนทางกลบประเทศไทยโดยสายการบนไทย ซงเปนสทธประโยชนทกรรมการของบรษทพงไดรบในการเดนทางดวยเครองบนของสายการบนไทยฟร โดยทประธานกรรมการบรหารบรษทไดเดนทางมาพรอมกบผรวมเดนทาง 2 คน และกระเปาโดยสารจานวน 40 ใบ น าหนกรวมกวา 500 กโลกรม ซงมการแกไขน าหนกในภาคพนดนใหต ากวาน าหนกตามความเปนจรง อกทงกระเปาสมภาระทงหมดถกนาออกจากสนามบนโดยไมผานการเสยภาษศลกากร

คณะกรรมการบรหารของบรษทมมตตงกรรมการ 3 คนประกอบดวยผอานวยการสานกวจยนโยบายเศรษฐกจการคลงในฐานะกรรมการการบนไทย เปนประธาน อธบดกรมสรรพสามต และรองปลดกระทรวงคมนาคม โดยตงประเดนการสอบสวน 2 เรอง ไดแก การกระทาทขดตอจรยธรรมและธรรมาภบาล และการขนของน าหนกเกน คณะกรรมการตรวจสอบชดดงกลาวรายงานผลการตรวจสอบวา ประธานกรรมการบรหารบรษทขนสมภาระน าหนกเกนกวาสทธทตนควรไดรบโดยไมมการขออนมตน าหนกตามระเบยบของบรษท ทงน สมภาระทงหมดไดนาผานทางชองทางปกต โดยไมไดเขาชองของสญหายแตอยางใด ซงบทลงโทษจากการขนสมภาระน าหนกเกนในครงนคดเปนคาปรบประมาณ 200,000 บาท

73

จากกรณขางตน คณะผวจยตงขอสงเกตวา ประเดนการตรวจสอบของคณะกรรมการตรวจสอบฯ ไมครอบคลมประเดนเรองการตรวจสอบการลกลอบขนสนคาหนภาษ อาท มการลกลอบขนสนคาหนภาษเขามาในประเทศไทยหรอไม มขนตอนกระบวนการขนสนคาออกจากสนามบนอยางไร เพอตรวจสอบวามการหลบเลยงภาษโดยความรวมมอกบเจาหนาททเกยวของหรอไม นอกจากน กระบวนการตรวจสอบกรณดงกลาวควรมตวแทนจากกรมศลกากรเขารวมดาเนนการตรวจสอบขอเทจจรง หรอมบทบาทในการตรวจสอบสมภาระวาเปนสนคาทจะตองสาแดงภาษหรอไมซงถอเปนความรบผดชอบโดยตรงของกรมศลกากร

สาหรบกรณการเรยกเกบภาษยอนหลงเหลกซลคอนจากผประกอบการเอกชนเปนขอขดแยงระหวางภาคเอกชนกบกรมศลกากร ในเรองของการตความพกดอากรนาเขา เนองจากในป 2546 กรมศลกากรตรวจสอบพบวาเหลกซลคอนทผประกอบการนาเขามามซลคอนไมถงรอยละ 0.6 ซงไม เขาขายตามความหมายของ “เหลกซลคอนอเลกทรก ”37 แตกลบสาแดงเปนพกด 7225.19 เพอจะเสยภาษตาในอตรารอยละ 1 ดงนน กรมศลกากรจงตองดาเนนการเกบภาษยอนหลงกบผประกอบการในขอหา “สาแดงเทจ” โดยมเงนรางวลนาจบกวา 1,600 ลานบาท ใหกบผแจงเบาะแสและเจาหนาทผเขาตรวจคนและจบกมดวย

ทงน ในเดอนมนาคม 2546 กรมศลกากรไดออกประกาศกรมศลกากรเรองการแกไข เพมเตมเกยวกบพกดภาษสนคาโดยกาหนดใหเอกชนตองสาแดงใบรบรองคณสมบตทางเทคนคของเหลกซลคอนซงหากมธาตเหลกซลคอนตากวารอยละ 0.6 ตองจดเขาไปอยในพกด 7209 และ 7210 ซงตองเสยภาษในอตรารอยละ 12 และรอยละ 15 เปนเหตใหเหลกดงกลาวถกระบไวในพกดใหมทตองเสยภาษในอตรารอยละ 12 และรอยละ 15 จากเดมทเสยภาษไวเพยงรอยละ 1 และบรษทเอกชน ถกกลาวหาวามเจตนาในการสาแดงพกดและอตราอากรสาหรบสนคาเหลกดงกลาวทนาเขาระหวางป 2538-2546 เปนเทจ อนเปนเหตใหภาษทชาระไวไมครบถวน มความผดตามมาตรา 27 และมาตรา 99 แหง พ.ร.บ. ศลกากร พ.ศ. 246938

37 กรมศลกากรไดกาหนดนยามของ “เหลกซลคอนอเลกทรก ” ไววาเปนเหลกกลาทมซลคอนไมตากวารอยละ 0.6 แตไมเกนรอยละ 6 มคารบอนไมเกนรอยละ 0.08 และอาจมอะลมเนยมไมเกนรอยละ 1 โดยนาหนกกได ซงจะจดอยในพกด 7225.19 และในอตราภาษ ทจะตองเสยทรอยละ 1 38 มาตรา 27 ผใดนาหรอพาของทยงมไดเสยคาภาษ หรอของตองจากดหรอของตองหาม หรอทยงมไดผานศลกากรโดยถกตอง เขามาในพระราชอาณาจกรสยามกด หรอสงหรอพาของเชนวานออกไปนอกพระราชอาณาจกรกด หรอชวยเหลอดวยประการใด ๆในการนาของ เชนวานเขามาหรอสงออกไปกด หรอยายถอนไป หรอชวยเหลอใหยายถอนไปซงของดงกลาวนน จากเรอกาปน ทาเทยบเรอ โรงเกบสนคา คลงสนคา ทมนคง หรอโรงเกบของโดยไมไดรบอนญาตกด หรอใหทอาศยเกบ หรอเกบ หรอซอนของเชนวาน หรอยอม หรอจดใหผอนทาการเชนวานนกด หรอเกยวของดวยประการใดๆ ในการขนหรอยายถอนหรอกระทาอยางใดแกของเชนวานนกด หรอเกยวของดวยประการใดๆ ในการหลกเลยง หรอพยายามหลกเลยงการเสยคาภาษ ศลกากร หรอในการหลกเลยง หรอพยายามหลกเลยงบทกฎหมายและขอจากดใด ๆอนเกยวแกการนาของเขา สงของออก ขนของขน เกบของในคลงสนคา และการสงมอบของ โดยมเจตนาจะฉอ คาภาษ

74

ผประกอบการทเขาขายทมความผดจะตองเสยภาษยอนหลง มทงสน 8 ราย รวมภาษและเบยปรบมลคากวา 3,000 ลานบาท แตผประกอบการรายหนงยอมชาระภาษ รวมกบคาปรบใหกบกรมศลกากร คดเปนเงนประมาณ 10-15 ลานบาท ดงนนจงเหลอผประกอบการ 7 รายทถกดาเนนคดตามขอกลาวหาของกรมศลกากร อยางไรกตาม ผประกอบการนาเขาทง 7 รายไมชาระภาษยอนหลง อกทงผประกอบการรายหนงไดยนฟองกรมศลกากรตอศาลภาษอากรกลางเพอขอใหกรมศลกากรเพกถอนการประเมน อากรและเบยปรบเพมกวา 685 ลานบาท เนองจากเหนวาไมไดรบความเปนธรรม รวมทงแจงวาบรษทไดมการสาแดงพกดอตราภาษศลกากรตามระเบยบ ปฏบตของกรมศลกากรมาโดยตลอด

ในเดอนพฤษภาคม 2552 ศาลภาษอากรกลาง มคาพพากษาวา การปฏบตหนาทของกรมศลกากรทอางวามสายลบเปนผแจงเบาะแสวา ผนาเขาเหลกซลคอนมการสาแดงเทจเพอหลกเลยงอากรนาเขานน เปนขออางทเปนไปไมไดทผแจงเบาะแสดงกลาว จะลวงรถงองคประกอบทางเคมของเหลกกลาซลคอนทมการนาเขาในชวงป 2538-46 เนองจากยงไมมการพสจนทราบมากอน จงเหนวาการจดแจงสาแดงอากรพกดทผประกอบการดาเนนการไปในชวงกอนหนา นนเปนไปโดยชอบดวยกฎหมายแลว

นอกจากน ศาลภาษอากรกลางเหนวาในขณะทเจาหนาทศลกากรไดเขาตรวจคนและยดเอกสารนาเขายอนหลงจากผประกอบการนน เจาหนาทเองกไมรบทราบมากอนวาสนคาเหลกดงกลาวมการสาแดง รหสและชนดสนคาผดไปจากพกดอตราศลกากรแตอยางใด การทกรมศลกากรเหมารวมเอาวาผนาเขาเหลกซลคอนมการสาแดงเทจเพอชาระภาษมาตงแตป 2538-2546 ทงทกรมศลกากรรดวาการจาแนกธาตซลคอนในเหลกนาเขาไมสามารถตรวจสอบไดจากลกษณะภายนอก จงถอเปนการประเมนภาษทไมเปนธรรมและไมชอบดวยกฎหมาย อกทงเหนวา คณะกรรมการอทธรณทรวมกนลงมตยนยนใหดาเนนคดกบผประกอบการนนมสวนไดสวนเสยกบคดทมเงนรางวลสนบนนาจบทจะ

ของรฐบาลของพระบาทสมเดจพระเจาอยหวทจะตองเสยสาหรบของนนกด หรอหลกเลยงขอหามหรอขอจากดอนเกยวแกของนนกด สาหรบความผดครงหนง ๆใหปรบเปนเงนสเทาราคาของซงไดรวมคาอากรเขาดวยแลว หรอจาคกไมเกนสบป หรอทงปรบทงจา มาตรา 99 ผใดกระทาหรอจดหรอยอมใหผอนกระทาหรอยนหรอจดใหผอนยน ซงใบขนสนคา คาแสดง ใบรบรอง บนทกเรองราว หรอตราสารอยางอนตอพนกงานเจาหนาทในเรองใด ๆอนเกยวดวยพระราชบญญตน หรออนพระราชบญญตนบงคบใหกระทานนเปนความเทจกด เปนความไมบรบรณกด หรอเปนความชกพาใหผดหลงในรายการใดๆ กด หรอถา ผใดซงพระราชบญญตนบงคบใหตอบคาถามอนใดของพนกงานเจาหนาทมไดตอบคาถามอนนน โดยสตยจรงกด หรอถาผใดไมยอม หรอละเลยไมทาไมรกษาไวซงบนทกเรองราว หรอทะเบยน หรอสมดบญช หรอเอกสาร หรอตราสารอยางอน ๆซงพระราชบญญตนบงคบไวกด หรอถาผใด ปลอมแปลงหรอใชเมอปลอมแปลงแลวซงเอกสารบนทกเรองราว หรอตราสารอยางอนทพระราช บญญตนบงคบไวใหทา หรอทใชในกจการใดๆ เก ยวดวยพระราชบญญตนกด หรอแกไขเอกสาร บนทกเรองราว หรอตราสารอยางอนภายหลงทไดออกไปแลวในทางราชการกด หรอปลอม ดวงตรา ลายมอชอ ลายมอชอยอ หรอเครองหมายอยางอนของพนกงานกรมศลกากร หรอ ซงพนกงานศลกากรใชเพอการอยางใดๆ อนเกยวดวยพระราชบญญตนกด ทานวาผนนมความผดตองระวางโทษจาคกไมเกนหกเดอน หรอปรบไมเกนหาแสนบาท หรอทงจาทงปรบ

75

เกดขน จงใหเพกถอนคาวนจฉยของคณะกรรมการอทธรณชดดงกลาว รวมทงใหงดเบยปรบและเงนเพมใด ๆทงสน ซงคดนยงอยในขนตอนของการเขาสศาลฎกา

จะเหนไดวา กรณทเกดขนนมปญหายาวนานกวา 6 ป รวมทงมการตงเงนรางวลเปนแรงจงใจใหแกผแจงเบาะแสและเจาหนาททปฏบตหนาท กอปรกบคาตดสนของศาลภาษอากรกลางแสดงใหเหนถงความไมโปรงใสในขนตอนการปฏบตงานของเจาหนาทรฐ การทบรษทเอกชนยนฟองขอความเปนธรรมในการปฏบตหนาทของภาครฐจนสามารถชนะคดไดถอเปนกรณตวอยางทดสาหรบภาคเอกชนทจะลกขนมาเรยกรองขอความเปนธรรมจากการปฏบตหนาทของเจาหนาทรฐ

3.3.2 การหลบเลยงภาษสรรพากร

การหลบเลยงภาษสรรพากรเกดขนไดในหลายกรณ ทงแบบทเปนภาษเงนไดบคคลธรรมดา ภาษเงนไดนตบคคล ภาษมลคาเพม เปนตน ซงเปนพฤตกรรมทเกดขนทงในบรษทขนาดใหญและขนาดเลก โดยบรษทขนาดเลกจะมรปแบบการหลบเลยงภาษทไมซบซอนมากนก หากเปรยบเทยบกบการหลบเลยงภาษของธรกจขนาดใหญ กรณศกษานเปนรปแบบการหลบเลยงภาษของผถอหนและกรรมการบรษทซงเปนสวนหนงของพฤตกรรมการทจรตในคด “ซกหน” ของอดตนายกรฐมนตร และกรณการหลบเลยงภาษของผทเกยวของในคดเดยวกน รวมทงกรณเปรยบเทยบการคนเงนภาษใหแกนายเรองไกร ลกจวฒนะจากการซอหนจากบดาในราคาตากวาราคาตลาดโดยการซอขายนอกตลาดหลกทรพยฯ เพอใหเหนถงการพจารณาประเมนภาษของกรมสรรพากรในแตละกรณ

เมอวนท 20 มกราคม 2549 บรษท แอมเพลรชฯ ไดทาการขายหนของบรษทชนคอรปอเรชน จากด (มหาชน) จานวน 329.2 ลานหนใหแกนายพานทองแท และนางสาวพณทองทา ชนวตร ในราคาหนละ 1 บาท ในขณะทราคาตลาดเฉลยในขณะนนประมาณ 47-49 บาท จากนนในวนท 23 มกราคม 2549 บคคลทงสองไดขายหนทงหมดนใหแกบรษทเทมาเสกฯ ของสงคโปรในราคาหนละ 49.25 บาท โดยไมมการยนเสยภาษสาหรบเงนไดจากการขายหนในครงนแตอยางใด

คณะกรรมการตรวจสอบการกระทาทกอใหเกดความเสยหายแกรฐ (คตส.) มความเหนวา บคคลทงสองซงเปนผถอหนและกรรมการผมอานาจของบรษทแอมเพลรชฯ ซอหนทเปนทรพยสนของบรษทในราคาตากวาราคาตลาด ผลตางระหวางราคาซอกบราคาตลาดหนละ 48.25 บาท ถอเปนเงนไดพงประเมนของบคคลทงคตามมาตรา 39 39 แหงประมวลรษฎากร ประกอบกบคาวนจฉยของคณะกรรมการวนจฉยภาษอากรท 28/2538 ลงวนท 7 กมภาพนธ 2538 เรอง ภาษเงนไดบคคลธรรมดา

39 มาตรา 39 ในหมวดน เวนแตขอความจะแสดงใหเหนเปนอยางอน “เงนไดพงประเมน” หมายความวาเงนไดอนเขาลกษณะพงเสยภาษในหมวดน เงนไดทกลาวนใหหมายความรวมตลอดถงทรพยสนหรอประโยชนอยางอนทไดรบ ซงอาจคดคานวณไดเปนเงน เงนคาภาษอากรทผจายเงนหรอผอนออกแทนใหสาหรบเงนไดประเภทตาง ๆ ตามมาตรา 40 และเครดตภาษตามมาตรา 47 ทว ดวย

76

การเสยภาษในกรณไดรบแจกหน หรอไดซอหนในราคาทตากวาราคาตลาดตามขอตกลงพเศษ 40 ดงนน นายพานทองแท และนางสาวพณทองทาตองนาเงนไดจากประโยชนทไดจากการซอหนไดในราคาทตากวาราคาตลาดจานวน 15,883.9 ลานบาท มารวมคานวณเปนเงนไดตามมาตรา 40 (2) 41 แหงประมวลรษฎากรและชาระภาษประจาป 2549 ดวย โดยสงเรองใหกรมสรรพากรตดตามการเสยภาษของบคคลทงสอง

จากการตรวจสอบของกรมสรรพากรพบวาบคคลทงสองไมไดนาเงนไดจานวนดงกลาว มารวมคานวณเพอเสยภาษตามระยะเวลาทกาหนด บคคลทงสองจงถกออกหมายเรยกตรวจสอบภาษเงนไดบคคลธรรมดาในเดอนเมษายน 2550 และถกประเมนเรยกเกบภาษเงนไดพรอมทงเบยปรบและเงนเพมรวมทงสนเกอบ 12,000 ลานบาท ซงบคคลทงสองอทธรณคดคานการประเมนภาษดงกลาวตอคณะกรรมการพจารณาอทธรณ ซงประกอบดวยตวแทนจากกรมสรรพากร สานกงานอยการสงสด และกรมการปกครองเมอเดอนกนยายน 2550 จากนนคณะกรรมการพจารณาอทธรณมมตเมอเดอนกนยายน 2552 ใหบคคลทงสองตองเสยภาษเงนไดจานวนดงกลาว ตอมาในเดอนธนวาคม 2552

40 กรณทบรษทหรอหางหนสวนนตบคคลนาหนไปแจกใหพนกงานลกจาง กรรมการ ทปรกษา หรอบคคลผรบทางานใหในลกษณะทานองเดยวกน หรอนาหนไปขายใหกบบคคลดงกลาวตามขอตกลงพเศษในราคาทตากวาราคาตลาด กรณยอมถอไดวาบคคลดงกลาวไดรบเงนไดพงประเมนตามมาตรา 39 แหงประมวลรษฎากรแลว จงตองนาไปรวมคานวณเพอเสยภาษเงนไดบคคลธรรมดาประจาปภาษทไดรบกรรมสทธในหนไมวาหนดงกลาวจะมเงอนไขหรอไมมเงอนไขเกยวกบการจาหนายจายโอน และไมวาห นดงกลาวจะเปนหนทมการซอขายในตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย หรอนอกตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย

สาหรบจานวนเงนไดพงประเมน ใหถอตามมลคาหน ดงน 1. ในวนทไดรบกรรมสทธในหนดงกลาว เปนหนทมการซอขายในตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย

(1) หากหนดงกลาวมราคาขายใหกบประชาชนทวไป (Public Offering)ใหถอมลคาหนเทากบราคาขายใหกบประชาชนทวไป (2) หากหนดงกลาวไมมราคาขายใหกบประชาชนทวไป (Public Offering) ใหถอมลคาหนเทากบราคาเฉลยในตลาด

หลกทรพยในเดอนทไดรบกรรมสทธในหน 2. ในวนทไดรบกรรมสทธในหนดงกลาว เปนหนทไมมการซอขายในตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย

(1) หากหนดงกลาวมราคาขายใหกบประชาชนทวไป (Public Offering) ใหถอมลคาหนเทากบราคาขายใหกบประชาชนทวไป

(2) หากหนดงกลาวไมมราคาขายใหกบประชาชนทวไป (Public Offering) ใหถอมลคาหนเทากบมลคาทางบญชในรอบระยะเวลาบญชกอนรอบระยะเวลาบญชทไดรบกรรมสทธในหน

กรณทบรษทหรอหางหนสวนนตบคคลใดจะเสนอหนใหพนกงาน ลกจางกรรมการ ทปรกษา หรอบคคลผรบทางานใหในลกษณะทานองเดยวกน โดยมเงอนไขเกยวกบหนดงกลาว และประสงคทจะทาความตกลงเกยวกบการคานวณมลคาหนเพอประโยชนในการเสยภาษของบคคลดงกลาว ใหยนคาขอตอกรมสรรพากรเพอเสนอกระทรวงการคลงพจารณาตอไป 41 มาตรา 40 (2) เงนไดเนองจากหนาทหรอตาแหนงงานททา หรอจากการรบทางานให ไมวาจะเปนคาธรรมเนยม คานายหนา คาสวนลด เงนอดหนนในงานททา เบยประชม บาเหนจ โบนส เงนคาเชาบาน เงนทคานวณไดจากมลคาของการไดอยบานทผจายเงนไดใหอยโดยไมเสยคาเชา เงนทผจายเงนไดจายชาระหนใดๆ ซงผมเงนไดมหนาทตองชาระ และเงน ทรพยสน หรอประโยชนใดๆ บรรดาทไดเนองจากหนาทหรอตาแหนงงานททา หรอจากการรบทางานใหนน ไมวาหนาทหรอตาแหนงงาน หรองานทรบทาใหนนจะเปนการประจาหรอชวคราว

77

นาย พานทองแทและนางสาวพณทองทาไดยนฟองกรมสรรพากรและคณะกรรมการพจารณาอทธรณตอศาลภาษอากรกลางเพอขอใหศาลมคาสงเพกถอนการประเมนภาษของบคคลทงสองคน

จากกรณขางตน จะเหนไดวาพฤตกรรมของนายพานทองแทและนางสาวพณทองทาสอเจตนาในการหลบเลยงการเสยภาษเงนได เนองจากบรษทแอมเพลรชฯ ไมทาการขายหนบรษทชนคอรปฯ ใหแกบรษทในเครอเทมาเสกฯ โดยตรง แตกลบขายผานผถอหนและกรรมการบรษทในราคาทน ซงบรษทแอมเพลรชฯ ไดรบโอนมาจาก พ.ต.ท. ทกษณ ชนวตร เมอเดอนมถนายน 2542 ทาใหบรษท แอมเพลรชฯ ไมมกาไรจากการขายหนบรษทชนคอรปฯ ดงกลาว จงไมตองเสยภาษ ซงหลงจากทนายพานทองแทและนางสาวพณทองทาซอหนมาแลว กลบขาย หนบรษทชนคอรปฯ ทงหมดทตนมอยใหแกบรษทในเครอเทมาเสกฯ มลคากวา 73,000 ลานบาท โดยไมมการเรยกเกบภาษ อยางไรกตาม เมอวนท 2 กมภาพนธ 2549 กรมสรรพากรไดชแจงวาการซอหนในลกษณะดงกลาว นายพานทองแทและนางสาวพณทองทาไมตองเสยภาษดวยเหตผล 2 ขอ (จากหนงสอพมพมตชนรายวน ฉบบวนท 15 กนยายน 2549) ดงนคอ

(1) การทนายพานทองแทและนางสาวพณทองทา ชนวตร ซอหนบรษทชนคอรปฯ ในราคาทตากวาราคาตลาด จดเปนการซอทรพยสนในราคาถก ซงเปนเรองของการตกลงระหวางผซอและผขาย โดยถอเปนเรองปกตทวๆ ไป จากการซอขายตามมาตรา 45342 แหงประมวลกฎหมายแพงและพาณชย สวนตางของราคาซอกบราคาตลาด จงไมเขาลกษณะเปนเงนไดพงประเมนตามมาตรา 39 แหงประมวลรษฎากร

(2) กรณทบรษท แอมเพลรชฯ ไดขายหนบรษทชนคอรป ฯ ทบรษทไดถอไว ใหกบนาย พานทองแทและ นางสาว พณทองทา ซงเปนกรรมการของบรษท แอมเพลรชฯ ตามขอเทจจรงดงกลาว หนชนคอรปฯ ท บรษทไดซอไวเปนทรพยสนหรอสนคาของบรษทแอมเพลรชฯ มใชเปนหนของบรษทแอมเพลรชฯ เปนผออกเอง กรณนจงไมเขาลกษณะตามคาวนจฉยของคณะกรรมการวนจฉยภาษอากรท 28/2538 เรองภาษเงนไดบคคลธรรมดา กรณการเสยภาษในกรณไดรบแจกหน หรอไดซอหนในราคาทตากวาราคาตลาดตามขอตกลงพเศษลงวนท 7 กมภาพนธ 2538

นอกจากกรณขางตนแลว จากพฤตกรรมการปกปดอาพรางการถอหนในหวขอ 3.2 ยงมการโอนหนทไมเสยภาษอก 3 กรณ ไดแก43

กรณท 1 การโอนหนบรษทชนคอรปฯ ของคณหญงพจมาน ชนวตร ใหแกนายบรร ณพจน ดามาพงศ ซงเปนพบญธรรม เมอวนท 7 พฤศจกายน 2540 จานวน 4.5 ลานหน ราคาหนละ 164 บาท 42 มาตรา 453 อนวาซอขายนน คอ สญญาซงบคคลฝายหนง เรยกวาผขาย โอนกรรมสทธแหงทรพยสนใหแกบคคลอกฝายหนง เรยกวาฝผซอ และผซอตกลงวาจะใชราคาทรพยสนนนใหแกผขาย 43 เมธ ศรอนสรณ (2549) “สรรพากรสบสน....ขายหนชนคอรปไมเสยภาษ”.

78

มลคารวม 738 ลานบาท (ราคาพารหรอราคาทตราไวหนละ 10 บาท ตอมาไดมการแตกพารเปนหนละ 1 บาท จงเปนจานวนหน 45 ลานหนในปจจบน)

กรมสรรพากรตความวาผรบโอนไมตองเสยภาษเงนไดเพราะเปนการโอนใหตามธรรมเนยมประเพณและเปนการอปการะโดยหนาทธรรมจรรยา

กรณท 2 การขายหนบรษทชนคอรปฯ ของ พ.ต.ท.ทกษณ และคณหญงพจมาน ชนวตร ใหแกนายพานทองแท ชนวตร 73.395 ลานหน (รอยละ 24.99 ของทนจดทะเบยน) นายบรรณพจน ดามาพงศ 26.825 ลานหน และนาวสาวยงลกษณ ชนวตร 2 ลานหน เมอวนท 1 กนยายน 2543 โดยขายหนในราคาพารหนละ 10 บาท ขณะทราคาหนในตลาด ณ ขณะนน คอ หนละ 150 บาท

กรมสรรพากรตความวาผซอหนมาดวยราคาต ากวาราคาตลาดขณะนน ยงไมถอวามเงนไดพงประเมนเกดขนจนกวาจะไดขายไปจงจะถอวามเงนไดพงประเมนทจะตองเสยภาษ ดงนนขณะนนจงไมตองเสยภาษ

กรณท 3 การขายหนบรษทชนคอรปฯ ทงหมดของนายพานทองแท นางสาวพณทองทา นางสาวยงลกษณ ชนวตร และนายบรรณพจน ดามาพงศ ใหแกกลมเทมาเสกในตลาดหลกทรพย ฯ เมอวนท 23 มกราคม 2549 ในราคาหนละ 49.25 บาท

กรมสรรพากรตความวาไมตองเสยภาษทงหมดเพราะเปนการขายโดยบคคลธรรมดาในตลาดหลกทรพยฯ

อยางไรกตาม ในป 2546 มกรณศกษาในลกษณะเดยวกนเกดขน ไดแก กรณทนายเรองไกร ลกจวฒนะซอหนบรษททางดวนกรงเทพ จากด (มหาชน) จากบดาซงเปนการซอขายนอกตลาดหลกทรพยฯ ในราคา 10 บาท ขณะทราคาตลาดราคา 21 บาท ทาใหมสวนตางจากการซอขายตากวาราคาตลาดจานวน 55,000 บาท แตกรมสรรพากรประเมนภาษเงนไดในสวนนจานวน 21,000 นายเรองไกรจงนากาไรคานวณเปนรายไดเพอเสยภาษเรยบรอยในชวงตนป 2547 ตอมากรมสรรพากรประเมนพบวานายเรองไกรคานวณเงนไดหลงหกคาใชจายไมถกตอง จงประเมนใหชาระภาษเงนไดและเงนเพมอก 21,350 บาท นายเรองไกรชาระเงนตามจานวนทไดรบแจงพรอมทงยนอทธรณตอคณะกรรมการพจารณาอทธรณเพอใหเพกถอนการประเมนและใหลดจานวนเงนเพมทไมถกตอง แตคณะกรรมการฯ ยกคารองอทธรณ ซงนายเรองไกรยอมรบคาตดสนของคณะกรรมการฯ

ตอมาในป 2548 กรมสรรพากรทาหนงสอถงนายเรองไกรชแจงวา ประโยชนจากการโอนหนของนายเรองไกรไมถอเปนเงนไดพงประเมนทตองเสยภาษ ดงนน นายเรองไกรไมตองแสดงผลประโยชนการซอขาย โอนหนวาเปนเงนไดจนกวาจะไดขายหนนนและรบผลประโยชนทมมลคาเกนกวาการลงทน กรณนจงถอวายงไมมเงนไดจากหนทซอ โดยกรมสรรพากรไดสงเชคคนนายเรองไกรดวยจานวนเงนภาษพรอมดอกเบยรวม 19,483.96 บาท ดวยเหตน นายเรองไกรจงยนฟอง

79

กรมสรรพากรในความผดเรองการละเมดของเจาหนาทรฐอนเกดจากการใชอานาจสงคนเงนภาษโดยไมชอบดวยกฎหมายอนเปนการกระทาผดตามประมวลรษฎากรมาตรา 39

ศาลภาษอากรกลางพจารณาเหนวานายเรองไกรยอมรบคาตดสนของคณะกรรมการพจารณาอทธรณฯ แลว และไมไดยนคารองอทธรณผลการประเมนภาษตอศาลอก ดงนน การพจารณาประเมนภาษโดยคณะกรรมการพจารณาอทธรณฯ ทใหนายเรองไกรชาระเงนเพมจานวน 21,350 บาท จงถอเปนทสด กรมสรรพากรไมสามารถเปลยนแปลงผลการวนจฉยของคณะกรรมการพจารณาอทธรณฯ ดงนน การทกรมสรรพากรสงเชคคนเงนภาษใหนายเรองไกรจงเปนการกระทาทไมชอบดวยกฎหมาย ศาลจงพพากษาใหกรมสรรพากรตองรบเชคคนจากนายเรองไกร พรอมกบชาระคาธรรมเนยมและคาทนายความแทนนายเรองไกรดวย

จากกรณทงหมดทกลาวมาแลวจะเหนไดวา กรณศกษาในขางตนมลกษณะทเหมอนกนคอการประเมนการเกบภาษเงนไดจากการซอขายหนนอกตลาดหลกทรพยฯ ในราคาทตากวาราคาตลาดระหวางบคคลในครอบครวเดยวกน แตกรมสรรพากรกลบพจารณาประเมนภาษดวยคาวนจฉยทตางกน ซงแสดงใหเหนถงความบกพรองและไมโปรงใสในบทบาทการปฏบตหนาทของเจาหนาทกรมสรรพากร

3.3.3 การตงราคาโอน (Transfer pricing)

การตงราคาโอนเกดจากการทองคกรธรกจหรอบรรษทขามชาตซงมความสมพนธกนเขาทาธรกรรมทางการคาโดยตกลงกาหนดราคาหรอคาตอบแทนระหวางกนทสงผลใหเกดภาระภาษโดยรวมแกกลมธรกจของตนนอยทสด อาท การกาหนดใหกาไรทเกดจากธรกรรมไปอยทองคกรในกลมทตองเสยภาษในอตราตาทสด ซงราคาหรอคาตอบแทนทกาหนดอาจไมเปนไปตามราคาตลาดทองคกรธรกจอสระทวไปจะกาหนดระหวางกน 44 ความสมพนธ ระหวางองคกรธรกจททาธรกรรมรวมกนนอาจเปนในหลายลกษณะ เชน การจดตงบรษทในเครอและมอานาจควบคมหรอสงการบรษทดงกลาว (Subsidiary) การถอหนระหวางกน การมคณะกรรมการผมอานาจชดเดยวกน หรอการทากจการรวมคา (Joint Venture) เปนตน

วตถประสงคในการกาหนดมลคาราคาโอนใหสงหรอตากวาราคาตลาดมอยหลายประการ เชน เพอลดรายจายทางดานภาษอากรหรออกนยหนงเพอหลกเลยงภาษอากร เพอหลกเลยงการควบคมการปรวรรตเงนตรา เพอลดความเสยงจากอตราแลกเปลยนเงนตรา เพอรกษาสวนแบงทางการตลาด เพอลดผลกระทบของการควบคมราคาโดยรฐ เพอโอนกาไรออกนอกประเทศ หรอเพอทมตลาด เปนตน นอกจากน การกาหนดราคาโอนอาจมขนเพอควบคมระดบกาไรของกลมบรษทในเครอทอยในแต

44 กตพงศ อรพพฒนพงศ 2553 การประกอบธรกจของบรษทตางประเทศในประเทศไทย Baker & McKenzie.

80

ละภมภาคใหเปนไปตามความตองการของผบรหารสงสด อยางไรกตาม กรณราคาโอนระหวางประเทศ หากมการกาหนดมลคาราคาโอนใหสงหรอตากวาราคาตลาด โดยอาจมความพยายามยกยายถายเทเงนไดโดยปราศจากภาระภาษทตองเสยออกไปจากประเทศโดยการแสดงรายการทางบญชวามกาไรสทธตาหรอขาดทนสทธ ทาใหเสยภาษนอยกวาทควรจะเปนหรอไมเสยภาษซงถอเปนราคาโอนทยอมรบไมไดทางภาษ (Abusive Transfer Pricing ) หรออกนยหนงมความหมายในเชงเปนการตงราคาโอนเพอใชในทางทผด หรอใชในการบดเบอนราคาทแทจรง เพอผลประโยชนทางภาษ45

อาจกลาวไดวา ราคาโอนหมายถงราคาทผเสยภาษกาหนดขนจากการซอขายหรอทาธรกรรมใดๆ ระหวางองคกรทมความสมพนธกน โดยราคาโอนอาจไมสะทอนราคาตลาด แตเปนราคาหรอคาตอบแทนทกาหนดขนระหวางธรกจทมความสมพนธระหวางกนกาหนดขนเอง โดยปญหาของการตงราคาโอน สามารถเกดขนไดในสองลกษณะ กลาวคอ

กรณกาหนดราคาโอนใหสงกวาราคาตลาด ซงจะทาใหผซอสนคาหรอบรการในอกประเทศหนงมรายจายสง ทาใหกาไรสทธนอยลง จนอาจถงขนขาดทนสทธ ซงจะทาใหมภาระเสยภาษนอยกวาปกต หรอไมตองเสยภาษเลยเพราะผลขาดทน ในทางกลบกนผขายสนคาจะมกาไรสง และตองเสยภาษมาก

กรณกาหนดราคาโอนตากวาราคาตลาด จะทาใหผขายสนคาขาดทนและไมตองแบกรบภาระภาษสง ในทางกลบกนผซอสนคาจะมกาไรสงเพราะมรายจายตา และเสยภาษมาก

จากกรณทงสองจงเหนไดวา ผประกอบการทเปนบรษทขามชาตสามารถโยกยายกาไรระหวางบรษทในเครอเพอหลบเลยงภาษไดอยางงายดายจากการกาหนดราคาสนคาหรอบรการระหวางบรษทในเครอ นอกจากน กลมบรษทในเครอของบรษทขามชาตยงมชองทางการหลบเลยงภาษโดยอาศยชองโหวของกฎหมายภาษโดยใชเทคนครปแบบตางๆ อาท เทคนคทางดานบญช และสทธประโยชนจากการไปตงบรษทในประเทศทมอนสญญาภาษซอน เปนตน

ประเทศไทยยงไมมบทบญญตเกยวกบการตงราคาโอน ( Transfer pricing) ไวบงคบใชโดยเฉพาะ แตเปนบทบญญตทวไปตามประมวลรษฎากรเกยวกบการกาหนดราคาโอนของธรกรรม อาท มาตรา 65 ทว (4) ทกาหนดไววาในกรณการคานวณกาไรสทธเพอเสยภาษเงนไดนตบคคล หากพบวาบรษททมภาระตองเสยภาษเงนไดในประเทศไทยใหบรการโดยไมคดคาบรการหรอคดคาบรการทตากวาราคาตลาด เจาหนาทพนกงานประเมนมอานาจประเมนคาบรการตามราคาตลาดใน

45 นดดา โชคบญธยานนท และคณะ 2552 การปกปองฐานภาษของประเทศแหลงเงนได: ศกษากรณการตงราคาโอน การตงเงนทนต าหรอการหกรายได 2552.

81

วนทใหบรการนน ซงหากการประเมนคาบรการดงกลาวมผลทาใหมภาระภาษเพมเตม ผเสยภาษมหนาทตองเสยเบยปรบและเงนเพมตามทกฎหมายกาหนดไวดวย

ตวอยางกรณทเกดขนภายในประเทศในอดตทผานมา อาท บรษท บ. ทาสญญาจางบรษท ฟ. ใหเปนผบรหารและดาเนนกจการทาเหมองแร ตามประทานบตรท บรษท บ. ไดรบสมปทาน โดยบรษท บ. โอนเงนกาไรไปใหบรษท ฟ. และบรษท บ. เปนผกยมเงนจากสถาบนการเงนแลวนาเงนจานวนนนไปใหบรษท ฟ. ศาลฎกาพจารณารายละเอยดแลววนจฉยวา สญญาจางดงกลาวไดทาขนเพอเปนการอาพรางโดยมเจตนาทจะหลกเลยงภาษ มไดมการจางจดการและจายคาจางกนจรงแตประการใด จงเปนรายจายซงมใชรายจายเพอหากาไรหรอเพอกจการโดยเฉพาะ ไมถอเปนรายจายในการคานวณกาไรสทธตามประมวลรษฎากร มาตรา 65 ตร (13) และกรณทมการโอนเงนกาไรไปใหบรษทอนโดยไมมเหตผล ตองถอวา เปนการใหกยมซงเจาพนกงานประเมนมอานาจประเมนเปนเงนไดจากดอกเบยตามราคาตลาดได ตามทกาหนดไวในประมวลรษฎากร มาตรา 65 ทว (4) และกรณทกยมเงนจากสถาบนการเงนแลวนาเงนจานวนนนไปใหบรษทอน โดยขอเทจจรงไมพบวาผกมหนาทขอผกพนในกจการของตนในอนทจะตองจายเงนตามจานวนทกยมมาใหกบบรษทอนนน ดอกเบยทผ กจายตามเงนยมดงกลาวจงมใชรายจายเพอหากาไรหรอเพอกจการโดยเฉพาะ ตามทกาหนดไวในประมวลรษฎากร มาตรา 65 ตร (13) จงตองหามมใหนามาหกเปนรายจาย46

ในป 2545 กรมสรรพากรออกคาสงกรมสรรพากรท ป. 113/2545 เรองการเสยภาษเงนไดของบรษทหรอหางหนสวนนตบคคล กรณการกาหนดราคาโอนใหเปนไปตามราคาตลาดสาหรบธรกรรมการคาระหวางกนของบรษทในเครอของบรษทขามชาต กลาวคอ หากมการทาธรกรรมระหวางกนโดยไมมรายไดตอบแทนหรอมรายไดตอบแทนตากวาราคาตลาดโดยไมมเหตอนควร หรอมรายจายสงกวาราคาตลาดโดยไมมเหตอนควร ถาบรษทนนไมไดปรบปรงรายไดหรอรายจายใหเปนไปตามราคาตลาดเพอเสยภาษเงนได เจาพนกงานประเมนมอานาจประเมนรายไดหรอรายจายใหเปนไปตามราคาตลาด โดยคาสงดงกลาวไดอางองวธการคานวณหาราคาตลาด (Arm’s Length Price) ตามแนวทางของ OECD โดยเปนการหาวธคดราคาโอนระหวางกนและกนเสมอนหนงตางเปนองคกรทเปนอสระแยกบญชจากกนและไมมเครอสมพนธใดๆตอกน แตหากเปนกรณทมการตงราคาโอนระหวางประเทศจะตองพจารณาดวยวาเปนประเทศทมอนสญญาภาษซอนกบประเทศไทยหรอไม ซงจะตองพจารณาอนสญญาภาษซอนระหวางประเทศไทยกบประเทศคสญญารวมดวย

ตวอยางเชน ในกรณทบรษทสหรฐเขามาลงทนตงบรษทลกในไทยโดยตรงเพอจาหนายสนคาหรอบรการโดยมการกาหนดราคาโอนเพอซอขายสนคาหรอบรการระหวางกน ตามประมวลรษฎากร บรษทลกในไทยมหนาทตองชาระภาษกาไรทเกดขนในไทยในอตรารอยละ 30 นอกจากนหากมการ

46 คาพพากษาฎกาท 4483/2533

82

จาหนายกาไรและเงนปนผลกลบไปยงบรษทแมในสหรฐบรษทไทยมหนาทตองหกภาษ ณ ทจายอกรอยละ 10 สาหรบการจาหนายเงนกาไรและอกรอยละ 10 สาหรบเงนปนผลแกผถอหนสหรฐ นอกจากนเงนไดทเกดขนในไทยทงหมดซงโอนกลบไปสหรฐ นกลงทนสหรฐกอาจมภาระผกพนจายภาษแกรฐบาลสหรฐอกดวย แตนกลงทนสหรฐสามารถใชสทธตามอนสญญาภาษซอน นาภาษทชาระแกไทยแลวนไปเครดตภาษในสหรฐไดตามขอ 25 แหงอนสญญาฯ ไดเชนกน47

ในกรณทนกลงทนสหรฐจดตงบรษทลกขนมาใน Tax Havens48 (เชน เกาะเคยแมน ) และกาหนดใหบรษทลกดงกลาวทาการคากบบรษทในเครอในประเทศไทย แมวาบรษทลกในไทยตองชาระภาษรายได และภาษเงนปนผล แตบรษทขามชาตแหงนกสามารถหลบเลยงภาษไดโดยการโยกยายเงนกาไรทเกดขนไปยง Tax Havens กลาวคอ หากบรษทลกใน Tax Havens อยในฐานะผขายสนคาบรการ บรษทลกดงกลาวนสามารถกาหนดราคาขายสนคาทสงกวาราคาตลาดใหแกบรษทในเครอทตงอยในประเทศไทย ซงจะทาใหบรษทลกใน Tax Havens ไดรบกาไรสงในขณะทบรษทลกในประเทศไทยขาดทน

ทงน สหรฐอเมรกามมาตรการเพอแกไขปญหาการตงราคาโอนและการทาธรกรรมโดยผานบรษททตงใน Tax Havens 3 ประการดงตอไปน

(1) ก าหนดใหราคาโอนระหวางบรษทในเครอจะตองเปนราคาเดยวกบราคาทผขายก าหนดขนส าหรบผซอทไมมความสมพนธทางธรกจระหวางกน (Arm’s Length) โดยอาจเปรยบเทยบกบราคาทขายจรงใหแกบรษทอนๆ ทไมมความสมพนธทางธรกจตอกน ในกรณทไมสามารถหาราคาเปรยบเทยบไดเนองจากบรษทฯ ขายสนคาใหเฉพาะกบบรษทในเครอเทานน ผลกาไรทเกดขนจากธรกรรมดงกลาวจะตองอยระหวางรอยละ 25 ถง 75 ของผลกาไรทบรษทอนๆ ไดรบจากการทาธรกรรมในลกษณะเดยวกนกบบคคลทไมมความสมพนธ (comparable profits method)

(2) ก าหนดวธการค านวณภาษรายไดส าหรบบรษทในเครอ แมการคาขายระหวางบรษทในเครอจะใชราคาโอนทสมเหตสมผลตามขอ (1) แลวกตาม การคานวณภาระภาษจากรายไดทเกดจากบรษทในเครอทอยในตางประเทศ จะมวธกทแตกตางไปจากการคานวณภาษทวไปอก รายไดทเกดจากบรษทลกในตางแดนจะถกตความวาเปน Foreign Base

47 ตามอนสญญาภาษซอนระหวางไทย-สหรฐฯ ขอ 7 ผประกอบการในประเทศคสญญาตองเสยภาษกาไรธรกจแกรฐแหลงรายไดตอเมอกาไรดงกลาวเกดขนจากสถานประกอบการถาวรเทานน หากกาไรดงกลาวมไดเกดจากสถานประกอบการถาวรหรอไมมสถานประกอบการถาวรในประเทศคสญญา กาไรนนไดรบการยกเวนภาษ เวนแตเงนปนผลและดอกเบยทจะตองเสยภาษแมจะไมมสถานประกอบการถาวรกตาม แตจะจดเกบไดเพยงอตราทอนสญญากาหนดเทานน (ขอ 10 และ 11) 48 Tax Havens หมายถง ดนแดนทใหสทธประโยชนทางภาษแกผประกอบการทอยภายในดนแดนเพอหลบเลยงภาระภาษตามกฎหมายวาดวยการจดทาภาษในดนแดนอนหรอใหโอกาสแกผเสยภาษนนดาเนนธรกรรมตางๆ ทไมถกตองตามกฎหมายเพอหลกเลยงภาระภาษ

83

Company Sales Income หากรายไดดงกลาวเกดจากการประกอบธรกรรมนอกอาณาเขตของประเทศทบรษทลกจดตงอย ตวอยางเชน บรษทสหรฐตงบรษทลกขนมาแหงหนงในหมเกาะเวอรจนเพอขายคอมพวเตอรใหแกประเทศไทย รายไดทบรษทลกไดรบทงหมดจะถอวาเปน Foreign Base Company Sales Income ซงตองเสยภาษทนท แตหากรายไดของบรษทลกดงกลาวเกดจากการขายคอมพวเตอรใหแกลกคาในหมเกาะเวอรจน บรษทแมกจะไมตองเสยภาษจนกวาจะมการโอนเงนปนผลทไดรบจากบรษทลกไปยงบรษทแมในสหรฐอเมรกา

(3) ใหอ านาจดลยพนจแกเจาหนาทสรรพากรในการพจารณาวามการตงราคาโอนเพอหลกเลยงภาษหรอไม ในบางกรณบรษทจะใชบรษทตวแทนทไมมความสมพนธกบบรษทแมในทางนตนยในการซอขายสนคาเพอหลบเลยงภาษ แตถงกระนน กฎหมายภาษอากรของสหรฐอเมรกาใหอานาจแกเจาหนาทสรรพากรในการใชดลยพนจในการพจารณาวามการดาเนนธรกจเพยงเพอหลบเลยงภาษหรอไม หากพบวาบรษททคาขายดวยเปนเพยง “ทางผาน” (conduit) ในการดาเนนธรกจเพยงเพอหลบเลยงภาษเทานน บรษทสหรฐกจะตองเสยภาษสาหรบรายไดทบรษท “ทางผาน” ไดรบดวยไมวาวธการกาหนดราคาหรอลกษณะของกลมลกคาของบรษทจะเปนไปตามขอ 1 และ 2 หรอไมกตาม ในอดต ศาลภาษของสหรฐอเมรกาเคยปฏเสธทจะใหสทธทางภาษภายใตอนสญญาภาษซอนแกบรษทฮอนดรสทถกตความวาเปนเพยง “ตวกลาง” ของบรษทจากประเทศบาฮามสซงไมมอนสญญาภาษซอนกบสหรฐอเมรกา

อยางไรกตาม กรณของประเทศไทย ดวยเหตทบทบญญตแหงประมวลรษฎากรไมมบทบญญตเฉพาะสาหรบการตงราคาโอนจงกอใหเกดความยงยากในการทจะตองพจารณาในแตละมาตราทอาจเกยวของและบทบญญตแตละมาตรารวมกนดงกลาวกไมครอบคลมการตงราคาโอนในบางกรณ ซงนอกจากจะสงผลใหตองมการตความแลว ยงทาใหผทบงคบใชและถกบงคบใชบทบญญตดงกลาวสบสนอนกอใหเกดความไมแนนอนในการบงคบใชกฎหมาย และกอใหเกดการไมปฏบตตามบทบญญตของกฎหมายดงกลาวโดยไมจาเปน นอกจากน การคานวณหาราคาตลาด (Arm’s Length Price) ตามแนวทางของ OECD ทกาหนดไวในคาสงกรมสรรพากรท ป. 113/2545 กมปญหาในทางปฏบตเนองจากการขาดขอมลในการคานวณราคาซงตองอาศยความรวมมอจากบรษททเกยวของทงในและตางประเทศ ซงสาเหตสวนหนงนาจะเกดจากการทคาสงกรมสรรพากรดงกลาวไมมสถานะเปนกฎหมายจงนามาใชบงคบเพอเพมภาระภาษอากรแกผเสยภาษโดยมไดมการบญญตเปนกฎหมายทใชบงคบโดยตรงไมได แมคาสงดงกลาวจะใหอานาจเจาพนกงานประเมนทาการประเมนรายไดหรอรายจายใหเปนไปตามราคาตลาดกรณบรษททาธรกรรมกบคสญญาของตนโดยมรายจายสงกวาราคาตลาดโดยไมมเหตอนสมควรกตาม กตองอยภายใตบทบญญตแหงประมวลรษฎากรเชนกนทงน คณะผวจยเหนวา

84

ประเทศไทยควรพฒนาระบบการจดเกบภาษบรษทในเครอ เนองจาก ในเวลาน กฎหมายประมวลรษฎากรมแตเพยงมาตรการปองกนการตงราคาโอนทไมเหมาะสมเทานน แตยงไมมมาตรการทครอบคลมถงการจดเกบภาษรายไดจากบรษทลกทตงอยใน Tax Havens49 ทงนประเทศไทยอาจพจารณาประยกตใชแนวทางของสหรฐในการคานวณรายไดของบรษทลกทอยในความควบคมของบรษทแม

ประเทศไทยควรปรบปรงหลกเกณฑในการตงราคาโอน จากการทกรมสรรพากรไดมการออกคาสงท ป. 113/2545 เรอง “การเสยภาษเงนไดของบรษทหรอหางหนสวนนตบคคล กรณการกาหนดราคาโอนใหเปนไปตามราคาตลาด ” คาสงดงกลาวเปนแนวทางปฏบตของเจาพนกงานเพอตรวจสอบ เปรยบเทยบราคาโอนระหวางบรษทขามชาตในเครอเดยวกน อยางไรกตามคาสงดงกลาวยงมปญหาในทางปฏบตมาก เพราะไมมสภาพบงคบทางกฎหมาย นอกจากนการตรวจสอบราคาจาเปนตองอาศยขอมลปรมาณมาก รวมทงคาสงดงกลาวมงใชกบการกาหนดราคาโอนระหวางบรษทในเครอของบรษทขามชาตเทานน ซงอาจถอไดวาเปนการเลอกปฏบตเนองจากบรษททจดตงในประเทศไทยหลายบรษทกมบรษทลกในตางประเทศเชนกน50 ทงน รฐบาลอาจศกษาแนวทางตางๆ ในการกาหนดราคาโอนทสมเหตสมผล เชนการพจารณาจากอตรากาไรดงเชนในกรณของสหรฐอเมรกา เปนตน

กลาวโดยสรปแลว กรณตวอยางของการทจรตในการหลบเลยงภาษศลกากรและภาษสรรพากรในขางตน ไดชใหเหนถงการใชอานาจหรอสทธประโยชนทไดมาจากตาแหนงหนาทในฐานะผบรหารระดบสงหรอนกการเมองโดยมชอบ ในการเออประโยชนใหกบธรกจสวนตวของตนเพอการหลบเลยงภาษ โดยมบคคลอนอานวยความสะดวกและใหความชวยเหลอในแตละขนตอน ซงกอใหเกดความเสยหายตอภาครฐในการจดเกบรายไดภาษ นอกจากน การหลบเลยงภาษในกรณขางตนยงเกดจากการปฏบตงานของเจาหนาททเกยวของทใชอานาจหนาททไดรบมอบหมายเปนชองทางในการเออประโยชนใหกบภาคธรกจ รวมทงการใชดลยพนจหรอบรรทดฐานในการพจารณาคดทตางกนของเจาหนาทกแสดงใหเหนถงความไมเปนธรรมและไมโปรงใสทอาจเออใหเกดการทจรตในการหลบเลยงภาษไดเชนกน อกทงการไมมกฎหมายเฉพาะสาหรบบงคบใชโดยตรงอาจเออตอการหลบเลยงภาษไดงายขน

3.4 พฤตกรรมความผดเกยวกบการเงนการธนาคาร และการฟอกเงน

ในปจจบน คดทเกยวของกบการเงนการธนาคารมรปแบบพฤตกรรมทรนแรงมากขน อาท การตกแตงบญชและหลกฐานการกเงนของผก การตกแตงหลกทรพยค าประกนกบธนาคาร เปนตน

49 สพตรา อนนตพงศ (2548) การหลบหลกภาษของบรษทขามชาต. กรงเทพฯ, ธรรมนต หนา 38. 50 สพตรา อนนตพงศ (2548) อางแลว, หนา 79-80

85

อนง หากธนาคารหรอสถาบนการเงนไมไดตรวจสอบเอกสารหลกฐานอยางรอบคอบ หรอมบคคลภายในองคกรใหความสนบสนนการกระทาดงกลาว อาจสงผลใหเกดการทจรตในรปแบบดงกลาวเพมมากขนดงเชนกรณศกษาตอไปน

ในชวงป 2547 บรษทคาขาวรายหนง ซงเปนผชนะการประมลขาวจากสตอคของรฐบาลจานวนกวา 2 ลานตน ไดกเงนจากธนาคารพาณชยจานวน 9 แหง โดยนาสทธการเปนเจาของขาวมา คาประกน พรอมทงหลกฐานการทาสญญาซอขายสนคาเกษตรกบตางประเทศมาแสดงตอธนาคาร หลงจากไดรบอนมตเงนก บรษทดงกลาวเรมทยอยขอใชวงเงนโดยแนบเอกสารใบสงซอสนคาจากตางประเทศเปนหลกฐานการเบกใชเงนแตละครง จานวนเงนทเบกกจากธนาคารทง 9 แหงรวมทงสน 33,000 ลานบาท

ตอมากรมสอบสวนคดพเศษไดรบการรองทกขจากธนาคารรายหนง ซงเปนหนงในธนาคารทอนมตเงนกใหบรษทดงกลาววาบรษทมพฤตกรรมฉอโกงและมเจตนาทจรตไมชาระคนเงนก ซงจากการตรวจสอบของกรมสอบสวนคดพเศษพบวาบรษทคาขาวรายนไมสามารถรบมอบขาวไดตามกาหนดเวลา จงถกยกเลกสญญา ซงการตกลงซอขายสนคาเกษตรมวงเงนการซอสนคาเพยงเลกนอย แตมการจดทาเอกสารหลกฐานการซอขายทเปนเทจ เพอนาไปแสดงตอธนาคารทง 9 แหง ในการขอ กเงนจานวนดงกลาว ซงเปนคดในลกษณะเดยวกบการฉอโกงธนาคารกรงเทพ พาณชยการ จากด (มหาชน) ทงน กรมสอบสวนคดพเศษไดตรวจสอบผบรหารธนาคารเกยวกบการอนมตวงเงนกวามการดาเนนการอยางรอบคอบตามมาตรฐานของธนาคารแหงประเทศไทยและหลกธรรมาภบาลหรอไมอยางไร ซงอยระหวางการสอบสวนของกรมสอบสวนคดพเศษ สวนความผดในคดแพง ศาลลมละลายกลางไดตดสนใหบรษทดงกลาวและผบรหารของบรษทเปนบคคลลมละลายและไดพทกษทรพยเดดขาดแลวในป 255251

นอกจากความผดตามพฤตกรรมในขางตนแลว บรษทคาขาวรายนยงมสวนเกยวของกบการทจรในโครงการบานเอออาทรอกดวย สบเนองจากการทรฐมนตร ซงเกยวของกบโครงการบานเอออาทรดงกลาว ถกกลาวหาวาเปนผดาเนนการใหบรษทเอกชนรายหนงทไมมคณสมบตในการเขาประมลโครงการบานเอออาทร ไดรบการคดเลอกใหเปนผดาเนนโครงการและทาการฟอกเงนผานบรษทคาขาวรายหนงในป 2551 คณะอนกรรมการสอบสวนการทจรตโครงการบานเอออาทรไดชมลความผดผทเกยวของ52 คอ

51 http://www.parliament.go.th/news/news_detail.php?prid=246768 52 http://www.parliament.go.th/news/news_detail.php?prid=245749

http://www.parliament.go.th/news/news_detail.php?prid=246768

86

1. รฐมนตรกระทรวงพฒนาสงคมและความมนคงของมนษยมความผดตามประมวลกฎหมายอาญา ฐานเปนเจาพนกงานเรยก รบ หรอยอมจะรบทรพยสนหรอผลประโยชนอนใด กรณเรยกรบเงนผประกอบการเอกชนทชนะการประมลโครงการ

2. อดตกรรมการการเคหะแหงชาต มความผดตาม พ.ร.บ. ความผดพนกงานองคกรของรฐ 3. บรษทเอกชนทชนะการประมลโครงการ และกรรมการบรษทมความผดตามประมวล

กฎหมายอาญา ฐานสนบสนนเจาพนกงานปฏบตหนาทโดยทจรตและความผดฐานใหทรพยสนหรอประโยชนอนใดแกพนกงานเพอจงใจใหกระทาการอนมชอบดวยหนาท

4. บรษทเอกชนทชนะการประมลโครงการ และบรษทคาขาวมความผดฐานฟอกเงน ตาม พ.ร.บ. ปองกนและปราบปรามการฟอกเงน พ.ศ. 2542

5. ผบรหารและพนกงานบรษทคาขาวมความผดฐานฟอกเงน เพอปกปดอาพรางลกษณะทแทจรง การไดมา แหลงทตง การจาหนาย และการโอน ตาม พ.ร.บ. ปองกนและปราบปรามการฟอกเงน พ.ศ. 2542 โดยผบรหารและพนกงานบรษทคาขาวกระทาความผดฐานฟอกเงนกบบรษทเอกชนทชนะการประมลโครงการ โดยการออกเชค เงนสดแยก 2 ฉบบ ใหแกพนกงานขบรถและแมบานของบรษทคาขาว พรอมกบโอนเงนบางสวนเขาบญชพนกงานบรษท จากนนจงโอนเงนเขาบรษทคาขาวอกครง โดยเงนบางสวนถกโอนไปทอนระหวางทางดวย

กลาวโดยสรป จะเหนไดวากรณศกษาในขางตนเกดจากพฤตกรรมความผดในหลากหลายรปแบบและมความเกยวของกบบคคลในหลายภาคสวน อาท การตดสนบนนกการเมองระดบสง การประพฤตมชอบของเจาหนาทรฐ การดาเนนการฟอกเงนของบรษทเอกชน โดยความรวมมอของผบรหารและพนกงานบรษท เปนตน ซงเปนกรณตวอยางการทจรตทคอนขางซบซอนและกอใหเกดความเสยหายทงกบภาครฐและระบบเศรษฐกจ

3.5 พฤตกรรมความผดเกยวกบการหลอกลวงผบรโภคหรอลกคา

พฤตกรรมการหลอกลวงผบรโภคหรอลกคาโดยสวนใหญมกเกดขนกบผประกอบการขนาดกลางและขนาดยอม ซงถงแมมลคาความเสยหายตอรายจะไมมากนกหากเทยบกบความเสยหายทเกดจากการทจรตของผประกอบการรายใหญ แตหากพจารณาจากจานวนผทไดรบความเสยหายซงมจานวนหลายรายกอาจสงผลกระทบตอระบบเศรษฐกจโดยรวมได ซงบทบาทของภาครฐในการปองกนการทจรตและใหความชวยเหลอผทไดรบความเสยหายขนอยกบการบงคบใชกฎหมายทเกยวของกบธรกจแตละประเภท กรณตวอยางทจะศกษา 2 กรณ ไดแก ธรกจขายตรง ซงมกฎหมายบงคบใชโดยเฉพาะ และธรกจแฟรนไชส ซงยงไมมกฎหมายบงคบใชโดยตรง

87

3.5.1 ธรกจขายตรง

ในชวงป 2544-2545 มธรกจรปแบบหนงทแฝงตวเขามาในรปแบบของธรกจขายตรงและตลาดแบบตรง ซงเปนทรจกกนในชอธรกจ “แชรลกโซ” หรอ “แชรปรามด” โดยทาการชกชวนใหประชาชนเขารวมเครอขาย โดยตกลงจะใหผลตอบแทนจากการหาผเขารวมเครอขายดงกลาว ซงถอเปนการหลอกลวงประชาชน พระราชบญญตขายตรงและตลาดแบบตรง พ.ศ. 2545 จงถกตราขน เพอปองกนธรกจแชร ดงกลาวดวย โดยม เปาประสงคในการใหธรกจแชรลกโซทเนนการขยายเครอขายเพอระดมเงนโดยมไดมวตถประสงค หลกในการขายสนคา และบรการ เปนธรกจทผดกฎหมาย แมขอกาหนดดงกลาวจะทาใหการตรวจจบและดาเนนคดกบธรกจแชรลกโซทาไดงายขน แตปญหาแชรลกโซยงไมหมดไป แตกลบแพรระบาดอยางตอเนองจนกระทงตองมการจดทาบนทกความตกลงรวมมอในการสนบสนนการปฏบตงานตาม พ.ร.บ. ขายตรงและตลาดแบบตรง พ.ศ. 2545 ระหวางสานกงานปลดกระทรวงการคลง สานกงานตารวจแหงชาต และกรมสอบสวนคดพเศษ เมอเดอนธนวาคมป 2550

จากขอมลของสานกงานคณะกรรมการคมครองผบรโภคพบวา ตงแตทมการบงคบใชพระราชบญญตขายตรงและตลาดแบบตรง พ.ศ. 2545 จนถงปจจบน มเพยงบรษท เอเชยนเจมสเทานนทถกดาเนนคดตามกฎหมายดงกลาว สวนในกรณของธรกจแชรลกโซรายอนๆ จะถกดาเนนคดตามพระราชกาหนดการกยมเงนทเปนการฉอโกงประชาช น พ.ศ. 2527 เนองจากธรกจเหลานไดมการใหผลประโยชนตอบแทนจากการหาผเขารวมเครอขายในรปแบบอน เชน การขายสนคาใหในราคาทตากวาปกตหรอใหเปลาแทนการใหคาตอบแทนโดยตรง ซงเปนการกระทาทไมเขาขายความผดตาม พ.ร.บ. ขายตรงและตลาดแบบตรง พ.ศ. 2545

โดยมกรณตวอยางของพฤตกรรมทจดเปนความผดตามพระราชบญญตขายตรงและตลาด แบบตรง พ.ศ. 2545 และตามพระราชกาหนด การกยมเงนทเปนการฉอโกงประชาชน พ.ศ. 2527 ดงนคอ

ความผดตามพระราชบญญตขายตรงและตลาดแบบตรง พ.ศ. 2545

บรษท เอเชยนเจมส จ ากด ประกอบธรกจจาหนายอญมณ ซงมเปาหมายหลกในการชกชวนบคคลใหเขารวมเครอขาย โดยมคาธรรมเนยมการเปนสมาชก 300 บาท และคาใชจายในการซอสนคาจานวน 4,900 บาท ตอ 1 รหส หากมการหาสมาชกเพอซอสนคาชนท 1 และชนท 2 จานวน 6 รหส จะไดรบผลตอบแทน 4,500 บาท ชนท 3-4 จานวน 10 รหส จะไดผลตอบแทน 7,000 บาท และผลตอบแทนจะเพมเปนชนๆ ไป ตามรปแบบของการตลาดแบบหลายระดบ อนเปนการตกลงใหผลประโยชนจากการหาผเขารวมเปนเครอขายโดยคานวนจากจานวนผเขารวมเครอขายทเพมขน การกระทาดงกลาวจงเขาขายการกระทาความผดตาม พ.ร.บ.ขายตรงและตลาดแบบตรง พ.ศ. 2545

88

มาตรา 19 ทหามมใหผประกอบธรกจขายตรงใหแรงจงใจแกตวแทนจาหนายในการหาผเขารวมเครอขายเปนหลกและถกตดสนดาเนนคดในพ.ศ. 2546

ความผดตามพระราชก าหนดการกยมเงนทเปนการฉอโกงประชาชน พ.ศ. 2527

บรษท อซ เนตเวรค มารเกตตง จ ากด ไดชกชวนใหประชาชนซอสนคาผานบรษท โดยทฝายจดซอของบรษทจะทาการจดหาสนคาทสมาชกตองการแลวนามาขายตอใหกบสมาชก โดยบวกกาไรจากราคาขายปกต (รอยละ 15) แลวจงนาสวนตางหรอกาไรมาแปลงเปนหน (1 หน เทากบ 450 บาท) โดยไดรบเงนปนผลหนละ 2,000 บาท ซงบรษทจะทาการแบงจายเปน 2 งวด คองวดแรก 500 บาท และงวดทสอง 1,500 บาท การกระทาดงกลาวจงเขาขายการกระทาความผดตามพระราชกาหนดการกยมเงนทเปนการฉอโกงประชาชนพ.ศ. 2527 และถกตดสนดาเนนคดในเดอนธนวาคม 2550

บรษท กรนแพลเนท 108 คอรเปอเรชน จ ากด เรมแรกประกอบธรกจขายตรงตามแผนงานและวธการจาหนายทไดขอจดทะเบยนไว แตตอมาทางบรษทไดจดทาแผนการสงเสรมการขายขน โดยมเงอนไขวา ประชาชนทสมครเปนสมาชกและซอสนคาของบรษทจะตองซอสนคาเปนจานวน 18,000 บาท ตอ 1 รหสสมาชก พรอมทาการชกชวนบคคลอนใหเขารวมเปนเครอขายและหากมการหาเครอขายเขาซอสนคาจนครบจานวนตามเงอนไขภายใน 1 ปจะไดรบผลตอบแทนพเศษเปนเงน รถยนต หรอรถจกรยานยนตตางๆ ตอมาในป พ.ศ. 2548 กรมสอบสวนคดพเศษไดดาเนนคดกบบรษทตามพระราชกาหนดการกยมเงนทเปนการฉอโกงประชาชนพ.ศ. 2527

อยางไรกตาม จวบจนถงปจจบนมบรษททถกเพกถอนทะเบยนเพราะเขาขายแชรลกโซ ทงหมดเพยง 5 บรษทเทานน โดยทไมรวมอกหนงบรษทซงถกดาเนนคดตามมาตรา 19 เนองจากบรษทไดสนสภาพนตบคคลไปเสยกอน จงไมมการเพกถอนทะเบยน แสดงใหเหนวาอานาจของสานกงานคณะกรรมการคมครองผบรโภค (สคบ.) ในการตรวจสอบดแลและเพกถอนทะเบยน ยงไมเพยงพอทจะลงโทษธรกจแชรลกโซทแฝงตวมาในรปแบบของธรกจขายตรงและตลาดแบบตรง ไดอยางทวถง

3.5.2 ธรกจแฟรนไชส

ธรกจแฟรนไชสเปนธรกจทตองอาศยความสมพนธทดระหวางผประกอบการทง 2 ฝาย คอ ผขายและผซอแฟรนไชส จงจะทาใหการดาเนนธรกจประสบความสาเรจได แตในทางปฏบต ผขายและผซอแฟรนไชสสวนใหญทเขาสระบบแฟรนไชสขาดความรความเขาใจในการประกอบธรกจ แฟรนไชส กอรปกบประเทศไทยยงไมมกฎหมายทกากบดแลผประกอบการในธรกจแฟรนไชสหรอสามารถนามาบงคบใชกบธรกจแฟรนไชสไดโดยตรง อนสงผลใหเกดพฤตกรรมทางการคาทไมเปนธรรมและการเอาเปรยบผประกอบการ โดยเฉพาะผซอแฟรนไชสซงสวนใหญเปนผประกอบการขนาดกลางและขนาดยอมทมอานาจตอรองคอนขางตา กรณศกษานเกดจากการทผประกอบการอางตวเปนผประกอบธรกจแฟรนไชสขายแอปพรเคชน ( application) บนมอถอ ซงมผหลงเชอนาเงนไป

89

ลงทน แตไมมการใหบรการธรกจตามทตกลงไว และไมไดรบเงนลงทนคน ทาใหผเสยหายตองรวมตวกนรองเรยนตอหนวยงานทเกยวของ

ในชวงป 2547 ผประกอบธรกจรายหนงดาเนนธรกจ โดยโฆษณาประชาสมพนธวาเปนการทาธรกจแฟรนไชสขายแอปพรเคชนบนมอถอ โดยระบวาเปนการลงทนระบบปด โดยผซอแฟรนไชสไมตองเขามาบรหารกจการทรานดวยตนเอง ผขายแฟรนไชสจะดาเนนธรกจใหทกอยาง อาท การเลอกทาเลทตงของตคออสกในหางสรรพสนคา การวาจางพนกงานขาย การจดระบบการตลาด การโฆษณาผานสอตางๆ เปนตน ผซอแฟรนไชสเพยงนาเงนมาลงทนและรอรบเงนปนผลคาตอบแทน ทงน บรษทไดเขารวมงานแสดงสนคาเกยวกบธรกจแฟรนไชส ทาใหมผสนใจเขามาลงทนจานวนมาก แตเมอเรมดาเนนกจการตามสญญา ผซอแฟรนไชสพบวาไมมการดาเนนธรกจแตอยางใดเนองจากไมมการนาสนคามาวางขายในรานของตนตามทผขายแฟรนไชสเคยโฆษณา รวมทงไมมการจายสวนแบงหรอเงนปนผลตามทตกลงไวแตอยางใด

จากการสมภาษณผทไดรบความเสยหายจากการโฆษณาชวนเชอของธรกจทใหบรการแอพพลเคชนบนโทรศพทมอถอทอางวาเปนการประกอบธรกจแฟรนไชส พบวา ผซอแฟรนไชส กลมหนง ซงเปนผเสยหายจากธรกจบรการแอพพลเคชนบนโทรศพทมอถอในลกษณะเดยวกนจานวน 80 รายไดรวมตวกนเพอฟองรองเรยกคาเสยหายมลคากวา 50 ลานบาท และใหดาเนนคดกบผขายแฟรนไชส โดยผเสยหายไดตดตอกบหนวยงานภาครฐหลายหนวยงานเพอขอความชวยเหลอในการรบเรองรองเรยนจากผเสยหายตงแตชวงตนป 2548 ซงผเสยหายกรณดงกลาวตองดาเนนการตดตอกบหนวยงานภาครฐทงสน 8 หนวยงาน ตามลาดบ (ดตารางท 3.9)

จากกรณในขางตน จะเหนไดวาการทไมมความชดเจนวาหนวยงานของรฐใดมความรบผดชอบเกยวกบการรองเรยนหรอการระงบขอพพาทเกยวกบความเสยหายทเกดขนกบการทาธรกจแฟรนไชสได ทาใหผซอแฟรนไชสทไดรบความเสยหายตองดาเนนคดในศาล ซงมคาใชจายคอนขางสง (ขอมลจาก การสมภาษณแสดงใหเหนวาผทรองเรยนตองเสยคาใชจายประมาณ 30 ,000 บาทตอราย) เนองจากประเทศไทยยงไมอนญาตใหมการดาเนนคดในลกษณะของกลมบคคล (class action) ซงจะชวยใหมการประหยดคาใชจายไดอยางมาก

ตารางท 3.9 หนวยงานทผเสยหายตดตอเพอขอความชวยเหลอในการรบเรองรองเรยน

หนวยงาน บทบาท

สานกงานคณะกรรมการคมครองผบรโภค

ดแลความเดอดรอนเฉพาะของผบรโภค ไมรวมนกธรกจ (ซงผซอ แฟรนไชสถกตความวาเปนผประกอบธรกจ)

สภาทนายความ ใหความชวยเหลอประชาชนทางกฎหมาย โดยไดรบจดสรรเงนกองทนเพอชวยเหลอประชาชนทางกฎหมายในการใหคาปรกษา รางนตกรรมสญญา และจดหาทนายความวาความแกตางให สาหรบประชาชนทเปนผ ยากไรและไมไดรบความเปนธรรม (ซงผซอแฟรน-ไชสถกปฏเสธวา

90

หนวยงาน บทบาท

ไมใชบคคลทยากไร แตเปนผประกอบธรกจ)

สานกงานอยการสงสด คมครองสทธและชวยเหลอทางกฎหมายแกประชาชน โดยทาหนาททนายแผนดนและยงรบดาเนนการทางศาลใหแกประชาชนทไมสามารถดาเนนการเองได รบใหคาปรกษาดานกฎหมาย ตลอดจนชวยทานตกรรมสญญา และประนอมขอพพาทใหแกประชาชน

กรมคมครองสทธและเสรภาพ กระทรวงยตธรรม

สงเสรมและพฒนาดานคมครองสทธและเสรภาพของประชาชน ดาเนนการและสงเสรมการระงบขอพพาทในสงคม

สานกงานผตรวจการแผนดนของรฐสภา

พจารณาและสอบสวนหาขอเทจจรงตามคารองเรยนในกรณการไมปฏบตตามกฎหมาย หรอปฏบตนอกเหนออานาจหนาทตามกฎหมาย ของขาราชการ พนกงาน หรอหนวยงานของรฐ

กรมสรรพากร จดเกบภาษอากรอยางทวถงและเปนธรรม

สานกงานสบสวนสอบสวนคดเศรษฐกจ

ดแลกรณการฉอโกงประชาชนสาหรบความเสยหายมลคา 5 -20 ลานบาท

กรมสอบสวนคดพเศษ ปองกน ปราบปราม และควบคมอาชญากรรมทสรางความเสยหายและสงผลกระทบอยางรายแรงตอระบบเศรษฐกจ โดยดแลความเสยหายทมลคาเกน 20 ลานบาท หรอจานวนผเสยหายเกน 50 ราย

ทมา: รวบรวมโดยคณะผวจย

3.5.3 แชรลกโซ

แชรลกโซเปนลกษณะการทจรตเกยวกบการฉอโกงจากการผนเงนทระดมเงนจากประชาชนนอกระบบทมมาอยางตอเนองในประเทศไทย เรมจากคดแชรแมชมอย ทเกดขนในชวงระหวางป 2517 ถงป 2528 ซงระดมเงนจากประชาชนในรปการเลนแชรน ามน โดยมประชาชนเสยหายตกเปนเหยอกวาหมนคน วงเงนประมาณ 4,000 ลานบาท หลงจากนน กมคดแชรดงๆ อกหลายคด เชน แชรแมนกแกว และแชรชาเตอร

ธรกจแชรลกโซมกจะอาพรางตวในรปแบบของธรกจขายตรงซงเปนธรกจทถกกฎหมายโดยมการขนทะเบยนกบสานกงานคณะกรรมการคมครองผบรโภคตาม พ.ร.บ. พระราชบญญตขายตรงและตลาดแบบตรง พ.ศ.2545 ธรกจขายตรงมการระดมทนจากการเกบคาสมาชก หากแตธรกจขายตรงจะมการจาหนายสนคาของผผลต (เชน สนคาของแอมเวย หรอ กฟฟารน) ไปยงผบรโภคจรง โดยรายไดหลกของผจาหนายอสระและตวแทนขายจะมาจากการขายสนคาแกผบรโภค ไมใชจากการหาสมาชกใหมและการเกบคาเขาเปนสมาชกเพอนามาผนเทานน ในขณะทธรกจแชรลกโซไมไดทาธรกจจรง หากแตเมอสะสมเงนทนไดมากจนเปนทพอใจแลว ผทจรตกจะนาเงนหลบหนออกนอกประเทศ

91

ในชวงหลงน รปแบของการทจรตเปลยนไป คอ ระยะเวลาของการดาเนนการแชรจะรวบรดขน คอเพยง 1-3 เดอน ตางจากเดมทมการพฒนาธรกจแชรลกโซจากธรกจขายตรงทใชระยะเวลานบป โดยผทจรตจะดาเนนการในการโฆษณาผานทางอนเตอรเนตทาใหไมตองจดทะเบยนเปนนตบคคลทประกอบการขายตรงจรง แคเชาพนทในเวบไซตเทานนและใสขอมลทดนาเชอถอ ทาใหการทจรตดาเนนการไดงายขนในขณะทการตรวจจบผกระทาผดยากมากขนเพราะบรษทไมมตวตน ดวยเหตผลดงกลาว ธรกจแชรลกโซจงแพรระบาดพรอมกบววฒนาการการสอสารผานอนเตอรเนต

สานกงานคณะกรรมการคมครองผบรโภค (สคบ.) กลาววา ในชวง 2-3 ปทผานมามผบรโภคเขามารองเรยนกบ สคบ.ใหชวยตรวจสอบบรษทตองสงสยวาจะเขาเครอขายแชรลกโซเพมมากขนทกป โดยตงแตตนป 2553 มผเขามารองเรยนเดอนละประมาณ 20 ราย เพมมากขนจากปทแลวเทาตว แสดงใหเหนวามบรษททมลกษณะตองสงสยเขาขายแชรลกโซมากขน สาเหตกมาจากสภาพเศรษฐกจทตกตา ทผานมา สคบ. ไดเพกถอนใบอนญาตบรษทขายตรงสองรายไดแก บรษท กรนแพลนเนต และ อซเนตเวรค

ในสวนของกรมสอบสวนคดพเศษทจะเปนผดาเนนการ กรมฯ ไดแจงวา นบตงแตป พ.ศ. 2550-2553 ไดทาการสบสวนคดแชรลกโซกวา 30 เรอง โดยการดาเนนการในชวงหลงนจะอาศยอนเตอรเนตเปนชองทางในการตดตอสอสารกบเหยอ โดยคนเหลานจะไปสรางเวบเพจโฆษณาชวนเชอไวชกชวนใหผคนนาเงนมารวมลงทนในกจการอยางหนงอยางใดทอางผลตอบแทนทสงมาก โดยทวไปแลว ผททจรตจะใชสนคาทมราคาทแกวงตวสงทอยในความสนใจของคนทวไป เชน น ามน ทอง ขาวสาร หรอสนคาการเกษตร มาเปนขออางในการทาธรกจ

การแพรระบาดของธรกจแชรลกโซทไมหยดย งแสดงวามาตรการปองปรามกลยทธการฉอโกงโดยการผนเงนนอกระบบทผานมายงไมไดผล แมจะมการดาเนนคดกบผ กระทาผดแลวหลายราย ในกรณของแชรแมชมอยนน ศาลอาญาไดมคาพพากษา ในป พ.ศ. 2532 ใหลงโทษจาเลยทง 8 รายฐานกยมเงนทเปนการฉอโกงประชาชน ซงเปนบททมโทษหนกทสด ตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 91 คอจาคกคนละ 154,005 ป และคนเงนกยมทเปนการฉอโกงประชาชน รวมจานวน 510,584,645 บาท พรอมดอกเบยอตรารอยละ 15 ตอป แกผเสยหาย แตเนองจากประมวลกฎหมายอาญาใหจาคกไมเกน 20 ป นางชมอย จาคกอยในเรอนจาเพยง 7 ป 11 เดอน 5 วน เพราะไดรบการลดโทษ 2 ครง และพนโทษเมอวนท 27 พฤศจกายน 2536

ในกรณของ บรษท กรนแพลนเนตซงไดถก สคบ. เพกถอนใบอนญาตนน ถกกลาวหาวามการโฆษณาแจกจายเอกสาร เผยแพรขาวและโฆษณาทางอนเตอรเนตเพอจงใจใหสมครเปนสมาชกขายตรงสนคาและผลตภณฑเสรมอาหาร ยาแผนโบราณ ครมบารงผว และชดผลตภณฑทาความ

http://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%81%E0%B8%8E%E0%B8%AB%E0%B8%A1%E0%B8%B2%E0%B8%A2%E0%B8%AD%E0%B8%B2%E0%B8%8D%E0%B8%B2

http://th.wikipedia.org/w/index.php?title=%E0%B9%80%E0%B8%A3%E0%B8%B7%E0%B8%AD%E0%B8%99%E0%B8%88%E0%B8%B3&action=edit&redlink=1

92

สะอาด กบบรษท โดยมบรษทรวมรวย โอคาเนฯ เปนผบรหารจดการผลประโยชน จนมประชาชน 734 รายไดรบความเสยหายจากการบงคบซอสนคาราคาสงถง 18 ,000 บาทนน ในเดอนมกราคม พ.ศ. 2550 ศาลอาญาพพากษาใหจาคกนายธนกฤต กรรมการบรษท รวมรวยฯ จาเลยท 1 เปนเวลา 1,617 ป ปรบบรษท รวมรวย โอคาเนฯ จาเลยท 4 จานวน 161,700,000 บาท และใหจาคกนายกตตพงษ และนางอมพร กรรมการบรษท กรนแพลนเนต จาเลยท 2-3 คนละ 1,761 ป ปรบบรษท กรนแพลนเนต จาเลยท 5 จานวน 176,100,000 บาท แตเนอง จากความผดดงกลาวมอตราโทษจาคกสงสดไมเกน 20 ป จงใหจาคกจาเลยท 1-3 ไวคนละ 20 ป ตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 91 (2) นอกจากน ใหพวกจาเลยคนเงนของกลางจานวน 15,968,497 บาท พรอมดอกเบยรอยละ 7.5 ตอป รวมทงคนเงนแกผเสยหายจานวน 42,103,826 บาท

ลาสดในกรณทผบญชาการสานกคดอาญาพเศษ กรมสอบสวนคดพเศษ นาทมงานคณภาพบกจบพรอมตงขอหา “แชรลกโซ ” กบบรษท เบสท 59 จากด หรอปแดง ไคโตซาน ซงประกอบกจการขายตรงปยแกเกษตรกรเมอตนป พ.ศ. 2553 นน ลาสดในเดอนธนวาคม พ.ศ. 2553 อยการสงไมฟองเนองจากมความเหนวาเปนธรกจทมการซอขายสนคาจรง หากแตมการคาขายปยเคม ปยอนทรยโดยไมไดรบอนญาต เนองจากปยอนทรยทจาหนายไมไดขนทะเบยน และมการเปลยนแปลงแผนการจายผลตอบแทนใหแกตวแทนจาหนายหรอสมาชกโดยไมแจงให สคบ.ทราบกอน อยางไรกด การประกอบธรกจไมมลกษณะทเปนการหลอกลวงประชาชนจงไมใชแชรลกโซ กรณนแสดงใหเหนวางานในการปองกนและปราบปรามธรกจ แชรลกโซยงคงมปญหาในการตความเพอแยกแยะธรกจทเปนการทจรตหลอกลวงประชาชนออกจากธรกจขายตรงทถกกฎหมาย

อนง ธรกจแชรลกโซนนมกจะเกดในประเทศกาลงพฒนาทประชาชนจานวนมากยงขาดความรและความเขาใจเกยวกบธรกรรมการเงนทาใหไมสามารถแยกแยะธรกจขายตรงทมการคาขายสนคาจรงจากธรกจแชรลกโซทไมมสนคาจรงหากแตประกอบธรกจจากการหลอกลวงประชาชนเทานน แตในเดอน พฤศจกายน ป พ.ศ. 2 551 ตารวจสหรฐอเมรกาไดเขาจบก ม นาย เบอรนารด แมดอฟฟ อดตนกการเงนอเมรกนซงปจจบนอาย 72 ป สาหรบโทษฐานแชรลกโซหรอทเรยกวา "ปอนซ สคม (Ponzi Scheme)" มานานหลายป โดยดงดดนกลงทนรายใหมๆเขามาใหดเหมอนมกาไร แตระบบแชรลกโซดงกลาวทลายลงเมอบรรดานกลงทนเรมถอนเงนคน หลงเกดวกฤตในวอลสตรท เพราะหนตกเมอเดอนตลาคม ซงแชรลกโซของเขาทาใหหลายครอบครวสญเสยเงนออมยามเกษยณ รวมทงสงผลตอผลงทนทเปนองคกรการกศล มหาวทยาลย และผลงทนอกจานวนมากทวโลกเปนมลคาสงถงกวา 65,000 นาย แมดดอฟกาลงรบโทษจาคกเปนเวลา 150 ป ภายหลงรบสารภาพตอศาลวาไดหลอกลวงรบเงนทองจานวนมหาศาลจากผตองการลงทน กรณของเขานาจะเปนการฉอโกงทางการเงนทมขนาดใหญทสดในประวตศาสตร และลาสด เมอเดอน

93

ธนวาคม พ.ศ. 2553 มารก แมดอฟฟ บตรชายคนโตของ เบอรนารด ซงเคยทางานอยในกจการของบดาไดปลดชวตตนเองเพอหลกเลยงปญหาภาวการณทถกบบคนจากการสบสวนสอบสวน กรณดงกลาวแสดงใหเหนถงบทลงโทษทงทางกฎหมายและทางสงคมในสหรฐอเมรกาทคอนขางรนแรงแตกตางจากกรณของประเทศไทยซงสงผลใหพฤตกรรมการทจรตดงกลาวยงเกดขนอยางตอเนอง

การทจรตหลอกลวงผบรโภคถอเปนพฤตกรรมทมอยอยางแพรหลาย โดยทผกระทามเปาหมายในการสรางผลกาไรใหแกตนเองในระยะสน สวนใหญความเสยหายมกเกดขนกบผประกอบการขนาดกลางและขนาดยอมทอาจจะไมมความรความเขาใจในการทาธรกจเทาทควร รวมทงเกดขนกบธรกจทยงไมมกฎหมายเฉพาะมาบงคบใชหรอยงไมมหนวยงานทรบผดชอบโดยตรงมาดแลและใหความรความเขาใจ และกาหนดกฎระเบยบการดาเนนการทชดเจน สงผลใหเกดชองทางของผคดมชอบในการหลอกลวงผประกอบการในธรกจดงกลาว

3.6 สรป

จากการศกษากรณการทจรตของบรษทจดทะเบยนในตลาดหลกทรพยฯ ทเปนการกระทาความผดตาม พ.ร.บ. หลกทรพยและตลาดหลกทรพย พ.ศ. 2535 ทง 5 กรณ ไดแก บมจ. ศครนทร บมจ. รอยเนท บมจ. ปคนค คอรปอเรชน บมจ. เซอรคทอเลคโทรนคส อนดสตรส และ บมจ. เอส.อ.ซ. ออโตเซลส แอนด เซอรวส คณะผวจยสามารถสรปลกษณะและรปแบบของการกระทาความผด ดงทแสดงในรปท 3.3 การทจรตทเกดขนในทกกรณเกดขนจากการกระทาของผบรหารในระดบประธานกรรมการบรหาร ประธานกรรมการ หรอกรรมการบรษท เพอทจะแสวงหาผลประโยชนใหแกตนเองหรอบคคลอนทเกยวของ โดยอาศยการดาเนนการหลก 2 ประการ คอ (1) การยกยอกทรพยของบรษทโดยตรง และ (2) การสรางราคาหลกทรพย เพอหวงผลกาไรจากการขายหนหรอหวงผลทางการเมองบางประการ

วธการยกยอกทรพยของบรษททเกดขนมหลากหลายรปแบบ ดงน

การนาเงนของบรษทไปลงทนในกจการทเกยวของกบตนเอง เชน ผบรหารนาเงนของบรษทไปซอหนของบรษทอกแหงหนงซงตนเปนเจาของ หรอทาสญญาซอขายทดนกบบรษททมความเกยวของกบตนในลกษณะทเออประโยชนตอธรกจของตนเอง เชนในกรณของ บมจ. ศครนทร

การใหกยมเงนแกบคคลอน (บมจ. เอส.อ.ซ.ฯ) แกนตบคคลอน (บมจ. ปคนคฯ) หรอ แกนตบคคลทเกยวของกบตนเอง (บมจ. ศครนทร) ซงตอมาการใหเงนกดงกลาว กลบกลายเปนหนเสยททาใหบรษทตองเสยหาย ซงในบางกรณถงขนตองยายมาอยในหมวดฟนฟกจการ

94

การปลอมแปลงเอกสารเพอใหบรษทสามารถสงจายเงนใหแกบคคลหรอองคกรทไมมตวตนจรง โดยผบรหารหรอกรรมการเปนผรบเงนทจายออกจากบรษท เชน o ผบรหาร บมจ. เซอรคทฯ ใชกจการทไมปรากฏวามตวตน จรงในการบนทกคา

ขายสนคาและลกหนการคาของบรษท และใชกจการอกแหงหน งทตนมความเกยวของเปนตวกลางในการรบชาระเงนจากลกคา

o การสรางใบสงซอ (invoice) ปลอม ในการสงซอถงบรรจแกส (บมจ. ปคนคฯ) และรถยนต (บมจ. เอส.อ.ซฯ) ซงปรากฏในภายหลงวาไมมอยจรง

การยกยอกโดยตรงอนๆ เชน การทผบรหาร บมจ. เอส.อ.ซฯ ยกยอกเงนฝากธนาคารของบรษท การยกยอกเงนจากบญชเงนซอหนเพมทนของบรษท และการยกยอกชดจดทะเบยนรถยนตของบรษท หรอการทผบรหาร บมจ. ปคนคฯ รวมกบบคคลอนยกยอกหนของบรษทเวลดแกสฯ ซงเปนทรพยสนของบรษท

95

รปท 3.3 รปแบบของการทจรตทเกดในตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย

:

: /

ทมา: โดยคณะผวจย

สาหรบวตถประสงคในการสรางราคาหลกทรพยของบรษทนน ผบรหารจะมวธการในการผลกดนใหราคาหนของบรษทในตลาดหลกทรพยฯ สงขนอยางรวดเรว ทงน เพอหวงทากาไรจากการขายหนแบบการซอถกขายแพง โดยจะใชกลวธในการสรางรายไดเทยมใหกบบรษท เพอแสดงผลการดาเนนงานทดกวาความเปนจรง ซงจะเปนการดงดดใหนกลงทนรายยอยทไมทราบขอมลเบองลก ทงน มกจะอาศยกลยทธทางการบญช เชน

การรบรรายไดจากการฝากขายสนคา เชนในกรณทผบรหาร บมจ. รอยเนท รบรรายไดจากการฝากขายบตรอนเทอรเนต แมจะยงไมมรายรบทเกดขนจรง ซงไมตรงตามมาตรฐานบญช

การรบรรายไดจากคาเชาลวงหนา เชนในกรณทผบรหาร บมจ. ปคนคฯ ใชการทาธรกรรมผานโรงบรรจแกสทมความสมพนธใกลชดในการสรางรายไดใหบรษท โดยการเปลยนวธการใชถงแกสจากการจายคามดจามาเปนการจายคาเชา และรบรรายไดจากคาเชาดงกลาวทนท รวมถงการจายเงนใหโรงบรรจแกสเพอนามาจายคาเชาถงแกส และการขายแกสใหโรงบรรจแกสดงกลาวในราคาทสงกวาทขายใหโรงบรรจแกสรายอน

96

การสรางรายไดเทยมโดยการทาใบสงซอปลอม เชนในกรณทผบรหาร บมจ. ปคนคฯ สงซอถงบรรจแกส หรอกรณทผบรหาร บมจ. เอส.อ.ซฯ สงซอรถยนต โดยสรางใบสงซอปลอมในรายการสนคาดงกลาว อนเปนเหตใหเกดการยกยอกเงนของบรษท และ ในขณะเดยวกนกลบมการบนทกรายการดงกลาวเปนสนทรพยของบรษท ซงปรากฏในภายหลงวาไมมอยจรง หรอไมสมารถพสจนไดวาสนคาอยทใด

การทจรตในการสรางราคาหลกทรพยมกเกดขนพรอมกบการทจรตในการใชขอมลภายในเพอการขายหลกทรพย เนองจากเมอมการตกแตงบญชใหตวเลขรายไดของบรษทดดกวาความเปนจรงในรายงานผลการดาเนนงานแลว ผบรการกจะตองขายหนของตนออกไปเพอตกตวงกาไรกอนท ก.ล.ต. จะตรวจสอบพบเจอความผดปกตทางบญชและมคาสงใหแกไขตวเลขใหสะทอนผลการดาเนนงานทแทจรง เชน ในกรณทผบรหาร บมจ. รอยเนท เจตนาแตงงบการเงน เพอหวงผลผลกดนใหราคาหนของบรษทเพมสงขน และฉวยโอกาสกอนทผสอบบญชจะตงขอสงเกตในงบการเงนถงรายการทไมเปนไปตามมาตรฐานการบญช ขายหนของตนเองและคนในครอบครวเพอเอากาไรจากสวนตางราคาหน ซงอาจถอเปนการยกยอกทรพยไดอกทางหนง เนองจากการกระทาดงกลาวเปนการเอาเปรยบผถอหนของบรษทรายอนๆ ทไมไดทราบถงการสรางราคาหนอนเปนเทจดงกลาว

สาหรบความผดในลกษณะการสรางขอมลเทจนน ถอเปนความผดทเกดขนควบคกบความผดในลกษณะอนๆ เชน การจดทาเอกสารและบนทกบญชไมถกตอง หรอไมตรงกบความเปนจรง เพอเปนการปดบงการยกยอกทรพยของผบรหาร หรอการตกแตงงบการเงนของบรษท เพอสรางรายไดเทยมใหบรษท โดยหวงผลในการสรางราคาหลกทรพยของบรษท

การทจรตทเกดขนในตลาดหลกทรพยฯ ทง 5 กรณตวอยางทไดศกษานน ภายหลงจากท ก.ล.ต. ไดดาเนนการกลาวโทษแลว มเพยงกรณทจรตของ บมจ. รอยเนท เทานนทศาลชนตนไดประทบรบฟองในป 2546 ในขณะทคดสวนใหญยงอยในระหวางการพจารณาของพนกงานสอบสวน นอกจากน ศาลชนตนยงไดยกฟองคดทจรตของ บมจ. เอส.อ.ซ.ฯ ในกรณการจดซอรถยนตซงมหลกฐานททาใหนาเชอวาเปนการจดซอทมไดเกดขนจรง การดาเนนการทลาชากบความไรประสทธภาพของกระบวนการทจะดาเนนการลงโทษผกระทาความผด ทาใหเหนวายงไมมการดาเนนการอยางจรงจงในการเอาผดและลงโทษผกระทาผด ซงเปนความรบผดชอบของหลายหนวยงาน ไดแก ก.ล.ต. กรมสอบสวนคดพเศษ และกองบงคบการสบสวนสอบสวนคดเศรษฐกจ และเปนการทาใหการกลาวโทษของ ก.ล.ต. เปนแคเพยงขาวทออกมาเพยงชวคราวเทานน เพราะในทสดกยงไมมใครมาเอาผดกบผกระทาผดได และทาใหการทจรตแบบเดมๆ ดาเนนตอไปอยางแพรหลาย ในบทตอไปจะเปนการกลาวถงขอบกพรองของการดาเนนการในการดาเนนคด และความพยายามในการปองกนมใหเกดปญหาการทจรต อยางทไดเกดขนแลวทง 5 กรณ

97

สาหรบพฤตกรรมการถอหนแทนในกรณศกษานจะเปนการกระทาโดยใชชอบคคลใกลชดใหถอหนแทนตน รวมทงการจดตงบรษทถอครองหลกทรพยของตนเองขนมาเพอปกปดอาพรางหน และเพอหลกเลยงกฎ ระเบยบของรฐ ทหามนกการเมองมหนสวนในธรกจใดๆ ซงกระบวนการซอขาย โอนหน หรอรบเงนปนผล อาจใชบรษทดแลหลกทรพยรบเปนตวแทนถอครองหรอสงซอขายแทนได และหากเปนบรษทตางประเทศทมกฎหมายรองรบการไมเปดเผยชอลกคาแลว การตรวจสอบจะทาไดยากลาบากมากขน ทงน ประเทศไทยมมาตรการปองกนการทจรตคอรรปชนไวคอนขางมาก อาทเชน การตรวจสอบทรพยสนกอนและหลงการเขารบตาแหนง การกาหนดโทษยดทรพยฐานร ารวยผดปกต การบงคบใชกฎหมายฟอกเงน รวมทงขอหามมใหผดารงตาแหนงทางการเมองใชขอมลภายในเลนหน เปนตน แตพฤตกรรมการปกปดการถอหนของผดารงตาแหนงทางการเมองเพอเออประโยชนใหธรกจของตนกลบมความรนแรงและซบซอนมากขน

นอกจากพฤตกรรมทกลาวไวขางตนแลว ยงมพฤตกรรมความผดในหลายรปแบบซงเกยวของกบบคคลในหลายภาคสวน อาท การตดสนบนนกการเมองระดบสง การประพฤตมชอบของเจาหนาทภาครฐ การดาเนนการฟอกเงนของบรษทเอกชนโดยความรวมมอของผบรหารและพนกงานบรษท การหลบเลยงภาษศลกากรโดยอาศยตาแหนงหนาทในบรษทเพอเออประโยชนตอธรกจสวนตวของตนเอง การหลบเลยงภาษสรรพากรจากการซอขายหน รวมทง ความไมโปรงใสในขนตอนการปฏบตงานของเจาหนาทรฐ อาท การเรยกเกบภาษยอนหลงกบบรษทเอกชน และการประเมนภาษสรรพากรโดยเลอกปฏบต เปนตน ซงเปนกรณตวอยางการทจรตทคอนขางซบซอนและกอใหเกดความเสยหายทงกบภาครฐและระบบเศรษฐกจอยางมาก

สาหรบการทจรตในธรกจขนาดกลางและขนาดยอม สวนใหญมกเกดจากการหลอกลวงผบรโภคหรอลกคาซงไมมความรและประสบการณในการประกอบธรกจเทาทควร บทบาทของภาครฐในการปองกนการทจรตดงกลาวและการใหความชวยเหลอผทไดรบความเสยหายขนอยกบการบงคบใชกฎหมายทเกยวของกบธรกจแตละประเภทวาไดมกฎหมายบงคบใชโดยตรงและมการระบหนวยงานทดแลรบผดชอบผประกอบการในธรกจนนๆ โดยตรงหรอไม และถงแมวามลคาความเสยหายตอรายจะไมสงนก หากเทยบกบความเสยหายทเกดจากการทจรตของผประกอบการรายใหญ แตหากพจารณาจากจานวนผทไดรบความเสยหายซงมจานวนหลายรายกอาจสงผลกระทบตอระบบเศรษฐกจโดยรวมได

บทท 4 แรงจงใจทท าใหเกดพฤตกรรมการทจรตคอรรปชน

จากกรณศกษารปแบบของพฤตกรรมการทจรตคอรรปชนในภาคธรกจเอกชนไทยในบทท 3 ซงประกอบไปดวย (1) พฤตกรรมความผดตาม กฎหมายและ ขอบงคบของคณะกรรมกา รกากบหลกทรพยและตลาดหลกทรพย (2) พฤตกรรมความผดเกยวกบการ อาพรางการถอหนทแทจรง โดยการตงนตบคคลอนใหถอหนแทนหรอนอมน (3) พฤตกรรมความผดเกยวกบการหลบเลยงภาษศลกากร (4) พฤตกรรมความผดเกยวกบการเงนการธนาคารและการฟอกเงน และ (5) พฤตกรรมความผดเกยวกบการหลอกลวงผบรโภคหรอลกคา มาในบทท 4 น จะเปนการศกษาถงองคประกอบและแรงจงใจทเออใหเกดพฤตกรรมการทจรตคอรรปชน ขนในภาคธรกจเอกชนไทย โดยจะแบงการศกษาออก เปนสองสวน สวนแรกเปนแรงจงใจในการกระทาความผดตามกฎหมายวาดวยหลกทรพยและตลาดหลกทรพย และสวนทสองเปนการศกษาแรงจงใจในกรณของการหลบเลยงภาษศลกากร เนองจากการทจรตของภาคเอกชนสองประเภทนมความซบซอนและมความแพรหลายมากกวาการทจรตอกสามประเภท

การอาพรางการถอหนทแทจรงมกเกดขนเฉพาะกบผถอหนทเปนนกการเมอง ซงตองการทจะปกปดทรพยสนทตนเปนเจาของ โดยทตามกฎหมายแลวจะตองแจงใหคณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาตทราบ สาหรบการทจรตในภาคสถาบนการเงน เชน การปลอยกใหแกบรษทในเครอหรอเครอญาตของผถอหนรายใหญ ซงเปนปญหาใหญในชวงเวลากอนเกดวกฤตเศรษฐกจในป 2540 ในปจจบนเกดขนนอยมาก เนองจากสถาบนการเงนของไทย โดยเฉพาะธนาคารพาณชยในประเทศไทยมไดมโครงสรางการถอหนในลกษณะทเปนครอบครวอยางแตเดม เนองจากมผลงทนตางชาตจานวนมากเขามาถอครองหนในสถาบนการเงนของไทยหลายแหงทประสบปญหาความมนคงทางการเงนในเวลานน สาหรบสดทาย การทจรตหลอกลวงผบรโภคถอเปนพฤตกรรมทมอยอยางแพรหลาย โดยทผกระทาจะมเปาหมายในการสรางผลกาไรใหแกตนเองในระยะสน ในกรณศกษาของธรกจแฟรนไชสทไดศกษานน เปนลกษณะของการทจรตทยงไมมหนวยงานของรฐทเขามากากบดแล ซงคณะผวจยจะนาเสนอขอเสนอแนะในการปองกนและแกไขปญหาการทจรต ทงสามประเภทไวในบทสดทาย

4.1 แรงจงใจทท าใหเกดการทจรตคอรรปชนในตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย

บรษทมหาชนทมหนเปนหลกทรพยจดทะเบยนในตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย ไมวาจะมการเสนอขายหนตอสาธารณชนหรอไมลวนแลวแตอยภายใตการกากบดแลของคณะกรรมการกากบหลกทรพยและตลาดหลกทรพย (ก.ล.ต.) ภายใตพระราชบญญตหลกทรพยและตลาดหลกทรพย

88

พ.ศ. 2535 จากกรณศกษาพฤตกรรมการทจรตคอรรปชนของธรกจเอกชนในตลาดหลกทรพยฯ ซงเปนความผดตามกฎ ระเบยบ หรอขอบงคบของคณะกรรมการ ก.ล.ต. ทถกกลาวโทษในชวงป 2544-2553 รวม 5 กรณ อนไดแก กรณทจรตของบรษท ศครนทร จากด (มหาชน) บรษท รอยเนท จากด (มหาชน) บรษท ปคนค คอรปอเรชน จากด (มหาชน) บรษท เซอรคทอเลคโทรนคส อนดสตรส จากด (มหาชน) และบรษท เอส.อ.ซ. ออโตเซลส แอนด เซอรวส จากด (มหาชน) ในทน คณะผวจยสามารถจดรปแบ บของพฤตกรรม การทจรตคอรรปชนทเกดขนบอยครง ซงประกอบ ไปดวยการกระทาความผดในหลายลกษณะและเปนความผดทถก ก.ล.ต. ดาเนนการกลาวโทษตาม พ.ร.บ. หลกทรพยและตลาดหลกทรพย พ.ศ. 2535 จานวนหลายมาตรา ดงแสดงรายละเอยดในตารางท 4.1

ตารางท 4.1 รปแบบของพฤตกรรมการทจรตทเกดขนในตลาดหลกทรพยฯ

กรณทจรต พฤตกรรมทถกกลาวโทษ ความผดตาม

พ.ร.บ. หลกทรพยฯ


(ถกกลาวโทษป 2544)

ยกยอกทรพย: นาเงนไปลงทนในธรกจทเกยวของกบตนในราคาทสงกวามลคาตามบญช โดยปราศจากอานา จและ ไมผานมตคณะกรรมการบรษท และนาเงนไปเปนประโยชนของตนเองหรอผอน โดยพรางวาเปนการใหกยมหรอลงทนในบรษททเกยวของ

มาตรา 307 มาตรา 308 มาตรา 311

สรางขอมลเทจ: กระทาหรอยนยอมใหมการลงขอความเทจในบญชและการจดทาบญชไมถกตองหรอไมตรงตอควา มจรง รวมถงการลงขอความเทจในเอกสารของบรษทเพอลวงบคคลใดๆ

มาตรา 312



ใชขอมลภายใน: ฉวยโอกาสขายหนรอยเนท กอนทขอเทจจรงในเรองท ผสอบบญชจะ ตงขอสงเกตในงบการเงนเกยวกบการรบรรายไดจากการขายบตรอนเทอรเนตทไมถกตองหรอไมเปนไปตามมาตรฐานบญช จะถกเปดเผยตอสาธารณช น ซงขอเทจจรงนเปนสาระสาคญตอการเปลยนแปลงราคาหนรอยเนท

มาตรา 241

ฝาฝนกฎระเบยบ : ไมรายงานการซอขายหลกทรพยของผบรหาร และไมรายงานการไดมาหรอการจาหนายหลกทรพยททาใหการถอครองหลกทรพยในกจการนนๆ เปลยนแปลง ทกๆ รอยละ 5 ของจานวนหลกทรพยทจาหนายไดแลวทงหมดของกจการ

มาตรา 59 มาตรา 246

สรางขอมลเทจ: จดทาบญชไมถกตองหรอไมตรงตอความเปนจรง และลงขอความเทจในเอกสาร โดยการรบรรายไดจากการฝากขายบตรอนเทอรเนตในทนท

มาตรา 56 มาตรา 238 มาตรา 312

89



บมจ. ปคนค คอรปอเรชน

(ถกกลาวโทษรวม 3 ครง ในป 2548 ป 2549 และ ป 2552)

ยกยอกทรพย: (1) ทาสญญาใหกยมเงนแกนตบคคลจานวน 2 ราย แตกลบมการนาเชคสงจายเงนใหกยมบางสวนเขาบญชสวนตวของผบรหาร (2) ทาธรกรรมเกยวกบการจดซอถงบรรจแกสขนาดเลกและขนาดใหญอนเปนเทจ อนเปนเหตใหเกดการยกยอกเงนออกจากบรษท (3) ยกยอกเงน หน และทรพยสนอนๆ ของบรษทเวลดแกสฯ ซงเปนบรษทยอยของ บมจ. ปคนคฯ

มาตรา 307 มาตรา 308 มาตรา 311 มาตรา 313 มาตรา 314 มาตรา 315

สรางขอมลเทจ: (1) จดทาบญชทเกยวของกบการใชถงบรรจแกส (การรบรรายไดและกาไรสงกวาความเปนจรง จากการเปลยนรปแบบการใชถงแกสของโรงบรรจแกส จากการจายคามดจาถงมาเปนคาเชาถงรายป) และรายการใหกยมเงนแกนตบคคล 2 ราย อนเปนเทจ (2) จดทาเอกสารและบญชทเกยวของกบรายการสงซอถงบรรจแกสอนเปนเทจ


บมจ. เซอรคทอเลคโทร -นคส อนดสตรส


ยกยอกทรพย: สรางลกหนการคาในตางประเทศอนเปนเทจในการบนทกคาขายสนคาและลกหนการคา และใชกจการอกแหงหนงในตางประเทศทมความเกยวโยงกบผบรหารเปนตวกลางในการรบชาระเงน อนเปนเหตสาคญททาใหบรษทไมไดรบชาระหนจากลกหนการคารายดงกลาว ทาใหบรษทไมสามารถชาระหนไดตามกาหนด จนนาไปสการเขาฟนฟกจการในทสด

มาตรา 307 มาตรา 308 มาตรา 311 มาตรา 313 มาตรา 315

สรางขอมลเทจ : กระทาหรอยนยอม ใหมการ จดทาเอกสารและลงบญชไมถกตองหรอไมตรงกบความจรง ในธรกรรมทเกยวของกบลกหนการคาตางประเทศทไมปรากฏวามตวตนจรง ซงเปนการลวงผสอบบญช ประชาชน และผลงทนทวไปทใชงบการเงน

มาตรา 312

บมจ. เอส.อ.ซ. ออโต -เซลส แอนด เซอรวส

(ถกกลาวโทษป 2551และ 2552)

ยกยอกทรพย: (1) สงซอรถยนตทไมม อยจรง เพอเปนเหตอาพรางใหมการจายเงนออกจากบรษทใหกบผบรหารหรอบคคลอนทเกยวของ (2) ยกยอกเงนของบรษทผานการใหกยมของบรษทย อยแกบคคลอนจานวน 4 ราย ซงถกใชชอเพอปกปดการยกยอกทรพยของผบรหาร (3) ยกยอกเงนฝากของบรษทยอย (4) ยกยอกเงนจากบญชจองซอหนเพมทน ของบรษทยอย (5) ยกยอกชดจดทะเบยนรถยนตของบรษทไปคาประกนหนสวนตว

มาตรา 307 มาตรา 308 มาตรา 309 มาตรา 311 มาตรา 313 มาตรา 315

สรางขอมลเทจ: (1) จดทาเอกสารอนเปนเทจในการสงซอรถยนตทไมมอยจรงและ จดใหมการ บนทกบญชซอรถยนตนน สงผลใ หจานวนรถยนตทแสดงเปนสนคาคงเหลอในบญชไมถกตอง (2) ไม


90



บนทกบญชเกยวกบการรบ เงนและถอนเงน จากบญชจองซอหนเพมทนของบรษทยอยใหถกตองหรอ ใหตรงกบความเปนจรง (3) ลงขอความเทจในบญชและทาบญชไมถกตอง หรอไมตรงตอความเปนจรง โดยสรางรายไดจากการขายรถยนตทไมมอยจรง 30 ลานบาท และแสดงหนสนตากวาความเปนจรง 30 ลานบาท

ผดตอหลกธรรมาภบาล : กรรมการและผบรหารไมปฏบตหนาทดวยความรบผดชอบและระมดระวงในกรณ (1) อนมตใหกยมเงนและลงนามในเชคสงจายเงนแกบคคลอนจานวน 4 ราย (2) ลงนามลวงหนาในเชคหรอลงนามโดยละเลยทจะตรวจสอบความถกตองของรายการ อนเปนเหตใหเกดการยกยอกเงนออกจากบรษท

มาตรา 89/7 มาตรา 89/24

ทมา: รวบรวมจากขาว ก.ล.ต. ฉบบท 34/2544, 6/2546, 67/2548, 49/2549, 69/2549, 84/2551, 28/2552 และ 78/2552

ในการวเคราะหถงองคประกอบและแรงจงใจทเออใหเกดพฤตกรรมการทจรตคอรรปชนของบรษทมหาชนจากดทจดทะเบยนในตลาดหลกทรพยฯ คณะผวจยขอนาเสนอแผนภาพการวเคราะห ในรปท 4.1 ดานลางน โดยทการทจรตจะเกดขนจากการใชอานาจ แตอกสวนหนงกจะถกคานไวดวยการตรวจสอบอกทหนง ในสวนของ “การใชอานาจ” กรรมการและผบรหารบรษทมหาชนถอเปนผทไดรบความไววางใจจากผถอหนใหเปนตวแทนในการบรหารจดการงานตางๆ ของบรษท ทงน กเพอผลประโยชนสงสดแกบรษทและผถอหน ดงนน กรรมการและผบรหารจงเปนผมอานาจและมหนาททไดรบมอบหมายในการดาเนนกจการของบรษทดวยความชอบธรรม แตหากการใชอานาจหนาทของกรรมการและผบรหารเปนไปโดยคานงถงผลประโยชนของตนเองและพวกพองเปนทตง มใชผลประโยชนแกบรษทและผถอหน กจะทาใหเกดพฤตกรรมการแสวงหาผลประโยชนสงสดแกตนเองและพวกพองหรอเกดการทจรตคอรรปชนขนในบรษทมหาชน ซงจะกอใหเกดผลเสยแกผถอหนในวงกวาง

ในดาน “การตรวจสอบ” หากการใชอานาจโดยมชอบของกรรมการและผบรหารถก จากด ดวยการตรวจสอบของฝายทมหนาทรบผดชอบ ในทนคอคณะกรรมการ ก.ล.ต. การทจรตทเกดขนกจะมความรนแรงนอยลง เมอมการตรวจสอบถงพฤตกรรมทอาจเปนการละเมดตอกฎ ระเบยบ หรอขอบงคบทางกฎหมาย ถาพบวามการกระทาความผดจรงกจะนาไปสการดาเนนการกบผกระทาความผด ซงอาจถกดาเนนการทางบรหาร เชน ถกภาคทณฑหรอถกเพกถอน หรออาจถกดาเนนการทางอาญา เชน ถกเปรยบเทยบความผดหรอถกกลาวโทษความผด แตในความเปนจรงแลว เสนทางของการตรวจสอบทจะนาไปสการลงโทษผกระทาความผดกลบไมมประสทธภาพในการดาเนนการเทาทควร ซงจะกลาวถงสาเหตในสวนถดไป

91

รปท 4.1 แผนภาพการวเคราะหแรงจงใจทเออใหเกดพฤตกรรมการทจรต


ดงนน แรงจงใจในการกระทาความผดของผทมอานาจจงอยทการชงน าหนกระหวางผลประโยชนทไดรบจากพฤตกรรมการทจรตและโทษทอาจไดรบจากการกระทาความผดดงกลาว เชนนแลว หากกรรมการและผบรหารซงมอานาจและหนาทในการดแลกจการตางๆ ภายในบรษทเกดแรงจงใจทเหนแกผลประโยชนของตนเองและพวกพอง การใชอานาจหนาททมโดยชอบธรรม กอาจกอใหเกดพฤตกรรมการทจรตคอรรปชนได ซงจะมวธการทแตกตางกนออกไป ดงทไดกลาวมาแลวในขางตน แตไมวาจะดวยวธการใดกลวนกอใหเกดความเสยหายแกบรษทและผถอหน ทงสน ในทน คณะผวจยไดนาเสนอรปแบบของการวเคราะหแรงจงใจททาใหเกดพฤตกรรมการทจรตคอรรปชนในลกษณะความสมพนธเชงคณตศาสตร ดงน

การทจรตคอรรปชนจะเกดขนกตอเมอ E gain E loss

เมอ 1

.n

i ii

qE gain Benefit

และ 1

.n

i ii

E loss p Penalty

92

โดยท E gain คอ ผลประโยชนท คาดวาจะไดรบจากการกระทาความผด E loss คอ ตนทนของการกระทาความผดทคาดวาจะเกดขน

iBenefit คอ ผลประโยชนทเกดขนจากพฤตกรรมความผด i

iq คอ โอกาสท ผมอานาจจะใชอานาจของตนกระทาความผด i

iPenalty คอ โทษ ทางกฎหมายของพฤตกรรมความผด i

ip คอ โอกาสทพฤตกรรมความผด i จะถกตรวจพบและดาเนนการทางกฎหมาย i คอ พฤตกรรมความผดท i โดย 1 2, ,....,i n

จากเงอนไขในขางตน การทจรตคอรรปชนจะเกดขนกตอเมอผลประโยชนทผกระทาความผดคาดวาจะไดรบจากการกระทาความผดมคามากกวาตนทนของการกระทาความผดทคาดวาจะเกดขน ในสวนของผลประโยชนทคาดวาจะไดรบจากการกระทาความผด ในทนมขอสมมตวาการตรวจสอบภายในขององคกรนนลมเหลว ทาใหกรรมการและผบรหารสามารถใชอานาจทตนมในการแสวงหาผลประโยชนทควรจะเปนของบรษทและผถอหนใหแกตนเองและพวกพองได ซงสงผลทาให

iq หรอโอกาสทผมอานาจจะใชอานาจของตนเพอกระทาความผดมคาเทากบหนง หรอเขาใกลหนง ( iq = 1) ดงนน ผลประโยชนทผกระทาความผดคาดวาจะไดรบทงหมดจงมคาเทากบผลรวมของผลประโยชนทเกดขนจากการกระทาความผดในแตละกรณ ในขณะทตนทนของการกระทาความผด ทคาดวาจะเกดขนจะขนอยกบปจจย 2 ประการ คอ โทษทางกฎหมายของพฤตกรรมความผดทไดกระทาในแตละกรณและโอกาสทพฤตกรรมความผดดงกลาวจะถกตรวจพบและถกดาเนนการทางกฎหมายหรอ ip

เมอแทนคาความสมพนธในขางตน พรอมทงสมมตฐานทใหการตรวจสอบและการกากบดแลกจการภายในขององคกรนนลมเหลว จะไดความสมพนธใหมในกรอบดานลางน โดยทการทจรตคอรรปชนจะเกดขนกตอเมอผลประโยชนทผกระทาความผดคาดวาจะไดรบการกระทาความผดของตนซงมคาเทากบผลรวมของผลประโยชนทเกดขนทงหมด มคามากกวาผลรวมของโทษทางกฎหมายทจะไดรบจากความผดแตละกรณ เมอการกระทาความผดนนๆ ถกตรวจพบและถกดาเนนการทางกฎหมายจนถงทสด

1 1

4.1.1 4.1.2 4.1.3

.n n

i i ii i

Benefit p Penalty

ในสวนถดไปจะเปนการขยายความเพมเตม พรอมทงวเคราะหถงปญหาทเกดขนกบตวแปรแตละตวทปรากฏในกรอบขางบน ซงสงผลกระทบตอแรงจงใจของกรรมการและผบรหารทมอานาจในการบรหารจดการกจการตางๆ ของบรษท ทอาจกอใหเกดพฤตกรรมการทจรตคอรรปชนขนในภาค

หวขอยอยท

93

ธรกจเอกชนไทยในตลาดหลกทรพยฯ โดยจะแบงการวเคราะหเปน 3 สวน ตามตวแปรในกรอบขางตน ไดแก หวขอท 4.1.1 พฤตกรรมความผดและผลประโยชนทคาดวาจะไดรบหรอ E gain หวขอท 4.1.2 การดาเนนการของฝายตรวจสอบ ซงจะมผลตอ ip หรอโอกาสทพฤตกรรมความผดจะถกตรวจพบและดาเนนการทางกฎหมาย และหวขอท 4.1.3 โทษทอาจไดรบจากการกระทาความผดหรอ iPenalty ดงน

4.1.1 พฤตกรรมความผดและผลประโยชนทคาดวาจะไดรบ

จากรปแบบและพฤตกรรมการทจรตคอรรปชนทเกดขนใน 5 กรณศกษาขางตน คณะผวจยไดสรปและจดกลมพฤตกรรมความผดทเหมอนกนไวในตารางท 4.2 ในทน พฤตกรรมความผดทถกกลาวโทษบอยครงทสดกคอความผดในฐานยกยอกทรพยและสรางขอมลเทจ การยกยอกทรพยทเกดขนมทงทเปนการยกยอกเงนออกจากบรษทโดยตรงและทางออม ผานการลงทนหรอการปลอยเงนกใหกบบคคลหรอนตบคคลทมความเกยวของ การจดซอหรอการจดจางอนเปนเทจเพอหาเหตทจะจายเงนออกจากบรษท หรอการทาธรกรรมอนเพออาพรางการยกยอกเงนและทรพยสนของบรษท ซงลวนแตกอใหเกดความเสยหายแกบรษทเปนเงนจานวนมาก สาหรบความผดในฐานสรางขอมลเทจ เชน การตกแตงบญช การลงขอความเทจในบญช หรอการจดทาเอกสารและรายงานของบรษทอนเปนเทจ สวนหนงถอเปนการกระทาทเปนการสนบสนนหรอเออใหเกดพฤตกรรมความผดในกรณอนๆ เชน การลงขอความเทจในบญชหรอเอกสารอนๆ เพอปกปดการยกยอกทรพยทงทางตรงและทางออมตามทกลาวมาในขางตน หรอการอาศยชองวางของการบนทกบญชในการสรางรายไดเทยมใหกบบรษทเพอหวงสรางราคาหลกทรพย ทงน พบวาการใชชองทางการบญช เพอประกอบการยกยอกทรพยจะเกดขนมากกวา กอใหเกดความเสยหายมากกวา และตรวจสอบไดยากกวาการแตงบญชเพอวตถประสงคอนๆ

ตารางท 4.2 การจดกลมพฤตกรรมความผดตามทถกกลาวโทษ

กรณ ยกยอกทรพย สราง

ขอมลเทจ ฝาฝน

กฎระเบยบ ใชขอมลภายใน

ผดตอหลก ธรรมาภบาล



บมจ. ปคนคฯ

บมจ. เซอรคทฯ

บมจ. เอส.อ.ซ.ฯ ทมา: รวบรวมจากขาว ก.ล.ต. ฉบบท 34/2544, 6/2546, 67/2548, 49/2549, 69/2549, 84/2551, 28/2552 และ 78/2552

94

ในการประเมนผลประโยชนทกรรมการและผบรหารคาดวาจะไดรบ หรออกดานหนงกคอความเสยหายแกบรษทและผถอหน จากพฤตกรรมการทจรตคอรรปชนในกรณศกษาทง 5 กรณ คณะผวจยหมายรวมถงแตเฉพาะผลประโยชนทเกดขนจากการกระทาความผด ตามทถกกลาวโทษ โดย ก.ล.ต. ทแสดงในตารางท 4.1 เทานน มไดหมายความรวมถงผลประโยชนทอาจเกดขนจรงทงหมด ซงมทมาจากขาวหนงสอพมพ รวมถงการตรวจสอบของ ก.ล.ต. ทยงไมไดรบการยนยน เนองจากการกระทาความผดตามทถก ก.ล.ต. กลาวโทษ ถอเปนความผดซงไดรบการตรวจสอบและยนยนจากฝายตรวจสอบเปนทเรยบรอยแลววามมลจรง คณะผวจยไดประมาณการถงผลประโยชนทคาดวาจะเกดขนในเบองตน จากขาวทปรากฏในหนงสอพมพและจากการกลาวโทษของ ก.ล.ต. ไวในตารางท 4.3 โดยทผลประโยชนสวนใหญจะเกดขนจากพฤตกรรมการยกยอกทรพยออกจากบรษท ซงกอใหเกดประโยชนอยางชดเจนทสด

ตารางท 4.3 ผลประโยชนทเกดขนจากการกระท าความผดตามทถกกลาวโทษ

กรณทจรต ความผดตามทถกกลาวโทษ/ผลประโยชนทเกดขน


นาเงนของบรษทไปซอหนของ บมจ. จลดศ ดเวลลอป ในชวงทราคาหนปรบตวลดลงอยางตอเนอง จานวน 214.05 ลานบาท

ลงทนในบรษททเกยวของกบกลมจลดศและใหกยมเงนแกบรษทในกลมจลดศ จานวนหลายรายการ มลคารวม 758.85 ลานบาท

นาเงนฝากของบรษทไปคาประกนบรษทอนทมความเกยวของ จานวน 20 ลานบาท ใหเปลาหน รพ. เทพารกษ ซงเปนทรพยสนของบรษทแกผใกลชด มลคา 10 ลานบาท


ผบรหารขายหน ROYNET ของตนเองและคนในครอบครว โดยอาศยขอมลภายในทตนไดลวงรมาในตาแหนงผบรหาร ในชวงทมการเปดเผยงบการเงนทไมเปนไปตามมาตรฐานบญช จานวน 24.6 ลานบาท

บมจ. ปคนคฯ นาเชคสงจายเงนใหกยมแกนตบคคล 2 ราย จานวน 85 ลานบาท เขาบญชสวนตว ทาธรกรรมการจดซอถงบรรจแกสขนาดเลกและขนาดใหญอนเปนเทจ คดเปนมลคา

1,321 ลานบาท และ 852 ลานบาท ตามลาดบ ยกยอกหนและทรพยสนอนๆ ของบรษทเวลดแกสฯ โดยดาเนนการใหบรษทผดสญญา

อนเปนเหตใหตองสญเสยหนและทรพยสนดงกลาว มลคาประมาณ 761 ลานบาท บมจ. เซอรคทฯ ตงคาเผอหนสญของลกหนการคาตางประเทศรายหนงทงจานวน ซงปรากฏภายหลงวา

ไมมตวตนจรง รวมเปนจานวนเงน 3,440 ลานบาท บมจ. เอส.อ.ซ.ฯ จดทาเอกสารอนเปนเทจในการสงซอรถยนตทไมมอยจรง เพอเปนเหตอาพรางใหตอง

จายเงนออกจากบรษท จานวน 196 คน มลคาประมาณ 597.9 ลานบาท ยกยอกเงนผานการใหกยมแกบคคลภายนอก 4 ราย รวมเปนเงน 245 ลานบาท ยกยอกเงนฝากของบรษทยอย จานวน 30 ลานบาท ยกยอกเงนจากบญชจองซอหนเพมทน จานวน 42 ลานบาท


95

จากผลประโยชนทเกดขนจากการกระทาความผดในกรณศกษาทง 5 กรณ ทคณะผวจยไดประเมนในขางตน แมวาจะเปนการประมาณการผลประโยชนอยางนอยทคาดวาผกระทาความผดจะไดรบ แตผลประโยชนทประเมนไดในเบองตนนนถอเปนเงนจานวนมากทเดยว เชน กรณทจรต บมจ. ศครนทร จานวน 1,003 ลานบาท กรณทจรต บมจ. รอยเนท จานวน 24.6 ลานบาท กรณทจรต บมจ. ปคนคฯ จานวน 3,019 ลานบาท กรณทจรต บมจ. เซอรคทฯ จานวน 3,440 ลานบาท และ กรณทจรต บมจ. เอส.อ.ซ.ฯ จานวน 914.9 ลานบาท (ความเสยหายตามทปรากฎในขาวอาจมมลคาสงถง 3,000 ลานบาท) กลาวโดยสรปแลว จะพบวาการใชอานาจทมโดยชอบธรรมของกรรมการ หรอผบรหารในทางทผดตอบรษทและผถอหน ไดกอใหเกดผลประโยชนแกตนเองและพวกพองจานวนมหาศาล โดยจะเกดจากพฤตกรรมการกระทาความผดในหลากหลายรปแบบและวธการ ในสวนถดไปจะเปนการแสดงถงตนทนของการกระทาความผดทอาจเกดขน เมอการกระทาความผดของกรรมการและผบรหารถกตรวจพบและดาเนนการทางกฎหมาย ทงน เพอหาผลประโยชนสทธของการกระทาความผดทผกระทาความผดจะไดรบ ซงจะนามาประกอบกบการวเคราะหแรงจงใจของการกระทาความผดตอไป

4.1.2 การด าเนนการของฝายตรวจสอบ

ในการดาเนนการกบผกระทาความผดทฝาฝนหรอละเมดกฎ ระเบยบ หรอขอบงคบทางกฎหมายของคณะกรรมการ ก.ล.ต. ฝายตรวจสอบซงมอานาจและหนาทตามทบญญตไวใน พ.ร.บ. หลกทรพยและตลาดหลกทรพย พ.ศ. 2535 สามารถแบงออกไดเปน 2 สวน ตามลาดบขนของการดาเนนการ ไดแก การตรวจสอบและการดาเนนคดกบผกระทาผ ด (ดภาคผนวกท 1 การใชบงคบกฎหมายของสานกงานคณะกรรมการ ก.ล.ต.) โดยในความเปนจรง คณะผวจยกลบพบความไมมประสทธภาพในการดาเนนการของฝายตรวจสอบในทง 2 สวน อนเปนเหตทาใหการตรวจสอบเปนไปไดยากยงขนหรอทาใหการดาเนนคดทางกฎหมายลาชา ความไมมประสทธภาพทเกดขนในแตละสวนเกดขนจากสาเหตหลายประการ ดงตอไปน

การตรวจสอบ

จากรปผนวกท 1.1 ซงแสดงถงขนตอนการตรวจสอบและการพจารณาดาเนนคดทางอา ญา ทมาของกรณการกระทาความผดท ก.ล.ต. รบเรองไวเพอตรวจสอบ ไดแก (1) ตลาดหลกทรพยฯ หรอองคกรภายนอก ทงในและตางประเทศ (2) ขอรองเรยนจากสวนอนๆ (3) ขาว (4) ระบบตดตามและตรวจสอบของ ก.ล.ต. และ (5) ขอมลทเปดเผยตอประชาชนทวไป ภายหลงจากทคณะกรรมการ ก.ล.ต. ไดพจารณาเรองทไดรบมาในเบองตน หากมมลความผดจรงกจะดาเนนการตรวจสอบเพอหาหลกฐานเพมเตม หรอหากเรองดงกลาวไมมมลกใหยตไป

การสบขอมลเกยวกบการกระทาความผดและเจตนาของผกระทาความผด ซงเปนจดเรมตนของการดาเนนการทงหมด ถอเปนปญหาสาคญประการหนงของฝายตรวจสอบ เนองดวยขอจากดใน

96

การไดมาซงเบาะแส ขอมล และหลกฐานทเกยวของกบการกระทาความผด โดยทผกระทาความผดซงมกเปนกรรมการหรอผบรหารบรษททมอานาจในการสงการจะเปนฝายทควบคมขอมลและเอกสารทเกยวของไวทงหมด พรอมกนน ยงสามารถสรางขอมลเทจในเอกสารหรองบการเงนของบรษท เพอสนบสนนหรอปกปดการกระทาความผดของตนเอง ทาใหการกระทาความผดของตนเองดเหมอนวาจะเปนการกระทาทถกตอง ดวยเหตน จงเปนการยากทขอมลขาวสารทเกยวของกบการกระทาความผดของกรรมการและผบรหารจะหลดลอดออกมา ซงทาใหการตรวจสอบของคณะกรรมการ ก.ล.ต. ดาเนนไปไดยากยงขน

การด าเนนคด

ตอมาหากพบวามการกระทาทเปนการฝาฝนบทบญญตแหง พ.ร.บ. หลกทรพยและตลาดหลกทรพย พ.ศ. 2535 จะนาไปสการดาเนนการตามกฎหมายกบผกระทาความผด ซงยงแบงออกเปนการดาเนนการทางบรหารและการดาเนนคดอาญา ทงน การดาเนนการทางบรหารหมายถงการทคณะกรรมการ ก.ล.ต. ออกคาสงใหผกระทาความผด ซงเปนผใหบรการ เชน ผสอบบญชหรอทปรกษาทางการเงน แกไขการดาเนนการหรอมคาสงลงโทษทางปกครอง เชน ภาคทณฑ สงพก หรอเพกถอนการอนญาตการใหความเหนชอบหรอการขนทะเบยน แตหากเปนการกระทาความผดของกรรมการหรอผบรหารทกอใหเกดความเสยหายแกบรษท จะเขาขายตองถกดาเนนคดทางอาญา ซงถาเปนความผดทไมมผลกระทบในวงกวางหรอสามารถเปรยบเทยบปรบได จะถกดาเนนการเพอเปรยบเทยบความผด และถาเปนความผดทมผลกระทบในวงกวางหรอเปรยบเทยบปรบไมไดหรอไมยนยอมรบการเปรยบเทยบความผด จะถกกลาวโทษตามความผดทไดกระทา

ในทนจะกลาวถงแตเฉพาะการกระทาความผดทถกดาเนนคดทางอาญา และไดรบการกลาวโทษ ซงโดยสวนใหญคอการทจรตคอรรปชนทกอใหเกดความเสยหายแกบคคลจานวนมาก เมอสานกงานคณะกรรมการ ก.ล.ต. ดาเนนการกลาวโทษผกระทาความผดตอพนกงานสบสวนของกรมสอบสวนคดพเศษ (ดเอสไอ) หรอกองบงคบการสบสวนสอบสวนคดเศรษฐกจ (สศก.) เรองจะถกสงตอไปยงอยการเพอพจารณาวาจะสงฟองหรอไมฟองตอศาลชนตน ปญหาทสาคญของกระบวนการในขางตนกคอความลาชาของการดาเนนคด ภายหลงการกลาวโทษของสานกงานคณะกรรมการ ก.ล.ต. ทาใหกรณการกระทาความผดสวนใหญยงไมไดเขาสกระบวนการยตธรรมเพอพสจนความจรง และดเหมอนวาไมมการลงโทษผกระทาความผด เปนแตเพยงการกลาวโทษของ สานกงานคณะกรรมการ ก.ล.ต. แตฝายเดยว

เมอพจารณาความคบหนาของการดาเนนคดจากกรณศกษาทง 5 ในตารางท 4.4 จะพบวาจากกรณความผดทถกกลาวโทษจานวน 9 ครง ในชวงป 2544-2553 มเพยงแค 2 ครง คอ ในป 2546 (กรณ บมจ. รอยเนท) และป 2548 (กรณ บมจ. ปคนคฯ ในการกลาวโทษครงท 1) ทอยการไดดาเนนการสงฟองไปยงศาลชนตน ซง 1 ใน 2 หรอคดปคนค #1 กลบถกศาลชนตนพพากษายกฟอง ขณะทการ

97

กลาวโทษจานวนอก 7 ครง ซงรวมถงกรณทจรต บมจ. ศครนทร ทถกกลาวโทษมาตงแตป 2544 ยงอยในการพจารณาของพนกงานสอบสวนหรออยการ

ตารางท 4.4 ความคบหนาของการด าเนนคดตามทถกกลาวโทษ

กรณทจรต

การกลาวโทษ ความคบหนา

บมจ. ศครนทร กองบงคบการสบสวนสอบสวนคดเศรษฐกจ20 พฤศจกายน 2544

คดอยในการพจารณาของอยการ

บมจ. รอยเนท กองบงคบการสบสวนสอบสวนคดเศรษฐกจ24 กมภาพนธ 2546

อยการมคาสงฟองผถกกลาวโทษตอศาลชนตนเมอวนท 13 สงหาคม 2 546 โดยคดยงอยในการพจารณาของศาลชนตน

บมจ. ปคนคฯ

กรมสอบสวนคดพเศษ 30 มถนายน 2548 ศาลชนตนไดพพากษายกฟองคดเมอวนท 21 ธนวาคม 2549 และพนกงานสอบสวนไดยนอทธรณตอ โดยคดยงอยทศาลอทธรณ

กรมสอบสวนคดพเศษ 13 ตลาคม 2549 การพจารณาของพนกงานสอบสวน

กรมสอบสวนคดพเศษ 13 มนาคม 2552 การพจารณาของพนกงานสอบสวน

บมจ. เซอรคทฯ กรมสอบสวนคดพเศษ 19 กรกฎาคม 2549 การพจารณาของพนกงานสอบสวน

บมจ. เอส.อ.ซ.ฯ กรมสอบสวนคดพเศษ 26 ธนวาคม 2551 การพจารณาของพนกงานสอบสวน

กรมสอบสวนคดพเศษ 9 กนยายน 2552 การพจารณาของพนกงานสอบสวน


หากพจารณาความคบหนาของการดาเนนคดในภาพรวมจากตารางท 4.5 ซงแสดงจานวน ผถกกลาวโทษในชวงป 2535 ถง 2552 พบวาจานวนรอยละ 34.55 ของการกลาวโทษยงอยระหวาง การพจารณาของพนกงานสอบสวน อยการ หรอศาล และอกจานวนรอยละ 40.45 ไมมการฟองคด อนเนองมาจากผตองหาหลบหนจานวนรอยละ 13.18 (อยการสงฟองคด แตไมมตวผกระทาความผด เลยไมมการฟองคด) และอยการสงไมฟองจานวนรอยละ 27.27 ทงน อยการมกสงไมฟองผถกกลาวโทษในความผดฐานการใชขอมลภายในและการสรางราคาหลกทรพย ซงคดเปนจานวนรอยละ 80 และ รอยละ 68 ของผถกกลาวโทษในแตละความผด ตามลาดบ และจากจานวนผถกกลาวโทษทงหมด มเพยงรอยละ 25 เทานนทคดไดดาเนนไปจนถงการฟงคาตดสนของศาล วาศาลจะยกฟองหรอพพากษาลงโทษ ซงในจานวนน ศาลไดพพากษายกฟองรอยละ 13.64 และพพากษาลงโทษผกระทาความผดรอยละ 11.36 โดยมเพยงรอยละ 5 ของจานวนผถกกลาวทศาลไดพพากษาลงโทษและคดถงทสดแลว แสดงใหเหนวาในระยเวลา 17 ปทผานมา นบตงแตมการบงคบใชกฎหมายวาดวยหลกทรพยและตลาดหลกทรพยในป 2535 มผถกกลาวโทษจานวนเพยง 12 ราย จากจานวนผถกกลาวโทษทงหมด 220 ราย ทไดรบโทษตามกฎหมายในสงทไดกระทา

98

ตารางท 4.5 จ านวนผถกกลาวโทษระหวางป 2535 ถง กนยายน 2552

ผถก

กลาวโทษ (ราย)

ไมมการฟองคด ระหวางการ

พจารณาของพนกงานสอบสวน

อยการ หรอศาล

ศาลพพากษายกฟอง

ศาลพพากษาลงโทษ

ลกษณะความผด

ขาดอ

ายคว

าม

ผตอง

หหลบ

หน

ส งไม

ฟอง

ยงไม

ถงทส

ด

ถงทส

ด

ยงไม

ถงทส

ด

ถงทส

ด

กรรมการและผบรหารไมปฏบตหนาทดวยความรบผดชอบ ความระมดระวง และความซอสตย (มาตรา 89/7)

3 - - 1

- 3 - - - -

การบอกกลาวขอความเทจหรอการแพรขาว (มาตรา 238-240)

5 - - - 1 - - 4 -

การซอขายหลกทรพยโดยอาศยขอมลภายใน (มาตรา 241)

5 - - 4 1 - - - -

การสรางราคา (มาตรา 243) 79 - 15 39 4 - 13 6 2

การครอบงากจการ (มาตรา 247) 3 - - 2 - - - 1 -

การทจรตในการบรหารจดการบรษท (มาตรา 307-312)

75 - - 15 45 10 - 2 3

การประกอบธรกจโดยไมไดรบอนญาต (มาตรา 289)

50 - 14 - 22 7 - - 7

หมายเหต ( 1) ขอมล ณ วนท 30 กนยายน 2552 (2) ขอมลขางตนไมรวมเรองทเปนเพยงการแจงเบาะแสไปยงพนกงานสอบสวน


4.1.3 โทษทอาจไดรบจากการกระท าความผด

ในกรณของการทจรตท ก.ล.ต. ไดพสจนความผดและสงเรองตอเพอดาเนนคดกบผกระทาความผดตามกฎหมาย บทลงโทษของความผดตามท พ.ร.บ. หลกทรพยและตลาดหลกทรพย พ.ศ. 2535 ไดบญญตไวนน ไมรนแรงพอทจะ ทาใหผ กระทาความผด “หลาบจา ” และทาใหผทอาจ ตะกระทาความผด “เกรงกลว” โดยเฉพาะอยางยงสาหรบโทษปรบ ซงไมอาจเปรยบเทยบกบมลคาของความเสยหายทเกดขนจรงจากการกระทาความผดไดเลย

ตารางท 4.6 ดานลางน จะแสดงถงบทกาหนดโทษสาหรบความผดทปรากฏในกรณศกษาการทจรตทง 5 กรณ ดงทแสดงในตารางท 4.1 กอนหนาน อยางเชนในกรณ การกระทาความผดในฐานสรางขอมลเทจ ตามมาตรา 312 มคาปรบตงแตหาแสนถงหนงลานบาท บทลงโทษดงกลาว ถอวาตาเมอเทยบกบความเสยหายทเกดขน เนองจากความผดในฐานสรางขอมลเทจถอเปนความผดทเออหรอ

99

ประกอบใหเกดความผดในกรณอนๆ ตามมาหลายกรณ แมวาความผดดงกลาวจะตองระวางโทษจาคกตงแต 5 ป ถง 10 ป ซงนาจะเปนบทลงโทษทผกระทาผดจะเกรงกล ว แตในทางปฏบต ภาระในการพสจนการกระทาผดแบบ “สนสงสย” กลบทาใหไมสามารถเอาผดกบผกระทา ความผดได เนองจากหลกฐานไมเพยงพอ อนงในตางประเทศ ความผดวาดวยการทจรตคอรรปชนในภาคเอกชนในระดบองคกรจะมโทษทางแพงเกอบทงสน ซงจะมโทษปรบทสงมากเพอเปนการปองปรามพฤตกรรมเหลานน ทงน ก.ล.ต. ไดมดารทจะปรบปรงบท กาหนดโทษในกฎหมายวาดวยหลกทรพยและตลาดหลกทรพยเพอใหสอดคลองกบรปแบบทเปนสากล แตกยงมไดมการแกไขประเดนดงกลาวน ในการปรบปรงแกไขกฎหมายหลกทรพยและตลาดหลกทรพย ครงลาสดในป พ.ศ. 2551 ดงทจะกลาวถงรายละเอยดในหวขอท 4.3 ซงเปนการทบทวนการ ดาเนนการ แกไขและปรบปรงกฎ ระเบยบ และขอบงคบทเกยวของของภาครฐในอดต

ตารางท 4.6 บทก าหนดโทษตามความผดทไดกระท า

ความผด บทบญญต บทก าหนดโทษ

ยกยอกทรพย

มาตรา 307 กรรมการ ผจดการ หรอบคคลใด ซงรบผดชอบในการดาเนนงานของนตบคคลใดตามพระราชบญญตน ซงไดรบมอบหมายใหจดการทรพยสนของนตบคคลหรอทรพยสนทนตบคคลดงกลาวเปนเจาของรวมอยดวย กระทาผดหนาทของตนดวยประการใดๆ โดยทจรต

จาคกตงแต 5 ป ถง 10 ป และปรบตงแตหาแสนถงหนงลานบาท

มาตรา 308 กรรมการ ผจดการ หรอบคคลใด ซงรบผดชอบในการดาเนนงานของนตบคคลใดตามพระราชบญญตน ครอบครองทรพยซงเปนของนตบคคล หรอซงนตบคคลดงกลาวเปนเจาของรวมอยดวย เบยดบงเอาทรพยนน ไปเปนของตนหรอบคคลทสามโดยทจรต


มาตรา 309 กรรมการ ผจดการ หรอบคคลใด ซงรบผดชอบในการดาเนนงานของนตบคคลใดตามพระราชบญญตน เอาไปเสย ทาใหเสยหาย ทาลาย ทาใหเสอมคา หรอทาใหไรประโยชนซงทรพยสน อนนตบคคลดงกลาวมหนาทดแลหรอทอยในความครอบครองของนตบคคลนน

จาคกไมเกน 5 ป และปรบไมเกนหาแสนบาท

มาตรา 311 กรรมการ ผจดการ หรอบคคลใด ซงรบผดชอบในการดาเนนงานของนตบคคลใดตามพระราชบญญตน กระทาการหรอไมกระทาการเพอแสวงหาประโยชนทมควรไดโดยชอบดวยกฎหมายเพอตนเองหรอผอน


มาตรา 313 กรรมการ ผจดการ หรอบคคลใด ซงรบผดชอบในการดาเนนงานของบรษทหรอนตบคคลทมหลกทรพยจดทะเบยนในตลาดหลกทรพยฯ หรอหลกทรพยทซอขายในศนยซอขายหลกทรพยใด ฝาฝนมาตรา 307 มาตรา 308 มาตรา 309 หรอ มาตรา 311

จาคกตงแต 5 ป ถง 10 ป และปรบ 2 เทาของราคาทรพยสนหรอประโยชนทบคคลดงกลาวไดกระทาการฝาฝน แตคาปรบตองไมตากวาหาแสนบาท

สราง มาตรา 56 ใหบรษททออกหลกทรพยจดทาและสงงบการเงนและรายงาน ปรบไมเกนหนงแสนบาท

100


ขอมลเทจ เกยวกบฐานะการเงนและผลการดาเนนงานของบรษทตอสานกงาน และอกไมเกนวนละสาม พนบาท (มาตรา 274)

มาตรา 238 หามมใหบรษทหลกทรพย หรอผซงรบผดชอบในการดาเนนกจการของบรษทหลกทรพย หรอบรษททออกหลกทรพย หรอผมสวนไดเสยในหลกทรพย บอกกลาวขอความอนเปนเทจหรอขอความใด โดยเจตนาใหผอนสาคญผดในขอเทจจรงเกยวกบฐานะการเงน ผลการดาเนนงาน หรอราคาหลกทรพยของบรษท หรอนตบคคลทมหลกทรพยจดทะเบยนในตลาดหลกทรพยฯ หรอหลกทรพยทซอขายในศนยซอขายหลกทรพย

จาคกไมเกน 2 ป หรอปรบไมเกน 2 เ ท าของผลประโยชนท ไดรบไว แตจะ ตองไมตากวาหาแสนบาทหรอทงจา ทงปรบ (มาตรา 296)

มาตรา 312 กรรมการ ผจดการ หรอบคคลใด ซงรบผดชอบในการดาเนนงานของนตบคคลใดตามพระราชบญญตน (1) ทาใหเสยหาย ทาลาย เปลยนแปลง ตดทอน หรอปลอม บญช เอกสาร หรอหลกประกน (2) ลงขอความเทจหรอไมลงขอความสาคญในบญชหรอเอกสาร หรอ (3) ทาบญชไมครบถวน ไมถกตอง ไมเปนปจจบน หรอไมตรงตอความเปนจรง ถากระทาหรอยนยอมใหกระทา เพอลวงใหนตบคคลหรอผถอหนประโยนอนควรได หรอเพอลวงบคคลใดๆ


ฝาฝนกฎระเบยบ

มาตรา 59 ใหกรรมการ ผจดการ ผดารงตาแหนงบรหาร และผสอบบญชของบรษททออกหลกทรพยจดทาและเปดเผยรายงานการถอครองหลกทรพยของตนเอง คสมรส และบตรทยงไมบรรลนตภาวะ ซงถอหลกทรพยในบรษทนน ตลอดจนการเปลยนแปลงการถอหลกทรพยดงกลาวตอสานกงาน

ปรบไมเกนหาแสนบาท และอกไมเกนวนละหนงหมนบาท (มาตรา 275)

มาตรา 246 บคคลใดไดมาหรอจาหนายหลกทรพยของกจการใด ในลกษณะททาใหตนหรอบคคลอนเปนผถอหลกทรพยในกจการนนเพมขนหรอลดลง เมอรวมกนแลวมจานวนทกรอยละหาของจานวนหลกทรพยทจาหนายไดแลวทงหมดของกจการ ตองรายงานถงจานวนหลกทรพยในทกรอยละหาดงกลาว ตอสานกงาน ทกครงทไดมาหรอจาหนายหลกทรพย เวนแตในกรณการจาหนายทไมมผลทาใหมการเปลยนแปลงผบรหารหรอธรกจของกจการ

จาคกไมเกน 2 ป หรอปรบไมเกนหาแสนบาทและปรบอกไมเกนวนละหนงหมนบาท หรอทงจาทงปรบ (มาตรา 298)

ใชขอมลภายใน

มาตรา 241 หามมใหบคคลใดทาการซอ หรอขาย หรอเสนอซอหรอเสนอขาย หรอชกชวนใหบคคลอนกระทาการแบบเดยวกน ซงหลกทรพยจดทะเบยนในตลาดหลกทรพยฯ หรอหลกทรพยทซอขายในศนยซอขายหลกทรพย ไมวา จะโดยทางตรงหรอทางออม ในทางทจะ เปนการเอาเปรยบตอบคคลภายนอก โดยอาศยขอเทจจรงอนเปนสาระสาคญตอการเปลยนแปลงราคาของหลกทรพยทยงมไดเปดเผยตอประชาชน และตนไดลวงรมาในตาแหนงหรอฐานะเชนนน

จาคกไมเกน 2 ป หรอปรบไมเกน 2 เ ท าของผลประโยชนท ไดรบไว แตจะ ตองไมตากวาหาแสนบาทหรอทงจา ทงปรบ (มาตรา 296)

ผดตอหลก ธรรมภบาล

มาตรา 89/7 ในการดาเนนกจการของบรษท กรรมการ และผบรหารตองปฏบตหนาทดวยความรบผดชอบ ความระมดระวง และความซอสตยสจรต รวมทงตองปฏบตใหเปนไปตามกฎหมาย วตถประสงค ขอบงคบของบรษท และมตคณะกรรมการ ตลอดจนทประชมผถอหน

ปรบไมเกน คาเสยหายทเกดขนหรอผลประโยชนทไดรบ แตตองไมตากวาหาแสนบา ท หากกระทาโดยทจรต ตองระวางโทษมาตรา 89/24 ในการปฏบตหนาทของกรรมการและผบรหารของบรษทยอย

101


ใหนาความในมาตรา 89/7 มาตรา 89/8 มาตรา 89/9 และมาตรา 89/10 รวมทงบทกาหนดโทษทเกยวของมาใชบงคบ โดยอนโลม

จาคกไมเกน 5 ป หรอปรบไมเกนสองเทาของคาเสยหาย แตตองไมตากวาหนงลานบาท หรอทงจาทงปรบ (มาตรา 281/2)

ทมา: พ.ร.บ. หลกทรพยและตลาดหลกทรพย พ.ศ. 2535 (ฉบบแกไขเพมเตม พ.ศ. 2551)

4.1.4 การเปรยบเทยบผลประโยชนและตนทนเพอวเคราะหแรงจงใจ

จากการวเคราะหผลประโยชนทคาดวาผกระทาความผดจะไดรบจากการทจรตคอรรปชน ในหวขอท 4.1.1 และตนทนของการกระทาความผดทอาจจะเกดขนในหวขอท 4.1.2 และหวขอท 4.1.3 ซงเกยวของกบโทษตามความผดทไดกระทาและโอกาสทจะถกดาเนนคดทางกฎหมาย ในสวนนจะเปนการเปรยบเทยบผลประโยชนและตนทนทเกดขน เพอวเคราะหถงแรงจงใจทเออใหเกดพฤตกรรมการทจรตคอรรปชนในภาคธรกจเอกชนไทย ทงน จากการศกษาพบวาแรงจงใจในการกระทาความผดของกรรมการและผบรหารทมอานาจในการบรหารจดการกจการภายในบรษทนน เปนผลมาจากการไดรบผลประโยชนจานวนมากมาอยางงายดาย และผลประโยชนทคาดวาจะไดรบจากการกระทาความผดดงกลาวมจานวนมากกวาเมอเปรยบเทยบกบ ตนทนของการกระทาความผด ทอาจเกดขน ตารางท 4.7 ดานลางจะเปนการเปรยบเทยบผลประโยชนและตนทนทคาดวาจะเกดขน ตามความสมพนธเชงคณตศาสตรทไดกลาวมาขางตน ซงทาให กรรมการและผบรหารเกดแรงจงใจหรอรสกวาคมคาทจะกระทาความผด

สาเหตของความคมคาในการกระทาความผดทผกระทาความผดอาจรสกได สวนหนงเปนผลมาจากผลประโยชนจานวนมากทคาดวาจะไดรบหรอ E gain ทสง เนองจากการใชอานาจของกรรมการและผบรหารในการดาเนนการตางๆ ภายในบรษท ยากทจะไดรบการตรวจสอบจากภายในองคกรหรอจากผถอหน ทาใหการกระทาความผดสามารถเกดขนไดโดยงายและมแนวโนมวาจะกอใหเกดความเสยหายจานวนมาก ซงกวาจะตรวจพบกทาใหเกดความเสยหายไปมากแลว และอกสวนหนง ซงเปนปญหามากกวาและเกยวของโดยตรงกบการกากบดแลของฝายตรวจสอบ นนกคอ ตนทนของการกระทาความผดหรอ E loss ทต าเกนไป อนเปนผลมาจากขอจากดและความไมมประสทธภาพในการดาเนนการของฝายตรวจสอบ ซงทาให ip หรอโอกาสทพฤตกรรมความผดจะถกตรวจพบและถกดาเนนคดทางกฎหมายจนถงทสดมคานอย จากตารางท 4.5 พบวาในชวงป 2535 ถง 2552 มเพยงรอยละ 5.45 ของจานวนผถกกลาวโทษทงหมด 220 ราย หรอนบเปน 12 ราย ทไดรบโทษตามกฎหมายในสงทไดกระทา ดงนน คาของ ip ในทน จะมคาเทากบ 0.0545 นอกจากน โทษทางกฎหมายทผกระทาความผดจะไดร บจากพฤตกรรมความผดทไดกระทาหรอ iPenalty ทนอย ยงสงผลตอความคมคาดงกลาวเชนเดยวกน

102

ตารางท 4.7 การวเคราะหแรงจงใจตามความสมพนธเชงคณตศาสตร

ปญหา ตวแปร ผล

E gain หรอ ผลประโยชนทคาดวาจะไดรบจากการกระทาความผด มคามาก

iBenefit หรอ ผลประโยชนทผกระทาความผดไดรบจากพฤตกรรมความผด i

มคามาก

iq หรอ โอกาสทผมอานาจจะใชอานาจของตนในการกระทาความผด i

มคามาก (เขาใกล 1)

E loss หรอ ตนทนของการกระทาความผดทคาดวาจะเกดขน มคานอย

iPenalty หรอ โทษทางกฎหมายทผกระทาความผดจะไดรบ ของพฤตกรรมความผด i

มคานอย

ip หรอ โอกาสทพฤตกรรมความผด i จะถกตรวจพบและถกดาเนนคดทางกฎหมายจนถงทสด

มคานอยมาก


ในสวนน จะเปนการชแจงทมาของปญหาทเกดขน ซงทาใหตนทนของการทจรตคอรรปชนตอองคกรและผถอหนทประเมนไดมคานอย รวมถงความพยายามและแนวทางในการแกไขปญหาของฝายตางๆ ทรบผดชอบโดยตรง

ทมาของปญหา

(1) อปสรรคในขนตอนการตรวจสอบพฤตกรรมการกระทาความผดในเบองตน อนเนองมาจากขอจากดทางดานขอมลขาวสาร ซงสวนใหญมกจะอยภายใตการควบคมดแลของผกระทาความผดเสยเอง ซงเปนกรรมการหรอผบรหารทมอานาจในการบรหารจดการกจการภายในของบรษท ทาใหฝายตรวจสอบทางานไดยากยงขน ในการสบขอมล การหาเบาะแส และการหาหลกฐาน ทเกยวของกบการกระทาความผด รวมถง เจตนาของผกระทาความผด อกทงผกระทาความผดยงสามารถสรางขอมลเทจในเอกสารหรองบการเงนของบรษทเพอสนบสนนหรอปกปดการกระทาความผดของตนเอง

(2) ระยะเวลาของการดาเนนคดทลาชา นบตงแตการกลาวโทษผกระทาความผดของ ก.ล.ต. จนถงการสงฟองคดไปยงศาลชนตน เนองมาจาก ก.ล.ต. จะตองดาเนนการกลาวโทษผกระทาความผดหรอละเมดตอกฎหมายหลกทรพยและตลาดหลกทรพย ตอพนกงานสอบสวนของกรมสอบสวนคดพเศษ (ดเอสไอ) หรอกองบงคบการสบสวนสอบสวนคดเศรษฐกจ (สศก.) กอนทเรองจะถกสง ตอไปยงสานกงานอยการสงสด เพอใหอยการพจารณาวาจะสงฟองหรอไมฟองตอศาลชนตน โดยท ก.ล.ต. ไมมอานาจในการทาสานวนสบสวนและฟองคดดวยตนเอง เนองดวยในความผดทเกดขนดงกลาว

103

ก.ล.ต. มไดเปนผเสยหาย53 ตราบทกฎหมายยงไมไดใหอานาจในการสบสวนและดาเนนคดดวยตนเองแก ก.ล.ต.

ความลาชาของการดาเนนคดทเกดขน ดงกลาว สวนหนงเปนผลมาจากการทคดสวนใหญ (ครงหนง) มาตดอย ทการพจารณาของ อยการ ตามเสนทางของการดาเนนคด ทางอาญาในรปท 4.2 ทงน ในการสบขอมล อยการสามารถสงให พนกงานสอบสวนของหนวยงานทงสองในขางตนไปดาเนนการสบสวนหรอสอบขอมลเพมเตมในขอสงสยได

รปท 4.2 เสนทางของการด าเนนคดทางอาญา

. . .

.


นอกจากน ระยะเวลาของการดาเนนคดทยาวนานดงกลาว ยงสงผลตอระยะเวลาการยดหรอการอายดทรพยของผถกกลาวโทษ โดยใหอายดทรพยไดครงละ 180 วน แตสงสดไมเกน 360 วน และเมอครบกาหนด 180 วน คณะกรรมการ ก.ล.ต. จะตองรองขอตอศาลใหมคาสงขยายระยะเวลาการอายดทรพยดงกลาว แตในความเปนจรงแลวกวาทอยการจะพจารณาวาจะสงฟองหรอไมฟองนน กนเวลามากกวา 1 ป การอายดไวไดไมเกน 12 เดอน จงไมเกดประโยชนแตอยางใด เพราะสดทายแลว กจาตองปลอยทรพยทอายดไวกลบไป

(3) สบเนองจากขอ (2) ทในการดาเนนคดทางกฎหมายกบผกระทาความผดจะตองสงผานไปยงอยการ กอนทเรองจะเขาสกระบวนการยตธรรมหรอศาล ดงนน การตควา มในขอกฎหมาย ทไมตรงกนระหวาง ก.ล.ต. และอยการ จงถอเปนอกสาเหตหนงททาใหอยการสงไมฟองคด ตอศาล

53 ซงจะแตกตางจากสานกงานคณะกรรมการการแขงขนทางการคาทสามารถฟองคดทเปนการกระทาความผดตาม พ.ร.บ. การแขงขนทางการคา พ.ศ. 2542 เองได หรอในกรณการทจรตภาครฐ ทสานกงานคณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาต (ป .ป.ช.) สามารถดาเนนการฟองคดเองได ในกรณท ป.ป.ช. และอยการมความเหนไมตรงกน

104

ชนตนหรอทาใหคดถกยกฟองเมอเรองไปถงศาลแลว โดยทการตความทางกฎหมายจะขนอยกบ ดลยพนจของอยการแตเพยงผเดยว ซงสามารถมความเหนทเหมอนหรอแตกตางไปจาก ก.ล.ต. กได จงนบเปนปญหาตอการทางานของ ก.ล.ต. อยางมาก

(4) สาหรบโทษทผกระทาความผดจะไดร บ ในทสดแลวอาจเทยบกบความเสยหายท เกดขนกบบรษทและผถอหนไมได ยกตวอยางเชน ในกรณการกระทาความผดฐานยกยอกทรพย อนเปนความผดตามมาตรา 307 มาตรา 308 มาตรา 309 และมาตรา 311 ซงผกระทาความผดจะตองระวางโทษจาคกตงแต 5 ป ถง 10 ป และปรบตงแตหาแสนถงหนงลานบาท นอกจากน กฎหมายหลกทรพยยงไดวางบทเพมโทษโดยเฉพาะแก กรรมการและผบรหารของบรษทหรอนตบคคลทมหลกทรพย จดทะเบยนในตลาดหลกทรพยฯ ทกระทาการฝาฝนมาตราขางตนไวในมาตรา 313 คอ จะตองจาคกตงแต 5 ป ถง 10 ป และปรบเปนเงน 2 เทาของราคาทรพยสนหรอประโยชนทบคคลดงกลาวไดกระทาการฝาฝน แตคาปรบตองไมตากวาหาแสนบาท

หากกรรมการและผบรหารบรษทแหงหนงซงมหลกทรพยจดทะเบยนในตลาดหลกทรพย ฯ ไดกระทาการทจรต โดยยกยอกทรพยของบรษทไปเปนของตนเองและผเกยวของ ซงเปนความผดตามมาตรา 308 อนเปนเหตใหเกดความเสยหายแกบรษทเปนเงนจานวน 10 ลานบาท ถาการกระทาความผดดงกลาวไดรบการตรวจสอบและดาเนนคดทางกฎหมายจนถงทสด โทษทจะไดรบตามทบญญตไวในมาตรา 313 คอ จาคกตงแต 5 ป ถง 10 ป และปรบเปนเงน 2 เทา ของผลประโยชนทไดรบ เมอพจารณาแตเฉพาะโทษปรบ โดยหลกการแลวผกระทาความผดจะตองถกปรบเปนเงนจานวน 20 ลานบาท แตเนองจากมขอบกพรองในการตรวจสอบและดาเนนคดกบผกระทาความผด ตามทไดกลาวมาแลวในขางตน ซงสงผลทาใหโอกาสทการกระทาความผดจะถกตรวจพบและดาเนนคดทางกฎหมายจนถงทสดหรอ ip มคานอย เพราะฉะนน โทษปรบทเกดขนจรงจะเปนจานวนเงนทนอยกวา 20 ลานบาท หากนาสถตในตารางท 4.5 มาใชประกอบการคานวณ ซงโอกาสทผกระทาความผดจะไดรบโทษหรอ ip มคาเทากบ 0.0545 ดงนน ตนทนของการกระทาความผดหรอโทษปรบทผกระทาความผดคาดวาจะไดรบจะมคาเทากบ 1.09 ลานบาท ซงไดมาจากการนาคาความนาจะเปนท 0.0545 ไปคณกบจานวนเงนทเปนโทษปรบตามกฎหมาย 20 ลานบาท เมอนาไปเปรยบเทยบกบผลประโยชนทผกระทาความผดไดรบไปจากการกระทาความผดจานวน 10 ลานบาท การทจรตคอรรปชนในครงนไดกอใหเกดความคมคาในการกระทาความผดหรอสวนตางจานวน 8.91 ลานบาท ซงมากกวาตนทนของการกระทาความผดถง 8.17 เทา

หากคณะผวจยจะทาการเทยบคาปรบขนตาทจะทาใหตนทนของการกระทาความผดมคามากกวาหรอเทากบผลประโยชนทอาจไดรบจากการกระทาความผด หรอกคอการทาใหความคมคาในการกระทาความผดหมดไป โดยกาหนดใหประสทธภาพของการตรวจสอบและดาเนนคดของฝายทมสวนเกยวของไมเปลยนแปลงหรอใหโอกาสทการกระทาความผดจะถกตรวจพบซงมคาเทากบ 0.0545

105

มคาคงท เมอพจารณาถงผลประโยชนทผกระทาความผดอาจไดรบ ซงคณะผวจยไดประมาณการไวในเบองตน โทษปรบทจะทาใหตนทนของการกระทาความผดมคาเทากบผลประโยชนทผกระทาความผดอาจจะไดรบจะตองมคาตามทแสดงไวในตารางท 4.8 โดยจะมคาปรบสาหรบการทจรตในกรณตางๆ ดงน บมจ. ศครนทร จานวน 18,404 ลานบาท บมจ. รอยเนท จานวน 451 ลานบาท บมจ. ปคนคฯ จานวน 55,395 ลานบาท บมจ. เซอรคทฯ จานวน 63,119 ลานบาท และ บมจ. เอส.อ.ซ.ฯ จานวน 16,771 ลานบาท ซงคดเปนจานวนทมากกวา 18 เทา ของผลประโยชนทเชอวาผกระทาความผดในแตละกรณจะไดรบ โดยในทน มไดพจารณาถงโทษจาคกทบญญตไวในบทกาหนดโทษสาหรบความผดในบางกรณ เนองจากเปนโทษทในทางปฏบตมกเปนไปไดยาก สาหรบกรณการทจรตคอรรปชนในภาคเอกชน

ตารางท 4.8 การเปรยบเทยบผลประโยชนและคาปรบขนต า (หนวย: ลานบาท)

กรณทจรต ผลประโยชนทอาจไดรบ คาปรบคาต าทตองการ

บมจ. ศครนทร 1,003.0 18,403.7

บมจ. รอยเนท 24.6 451.4

บมจ. ปคนคฯ 3,019.0 55,394.5

บมจ. เซอรคทฯ 3,440.0 63,119.3

บมจ. เอส.อ.ซ.ฯ 914.0 16,770.6

ทมา: คณะผวจย

4.1.5 การด าเนนการของภาครฐเพอแกไขปญหาการทจรตในตลาดหลกทรพยฯ

เนองดวยตลาดทนในยคปจจบนมววฒนาการทเปลยนแปลงไปอยางมากตามกระแสของโลกาภวตนทการไหลเขาและออกของเงนทนระหวางประเทศสามารถเชอมโยงถงกนโดยตลอด เชนเดยวกนกบเมอเกดวกฤตการณทางการเงน ซงจะสงผานผลกระทบถงกนไดอยางรวดเรว นอกจากน คาวา “บรรษทภบาล” (corporate governance) ยงถกยกขนมาพดกนบอยครง เนองจากนกลงทนหนมาใหความสนใจกบการกากบดแลกจการทดกนมากขน ทามกลางความไมแนนอนในภาคการเงนและการลงทนเชนในปจจบน ประกอบกบการทสานกงานคณะกรรมการกากบหลกทรพยและตลาดหลกทรพยไดเขารบการประเมนภายใตโครงการ FSAP (Financial Sector Assessment Program) และ ROSCs (Reports on the Observance of Standards and Codes) ซงจดขนโดยธนาคารโลกและกองทนการเงนระหวางประเทศ ในชวงป 2548-2550 โดยมวตถประสงคเพอผลกดนใหตลาดทนไทยมกฎหมายและกฎเกณฑในการกากบดแลททดเทยมกบสากล จากผลการประเมนเหนวาประเทศไทยควรทจะมการปรบปรงบทบญญตบางเรองในกฎหมายหลกทรพยเพอประโยชนในการกากบดแลกจการทดของตลาดทน ทงหมดนจงเปนทมาของการปรบปรงพระราชบญญตหลกทรพยและตลาด

106

หลกทรพย พ.ศ. 2535 ซงถกใชงานมานานกวา 15 ป ทงน เพอใหสอดคลองกบพฒนาการของตลาดทนในยคปจจบน เพอเปนการยกระดบธรรมาภบาลของกจการใหสงขน และเพอใหนกลงทนเชอมนถงความมประสทธภาพ ความโปรงใส และความยตธรรมของตลาดทนไทยมากขน

กฎหมายหลกทรพยฉบบทเปนการแกไขและ เพมเตมบทบญญตใน พ.ร.บ. หลกทรพยและตลาดหลกทรพย พ.ศ. 2535 ถกเรยกวา พ.ร.บ. หลกทรพยและตลาดหลกทรพย (ฉบบท 4) พ.ศ. 2551 ซงมผลบงคบใช เมอวนท 5 มนาคม 2551 เนองดวยแนวโนมของโลกในยคปจจบนไดเลงเหนถงความสาคญของการมธรรมาภบาลทดในบรษทมหาชน บทบญญตใน พ.ร.บ. หลกทรพย และตลาดหลกทรพย พ.ศ. 2535 ฉบบทแกไขใหม จงถกเนนเฉพาะใหใชกบบรษทมหาชนจากดทมการเสนอขายหนใหแกประชาชนในวงกวางและบรษทมหาชนจากดทมหนเปนหลกทรพยจดทะเบยนในตลาดหลกทรพยฯ หรอเปนหลกทรพยซอขายในศนยซอขายหลกทรพย ตามความในมาตรา 89/1 ทงน เพอเปนการเพมกตกาใหบรษทมหาชนทเขามาอยในตลาดหลกทรพยฯ มหนาททจะตองปฏบตเพมมากขน ซงจะไมซาซอนหรอขดกบ พ.ร.บ. บรษทมหาชนจากด พ.ศ. 2535 ซงกากบดแลบรษทมหาชนทงหมด และในบางเรองกเปนการขยายความเพมเตมใหชดเจนและเขมขนขน และใหสทธแกผลงทนมากขน สาระสาคญของการปรบปรงแกไข พ.ร.บ. หลกทรพยและตลาดหลกทรพย พ.ศ. 2535 ฉบบทแกไขใหม แบงไดเปน 4 ประการ ไดแก

(1) การเพมความคมครองและการใหสทธแกผลงทน

การท าใหผถอหนมสวนรวมมากขน

แตเดมสาหรบ พ.ร.บ. บรษทมหาชนจากด พ.ศ. 2535 ไดกาหนดใหการลงมตในหลายๆ เรอง จะตองใชเสยง 1 ใน 5 หรอรอยละ 20 ของจานวนเสยงทงหมด แตสาหรบบรษทมหาชนซงจดทะเบยนในตลาดหลกทรพยฯ แลว การรวบรวมจานวนเสยงใหครบถงรอยละ 20 ถอวาเปนไปไดยากในทางปฎบต เนองจากจานวนหนของบรษทไดกระจายไปอยในมอของผถอหนในวงกวาง กฎหมายหลกทรพยฉบบปรบปรงแกไขใหมจงไดปรบปรงเกณฑดงกลาว โดยใหใชเสยงแครอยละ 5 ของจานวนเสยงทงหมด เพอเปนการทาใหผถอหนมสทธมเสยงมากขน ดงทปรากฏในมาตรา 89/18 มาตรา89/28 และมาตรา 89/30 เปนตน

สทธในการเสนอวาระการประชมในการประชมผถอหน

กฎหมายหลกทรพยใหมในมาตรา 89/28 ไดเพมโอกาสใหผถอหนเสนอวาระเรองทจะประชมในการประชมผถอหนไดงายขน จากเดมทตองรอใหถงวนประชมและขอใหทประชมมมต ซงจะตองใชเสยงขางมากหรอเกนกงเพอใหยอมรบเรองทเสนอและบรรจเขาเปนวาระการประชม โดยการกาหนดใหผถอหนคนเดยวหรอหลายคนกได ซงถอหนและมสทธออกเสยงนบรวมกนได ไมนอยกวารอยละ 5 ของจานวนสทธออกเสยงทงหมดของบรษท ทาหนงสอเสนอเรองทจะบรรจเปน

107

วาระการประชมตอคณะกรรมการของบรษท ถาคณะกรรมการเหนดวย กจะจดเขาเปนวาระการประชม แตถาคณะกรรมการไมเหนดวย กสามารถปฏเสธได ซงกฎหมายกไดใหตวอยางของเรองทคณะกรรมการอาจปฏเสธไวในมาตราดงกลาวเชนกน

ในกรณทคณะกรรมการปฏเสธทจะบรรจเรองทผถอหนเสนอไวในวาระการประชม กฎหมายหลกทรพยใหมกยงไดวางทางออกแกผถอหนไวอกทางหนง คอ กาหนดใหคณะกรรมการตองแจงเรองทผถอหนเสนอมาตอทประชมผถอหน พรอมทงระบเหตผลของการปฏเสธการบรรจเรองดงกลาวไวดวย ถาทประชมผถอหนเหนดวยกบคณะกรรมการ กใหเรองดงกลาวจบไป แตถาหากผถอหนในทประชมมมตดวยคะแนนเสยงขางมากของจานวนเสยงทงหมดของผถอหนซงมาประชมและออกเสยงเหนชอบใหบรรจเรองทเสนอโดยผถอหน กใหคณะกรรมการบรรจเรองดงกลาวเปนวาระการประชมผถอหนในครงถดไป

สทธในการฟองรองกรรมการและไดรบการชดใชคาใชจายในการด าเนนคด

ในกรณทกรรมการ กระทาการอนเปนการ ไมปฏบตหนาท ของตน ตามทไดบญญตไวในมาตรา 89/7 จนเปนเหตใหกรรมการ ผบรหาร หรอบคคลทเกยวของไดรบประโยชนไปโดยมชอบและกอใหเกดความเสยหายแกบรษท กฎหมายหลกทรพยใหมในมาตรา 89/18 กาหนดใหผถอหนคนเดยวหรอหลายคน ซงถอหนและมสทธออกเสยงนบรวมไดไมนอยกวารอยละ 5 ของจานวนสทธออกเสยงทงหมดของบรษท เสนอเรองใหคณะกรรมการบรษทฟอง เรยกใหกรรมการผนนรบผดชอบในการสงคนผลประโยชนใหแกบรษททเสยหาย และถา คณะกรรมการบรษทไมดาเนนการตามท ผถอหนแจงภายในระยะเวลา 1 เดอน นบจากวนทแจง ผถอหนสามารถใชสทธฟองเรยกคนประโยชนดงกลาวแทนบรษทนนได ทงน ในกรณทผถอหนใชสทธดาเนนการฟองเรยกแทนบรษท หากศาลเหนวาการใชสทธของผถอหนเปนไปโด ยสจรต ใหศาลมอานาจสงใหบรษทออกคาใชจาย ทเกดขนจรงใหแก ผถอหนทใชสทธดงกลาว

บทบญญตในมาตรา 89/18 ขางตน ถอเปนการดาเนนการกบกรรมการทไมปฏบตตามหนาทของตน นอกเหนอจากทบญญตไวในมาตรา 85 และมาตรา 86 แหง พ.ร.บ. บรษทมหาชนจากด พ.ศ. 2535 นอกจากน ยงถอเปนการแกไขขอบกพรองในเรองคาใชจายในการดาเนนการฟองเรยกของผถอหน เนองจากแมวา พ.ร.บ. บรษทมหาชนจากด จะใหสทธแกผถอหนในการฟองเรยกคนผลประโยชนแทนบรษทได แตในความเปนจรง กคงไมมผถอหนรายใดเลอกทจะดาเนนการเอง เพราะเมอฟองเรยกแลว ผลประโยชนทเรยกคนไดกจะกลบสบรษท โดยทผถอหนจะตองเสยคาใชจายในการดาเนนการเอง ดงนน กฎหมายหลกทรพยใหมจงไดเพมเตมบทบญญตในมาตรา 89/18 ใหศาลมอานาจในการสงใหบรษทชดใชคาใชจายตามจานวนทเหนสมควรซงเกดขนจรงใหแกผถอหนทใชสทธฟองเรยกคนผลประโยชนโดยสจรต

108

นอกจากน กฎหมายหลกทรพยใหมในมาตรา 89/20 ยงไดใหสทธแกผลงทนทซอขายหลกทรพยของบรษทในการฟองเรยกคาเสยหายกบกรรมการและผบรหารในความเสยหายใดๆ ทเกดขนเนองมาจากการเปดเผยขอมลตอผถอหนและประชาชนทวไป โดยแสดงขอความอนเปนเทจ ในสาระสาคญหรอปกปดขอความจรงทควรบอกใหแจงในสาระสาคญ ทงน ไดหามมใหผเสยหายฟองคดเมอพนกาหนด 2 ป นบแตวนททราบถงการเปดเผยขอมลอนเปนเทจหรอและการปกปดขอความจรง หรอเมอพนกาหนด 5 ป นบแตวนทไดมการกระทานน

สทธในการเขาถงขอมลขาวสารของผถอหน

กฎหมายหลกทรพยใหมไดใหสทธแกผลงทนในการไดรบขอมลขาวสารทเกยวของกบหลกทรพยทเสนอขายอยางเพยงพอ ทงในชวงและหลงการเสนอขายหลกทรพย และสทธในการไดรบขอมลขาวสาร รวมทงระยะเวลาในการพจารณาอยางเพยงพอ เพอประกอบการตดสนใจในการลงมตกอนการประชมผถอหน เนองจากการตดสนใจของบคคลจะมประสทธภาพเพยงใดนน ขนอยกบขอมลทมประกอบการตดสนใจ ทงน ประเภทและรายละเอยดของขอมลทคณะกรรมการจะตองแจงตอผถอหนในหนงสอนดประชมและระยะเวลาในการจดสงหนงสอนดประชม กฎหมายหลกทรพยใหมในมาตรา 89/27 กาหนดใหเปนไปตามประกาศของคณะกรรมการกากบตลาดทน นอกจากน ในมาตรา 89/31 ยงไดกาหนดใหการชกชวน ชนา หรอการกระทาใดๆ ตอผถอหนของบรษทอนเปนการทวไป เพอใหผถอหนมอบฉนทะใหบคคลใดบคคลหนงเขาประชมผถอหนและออกเสยงลงคะแนนแทน (proxy solicitation) จะตองปฏบตตามหลกเกณฑ เงอนไข และวธการทคณะกรรมการตลาดทนประกาศกาหนด

สทธในการเพกถอนมตของทประชมผถอหน

กฎหมายหลกทรพยใหมในมาตรา 89/30 กาหนดวาในการประชมผถอหนครงใด ถาไดมการสงหนงสอนดประชมหรอลงมต โดยไมปฏบตตามหรอฝาฝนบทบญญตในกฎหมาย ผถอหนคนหนงหรอหลายคน ซงมสทธออกเสยงนบรวมไดไมนอยกวารอยละ 5 ของจานวนสทธออกเสยงทงหมด สามารถรองขอใหศาลสงใหเพกถอนมตในการประชมครงนนได

(2) การยกระดบการก ากบดแลกจการของบรษททมการระดมทนในตลาดทน

การก าหนดบทนยามผบรหาร

ตามความในมาตรา 89/1 แหงกฎหมายหลกทรพยใหม ผบรหารมความหมายวาผจดการหรอบคคลซงรบผดชอบในการบรหารงานของบรษท ไมวาจะโดยพฤตการณหรอโดยไดรบมอบหมายจากคณะกรรมการ และจากทคณะกรรมการกากบตลาดทนประกาศกาหนดเรองกาหนดบทนยามผบรหารเพอการปฏบตตามหมวด 3/1 แหง พ.ร.บ. หลกทรพยและตลาดหลกทรพย พ.ศ. 2535 ซงแกไขเพมเตมโดย พ.ร.บ. หลกทรพยและตลาดหลกทรพย (ฉบบท 4) พ.ศ. 2551 ผบรหารของบรษทหรอบรษท

109

หมายความถงผจดการหรอผดารงตาแหนงระดบบรหาร 4 รายแรก นบตอจากผจดการลงมา ผซงดารงตาแหนงเทยบเทากบผดารงตาแหนงระดบบรหารรายท 4 ทกราย และใหหมายความรวมถงผดารงตาแหนงระดบบรหารในสายงานบญชหรอการเงนทเปนระดบผจดการฝายขนไปหรอเทยบเทา โดยมผลบงคบตงแตวนท 31 สงหาคม 2551 เปนตนมา

การกาหนดบทนยามสาหรบผบรหารในขางตนถอเปนการกาหนดกลมคนทถอวาเปนผบรหารเพมเตม นอกเหนอจากกรรมการบรษท โดยถอเปนการเพมความรบผดของผทมแนวโนมวาจะกระทาความผด เนองจากการกระทาความผดหรอการทจรตโดยสวนใหญจะตองกระทาผานผบรหาร ซงสามารถเขาถงขอมลหรอเปนผกระทาในทางปฏบต กฎหมายหลกทรพยใหมจงไดกาหนดใหชดเจนตงแตตนวาเมอเปนผบรหารจะตองมความรบผดชอบดวย ซงกไดกาหนดหนาทของผบรหารทจะตองปฏบตไวเชนเดยวกน

พรอมกนน กฎหมายหลกทรพยใหมยงไดกาหนดลกษณะตองหามของกรรมการและผบรหารของกจการทถกกากบดแลภายใตกฎหมายฉบบเดยวกนนไวในมาตรา 89/3 และมาตรา 89/6 ตามลาดบ ทงน โดยหลกแลวกรรมการและผบรหารจะตองมคณสมบตและไมมลกษณะตองหามตามทกาหนดไวในกฎหมายวาดวยบรษทมหาชนจากด รวมทงตองไมมลกษณะตองหามทแสดงถงการขาดความเหมาะสมทจะไดรบความไววางใจใหบรหารกจการทมมหาชนเปนผถอหน และใหเปนไปตามทคณะกรรมการ ก.ล.ต. ประกาศกาหนด การกาหนดลกษณะตองหามของกรรมการและผบรหารในขางตนถอเปนการตงเกณฑขนมาเพอทจะกรองวาผใดบางทจะสามารถเขามาดารงตาแหนงดงกลาวได และถาหากมการหลดลอดเขามา ไมวาจะดวยขาดคณสมบตหรอมลกษณะตองหามตามทกลาวมาในขางตน กฎหมายกไดกาหนดใหกรรมการหรอผบรหารผนนพนจากตาแหนงและจะดารงตาแหนงดงกลาวในบรษทตอไปไมได

การก าหนดบทคมครองแกกรรมการและผบรหาร

การกาหนดใหกรรมการและผบรหารจะตองปฏบตหนาทในการดาเนนกจการของบรษท ดวยความรบผดชอบ ความระมดระวง และความซอสตยสจรต รวมทงตองปฏบตใหเปนไปตามกฎหมาย วตถประสงค ขอบงคบของบรษท และมตคณะกรรมการ ตลอดจนมตทประชมผถอหน ตามความในมาตรา 89/7 แหงกฎหมายหลกทรพยใหม ถอเปนการกาหนดบทคมครอง (safe harbor)ใหแกกรรมการและผบรหารทปฏบตหนาทดวยความสจรต โดยหากกรรมการและผบรหารไดปฏบตหนาทของตนตามบทบญญตในขางตน กจะถอวาผนนไดปฏบตหนาทดวยความรบผดชอบ ความระมดระวง และความซอสตยสจรตแลว กจะไดรบความคมครองจากกฎหมายฉบบน นอกจากน กฎหมายหลกทรพยใหมยงไดกาหนดหลกปฏบตของกรรมการและผบรหารในเรองดงกลาว ไวในมาตรา 89/8 มาตรา 89/9 และมาตรา 89/10 ซงจะกลาวถงในขอถดไป

110

ในทางกลบกน หากกรรมการและผบรหารไมปฏบตหนาทของตนดวยความรบผดชอบ ความระมดระวง และความซอสตยสจรต จนเปนเหตใหบรษทไดรบความเสยหายหรอทาใหตนเองหรอผอนไดรบประโยชนจากการฝาฝนหรอไมปฏบตหนาทดงกลาว กฎหมายหลกทรพยใหมกไดกาหนดบทลงโทษแกกรรมการและผบรหารคนดงกลาวไวในมาตรา 281/2 คอ จะตองระวางโทษปรบไมเกนจานวนคาเสยหายทเกดขนหรอประโยชนทไดรบ แตทงนคาปรบจะตองไมตากวาหาแสนบาท และถากรรมการหรอผบรหารไดกระทาความผดในขางตนโดยทจรต จะตองระวางโทษจาคกไมเกน 5 ป หรอปรบไมเกน 2 เทาของคาเสยหายทเกดขนหรอประโยชนทไดรบ แตทงนคาปรบจะตองไมตากวาหนงลานบาท หรอทงจาทงปรบ

การท าใหหลกธรรมาภบาลมความชดเจนยงขน

ในมาตรา 85 แหง พ.ร.บ. บรษทมหาชนจากด พ.ศ.2535 กาหนดวากรรมการจะตองปฏบตหนาทใหเปนไปตามกฎหมาย วตถประสงค และขอบงคบของบรษท ตลอดจนมตทประชมผถอหน ดวยความซอสตยสจรตและระมดระวงรกษาผลประโยชนของบรษท ซงการกาหนดแตเพยงเทานมไดทาใหเกดความกระจางแตอยางใด เนองจากไมมผใดทราบวาจะตองซอสตยสจรตและระมดระวงถงระดบใดและอยางไร ทงน ในการกาหนดหนาทและความรบผดชอบของกรรมการและผบรหารตามมาตรา 89/7 แหงกฎหมายหลกทรพยใหม ยงคงใชขอความเดม แตไดมการเพมเตมบทบญญตในมาตรา 89/8 มาตรา 89/9 และมาตรา 89/10 เพอขยายความถงการปฏบตหนาทดวยความรบผดชอบ ความระมดระวง และความซอสตยสจรตของกรรมการและผบรหาร

ตามความในมาตรา 89/8 ในการปฏบตหนาทดวยความรบผดชอบและความระมดระวง กรรมการและผบรหารจะตองกระทาเยยงวญชนผประกอบธรกจเชนเดยวกนพงกระทาภายใตสถานการณเดยวกน ซงหมายรวมถงการตดสนใจทไดกระทาไปดวยความเชอโดยสจรตและสมเหตสมผลวาเปนไปเพอประโยชนสงสดของบรษทเปนสาคญ การตดสนใจทไดกระทาไปบนพนฐานขอมลทเชอโดยสจรตวาเพยงพอ และการตดสนใจทไดกระทาไปโดยตนไมมสวนไดเสย ไมวาโดยตรงหรอโดยออมในเรองทตดสนใจ นอกจากน ในมาตรา 89/9 ยงไดกาหนดปจจยทใชในการพจารณาวากรรมการและผบรหารไดปฏบตหนาทดวยความรบผดชอบและความระมดระวงหรอไม ซงไดแก ตาแหนงในบรษท ขอบเขตความรบผดชอบของตาแหนง คณสมบต ความร ความสามารถ และประสบการณ รวมถงวตถประสงคของการแตงตง

เชนเดยวกบการปฏบตหนาทดวยความซอสตยสจรตของกรรมการและผบรหาร บทบญญตในมาตรา 89/10 กาหนดวากรรมการและผบรหารจะตองกระทาการโดยสจรตเพอประโยชนสงสดของบรษทเปนสาคญ การกระทาทมจดมงหมายโดยชอบและเหมาะสม และการกระทาทไมขดหรอแยงกบประโยชนของบรษทอยางมนยสาคญ

111

การเพมต าแหนงเลขานการบรษท

กฎหมายหลกทรพยใหมไดกาหนดใหมตาแหนงเลขานการบรษท ซงถอเปนเลขานการของคณะกรรมการบรษท และในการแตงตงผดารงตาแหนงเลขานการบรษท ใหถอเปนดลยพนจของคณะกรรมการทจะคดเลอกผทเหมาะสมกบตาแหนงดงกลาว ทงน กฎหมายหลกทรพยใหมมไดกาหนดคณสมบตของผดารงตาแหนงเลขานการเอาไว เพยงแตไดกาหนดหนาทและความรบผดชอบของเลขานการบรษทไวในมาตรา 89/15 คอ เปนผจดทาและเกบรกษาเอกสารสาคญของบรษท เชน ทะเบยนกรรมการ หนงสอนดประชม รายงานการประชม และรายงานประจาป รวมทงเกบรกษารายงานการมสวนไดเสยทรายงานโดยกรรมการหรอผบรหาร และดาเนนการอนๆ ตามทคณะกรรมการกากบตลาดทนประกาศกาหนด นอกจากน มาตรา 89/16 ยงไดกาหนดใหเลขานการบรษทมหนาทในการจดสงสาเนารายงานการมสวนไดสวนเสยของกรรมการและผบรหารตามมาตรา 89/14 ใหประธานกรรมการและประธานกรรมการตรวจสอบทราบภายใน 7 วน นบแตวนทบรษทไดรบรายงานนน

ในการปฏบตหนาทของเลขานการบรษทตามมาตรา 89/15 กฎหมายหลกทรพยใหมไดกาหนดใหมบทคมครองแกเลขานการบรษทไวในมาตรา 89/23 โดยทเลขานการบรษทจะตองปฏบตหนาทดวยความรบผดชอบ ความระมดระวง และความซอสตยสจรต รวมทงตองปฏบตใหเปนไปตามกฎหมาย วตถประสงค ขอบงคบของบรษท มตคณะกรรมการ ตลอดจนมตทประชมผถอหน และใหนาการขยายความของความรบผดชอบ ความระมดระวง และความซอสตยสจรต ของกรรมการและผบรหารมาใชบงคบโดยอนโลม ทงน กฎหมายหลกทรพยใหมมาตรา 281/5 ยงไดกาหนดบทลงโทษสาหรบเลขานการบรษททไมปฏบตตามหนาทของตน ซงไดบญญตไวในมาตรา 89/15 และมาตรา 89/16 คอ จะตองระวางโทษปรบไมเกนหนงแสนบาท และสาหรบเลขานการบรษททฝาฝนหรอไมปฏบตตามความในมาตรา 89/23 จนเปนเหตใหบรษทไดรบความเสยหาย หรอทาใหตนเองหรอผอนไดรบประโยชนจากการฝาฝนหรอไมปฏบตหนาทดงกลาว กฎหมายหลกทรพยใหมกไดกาหนดบทลงโทษแกเลขานการบรษทผนนไวในมาตรา 281/7 คอ จะตองระวางโทษปรบไมเกนจานวนคาเสยหายทเกดขนหรอประโยชนทไดรบ แตทงนคาปรบจะตองไมตากวาหนงแสนบาท และหากเปนกรณทไดกระทาความผดในขางตนโดยทจรต ตองระวางโทษจาคกไมเกน 1 ป หรอปรบไมเกน 2 เทาของคาเสยหายทเกดขนหรอประโยชนทไดรบ แตทงนคาปรบจะตองไมตากวาหาแสนบาท หรอทงจาทงปรบ

สาเหตของการเพมตาแหนงเลขานการบรษทนน เนองมาจากทผานมาอาจไมมผทาหนาทดงกลาวโดยเฉพาะ ทาใหไมมการเกบรกษาเอกสารตางๆ ของบรษทอยางเปนระเบยบ ซงอาจเปนชองทางทาใหเกดการทจรตไดงาย เชน ในการทาธรกรรมบางอยางของบรษททจะตองผานมตของ

112

คณะกรรมการบรษท หากไมมผเกบรกษารายงานการประชมโดยเฉพาะ กรรมการจะสามารถทามตยอนหลงเพอสนบสนนการกระทาของตนไดโดยงาย

การท ารายการเกยวโยงกนระหวางบรษทจดทะเบยนกบบคคลทเกยวของ

กฎหมายหลกทรพยใหมในมาตรา 89/29 กาหนดใหการทารายการทเกยวโยงกนระหวางกรรมการ ผบรหาร หรอผทเกยวของของบรษทจดทะเบยนกบบรษทหรอบรษทยอย จะตองไดรบอนมตจากทประชมผถอหนของบรษท ตามหลกเกณฑทคณะกรรมการกากบตลาดทนประกาศกาหนด ยกตวอยางเชน การไดมาหรอจาหนายไปซงทรพยสนของบรษทหรอบรษทยอย การโอนหรอสละสทธประโยชนทเกยวเนองกบทรพยสนของบรษทหรอบรษทยอย การเขาทา แกไข หรอเลกสญญาเกยวกบการใหเชาซอกจการหรอทรพยสนทดาเนนการโดยบรษทหรอบรษทยอย หรอการใหกยมเงน การใหสนเชอ การคาประกน และการทานตกรรมทผกพนบรษทใหตองรบภาระทางการเงนเพมขน เปนตน โดยหากไมเปนไปตามเงอนไขทกาหนด เชน ไมไดจดประชมผถอหน ไมไดปฏบตตามเกณฑ หรอใชขอมลทลวงรมาเพอประโยชนของตนเอง หรอใชทรพยสนหรอโอกาสทางธรกจของบรษทในลกษณะทเปนการฝาฝนหลกเกณฑ ใหสนนษฐานวาเปนการขดหรอแยงกบประโยชนของบรษทอยางมนยสาคญ

บทบญญตในขางตนมไดเปนเรองใหมแตอยางใด เนองจากแตเดมกมขอบงคบในเรองดงกลาวอยแลว เพยงแตไมไดกาหนดใหเปนขอบงคบทางกฎหมาย เหตทกฎหมายหลกทรพยใหมกาหนดใหรายการทเกยวโยงกบบรษทและบรษทยอยดงกลาว จะตองไดรบการอนมตจากทประชมผ ถอหน เนองดวยการทาธรกรรมประเภทนถอเปนชองทางหนงในการผองถายผลประโยชนของบรษทและบรษทยอยออกไปสบคคลทเกยวของไดงาย

การก าหนดขอหามมใหกรรมการหรอผบรหารลบลางความผดของตน

ในกรณทกรรมการหรอผบรหารไดกระทาการหรอละเวนกระทาการโดยทจรตหรอประมาทเลนเลออยางรายแรง จนเปนเหตใหบรษทเสยหายหรอเสยประโยชนทควรได ซงรวมถงกรณการขอมตคณะกรรมการหรอทประชมผถอหน โดยแสดงขอความทเปนเทจในสาระสาคญหรอปกปดขอความจรงทควรบอกใหแจงในสาระสาคญ และกรณทเกยวของกบการเบยดบงเอาทรพยสนหรอประโยชนของบรษทและการแสวงหาประโยชนจากทรพยสนของบรษท กรรมการหรอผบรหารอาจทาการฟอกตนเอง โดยใหคณะกรรมการหรอทประชมผถอหนลงมตเพออนมตหรอใหสตยาบนเพอใหตนหลดพนจากความรบผดดงกลาว ซงถอเปนเรองทไมเปนธรรมตอบรษทและผถอหนเปนอยางยง กฎหมายหลกทรพยใหมมาตรา 89/21 จงไดกาหนดขอหามมใหกรรมการหรอผบรหารยกเอาเหตทไดรบอนมตหรอใหสตยาบนโดยคณะกรรมการหรอทประชมผถอหนมาทาใหตนเองหลดพนจากความรบผดซงถอเปนการปองปรามกรรมการและผบรหารทคดจะทจรตตอบรษทและผถอหนไดอกทางหนง

113

การก าหนดความรบผดตอผลงทนกรณเปดเผยขอมลเทจหรอปกปดขอความจรง

กฎหมายหลกทรพยใหมมาตรา 89/20 กาหนดใหกรรมการและผบรหารตองรวมกนรบผดทางแพง (การฟองเรยกคาเสยหาย) ตอบคคลทซอขายหลกทรพยของบรษทในความเสยหายใดๆ ทเกดขน เนองจากการเปดเผยขอมลตอผถอหนและประชาชนทวไป โดยแสดงขอความทเปนเทจในสาระสาคญหรอปกปดขอความจรงทควรบอกใหแจงในสาระสาคญ ในกรณดงตอไปน (1) การใหขอมลประกอบการขอมตทประชมผถอหน (2) งบการเงนและรายงานทเกยวกบฐานะการเงนและผลการดาเนนงานของบรษท และรายงานอนใดทตองเปดเผย (3) ความเหนของกจการตอคาเสนอซอหนของบรษทจากผถอหนเปนการทวไป และ (4) การใหขอมลหรอรายงานอนใดเกยวกบกจการทบรษทจดทาขนเพอเผยแพรตอผถอหนหรอประชาชนเปนการทวไป ตามทคณะกรรมการกากบตลาดทนประกาศกาหนด เวนแตกรรมการหรอผบรหารดงกลาวจะพสจนไดวาโดยตาแหนงหนาท ตนไมอาจลวงรถงความแทจรงของขอมลหรอการขาดขอมลทควรตองแจงนน

เพอการแกไขขอพกพรองในการจดเกบเอกสารสาคญของบรษท บทบญญตในมาตรา 89/17 จงกาหนดใหเปนหนาทของบรษททตองจดใหมระบบการเกบรกษาเอกสารและหลกฐานทเกยวของกบการแสดงขอมลตามมาตรา 89/20 ซงหมายความรวมถงการเกบรกษาดวยระบบคอมพวเตอรหรอระบบอนใดทสามารถเรยกดไดโดยไมมการเปลยนแปลงขอความ รวมทงดแลใหมการเกบรกษาเอกสารหรอหลกฐานดงกลาวใหถกตองครบถวนและสามารถตรวจสอบได ภายในระยะเวลาไมนอยกวา 5 ปนบแตวนทมการจดทาเอกสารหรอขอมลดงกลาว

(3) การปรบปรงโครงสรางขององคกรก ากบตลาดทน

คณะกรรมการก ากบหลกทรพยและตลาดหลกทรพย

กฎหมายหลกทรพยใหมยงคงอานาจหนาทหลกของคณะกรรมการ ก.ล.ต. เอาไวเชนเดม คอ หนาทในดานการวางนโยบายและสงเสรมการพฒนาตลาดทนในภาพรวม ซงจะออกกฎเกณฑ ระเบยบ และขอบงคบเฉพาะเรองทเปนนโยบายเทานน อกทงยงไดปรบปรงและแกไขในเรองขององคประกอบ ทมา คณสมบต วาระการดารงตาแหนง และการพนจากตาแหนง ของคณะกรรมการ ก.ล.ต. เชนเดยวกน ตามทปรากฏในมาตรา 8 ถงมาตรา 11 โดยมการเปลยนแปลงในเรองทสาคญ คอ การกาหนดใหประธานคณะกรรมการ ก.ล.ต. มาจากผทรงคณวฒ แทนทจะเปนรฐมนตรวาการกระทรวงการคลงเชนเดม ทงน เพอให ก.ล.ต. เปนองคกรทมความโปรงใสและมความเปนอสระ ไมถกการเมองแทรกแซง

คณะกรรมการก ากบตลาดทน

คณะกรรมการกากบตลาดทนถอเปนคณะใหมทไดมการเพมเขามาตามบทบญญตในมาตรา 16/1 แหงกฎหมายหลกทรพยใหม โดยมอานาจหนาทในการออกกฎเกณฑในระดบการปฏบตตางๆ

114

เชน กฎเกณฑในเรองการกากบดแลบรษทหลกทรพยหรอบรษททออกหลกทรพย การเพมคณะกรรมการกากบตลาดทนถอเปนการชวยใหคณะกรรมการ ก.ล.ต. มเวลาในการทาหนาทของตนในการกาหนดนโยบายตอตลาดทนไดอยางเตมทมากขน

คณะกรรมการตรวจสอบ

กฎหมายหลกทรพยใหมมาตรา 14/1 กาหนดใหมคณะกรรมการตรวจสอบเพมเขามา โดยมาจากการแตงตงของคณะกรรมการ ก.ล.ต. จานวน 3-5 คน ซงในจานวนนตองมกรรมการผทรงคณวฒในคณะกรรมการ ก.ล.ต. อยางนอย 2 คน และใหคณะกรรมการตรวจสอบแตงตงพนกงานของสานกงานคนหนงเปนเลขานการคณะกรรมการตรวจสอบ ตามความในมาตรา 14/2 คณะกรรมการตรวจสอบมอานาจหนาทใน (1) การทบทวนและใหความเหนตอคณะกรรมการ ก.ล.ต. เกยวกบระบบการควบคมภายในซงถอเปนหนาทโดยหลก (2) สอบทานรายงานการเงนและขอมลทางการเงนของสานกงาน (3) ประสานงานกบสานกงานตรวจเงนแผนดน (สตง.) ในเรองการตรวจสอบงบการเงน (4) ทบทวนและสอบทางการปฏบตตามกฎระเบยบ (5) กากบดแลหนวยงานตรวจสอบภายใน และ (5) หนาทอนใดตามทไดรบหนาทจากคณะกรรมการ ก.ล.ต.

คณะกรรมการคดเลอก

กฎหมายหลกทรพยใหมไดเพมบทบญญตในมาตรา 31/3 ถงมาตรา 31/7 วาดวยเรองของคณะกรรมการคดเลอก ซงมอานาจหนาทในการกาหนดกฎระเบยบในการเสนอรายชอ การพจารณา และการคดเลอกผทรงคณวฒ เพอเปนกรรมการผทรงคณวฒในคณะกรรมการ ก.ล.ต. หรอในคณะกรรมการกากบตลาดทน เมอจะตองมการแตงตงผดารงตาแหนงดงกลาว คณะกรรมการคดเลอกจะมาจากการแตงตงของรฐมนตร โดยใหแตงตงจากบคคลซงเคยดารงตาแหนงปลดกระทรวงการคลง ปลดกระทรวงพาณชย เลขาธการคณะกรรมการกฤษฎกา เลขาธการสานกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ผวาการธนาคารแหงประเทศไทย เลขาธการสานกงานคณะกรรมการ ก.ล.ต. หรอกรรมการผทรงคณวฒในคณะกรรมการ ก.ล.ต. และใหคณะกรรมการคดเลอกพนจากตาแหนง เมอไดดาเนนการคดเลอกและไดมการแตงตงผทรงคณวฒในคณะกรรมการ ก.ล.ต. หรอในคณะกรรมการกากบตลาดทน เสรจสนแลว

(4) การเพมกลไกสนบสนนการบงคบใชกฎหมายใหมประสทธภาพมากยงขน

การคมครองผใหเบาะแสเกยวกบการกระท าความผด

เรองสาคญประการหนงทมการเพมเขามาในกฎหมายหลกทรพยใหมฉบบน ตามทบญญตไวในมาตรา 89/2 คอ การใหความคมครองพนกงาน ลกจาง หรอบคคลอนๆ ทรบจางทางานใหบรษท ซงรวมถงทปรกษา หรอผสอบบญช ซงอาจถกบรษททออกหลกทรพยหรอบรษทหลกทรพยปฏบตอยางไมเปนธรรม ไมวาจะโดยการขมข กลนแกลง รบกวนการปฏบตงาน หรอเปลยนแปลงตาแหนงงาน

115

ลกษณะงาน หรอสถานททางาน สงพกงาน หรอเลกจาง เปนตน ดวยเหตทบคคลดงกลาว (1) ใหขอมล ใหความรวมมอ หรอใหความชวยเหลอแกคณะกรรมการ ก.ล.ต. คณะกรรมการกากบตลาดทน หรอสานกงาน ในกรณทเชอหรอมเหตอนควรเชอโดยสจรตวามการฝาฝนหรอไมปฏบตตามกฎหมายหลกทรพย หรอ (2) ใหถอยคา ยนเอกสารหลกฐาน หรอใหความชวยเหลอแกคณะกรรมการ ก.ล.ต. คณะกรรมการกากบตลาดทน หรอสานกงาน เพอประโยชนในการพจารณา หรอตรวจสอบ ในกรณทมเหตสงสยวามการฝาฝนหรอไมปฏบตตามกฎหมายหลกทรพยฉบบน

การกาหนดบทคมครองแกผใหเบาะแส (whistle blower) ทใหความรวมมอกบทางการหรอฝายตรวจสอบถอเปนประโยชนในการสอบสวนและดาเนนการทางกฎหมายกบผกระทาผดเปนอยางมาก เนองจาก หากมขอสงสยวาบรษทจดทะเบยนหรอบรษทหลกทรพยมการกระทาทอาจเปนการฝาฝนกฎหมายหลกทรพย โดยทวไปแลว ผทจะทราบตนลกหนาบางไดดทสดกคอพนกงาน ลกจาง หรอ ผทรบจางทางานใหกบบรษทนนๆ นนเอง หากบรษทจดทะเบยนหรอบรษทหลกทรพยฝาฝนหรอไมปฏบตตามขอหามทบญญตไวในมาตรา 89/2 จะตองระวางโทษปรบไมเกนหาแสนบาท นอกจากน ในกรณทบรษทไดกระทาความผด กรรมการ ผจดการ หรอบคคลใดซงรบผดชอบในการดาเนนการของบรษทนน ตองระวางโทษจาคกไมเกน 2 ป หรอปรบไมเกนหาแสนบาท หรอทงจาทงปรบ เวนแตจะพสจนไดวาตนไมไดมสวนในการกระทาความผดนนดวย ตามบทกาหนดโทษในมาตรา 281/1

หนาทของผสอบบญชในการแจงขอมลเกยวกบการกระท าผด

กฎหมายหลกทรพยใหมมาตรา 89/25 ไดกาหนดวาในการสอบบญชของบรษทหลกทรพยหรอบรษทอนใดตามมาตรฐานการสอบบญช ไมวาจะในฐานะทเปนผสอบบญชของนตบคคลดงกลาวหรอในฐานะอน ซงนตบคคลดงกลาวยนยอมใหสอบบญชกตาม ผสอบบญชมหนาทตองแจงขอเทจจรงใหคณะกรรมการตรวจสอบของบรษทนนทราบ ในกรณทผสอบบญชพบพฤตการณทควรสงสยวากรรมการ ผจดการ หรอบคคลซงรบผดชอบในการดาเนนงานของนตบคคลดงกลาวไดกระทาความผดเกยวกบการบรหารงานอนเปนการฉอฉล ในความผดตามมาตรา 281/2 วรรคสอง มาตรา 305 มาตรา 306 มาตรา 308 มาตรา 309 มาตรา 310 มาตรา 311 มาตรา 312 และมาตรา 313 โดยใหคณะกรรมการตรวจสอบดาเนนการตรวจสอบตอไป และใหรายงานผลการตรวจสอบในเบองตนใหแกสานกงานและผสอบบญชทราบภายใน 30 วน นบแตวนทไดรบแจงจากผสอบบญช และในกรณทคณะกรรมการตรวจสอบไมดาเนนการตามทไดกลาวมาในขางตน ใหผสอบบญชแจงใหสานกงานทราบถงพฤตการณทตองแจงดงกลาว ทงน กฎหมายหลกทรพยใหมไดวางบทกาหนดโทษแกผสอบบญชหรอคณะกรรมการตรวจสอบของนตบคคลทฝาฝนหรอไมปฏบตตามมาตรา 89/25 ไวในมาตรา 281/8 คอจะตองระวางโทษปรบไมเกนหนงแสนบาท

116

การจายเงนสนบนหรอรางวล

กฎหมายหลกทรพยใหมไดเพมเตมขอกาหนดในมาตรา 315/1 ในกรณทศาลมคาพพากษาใหลงโทษผกระทาความผดในฐานการสรางราคาหลกทรพยและการใชขอมลภายในเพอการซอขายหลกทรพย ซงเปนความผดตามมาตรา 241 และมาตรา 243 โดยใหพนกงานอยการมอานาจรองขอตอศาลใหจายเงนสนบนใหแกผนาจบหรอผทแจงขอมลเกยวกบการกระทาความผด และจายเงนรางวลใหแกผจบ จากเงนคาปรบทผกระทาความผดนามาชาระตอศาลจานวนไมเกนรอยละ 30 และใหจายเงนไดเมอคาพพากษาของศาลถงทสดแลว และในกรณทมการเปรยบเทยบความผดตามมาตราดงกลาว ใหสานกงานมอานาจรองขอตอคณะกรรมการเปรยบเทยบใหจายเงนสนบนใหแกผทแจงขอมลเกยวกบการกระทาความผด จากเงนคาปรบทผกระทาความผดไดชาระตามคาสงของคณะกรรมการเปรยบเทยบ จานวนไมเกนรอยละ 30 ของเงนคาปรบนน ทงน ใหคณะกรรมการกากบตลาดทนประกาศกาหนดในเรองหลกเกณฑ เงอนไข และวธการเพมเตม โดยทกรรมการ ก.ล.ต. กรรมการกากบตลาดทน เลขาธการ พนกงาน และลกจางของสานกงาน ตลอดจนกรรมการผจดการ และพนกงานของตลาดหลกทรพยฯ หรอศนยซอขายหลกทรพย จะไมมสทธไดรบเงนสนบนหรอเงนรางวลตามมาตราดงกลาว

การปรบปรงบทก าหนดโทษ

ในกรณทบรษทหลกทรพยหรอบรษทใดๆ ไดกระทาความผดตามกฎหมายหลกทรพย ซงจะตองไดรบโทษในความผดดงกลาว กฎหมายหลกทรพยใหมไดทาการปรบปรงบทกาหนดโทษ โดยใหสทธแกกรรมการ ผจดการ และบคคลใด ซงรบผดชอบในการดาเนนงานของบรษทหลกทรพยหรอบรษทนนๆ พสจนแกตววาตนมไดมสวนเกยวของกบการกระทาความผดดงกลาว ซงหากสามารถพสจนได กจะไดรบการยกเวนโทษในความผดนน

การใหความชวยเหลอแกหนวยงานในตางประเทศ

เนองดวยในยคปจจบนน การซอขายหลกทรพยไดเชอมโยงถงกนเปนวงกวางไปทวโลก พรอมกนน การกากบดแลตลาดทนโดยสานกงาน ก.ล.ต. ของแตละประเทศ กยงมการเชอมโยงกนโดยองคกรทรวมกนเปน “ก.ล.ต. นานาชาต” หรอทเรยกวา IOSCO (International Organization of Securities Commissions) ดงนน กฎหมายหลกทรพยใหมในมาตรา 264/1 จงไดเพมอานาจใหกบสานกงาน ก.ล.ต. ในการใหความชวยเหลอหนวยงานในตางประเทศตามทไดรองขอมา ในการรวบรวมหรอตรวจสอบขอมลหรอหลกฐาน เพอใชประกอบการพจารณาถงการกระทาทเปนการฝาฝนกฎหมายวาดวยหลกทรพยหรอตลาดหลกทรพยหรอกฎหมายอนๆ ในทานองเดยวกนของประเทศ ผรองขอ ทงน กฎหมายหลกทรพยใหมไดกาหนดหลกเกณฑในการใหความชวยเหลอในกรณดงกลาวไวเชนกน คอ (1) การใหความชวยเหลอตองไมขดตอประโยชนสาธารณะหรอการรกษาความลบของประเทศ (2) การกระทาซงเปนมลของความชวยเหลอตองเขาลกษณะประเภทความผดตาม พ.ร.บ.

117

หลกทรพยและตลาดหลกทรพย พ.ศ. 2535 ฉบบน และ (3) หนวยงานในตางประเทศทรองขอความชวยเหลอตกลงหรอยนยอมทจะใหความชวยเหลอในทานองเดยวกนเปนการตอบแทน หากไดรบ คารองขอจากสานกงาน

4.2 แรงจงใจในการหลบเลยงภาษศลกากร

บทบาทหนาทของกรมศลกากรในปจจบนมคอนขางหลากหลาย อาท การจดเกบรายไดจากภาษประเภทตางๆ การปกปองสงคมจากสนคาทไมพงประสงคจากตางประเทศ การอานวยความสะดวกทางการคาและการสงเสรมการสงออก การเสนอนโยบายหรอโครงสรางภาษศลกากร รวมทงการปองกนและปราบปรามการลกลอบหนภาษ และการหลกเลยงไมชาระภาษหรอการสาแดงรายการอนเปนเทจ เปนตน ซงถอไดวาเปนหนวยงานทมบทบาทสาคญตอการจดเกบรายไดของภาครฐและ มความสาคญเกยวเนองกบภาคเอกชนในการทาธรกรรมระหวางประเทศทตองดาเนนการผานพธการทางศลกากร การประเมนอากรศลกากร การจดเกบภาษ ซงลวนเปนปจจยทอาจสงผลกระทบตอตนทนการประกอบธรกจของผประกอบการ จงเปนเหตใหเกดพฤตกรรมการลกลอบขนของหนภาษ การหลบเลยงภาษ และการสาแดงรายการเทจขน

ถงแมในปจจบนน จะมการตรวจจบทางศลกากร และมบทลงโทษทางกฎหมาย แตพฤตกรรมความผดยงคงเกดขนอยางแพรหลาย การศกษาในสวนนจะกลาวถงพฤตกรรมการกระทาความผด ในการหลบเลยงภาษ บทลงโทษ อานาจหนาทของเจาหนาททเกยวของ และการดาเนนคดตามกฎหมาย รวมทงการปรบปรงกฎหมายของภาครฐ เพอวเคราะหถงสาเหตทอาจกอใหเกดแรงจงใจในการหลบเลยงภาษ

4.2.1 พฤตกรรมความผดและบทลงโทษ

กรมศลกากรไดจาแนกความผดทางดานศลกากรไว 5 ประเภท ไดแก (1) การลกลอบหนศลกากร (2) การหลกเลยงภาษอากร (3) การสาแดงเทจ (4) การนาของตองหามตองกากดเขามาในหรอสงออกนอกประเทศ และ (5) การฝาฝนพธการศลกากร โดยความผดในแตละประเภทจะมบทลงโทษทกาหนดไวภายใตพระราชบญญตศลกากร พ.ศ. 2469 โดยการกระทาความผด 4 ประเภทแรก จะเปนการฝาฝนกฎหมายทอาจสงผลเสยหายตอความปลอดภยในสงคมและตอการจดเกบรายไดของรฐ จงมการกาหนดบทลงโทษไวทงโทษจาคกและโทษปรบ สาหรบการฝาฝนพธการศลกากรจดเปนการกระทาทฝาฝนไมปฏบตตามขนตอนกฎระเบยบทกาหนดไว จงกาหนดบทลงโทษไวไมสงมากนก ตามทแสดงรายละเอยดในตารางท 4.9

118

ตารางท 4.9 พฤตกรรมความผดทางศลกากรและบทลงโทษ

ประเภทพฤตกรรม รายละเอยด บทลงโทษ

การลกลอบหนศลกากร

การนาของทยงไมไดเสยคาภาษอากรหรอของทควบคมการนาเขาหรอของทยงไมไดผานพธการศลกากรโดยถกตอง เขามาในหรอสงออกไปนอกประเทศไทย โดยของทลกลอบหนศลกากรอาจเปนของทตองเสยภาษหรอไมตองเสยภาษกได หรออาจเปนของตองหามหรอของตองกากดหรอไมกได

รบของทลกลอบหนภาษศลกากรและปรบเปนเงน 4 เทา ของราคารวมคาภาษอากร หรอจาคกไมเกน 10 ป หรอทงปรบทงจา

การหลกเลยงภาษอากร

การนาของทตองชาระคาภาษอากรเขามาหรอสงของออกไปนอกประเทศไทยโดยนามาผานพธการศลกากรโดยถกตอง แตใชวธการอยางใดอยางหนงโดยมเจตนาเพอมใหตองชาระคาภาษอากรหรอชาระในจานวนทนอยกวาทจะตองชาระ เชน สาแดงปรมาณ น าหนก ราคา ชนดสนคา หรอพกดอตราศลกากรเปนเทจ เปนตน ดงนนผนาเขาหรอสงออกทมความผดฐานหลกเลยงภาษอากรจงมความผดฐานสาแดงเทจอกฐานหนงดวย

รบของทหลกเลยงภาษอากรและปรบเปนเงน 4 เทาของราคารวมคาภาษอากร หรอจาคกไมเกน 10 ป หรอทงปรบและจา แตในกรณทมการนาของซกซอนมากบของทสาแดงเพอหลกเลยงภาษอากรสาหรบของซกซอน โทษสาหรบผกระทาผด คอ ปรบ 4 เทาของอากรทขาดกบอก 1 เทาของภาษมลคาเพม ภาษสรรพสามต และภาษเพอมหาดไทยทขาด (ถาม) และใหยกของทซกซอนมาใหเปนของแผนดน

การสาแดงเทจ

การสาแดงใดๆ ทเกยวกบการนาเขาหรอ การสงออกสนคาไมตรงกบหลกฐานเอกสารและขอเทจจรงในการนาเขาและสงออก การกระทาผดฐานสาแดงเทจมหลายลกษณะ อาท

(1) การยนใบขนสนคาหรอตราสารอยางอน ตอกรมศลกากรเปนความเทจ หรอไมครบถวน

(2) การไมตอบคาถา มของ เจาหนาท ศลกากรทปฏบตหนาทตามกฏหมายดวยความสตยจรง

(3) การไมยอมหรอละเลยไมรกษาเอกสารซงกฎหมายศลกากรกาหนดไว

(4) การปลอมแปลง เอกสาร หรอใชเอกสารทไดรบการปลอมแปลงแลว

(5) การแกไขเอกสารภายหลงททางราชการ ไดออกใหแลว

(6) การปลอมลายมอชอหรอเครองหมายอยางอนของพนกงานศลกากรทใชในการปฏบตหนาทตามกฎหมาย

ถอเปนความผด โดยมตองคานงถงวา ผกระทาผดมเจตนาหรอกระทาโดยประมาทเลนเลอหรอไม โดยท กฎหมายศลกากรไดกาหนดโทษผกระทาผดฐานสาแดงเทจไว สงสด คอ ปรบเปนเงนไมเกน 500,000 บาท หรอจาคกไมเกน 6 เดอน

การนาของตองหาม ของตองหาม คอ ของทมกฎหมายหามมใหนาเขา รบของทหลกเลยงขอหาม หรอขอกากด และ

119

ประเภทพฤตกรรม รายละเอยด บทลงโทษ

ตองกากดเขามาในหรอสงออกนอกประเทศ

หรอสงออก เชน ของทมการแสดงถนกาเนด อนเปนเทจ ของทละเมดลขสทธ เปนตน สวนของตองกากด คอ ของทจะนาเขา-สงออกได ตองไดรบอนญาตหรอปฏบตใหครบถวนตามทกาหนดไวในกฎหมายทเกยวของนนๆ เชน ตองมใบอนญาตนาเขาหรอสงออกของกระทรวงอตสาหกรรมหรอกระทรวงสาธารณสข ตองปฏบตตามประกาศอนเกยวกบฉลากหรอใบรบรองการวเคราะหหรอเอกสารกากบยา เปนตน ของตองกากดเหลาน หากปฏบตตามเงอนไขทกฎหมายอนๆ กาหนดแลว กสามารถนาเขาหรอสงออกได

ปรบเปนเงนจานวน 4 เทา ของของราคารวมคาภาษอากร หรอจาคกไมเกน 10 ป หรอทงปรบทงจา

การฝาฝนพธการศลกากร

การนาเขาและสงออกสนคาแตละครงผนาเขาและสงออกจะตองปฏบตใหครบถวนตามทกาหนดไวในกฎหมายศลกากรและกฎหมายอนทเกยวของ การกระทาผดฐานฝาฝนพธการศลกากรมหลายลกษณะ เชน การปฏบตพธการศลกากรผดทา การขอยนปฏบตพธการศลกากรแบบใบขนสนคาขาเขาตามมาตรา 19 ทว ยอนหลง

การกระทาความผดฐานฝาฝนระเบยบทกาหนดไวเกยวกบพธการศลกากร ผฝาฝนจะถกปรบ 1,000 บาท

ทมา กรมศลกากร

พฤตกรรมการลกลอบหนศลกากร การหลกเลยงภาษอากร และการสาแดงเทจ ตามทบญญตไวในมาตรา 27 และมาตรา 99 ของ พ.ร.บ. ศลกากร พ.ศ. 2469 ลวนแลวแตเปนพฤตกรรมทมจดประสงคหลกในการหลบเลยงการชาระภาษ โดยภาระหนาทของกรมศลกากรในการจดเกบภาษนน ไมใชเพยงการจดเกบภาษศลกากรเทานน แตยงรวมถงการจดเกบภาษประเภทอนทเกยวของดวย อาท อากรขาเขา อากรขาออก ภาษมลคาเพม ภาษสรรพสามต ภาษเพอมหาดไทย คาธรรมเนยมกระทรวงพาณชย คาธรรมเนยม BOI เปนตน โดยเครองมอในการจดเกบภาษของกรมศลกากรมหลายลกษณะ เชน พธการศลกากร พกดอตราภาษศลกากร อตราอากร การกาหนดราคาศลกากร เปนตน ซงการดาเนนการบางขนตอนตองอาศยการประเมนหรอดลยพนจของเจาหนาทกรมศลกากร เชน การจาแนกลกษณะสนคาตามพกดอตราภาษศลกากร การตรวจสอบและตรวจปลอยสนคา เปนตน ดงนน ผประกอบการทดาเนนการผานพธการศลกากรตามกฎหมายจะตองชาระภาษศลกากรและภาษประเภทอนๆ ทเกยวของ รวมทงจะตองยอมรบการประเมนสนคาตามดลยพนจของเจาหนาทศลกากรดวย นอกจากน กฎหมายศลกากรยงกาหนดใหการลกลอบหนศลกากร การหลกเลยงภาษอากร และการสาแดงเทจตามมาตรา 27 และมาตรา 99 ถอเปนความผดโดยไมตองคานงวาผกระทาผดมเจตนา หรอประมาทเลนเลอหรอไม

120

4.2.2 อ านาจหนาทของเจาหนาทศลกากร

พระราชบญญตศลกากร พ.ศ. 2469 ซงเปนกฎหมายหลกทบงคบใชกบการดาเนนการทางศลกากร ใหอานาจหนาทกบเจาหนาทศลกากรในการดาเนนการทางศลกากรทงในระดบปฏบต ไดแก พนกงานศลกากร และพนกงานเจาหนาท และในระดบบรหาร ไดแก อธบดซงเปนผบรหารระดบสงไวโดยสรปไดดงน

พนกงานศลกากร54 มอานาจหนาทตามทบญญตไวในกฎหมายศลกากรในหลายดาน อาทเชน การตรวจลาเรอ การตรวจคนยานพาหนะและของทขนสง ณ ดานพรมแดน การตรวจคนอากาศยาน การตรวจคนหบหอคนโดยสาร การตรวจคนบคคลใดๆ ในเรอกาปนลาใดๆ ในเขตทา การยดสงของอนพงรบ รวมทงอานาจอนๆ ในเขตควบคมศลกากร เชน การคนโรงเรอนหรออสงหารมทรพย อยางอนในเวลากลางวนโดยไมตองมหมายคน เปนตน นอกจากน พนกงานเจาหนาทตามกฎหมายศลกากร 55 มอานาจในการเปดหบหอของเพอตรวจ การจบผทกาลงกระทาความผดตามกฎหมายศลกากรโดยไมตองมหมายจบ การยงเรอทกาลงหน กกเรอไวจนกวาจะไดใชคาใชจายในการเฝารกษา เปนตน อกทงมาตรา 10 ของ พ.ร.บ. ศลกากร (ฉบบท 12) พ.ศ. 249756 ยงกาหนดใหอานาจพนกงานในการบนทกขอเทจจรงในการลกลอบศลกากรและใหถอวาเปนขอเทจจรงทสามารถเสนอตอศาลในการดาเนนคดได

สาหรบอานาจหนาทของอธบดกรมศลกากรตามกฎหมายศลกากรครอบคลมทงการบงคบบญชาพนกงานในกรมศลกากร พจารณาเงนเดอน และเงนรางวล ออกขอบงคบสาหรบกรมตามทเหนวาจาเปน กาหนดราคาศลกากรของสนคาทมราคาสาแดงตาอยางปรากฎชดหรอไมนาจะเปนมลคาอนแทจรง รบหรอซอของไวเปนคาภาษสาหรบของทไมตกลงราคาศลกากร ออกใบอนญาตโดยใหอานาจทวไปแกเรอเพอถายสนคาหรอบรรทกสนคา ณ ททอดเรอภายนอกได คนเงนสาหรบของท

54 “พนกงานศลกากร” และ “พนกงาน” หมายความและกนความรวม ไปถงบคคลใด ๆซงรบราชการในกรมศลกากร หรอนายทหารแหงราชนาว หรอนาย อาเภอ หรอผชวยนายอาเภอ ซงไดรบแตงตงเปนพเศษใหกระทาการแทนกรมศลกากร 55 “พนกงานเจาหนาท” หมายความและกนความรวมไปถงพนกงานใด ๆซงไดแตงตงใหมหนาทเฉพาะการ หรอพนกงานใด ซงกระทาหนาทโดยเฉพาะในกจการ ตามหนาทของตนโดยปกต 56 มาตรา 10 ถาปรากฏวาผใดมสงซงตองหาม หรอสงซงมเหตอนควรสงสยวาเปนสงตองกากด หรอเปนสงลกลอบหนศลกากรไวในครอบครอง ใหอธบด พนกงานศลกากรผไดรบแตงตงเปนพเศษจากอธบด พนกงานฝายปกครอง หรอตารวจ มอานาจบนทกขอเทจจรงทตนเองไดพบเหน บนทกนถาเสนอตอศาลในเมอมการดาเนนคด ให สนนษฐานไวกอนวาเปนความจรงตามขอเทจจรงทจดแจงไวในบนทกนน และผนนได นาสงนนเขามาโดยมชอบดวยกฎหมาย หรอนาเขามาโดยการลกลอบหนศลกากร แลวแตกรณ

เวนแตจะพสจนไดเปนอยางอน ใหนาบทบญญตในวรรคกอนมาใชบงคบแกการกระทาผดตอกฎหมายวา ดวยการควบคมการสงออกไปนอก และการนาเขา มาในราชอาณาจกรซงสนคาบางอยาง และกฎหมายวาดวยการนาเงนตราตางประเทศเขามาในราชอาณาจกรดวย

121

นาเขามาเพอผลตสงออกนอกประเทศทเขาเงอนไขตามมาตรา 19 ทว รวมทงมอานาจสงจายเงนสนบนและรางวลตามระเบยบทอธบดกาหนดโดยไดรบอนมตจากรฐมนตร

จะเหนไดวา กฎหมายศลกากรใหอานาจผบรหารและผปฏบตงานศลกากรคอนขางมาก ซงเจตนารมณของกฎหมายตองการเพมประสทธภาพในการดาเนนการดานศลกากรใหมความคลองตว สะดวก รวดเรว อยางไรกตาม ในทางปฏบตการบงคบใชอานาจตามกฎหมายดงกลาวอาจเปนชองโหวทเออใหเกดการทจรตได เนองจากการดาเนนการศลกากรบางขนตอนตองอาศยการประเมนหรอดลยพนจของเจาหนาทกรมศลกากร ซงไมวาการกระทาของเจาหนาทจะเกดจากเจตนาหรอเกดจากความผดพลาดกสามารถสงผลกระทบใหคณใหโทษแกผประกอบการได

กรณตวอยางทเกดขนคอนขางมากไดแก การประเมนภาษยอนหลงของเจาหนาทศลกากร ซงเกดจากการทผประกอบการนาเขาสนคาและชาระคาอากรขาเขาตามอตราพกดศลกากรทประเมนและตรวจปลอยสนคาโดยเจาหนาทศลกากร แตกรมศลกากรแจงตอผประกอบการในเวลาตอมาวา ผประกอบการสาแดงพกดศลกากรไวผดพลาดและชาระอากรขาเขาไวต าไป ซงผประกอบการจะตองรบผดชาระคาอากรขาเขาเพมเตมพรอมคาปรบ กรณเชนนอาจเกดขนจากความผดพลาดของเจาหนาทในการจาแนกสนคาผดพกด และอาจเกดขนโดยทผประกอบการไมมเจตนาทจรต แตผประกอบการกลบตองรบภาระชาระคาปรบทเกดจากความผดพลาดของเจาหนาท โดยไมไดพจารณาถงเจตนาของผกระทาผดหรอผประกอบการ ซงถอเปนอกชองโหวหนงของกฎหมายศลกากรทกาหนดใหการหลบเลยงภาษเปนความผดโดยไมคานงถงเจตนาของผกระทา

4.2.3 การด าเนนคดตามกฎหมาย

การฟองรองเพอดาเนนคดทางศลกากรเกยวกบของทถกยด เนองจากไมเสยภาษหรอดวยเหตอนใด หากผประกอบการไมเหนดวยกบการดาเนนการของเจาหนาทศลกากร กฎหมายศลกากรกาหนดใหผประกอบการมหนาทพสจนและแสดงพยานหลกฐานตอพนกงานเจาหนาทวาผประกอบการไดดาเนนการตามขนตอนและกฎระเบยบอยางถกตองครบถวนอยางไร นอกจากน พนกงานเจาหนาทศลกากร โดยอาศยอานาจของอธบดกรมศลกากรยงสามารถยนฟองหรอดาเนนคดกบผกระทาผดตอศาลได

นอกจากน พ.ร.บ. ศลกากร พ.ศ. 2469 มาตรา 102 ตร ยงระบใหอธบดมอานาจสงจายเงนสนบนและรางวลตามระเบยบทอธบดกาหนด โดยไดรบอนมตจากรฐมนตรในกรณตอไปน

1. ความผดฐานลกลอบหนศลกากรหรอของตองหามตองกากดในการนาเขามาในหรอสงออกไปนอกราชอาณาจกร ใหหกจายเปนเงนสนบนและรางวลรอยละ 55 จากเงนคาขายของกลาง แตในกรณทมไดรบของกลางหรอของกลางไมอาจจาหนายไดใหหกจายจากเงนคาปรบ สวนรายทไมมผแจงความนาจบใหหกจายเปนเงนรางวลรอยละ 30

122

2. ความผดฐานสาแดงเทจ ใหหกจายเปนเงนสนบนและรางวลรอยละ 55 จากเงนคาปรบ แตในรายทไมมผแจงความนาจบใหหกจายเปนเงนรางวลรอยละ 30

3. กรณทมการตรวจเกบอากรขาดและเจาหนาทผสารวจเงนอากรตรวจพบ เปนผลใหเรยกอากรเพมเตมได ใหจายเงนรางวลรอยละ 10 ของเงนอากรทกรมศลกากรเรยกเกบเพมเตมได

จดประสงคในการกาหนดจายเงนสนบนและรางวลเพอเปนประกนแกผแจงความนาจบและเจาหนาทผจบกมและเปนกาลงน าใจในการสบเสาะและปราบปรามการกระทาผดตามกฎหมายศลกากร ซงถอเปนเจตนาทด แตในทางปฏบต เงนสนบนและรางวลนาจบอาจกลายเปนแรงจงใจให ผแจงความนาจบและเจาหนาทผจบกมหาเหตหรอสถานการณใหเกดการกระทาความผดตามกรณขางตนเพอหวงผลในเงนสนบนและรางวล

4.2.4 มลเหตของแรงจงใจในการหลบเลยงภาษ

จากขอมลทกลาวมาแลวขางตน จะเหนไดวามหลายปจจยทเปนเหตและเปนชองโหวใหเกดเหตแหงแรงจงใจในการหลบเลยงภาษ โดยสรปไดตามกรณตวอยางดงตอไปน

อทธพลทางการเมอง

กรณประธานกรรมการบรหารบรษท การบนไทย จากด (มหาชน) ขนของเขาประเทศไทยน าหนกรวมกวา 500 กโลกรม โดยไมผานการเสยภาษศลกากร ซงอาจเขาขายมความผดฐานสาแดงเทจและหลบเลยงภาษ แตจากประเดนการตรวจสอบของคณะกรรมการตรวจสอบฯ ยงไมครอบคลมประเดนเรองการตรวจสอบการลกลอบขนสนคาหนภาษ อาท มการลกลอบขนสนคาหนภาษเขามาในประเทศไทยหรอไม มขนตอนกระบวนการขนสนคาออกจากสนามบนอยางไร เพอตรวจสอบวามการหลบเลยงภาษโดยความรวมมอกบเจาหนาททเกยวของหรอไม นอกจากน กระบวนการตรวจสอบกรณดงกลาวควรมตวแทนจากกรมศลกากรเขารวมดาเนนการตรวจสอบขอเทจจรง หรอมบทบาทในการตรวจสอบสมภาระวาเปนสนคาทจะตองสาแดงภาษหรอไมซงถอเปนความรบผดชอบโดยตรงของกรมศลกากร

การละเลยไมปฏบตหนาทของกรมศลกากรไมวาจะเกดจากการแทรกแซงทางการเมองหรอสาเหตอนใด กอาจเปนชองทางใหเกดการกระทาผดในลกษณะดงกลาวขนอก กฎหมายศลกากรควรมการเพมอานาจใหอธบดหรอเจาหนาทศลกากรในการตรวจสอบดาเนนคดกบนกการเมองหรอผบรหารระดบสง รวมทงการเพมบทลงโทษหากมการละเลยไมปฏบตหนาทดวย

การลดตนทนภาษและการทมตลาดในประเทศ

บรษทนาเขาบหรตางประเทศรายหนงแสดงราคานาเขา CIF (ราคาสนคาบวกคาประกนภยและคาขนสง) ทต ากวาความเปนจรง ซงการแสดงราคานาเขาทต าสงผลใหเสยภาษสรรพสามตทตาลง

123

ไปดวย บรษทดงกลาวแสดงราคา CIF แตกตางจากขอเทจจรงเปนเวลาหลายป และไมมการเปลยนแปลงทถกตองตามอตราแลกเปลยนเงน การสาแดงราคานาเขาบหรเทจทาใหรฐสญเสยรายไดการจดเกบภาษไปกวา 6 หมนลานบาท สงผลใหบรษทดงกลาวสามารถเขามาทมตลาดยาสบไทย โดยมสวนแบงการตลาดเพมขนจากรอยละ 2-3 เปนรอยละ 25 ภายหลงจากทมการสาแดงราคาตากวาความเปนจรง ซงคดดงกลาวยงอยระหวางการดาเนนคดโดยกรมสอบสวนคดพเศษ ซงสงสานวนใหอยการพจารณา

จะเหนไดวา เหตจงใจกรณนเกดจากการทผกระทาผดตองการลดตนทนภาษอากรขาเขา และภาษสรรพสามตเพอใหสนคาของตนสามารถเขามาแขงขนในประเทศได รวมทงสามารถทมตลาดสนคาในประเทศได ซงนอกจากจะสงผลกระทบตอการจดเกบภาษของรฐแลว ยงสงผลกระทบตอรายไดยอดขายของสนคาทผลตในประเทศดวย

เงนสนบนและรางวล

กรณการเรยกเกบภาษยอนหลงสาหรบเหลกซลคอนจากผประกอบการเอกชน 8 ราย สาหรบประเดนในเรองของการตความพกดอากรนาเขา โดยกรมศลกากรดาเนนการเกบภาษยอนหลงกบผประกอบการในขอหา “สาแดงเทจ” โดยมเงนรางวลนาจบกวา 1,600 ลานบาท ใหกบผแจงเบาะแสและเจาหนาทผเขาตรวจคนและจบกม ซงผประกอบการรายหนงไดยนฟองกรมศลกากรตอศาลภาษอากรกลางเพอขอใหกรมศลกากรเพกถอนการประเมน อากรและเบยปรบเพมกวา 685 ลานบาท เนองจากเหนวาไมไดรบความเปนธรรม รวมทงแจงวาบรษทไดมการสาแดงพกดอตราภาษศลกากรตามระเบยบ ปฏบตของกรมศลกากรมาโดยตลอด

ศาลภาษอากรกลางมคาพพากษาวาการจดแจงสาแดงอากรพกดทผประกอบการดาเนนการไปในชวงกอนหนานน เปนไปโดยชอบดวยกฎหมายแลว อกทงการทกรมศลกากรเหมารวมเอาวาผนาเขาเหลกซลคอนมการสาแดงเทจเพอชาระภาษมาตงแตป 2538-2546 ทงทกรมศลกากรรดวาการจาแนกธาตซลคอนในเหลกนาเขาไมสามารถตรวจสอบไดจากลกษณะภายนอก จงถอเปนการประเมนภาษทไมเปนธรรมและไมชอบดวยกฎหมาย อกทงเหนวา คณะกรรมการอทธรณทรวมกนลงมตยนยนใหดาเนนคดกบผประกอบการนนมสวนไดสวนเสยกบคดทมเงนรางวลสนบนนาจบทจะเกดขน จงใหเพกถอนคาอทธรณของคณะกรรมการชดดงกลาว รวมทงใหงดเบยปรบและเงนเพมใด ๆทงสน โดยทคดนยงอยในขนตอนของการเขาสศาลฎกา

จะเหนไดวา กรณทเกดขนนมปญหายาวนานกวา 6 ป รวมทงมการตงเงนรางวลเปนแรงจงใจใหแกผแจงเบาะแสและเจาหนาททปฏบตหนาท ซงถอเปนชองโหวของกฎหมายทเออใหเกดแรงจงใจในการรวมมอกนของผทจะไดรบผลประโยชนจากเงนสนบนและรางวลนาจบ ซงในกรณนมมลคา สงถง 1,600 ลานบาท

124

นอกจากกรณตวอยางในขางตน มลเหตจงใจในการหลบเลยงภาษศลกากรยงเกดจากชองโหวของกฎหมายทใหอานาจเจาหนาทศลกากรในการประเมนราคาศลกากรและการจาแนกสนคาตามพกดศลกากร ซงหากเจาหนาทคดมชอบกอาจใชอานาจหนาทดงกลาวประเมนหรอจาแนกสนคาผดพกดเพอใหเกดพฤตกรรมความผดในการหลบเลยงภาษ และนาไปสการประเมนภาษยอนหลงของเจาหนาทศลกากร โดยมสวนแบงเงนสนบนและรางวลเปนแรงจงใจ

4.2.5 การปรบปรงกฎหมายของภาครฐ

กฎหมายศลกากรมการบงคบใชมาตงแตป 2469 ภายใตพระราชบญญตศลกากร พ.ศ. 2469 โดยมการปรบปรงแกไขเพมเตมมาอยางตอเนองจนถงฉบบลาสด คอ พ.ร.บ. ศลกากร (ฉบบท 20) พ.ศ. 2548 เนอหาสาระในการปรบปรงสวนใหญเปนการปรบปรงใหสอดคลองกบสถานการณ ในชวงเวลานนๆ อาทเชน การปรบเพมอตราโทษปรบ การแกไขการคนเงนอากรเพอความเปนธรรมและสงเสรมการประกอบกจการอตสาหกรรมภายในประเทศ การยกเลกการใชราคาอนแทจรงในทองตลาดเปนเกณฑในการประเมนอากรสาหรบของนาเขา โดยใหใชราคาศลกากรแทนเพอใหเปนไปตามความตกลงทวไปวาดวยภาษศลกากรและการคา ค.ศ. 1994 การกาหนดใหมคณะกรรมการพจารณาอทธรณและกระบวนการในการพจารณาอทธรณเพอใหผนาของเขาและผสงสนคาออกทไมพอใจการประเมนอากรของพนกงานเจาหนาทศลกากรสามารถอทธรณตอคณะกรรมการฯ แทนการอทธรณตออธบดกรมศลกากร เปนตน

อยางไรกตาม การนากฎหมายศลกากรทไดมการปรบปรงมาหลายครงหลายฉบบมาบงคบใชในปจจบนไดกอใหเกดความไมสะดวกในการใชงานและยากแกการทาความเขาใจ กรมศลกากรจงไดนากฎหมายทบงคบใชอยทงหมดในปจจบนมาประมวลเปนรางกฎหมายศลกากรและปรบปรงบทบญญตตางๆ ใหเหมาะสมและสอดคลองกบความตกลงระหวางประเทศ อาท ความตกลงวาดวยสทธในทรพยสนทางปญญาทเกยวกบการคา เปนตน รวมทงการเพมคาปรบของการกระทาความผดในการลกลอบหนศลกากรและหลบเลยงภาษตามมาตรา 27 จากเดมทปรบเปนเงน 4 เทา เพมเปนปรบเปนเงน 5 เทา ของราคาของทรวมอากรแลว

นอกจากน เพอใหกฎหมายศลกากรมความยดหยนและสามารถรองรบตอการเปลยนแปลงทางการคาและการลงทนระหวางประเทศ รางประมวลกฎหมายดงกลาวจงกาหนดใหอานาจอธบดในการกาหนดระเบยบเฉพาะกรณทเปนประโยชนแกการนาของเขาหรอสงออก และกาหนดใหผนาเขาและสงออกสามารถยนใบขนสนคาครงเดยวสาหรบการนาเขาและสงออกตามชวงเวลาทกาหนดไว รวมทงกาหนดใหผนาเขาและสงออกสามารถเสยคาภาษอากรจนครบถวนภายหลงการนาของนนไปจากอารกขาของศลกากร โดยใหเรยกเงนประกนหรอทาทณฑบนหรออยางอนจนเปนทพอใจ ในการขยายระยะเวลาการเสยภาษอากรออกไปใหกระทาไดไมนอยกวา 14 วน แตไมเกน 30 วน นบจากวนทนาเขาและสงออกสาเรจ สวนการใชอานาจทางศลกากรเพอตรวจของและปองกนการลกลอบหน

125

ศลกากรตามกฎหมาย อธบดกรมศลกากรสามารถกาหนดหลกเกณฑ วธการ เงอนไข และระยะเวลา เพอจากดการใชอานาจดงกลาวไดตามทเหนสมควร โดยตองอาศยหลกการบรหารความเสยงอนเปนทยอมรบ

กลาวโดยสรปไดวา แรงจงใจทกอใหเกดการหลบเลยงภาษศลกากรเกดจากหลายสาเหต ทงจากผประกอบการภาคเอกชนทมเจตนาในการลดตนทนสนคาเพอสามารถกาหนดราคาสนคาใหต ากวาคแขงหรอเพอวตถประสงคในการทมตลาดในประเทศ และจากการใชอานาจหนาทของเจาหนาทในสวนทเปนชองโหวของกฎหมาย อาท การตงเงนสนบนและรางวล การใหอานาจเจาหนาทในการประเมนพกดศลกากร และการกาหนดราคาศลกากร เปนตน รวมทงปจจยภายนอกอนๆ เชน การแทรกแซงทางการเมอง เปนตน

บทท 5 กรณศกษาการทจรตในภาคธรกจในตางประเทศ

การศกษาในสวนนจะเปนการทบทวนลกษณะของการทจรตคอรรปชนในภาคธรกจทมความแพรหลายในตางประเทศ เพอทจะนามาเปนขอมลในการกาหนดแผน เพอการปองกนปญหาทอาจจะเกดขนในประเทศไทยในอนาคต หากปญหาการทจรตดงกลาวยงไมเกดขนในประเทศไทย หรอเกดขนแลว หากแตยงไมมการตรวจพบ การศกษาในบทท 5 แบงออกไดเปน 3 สวน โดยทสวนแรกเปนการทบทวนลกษณะและแนวโนมของการทจรตในภาคธรกจในโลก สวนทสองจะเปนการทจรตในการหลบเลยงภาษซงมลกษณะทแตกตางไปจากในสวนแรก เนองจากเปนการทจรตทเกดความเสยหายใหแกภาครฐ มใชกบบรษทเอกชน และสวนทสามจะเปนบทสรป

5.1 ลกษณะและแนวโนมของการทจรตในภาคธรกจในโลก

เศรษฐกจโลกเขาสภาวะวกฤตจากการลมละลายของบรษทวาณชธนกจรายใหญในสหรฐอเมรกาทมชอวา Lehman Brothers เมอเดอนกนยายน พ.ศ. 2551 ซงมรากเหงามาจากปญหาการปลอยกใหกบลกคาทมปญหาดานเครดต (Sub-prime lending) ทตองการซออสงหารมทรพยโดยเฉพาะบานและทดน และมการออกอนพนธทผกโยงกบโครงการเงนกเหลานหลายชนทาใหเมอเกดปญหาหนเสยขนมาจงผลกระทบตอตลาดการเงนเปนลกโซ ปญหาดงกลาวแพรขยายตวไปอยางรวดเรวสงผลกระทบตอสถานบนการเงนในหลายประเทศ โดยเฉพาะในสหภาพยโรปทถอครองอนพนธทถกดอยคาเหลานน สดทายแลว วกฤตของสถาบนการเงนกแปลงสภาพมาเปนวกฤตทางการคลงของภาครฐเมอรฐตองเขามาใหความชวยเหลอทางการเงนแกสถาบนการเงนทถกผลกระทบ รวมทงอดฉดเงนเขาสระบบเศรษฐกจเพอปองกนมใหเศรษฐกจตตามากเกนควร

วกฤตทางการเงนโลกทยงคงอยในปจจบนนนมผลทาใหกรณการทจรตในภาคธรกจเพมขนแมรายงานบางฉบบจะใหเหตผลวา แนวโนมการทจรตในแวดวงธรกจมจานวนเพมมากขนในชวงทเศรษฐกจตกตา แตทงน มไดหมายความวาจะมการทจรตมากขน แตการทจรตมโอกาสทจะถกเปดโปงในชวงทบรษทประสบปญหาทางดานการเงนมากกวาในชวงทบรษทสามารถทากาไรไดสง ในลกษณะเดยวกบสานวนไทยทวา “นาลดตอผด” ซงกมความเปนจรง เนองจากบรษททปรสบปญหาทางการเงนมกจะถกตรวจสอบอยางเขมดมากขน โดยเฉพาะในกรณทลมละลายและตองเขาโครงการฟนฟกจการ หรอถกบรษทอนซอกจการ

แตในสภาพความเปนจรงนน เมอสภาพเศรษฐกจไมด ความจาเปนและโอกาสทจะทจรตกยอมเพมมากขนดวย ประการแรก เมอเศรษฐกจไมด ผบรหารพนกงานอาจถตดเงนเดอน หรอถกปลดออกทาใหมปญหาเรองการเงนจงมแรงจงใจทจะยกยอกทรพยสนของบรษทมากขน เชนในกรณ

128

ของสหราชอาณาจกร ในป พ.ศ. 2551 มการดาเนนคดทเกยวกบการยกยอกสนทรพยของบรษทเปนวงเงนทเพมขนมากกวาในปกอนหนาถง 3 เทา57 ประการทสอง เมอบรษทประสบปญหาทางธรกจ พนกงานทมกจะผกปลดมกจะเปนพนกงานระดบกลางซงมหนาทในการสอดสองดแลการทจรตในองคกร ทาใหการตรวจสอบควบคมภายในของบรษทออนแอลง ประการทสามเมอบรษทมผลการดาเนนการทย าแย ผบรหารทตองการผลงานหรอตองการทจะตกตวงสทธประโยชนจากการถอใบสาคญแสดงสทธ (warrant) โดยการแปลงสทธดงกลาวเปนหนสามญเมอราคาของหลกทรพยของบรษทเพมขนตามเงอนไข ยอมมแรงจใจทจะตกแตงบญชของบรษทเพอใหผลดาเนนงานดกวาความเปนจรง

รายงาน Global Fraud Report 2009/2010 ทบรษท Kroll Consulting Services ไดวาจางให Economist Intelligence Unit ทาการสารวจความคดเหนของผบร หารระดบสงในสถานประกอบการ จานวน 729 รายทวโลก โดยทหนงในสามของจานวนผบรหารดงกลาวม ถนฐานอยในทวปอเมรกาเหนอและอเมรกาใต หนงในสอยในประเทศแถบเอเซยแปซฟก และอกหนงในสอยในทวปยโรป และรอยละ 11 อยในทวปแอฟรกา

การสารวจครงนพบวารอยละ 85 ของผบรหารทไดสมภาษณระบวาบรษทมการทจรต หรอฉอโกงอยางนอยหนงครงในรอบสามปทผานมา โดยรปแบบของการทจรตทพบเจอมากทสด ไดแก การลกทรพย (ทเปนสงของ) ของบรษท การโจรกรรมขอมล การมผลประโยชนทบซอนของผบรหาร และการบรหารการเงนทผดพลาด ตามทปรากฎในรปท 5.1 ดานลาง

ดงจะเหนไดวารปแบบ ของการทจรต ทเกดขนในภาคธรกจโลกโดยภาพรวม คอนขางจะแตกตางกบทเกดขนในประเทศไทย ซงการยกยอกทรพยโดยผบรหารมกจะเปนปญหาหลกทโดดเดน ทงน อาจเนองมาจากบรษทขนาดใหญในประเทศไทยสวนมากยงมการบรหารงานแบบครอบครวทผ เปนเจาของมกดแลและบรหารจดการอยางใกลชด ปญหาอนๆ เชน การขโมยทรพยสนของบรษท การบรหารการเงนทผดพลาดโดยฝายบรหาร การทจรตในการจดซอจดจางจะไมคอยเกดขน เวนแตเปนการกระทาของผบรหารระดบสงทตองการถายเทหรอยกยอกทรพยของบรษท มากกวาการกระทาของระดบเจาหนาท

57 http://www.time.com/time/business/article/0,8599,1899798,00.html

129

รปท 5.1 รปแบบของการทจรตในภาคธรกจในโลก

ทมา: Global Fraud Survey 2009/2010, www.kroll.com/library/FraudReport_English_US_Oct09.pdf

นอกจากนแลว ความแตกตางของลกษณะการทจรตอาจเกดจากโครงสรางของธรกจในแตละประเทศทแตกตางกนอกดวย ทงน รายงานดงกลาวไดแบงลกษณะของการทจรตในรายสาขาธรกจออกเปน 10 สาขา ตามทปรากฎในตารางท 5.1 เนองจากประเทศไทยยงมใชประเทศพฒนาแลวทมฐานการผลตทกาวหนาทางเทคโนโลยการผลตหรอเทคโนโลยสารสนเทศ ปญหาเรองของการโจรกรรมทรพยสนทางปญญาและขอมลจงไมแพรหลายเทาใดนก แตในอนาคต ปญหาเหลานอาจมแนวโนมทจะทวความรนแรงมากขน สบเนองจากววฒนาการทางดานเทคโนโลยสารสนเทศททาใหมการสงผานขอมลทางอเลกทรอนกสทสามารถโจรกรรมขอมลในปรมาณมากไดอยางรวดเรว เชน การโจรกรรมขอมลบตรเครดต ทสามารถกระทาไดอยางรวดเรว เนองจากแทงความจา (thumb drive) ในสมยนมความจทสงมาก เปนตน อกทงความกาวหนาทางเทคโนโลยของผประกอบการไทย ซงจะสงผลใหมการจดสทธบตรและทรพยสนทางปญญาในรปแบบตาง ๆเพมมากขน ยงทาใหการรกษาและคมครองทรพยสนทางปญญาเปนสงทมความสาคญเชงพาณชยสาหรบธรกจไทย

http://www.kroll.com/library/FraudReport_English_US_Oct09.pdf

130

ตารางท 5.1 ลกษณะของการทจรตในรายสาขาธรกจ

สาขาธรกจ รปแบบการทจรตทแพรหลายมากทสด

1. การเงน การไมปฏบตตามกฎ ระเบยบ การฉอโกงหรอยกยอกเงนในองคกร การฟอกเงน

2. บรการวชาชพ (เชน กฎหมาย บญช) การขโมยขอมล

3. การผลต การขโมยทรพยสนทางปญญา

4. บรการดานสขภาพ และยา การไมปฏบตตาม กฎ ระเบยบ

5. บรการเทคโนโลย สอ โทรคมนาคม การโจรกรรมขอมล

6. อตสาหกรรมทเกยวเนองกบการใชทรพยากรธรรมชาต การทบซอนของผลประโยชนของผบรหาร

7. การทองเทยว และการขนสง การยกยอกหรอฉอโกงเงนภายในบรษท

8. การคาปลก การทจรตในการจดซอจดจาง

9. การกอสราง การทจรตคอรรปชน การบรหารทางการเงนทผดพลาด

10. สนคาอปโภคบรโภค การทจรตในการจดซอจดจาง การขโมยทรยพสนทางปญญา

ทมา: Global Fraud Survey 2009/2010, www.kroll.com/library/FraudReport_English_US_Oct09.pdf

สาหรบแนวโนมของการทจรตในอนาคตนน รายงานการสารวจของ Kroll เหนวาการทจรตมรปแบบและวธการทเปลยนแปลงไปอยางรวดเรว ตามสภาพของตลาด เทคโนโลย และกฎหมายทเกยวของ ซงทาใหตรวจจบไดยาก ดงจะเหนวา กรณการทจรตทพบเจอนน สวนมากสามารถเลดลอดระบบหรอกลไกการตรวจสอบของทงภาครฐและของบรษทได หากแตถกเปดเผยหรอถกตรวจพบ ดวยความบงเอญบางประการหรอมผแจงเบาะแส (whistle blower)

อยางไรกด การทจรตแบบ “เดม” กยงมอยมากและจะทวความรนแรงมากขน เนองจากลกษณะของการประกอบธรกจในปจจบน โดยเฉพาะสาหรบบรษททมขนาดใหญ มกมการ “จางตอ” (outsource) ในงานหลากหลายประเภท เชน งานดานระบบสารสนเทศ การประมวลผลขอมล ฯลฯ ใหแกบรษทภายนอก ทาใหการควบคมคณภาพเปนไปอยางยากลาบาก และในสวนของการจางตอเรองการบรหารจดการขอมลนน การขาดมาตรการในการปองกนการรวไหลของขอมลทเปนความลบเปนปญหาทาใหมการโจรกรรมขอมลมากขน หรอการจางผลตในตางประเทศ ซงผวาจาง มกจะมขอมลเกยวกบบรษททถกวาจางนอยมาก ทาใหเกดปญหาการทจรตขนไดงาย เชนในกรณทผ กอตงบรษทไอทในประเทศอนเดยทชอ Satyam Computer Services ซงเปนบรษทรบจางตอ ทางดานระบบสารสนเทศทใหญทสดเปนอนดบสของโลก ออกมายอมรบวาบรษทไดมการตกแตงตวเลขรายไดและ

131

กาไรมาเปนเวลาหลายป เมอเดอนมกราค ม 2552 ทาใหผใชบรการหลงเชอวาบรษทมความมนคงทางการเงน แมวาแทจรงแลวบรษทอยในสถานภาพทขาดทนอยางหนก .

กรณการทจรตของบรษท Satyam เปนขาวคราวใหญโตไมแพกรณของ Enron เนองจากเปนการทจรตทมขนาดใหญมาก โดยมการตกแตงรายไดทเปนเทจถงหนงพนลานเหรยญดอลลาร สรอ. หรอสามหมนลานบาท ประมาณเกอบครงหนงของรายไดรวมของบรษททแจงใหแกตลาดหลกทรพย อนง บรษทดงกลาวจดทะเบยนในตลาดหลกทรพยในสหรฐอเมรกาซงมการกากบดแลอยางเขมงวดโดยเฉพาะหลงจากทเกดปญหา Enron เนองจากเปนบรษททมขนาดใหญจงมบรษทสอบบญชรายใหญซง คอ Price Waterhouse Coopers เปนผสอบบญช มการจดทารายงานทางการเงนตามมาตรฐานการรายงานทางการเงนสากล (International Financial Report Standard – IFRS) และมการจดทาบญชตามมาตรฐานและหลกวธปฏบตของสมาคมนกบญชของสหรฐอเมรกา (US GAAP) ซงเปนมาตรฐานการบญชระหวางประเทศเปนทยอมรบอยางกวางขวาง จงเปนทนาแปลกใจวาการตกแตงตวเลขมาเปนเวลานานนนสามารถลอดตากรรมการและผตรวจสอบบญชไดอยางไร และทนาแปลกใจมากกวานนคอ การทจรตทงปวงนนไดถกเปดเผยขนจากจดหมายสารภาพความคดทงหมดของผกอตงเอง มไดมาจากการสบสวนของหนวยงานทเกยวของกบการตรวจสอบกากบดแล

กรณการทจรตของบรษท Satyam นาสนใจเนองจากมลกษณะทคลายคลงกบกรณการทจรตในตลาดหลกทรพยไทย กลาวคอ มการแตงตวเลขรายไดเพอทจะสรางกาไร ซงจะสงผลตอหนของบรษทเนองจากผลการดาเนนงานของบรษทไมดตามคาดหมาย ซงในกรณศกษาของ Satyam น เกดจากการทผกอตงมความสนใจในธรกจอสงหารมทรพยมากกวาธรกจเทคโนโลยสารสนเทศจงมการโอนถายรายไดจากบรษทไปยงบรษทลกทตนเองและครอบครวถอหน เพอทจะนาเงนไปใชในการซอทดน การแตงตวเลขสามารถเลดลอดการตรวจตราไดเนองจากมการดาเนนการอยางแนบเนยนคอ ผทกระทาการทจรตนนไดเอาหนของบรษททตนถออยไปใชในการคาประกนเงนกจากธนาคาร และนาเงนกดงกลาวไปเขาบญชของ บรษท Satyam โดยแจงวาเปนรายไดจากการรบบรการ Outsourcing ทาใหรายไดทตกแตงขางในไมปรากฎเปนรายไดคางรบ (receivable income) ซงหากมมลคาสงมกจะถกจบตาวามความผดปกตเกดขน

มคาถามวาเหตใดผทจรตจะตองเอาเงนสวนตวไปเสยงเพอปนหน คาตอบคอ หากราคาหนสงขน เงนทลงทนไปกจะไดคนมาในรปแบบของกาไรจากการขายหนภายหลง หรอหากมการขายกจการ กจะไดเงนกอนนนคนมา นอกจากนแลว หากมการฟองรองเกดขน การดาเนนการทางกฎหมายในประเทศอนเดยเชองชามาก ทาใหในชวงเวลาดงกลาว ผททจรตสามารถไถโอนเงนสวนนออกมาไดและปลอยใหบรษทลมละลาย แตสดทายแลว พฒนาการของบรษทไมไดเปนไปตามความคาดหมาย วกฤตเศรษฐกจในโลกตะวนตกสงผลใหหนของบรษทตกตาทาใหผทจรตตองซอหนมา

132

เพมเตมในการคาประกนเงนก กอปรกบตลาดอสงหารมทรพยกซบเซาไมสามารถขายทดนทซอสะสมไวเปนจานวนมาก สดทายแลวกตองสญเสยหนในบรษททใชค าประกนไวทงหมด58

กรณการทจรตครงนมผลกระทบไมเพยงตอบรษท แตตอบรษทขามชาตรายใหญหลายรายทใชบรการซงนอกจากถกกระทบจากบรการทตองชะงกงนลงแลว ยงตองเปนกงวลวาขอมลตางๆ ทเปนความลบของบรษทจะถกนาไปใชประโยชนหรอไม ทาใหมการตงคาถามกบธรกจเอาทซอรสโดยรวมของอนเดย เนองจากผทใชบรการซงเปนบรษทขามชาตขนาดใหญในสหรฐอเมรกาและยโรป เชน IBM และ Accenture ไมไดมแหลงทตงทใกลชดกบบรษทเหลาน ไมมความคนเคยกบผบรหารและวฒนธรรมขององคกร จงมแนวโนมทจะ “เหมารวม” บรษททกรายในอนเดย

ในดานของการตรวจสอบบญชนน กรณศกษาแสดงใหเหนถงความจาเปนในการยกเครองวธการตรวจสอบบญชครงใหญ ผสอบบญชจะตองตรวจสอบแหลงทมาของรายไดและทรพยสนของบรษทใหละเอยดถถวนมากขน ในกรณนผสอบบญชไมไดตรวจสอบแหลงทมาของเงนฝากในบญชของบรษทวามทมาทไปอยางไร จงไมพบรายการโอนเงนเขาบญชทไมไดมาจากการซอขายสนคาจรง นอกจากนแลว กระบวนการทางกฎหมายทลาชายงเปนปจจยสาคญทผทจรตตดสนใจในการดาเนนการอกดวย

ธรกจเอาทซอรสเปนธรกจทไดรบการสงเสรมผลกดนในประเทศไทยตลอดมา กรณนเปนอทธาหรณวา อตสาหกรรมนมความออนไหวตอภาพพจนสง บรษททประกอบธรกจนจะตองมธรรมาภบาลและระบบกลไกในการตรวจสอบทดเปนพเศษ มฉะนนแลวการทจรตฉอโกงทเกดขนในกรณเดยวสามารถทาลายอตสาหกรรมของประเทศทงหมดไดในเวลาอนสนหากไมสามารถรกษาความเชอมนของลกคาในตางประเทศได

5.2 การทจรตในการหลบเลยงภาษ

การหลบเลยงภาษอากรถอเปนพฤตกรรมการทจรตในภาคธรกจทแพรหลายทงใน ประเทศและตางประเทศ สาหรบประเทศไทยนน จากขอมลของการทจรตคอรรปชนทมการดาเนนการทางกฎหมายในชวงป 2543-2552 จาแนกตามรปแบบการทจรตคอรรปชนในตารางท 2.2 พบวาการหลบเลยงภาษอากรเปนรปแบบของการทจรตทพบมากเปนอนดบทสามของการทจรตทงสน 9 รปแบบ ซงคดเปนรอยละ 7.63 แสดงใหเหนวาการทจรตในรปแบบดงกลาวถอเปนปญหาสาคญ ซงจาเปนจะตองมยทธศาสตรและมาตรการในการปองกนและแกไข การศกษาวจยในสวนนจะเปนการศกษาแนวทาง 58 Satya Murthy (2009) Satyam fraud, unravelling the mystery. http://www.sathyamurthy.com/2009/01/07/satyam-fraud-unravelling-the-mystery/

133

และมาตรการ ในการปองกนและแกไขปญหาการหลบเลยงภาษในตางประเทศ เพอเปนแนวทางสาหรบการดาเนนการในประเทศไทย

ปญหาการหลบเลยงภาษทนานาประเทศกาลงใหความสาคญและหามาตรการตางๆ มาเพอปองกนและแกไข คอ ปญหาการหลบเลยงภาษระหวางประเทศโดยใช “ทพกพงภาษ” (tax havens) วกฤตการณทางการเงนระดบโลกทเกดขนทงในสหรฐอเมรกาและสหภาพยโรป สงผลทาใหรฐบาลของหลายประเทศตองประสบภาวะการขาดดลทางการคลงอยางมาก เนองจากมคาใชจาย ทสงในการแกไขปญหาหนเสยจากภาคการเงนและภาคธรกจ รวมถงการใชเงนเพอกระตนเศรษฐกจภายใตภาวะเศรษฐกจโลกทกาลงซบเซา ดวยเหตดงกลาว รฐบาลในประเทศตางๆ จงจาเปนตองหารายไดเพม เตม เพอลดการขาดดลทางการคลง และมาตรการหนงทไดรบความสนใจอยางจรงจง คอ การแกไขปญหาการหลบเลยงภาษทใชทพกพงภาษ ซงเปนสาเหตททาใหประเทศเหลานตองสญเสยรายได ทางภาษวงเงนมหาศาลในแตละป ตวอยางเชน สานกงานบญชกลางของสหรฐอเมรกาพบวาบรษทขนาดใหญของประเทศกวารอยละ 8359 มบรษทในเครอซงจดทะเบยนอยในประเทศทขนชอวาเปนทพกพงภาษ และอาศยชองโหวทางกฎหมาย ทาใหสหรฐอเมรกาตองสญเสยรายได จากภาษปละนบหมนลานเหรยญสหรฐฯ แมแตในประเทศไทยเอง กเคยเกดคดการหลบเลยงภาษโดยอาศยชองทางทพกพงภาษ มาแลว ซงกคอคดการหลบเลยงภาษจากการขายหนชนคอรปฯ ของอดตนายกรฐมนตร พ.ต.ท. ทกษณ ชนวตร เปนตน

สาหรบทพกพงภาษนน บางคนอาจเรยกวาเปน “แหลงหลบหลกภาษอากร” (tax shelters) ซงหมายถงประเทศหรอรฐทมการเกบภาษอากรในระดบตาหรอปลอดภาษ และใหสทธประโยชนทางภาษเพอดงดดการลงทนจากตางประเทศ เพอสรางงานและสรางรายไดใหกบประเทศตน นอกจากนประเทศทเปนทพกพงภาษมกจะมกฎหมายรกษาความลบทางธรกรรมทเกยวกบธนาคาร การเงน และการประกอบธรกจของลกคาสถาบนการเงนในประเทศ รวมไปถงการยอหยอนกฎระเบยบในการจดทะเบยนจดตงบรษท ประเทศทถกขนานนามวาเปนทพกพงภาษ อาทเชน เกาะและรฐบรเวณทะเลแครบเบยน เชน หมเกาะบรตช เวอรจน หมเกาะเคยแมน เกาะบาฮามส และปานามา เปนตน ประเทศในทวปยโรป เชน สวตเซอรแลนด ลกเตนสไตน และโมนาโก เปนตน รวมถงในทวปเอเชย เชน ฮองกงและสงคโปร กเขาขายเปนทพกพงภาษเชนเดยวกน ทพกพงภาษ เหลานจะเปนแหลงใหบรษทขามชาตเขามาจดทะเบยนและทาการโอนยายทรพยสนหรอกาไรทเกดขน เพอหลบเลยงภาษอากรในประเทศของตนทมกมอตราทสง

59 ประธานาธบดบารค โอบามา ไดเรยกรองใหแกไขปญหาการหลกเลยงภาษโดยการใชเขตปลอดภาษ (http://www.dlo.co.th/node/212)

http://www.dlo.co.th/node/212

134

กรณศกษาประเทศสหรฐอเมรกา

หลงจากเกดวกฤตการณทางการเงนครงใหญในชวงป 2551 หนงในมาตรการการแกไขปญหาทสาคญของสหรฐอเมรกา คอ การลดการขาดดลงบประมาณลง โดยวธการในการลดยอดการขาดดลงบประมาณทรฐบาลของนายบารค โอบามา รวมกบภาคธรกจและพรรคการเมองตางๆ ไดประชมรวมกน ไดแก การลดคาใชจายดานสาธารณสข การปฏรปการจดซอของกองทพ และการปรบเปลยนนโยบายการจดเกบภาษเสยใหม ซงสวนหนงของแผนการดงกลาวจะเปนการชวยแกไขปญหาบรษทขามชาตของประเทศและเศรษฐชาวอเมรกน ทนยมหลบเลยงภาษ โดยใชประเทศทพกพงภาษ ทงน การปรบเปลยนโยบายการจดเกบภาษในครงน นบเปนนโยบายทใชในการหาเสยงของประธานาธบดบารค โอบามา ซงถอเปนคามนสญญาทไดใหไวกบประชาชน ทจะปฏรปสงคมอเมรกนใหมความยตธรรมและเทาเทยมกนมากขน

เครองมอสาคญทสหรฐอเมรกานามาใชในการปองกนและแกไขปญหาการหลบเลยงภาษดงกลาว คอ Stop Tax Havens Abuse Act ซงเปนรางกฎหมายทกาหนดแนวทางในการกากบดแลและตรวจสอบการดาเนนธรกจหรอการประกอบธรกรรม เฉพาะทเกยวกบนตบคคลในประเทศทมความเสยงวาจะเปนทพกพงภาษ ทงนกรมสรรพากรของสหรฐอเมรกา (Internal Revenue Service หรอ IRS) ไดระบรายชอประเทศหรอรฐไวในรางกฎหมาย ดงกลาว จานวน 34 ประเทศ ซงโดยมากจะเปนประเทศหรอรฐทเปนเกาะหรอประเทศขนาดเลกในทวปยโรป สาหรบในแถบเอเ ชยตะวนออกนน ฮองกงและสงคโปรเปนสองรฐท ปรากฏอยในรายชอของประเทศทรางกฎหมายดงกลาวเรยกวา “ประเทศทไมเปดเผยขอมล” (Offshore Secrecy Jurisdiction)60 เนองมกฎหมายทใหสถาบนการเงนในประเทศรกษาขอมลของลกคาเปนความลบ

อนทจรงแลว Stop Tax Havens Abuse Act ไดมการผลกดน มาตงแตในสมยประธานาธบดจอรจ ดบเบลย บช โดยการเสนอของนายบารค โอบามา ซงในขณะนนเปนสมาชกวฒสภา และสมาชกวฒสภาอก 2 คน คอ นายคารล เลวน และนายนอรม โคลแมน แตกยงไมผาน จนกระทงรฐบาลของประธานาธบดจอรจ ดบเบลย บช หมดวาระไป จงไดมการเสนอขนมาใหมอกครง หลงจากทนายบารค โอบามา เขารบตาแหนงประธานาธบด ขณะน Stop Tax Havens Abuse Act กาลงอยในระหวางกระบวนการรอการลงนามอนมตจากประธานาธบดโอบามา หลงจากผานการลงคะแนนจากรฐสภาเปนทเรยบรอยแลว แตทงน อาจมการลงคะแนนรางกฎหมายฉบบนอกครงหนง เพอใหแนใจวาทง 60 ประเทศทกรมสรรพากรของสหรฐอเมรกา (IRS) ระบไวในรางกฎหมาย Stop Tax Havens Abuse ไดแก Anguilla, Antigua and Barbuda , Aruba, Bahamas, Barbados, Belize, Bermuda, British Virgin Islands, Cayman Islands, Cook Islands, Costa Rica, Cyprus, Dominica, Gibraltar, Grenada, Guernsey / Sark / Alderney, Hong Kong, Isle of Man, Jersey, Latvia, Liechtenstein, Luxembourg, Malta, Nauru, Netherlands Antilles, Panama, Samoa, St. Kitts and Nevis, St. Lucia, St. Vincent and the Grenadines, Singapore, Switzerland, Turks and Caicos และ Vanuatu

135

รฐสภาและวฒสภาไดยอมรบรางกฎหมายฉบบนรวมกน กอนการลงนามของประธานาธบด ซงคาดวานาจะเกดขนภายในป 2553 น61

สาระสาคญของรางกฎหมาย Stop Tax Havens Abuse Act ไดแก (1) การกาหนดวารายไดทเกดจากธรกรรมในประเทศทไมเปดเผยขอมล เปนรายไดทยงไมมการแจงตอกรมสรรพากร จงมภาระภาษเตมจานวน เวนเสยแตวาผเสยภาษจะแกตางได (2) การบงคบใชภาษหก ณ ทจาย สาหรบรายไดทบรษทสญชาตอเมรกนไดรบจากการถอสนทรพยในประเทศเหลาน (3) การกาหนดใหสถาบนการเงนทกแหงทเกยวของกบ การเปดบญชหรอการจดตงนตบคคลในประเทศเหลานของบคคลสญชาตอเมรกนจะตองรายงานการทาธรกรรมดงกลาวตอ กรมสรรพากร (4) การเพมบทลงโทษสาหรบทปรกษากฎหมายทมลกษณะของการสงเสรมใหเกดการหลบเลยงภาษ หรอการรายงานภาระภาษทตาเกนควร รวมทงหามการคดคาจางในการใหคาปรกษาทผนแปรตอมลคาความแตกตางของภาษทเสยกบภาษทควรจะเสย ดงนน จงสรปไดวา บรษท สญชาต อเมรกน ชาวอเมรกน และตวแทนผถอสนทรพยของชาวอเมรกน ตลอดจนสถาบนการเงนและธรกจอนๆ ทเกยวของ จะตองรายงานการประกอบธรกรรมและการจดตงนตบคคลในประเทศทถกกาหนดวาเปนประเทศทไมเปดเผยขอมล ทง 34 ประเทศ ตอกรมสรรพากรเพมมากขน ซงจะทาใหผลประโยชนทางดานภาษทไดรบ จากการดาเนนธรกจผานสถาบนการเงนหรอนตบคคลในประเทศเหลานลดนอยลงอยางมนยสาคญ ทงน รายละเอยดตาง ๆของขอกฎหมายคงมความชดเจนขนหลงประกาศใชอยางเปนทางการ

นอกจากการรางกฎหมายเพอทจะปดชองโหวในระบบภาษแลว สหรฐอเมรกายงไดกดดนประเทศทเปนทพกพงภาษใหมการเปดเผยขอมลทางการเงนของลกคาทเปนชาวอเมรกนอกดวย โดยทผานมา สหรฐอเมรกาไดกดดนธนาคารยบเอส (UBS) ซงเปนธนาคารขนาดใหญของสวสเซอรแลนดซงเปนหนงในประเทศทเปนทพกพงภาษแหลงสาคญของโลก ใหเปดเผยขอมลบญชธนาคารของชาวอเมรกน โดยสหรฐอเมรกากลาวหาวาธนาคารยบเอสไดให ความชวยเหลอ แกลกคาชาวอเมรกนจานวนมากในการหลบเลยงการเสยภาษ และเรยกรองให ธนาคารเปดเผยขอมลบญช ของลกคาชาวอเมรกน จานวนกวา 52,000 บญช ทตองสงสยวาหลบเลยงการจายภาษใหแกรฐบาลสหรฐฯ โดยอาศยชองทางการทาธรกรรมทางการเงนนอกประเทศ ทงน กรมสรรพากรสหรฐอเมรกาไดประเมนมลคาของภาษทสญเสย ไป เปนจานวนทสง ถง 15,000 ลานเหรยญสหรฐ ฯ โดยนาย Peter Kurer ประธานธนาคารยบเอส ณ ขณะนน ไดออกมายอมรบวาคากลาวหาของรฐบาลสหรฐฯ นนเปนจรง แตอยางไรกตาม ธนาคารกไมสามารถเปดเผยรายชอลกคาชาวอเมรกน ตามคาเรยกรองของรฐบาลสหรฐฯ ได เนองจากสวสเซอรแลนดมกฎหมายวาดวยการรกษาความลบของลกคาธนาคาร ซงสงหามมใหธนาคารของสวสเซอรแลนดเปดเผยขอมลลบของลกคาตอเจาหนาทในประเทศและนานาชาต หรอตอ

61 สามารถตดตามความคบหนาของรางกฎหมายดงกลาวไดทเวบไซด http://www.govtrack.us/congress/bill.xpd?bill=s110-681

136

บคคลทสาม เวนแตเปนกรณทเกยวของกบการสอบสวนดานอาชญากรรม และชองทางทธนาคารจะสามารถเปดเผยขอมลไดนน จะตองทาผานชองทางรฐบาลตอรฐบาลเทานน อกทง ใน ประเทศสวสเซอรแลนดกยงไมถอวาการหลบเลยงภาษเปนอาชญากรรม การจงใจปดบงการถอครองทรพยสนเปนเรองสวนบคคล เวนเสยแตการโกงภาษซงจะถอเปนคดอาญา ซงแตกตางกบประเทศอนๆ ทการหลบเลยงภาษถอเปนคดอาญา

ตนป 2552 รฐบาลสหรฐ ฯ ได ดาเนนการฟองรองธนาคารยบเอสตอศาลนครไมอาม รฐฟลอรดา เพอเพมความกดดนตอธนาคารยบเอส ถงกระนน แลว ทางธนาคารกยงไดกลาวเตอนวา หากศาลตดสนใหธนาคารตองเปดเผยขอมลของลกคา กเทากบเปนการละเมดอธปไตยของ ประเทศสวสเซอรแลนดและกฎหมายระหวางประเทศ อยางไรกตาม กรณพพาททเกดขนถอเปนเรองออฉาวซงสงผลตอภาพลกษณและชอเสยงของธนาคารเปนอยางมาก จนเดอนกมภาพนธ 2552 ธนาคารไดยนขอเสนอตอรฐบาลอเมรกน โดยจะยอมชดใชคาเสยหายทพวพนกบการหลกเลยงภาษเปนจานวนเงน 780 ลานเหรยญสหรฐฯ และจะมอบรายชอลกคาชาวอเมรกนจานวน 250 ราย ทตองสงสยวาหลกเลยงภาษแกกรมสรรพากรสหรฐฯ เพอยตขอพพาท แตรฐบาลสหรฐฯ ยงคงยนยนใหมการเปดเผยรายชอทง 52,000 ราย ตามทไดรองขอไปตงแตแรก การกดดนดงกลาว ไมเพยงมตอธนาคารยบเอสเทานน รฐบาลสวสเซอรแลนดเองกไดรบแรงกดดนจากสหรฐอเมรกาและนานาชาต เชนเดยวกน หากธนาคารยบเอสซงเปนธนาคารอนดบหนงของสวสเซอรแลนดถกเพกถอนใบอนญาตการดาเนนกจการกบสหรฐอเมรกา เศรษฐกจของ ประเทศและตลาดแรงงานจะตองไดรบผลกระทบไปดวย แตรฐบาลสวสเซอรแลนดเองกยงคงตอตานคารองขอของรฐบาลสหรฐฯ เพอปกปองกฎหมายการรกษาความลบทางธนาคารของตนไว

กระทงเดอนสงหาคมป 2552 กระทรวงยตธรรมของสหรฐอเมรกาและกระทรวงยตธรรมของสวสเซอรแลนดไดรวมกนลงนามในขอตกลงวาดวยการเปดเผยรายชอลกคาชาวอเมรกนทเปนเจาของบญชในธนาคารยบเอส จานวน 4,450 บญช ซงเปนบญชทตองสงสยมากทสด ตามอนสญญาวาดวยการเสยภาษซอนป 1996 และจะตองทาการสงมอบรายชอดงกลาว ภายในเดอนสงหาคมป 2553 ซงจะทาใหธนาคารยบเอสหลดพนจากคดอาญาทรฐบาลสหรฐฯ ไดฟองรอง และไมตองชดใชคาเสยหายตามทระบในขางตน ทงน กรมสรรพากรสหรฐฯ คาดวาจะไดคาปรบ จากรายชอลกคาทถกเปดเผยออกมาประมาณ 3,740 ลานดอลลารสหรฐฯ

จากกรณศกษาของสหรฐอเมรกา ขางตน ถาประเทศไทยสามารถดาเนนการตามได กนาจะไดรบประโยชนอยางมาก ทงในดานการจดการกบภาคธรกจทจงใจหลบเลยงภาษอากร และการจดการกบปญหาการฟอกเงนของนกการเมองไดอกดวย แตอยางไรกตาม การทรฐบาลสหรฐฯ สามารถทาขอตกลงกบรฐบาลสวสเซอรแลนด ในการสงมอบรายชอผตองสงสยวาหลบเลยงภาษสวนหนงไดนน เหตผลหนงทสาคญมาก กคอ เนองจาก สหรฐอเมรกาเปนประเทศมหาอานาจและมอทธพลตอ

137

เศรษฐกจของสวสเซอรแลนดอยางมนยสาคญ เชน ในป 2551 สหรฐฯ ถอเปนประเทศททาการลงทนโดยตรง (Foreign Direct Investment หรอ FDI) มากทสดเปนอนดบสของสวสเซอรแลนด จงทาใหรฐบาลสวสเซอรแลนด มอาจเพกเฉยตอกรณพพาท ทเกดขนได หากกรณพพากดงกลาวเกดขนในประเทศไทย กเปนการยากท รฐบาลไทยจะเขาไปกดดนในธนาคารของสวสเซอรแลนด ใหเปดเผยขอมล เนองจากประเทศไทยมไดมนยสาคญทางเศรษฐกจตอสวสเซอรแลนด เชนสหรฐอเมรกา

นอกจากสหรฐอเมรกาจะมมาตรการการปองกนและแกไขปญหาการหลบเลยงภาษ ดวยการกดดนประเทศทเปนทพกพงภาษโดยตรง สหรฐฯ ยงพยายามปองกนและแกไขปญหาการหลบเลยงภาษผานบทบาทของการเปนสมาชกในกลม G20 โดยตงแตปลายป 2551 กลมG 20 ไดทาการผลกดนขอเรยกรองในเรองดงกลาวตอไปทองคการสหประชาชาต (United Nation หรอ UN) และองคการเพอความรวมมอทางเศรษฐกจและการพฒนา (OECD) ทงน OECD ไดเรยกรองใหประเทศทเขาขายเปนทพกพงภาษ จานวนกวา 50 ประเทศ จดการกบกฎหมายหรอขอบงคบภายในประเทศของตนทเกยวกบภาษอากรและการเปดเผยขอมลทางการเงนของลกคาสถาบนการเงนใหสอดคลองกบมาตรฐานตามหลกสากล โดยใหมความโปรงใส มเชนนน จะตองถกขนบญชดาของ OECD และในอนาคตจะมการพจารณามาตรการทประเทศสมาชกซงประกอบดวยประเทศอตสาหกรรมกวา 30 ประเทศ จะตอบโตประเทศทพกพงภาษทไมใหความรวมมอ

ผลทเกดจากการกดดนของ OECD ทาใหมประเทศทเขาขาย เปนทพกพงภาษหลายประเทศพยายามปรบปรงกฎระเบยบภายในประเทศของตน เชน ฮองกงประกาศวา ตนพรอมทจะปรบเปลยนกฎหมายเพอใหสอดคลองกบมตของ OECD ทตองการยกระดบความโปรงใสดานภาษ ลกเตนสไตนพยายามเปลยนตวเองใหเปนแหลงบรการทาเอกสารสงออกแทนการหารายไดโดยเปนทพกพงภาษ เมองอสระอนดอรราไดปรบเปลยนใหมการจดทะเบยนบรษทตามมาตรฐานสากล แมสวสเซอรแลนดกอาจจะตองยอมยกเลกกฎหมายวาดวยการรกษาความลบของลกคาธนาคารบางสวน เปนตน โดยในอนาคต หากประเทศไทยไดเขาเปนสมาชก OECD กอาจไดรบประโยชนจากการผลกดนการแกไขปญหาการหลบเลยงภาษของ OECD ซงมอานาจตอรองทางเศรษฐกจทสง

กรณศกษาประเทศเยอรมนและสหภาพยโรป

เยอรมนนบเปนประเทศทมบทบาทสาคญในการผลกดนมาตรการในการปองกนและแกไขปญหาการหลบเลยงภาษโดยการใชแหลงทพกพงทางภาษ เนองจากในแตละป ทงรฐบาลกลางและรฐบาลของมลรฐหรอแควนตาง ๆ ตองสญเสยรายได จากภาษจานวนมาก จากการทชาวเยอรมน ทร ารวยจานวนมากนยมนาเงนไปฝากไวทประเทศเพอนบาน ซงเปนทพกพงทางภาษ ทงน ไดมการประเมนวาในแตละป รฐบาลเยอรมนไดสญเสยโอกาสในการจดเกบภาษจากรายไดในสวนน รวมเปนมลคาสงถง 775,000 ลานดอลลารสหรฐฯ โดยท 1 ใน 3 ของเงนจานวนน กลบถกฝากไวทประเทศสวตเซอรแลนด

138

ทผานมาเยอรมนไดประสบความสาเรจในการผลกดนใหสหภาพยโรป (European Union หรอ EU) ผาน Savings Tax Directive ซงไดกาหนดแนวทางปฏบตแกประเทศสมาชก เพอลดการบดเบอนการเคลอนยายเงนทนภายในประเทศสมาชก อนง มาตรการทสหภาพยโรปใชมลกษณะทแตกตางไปจากทสหรฐอเมรกาใช เนองจากแนวทางในการปองกนและแกไขปญหาจะเนน ทความรวมมอระหวางประเทศสมาชกเปนหลก ซงอาจเปนประโยชนตออาเซยนซงประเทศไทยเปนสมาชก ในการกาหนดยทธศาสตรและมาตรการในการแกไขปญหาการหลบเลยงภาษได

เมอวนท 3 มถนายน 2546 สหภาพยโรปไดผาน Savings Tax Directive ทไดรบการรบรองจากประเทศสมาชกและเรมมผลใชบงคบกบประเทศสมาชกในสหภาพ และตงแตวนท 1 กรกฎาคม 2548 ไดกาหนดแนวทางปฏบตแกประเทศสมาชกเพอลดการบดเบอนการเคลอนยายเงนทนภายในประเทศสมาชก รวมถงเพอลดการเลยงภาษเงนไดจากดอกเบยเงนฝาก (tax evasion) ทงน เพอใหการเรยกเกบภาษเงนไดจากดอกเบยเงนฝากของบคคลผมถนทอยในประเทศสมาชกประเทศใดประเทศหนง ทไปฝากเงนไวในอกประเทศสมาชกหนง ตองเสยภาษเชนเดยวกบทจะตองเสยภาษ หากฝากเงนไวในประเทศทตนมถนทอย ดงน

(1) การกาหนดใหประเทศสมาชก ในสหภาพยโรปทกประเทศตองจดใหมระบบการแลกเปลยนขอมลระหวางกนของหนวยงาน ทจดเกบภาษ (tax authorities) ของประเทศสมาชกแตละประเทศโดยอตโนมต ในสวนท เกยวของกบการจายดอกเบยเงนฝาก (automatically exchange of information on interest payments) ของสถาบนการเงนทอยในประเทศสมาชกประเทศใดประเทศหนง ใหกบบคคลทมถนทอยในประเทศสมาชกอนทไมใชประเทศทสถาบนการเงนนนตงอย

(2) ในกรณของประเทศออสเตรย เบลเยยม และลกเซมเบรก ซงขอเลอกทจะไมแลกเปลยนขอมลทางภาษในชวงระยะเวลาเปลยนผาน (transitional period) จะตองจดเกบภาษเงนไดหก ณ ทจาย (withholding tax) จากดอกเบยเงนฝาก ในอตรารอยละ 15 ในชวง 3 ปแรก และเพมเปนรอยละ 20 ในชวง 3 ปถดไป หลงจากนนใหเพมเปนรอยละ 35 นอกจากน ทง 3 ประเทศ จะตองแบงรายไดภาษ (revenue sharing) โดยเกบไวเองรอยละ 25 และสวนทเหลออกรอยละ 75 จะตองสงใหกบประเทศสมาชกอนๆ ทผฝากเงนนนๆ มสถานะเปนผมถนทอย ทงน ทง 3 ประเทศมสทธไดรบขอมลตามขอ (1) จากประเทศสมาชกอนๆ เชนเดยวกน62

นอกจากน สหภาพยโรปยงไดมขอตกลงกบประเทศทสา มซงอยนอก สหภาพ อนได แก อนดอรรา ลกเตนสไตน โมนาโก ซานมารโน และสวตเซอรแลนด โดยประเทศเหลานยนยอมใหมการจดเกบภาษหก ณ ทจาย ดอกเบยเงนฝาก ในอตราเชนเดยวกบกรณของประเทศออสเตรย เบลเยยม และ

62 สหภาพยโรปไดเรงรดการศกษาทบทวนแนวทางปฏบต เพอปองกนปญหาการหลกเลยงภาษจากการฝากเงนในประเทศซงเปนทพกพงทางภาษ (http://proxy.fpo.go.th/scripts/getpdf.php?id=1642)

http://www.moohin.com/country/Liechtenstein.shtml

http://maps.google.co.th/maps?hl=th&rlz=1W1GFRE_th&q=San+Marino&um=1&ie=UTF-8&hq=&hnear=%E0%B8%8B%E0%B8%B2%E0%B8%99%E0%B8%A1%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B8%B5%E0%B9%82%E0%B8%99&gl=th&ei=F-UWTJWwCoa3rAeT74jDCg&sa=X&oi=geocode_result&ct=title&resnum=1&ved=0CAoQ8gEwAA

http://proxy.fpo.go.th/scripts/getpdf.php?id=1642

139

ลกเซมเบรก รวมถงมขอกาหนดใหมการแลกเปลยนขอมลทางภาษระหวางประเทศเหลานกบประเทศในสหภาพยโรปเฉพาะเมอมการรองขอ ในกรณทเชอไดวามการทจรตทางภาษ (tax fraud)

ทงน นาย Laszlo Kovacs ซงเปนกรรมาธการทางภาษ (tax commissioner) ของสหภาพยโรปไดเปดเผยถงแนวคดในการปรบปรง Savings Tax Directive วาอาจจะมการขยายใหครอบคลมไปถงกาไรจากการขายสนทรพย (capital gains) เงนปนผล (dividends) และผลตอบแทนจากสนทรพยอนๆ (returns on asset) รวมถงตวกลางในการลงทน (investment vehicles) เชน บรรดาทรสตตางๆ ทมกถกใชเปนเครองมอในการหลบเลยงภาษ

สาหรบขอมลทสถาบนการเงนจะตองรายงานตอหนวยงานจดเกบภาษของตน ประกอบดวย (1) ชอ ทอย และสถานะภาพของการเปนผมถนทอยของบคคลนน (2) ชอและทตงของสถาบนการเงน (3) เลขทบญชเงนฝากของบคคลดงกลาว ในกรณทไมมเลขทบญช จะตองรายงานขอมลอนทเกยวของซงแสดงใหเหนถงความเปนเจาหนของบคคลดงกลาวทมตอสถาบนการเงนดงกลาว และ (4) ขอมลเกยวกบดอกเบยทจายใหกบบคคลนน ๆโดยมรายละเอยดตามทกาหนดไว

นอกจากน เยอรมนยงไดเรยกรองผาน OECD ซงไดประชมกนทกรงปารสเม อวนท 21 ตลาคม 2551 ใหมการแกไขเพมเตมรายชอของประเทศทแหลงหลบเลยงภาษ ซงในปจจบนมจานวนทงสน 40 ประเทศ ทงน ผแทนของเยอรมนยงไดเรยกรองใหใสชอสวตเซอรแลนดไวในบญชรายชอดงกลาวดวย โดยกลาวหาธนาคารของสวตเซอรแลนดวาสงเสรมใหคนเยอรมนมพฤตกรรมเลยงภาษ โดยเสนอสงจงใจใหคนเยอรมนเอาเงนไปฝากทสถาบนการเงนในสวตเซอรแลนด ในขณะทผนาสวตเซอรแลนด ซงปฏเสธการเขารวมประชมครงน ไดตอบโตอยางรนแรง โดยการเรยกทตเยอรมนประจากรงเบรน เขาพบ เพอยนยน วาจะไมยอมผอนคลายกฎ หมายวาดวย เรองการรกษาความลบทางการเงนของลกคา เนองจากเปนเงอนไขสาคญททาใหคนตางชาตนยมนาเงนมาฝากไวในสวตเซอรแลนด เชนเดยวกบในออสเตรยและลกเซมเบรก

นอกจากมาตรการในการปองกนและแกไขปญหาการหลบเลยงภาษดวยการเรยกรองผานกลมประเทศในสหภาพยโรป และ OECD แลว เยอรมนยงพยายามปองกนและแกไขปญหาการหลบเลยงภาษดวยการซอขอมลรายชอผอาศยในแหลงทพกพงทางภาษ เพอเลยงภาษในประเทศตางๆ แตวธนอาจถอวาผดกฎหมาย อยางเชน ในสวตเซอรแลนดจะมขอกาหนดหาม มใหสถาบนการเงนเปดเผยขอมลการฝากเงนของลกคา (bank secrecy rules) จงอาจมแรงตอตาน ทงจากประเทศทเปนทพกพงทางภาษและชาวเยอรมนทไมเหนดวยกบการซอขอมลในลกษณะทผดกฎหมาย

เมอตนป 2551 ไดเกดคดการหลกเลยงภาษครงสาคญในเยอรมน เมอเศรษฐชาวเยอรมน ซงมชอเสยงเปนทรจกกนดในสงคมประมาณ 900 คน ลกลอบนาเงนไปฝากไวในลกเตนสไตน เพอหลบหลกการเสยภาษใหรฐบาลของเขตเบอรลน โดยทชาวเยอรมนกลมนไดไปตงกองทนขนในประเทสดงกลาว และโอนเงนเขากองทนเหลาน ทาใหรฐบาลเยอรมน ตองสญ เสยรายไดไปปล ะประมาณ

140

15,000 ลานดอลลาร ดวยเหตน จงมขาววาหนวยสบราชการลบของเยอรมนยอมเสยเงนเพอซอรายชอของชาวเยอรมนกลมนจากบคคลวงในของสถาบนการเงนทลกลอบนารายชอดงกลาวออกมาได63

ตามรายงานของ The World Tax Service หลงจากทเจาหนาทประกาศวาจะซอขอมลทถกขโมยมาซงเปนรายชอของชาวเยอรมนมากกวา 1,500 ราย ทหลบเลยงภาษ โดยการฝากเงน ไวทสวตเซอรแลนด ในราคา 2.5 ลานยโร เศรษฐชาวเยอรมนหลายพนคนยอมเปดเผยตนวาไดหลบเลยงภาษ ซงการกระทาดงกลาวไดสรางความตงเครยดขนระหวางรฐบาลของทง 2 ประเทศ เพราะการซอขอมลดงกลาวเปนการทาผดกฎหมายของสวตเซอรแลนด64

จากเหตการณดงกลาว OECD จงเสนอใหมการทา Dual-tax Agreement เพอลดความตงเครยดทเกดขน ระหวางรฐบาล เยอรมนและส วตเซอรแลนด โดยเยอรมนหวงวาขอตกลงดงกลาวจะชวยปองกนการหลกเลยงภาษ ขณะทสวสเซอรแลนดกมวตถประสงคเพอทจะปฏบตตามมาตรฐานของ OECD ซงในปทผานมา กรงเบรนกาลงจะถกพจารณาใหขนบญชดา ในฐานะทเปนทพกพงทางภาษ เนองจากความลมเหลวในการผอนปรนขอกาหนดการรกษาความลบของธนาคาร65

5.3 การทจรตฉอโกงทางอนเตอรเนต

ธรกรรมการทจรตขามชาตทแพรหลายมากขนทวโลกในปจจบน คอ การขโมยขอมลการใชงานธรกรรมทางการเงนทางอนเตอรเนต ไมวาจะเปนขอมลเครดตการดทใชในการชาระคาสนคาทสงซอทางอนเตอรเนต หรอ ขอมลชอบญช และรหสลบของลกคาธนาคารทใชบรการอแบงกงกด

รายงานประจาป พ.ศ. 2552 ของศนยการรองเรยนการทจรตทางอนเตอรเนตของหนวยสบสวนพเศษ (FBI)66 สหรฐอเมรการะบวา จานวนเรองรองเรยนทเกยวกบการทจรตทางอนเตอรเนตเพมขนอยางรวดเรวจากเพยง 16,838 รายในป พ.ศ. 2543 เปน 336,655 รายในป พ.ศ. 2552 โดยในชวงป 2550 – 2551 จานวนการรองเรยนเพมขนอยางกาวกระโดดจาก 206,884 ราย เปน 275,284 ราย หรอประมาณรอยละ 33 และในปตอมา จานวนเรองรองเรยนกเพมขนอกรอยละ 22.3 สาหรบมลคาความเสยหายทเกดขนนนกเพมขนอยางกาวกระโดดเชนกนจากเพยง 246 ลานเหรยญ สรอ. ในป พ.ศ. 2551 เปน 560 ลานเหรยญ สรอ. หรอเกอบเทาตว ซงสะทอนวาการทจรตไมเพยงแตมความแพรหลายมากขน หากแตมความรนแรงมากขนดวย

63 German state buys Swiss bank data in tax evasion crackdown (http://www.dw-world.de/dw/article/0,,5296146,00.html) 64 German tax dodgers rush forward after Swiss CD affair (http://www.dw-world.de/dw/article/0,,5322143,00.html) 65 Germany and Switzerland reach agreement on tax-cheat data (http://www.dw-world.de/dw/article/0,,5403283,00.html) 66 Internet Crime Complaint Senter, Internet Crime Report 2009. www.ic3.gov/media/annualreport/2009/_IC3Report.pdf

141

รปแบบของการทจรตทางอนเตอรเนตทกอใหเกดความเสยหายทางการเงนทแพรหลายมากทสด คอ การละเลยทจะสงสนคาทผซอสงซอทางอนเตอรเนตคดเปนรอยละ 20 ของเรองทรองเรยนมาทงหมด รองลงมาคอการขโมยชอบญชและรหสลบในการประกอบธรกรรมทางการเงนทางอนเตอรเนต รองลงมาอกคอ การทจรตเกยวกบเครดตการด

การฉอโกงทางอนเตอรเนตนนมลกษณะพเศษคอ ผทกระทาและผถกกระทาไมไดอยทเดยวกน รายงานของศนยการรองเรยนพบวา จากกรณทมการสบสวนทงหมดกวาสองในสามผกระทามถนฐานอยตางกน โดยผกระทามกมลกษณะทกระจกตวอยในบางพนททเรยกวา “hot spots” และผถกกระทาโดยทวไปแลวกไมมความคนเคยกบผทกระทาแตอยางใด ทาใหการสบสวนสอบสวนมลกษณะทแตกตางจากกรณของการฉอโกงทวไป

การปองกนและปราบปรามการฉอโกงทางอนเตอรเนตจงมความลาบากซบซอน ตองอาศยการประสานงานระหวางหนวยงานตางๆ ในหลายสถานท โดยมการพฒนาระบบขอมลทสามารถเขาถงไดรวมกนเพอใหการสบสวนสอบสวนดาเนนการขามเขต ขามหนวยงานไดอยางมประสทธภาพ นอกจากนแลว ยงมโครงการในการแลกเปล ยนเจาหนาทและบคลากรระหวางหนวยงานอกดวย

สาหรบการฉอโกงทางอนเตอรเนตในประเทศไทยนนกเรมระบาดมากขนเชนกน เมอเดอนสงหาคม พ.ศ. 2553 ทหารหญงรายหนงซงเปนอาจารยโรงเรยนนายรอย จปร. ถกคนรายซงเชอวาเปนแฮกเกอรชาวรสเซยโจรกรรมขอมลจากการเขาใชบรการบวหลวง ไอ-แบงกง ของธนาคารกรงเทพ จนสญเงนจากบญชเงนฝากเปนจานวน 7 แสนบาท คนรายใชวธสงไวรสโทรจน (TROJAN) เขาไปในระบบประมวลผลคอมพวเตอรของเหยอ ซงทาธรกรรมทางการเงนผานระบบอนเตอรเนต จนไดขอมลชอบญชและรหสการเขาใช และไดสงโอนเงนจากบญชของเหยอไปยงบญชธนาคารของลกคาคนไทยทมการเปดไว จากนนกจะใหมาหรอผวงกดเงนรบไปกดเงนทต เอทเอมทนทเพอไมใหเหยอสามารถอายดการทาธรกรรมไดทน ในกรณน ตารวจสามารถจบกมชาวเยอรมนสองรายททาหนาทเปนผกดเงนออกจากต ATM ไดหากแตไมสามารถจบกมแฮกเกอรซงเปนหวหนาขบวนการอาชญกรรมทอยในตางประเทศได

นอกจากนแลว กลมมจฉาชพยงมวธการโจรกรรมขอมลการประกอบธรกรรมทางการเงนอกรปแบบหนงทเรยกวา Phishing ซงคอการปลอมแปลงเวบเพจใหเหมอนกบเวบเพจของธนาคารหรอสถาบนการเงนทผใชบรการมบญชเงนฝาก โดยผใชบรการทใชวธการหาเวบเพจของธนาคารโดยการคยชอธนาคารหรอสถาบนการเงนทตองการใชบรการในกเกลแทนการคยชอ URL ของธนาคารดวยตนเองหรอตาม URL ทบนทกไว มความเสยงทจะคลกเขาไปในเวบไซตหลอก (spoofed website) ซงจะมหนาจอใหใสขอมลชอและรหสผานดงเชนเวบไซตของธนาคารหรอ

142

สถาบนการเงนทแทจรง เมอเหยอใสขอมลเหลานไป ผรายกจะสามารถนาขอมลดงกลาวไปใชในการโอนเงนออกจากบญชของเหยอไปยงบญชของบคคลทสามโดยทวไปแลว คนรายไมจาเปนตองรอใหเหยอหา URL ของธนาคารในกเกล หากแตสามารถสงอเมลทใชชอธนาคารวาตดตอมาและขอใหกดไปทลงกทสงมาเพอทจะแจงขอมลสวนตวของลกคาเพอสมครรายการโปรโมชนหรอเพอยนยนขอมลในการทาธรกรรมหรอขอมลทางบญชโดยระบวาหากไมมการยนยนจะเกดปญหาแลวแตกรณ ลงกทสงมาจะนาไปสเวบไซตปลอมดงทไดกลาวมาแลว ทผานมาไดมคนรายสงเมลใหแกลกคาของธนาคารพาณชยและไดทาเวบไซตปลอมสาหรบการประกอบธรกรรมอแบงกงของธนาคารไทย

การกระทาผดโดยการใชวธ Phishing ในตางประเทศนนไดมการออกกฎหมายโดยเฉพาะ เชน Anti Phishing Act 2005 ของสหรฐอเมรกา หรอลาสดเมอเดอนธนวามคม พ.ศ. 2553 น คานาดาไดตรากฎหมาย “Fighting Internet and Wireless Spam Act (FISA)” เพอแกปญหาการสงจดหมายโฆษณา (spam) ทเปนการรบกวนผรบ ปญหา Phishing ตลอดจนปญหาการทคนรายสงไวรสเขาระบบคอมพวเตอรของเหยอ โดยกาหนดใหการสงจดหมายโฆษณาไปใหผอนโดยไมไดรบการยนยอมในรปแบบของนตกรรมสญญา การสรางเวบไซตปลอม ตลอดจนการเขาไปเปลยนแปลงระบบการทางานของคอมพวเตอรของผอนโดยไมไดรบการอนญาตลวงหนาเปนความผดทางอาญา

สาหรบประเทศไทยมกฎหมายเกยวกบเรองนกาหนดไวโดยเฉพาะ ตามมาตรา 14 แหงพระราชบญญตวาดวยการกระทาผดเกยวกบคอมพวเตอร พ.ศ.2552 ซงกาหนดวาการกระทาดงตอไปนมโทษจาคกไมเกน 5 ป หรอปรบไมเกนหนงแสนบาท หรอทงจาทงปรบ

การนา เขาสระบบคอมพวเตอรซงขอมลคอมพวเตอรอนเปนเทจโดยประการทนาจะเกดความเสยหายแกผอนหรอประชาชน

การนาเขาสระบบคอมพวเตอรซงขอมลคอมพวเตอรอนเปนเทจโดยประการท นาจะเกดความเสยหายตอความมนคงของประเทศหรอกอใหเกดความตนตระหนกแกประชาชน

การนาเขาสระบบคอมพวเตอรซงขอมลคอมพวเตอรใด ๆ อนเปนความผดเกยวกบความมนคงแหงราชอาณาจกรหรอความผดเกยวกบการกอการรายตามประมวลกฎหมายอาญา

การนาเขาสระบบคอมพวเตอรซงขอมลคอมพวเตอรใด ๆ ทมลกษณะอนลามกและขอมลคอมพวเตอรนน ประชาชนทวไปอาจเขาถงได

การเผยแพรหรอสงตอซงขอมลคอมพวเตอรโดยรอยแลววาเปนขอมลคอมพวเตอร ตาม (๑) (๒) (๓) หรอ (๔)

143

นอกจากน การทา Phishing ยงเปนการกระทาความผดตามกฎหมายอาญา ขอหาฉอโกง ตามมาตรา 341 สรปสาระสาคญไดวาผใดโดยทจรต หลอกลวงผอนดวยการแสดงขอความอนเปนเทจ หรอปกปดขอความซงควรบอกแจง และโดยการหลอกลวง ทาใหไดไปซงทรพยสนจากผถกหลอกลวงหรอบคคลทสาม หรอทาใหผถกหลอกลวงหรอบคคลทสาม ทา ถอน หรอทาลายเอกสารสทธ ผนนกระทาความผดฐานฉอโกง จาคกไมเกนสามป หรอปรบไมเกนหกพนบาท หรอทงจาทงปรบ

5.4 สรป

จากกรณศกษาของทงสหรฐอเมรกา เยอรมน และสหภาพยโรป แสดงใหเหนวาแนวทางในการปองกนและแกไขปญหาการหลบเลยงภาษโดยอาศย แหลงท พกพง ทางภาษนนมหลากหลาย ในระดบประเทศเองกมการแกไขประมวลรษฎากรเพออดชองโหว ทางดานภาษ โดยการกาหนดใหการประกอบธรกรรมกบประเทศทเปนทพกพงทางภาษ ตองผานกระบวนการตรวจสอบทเขมขนของหนวยงานจดเกบภาษ มากกวาการประกอบธรกรรมกบประเทศอนๆ ทวไป หรอในระดบกลมประเทศกมการกาหนดใหประเทศสมาชกตองมกฎระเบยบวาดวยการจดเกบภาษทสอดคลองกน รวมทงมการจดทาความตกลงเพอแลกเปลยนขอมลระหวางหนวยงาน ทางดานภาษและการฟอกเงนระหวางประเทศสมาชกในกลม ตลอดจนการรวมตวกนเพอกดดนประเทศทไมใชสมาชก ซงเปนแหลงพกพงทางภาษ ใหทาการปรบปรงกฎระเบยบภายในประเทศใหเปนไปตามมาตรฐานสากล โดยใชอานาจทางเศรษฐกจของกลมประเทศสมาชกโดยรวม

แมวาประเทศไทยจะไมไดเปนประเทศมหาอานาจดงเชนสหรฐอเมรกา และไมไดเปนสมาชกในกลมประเทศทมอานาจตอรองสง เชน สหภาพยโรป หรอ OECD แตกสามารถดาเนนการปรบปรงกฎระเบยบภายในประเทศเพอใหการหลบเลยงภาษโดยการใชแหลงพพกพงทางภาษทาไดยากมากขน ดงเชนในกรณทสหรฐอเมรกาไดออก Stop Tax Havens Abuse Act ในขณะเดยวกน ในฐานะสมาชกของอาเซยนกอาจเรยกรองใหประเทศสมาชก เชน สงคโปรตองมมาตรฐานในการเปดเผยขอมลรายชอลกคาของสถาบนการเงนตางๆ เชนเดยวกบในประเทศสมาชกอนๆ และอาจพจารณาเสนอแนะใหมระบบการแลกเปลยนขอมลระหวางกนของหนวยงานจดเกบภาษ ของประเทศสมาชกแตละประเทศโดยอตโนมต หรอทาความตกลงภาษซอนเพอใหมการหกภาษ ณ ทจาย ดงท สหภาพยโรปทากบประเทศออสเตรย เบลเยยม และลกเซมเบรก เปนตน ในอนาคต หากประเทศไทยไดเขาเปนสมาชกขององคกรระหวางประเทศทมมาตรการ ในการปองกนการหลกเลยงภาษ กจะทาใหประเทศไทยมอานาจตอรอง ทงในเรองการแลกเปลยนขอมลหรอการใชมาตรการปองกน ดงเชนท ประเทศในสหภาพยโรปใชปองกนไดอยางมประสทธภาพมากขน

บทท 6 อนสญญาสหประชาชาตวาดวยการตอตานการทจรต ค.ศ. 2003

6.1 อนสญญาสหประชาชาตวาดวยการตอตานการทจรต ค.ศ. 2003

ในชวงหลายศตวรรษทผานมา ปญหาการทจรตคอรรปชนไมวาจะเกดขนในวงราชการหรอในภาคธรกจเอกชนไดแพรกระจายขยายวงออกไปยงประเทศตางๆ ทวโลก ขณะเดยวกนกกอใหเกดความเสยหายตามมาอยางหลกเลยงไมได ทงทประเมนไดเปนตวเงนและความเสยหายทประเมนคามได เชน ผลเสยตอการพฒนาสงคมและเศรษฐกจ เสถยรภาพทางการเมองและการปกครอง รวมถงผลกระทบตอทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม การทจรตคอรรปชนทเกดขนในสงคมไดทาลายความไววางใจของประชาชนทมตอการบรหารงานของภาครฐ อกทงยงทาใหประชาชนขาดความเชอมนในการดาเนนธรกจของภาคเอกชน นอกจากน การทจรตคอรรปชนทเกดขนในปจจบนยงมรปแบบและวธการทเปลยนแปลงไปจากในอดต คอ มความซบซอนของการกระทาความผดมากยงขน เกยวของกบเทคโนโลยทมความกาวหนามากขน มแนวโนมทจะมความเชอมโยงกนระหวางผกระทาความผดระหวางประเทศมากขน กอใหเกดความเสยหายมากยงขน และทยงไปกวานน คอ ยงตรวจจบไดยากยงขนเชนเดยวกน

ทประชมสมชชาสหประชาตไดตระหนกถงความรนแรงของปญหาและภยคกคามอนเกดจากการทจรตคอรรปชนทมตอเสถยรภาพและความมนคงของสงคมและเลงเหนถงความสาคญของความรวมมอระหวางประเทศในการปองกนและควบคมปญหาการทจรตคอรรปชน เนองจากลกษณะของพฤตกรรมการทจรตคอรรปชนในปจจบนมการดาเนนการอยางเปนระบบในลกษณะของโครงขายขามพรมแดน ดวยเหตน อนสญญาสหประชาชาตวาดวยการตอตานการทจรต ค.ศ. 2003 (United Nations Convention against Corruption 2003) จงถอกาเนดขน โดยมเปาประสงคในการสรางมาตรฐานกลางในการดาเนนการเพอปองกนและปราบปรามพฤตกรรมทเปนการทจรตคอรรปชนในรฐภาค และเพอกาหนดแนวทางและวธการในการใหความรวมมอระหวางกน

ในอดตทผานมา ความรวมมอระหวางประเทศในการปราบปรามการทจรตคอรรปชน ไมวาจะเปนการสงตวผรายขามแดนหรอการใหความรวมมอในการสบสวนหรอตดตามทรพยสนทไดมาจากการกระทาทผดกฎหมายจะดาเนนการภายใตสนธสญญาแบบทวภาคระหวางประเทศ ซงทาให แตละรฐตองจดทาสนธสญญากบประเทศอนๆ เปนจานวนมาก เพอทจะสามารถตดตามและจบกม

140

ผกระทาความผดทไดหลบลหนออกนอกประเทศมาดาเนนการทางกฎหมายภายในของประเทศได67 ทงน กรอบของความรวมมอระหวางคภาคแตละคจะแตกตางกนไป ขนอยกบสภาพของกฎหมายและอานาจตอรองของแตละรฐภาค ดงนน การมความตกลงในการปราบปรามการทจรตคอรรปชนแบบพหภาคจะชวยประหยดทรพยากรในการเจรจาและการจดทาสนธสญญาแบบทวภาคจานวนมาก และทาใหการจบกมตวผกระทาผดและการตดตามทรพยสนกลบคนสผเสยหายโดยความรวมมอระหวางรฐภาคมประสทธภาพมากขน

ทงน อนสญญาสหประชาชาตวาดวยการตอตานการทจรต ค.ศ. 2003 มผลบงคบใชอยางเปนทางการตงแตวนท 14 ธนวาคม 2548 และนบตงแตวนทเปดใหมการลงนามจนถงปจจบน มประเทศตางๆ ทวโลก จานวน 140 ประเทศ ทไดลงนามรบรองอนสญญาฯ แลว (ขอมล ณ วนท 7 กรกฎาคม 2553) ซงถอไดวาการปองกนและปราบปรามการทจรตคอรรปชนกาลงจะเปนวาระแหงโลกและเปนวาระแหงชาตของประเทศตางๆ ทวโลกดวยเชนกน (ป.ป.ช., 2551) สาหรบประเทศไทย ไดรวมลงนามในอนสญญาฯ เมอวนท 9 ธนวาคม 2546 และในปจจบนยงอยระหวางการพจารณาเพอใหสตยาบ น เนองจากกระทรวงการตางประเทศมความเหนวาควรทจะมการดาเนนการในการแกไขปรบปรงกฎหมายภายในประเทศทง 3 ฉบบ เพอใหรองรบกบพนธกรณตามอนสญญาฯ68 กอนทจะใหสตยาบน ในขณะทกระทรวงยตธรรมเหนวาประเทศไทยควรใหสตยาบนกอน แลวจงดาเนนการอนวตกฎหมายภายในประเทศภายหลง อนง การใหสตยาบนสามารถดาเนนการไดทงสองวธ ขนอยกบนโยบายของแตละรฐบาล ซงโดยทวไปแลว หากเปนประเดนทไมเรงดวนมกจะรอใหฝายนตบญญตอนวตโดยการออกกฎหมายภายในมารองรบกอน

67 ในปจจบ น ประเทศไทยมสนธสญญาวาดวยการสงผรายขามแดน (Extradition Treaty) กบ 14 ประเทศ ไดแก องกฤษ แคนาดา ออสเตรเลย มาเลเซย ฟจ เบลเยยม อนโดนเซย ฟลปปนส สหรฐอเมรกา จน เกาหลใต ลาว บงกลาเทศ และกมพชา และมสนธสญญา วาดวยความชวยเหลอซงกนและกนในเรองทางอาญา (Treaty on Mutual Assistance in Criminal Matters) กบประเทศตางๆ 6 ประเทศ ไดแก สหรฐอเมรกา แคนาดา องกฤษ ฝรงเศส นอรเวย และอนเดย และไดเสรจสนการเจรจาทาความตกลงในเรอง ดงกลาวก บจน เกาหลใต โปแลนด ศรลงกา ออสเตรเลย และเบลเยยม 68 สาหรบประเทศไทยทยงไมไดใหสตยาบนในอนสญญาฯ เนองจากตองตรวจสอบพนธกรณตางๆ เพมเตม และตองดาเนนการแกไข และปรบปรงกฎหมาย 3 ฉบบ อนไดแก

1. รางพระราชบญญตแกไขเพมเตมประมวลกฎหมายอาญา (เพมฐานความผดในเรองการใหสนบนแกเจาหนาทของรฐหรอองคกรระหวางประเทศในตางประเทศ)

2. รางพระราชบญญตวาดวยทรพยสนทไดมาจากการกระทาความผด (กาหนดหลกการและวธการตดตามทรพยสนคน) 3. รางพระราชบญญตแกไขเพมเตมพระราชบญญตความรวมมอระหวางประเทศในเรองทางอาญา (แกไขเพมเตมหลกการใหความ

รวมมอระหวางประเทศเกยวกบการยด อายด หรอรบทรพยสน) โดยทสภานตบญญตแหงชาตไดใหความเหนชอบในอนสญญาสหประชาชาตวาดวยการตอตานการทจรต ค.ศ. 2003 แลว เมอวนท

19 ธนวาคม 2550 และขณะนยงอยระหวางกระบวนการพจารณารางกฎหมายทง 3 ฉบบ ดงกลาว

141

สาระสาคญโดยทวไปของอนสญญาสห ประชาชาตวาดวยการตอตานการทจรต ค.ศ. 2003 ซงเกยวของไมเพยงแตกบการทจรตในภาครฐเทานน แตยงรวมไปถงการทจรตทเกดขนในภาคธรกจเอกชนดวย ไดใหความสาคญกบความรวมมอระหวางประเทศภาคสมาชกในการตดตามและเรยกคนทรพยสนซงผกระทาความผดไดรบจากการกระทาทจรต รวมถงการใหความรวมมอทางกฎหมายระหวางประเทศเพอดาเนนคดกบผกระทาความผดอยางมประสทธภาพ โดยสรปแลวภาพรวมของอนสญญาฯ ฉบบดงกลาว คอ การเปนเครองมอทางกฎหมายทมพลงในการจะทาใหเกดความรวมมอระหวางกนของประเทศภาคสมาชก ดงน

1. การขบเคลอนการเรยกคนทรพยสนทเกดจากการทจรต ทงทถกยกยอกโกงกนโดยผนาหรอเจาหนาทของรฐ และทเกดจากการกระทาความผดหรอการยกยอกทรพยของภาคเอกชน โดยผานการความรวมมอระหวางประเทศทรวดเรวขน

2. การผลกดนใหศนยกลางทางการธนาคารของโลกอยางประเทศสวตเซอรแลนดและองกฤษมความรบผดชอบมากขน ทงในการตรวจสอบและการดาเนนการเพอปองกนการฟอกเงน ทงในภาครฐและภาคเอกชน

3. สนบสนนใหการดาเนนการทางศาลเกยวกบการทจรตเปนไปไดกวางขวางขน ไมวาผกระทาผดจะอยในประเทศใดหรอแมวาจะมทรพยากรไมมาก ประเทศตางๆ กสามารถตดตามตวบรษทหรอบคคลตางชาตทไดกระทาทจรตในประเทศของตนได

4. กระตนใหมการหามการตดสนบนเจาหนาทของรฐทงในประเทศและของตางประเทศ รวมทงการใหเงนสนบนในภาคเอกชน ซงถกกาหนดใหเปนความผดทางอาญา ทงน เพอตองการปดชองทางสาหรบเงนสกปรก

5. การใหกรอบแนวทางในการออกกฎหมายภายในประเทศเกยวกบการคมครองพยานและผรายงานขอเทจจรงอนเกยวของกบการกระทาทจรต เสรภาพทางดานขอมลขาวสาร และระบบการตรวจสอบไดของภาครฐ

6. การกาหนดมาตรการเพอสรางเสรมมาตรฐานทางดานบญชและการสอบบญชในภาคเอกชน รวมถงการลงโทษผไมปฏบตตามมาตรฐานดงกลาว

6.2 บทบญญตของอนสญญาฯ วาดวยการทจรตในภาคเอกชน

อนสญญาสหประชาชาตวาดวยการตอตานการทจรต ค.ศ. 2003 ไดใหความสาคญกบปญหาการทจรตคอรรปชนทเกดขนในภาคธรกจเอกชน โดยมบทบญญตทงทเปนหนาทของรฐภาคและ ทเปนความรวมมอระหวางรฐภาคเพอใหมมาตรการหรอออกกฎหมายในการดาเนนการเพอปองกนและปราบปรามการกระทาทจรตทเกดขนในภาคเอกชน การศกษาในสวนนจะเปนการแสดงสาระสาคญของอนสญญาฯ ในสวนทเกยวของกบการทจรตคอรรปชนในภาคธรกจเอกชน ซงมบทบญญตหลกใน 5 ขอ โดยมรายละเอยด ดงนคอ

142

ขอ 12 ภาคเอกชน

ขอ 12 จะอยในหมวดท 2 เรองมาตรการปองกนการทจรตคอรรปชนจะเปนบทบญญตทกาหนดใหรฐภาคตองมการดาเนนการ69 ใน 3 เรอง ดงตอไปน

เรองแรก รฐภาคตองดาเนนมาตรการในการปองกนการทจรตทเกยวของกบภาคธรกจเอกชน การพฒนามาตรฐานทางบญชและการสอบบญชในภาคเอกชน พรอมทงการม บทลงโทษทางแพง ทางปกครอง และทางอาญา ทมประสทธผล ไดสดสวน และเปนการหามปราบหรอยบย ง ทงน โดยเปนไปตามหลกการพนฐานของกฎหมายภายในประเทศ

สาหรบมาตรการในการทรฐภาคอาจดาเนนการเพอทจะใหบรรลเปาประสงคในเรองแรกนน อาจรวมไปถงในเรองตอไปน คอ

1. การสงเสรมการรวมมอระหวางหนวยงานภาครฐทบงคบใชกฎหมายและหนวยงานภาคเอกชนทเกยวของ

2. การสงเสรมใหภาคเอกชนกาหนดมาตรฐานทางจรรยาบรรณและแนวทางการประกอบกจการหรอธรกจทดของตนเอง

3. การสงเสรมความโปรงใสในการประกอบธรกจของภาคเอกชน รวมถงการมาตรการในการเปดเผยตวตนทแทจรงของนตบคคลและบคคลธรรมดาทเกยวของกบการจดตงและบรหารธรกจ

4. การปองกนมใหมการใชกระบวนการในการกากบดแลของภาครฐ เชน การอดหนนหรอการออกใบอนญาตประกอบกจการเพอผลประโยชนในเชงพาณชย

5. การปองกนปญหาการทบซอนของผลประโยชน โดยการหามมใหอดตเจาหนาทของรฐทปฏบตหนาทในการกากบดแลธรกจเอกชนไปเปนพนกงานหรอผบรหารของบรษททเคยกากบ หลงจากออกจากตาแหนงแลวเปนระยะเวลาหนง

6. การกากบดแลใหบรษทเอกชนตองมระบบการตรวจสอบภายในทสามารถปองกนการทจรตคอรรปชนในองคกรไดและใหมกระบวนการและขนตอนในการตรวจสอบและรบรองรายงานทางการเงนของบรษททเหมาะสม

เรองทสอง เพอทจะเปนการปองกนการทจรคคอรรปชนในภาคเอกชน รฐภาคตองดาเนนมาตรการตามความจาเปนและท สอดคลองกบกฎหมายและขอบงคบภายในประเทศ ในเรองทเกยวของกบ การดแลเกบรกษาสมดบญชและบนทกทางการเงน การเปดเผยรายงานทางการเงน และมาตรฐานทางการบญชและการสอบบญชของบรษทเอกชน ทงน เพอ ปอง กนปญหาของการจดทา 69 สาหรบบทบญญตในอนสญญาสหประชาชาตวาดวยการตอตานการทจรตทเปน Mandatory requirements หรอ Obligation to legislate คณะผวจยจะใชคาวา “ตอง” เมอกลาวถงบทบญญตดงกลาว

143

บญชการเงนทเปนความลบ การบนทกรายการธรกรรมทขาดรายละเอยดหรอการทาธรกรรมทไมผานการบนทก การลงบนทกคาใชจายเทจ การลงบนทกหนสนทไมถกตอง การปลอมแปลงเอกสาร และการจงใจทาลายเอกสารทางบญชกอนทจะมการเขามาสบสวน

เรองทสาม รฐภาคจะตองไมอนญาตใหมนาคาใชจายทเกยวของกบการตดสนบนหรอคาใชจายอนๆ ทเกดขนเพอสงเสรมใหเกดการกระทาทเปนการทจรตคอรรปชนมาใชเปนเหตเพอผลประโยชนทางดานภาษ

ทงน จะเหนไดวาบทบญญตในขอ 12 นน มสาระสาคญเกยวกบการดาเนนการทจาเปนเพอทจะปองกนพฤตกรรมการทจรตคอรรปชนในภาคเอกชน ซงรวมถงการปรบปรงมาตรฐานในการบนทกบญชและการสอบบญช การเปดเผยรายละเอยดของขอมลทางการเงนของบรษท การเปดเผยตวตนทแทจรงของผทเกยวของกบบรษท ตลอดจนการปองกนปญหาการทบซอนของผลประโยชนของเจาหนาทภาครฐ

ขอ 15 การใหสนบนแกเจาหนาทของรฐ

ขอ 15 จะอยในหมวดท 3 ซงเปนเรองการกาหนดใหการกระทาหนงๆ จดเปนความผดทางอาญาและการบงคบใชกฎหมายในการปราบปรามการทจรตคอรรปชน ในสวนทเกยวของกบภาคเอกชนคอการใหรฐภาคตองมมาตรการหรอออกกฎหมายเพอทจะกาหนดใหการใหคามนสญญา การเสนอ หรอการใหแกเจาหนาทรฐทงทางตรงหรอทางออม เพอใหเจาหนาทรฐกระทาการหรอละเวนกระทาการใดๆ ในการปฏบตหนาททางราชการของตน เปนความผดทางอาญาเมอไดกระทาโดยเจตนา โดยถอเปนการกาหนดขอหามมใหภาคเอกชนมการตดสนบนแกเจาหนาทภาครฐในประเทศเพอผลประโยชนทางธรกจ

ขอ 16 การใหสนบนแกเจาหนาทของรฐตางประเทศและเจาหนาทขององคการภาครฐระหวางประเทศ

ขอ 16 จะอยในหมวดท 3 เชนกน โดยเปนการกาหนดใหรฐภาคจะตองมมาตรการหรอออกกฎหมายตามความจาเปนเพอทจะให การใหคามนสญญา การเสนอ หรอการใหสนบนแกเจาหนาทของรฐตางประเทศหรอเจาหนาทขององคการระหวางประเทศ ไมวาจะทางตรงหรอโดยออม ซงผลประโยชนทมควรได เพอใหเจาหนาทผนนกระทาการหรอละเวนกระทาการใดๆ ในการปฏบตหนาทราชการของตน เพอใหไดมาหรอคงไวซงประโยชนทางธรกจหรอประโยชนอยางอนทมควรได เกยวกบการประกอบธรกจระหวางประเทศ

ขอ 21 การใหสนบนในภาคเอกชน

144

ขอ 21 ในหมวดท 3 กาหนดใหรฐภาคพจารณา 70 ทจะใหมมาตรการหรอออกกฎหมายทอาจจาเปน เพอทจะกาหนดให (1) การใหคามนสญญา การเสนอ หรอการใหประโยชนทมควรได โดยตรงหรอโดยออม แกบคคลซงกากบหรอทางานใหแกหนวยงานภาคเอกชน และ (2) การเรยกหรอการรบทงทางตรงหรอทางออมซงผลประโยชนทมควรได โดยบคคลซงกากบหรอทางานใหแกหนวยงานภาคเอกชน ทงน ไมวาจะเปนการใหหรอการรบ ทงแกบคคลผนนเองหรอแกบคคลอน เพอใหกระทาการหรอละเวนกระทาการใดๆ อนเปนการกระทาทผดตอหนาทของบคคลนน จดเปนความผดทางอาญา เมอไดกระทาโดยเจตนา

ขอ 22 การยกยอกทรพยสนในภาคเอกชน

ขอ 22 ในหมวดท 3 เปนขอบงคบทกาหนดใหรฐภาคพจารณาทจะใหมมาตรการหรอออกกฎหมายตามความจาเปน เพอทจะใหการยกยอกทรพยโดยบคคลซงกากบหรอทางาน ไมวาจะในฐานะใดๆ ในหนวยงานภาคเอกชน ซงทรพยสน กองทนหรอหลกทรพย หรอสงมคาอนใดทตนไดรบมอบหมายใหดแล โดยตาแหนงหนาท เปนความผดทางอาญา เมอไดกระทาโดยเจตนาในการประกอบกจกรรมทางเศรษฐกจ การเงน หรอการพาณชย

อนง บทบญญตในขอ 21 นน จะคลายคลงกบในขอ 15 และขอ 16 เพราะเปนการกาหนดใหการใหและการรบสนบน อนเกยวเนองกบบคคลทกากบหรอทางานแกหนวยงานภาคเอกชนเปนความผดทางอาญา โดยในขอ 15 และขอ 16 จะเปนกรณทผบรหารหรอพนกงานของหนวยงานภาคเอกชนไปใหสนบนแกเจาหนาทภาครฐในประเทศและการใหสนบนแกเจาหนาทของรฐตางประเทศและเจาหนาทขององคการภาครฐระหวางประเทศ ตามลาดบ ขณะทในขอ 21 จะเปนในเรองของทงการใหและการเรยกรบสนบน โดยบคคลทกากบหรอทางานใหแกหนวยงานภาคเอกชน หากแตจะตางกนกในเรองของขอผกพน เนองจากในขอ 15 และขอ 16 จะเปนขอกาหนดทใหรฐภาคตองมมาตรการหรอออกกฎหมายใหมมารอบรบ เพอใหการใหสนบนแกเจาหนาทภาครฐในประเทศและการใหสนบนแกเจาหนาทของรฐตางประเทศและเจาหนาทขององคการภาครฐระหวางประเทศเปนความผดทางอาญา แตสาหรบในกรณของภาคเอกชนตามขอ 21 นน มไดเปนขอบงคบใหรฐภาคตองดาเนนการหากแตเปนขอเสนอทใหรฐภาคพจารณาเทานน

อยางไรกด บทบญญตในเรองดงกลาวกมนยสาคญตอแนวทางในการพจารณาคดทเกยวของกบการใหสนบน เนองจากในอดตนน การตดสนบนโดยเจาหนาทของบรษทเอกชน มไดจดเปนความผดทางกฎหมาย หากแตบรษทเองไดยนยอมทจะจายเงนสนบนดงกลาว เพอทจะรกษาผลประโยชนของบรษท เชน การไดมาซงโครงการกอสรางทเขาแขงขนประมล เปนตน ทงน ภายใต

70 สาหรบบทบญญตในอนสญญาสหประชาชาตวาดวยการตอตานการทจรตทเปน Optional requirements หรอ Obligation to consider คณะผวจยจะใชคาวา “พจารณา” เมอกลาวถงบทบญญตดงกลาว

145

ขอ 21 ดงกลาว ไมจาเปนทจะตองมการพสจนความเสยหายของบรษทอกตอไป เพราะการตดสนบนถอเปนการกระทาทผดกฎหมายโดยตวเองอยแลว

สาหรบบทบญญตในขอท 12 นน จะเปนในเรองทจะคลายคลงกบในขอ 1771 เนองดวยเปนการแสดงใหเหนวาการยกยอกทรพย โดยพนกงานเจาหนาทของบรษทในภาคเอกชนกอใหเกดความเสยหายเชนเดยวกบการยกยอกทรพยของเจาหนาทของรฐ นอกจากนแลว นยามของการยกยอกทรพยทกาหนดไวในแนวปฏบตในการบงคบใชอนสญญาสหประชาชาตวาดวยการตอตานการคอรรปชน (Legislative Guideline for the Implementation of the UNCAC 2006) ยงคอนขางกวาง โดยจะรวมถงการใชสงของหรอบรการใดๆ ทอยภายใตความรบผดชอบของตนเพอผลประโยชนแกตนเองหรอผอนอนไมเหมาะสม แตทงน ยงคงมความแตกตางกนในขอผกพนทรฐจะตองมมาตรการทจะใหการยกยอกทรพยโดยเจาหนาทของรฐเปนความผดทางอาญา ขณะทใหรฐเพยงแตพจารณาใหมมาตรการในเรองดงกลาวสาหรบการยกยอกทรพยในภาคเอกชน

นอกเหนอจากบทบญญตทง 5 ขอ ไดแก ขอ 12 ขอ 15 ขอ 16 ขอ 21 และขอ 22 ซงเกยวของกบภาคเอกชนโดยตรงแลว อนสญญาสหประชาชาตวาดวยการตอตานการทจรต ค.ศ. 2003 ยงมบทบญญตในรายละเอยดปลกยอยในสวนทเกยวกบกระบวนการและขนตอนการดาเนนการเพอปองกนและปราบปรามการทจรตคอรรปชนในภาคเอกชนอกหลายขอ ซงสามารถสรปสาระสาคญโดยสงเขปไดตามตารางท 6.2 ดานลาง

ตารางท 6.2 สาระส าคญของบทบญญตในอนสญญาฯ ทเกยวของกบการทจรตในภาคเอกชน

ขอ เรอง สาระส าคญโดยสงเขป

ขอ 31 การอายด การยด และ การรบทรพยสน

รฐภาคจะตองดาเนนมาตรการเทาทจะเปนไปไดภายใตระบบกฎหมายภายในของตน เพอจดการใหมการอายด การยด และการรบทรพยสนทผกระทาความผดไดรบจากการกระทาความผดทกาหนดไวในอนสญญาฯ

รฐภาคจะตองดาเนนมาตรการเทาทจะเปนไปไดภายใตระบบกฎหมายภายในของประเทศในการทจะเขาไปกากบการบรหารจดการของผมอานาจในการบรหารทรพยสนทถกยดดงกลาว

รฐภาคจะตองใหอานาจศาลหรอหนวยงานทเกยวของในการเรยกหรอยดไวซงบนทกหรอเอกสารขอมลทางการเงน โดยไมสามารถอาง

71 ขอ 17 เรอง การยกยอก การเบยดบง หรอการยกยายถายเททรพยสนโดยเจาหนาทของรฐ

กาหนดใหรฐภาคตองมมาตรการหรอออกกฎหมายตามความจาเปน เพอทจะใหการยกยอก การเบยดบง หรอการยกยายถายเททรพยสน โดยเจาหนาทของภาครฐ เพอผลประโยชนของตนเองหรอแกบคคลหรอองคกรอน ซงทรพยสน กองทนหรอหลกทรพย หรอสงมคาอน ทตนไดรบมอบหมายใหดแลในตาแหนงหนาทเปนความผดทางอาญา เมอไดกระทาโดยเจตนา

146


สทธของธนาคารพาณชยในการรกษาความลบของลกคา

ขอ 32 การคมครองพยาน ผเชยวชาญ และผทไดรบความเสยหาย

รฐภาคตองมมาตรการทเหมาะสมภายใตกรอบกฎหมายภายในของตน ในการใหความคมครองทมประสทธผลแกพยาน ผเชยวชาญ และผเสยหาย รวมถงญาตและผใกลชด จากการถกขมขหรอทาราย

มาตรการทอาจรฐภาคพจารณานามาใช ไดแก การปกปกตวตนและแหลงทอยอาศยของผทเปนพยาน การโอนยายพยานหรอการอานวยความสะดวกใหแกพยานในการใหปากคา เชน การจดใหม video conference เปนตน

ขอ 33 การคมครองผแจงเบาะแส (whistle blower)

รฐภาคควรพจารณาใหมมาตรการหรอออกกฎหมายเพอใหความคมครองแกผทแจงเบาะแสจากการถกกระทาทไมเปนธรรม

ขอ 35 การชดเชยความสยหาย รฐภาคจะตองมมาตรการ เพอทจะใหผทไดรบความเสยหายจากการทจรตคอรรปชนมสทธทจะดาเนนการทางกฎหมายตอผซงรบผดชอบเพอทจะไดรบการชดเชยคาเสยหาย

ขอ 37 ความรวมมอกบหนวยงานกากบดแล

รฐภาคจะตองมมาตรการในการจงใจทเหมาะสมในการทาใหผทม สวนรวมในกระทาการทจรตใหความรวมมอในการใหขอมลขาวสารทเปนประโยชนตอการสบสวนสอบสวน

รฐภาคอาจพจารณาทจะลดโทษใหแกผถกกลาวหาทใหความรวมมอและใหขอมลทเปนประโยชนแกการสบสวนและการดาเนนดคอยางมนยสาคญ

รฐภาคอาจพจารณาใหสทธคมครองจากการถกฟองรอง ( immunity from prosecution) แกผทใหความรวมมอทเปนประโยชนแกการสบสวนและการดาเนนดคอยางมนยสาคญ

ขอ 43 ความรวมมอระหวางประเทศ

รฐภาคจะตองใหความรวมมอในเรองทางอาญาตามขอ 44 ถงขอ 50 ของอนสญญาฯ ดงน ขอ 44 เรองการสงผรายขามแดน ขอ 45 เรองการโอนตวบคคลผตองโทษ ขอ 46 เรองการชวยเหลอซงกนและกนทางกฎหมาย ขอ 47 เรองการดาเนนคดอาญา ขอ 48 เรองความรวมมอในการบงคบใชกฎหมาย ขอ 49 เรองการสบสวนสอบสวนรวม และขอ 50 เรองการสบสวนสอบสวนโดยวธพเศษ เพอสนบสนนกระบวนการทางอาญา และในกรณทเหมาะสมและสอดคลองกบระบบกฎหมายภายในของประเทศ รฐภาคจะตองพจารณาใหความชวยเหลอในการสบสวนสอบสวนในเรองและกระบวนพจารณาในทางแพงและทางปกครอง

ขอ 51 การตดตามทรพยสนคน รฐภาคตองดาเนนมาตรการในการใหความรวมมอและความชวยเหลอแกรฐภาคอนในเรองดงน คอ ขอ 52 เรองการปองกนและการสบหาการโอนทรพยสนทไดมาจากการกระทาความผด ขอ 53 เรองมาตรการตดตาม

147


ทรพยสนคนโดยตรง ขอ 54 เรองกลไกในการตดตามทรพยสนกลบคนผานความรวมมอระหวางประเทศในการรบทรพย ขอ 55 เรองความรวมมอระหวางประเทศเพอความมงประสงคในการรบทรพยสน ขอ 56 เรองความรวมมอพเศษ เพอใหมมาตรการทอนญาตใหมการสงขอมลขาวสารเกยวกบทรพยสนทไดมาจากการกระทาความผด ขอ 57 เรองการสงคนและการจดการทรพยสน ขอ 58 เรองหนวยขาวกรองทางการเงน เพอปองกนและตอตานการโอนทรพยสนทไดมาจากการกระทาความผด และขอ 59 เรองความตกลงและขอตกลงทวภาคและพหภาคเพอเพมพนประสทธภาพของความรวมมอระหวางประเทศ

ทมา: อนสญญาสหประชาชาตวาดวยการตอตานการทจรต ค.ศ. 2003

6.3 การเปรยบเทยบบทบญญตในอนสญญาฯ กบกฎหมายภายในประเทศ

จากบทบญญตของอนสญญาสหประชาชาตวาดวยการทจรตสหประชาชาตวาดวยการตอตานการทจรต ค.ศ. 2003 ในสวนทเกยวของกบการทจรตภาคเอกชน ถงแมวาประเทศไทยจะยงคงอยในสถานะเตรยมความพรอมเพอรอการใหสตยาบน นบตงแตทไดรวมลงนามเมอวนท 9 ธนวาคม 2546 ประเทศไทยกไดมการดาเนนการเพอหาแนวทางในการปองกนและแกไขการทจรตคอรรปชนทเกดขน ทงในตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทยและการทจรตทเกยวของกบการหลบเลยงภาษศลกากร ทงน โดยการบงคบใชกฎหมายหรอมาตรการทมอยแตเดม คอ พ.ร.บ. หลกทรพยและตลาดหลกทรพย พ.ศ. 2535 รวมถงการแกไขเพมเตมกฎหมายหลกทรพยฉบบเดมจนมาเปน พ.ร.บ. หลกทรพยและตลาดหลกทรพย (ฉบบท 4) พ.ศ. 2551 และ พ.ร.บ. ศลกากร พ.ศ. 2469 ความพยายามดาเนนการในเบองตนมงเนนทการจดการและแกไขปญหาการทจรตทเกดขนภายในประเทศ มไดเชอมโยงไปยงความรวมมอในระดบนานาชาตเทาใดนก

การศกษาในสวนนจะเปนการเปรยบเทยบเพอหาความสอดคลองกนระหวางบทบญญตในอนสญญาฯ และกฎหมายหรอมาตรการทใชบงคบแตภายในประเทศไทย ในการดาเนนการปองกนและปราบปรามการทจรตคอรรปชนทเกดขน โดยจะแบงออกเปน 2 สวน คอ สวนทมกฎหมายหรอมาตรการทบงคบใชอยแลวและสวนทยงไมม หลงจากนนจะเปนการนาเสนอถงปญหาทเกดขนจากการนากฎหมายหรอมาตรการดงกลาวมาบงคบใชจรง ในกรณทมขอบงคบอยแลว และความคบหนาของการดาเนนการตามบทบญญตในอนสญญาฯ สาหรบในกรณทยงไมมขอบงคบ ทงน กเพอนามาจดทาเปนขอเสนอแนะแนวทางการแกไขปญหาการทจรตในสวนถดไป การเปรยบเทยบเพอหาความสอดคลองในขางตนจะแสดงไวในตารางท 6.3

148

ตารางท 6.3 การเปรยบเทยบการด าเนนการตามอนสญญาฯ

บทบญญตในอนสญญาฯ การด าเนนการตามอนสญญาฯ ปญหา/ความคบหนา

ขอ 12 ภาคเอกชน ไมวาจะเปนกฎหมายหลกทรพยฉบบเดมในป 2535 หรอกฎหมายหลกทรพยทแกไขในป 2551 ตางกมบทบญญตในการปองกนและปราบปรามกา ร ทจรต คอรรปชน ในบรษทจดทะเบยนในตลาดหลกทรพย ฯ โดยเฉพาะการวางหลกบรรษทภบาล (corporate governance) ตามมาตรา 89/1-มาตรา 89/25 ใน พ.ร.บ. หลกทรพย และตลาดหลกทรพย (ฉบบท 4) พ.ศ. 2551 นอกจากน ยงรวมถงการลงโทษตามความผด ซงมกจะเปนโทษทางอาญา ในสวนของการอาศยชองของการบนทกบญชประกอบการกระทาทจรตของกรรมการและผบรหาร กฎหมายหลกทรพย พ.ศ. 2535 ในมาตรา 312 ไดกาหนดขอหามในเรองดงกลาวเอาไว แลว

แมวาประเทศไทยจะมบทบญญตในกฎหมายหลกทรพย ทครบถวน แตกยงคงประสบปญหาในการบงคบใชกฎหมาย เพอเอาผดกบผกระทา การทจรต เนองมาจากขอบกพรองของการตรวจสอบและการดาเนนคดทางอาญา ตามทกลาวไวแลวในบทท 4 เรองแรงจงใจ (สวนท 4.1.2)

ขอ 15 การใหสนบนแกเจาหนาทรฐ

ในปจจบนน การใหสนบนทเกยวของกบเจาหนาทภาครฐ ไมวาจะเปนการใหแกเจาหนาทรฐหรอการทเจาหนาทภาครฐเรยกรบสนบน ถอเปนความผดตามกฎหมายอยางนอย 5 ฉบบไดแก ประมวลกฎหมายอาญา พ.ร.บ. ประกอบรฐธรรมนญวาดวยการปองกนและปราบปรามการทจรต พ.ศ. 2542 พ.ร.บ. ปองกนและปราบปรามการฟอกเงน พ.ศ. 2542 พ.ร.บ. วาดวยความผดเกยวกบการเสนอราคาตอหนวยงานของรฐ พศ 2542 และ พ.ร.บ. วาดวยความผดของพนกงานในองคการหรอหนวยงานของรฐ พ.ศ. 2502

ขอ 16 การใหสนบนแกเจาหนาทของรฐในตางประเทศหรอเจาหนาทองคการภาครฐระหวางประเทศ

ประเทศไทยยงไมมกฎหมายลงโทษการใหสนบนแกเจาหนาทของรฐในตางประเทศหรอเจาหนาทองคการระหวางประเทศ

กาลงจดทารางประมวลกฎหมายอาญาเพอใหครอบคลมลกษณะความผดดงกลาว

ขอ 15 การใหสนบนแกเจาหนาทรฐ

ในปจจบนน การใหสนบนทเกยวของกบเจาหนาทภาครฐไมวาจะเปนการใหแกเจาหนาทรฐหรอการทเจาหนาทภาครฐเรยกรบสนบนถอเปนความผดตามกฎหมายอยางนอย 5 ฉบบ อนไดแก ประมวลกฎหมายอาญา พ.ร.บ. ประกอบรฐธรรมนญวาดวยการปองกนและปราบปรามการทจรต พ.ศ. 2542 พ.ร.บ. ปองกนและปราบปรามการฟอกเงน พ.ศ. 2542 พ.ร.บ. วาดวยความผดเกยวกบการเสนอราคาตอหนวยงานของรฐ พ.ศ. 2542 และ พ.ร.บ. วาดวยความผดของพนกงานในองคการหรอหนวยงานของรฐ พ.ศ. 2502

ขอ 16 การใหสนบนแก ประเทศไทยยงไมมกฎหมายลงโทษการใหสนบนแก กาลงจดทารางประมวลกฎหมาย

149


เจาหนาทของรฐในตางประเทศหรอเจาหนาทองคการภาครฐระหวางประเทศ

เจาหนาทของรฐในตางประเทศหรอเจาหนาทองคการระหวางประเทศ

อาญาเพอใหครอบคลมลกษณะความผดดงกลาว

ขอ 21 การใหสนบน ในภาคเอกชน

สาหรบประเทศไทย ยงไมมบทบญญตในกฎหมายโดยตรงทกาหนดใหการใหสนบนในภาคเอกชนเปนความผดทางอาญา เชนใน พ.ร.บ. การธนาคารพาณชย พ.ร.บ. การประกอบธรกจเงนทน ธรกจหลกทรพย และธรกจเครดตฟองซเอร และ พ.ร.บ. หลกทรพยและตลาดหลกทรพย แตทงนกมกฎหมายในบางเรองทไดกลาวถงการใหสนบนในภาคธรกจเอกชน ดงน - พ.ร.บ. การแขงขนทางการคา พ.ศ. 2540 ในมาตรา 29 ไดกาหนดขอหามมใหผประกอบธรกจกระทาการใด ๆ อนมใชการแขงขนโดยเสร อยางเปนธรรม และมผลทาใหผประกอบธรกจอ นไดรบความเสยหา ย ทงน การ ตดสนบนเพอทจะไดมาซงผลประโยชนทางการคาทไมเปนธรรมอาจเขาขายมาตราน - พ.ร.บ. การปองกนและปราบปรามการฟอกเงนพ.ศ. 2542 ไดมการกลาวถงการกระทาความผด ทเกยวกบการดารงตาแหนงในสถาบนการเง น ซงกาหนดไวเปนความผดมลฐานตามมาตรา 3(4)

การกาหนดใหเปนความผดทางอาญาสาหรบการใหสนบนในภาคเอกชน ถอเปนเรองใหมของการบญญตกฎหมายอนเกยวเนองกบภาคธรกจของไทย จงยงไมพบความคบหนา

ขอ 22 การยกยอกทรพยสนในภาคเอกชน

พ.ร.บ. หลกทรพยและตลาดหลกทรพย พ.ศ. 2535 ไดกาหนดใหความผดฐานยกยอกทรพยของบรษทเปนความผดทางอาญาอยแลว ตามทบญญตไวในมาตรา 307 มาตรา 308 มาตรา 309 มาตรา 310 มาตรา 311 มาตรา 313 มาตรา 314 และมาตรา 315

แมวาจะมกฎหมายทบญญตไวแลวอยางชดเจน แตยงคงประสบป ญหาในการบงคบใชกฎหมาย ตามทกลาวไวในบทท 4 สวนท 4.1.2 ซงทาใหยงคงเกดการยกยอกทรพยของบรษทจดทะเบยนอยางตอเนอง อกทงกลไกการตรวจสอบของภาคร ฐก ไมสามารถปองกนได

ขอ 31 การอายด การยด และการรบทรพยสน

มาตรา 267 แหง พ.ร.บ. หลกทรพยและตลาดหลกทรพย พ.ศ. 2535 ไดใหอานาจ แก ก.ล.ต. ในการสง ใหมการ ยดหรออายดทรพยส น ในกรณความผดทอาจกอความเสยหายแกประโยชนของประชาชนและมเหตนาเชอวาผกระทาความผดจะยกยายหรอจาหนายทรพยสนของตนไดไมเกน 180 วน เวนแตในกรณทมการฟองคดตอศ าล ใหคาสงยดหรออายดนนยงคงมผลตอไปจนกวาศาลจะสงเปนอยางอน และในกรณมเหตจาเปนททาใหไมสามารถฟองคดได

เนองจากระยะเวลาของการดาเนนคดทยาวนาน นบตงแตการกลาวโทษไปจนกวาคดจะถงทสด ทาใหระยะเวลาในการอายดทรพยทมเพดาน 360 วนอาจ ไมยาวนาน เพยง พอ เนองจา กกระบวนการทอยการจะพจารณาสงฟองหรอไมนน มกจะใชเวลา ทาใหการยดหรออายดทรพยสนดงกลาว

150


ภายใน 180 วน ใหศาลทมเขตอานาจจะสงขยายระยะเวลาออกไปอกตามคาขอของสานกงานคณะกรรมการ ก.ล.ต. กได แตทงนจะขยายเวลาอกเกน 180 วนมได

ในทางปฏบตไมกอใหเกดประโยชนแตอยางใด เพราะ ในทสดแลวหลงจาก 360 วน กจา ตองปลอยทรพยทยดหรออายดไวนนคน


ประเทศไทยม พ.ร.บ. คมครองพยานในคดอาญา พ.ศ. 2546 ซงใหการคมครองพยานเปนสอบระดบ ระดบทวไปคอปกปดชอ ทอย และใหอยในสถานทปลอดภยกบระดบพเศษ ซงจะอานวยความสะดวกในการยายสถานทอย จายคาเลยงชพเปนเวลา 1 ป การใหอาชพ การเปลยนชอ สกล การใหการคมครองความปลอดภย ฯลฯ

ในทางปฏบต การคมครองในระดบพเศษนนมขนตอนทซบซอนมาก รวมทงจากดเฉพสะคดทเกยวกบยาเสพตด คดทเกยวกบการปองกนและปราบปรามการทจรตคอรรปชน และ ความมนคง เทานน ทาใหพยนไมไดรบการคมครองเทาทควร72


ประเทศไทยม พ.ร.บ. คมครองพยานในคดอาญา พ.ศ. 2546 ซงใหการคมครองพยานเปน 2 ระดบ โดยในระดบทวไป คอ การปกปดชอ ทอย และใหอยในสถานทปลอดภย และในระดบพเศษ จะเปนการอานวยความสะดวกในการยายสถานทอย จายคาเลยงชพเปนระยะเวลา 1 ป การใหอาชพ การเปลยนชอ สกล และการใหการคมครองความปลอดภย ฯลฯ

ในทางปฏบต การคมครองในระดบพเศษจะมขนตอนทซบซอนมาก รวมทงยงจากดแคเฉพาะคดทเกยวกบยาเสพตด คดทเกยวของกบการปองกนและปราบปรามการทจรตคอรรปชน และความมนคง เทานน ทาใหพยานไมไดรบการคมครองเทาทควร73

ขอ 33 การคมครองผใหเบาะแสเกยวกบการกระทาผด

พ.ร.บ. หลกทรพยและตลาดหลกทรพย (ฉบบท 4) พ.ศ. 2551 มาตรา 89/2 กาหนดขอหามมใหบรษทหรอบรษทหลกทรพยกระทาการใดๆ ทเปนการปฏบตทไมเปนธรรมตอพนกงาน ลกจาง หรอผ ทรบจางทางานใหกบ บรษท เชน ทปรกษาทางการเงน หรอผสอบบญช ทใหความรวมมอ หรอความชวยเหลอกบทางการในการใหขอมล เอกสาร หรอหลกฐาน อนเปนประโยชนในการพจารณาหรอการตรวจสอบกรณการทจรต ไมวาจะโดยการขมข กลนแกลง รบกวนการปฏบตงาน หรอเปลยนแปลงตาแหนงงาน ลกษณะงาน หรอสถานททางาน สงพกงาน หรอเลกจาง เปนตน

แมกฎหมายหลกทรพยทมการแกไขในป 2551 จะใหความสาคญกบสทธของพนกงานหรอลกจางททางานใหกบบรษทเพมมากขน แต ในทางปฎบต กยงคงไมเหนผลจากการบงคบใชกฎหมายตามมาตรา 89/2 อยางชดเจน ทงน เนองดวยการแจงเบาะแสโดยมากจะเปนการแจงแบบไมเปนทางการ หรอจะแจงกตอเมอตนไดออกจากบรษทนนๆ แลว

72 ศาสตรจารย แสวง บญเฉลมวภาส ดร. วสตร ตวยานนท ผศ. ดร. ขจต ตตตเสว และ รศ. ดร บรรเจด สงคะเนต และ คณะ (2551) รายงานวจย เรอง “การศกษาพนธกรณและความพรอมของประเทศไทยในการปฏบตตามอนสญญาสหประชาชาตวาดวยการตอตานการทจรต ค.ศ 2003 รายงานวจยนาเสนอตอ สานกงานคณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาต 73 ศาสตราจารยแสวง บญเฉลมวภาส ดร. วสตร ตวยานนท ผศ. ดร. ขจต จตตเสว และ รศ. ดร บรรเจด สงคะเนต และคณะ (2551) รายงานศกษาวจย เรอง “การศกษาพนธกรณและความพรอมของประเทศไทยในการปฏบตตามอนสญญาสหประชาชาตวาดวยการตอตานการทจรต ค.ศ 2003” รายงานวจยนาเสนอตอสานกงานคณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาต

151


ขอ 35 การชดเชยความเสยหาย

พ.ร.บ. หลกทรพยและตลาดหลกทรพย (ฉบบท 4) พ.ศ. 2551 มาตรา 89/18-มาตรา 89/19 ไดใหผ ถอหนของบรษทในตลาด หลกทรพยฯ สามารถเรยกรองผลประโยชนทกรรมการหรอผบรหารของบรษทไดรบไปโดยมชอบคนใหแกบรษท โดยทสามารถแจงใหบรษทดาเนนการหรอจะดาเนนการดวยตนเองกได ในกรณทบรษทไมทาตามทผถอหนแจง ซง ผถอหน จะมสทธไดรบ การชดใช คาใชจายในการดาเนนคดจากบรษทตา มสมควรตามคาสง ของ ศาล นอกจากน แลว ม าตรา 89/20 กยงใหสทธผลงทนทไดรบความเสยหายจาก การเปดเผย ขอมล อนเปนเทจห รอขาดสาระสาคญทควรตองแจง ฟองเรยกคาเสยหาย ในนามของตนเองจากกรรมการและผบรหารทรเหนกบการใหขอมลเทจหรอการขาดสาระสาคญดงกลาว

แมวากฎหมายจะกาหนดใหผถอหนมสทธในการเรยกรองผลประโยชนคนแกบรษท ในกรณทกรรมการและผบรหารไมปฏบตหนาทดวยความรบผดชอบ ความระมดระวง และความซอสตยสจรตตามมาตรา 89/7 แตการเรยกรองดงกลาว กลบไมไดหมายรวมถงการเรยกรองคาเสยหายคนใหกบตนเอง และแมวาศาลจะมอานาจสงใหบรษทออกคาใชจายในการฟองคดใหกบผถอหน แตกยงไมเพยงพอทจะจงใจใหผถอหนใชสทธของตนในเรองดงกลาว

ขอ 37 ความรวมมอกบหนวยงานบงคบใชกฎหมาย

ในกฎหมายหลกทรพยของไทยยงไมมบทบญญตในการลดหยอนโทษใหแกผถกกลาวหาวาไดกระทาความผด ซงใหความรวมมออยางมนยสาคญตอการสบสวนสอบสวน ซงจะตองอาศยความรวมมอกบกระบวนการยตธรรมทางอาญา

ยงไมมความคบหนา

ขอ 37 ความรวมมอกบหนวยงานบงคบใชกฎหมาย

ในกฎหมายหลกทรพยของไทย ยงไมมบทบญญตในการลดหยอนโทษใหแกผถกกลาวหาวาไดกระทาความผด ซงใหความรวมมออยางมนยสาคญตอการสบสวนสอบสวน ซงจะตองอาศยความรวมมอกบกระบวนการยตธรรมทางอาญา

ยงไมมความคบหนา

หมวดท 4 ความรวมมอระหวางประเทศ

ยงไมมบทบญญตในกฎหมายหลกทรพยทวาดวยความรวมมอระหวางประเทศในกระบวนการพจารณาความทางแพง ปกครอง และอาญา แตสาหรบสานกงานคณะกรรมการกากบหลกทรพยและตลาดหลกทรพยของไทยไดมการจดทาขอตกลงรวมเปนสมาชกกบหนวยงาน “ก.ล.ต. นานาชาต ” หรอ IOSCO ซงจะมขอตกลงระหวางหนวยงานกากบหลกทรพยในตางประเทศถงการใหความชวยเหลอซงกนและกนในการรวบรวมหรอตรวจสอบขอมลหรอหลกฐานเพอนาไปใชประกอบการพจารณาถงการกระทาทเปนการฝาฝนกฎหมายวาดวยหลกทรพยหรอตลาดหลกทรพยหรอกฎหมายอนๆ ในทานองเดยวกนของตางประเทศ

ในเรองความรวมมอระหวางประเทศวาดวยการสบสวนในกระบวนการพจารณาทางกฎหมายและการตดตามทรพยสนกลบคนสผเสยหาย ซงยงมไดถกบญญตไวในกฎหมายหลกทรพยของไทย การตรวจสอบและการดาเนนคดของฝายทเกยวของจงตองอาศยผลจากความรวมมอตามอนสญญา UNCAC ซงจะมงไปทการแกไขกฎหมายหลกของประเทศ เชน กฎหมายวธพจารณาความอาญา มากกวาทจะเปนการแกไขเพมเตมกฎหมายหลกทรพยทใชบงคบแตเฉพาะกบกรณการทจรตในตลาดหลกทรพยฯ เทานน

หมวดท 5 การตดตามสนทรพยคน (โดยเปนความรวมมอและการใหความชวยเหลอระหวางรฐภาคสมาชก)

ยงไมมบทบญญตในกฎหมายหลกทรพย แตจะถอเปนสงทมประโยชนอยางยง เนองดวยความเสยหายจากการกระทาทจรตจะเกดขนกอนการตรวจสอบและดาเนนคด ทาใหถงแมวาจะมการลงโทษผกระทาความผด กยากทจะตดตามเอาทรพยสนทเกดขนจากการทจรตกลบคน ดงจะเหนไดจาก

152


กรณทจรต บมจ. เซอรคทฯ ในบทท 3 สวนท 3.1.4 โดยผบรหารไดใชกจการแหงหนงในตางประเทศเปนตวกลางในการรบชาระเงนจากลกหนการคารายหนงในตางประเทศ ซงสดทายแลวบรษทกไมไดรบชาระเงนจากลกหนรายนน จนเปนเหตทาใหบรษทตองเขาสกระบวนการฟนฟกจการในทสด

ทมา : โดยคณะผวจย

โดยสรปแลว ประเทศไทยมกฎ ระเบยบทสอดคลองกบขอกาหนดในอนสญญาฯ เปนสวนมาก ยกเวนในสวนของลกษณะของพฤตกรรมในการทจรตนน การทบรษทเอกชนไทยใหสนบนกบเจาหนาทของรฐหรอพนกงานขององคกรระหวางประเทศในตางประเทศ หรอใหสนบนแกพนกงานของบรษทเอกชนดวยกนเองโดยไมมเจาหนาทรฐเขามาเกยวของยงไมเปนความผดตามกฎหมายวาดวยการปองกนและปราบปรามการทจรตคอรรปชน

ในสวนของกระบวนการในการสบสวนสอบสวนและดาเนนการทางกฎหมายกบกรณการทจรตคอรรปชนนน กฎหมายในประเทศวาดวยการอายด ยด ทรพยสน การคมครองพยานและผใหเบาะแส การชดเชยความเสยหายแกผทไดรบความเสยหาย มคอนขางครบถวน ยกเวนในสวนของการลดหยอนโทษใหแกผถกกลาวหาทใหความรวมมอ (leniency) ทยงไมม อยางไรกด ในสวนของ กฎ ระเบยบทไทยมครบถวนแลวนน รายละเอยดยงมขอจากดมากมายทเปนปญหานารบงคบใชในทางปฏบต เชน ในกรณของการยด อายดทรพยนนระยะเวลาทกฎหมายกาหนดใหสามารถดาเนนการไดคอนขางสนเมอเทยบกบกระบวนการในทางกฎหมายซงลาชาใชเวลานานนบหลายปกวาจะสนสด การคมครองพยานกยงมความซอนในการดาเนนการในทางปฏบต และยงมเงอนไขเกยวกบประเภทของคดทพยานจะไดรบสทธในการคมครองขนสงสด ในขณะทการชดเชยความเสยหายนน ในกรณทผถอหนดาเนนการทางกฎหมายกบผบรหารททจรตกฎหมายกาหนดใหชดเชยความเสยหายใหแกบรษทเทานน มใชผถอหนท ไดสละเวลาในการฟองรองเพอใหมการดาเนนคดแกผบรหารททจรตซงจะไดรบการชดเชยเฉพาะสาหรบคาใชจายในการดาเนนคดเทานนทาใหขาดแรงจงใจทจะเปนผดาเนนการกลาวโทษแกผบรหาร

คณะผวจยมความเหนวา การทไทยผกพนตามขอกาหนดของอนสญญาฯ แมจะทาใหการตดสนบนของบรษทไทยในตางประเทศมความผดอาญา และ หนวยงานตางๆ ทเยวของกบการปองปรามการทจรตในภาคเอกชน ไมวาจะเปน ปปช. กลต. ปปง. ปปส. หรอ ดเอสไอ ความรวมมอระหวางประเทศในขนตอนตางๆ ในการสบสวนสอบสวนและดาเนนคดกบผทกระทาความผด ไมวาจะเปน การแลกเปลยนขอมลเกยวกบกรณการทจรต การยด อายดทรพย การสงตวผรายขามแดน ฯลฯ แตหากกฎเกณฑภายในประเทศยงมขอจากดมากมายทาใหไมสามารถนาตวผกระทาผดมาลงโทษได

153

การเปนภาคอนสญญาฯ จะไมชวยในการปองกนและปราบปรามการทจรตคอรรปชนในภาคเอชนแตอยางใด ในทางตรงกนขาม ในประเทศทมการดาเนนการอยางจรงจงกบการทจรตจะสามารถตกตวงผลประโยชนจากความตกลงนไดอยางเตมทจากการเรยกรองความรวมมอจากหนวยงานทเกยวของในตางประเทศในกรณของการทจรตขามพรมแดน

6.4 ประสบการณในการบงคบใชอนสญญา UNCAC

อนง รายงานการประเมนผลการบงคบใช UNCAC ในประเทศอฟรกา 9 ประเทศในป ค.ศ. 2007 Transparency International74 และ ในอก 6 ประเทศ ไดแก จอรเจย อนโดนเซย นคารากว ปากสถาน แทนซาเนย และ แซมเบย ของ Hussmann, K (2007)75 พบวา ในหลายประเทศแมจะมการปรบปรงและแกไขกฎหมายภายในประเทศ และมการจดตงหนวยงานทตองปฏบตภารกจตามขอก าหนดของอนสญญาฯ แลว แตกลบไมมการบงคบใชในทางปฏบตเนองจากขอจ ากดหลายประการเชน การขาดการสนบสนนจากฝายการเมอง การแทรกแซงทาการเมอง76 การขาดงบประมาณ ตลอดจนวฒนธรรมหรอธรรมเนยมทองถนทขดกบหลกการทก าหนดไวในอนสญญา ฯ เชน ธรรมเนยมในการใหของขวญหรอสงตอบแทนเปนตน

รายงานการตดตามและประเมนผลการบงคบใช UNCAC ในหลายประเทศทด าเนนการโดย Transparency International ไดสรปปจจย 8 ประการทเปนเงอนไขส าคญทจะน าไปสความส าเรจในการวางระบบการปองกนและปราบปรามการทจรตตามพนธกรณแนวทางทก าหนดในอนสญญาฯ ดงตอไปน

1. การสนบสนนของฝายการเมอง (political will)

ผน าประเทศจะตองเปนผทมมาตรฐานจรยธรรมสง เพอทจะเปนตวอยางตอขาราชการและนกการเมองทอยภายใตบงคบบญชา และเพอทสาธารณชนจะมความเชอมนตอความจรงใจในการผลกดนการปฏรปกฎหมายและมาตรการในการปองกนและปราบปรามการทจรตคอรรปชน ประเทศ

74 U4 Anti- Corruption Research Center: Update on UNCAC Implementation in Africa. รายงานดงกลาวสามารถดาวนโหดไดท www.u4.no/helpdesk 75 Hussmann, Karen (2007), Anti-corruption policy in the making in practice: What can be learned for implementing Article 5 of UNCAC? Report of six country case studies. รายงานดงกลาวสามารถดาวนโหลดไดท http://www.cmi.no/publications/publication/?3551=anti-corruption-policy-making-in-practice 76 กฎหมายบางประเทศใหอานาจแหงดลยพนจแก รฐมนตรวาการกระทรวงยตธรรม และ อยการสงสดในการกาหนดวาควรมการดาเนนการทางกฎหมายกบกรณการทจรตใดบาง

154

ทผน าประเทศมคดทพวพนกบการทจรตคอรรปชนยอมไมไดรบการสนบสนนจากฝายการเมองในการปฏรปกระบวนการปองปรามการทจรตคอรรปชน

ประสบการณจากกรณศกษาในหลายประเทศชวา ปจจยส าคญทเปนอปสรรคตอการปฏรปคอการขาดการสนบสนนของฝายการเมอง ในกรณดงกลาว ผเขยนมความเหนวา ยทธศาสตรในการตอตานการคอรรปชนควรเปลยนจดเนนจากการ “ปราบปราม” ไปสการ “ปองกน” ซงจะมผลกระทบโดยตรงตอกลมผลประโยชนทมกมสายสมพนธเกยวโยงกบการเมองซงเปนแรงตอตานนอยกวามาก ท าใหการผลกดนมาตรการหรอนโยบายในการปฏรกระบวนการทมอยเดมราบรนมากขน ตวอยางของมาตรการในการปองกนการทจรตคอรรปชนทมการน ามาใชในประเทศทศกษาไดแก การสงเสรมความโปรงใสในกระบวนการทางปกครองของภาครฐ หรอ กระบวนการทางนโยบายของรฐสภา โดยการเปดเผยขอมลเกยวกบกระบวนการในการพจารณาตอสาธารณชนมากขน หรอ การออก กฎ กตกา วาดวยการรบผดตออ านาจหนาทของพนกงานของรฐหรอนกการเมอง

2. การมสวนรวม (participation)

การปฏรปกระบวนการในการปองกนและปราบรามการทจรตคอรรปชน ตงแตการออกแบบวธการ การก าหนดยทธศาสตร ตลอดจน การตดตามตรวจสอบและประเมนผลการด าเนนการจะตองด าเนนการโดยทกภาคสวนทเกยวของเพอทจะใหประชาชนมความรสกวา “เปนเจาของ” มใชเปนสงทก าหนดมาจากภายนอก กลาวคอ กระบวนการในการปฏรปนจะตองมก าเนดจากขบเคลอนประชาชนในระดบฐานรากในลกษณะ “ลางขนบน ” มใชเปนการด าเนนการตามค าสงจากระดบนโยบาย หรอจากแรงกดดนจากนอกประเทศ ประสบการณในหลายประเทศทศกษาพบวา แนวทางในการปฏรปกระบวนการในการปองปรามการทจรตคอรรปชนในเกอบทกประเทศใหความส าคญแกการ “เพมอ านาจหนาท” ใหแกหนวยงานภาครฐทเกยวของในการบงคบใชกฎหมาย มใชเปนการเพมการ “ ถวงดล”อ านาจหนาทของหนวยงานเลหานแตอยางใด ท าใหกระบวนการในการปองปรามการทจรตคอรรปชนเองขาดความโปรงใส และ ขาดความรบผดชอบตออ านาจหนาท

3. การประเมนขอจ ากดของกระบวนการปองกนและปราบปรามการทจรตคอรรปชนทเปนอย

(Gap Analysis)

ขนตอนแรกทประเทศภาค UNCAC จ าเปนตองด าเนนการ คอ ประเมนกระบวนการและขนตอนในการปองกนและปราบปรามการทจรตคอรรปชนทเปนอยจรงวามจดบกพรองหรอขอจ ากดทงในมตของกฎหมายและการบงคบใชอยางไรเพอทจะก าหนดแผนยทธศาสตรในการปรบปรงแกไขกฎหมาย และ ระเบยบขนตอนตางๆ เพอทจะใหสอดคลองกบขอผกพนหรอแนวทางทก าหนดไวใน

155

อนสญญาฯ ไดอยางชดเจน ในทางปฏบต ประเทศภาคจ านวนมากขาดรายละเอยดขอมลและบทวเคราะหเกยวกบปญหาอปสรรคของกระบวนการปองปรามการทจรตทเปนอยท าใหไมสามารถก าหนดแผนยทธศาสตร และแผนการด าเนนงานทมประสทธภาพ

4. การจดล าดบความส าคญและขนตอนกอนหลงในการปฏรปกระบวนการและขนตอนใน

ปองกนและปราบปรามการทจรตคอรรปชน (strategic priority setting and sequencing)

การปฎรปกระบวนการและขนตอนในการปองกนและปราบปรามการทจรตนนตองใชทงเวลา บคลากรและงบประมาณจ านวนมาก จงจ าเปนตองจดล าดบความส าคญและล าดบกอนหลงของกจกรรมทตองด าเนนการภายใตทรพยากรทมจ ากด และระยะเวลาทก าหนดเพอทจะใหการปฏรปบงเกดผลในการบงคบใชในทางปฏบต ทงน ในการก าหนดแผนงานทจะตองด าเนนการนน จะตองมการก าหนดเปาหมายทเปนรปธรรมทสอดคลองกบศกยภาพของหนวยงานทเกยวของและวงเงนงบประมาณทจดสรร มใชเปาหมายในเชงอดมการณ และการออกแบบกจกรรมตางๆ นนจะตองมาจากผลการประเมนในขอสามมใชเปนการก าหนดขนมาโดยไรขอมลรายละเอยดสนบสนน ประสบการณในหลายประเทศพบวา การตงเปาหมายทไมสามารถบรรลไดท าใหการปฏรปไมเดนหนาเพราะไมมผลงานทเปนรปธรรม

5. การประสานงานระหวางหนวยงายทเกยวของ

การตอตานการทจรตคอรรปชนในภาคเอกชนมหนวยงานทเกยวของจ านวนมาก ซงแตละหนวยงานตางกมวธการในการด าเนนการ และเปาหมายในการปฏบตภารกจทแตกตางกน ประสบการณในหลายประเทศพบวา ความพยายามทจะปรบปรงกระบวนการตอตานการทจรตคอรรปชนตองประสบกบความลมเหลวเนองจากหนวยงานทเกยวของแตละแหงมการด าเนนการในลกษณะ “ตางคนตางท า” ขาดการตดตอสอสารและประสานงานเพอใหมการด าเนนการอยางบรณาการ ดงนน การมหนวยงานกลางทท าหนาทในการประสานงานระหวางหนวยงานเหลานจงเปนสงทจ าเปนในการผลกดนใหการปฏรปใหเกดผลจงเปนสงทจ าเปนอยางยง หนวยงานดงกลาวจะตองมอ านาจตามกฎหมายในการสงการหนวยงานตางๆ และจะตองไดรบการสนบสนนจากฝายการเมองเพอทจะสามารถปฏบตภารกจไดอยางมประสทธภาพ

6. งบประมาณและบคลากร

156

การด าเนนการตามแผนยทธศาสตรทก าหนดขนตามขอ 4 จะตองอาศยบคลากรทมความร

ความเชยวชาญ และงบประมาณทเพยงพอ ความชวยเหลอทางเทคนคจากตางประเทศ การ

ฝกอบรมเจาหนาท จงเปนสงทจ าเปนอยางยง

7. การสอสารและการสรางความตนตว (communication and awareness raising)

การประชาสมพนธและการสรางความตนตวของประชาชนเกยวกบสาระส าคญของอนสญญาฯ และนยส าคญทมตอกระบวนการปองกนและปราบปรามการทจรตคอรรปชนของประเทศเปนสงทจ าเปนในการสรางแนวรวมในการผลกดนการปฏรปภายในประเทศ

8. การตดตามประเมนผล

การปฏรปทดจะตองมระบบการตดตามประเมนผลในทกขนตอนตงแตเรมแรก ในทางปฏบต ประเทศสวนมากกลบละเลยประเดนทส าคญยงน ท าใหการด าเนนการไรทศทาง ไรเปาหมาย

กลาวโดยสรป การเขาเปนภาค UNCAC อาจไมมผลใดๆ ในการชวยปรบปรงกระบวนการตอตานการทจรตในประเทศ หากประเทศนนๆ ขาดองคประกอบทมความส าคญอยางยงตอความส าเรจในการน าอนสญญาฯ ดงกลาวไปปฏบต ในทางตรงกนขาม อนสญญาฯ ดงกลาว ซงเนนการก าหนดกระบวนการและขนตอนทเปนมาตรฐานสากลในปราบปรามการทจรตคอรรปชนขาม อาจท าใหรฐภาคละเลยทจะแกไขปญหาและอปสรรคทมลกษณะเฉพาะตวของประเทศของตนเอง เนองจากใชเวลาในการปรบปรง แกไขกฎหมาย และวางระบบขนตอนมากมายเพอทจะใหเปนไปตามขอก าหนดของ UNCAC

157

บทท 7 ขอเสนอแนะแนวทางการด าเนนการปองกนการทจรตคอรรปชน

ในวงการธรกจเอกชนไทย

การศกษาตงแตในบทท 1 จนถงบทท 6 เปนการนาเสนอลกษณะและรปแบบของพฤตกรรมการทจรตคอรรปชนทเกดขนในภาคธรกจเอกชนไทย รวมถงกรณศกษาทเกดขนจรงทงในประเทศและตางประเทศ สาหรบในบทท 7 ซงเปนบทสดทายนน จะเปนการเสนอแนะแนวทางในการดาเนนการเพอปองกน แกไข และปราบปรามการทจรตคอรรปชนในภาคธรกจของไทย โดยคานงถงพนธกรณทประเทศไทยจะตองผกพน หากมการใหสตยาบนในอนสญญาสหประชาชาตวาดวยการตอตานการทจรต ค.ศ. 2003 (United Nations Convesmtion Against Corruption หรอ UNCAC 2003) ซงมสาระสาคญสวนหนงอนเกยวของกบการปองกนและปราบปรามการทจรตคอรรปชนในภาคธรกจเอกชน

การศกษาในบทนแบงออกเปน 2 สวน ไดแก สวนท 1 ซงจะกลาวถงประสบการณการปองกนการทจรตคอรรปชนในประเทศเกาหลใตและเขตปกครองพเศษฮองกง ซงมรปแบบของการทจรตคอรรปชนในภาคธรกจและมวธการในการปองปรามการทจรตทแตกตางกน เพอทจะเปนการคดกรองบทเรยนหรอขอคดทอาจเปนประโยชนตอแนวทางปฎบตของประเทศไทยในเรองเดยวกนดงกลาว สวนท 2 จะเปนการจดทาขอเสนอแนะแนวทางการปองกน แกไข และปราบปรามปญหาการทจรตคอรรปชนในภาคธรกจเอกชนของประเทศไทย และสวนท 3 จะเปนการนาเสนอรปแบบเชงกลยทธและยทธศาสตรในการปองกนและแกไขปญหาการทจรตคอรรปชน ซงจะเปนภารกจของ ป.ป.ช. ตอไปในภายหนา

7.1 กรณศกษาการปองกนและปราบปรามการทจรตในตางประเทศ

เมอจะกลาวถงประเทศทประสบความสาเรจในการดาเนนการปองกนและปราบปรามการทจรตคอรรปชนในสงคม ชอของประเทศเกาหลใตและเขตปกครองพเศษฮองกงจะตองอยในรายการดงกลาวอยางแนนอน เนองจากทงสองตางกมประสบการณในการตอตานการทจรตทมประสทธภาพ และสามารถเหนผลในทางปฏบตไดอยางชดเจน ซงสงผลทาใหการทจรตคอรรปชนในทงสองกรณลดลงอยางตอเนอง นบตงแตทไดเรมดาเนนการอยางจรงจงกบปญหาการทจรต

ความสาเรจในการตอตานการทจรตคอรรปชนในภาคธรกจเอกชนของเกาหลใตและฮองกงเกดขนได โดยอาศยความรวมมอจากฝายรฐบาลในการวางรากฐานทสาคญและมนคงสาหรบองคกรการตอตานการทจรตในระดบประเทศและการออกกฎ ระเบยบ ซงใชบงคบและจดการกบการกระทา

158

ทจรตในภาพรวม รวมถงความเอาจรงเอาจงของภาคเอกชนในการแกไขปญหาการทจรตและการดาเนนการเพอปองปรามการกระทาทจรต

การศกษาในสวนนจะนาเสนอประสบการณในการตอตานการทจรตคอรรปชนของกรณศกษาทงสองกรณ ดวยเหตผลหลายประการ ประการแรก ทงสองกรณเปนรฐในทวปเอเชยตะวนออกจงมขนบธรรมเนยมประเพณทคลายคลงกบประเทศไทยมากกวาประเทศตะวนตก ประการทสองทงสองเปนประเทศเคยมปญหาการทจรตคอรรปชนทแพรหลาย เชนเดยวกบประเทศไทยในปจจบนแตกสามารถกาวขามปญหาและขอกดตางๆ มาได ประการทสาม ยทธศาสตรในการตอตานการทจรตคอรรปชนในทงสองประเทศแตกตางกน ในกรณของฮองกงนน การตอตานคอรรปชนนนมการดาเนนการในลกษณะแบบ “บนลงลาง (Top down) “ เนองจากในชวงเวลาทมการเปลยนแปลงครงใหญในชวงป ค.ศ. 1974 ฮองกงเปนรฐทอยภายใตการปกครองของสหราชอาณาจกร นโยบายในการแกไขปญหาการทจรตคอรรปชนจงกาหนดมาจากภายนอก ในทางตรงกนขาม การเปลยนแปลงภายในกรณของเกาหลใตนนมาจากการเปลยนแปลงภายทเกดจากภายในประเทศเอง โดยมแรงผลกดนจากองคกรเอกชนและประชาชนทวไป จงมลกษณะ “ลางขนบน ” กรณศกษาของเกาหลใตจะเปนประโยชนตอประเทศไทยเนองจากมโครงสรางทางการเมองคลายคลงกน ในขณะทกรณชองฮองกงนน แมประเทศไทยจะไมสามารถลอกเลยนได แตกสามารถเรยนรเกยวกบการสรางองคกรตอตานคอรรปชนทเปนแบบอยาง และการดาเนนการทมความสมบรณมากทสดแหงหนงของโลก

การศกษาในสวนตอไปจะกลาวถงลกษณะของภาคธรกจในประเทศและกรณตวอยางของการทจรตคอรรปชนทเกดขนเปนอนดบแรก และแนวทางในการปองกนและปราบปรามการทจรตคอรรปชนในประเทศ รวมถงกฎ กตกาในการกากบดแลภาคเอกชนเปนลาดบตอไป

7.1.1 กรณศกษาของประเทศเกาหลใต

สาธารณะรฐเกาหลหรอเกาหลใตเปนประเทศทมโครงสราง ของภาคธรกจทมเอกลกษณคอ มเครอของบรษทขนาดใหญ (conglomerate) จานวนมากทเรยกวา “แชโบล” (chaebol) ซงเกดขนจากนโยบาย ทางเศรษฐกจของประเทศทตองการผลกดนใหมธรกจขนาดใหญทสามารถแขงขนในตลาดโลกได โดยทบรษทขนาดใหญเหลานผลตสนคาในตรายหอ (brandname) ทเปนทรจกของคนทวโลก เชน บรษทซมซ งและ บรษทแอลจ ซงผลตสนค าอเลกทรอนกส หลากหลายประเภท เชน โทรทศน โทรศพทเคลอนท และคอมพวเตอร บรษทฮนได มอเตอร ซงเปนผผลตรถยนตรายใหญของประเทศ หรอบรษทเอเวอรกรน (Evergreen) ซงดาเนนธรกจการเดนเรอ สายการบน การขนสง และโรงแรม อยางไรกด เกาหลใตยงตองเผชญกบปญหาการทจรตคอรรปชนของบรษทขนาดใหญเหลาน ซงมกคงโครงสรางการบรหารจดการแบบครอบครวซงมสายสมพนธโยงใยเขากบการเมองในทกยคทกสมย เนองดวยอาศยความซบซอนของโครงสรางของบรษทเหลาน ทาใหเกดการถายโอนโยกยาย

159

ทรพยสนระหวางบรษทในเครอเพอถายโอนผลประโยชนใหแกผบรหารหรอนกการเมองหร อญาต พนองของผบรหารสงสดอยเปนเนอง สาหรบกรณศกษาการทจรตคอรรปชนในภาคธรกจ ซงพวพนกบธรกจขนาดใหญมใหเหนอยางตอเนองเชนใน 3 กรณทปรากฏเปนขาวไปทวโลก คอ

กรณแรก ในป 2546 ผถอหนใหญของบรษทเอสเค โกลบอล (SK Global) ซงเปนเครอบรษททมขนาดใหญเปนอนดบท 4 ของประเทศ ณ ขณะนน ถกพพากษาใหจาคก 3 ป ขณะทผบรหารของบรษทอก 9 ราย ไดรบโทษเชนกน แตเปนใหรอลงอาญา โดยมความผดในฐานตกแตงบญชเพอสรางตวเลขกาไรใหกบบรษท นอกจากน การตรวจสอบทางบญชยงพบวาบรษทไดปกปดหนจานวนมากซงคาดวาจะเกดจากการขาดทนของบรษททสะสมมานานกวา 30 ป

กรณทสอง ในป 2551 ศาลฎกาไดพพากษาใหนายชง มง ค ประธานกรรมการบรษทฮนได มอเตอร (Hyundai Motors) ซงเปนลกชายคนโตของผกอตงบรษทตองโทษจาคก 3 ป โดยใหรอลงอาญา 5 ป ในขอหายกยอกเงนของบรษทไปจดตงกองทน เพอจายเงนคาสนบนใหแกนกการเมองและเจาหนาทรฐ รวมถงการถายโอนเงนจานวนหนงใหแกลกชายของตนทเปนประธานของบรษทเกยร มอเตอร (Kia Motors) ซงเปนบรษทในเครอแหงหนง สดทายแลว นายชงกไดรบการแตงตงกลบเขามาดารงตาแหนงประธานกรรมการอกครงหนง แมจะตองโทษจาคกรอลงอาญากตาม

กรณสดทาย ในปเดยวกนนน นายล คน ฮ ประธานกรรมการของกลมบรษทซมซง ซงเปนเครอบรษททมขนาดใหญทสดของเกาหลใตไดถกกลาวหาวามความผดฐานการหลบเลยงภาษและการถายโอนทรพยสน โดยการขายทรพยสนของบรษทในราคาทตากวาราคาตลาด เพอใหลกชายของตนสามารถเขามามอานาจในการควบคมบรษทได นอกจากนแลว การสบสวนยงพบอกวาไดมการจดตงกองทนขนมา โดยคาดวาเพอทจะใชเปนแหลงเงนในการจายสนบนใหกบนกการเมองและขาราชการในทานองเดยวกนกบผบรหารบรษทฮนได มอเตอร แตในกรณน กลบไมมการดาเนนคดในเรองของการใหเงนสนบนแตอยางใด มเพยงแตในเรองของการตกแตงบญชและ การแจงขอมลเทจเทาน น ทงน ได สะทอนใหเหนวา ภาครฐ มกมการบงคบใชกฎหมายในลกษณะทคอนขางผอนปรนกบผบรหารของบรษทในเครอขนาดใหญ ซงมบทบาทสาคญในการผลกดนเศรษฐกจของประเทศใหเปนไปตามแนวนโยบายดานการพฒนาอตสาหกรรมของภาครฐ อนง ในป 2539 นายลเคยถกพพากษาใหรอลงอาญา เนองจากพบวาไดตดสนบนประธานาธบดถงสองคน แตสดทายแลวกไดรบการยกโทษจากประธานาธบดในวนชาตเกาหล เชนเดยวกบนายชง มง ค ประธานกรรมการบรษทฮนได มอเตอร ซงกระทาความผดในฐานยกยอกทรพยและใหสนบนทไดรบการยกโทษในลกษณะเดยวกนในป 2551 เชนเดยวกบผบรหารระดบสงของแชโบลอกหลายราย

การทจรตคอรรปชนในภาคธรกจเอกชนทเกยวโยงกบการเมองสะทอนใหเหนถงสายสมพนธระหวางภาคธรกจกบการเมอง ซงอาจเกดจากการทเกาหลใตเปนประเทศทรฐบาลมบทบาทอยางมากในการกาหนดทศทางในการพฒนาเศรษฐกจของประเทศ ทาใหภาคธรกจตองมการตดสนบน

160

นกการเมองเพอทจะใหแนวนโยบายและมาตรการทางเศรษกจและอตสาหกรรมของภาครฐสอดคลองกบผลประโยชนทางธรกจของตนเอง เชน การใหสทธประโยชนทางดานภาษ การใหเงนอดหนน หรอการใหสทธพเศษในการเขาถงทรพยากรทจากดของประเทศ เปนตน อยางไรกด สาหรบนกการเมองทรบสนบนจากภาคเอกชน เกาหลใตกแสดงใหเหนวาจะตองไดรบโทษตามกฎหมายเชนเดยวกน อยางในกรณทมการดาเนนคดและลงโทษอดตประธานาธบด ในประเดนการรบสนบนจากภาคธรกจจานวน 3 ราย ไดแก อดตประธานาธบดชน ด ฮวาน และอดตประธานาธบดโรห แต ว ซงในป 2539 ถกตดสนใหตองโทษจาคกตลอดชวตและจาคก 17 ป ตามลาดบ แตตอมาในป 2541 ทงคไดรบการ นรโทษกรรมโดยประธานาธบด คม แด จง และทายสด คอ อดตประธานาธบดโรห ม เฮยน ซงไดปลดชพของตนกอนทจะมการสรปผลการสบสวนในป 2552

การบรหารจดการ ทไมโปรงใสและการทจรต คอรรปชน ในกลมแชโบลทเกดขนบอยคร ง มสวนทาใหเศรษฐกจของเกาหล ใตตองประสบกบภาวะวกฤตอยางรนแรงในป 2540 การขยายตว อยางมากของกลมเเชโบลทาใหเกดเศรษฐกจฟองสบขน ดวยเหตน รฐบาลจงมมาตรการในการเขามาควบคมโครงสรางการถอหนของ กลมแชโบล มใหมการถอหนไขวระหวางบรษทในเครอเพอทจะรกษาอานาจในการควบคมบรษทของครอบครวผกอตง และกากบดแลการลงทนของกลมแชโบลใหเปนไปอยางระมดระวงและไมเปนการเขาไปครอบครองธรกจขนาดกลางและขนาดยอมในประเทศ โดยหนวยงานททาหนาทดงกลาวคอสานกแขงขนทางการคาของเกาหลใตซงมภารกจหลกในการบงคบใชกฎหมายวาดวยการปองกนการผกขาด

ในขณะเดยวกน เกาหลใตกไดรบเอาหลกธรรมาภบาลตามแบบฉบบของสหรฐอเมรกามาใชอยางเตมรปแบบภายหลงการเกดวกฤตเศรษฐกจในป 2540 จากแรงกดดนของกองทนการเงนระหวางประเทศ (International Monetary Fund: IMF) ซงเขามาใหความชวยเหลอทางดานการเงนแกเกาหลใตในชวงเวลานน เชน มขอกาหนดใหบรษทจดทะเบยนตองมกรรมการอสระ การบรหารจดการ ตองมความโปรงใส โดยใหมการเปดเผยขอมลแกผถอหนและนกลงทนอยางเพยงพอ การวางมาตรฐานทางบญชทเปนสากล การใหกรรมการมความรบผดชอบตอผถอหนของบรษท การใหสทธแกผถอหนในการตรวจสอบการบรหารจดการของกรรมการ ฯลฯ อนง IMF ไดบบบงคบใหเกาหลใตตองเปดใหตางชาตเขามาถอหนในธรกจเกาหลใตไดในสดสวนทสงขน เพอทจะใหทนตางชาตเขามาชวยในการปรบโครงสรางในการบรหารจดการของกลมแชโบลและของกลมธรกจขนาดใหญ โดยทสวนแบงการถอหนของตางชาต ซงคานวณจากมลคาไดเพมขนจากรอยละ 12-13 กอนวกฤตเศรษฐกจในป 2540

161

เปนรอยละ 36 ใน ป 254577 การปรบโครงสรางครงใหญและการเปลยนแปลงกฎ กตกา ดงกลาว สงผลทาใหการทจรตคอรรปชนในกลมธรกจขนาดใหญของเกาหลใตลดลง

ในป 2547 เกาหลใตไดนามาตรฐานในการบรหารจดการธรกจทเขมงวดของสหรฐอเมรกาทรจกกนในชอ Sarbanes Oxley Act มาใช ซงมขอกาหนดตางๆ มากมาย เชน การใหผบรหารสงสดตองลงนามรบรองความถกตองของรายงานทางการเงนของบรษททกฉบบและ การใหบรษทตองเปลยนผสอบบญชทกๆ 6 ป78 ตอมาในป 2548 เกาหลใตไดนาเอาระบบ Class Action Bill หรอการฟองคดแบบกลมมาใช โดยอาศยกฎหมายวาดวยการฟองคดทนแบบกลม (Securities Class Action Act) เพอทจะสรางแรงจงใจใหผถอหนรายยอยออกมารกษาสทธ ของตนในการเรยกรองคาเสยหายจากผบรหาร ในกรณทผบรหารมพฤตกรรมการทจรต ทงดวยการแจงขอมลอนเปนเทจและการตกแตงบญชททาใหบรษทรวมถงผถอหนไดรบความเสยหาย โดยทกฎหมายดงกลาวมการใชจรงเปนครงแรกในป 2552 เมอผถอหนจานวน 1,700 คน ของบรษท Jinsung ซงเปนบรษทผลตชนสวนเครองจกรท จดทะเบยนในตลาดหลกทรพย รวมตวกนยนฟองแบบกลม เพอทจะเรยกรองคาชดเชยความเสยหาย ในกรณทไดก ลาวหาวาผบรหารของบรษท มการตกแตงบญช เพอสรางตวเลขกาไรใหกบผลการดาเนนงาน สาหรบในกรณน สดทายไดมการยอมความ โดยผบรหารยอมทจะจายคาเสยหายให กบผ ถอหนเปนมลคา 2.5 ลานเหรยญ สรอ. หรอประมาณ 75 ลานบาท79

การฟองคดแบบกลม (class action) ถอเปนการประหยดทงเวลาและคาใชจายของผทไดรบความเสยหาย เนองจากเปนการดาเนนคดกรณเดยวสาหรบผไดรบความเสยหายจานวนหลายๆ คน และทสาคญคอผทไดรบความเสยหายทกรายไมวาจะมชออยในฐานะผฟองหรอไม กจะสามารถไดรบสทธในการชดเชยคาเสยหายตามคาพพากษาของศาล การตรากฎหมายวาดวยการฟองคดแบบกลมมเปาประสงคทจะชวยใหผถอหนหรอนกลงทนทไดรบความเสยหายจากการทจรตของผบรหารบรษทสามารถไดรบการชดเชยคาเสยหายอยางเปนธรรม80

นอกจากนแลว เกาหลใตยงไดดาเนนการเพอยกระดบมาตรฐานทางดานบญชของภาคธรกจในประเทศ โ ดยการนาเอาระบบมาตรฐานทางบญชทคลายคลงกบทสหรฐอเมรกาไดพฒนาขนหลงจากกรณการทจรตครงใหญในบรษทเอนรอน (Enron) อกทงในสวนของภาคธรกจภายใตการผลกดนของกระทรวงการคลงกไดออกแนวทางในการปฏบต ซงสอดคลองกบแนวทางปฏบตวาดวย

77 Yanagimachi, Isao (2004), Chaebol Reform and Corporate Governance in Korea, Policy and Governance Working Paper Series 18, Keio University, Japan. 78 Kim, Han (2008), Journal of Applied Corporate Finance, Vol 20, No. 1. pp 47-58. 79 United States Commercial Services. Korea. http://www.buyusa.gov/korea/en/investmentclimate.html 80 Lee, Inhak and Pak, Jun Ki (2009) Securities Class Action Landmark, Asia Law. โดยสามารถดรายละเอยดเพมเตมไดจากเวบไซด http://www.asialaw.com/article/2330632

162

การบรหารจดการธรกจทดขององคการความรวมมอและพฒนาทางเศรษฐกจ (Organization for Economic Cooperation and Development หรอ OECD) ซงเกาหลใตเปนสมาชก ทงน บรษททจดทะเบยนในตลาดหลกทรพยมภาระหนาททจะตองปฏบตตามแนวปฏบตทกาหนดขน มฉะนนจะตองอธบายเหตผลทไมสามารถปฏบตตามไดใหแกผถอหนและนกลงทนรบทราบ วธการกากบดแลตนเอง (self regulation) ของภาคธรกจดงกลาว อาจเปนแนวทางทภาคเอกชนเลอก ปฏบต เพอหลกเลยงทจะตองเผชญกบกฎ ระเบยบของภาครฐทเขมงวดขน

การปฏรประบบการกากบแลภาคธรกจของเกาหลใตทกลาวมาทงหมดน ไมเพยงแตมาจากแรงกดดนจากตางประเทศหรอจากความตองการของรฐบาลเกาหลใตเทานน หากแตยงมาจากประชาชนของประเทศเปนหลก เกาหลใตมองคกรเอกชนทแขงแกรงในการตรวจสอบการทจรตในภาคเอกชนซงเปนทรจกไปทวโลก องคกรดงกลาวมชอวาแนวรวมประชาชนเพอประชาธปไตยแบบมสวนรวม (Peoples Solidarity for Participatory Democracy หรอ PSPD) ซงกอตงโดยนกกจกรรมชอดง นาย Jang Hasung โดยมกลยทธหลกในการชวยผลกดนใหผถอหนดาเนนการฟองรองเรยกคาเสยหายแทนบรษท (derivative suit) ในกรณทผบรหารมพฤตกรรมททจรตและกดดนใหรฐบาลดาเนนคดกบผบรหาร ในป 2549 PSPD ไดจดตงกองทน KCGF (Korea Corporate Governance Fund) ซงบรหารจดการโดยบรษทบรหารสนทรพยของสหรฐอเมรกา เพอทจะเขาไปถอหนในบรษทขนาดกลางและขนาดยอมทจดทะเบยนในตลาดหลกทรพย โดยมเปาประสงคเพอทจะชวยพฒนามาตรฐานทางดานธรรมาภบาลของบรษทเหลานน ตอมา KCGF ประกาศทจะเขาไปซอหนรอยละ 5 ในบรษท Dae Han Synthetic Fibre ซงเปนการลงทนครงแรกของกองทน การประกาศดงกลาว สงผลใหราคาหลกทรพยของบรษทดงกลาวเพมขนเทาตวภายในระยะเวลาเพยง 1 เดอน ซงสะทอนใหเหนถงมลคาของการมการบรหารจดการทดซงนกลงทนประเมน81

การปฏรปการกากบดแลภาคธรกจทงหมดทผานมา ไดชวยใหภาพพจนของภาคธรกจ ในประเทศเกาหลใตในสายตาของนกลงทนตางชาตดขน หากแตปญหาการทจรตคอรรปชนกยงไมหมดสนไป สาหรบกรณลาสดในเดอนกนยายน 2553 ไดมการฟองรองเกยวกบการยกยอกเงนของประธานกรรมการและผบรหารสงสดของบรษท Shinhan Financial Group ซงเปนสถาบนการเงนทใหญทสดของเกาหลใตเมอพจารณาจากมลคาตลาด โดยทกรณลาสดนไดสรางความแปลกใจใหแกคนในวงการธรกจเปน อยางมาก เนองจากบรษทดงกลาวถอหนโดยตางชาตถงรอยละ 60 และยงจดทะเบยนในตลาดหลกทรพยทกรงนวยอรค สหรฐอเมรกาอกดวย จงมมาตรฐานในการบรหารจดการ ธรกจทด

81 Christian Oliver, Shinhan Test Mettle of South Korea Regulators. September 16, 2010.

163

มาโดยตลอด ปญหาทเกดขนในครงนไดสนคลอนความเชอมนในความเทยงตรงและประสทธภาพในการกากบดแลของภาครฐอกครง82

พฒนาการในการตอตานการทจรตคอรรปชนในภาคธรกจเกาหลใตทเกดขนหลงจากวกฤตเศรษฐกจในป พ.ศ. 2540 เกดขนพรอมกบการเคลอนไหวของภาคประชาชนในการตอตานการทจรตในภาคการเมองในภาพรวม ซงมกเกยวโยงกบธรกจขนาดใหญ โดยการเกบขอมลสมาชกสภาผแทนราษฎรวามผลประโยชนเกยวโยงกบธรกจขนาดใหญอยางไร มผลงานอะไรบาง และ การปฏบตหนาทในฐานะสมาชกรฐสภาเปนอยางไร และใชขอมลดงกลาวรณรงคใหคนในพนทถอปายปฏเสธผแทนทมผลประโยชนทบซอน ไมปฏบตหนาทตามทควร หรอตองคดการทจรตทาใหพรรคการเมองตองเปลยนตวผสมครในการเลอกตงครงตอไป การจดทา “บญชดา” รายชอนกการเมองดงกลาวมผลชวยยกระดบคณภาพของผทลงสมครรบเลอกตงไดอยางตอเนองมาเปนเวลากวา 10 แลว

7.1.2 กรณศกษาของเขตปกครองพเศษฮองกง

เขตปกครองพเศษฮองกงไดรบการจดอนดบใหเปนประเทศทมการทจรตคอรรปชนนอยทสดเปนอนดบทสองในภมภาคเอเชย รองลงมาจากสงคโปร ทงน เนองจากฮองกงมหนวยงานปองกนและปราบปรามการทจรตคอรรปชนทแขงแกรงค อคณะกรรมการอสระวาดวยการตอตานการทจรต (Independent Commission Against Corruption หรอ ICAC) หรอกคอคณะกรรมการ ป.ป.ช. ในแบบของฮองกงนนเอง โดยทหนวยงานไดรบการจดสรรงบประมาณสงถง 90 ลานเหรยญ สรอ. ตอป หรอประมาณ 2,700 ลานบาท คานวณไดเปนวงเงนทสงถง 450 บาทตอประชากร (หากเทยบกบประเทศไทยทมประชากรประมาณ 63 ลานคน หมายถงงบประมาณทสงถง 28,350 ลานบาท) ซงคานวณไดเปนรอยละ 0.3 ของงบประมาณของรฐบาล ฮองกง 83 แม ICAC จะเปนหนวยงานปองกนและปราบปรามการทจรตคอรรปชนทใชเงนงบประมาณมากทสดในโลก แตรฐบาลกเหนวาเมดเงนดงกลาวคมคาตอการสรางเศรษฐกจและสงคมทอดจากการทจรตคอรรปชน

ภายใตการดาเนนงานของ ICAC ไดทาใหการปองกนและปราบปรามการทจรตคอรรปชนของฮองกงไดรบการยกยองและเปนทยอมรบจากนานาประเทศวามประสทธภาพมากทสดแหงหนง แตถงกระนน เมอแรกเรมดาเนนการในป 2517 ICAC กลบถกมองวาเปนภารกจทเปนไปไมได เพราะ ณ ขณะนน ฮองกงจดเปนเมองทเตมไปดวยการทจรตและมการโกงกนกนอยางกวางขวางจนกลายเปนสงทฝงรากลกลงในสงคม การตดสนบน ณ เวลานนเปนสวนหนงของชวตประจาวน เชน พนกงาน

82 ดเชงอรรถท 61 83 Community Support – The Key to Fight Corruption. Speech for Miss Julie MU, Director of Community Relations, ICAC at the Opening Ceremony of the 6th Postgraduate Certificate Course in Corruption Studies, 4 November 2008.

164

ดบเพลงจะไมเปดสายยางเพอดบเพลงใหหากเจาของสถานทไมใหสนบน รถพยาบาลจะไมมารบผปวย และ พยาบาลทโรงพยาบาลจะไมใหน าดมแกผปวยหากไมมการใหเงนคาน ารอนน าชา 84

หนวยงานของภาครฐทมการทจรตมากทสดกคอตารวจ ความอดทนตอการทจรตคอรรปชนของประชาชนสนสดลงเมอผบญชาการตารวจทดารงตาแหนง ณ เวลานน ทชอ ปเตอร กอดเบอร (Peter Godber) ซงถกสอบสวนกรณการทจรตคอรรปชนในป พ.ศ. 2516 สามารถหลบหนออกจากเขตฮองกงไดโดยการตดสนบนเจาหนาททเกยวของจานวนมาก นกศกษาจงลกขนมาประทวง สงผลใหมการเปลยนแปลงครงใหญ โดยมการแยกหนวยงานปองกนและปราบปรามการคอรรปชนทแยกออกมาจากสานกงานตารวจมาอยภายใตการกากบของผวาการเกาะฮองกง (governor) ซงเปนเจาหนาทระดบสงสดขององกฤษทสงมาปกครองเกาะฮองกง

เนองจากการเปลยนแปลงดงกลาวดาเนนการโดยองกฤษซงเปนผดแลฮองกงในขณะนนมไดเกดจากการตดสนใจของการเมองภายในประเทศ จงสามารถระดมบคลากรทไมมสวนเกยวของกบการทจรตเพอมาปฏบตหนาทได ทงน ในชวงทมการกอตง ICAC ใหมๆ ไดมการวาจางพลตารวจจากสานกงานตารวจขององกฤษใหเขามาปฏบตหนาทในปราบปรามคอรรปชน เจาหนาทเหลานนไดดาเนนการอยางเฉยบขาดในการสอบสวนเจาหนาทตารวจจานวนมากทเกยวกนกบการทจรตคอรรปชนสงผลใหเกดแรงตอตานอยางรนแรงจากตารวจฮองกงซงนาไปสการบกรกสานกงานใหญของ ICAC เหตการณดงกลาวทาใหมการประกาศนรโทษกรรมใหแกเจาหนาทตารวจซงไดกระทาความผดในการทจรตทไมรนแรงเพอลดแรงตาน สดทายแลว ภายใน 3 ป หลงจากการจดตง ICAC กไดกวาดลางการทจรตคอรรปชนและโกงกนในวงราชการจนเกอบหมดสน ดงเชนในกรณทมการดาเนนคดกบเจาหนาทรฐ 247 คน ซงในจานวนนนเปนเจาหนาทตารวจถง 143 นาย

การปราบปรามการทจรตคอรรปชนของ ICAC เปนทนาสนใจ เนองมาจากผลงานทโดดเดนและความกลาหาญในการดาเนนการ โดยเฉพาะทกลากวาดลางเหลานายตารวจระดบสง ซงในครงหนงไมมผใดกลาแตะตอง แตทงนกเนองจากผทดาเนนการดงกลาวดาเนนการตามนโยบายทมาจากภายนอกจงไมตองเกรงกลวอานาจภายในประเทศ หลงจากนน ดวยความพยายามในการจดการกบปญหาการทจรตอยางสมาเสมอเรอยมา การทจรตในฮองกงจงลดนอยลงเปนอยางมาก

ภารกจหลกของ ICAC คอ การเปนกลไกทมงตอสกบการทจรตคอรรปชนในสงคมซงจะครอบคลมทงการทจรตในภาครฐและภาคเอกชน โดยอาศยองคประกอบ 3 สวน คอ

(1) การบงคบใชกฎหมายทมประสทธภาพ (law enforcement)

84 Sirilaksn Khoman, Chayun Tantivasdaharn and Phongthorn Wrasai (2009), Comparative Study of Anticorruption Measures and Procedures in Selected APEC Ecoomies. APEC Secretriat, Singapore.

165

(2) การปองกน (prevention) และ

(3) การศกษา (education) เพอชวยสงเสรมใหฮองกงมความยตธรรม ถกตอง มนคง และเจรญรงเรอง ในดานการปองกนนน ถอไดวามความสาคญในการยบย งการกระทาความผดกอนทจะเกดขน โดยจะเปนไปตามแนวคดทวาการปองกนดกวาปราบปราม ซงจะเนนทการแกไขปรบปรงทตวระบบมากกวาตวบคคล เพอลดหรอขจดโอกาสทอาจกอใหเกดการทจรตในสงคม นอกจากน ในการตอสกบการทจรตคอรรปชนจะสาเรจไดกดวยการเปลยนแปลงทศนคตของประชาชนทมตอการทจรต โดยเฉพาะตอการใหสนบนแกเจาหนาทของรฐ และทาใหการไมยอมรบการทจรตคอรรปชนกลายเปนสวนหนงในวถชวตของผคน

ทงน องคประกอบทง 3 ประการ ซงเปนปจจยทสาคญตอการดาเนนงานของ ICAC จะอยภายใตความรบผดชอบและการดาเนนการของหนวยงานภายในองคกร 3 หนวยงาน ซงจะมภารกจและหนาททแตกตางกนไป แตกสามารถทางานประสานกนไดอยางสอดคลองและกอใหเกดประสทธภาพ ซงนาไปสความสาเรจในการปองกนและปราบปรามการทจรตคอรรปชนในฮองกงอยางเหนไดชด โดยคณะผวจยไดแสดงองคประกอบของการดาเนนการและหนวยงานทรบผดชอบ รวมถงหนาทในการดาเนนการของแตละหนวยงานไวในตารางท 7.1

ตารางท 7.1 รปแบบการด าเนนงานของ ICAC

องคประกอบ การด าเนนงาน หนาท

การบงคบใชกฎหมาย (Law enforcement)

หนวยปราบปราม (Operations Department)

รบเรองรองเรยนเกยวกบการทจรต นาไปพจารณา และดาเนนการสบสวนสอบสวนตามขอกลาวหา

การปองกน (Prevention)

หนวยปองกน (Corruption Prevention Department)

ในสวนของภาครฐจะมหนาทตรวจสอบการปฏบตงานและกระบวนการทางานของหนวยงานภาครฐ พรอมทงนาเสนอแนวทางในการแกไข เพอลดโอกาสทอาจกอใหเกดการทจรต

ในสวนของภาคเอกชน จะมหนาทใหคาแนะนาเรองการปองกนการทจรตแกบคคลหรอบรษทตางๆ ทมาขอคาแนะนา โดยไมเสยคาใชจายใดๆ

การศกษา (Education)

หนวยชมชนสมพนธ (Community Relations Department)

ใหการศกษาแกประชาชน เพอใหตระหนกถงความเลวรายของการทจรต รวมถงการใหความรเกยวกบกฎหมายการตอตานการทจรต และการกระตนใหชมชนมสวนรวมในการปราบปรามการทจรตดวยการรายงานขาวหรอขอสงสยทเกยวของกบการทจรตใหหนวยงานทราบ

ทมา: http://www.icac.org.hk

http://www.icac.org.hk/

166

ในการจดสรรงบประมาณนน ประมาณรอยละ 70 จะใชสาหรบการบงคบใชกฎหมาย เนองจาก ICAC มความเชอวายทธศาตในการตอตานการคอรรปชนนนตองเรมจากการบงคบใชกฎหมายอยางจรงจงกอน เพอทจะแสดงถงความมงมนของผกาหนดนโยบายในการปราบปรามคอรรปชน และเพอทจะสรางความเชอมนของสาธารณชนตอหนวยงานปองกนการทจรตคอรรปชน มฉะนนแลวสาธารณชนจะไมมแรงจงใจทจะชเบาะแสการทจรตคอรรปชน นอกจากนแลว รายละเอยดขอมลเกยวกบการดาเนนการทางกฎหมายอยางจรงจงกบผทกระทาผดยงเปนกรณตวอยา งเชงประจกษทสามารถใชในการอบรมประชาชนเกยวกบการทจรตคอรรปชนไดอกดวยและเปนตวอยางตอผทอาจจะกระทาความผดในอนาคตอกดวย

ICAC ตระหนกถงความสาคญของบคลากร เนองจากผทจะมาปฏบตหนาทจะตองเปนผทมมออาชพเนองจากจะตองเกยวของกบกรณการทจรตของบคคทมทงความร และอานาจในทางการเมองและทางเศรษฐกจ บคคลดงกลาวจงตองเปนผทยดมนในอดมการณและทมเทตอภารกจหนาทในการรกษาความเปนธรรม เปนผทมประวตทด หนวยงานดานการบงคบใชกฎหมายจะตองมผเชยวชาญดานสบสวน การหาขอมลเบาะแส การบญช คอมพวเตอร และกฎหมาย

ยทธศาสตรในการตอตานการคอรรปชนของ ICAC ทงสามองคประกอบ อนไดแก การบงบฝชกฎหมาย การปองกน และการใหการศกษาแกสาธารณชนนนมรายบะเอยดดงตอไปน85

ดานการบงคบใชกฎหมาย

ระบบการรบเรองรองเรยนทมปะสทธภาพเพอทจะจงใจใหมการแจงเบาะแสของการคอรรปชน ICAC มศนญการแจงเบาะแสรทจรตทเปดตลอด 24 ชวโมง

การตอบสนองตอเรองทการรองเรยนเขามาอยางรวดเรว ICAC จะมทมทปฏบตหนาทในการสสวนสอบสวนทพรอมทจะดาเนนการทนททมการรองเรยนหรอแจงเบาะแสเขามา

การใหความสาคญแกกรณการทจรตทกเรองไมวาจะเปนเรองใหญหรอเรองเลกเพอทจะแสดงใหสาธารณชนเหนวาการทจรตคอรรปชนทกกรณมความสาคญ

การตรวจสอบกระบวนการสอบสวน สบสวนภายในวาเปนไปอยางมออาชพและถกขนตอน

85 Kwok, Tony, Formulating An Effective Anti-Corruption Strategy-The Experience of Hong Kong ICC. http://www.unafei.or.jp/english/pdf/PDF_rms/no69/16_P196-201.pdf

167

การดาเนนคดตอกรณการทจรตทกกรณจะมการรายงานผานสอเพอทจะใหสาธารณชนรบทราบถงผลงานของ ICAC ละเพอเปนตวอยางแกผทคดทจะทาการทจรต

อนง กฎหมายไดใหอานาจในการสบสวนสอบสวนไวอยางกวางขวาง ICAC มอานาจเทยบเทากบเจาหนาทตารวจในการ คนตว จบกม และ กกขงผตองหา นอกจากนแลว ยงมอานาจในการตรวจสอบบญชธนาคาร อายดทรพยสนทสงสยวาเกยวของกบการทจรตคอรรปชน และ การยดหนงสอเดนทางของผตองสสยเพอปองกนการหลบหนออกนอกประเทศอกดวย

ดานการปองกน

ในการทจะปองกนการทจรตคอรรปชนในภาคราชการ ICAC ใหความสาคญแกประเดนดงตอไปนซงจะชวยลดโอกาสในการทจรตของขาราชการ

การพฒนาระบบการตรวจสอบภายในองคกร

การคดกรองบคลากรในมตของความตรงตอหนาท

การลดกระบวนการและขนตอนทางปกครองใหสนและเขาใจงายขน

เพมประสทธภาพ ความโปรงใส ความรบผดชอบตอการใชอานาจหนาท (accountability) ของหนวยงาน

สงเสรมใหมจรรยาบรรณของพนกงาน (staff code of ethics)

ดานการใหการศกษา

การเผยแพรขอมลขาวสารเกยวกบการบงคบใชกฎหมายผานสอ รวมถงการทาละครโทรทศนเกยวกบกรณการทจรตทเกดขนจรงดวย

การใหความรและการฝกอบรมผานสอ โดยมเปาประสงคในการกระตนใหประชาชนตระหนกถงภยของการทจรตและความสาคญในการทจะเขามาแจงเบาะแสการทจรตคอรรปชนทพบเจอ

การใหการอบรมเยาวชนตงแตระดบอนบาลจะถงมหาวทยาลย

จดตงชมรม ICAC เพอทใหผทสนใจเปนสมาชกามารถเขามามสวนรวมในการใหความรแกสาธารณชนโดยสมตรใจได

168

จดทาคมอการปองกนการคอรรปชนโดยมรายละเอยดเกยวกบแนวทางในการดาเนนการในทางปฏบต

รวมมอกบภาคธรกจในการจดตงศนยพฒนาจรยธรรม (Ethics development Center)

ใชเวบไซตเปนเครองมอในการประชาสมพนธขาวสารขอมลของ ICAC การใหการศกษาแกเยาวชน และการพฒนามาตรฐานจรยธรรม

สาหรบภารกจของ ICAC ในดานการปองกนและปราบปรามการทจรตคอรรปชนทเกดขนในภาคเอกชน จากขอมลในป 2551 พบวากวา 2 ใน 3 ของจานวนเรองทมการสบสวนสอบสวนจะเปนการทจรตในภาคเอกชน เทยบกบเพยงรอยละ 18 ในชวงระยะเวลา 30 กวาป กอนหนาทมการจดตงองคกรปองกนและปราบปรามการทจรตคอรรปชนขนมา86 จากตวเลขดงกลาวไดสะทอนใหเหนวาฮองกงประสบความสาเรจเปนอยางยงในการปราบปรามการทจรตคอรรปชนในภาครฐ สวนการทจรตคอรรปชนในภาคเอกชนของฮองกงนน มกเกดขนในอตสาหกรรมการกอสรางของภาครฐ ซงเกยวโยงกบการตดสนบนเจาหนาทภาครฐในการประมลโครงการกอสรางหรอในการตรวจรบงาน เพอทจะลดคาใชจายในการกอสราง นอกจากน เปนทนาสงเกตวา แมฮองกงจะเปนศนยกลางทางการเงนทสาคญของภมภาคเอเชย หากแตไมมขาวคราวของการทจรตในสถาบนการเงนขนาดใหญทลวนแตมสาขาในฮองกงโดยสนเชง อยางไรกด บรษทขามชาตของฮองกง เชน Hutchinsom Whampoa ของมหาเศรษฐ นายล กา ชง ซงประกอบธรกจหลกในการเดนเรอ และการบรหารทาเรอ รวมทงการกอสรา ง มกเขาไปพวพนกบปญหาการทจรตคอรรปชนในโครงการกอสรางหรอบรหารทาเรอในตางประเทศ เชน ทาเรอในประเทศปานามา รวมถงโครงการโฮปเวลลในประเทศไทยอกดวย หากแตยงไมเคยมการกลาวหาวาบรษทดงกลาวจายสนบนใหกบเจาหนาทภาครฐ

ความสาเรจของฮองกงมาจากยทธศาสตรในการปองกนและปราบปรามการทจรตคอรรปชนทใหความสาคญกบองคประกอบในสวนการปองกน (Prevention) ซงเปนองคประกอบ 1 ใน 3 ของภารกจหลกของ ICAC เปนประการสาคญ โดยท ICAC จะมหนวยงานปองกนการทจรตคอรรปชนโดยเฉพาะ (Corruption Prevention Department) ซงจะมภาระหนาทตามกฎหมายทจะใหความชวยเหลอแกหนวยงานของภาครฐทรองขอในการใหคาปรกษาและคาแนะนาเกยวกบวธการและแนวทางในการปองกนการทจรตคอรรปชนในองคกรเหลานน นอกจากนแลว ICAC ยงมบทบาทสาคญในการรางกฎหมายและกฎ ระเบยบใหม ๆของภาครฐอกดวย ในขณะเดยวกน ICAC กใหความ

86 Tong, Timothy, Criminalisation and Law Enforcement: A Hong Kong Experience, presented at the 3rd Annual Conference and General Meeting of the International Association of Anti-Corruption Authorities Kiev, Ukraine, 3rd - 6th October, 2008. สามารถดาวนโหลดไดท http://sc.icac.org.hk/gb/www.icac.org.hk/en/services_and_resources/sa/3iaaca/index.html.

169

ชวยเหลอภาคเอกชนดวย โดยมหนวยงานทใหคาแนะนาแกวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอมในการบรหารจดการธรกจเพอตรวจสอบการทจรตภายในบรษทโดยไมคดคาใชจายใด ๆ โดยทในป 2552 ICAC ไดใหบรการดงกลาวแกวสาหกจขนาดยอมถง 380 ราย87

นอกจากนแลว ICAC ยงไดใหความสาคญแกการใหความรแกสาธารณชนเกยวกบการทจรตคอรรปชน รวมถงแนวทางและวธการในการปองกนและปราบปรามการทจรตอกดวย ซงงานในดานการศกษา (Education) ถอเปนอกหนงองคประกอบของภารกจหลกของ ICAC โดยจะมรปแบบและอาศยชองทางทหลากหลาย เชน การเผยแพรขอมลผานสาขาของ ICAC ในพนทตางๆ การจดทาละครโทรทศนเกยวกบการสบสวนสอบสวนกรณการทจรตคอรรปชนทเกดขนจรง ซงเปนทนยมของผชม ตลอดจนการจดรายการวทย โฆษณา และการใหขาวอยางตอเนอง ทงน เอกสารท ICAC ไดจดทาขนจะปรบเปลยนไปตามลกษณะของการทจรตคอรรปชนในแตละชวงเวล า เชนในชวงป 2551 ทจะมปญหาการทจรตคอรรปชนจานวนมากเกยวกบการบรหารจดการคอนโดมเนย ม ICAC จงรวมกบกระทรวงมหาดไทยและสมาคมกอสรางทอยอาศย รวมถงสมาคมวชาชพทเกยวของจดทาคมอในการบรหารการเงนสาหรบกจการดแลรกษาคอนโดมเนยมและแจกจายใหแกนตบคคลทจดทะเบยนเปน ผดคอนโดมเนยมจานวนกวา 8,000 แหง ทงน ICAC ยงไดจดทาคมอในลกษณะดงกลาวสาหรบธรกจทหลากหลายซงมปญหาการทจรตคอรรปชนมาก ในขณะเดยวกน ICAC ไดใหความสาคญอยางยงกบการใหการศกษาเดกในวยเรยน โดยมความรวมกบกระทรวงศกษาธการในการจดทาหลกสตรการเรยนการสอนตงแตระดบประถม รวมทงการจดกจกรรมสาหรบนกเรยนในทกระดบชนตงแตประถมจนถงมธยม เชน การจดสมมนา การจดทาโครงการฝกอบรมในพนท ฯลฯ

อนง ICAC มการจดทาการสารวจในทกๆ ป วาประชาชนมความอดทนกบปญหาการทจรตคอรรปชนมากนอยเพยงใด ผลลาสดในป 2551 แสดงใหเหนวามเพยงรอยละ 10 ของประชาชนทระบวาสามารถยอมรบการทจรตคอรรปชนทเกดในภาครฐได และรอยละ 20 ทสามารถอดทนกบปญหาการทจรตในภาคเอกชนได88 จากการสารวจดงกลาวแสดงใหเหนวาการใหความรและการศกษาของ ICAC แกประชาชนในทกๆ กลม สามารถยกระดบมาตรฐานจรรยาบรรณของประชาชนได ซงจะเปนวธการในการปองกนการทจรตคอรรปชนทย งยน

7.1.3 สรปประสบการณตางประเทศ

การศกษาประสบการณในการตอตานการทจรตคอรรปชนในเกาหลใตและฮองกงแสดงใหเหนวา ปจจยสานญทนาไปสการเปลยนแปลงคอแรงกดดนจากประชาชน ซงในกรณของฮองกงนนเกดจาก 87 Information Services Department, Hong Kong Special Administrative Region Government, Hong Kong; The Facts. ICAC. 88 ดเชงอรรถท 63

170

ความรนแรงและการแพรกระจายของการทจรตคอรรปชนทสงผลกระทบตอความปลอดภยสวนบคคล ในกรณของของเกาหลใตนนแรงกดดนมาจากวกฤตทางเศรษฐกจซงมผลทาใหรฐบาลตองดาเนนการในการแกไขปญหาคอรรปชนทกอใหเกดความเสยหายแกเศรษฐกจจากการทธรกจขนาดใหญทเรยกวาแชโบลไดรบสทธพเศษตาง และไดรบการผอนปรนจากขอบงคบของกฎหมาย แมเหตปจจยททาใหเกดการเปลยนแปลงของทงสองกรณแตกตางกน แตตางกตองอาศยแรงตอตานของประชาชนทในวงกวาง ซงจะสามารถเกดขนไดในกรณของฮองกงเนองจากการทจรตนนแพรระบาดจนกระทงมผลกระทบตอการดารงชวตประจาวนของประชาชน ในขณะทในกรณของเกาหลใตนน การตอตานเกดขนจากการทประชาชนมการศกษา และมรายไดในระดบหนงจงหนมาใหความสนใจประเดนของการตอตานการคอรรปชนในภาคธรกจซงจะไกลตวมากกวากรณของการคอรรปชนในฮองกง

การคอรรปชนในประเทศไทยนนยงไมแพรระบาดในระดบเดยวกบฮองกงเมอป ค.ศ. 1974 และระดบของการศกษา และรายไดของประชาชนสวนมากยงไมสงเทาเกาหลใตทาใหความตนตวของประชาชนเกยวกบการทจรตคอรรปชนทเกดขนในภาคธรกจทกอใหเกดความเสยหายแกเศรษฐกจยงคงมนอยเพราะมองวาเปนเรองไกลตว ในขณะทเรองปากทองเปนประเดนทใหความสาคญมากกวา

อยางไรกด ประเทศไทยมสอทคอนขางอสระและมองคกรเอกชนทเรมทจะเขามาขบเคลอนเรองการตอตานการทจรตมากขนจากเดมทเนนเพยงประเดนสขภาพและสงแวดลอมเทานน

คณะผวจยมความเหนวา ยทธศาสตรในการตอตานการทจรตคอรรปชนในประเทศไทยคงตองมลกษณะของ “ลางขนบน” ซงหมายความวา การเปดเผยขอมลขาวสารเกยวกบการทจรตคอรรปชนตอสาธารณชน และใหการศกษาแกประชาชนทวไปและองคกรเอกชนเกยวกบการทจรตครรปชน ตลอดชนการใหกาเสงเสรมองคกรเอกชนในการชวยตรวจสอบปญกาการทจรตคอรรปชนนาจะเปนแนวทางทดในการปองกนและปราบกรามการทจรตคอรรชนในระเทศไทย การทประเทศไทยจะคาดหวงวาฝายการเมองจะเปนผรเรมการเปลยนแปลงนาจะเปนไปไดนอยเนองจากการทจรตนนมรากเหงาจากภาคการเมองนนเอง

อนง ในปจจบน มการประสานงานกนระหวางภาคประชาชน ภาควชาการ ปปช และรฐสภาเพอจดทาฐานขอมลเกยวกบเกยวกบนกการเมอง รวมถง ประวต อาชพ การศกษา คดความทถกฟองรอง การทาหนาทนสภา (การเขารวมประชม การลงคะแนนเสยง) เพอทจะใหประชาชนมขอมลเพยงพอในการตดสนใจในการลงคะแนนเสยงในลกษณะทคลายคลงกบเกาหลใตตามทไดกลาวมาแลวกอนหนาน ตลอดจนการตดตามการดาเนนการตามนโยบายพรรคตามทไดแถลงตอประชาชน

171

อกดวย “เครอขายขอมลการเมองไทย” ดงกลาวไดดาเนนการมาแลวเปนเวลา 2 ป และในปจจบนมการเพมเตมขอมลลงในเวบไซตอยางตอเนอง อยางไรด ขอจากดของวธการดงกลาวคอ โอกาสในการเขาถงขอมล เนองจากประชาชนไทยสวนมากยงไมสามารถเขาถงอนเตอรเนตได ตางจากเหลใตซงมสดสวนครวเรอนทมบรการอนเตอรเนตความเรวสงมากทสดในโลก คอ รอยละ 95 ในป พ.ศ. 2552ในขณะทประเทศไทยมเพยงรอยละ 789 การใหประชาชนสวนมากสามารถเขาถงขอมลดงกลาวจงเปนสงททาทายสาหรบประเทศไทย

อปสรรคอกประการททาทายการตอตานการทจรตนประเทศไทยคอ วฒนธรรมไทยทมลกษณะอะลมอะหลวยไมตองการการเชญหนาแมจะเปนเรองของความถกตองกด ทาใหการทชาวบานจะลกขนมาฟองนกการหรอแมกระทงธรกจทมการฉอโกงจงมโอกาสเปนไปไดนอยกวาในกรณของเกาหลใต ซงมวฒนธรรมทเอาจรงเอาจงไมเกรงกลวหรอเกรงใจผทมอานาจ การเปลยนวฒนธรรมดงลาวเปนเรองทไมงายนก เนองจากตองอาศยการปลกฝง บมเพาะนสยทรกความถกตอง แตในระยะสน การดาเนนคดกบผทถกรองเรยนเรองการทจรตอยางจรงจงนาจะเปนสงทจาเปน มฉะนนแลว การปลกระแสใหประชาชนเขารวมในการตอตานการทจรตจะยากเพราะประชาชนไมมรรคผลจากการกระทาของตนแตอยางใด

7.2 การจดท าขอเสนอแนวทางในการปองกนและแกไขปญหาการทจรต

การศกษาในสวนนจะมงนาเสนอแนวทางการปองกนและแกไขปญหาการทจรตคอรรปชนทเกดขนในตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทยและการทจรตทเกยวของกบการหลบเลยงภาษศลกากร ตามทคณะผวจยไดวเคราะหแรงจงใจของการกระทาทจรตดงกลาวไวแลวในบทท 4 โดยจะเปนการศกษาถงขอบงคบและหลกเกณฑทบญญตไวในอนสญญาสหประชาชาตวาดวยการตอตานการทจรต ค.ศ. 2003 ซงใชบงคบกบประเทศภาคสมาชกทงหมด เฉพาะในสวนทเกยวของกบการทจรตในภาคธรกจเอกชน ทงน เพอนามาพจารณาและหาความสอดคลองกนระหวางบทบญญตทปรากฎในอนสญญาฯ และกฎหมายหรอมาตรการทใชบงคบแตในประเทศไทยเทานน เชน พ.ร.บ. หลกทรพยและตลาดหลกทรพย พ.ศ. 2535 รวมถงทแกไขเพมเตมในป พ.ศ. 2551 และ พ.ร.บ. ศลกากร พ.ศ. 2469 การศกษาวเคราะหในสวนนจะแยกออกเปน 2 สวน ไดแก สวนทประเทศไทยมกฎหมายหรอมาตรการทใชบงคบภายในประเทศอยแลวและในสวนทประเทศไทยยงไมม ซงจะนามาจดทาเปนขอเสนอแนะแนวทางในการปองกนและแกไขปญหาการทจรตคอรรปชนตอไป ทงน เพอใหกลไกในการ

89 http://www.strategyanalytics.com/default.aspx?mod=pressreleaseviewer&a0=4759

172

ดาเนนการเพอปองกนและแกไขปญหาการทจรตในประเทศไทยมความสอดคลองกบขอตกลงทจะเปนความรวมมอระหวางประเทศ ซงประเทศไทยกาลงพจารณาเพอใหสตยาบนในอนสญญาฯ ดงกลาว นอกจากน การจดทาขอเสนอแนะดงกลาว ยงรวมไปถงในสวนทประเทศไทยมกฎหมายหรอขอบงคบอยแลว แตยงคงประสบปญหาในการนามาปฏบต

7.3ขอเสนอแนะแนวทางในการปองกนและแกไขปญหาการทจรตในภาคเอกชน

มาในสวนน จะเปนการจดทาขอเสนอแนะแนวทางการดาเนนการเพอปองกนและแกไขปญหาการทจรตคอรรปชน ในลกษณะทเปนการละเมดตอกฎหมายหลกทรพยของบรษทจดทะเบยนในตลาดหลกทรพยและทเปนการหลบเลยงภาษศลกากร ตามทคณะผวจยไดวเคราะหแรงจงใจของการกระทาความผดไวในบทท 4

(1) ขอเสนอแนะแนวทางการปองกนและแกไขการทจรตในตลาดหลกทรพยฯ

ในป 2551 ประเทศไทยไดดาเนนการปรบปรงแกไข พ.ร.บ. หลกทรพยและตลาดหลกทรพย ทบงคบใชมาตงแตป 2535 จนไดมาเปน พ.ร.บ. หลกทรพยและตลาดหลกทรพย (ฉบบท 4) พ.ศ. 2551 ซงมผลบงคบใชเมอวนท 5 มนาคม 2551 แตทงน ภายหลงจากการบงคบใชกฎหมายหลกทรพยฉบบทแกไขใหมมาเปนเวลา 2 ป จนถงปจจบน ยงไมมสถตใดมายนยนถงผลจากความพยายามในการแกไขและเพมเตมบทบญญตในกฎหมายหลกทรพยดงกลาวทมตอระดบของการทจรตคอรรปชนทลดลง นอกจากน ฝายตรวจสอบหรอ ก.ล.ต. ยงคงพบรปแบบของการกระทาความผดหรอการทจรตในลกษณะเดมๆ อยางเชนทพบในอดต และมกจะไมผดไปจากรปแบบของพฤตกรรมการทจรตทนยมกระทากนเทาใดนก แสดงใหเหนวาแมกฎหมายหลกทรพยจะไดรบการแกไขเพมเตมใหครอบคลมการกระทาความผดทกวางขน มการเพมบทบญญตเพอยกระดบบรรษทภบาลของบรษทจดทะเบยน รวมถงการเพมหนาทและความรบผดชอบใหแกบคคลทเกยวของหลายฝาย เพออานวยความสะดวกใหกบการตรวจสอบของฝายตรวจสอบ แตทงนกยงคงตองขนอยกบผซงอยภายใตการบงคบใชกฎหมายดวยวาจะเกรงกลวบทลงโทษตามความผดทบญญตไวในกฎหมายหรอไม โดยในทนกคอผบรหารของบรษทจดทะเบยน ซงเปนบคคลทมอานาจในการกระทาการใดๆ ทอาจเปนการใชอานาจทตนมเพอกอใหเกดหรอสนบสนนการทจรตคอรรปชน

ในการจดทาขอเสนอแนะ คณะผวจยจะเรมตนโดยการนาเสนอแผนภาพความสมพนธใน รปท 7.1 ซงแสดงความสมพนธระหวางฝายตรวจสอบหรอ ก.ล.ต. ซงบงคบใชกฎหมายหลกทรพยและฝายผกระทาความผดทฝาฝนหรอไมปฏบตตามกฎหมายหลกทรพย ซงจะถกตรวจสอบและดาเนนคดตามกฎหมาย เพอรบโทษตามความผดทไดกอขน สาหรบกฎหมายหลกทรพยของไทย นบวามบทบญญตทครบถวนและครอบคลมการกระทาความผดในหลายๆ ดานทจาเปนและสอดคลองกบลกษณะของการทจรตทเกดขนในประเทศ เวนแตในเรองทเปนความรวมมอระหวางประเทศ ซงยงไมมบทบญญตและยงคงตองรอผลจากความรวมมอตามอนสญญาสหประชาชาตวาดวย

173

การตอตานการทจรต ค.ศ. 2003 หรอ UNCAC 2003 (ดในตารางท 6.3) จากการวเคราะหแรงจงใจททาใหเกดการทจรตคอรรปชนของบรษทจดทะเบยนในตลาดหลกทรพยในบทท 4 ซงไดแบงการวเคราะหออกเปนทางดานผลประโยชนและตนทน ในสวนของผกระทาความผด พบวาความคมคาในการกระทาความผดของผมอานาจสวนหนง เปนผลมาจากผลประโยชนจานวนมากทคาดวาจะไดร บ เนองดวยการใชอานาจของกรรมการและผบรหารในการดาเนนการตางๆ ภายในบรษท ยากทจะไดรบการตรวจสอบทงจากภายในองคกรและจากผถอหน ทงน เรองในฝายผกระทาความผดดงกลาว ถอเปนปจจยภายนอกทฝายตรวจสอบไมสามารถควบคมได เพราะเปนเรองของความพงพอใจและความเตมใจทจะเสยงกบการถกดาเนนการสวนบคคล

รปท 7.1 แผนภาพความสมพนธระหวางฝายตรวจสอบและฝายผกระท าความผด


การบงคบใชกฎหมายหลกทรพยของฝายตรวจสอบจดเปนกลไกในเบองตนทมความสาคญในการสรางความสมดลระหวางการดาเนนการทางกฎหมายและการกระทาความผด แตทงน ในการดาเนนการทางกฎหมายกบผกระทาความผด เพอใหไดรบโทษตามสมควรกบความผดทไดกอขน นอกจากจะอาศยการตรวจสอบการกระทาทเปนการฝาฝนหรอไมปฏบต ตามกฎหมายหลกทรพยของฝายตรวจสอบหรอ ก.ล.ต. เปนจดเรมตนแลว ยงจะตองอาศยการดาเนนคดทางกฎหมาย ซงเปนเรองของกระบวนการยตธรรมในการลงโทษผกระทาความผด เพอเปนการทาใหสงคมสวนรวมไดเหนถงตวอยางทผกระทาความผดจะตองไดรบโทษตามกฎหมาย จากการศกษาในบทท 4 พบวาแรงจงใจท ทาใหผมอานาจของบรษทจดทะเบยนในตลาดหลกทรพยมพฤตกรรมทจรตคอรรปชนอกสวนหนงเกดจากตนทนของการกระทาความผดทตา อนเปนผลมาจากขอจากดและความไมมประสทธภาพของการตรวจสอบและการดาเนนคด ซงถอเปนปญหาของการดาเนนการทางกฎหมายผบงคบใชกฎหมายหลกทรพยอยาง ก.ล.ต. ประสบมาโดยตลอด และมความเกยวของโดยตรงกบการกากบดแลของฝายตรวจสอบและความเขมแขงของกระบวนการยตธรรมของไทย

174

ดงนน ในการจดทาขอเสนอแนะแนวทางการปองกนและแกไขปญหาการทจรตคอรรปชนทเกดขนในกลมบรษทจดทะเบยนในตลาดหลกทรพย จงควรจะมงเนนไปทจดออนของการดาเนนการทางกฎหมาย ทงในสวนของการตรวจสอบและการดาเนนคดทางกฎหมาย ซงเปนความรบผดชอบของฝายตรวจสอบหรอ ก.ล.ต. และฝายบงคบใชกฎหมายสวนอนๆ โดยทคณะผวจยจะนาเสนอปญหาของการดาเนนการทางกฎหมายทเกดขนเปนลาดบแรก ตามดวยขอเสนอแนะแนวทางในการแกไขปญหาดงกลาวและเพอเปนการปองกนมใหเกดการทจรตขนอก โดยมประเดนดงน

การคมครองผแจงเบาะแสเกยวกบการกระท าความผด

แมวา พ.ร.บ. หลกทรพยและตลาดหลกทรพย (ฉบบท 4) พ.ศ. 2551 ในมาตรา 89/2 จะกาหนดบทคมครองแกผใหเบาะแส (whistle blower) ซงเปนพนกงาน ลกจาง หรอบคคลใดๆ ททางานใหกบบรษท เชน ทปรกษาหรอผสอบบญชทใหความรวมมอกบทางการ อนเปนประโยชนแกการตรวจสอบและดาเนนคด แตหลงจากทมการบงคบใชกฎหมายดงกลาวมาแลวเปนเวลากวา 2 ป พบวายงไมมบคคลใดซงยงอยในฐานะททางานใหกบบรษทมาแจงเบาะแสการกระทาความผดตอ ก.ล.ต. โดยทวไปจะมการแจงเบาะแสกตอเมอตนไดออกจากบรษทนนๆ แลว ซงแสดงใหเหนวามาตรการในการคมครองดงกลาวยงไมสามารถสรางความมนใจใหแกผททราบเบาะแส

ขอเสนอแนะ: เพอการบงคบใชกฎหมายหลกทรพยในเรองการคมครองผแจงเบาะแสทมประสทธภาพ อนจะเปนประโยชนตอการนาตวผกระทาการทจรตมาลงโทษตามกระบวนการทางกฎหมายตอไป ก.ล.ต. และหนวยงานอนๆ ทเกยวของ ควรประชาสมพนธถงการดาเนนการภายใตบทบญญตในมาตรา 89/2 ดงกลาว เพอเปนการใหความรแกบคคลทวไป โดยเฉพาะพนกงานและบคคลทรบจางทางานใหกบภาคธรกจเอกชน พรอมกนน ยงจะตองสรางความมนใจแกบคคลผแจงเบาะแส ถงกลไกและระบบการใหความคมครอง ทมงเนนความปลอดภยของผแจงเบาะแสเปนสาคญ

การสอบบญช

จากกรณศกษาการทจรตคอรรปชนในภาคเอกชนทง 5 กรณ ทไดนาเสนอในบทท 3 จะเหนวากรรมการและผบรหารบรษทมพฤตกรรมการตกแตงบญช เพอทจะปกปดการทจรตมใหปรากฏตอบคคลภายนอก อนง พ.ร.บ. หลกทรพยและตลาดหลกทรพย (ฉบบท 4) พ.ศ. 2551 ในมาตรา 89/25 กาหนดใหผสอบบญชมหนาทในการแจงขอเทจจรงแกคณะกรรมการตรวจสอบของบรษท ซงจะตองรายงานผลการตรวจสอบในเบองตนตอ ก.ล.ต. ตอไป ในกรณทพบเหตอนควรสงสยวากรรมการ ผจดการ หรอบคคล ซงรบผดชอบในการดาเนนงานของบรษทไดกระทาความผดอนเปนการฉอฉลตอการบรหารงานของบรษท และสาหรบผสอบบญชหรอคณะกรรมการตรวจสอบของนตบคคลทไมปฏบตตาม จะตองระวางโทษปรบไมเกนหนงแสนบาทตามบทบญญตในมาตรา 281/ 8 แหง พ.ร.บ. หลกทรพยและตลาดหลกทรพย (ฉบบท 4) พ.ศ. 2551

175

แตในทางปฏบตนน ผสอบบญชเองกยงมขอจากดในการทาหนาทของตน โดยเฉพาะในการสบขอมลเกยวกบการกระทาความผดและเจตนาของผกระทาความผด ซงถอเปนปญหาใหญในการเขาถงขอมลทถกตอง เพราะผกระทาความผดเปนฝายทควบคมขอมลเองไวทงหมด อกทงยงสามารถสรางขอมลขนมาใหม เพอสนบสนนการกระทาของตนวาถกตอง เชน ในกรณทผสอบบญชไมสามารถตรวจสอบความมอยจรงของสนคาคงเหลอในกรณการทจรตใน บมจ. เอส.อ.ซ.ฯ หรอในกรณความเหมาะสมของการตราคาของทรพยสน ในกรณการบนทกราคาคาถงกาซของ บมจ. ปคนคฯ นอกจากน ผสอบบญชกยงไมมอานาจในการตรวจเสนทางเงนและยงคงมความขดแยงของการปฏบตหนาทระหวางกนอย เนองจากผสอบบญชเปนผรบจางทางานใหกบนตบคคล ซงกจะมจรรยาบรรณในการรกษาขอมลของลกคาเชนกน แตในขณะเดยวกนผสอบบญชกมหนาทตองดาเนนการตามทกฎหมายกาหนดไวเชนกน โดยทกฎหมายจะใหความคมครอง ในกรณทผสอบบญชเปดเผยขอมลตามหนาททบญญตไวในกฎหมายหลกทรพยเทานน ดงนน ในการทผสอบบญชจะใหขอมลการเงนของบรษทแก ก.ล.ต. กจะตองระมดระวงในประเดนนดวย

ขอเสนอแนะ: ควรมการกาหนดเกณฑเรองลกษณะตองหามของผสอบบญชสาหรบบรษทจดทะเบยนในตลาดหลกทรพย เชนเดยวกบทกาหนดลกษณะตองหามของกรรมการและผบรหารตามมาตรา 89/3 และมาตรา 89/6 แหงกฎหมายหลกทรพยใหม ทงในกรณทถกดาเนนการทางบรหารหรอไดรบ โทษทางปกครอง เชน ถกภาคทณฑ สงพก หรอเพกถอนการอนญาตใหความเหนชอบหรอการขนทะเบยน และในกรณทถกดาเนนการทางอาญา เชน ถกเปรยบเทยบปรบหรอถกกลาวโทษ ซงจะสอดคลองกบการดาเนนการของประเทศเกาหลใต ทกฎหมายเกยวเนองทางการเงนหลายฉบบไดกาหนดคณสมบตทไมเหมาะสมสาหรบของผทจะดารงตาแหนงในสถาบนการเงนเอาไว

มาตรฐานทางบญช

แมวามาตรา 312 แหง พ.ร.บ. หลกทรพยและตลาดหลกทรพย พ.ศ. 2535 จะกาหนดใหการกระทาความผดทเกยวกบการบนทกบญชและรายงานทางการเงนของบรษทเปนความผดทางอาญา ซงจะมโทษจาคกตงแต 5 ป ถง 10 ป และปรบตงแตหาแสนบาทถงหนงลานบาท แตกยงมการใชชองทางการบญชประกอบการกระทาทจรตเพอยกยอกทรพยของบรษทหรอเพอแสวงหาประโยชนอยางอนใด อยางแพรหลาย เชน การทารายการทมความเกยวโยงกบผบรหาร (connected transaction) การตดสนใจลงทนทผดพลาด (bad judgement) ซงนาไปตงเปนคาเสอมคาของเงนลงทนในภายหลง และการตคาความนยม (goodwill) ทสงเกนจรง การตรวจสอบการกระทาความผดตามรปแบบขางตนเปนไปไดยาก เนองจากฝายตรวจสอบไมสามารถทราบถงเจตนาทแทจรงของผกระทาได รปแบบของการทจรตทเกยวของกบการทาบญช โดยมากจะพบเมอไดเกดเหตขนแลวและทาใหเกดความเสยหายไปแลว ซงเรองสวนใหญกยงไมไดรบการแกไข

176

ขอเสนอแนะ: ควรมขอกาหนดใหบรษทมหาชนจากดตองแสดงรายละเอยดเกยวกบวธการซงไดมาของคานยมวามขอมล เหตผลหรอขอสมมตฐานใดทใชประกอบในการคานวณซงตองนาเสนอในการประชมของผถอหนรวมทงใหบรษทผสอบบญชประเมนประสทธภาพในการวเคราะหการเงนของบรษทในการตรวจสอบความเหมาะสมของคานยมทแมนยาอกดวย

ความรวมมอระหวางประเทศ

ความรวมมอระหวางประเทศในเรองการใหความชวยเหลอทางวชาการและการแลกเปลยนขอมลขาวสารระหวางกนถอเปนประโยชนในการดาเนนการของฝายตรวจสอบอยางมาก เนองดวยการทจรตคอรรปชนในปจจบนมแนวโนมทจะมความเชอมโยงไปยงตางประเทศเพมมากขน สาหรบสานกงานคณะกรรมการกากบหลกทรพยและตลาดหลกทรพยประเทศไทย กไดมการจดทาขอตกลงความรวมมอในเรองดงกลาว โดยการเขารวมในองคกรระหวางประเทศหรอทเรยกกนวา ก.ล.ต. นานาชาต (IOSCO) ซงเปนความรวมมอระหวางกนของ ก.ล.ต. ในแตละประเทศ เพอใหความชวยเหลอระหวางกน ในการรวบรวมหรอตรวจสอบขอมลหรอหลกฐาน เพอใชประกอบการพจารณาการกระทาทเปนการฝาฝนกฎหมายวาดวยหลกทรพยหรอตลาดหลกทรพยหรอกฎหมายอนในทานองเดยวกน ทงน พ.ร.บ. หลกทรพยและตลาดหลกทรพย (ฉบบท 4) พ.ศ. 2551 ในมาตรา 264/1 ยงไดเพมอานาจใหกบ ก.ล.ต. เพอดาเนนการในเรองดงกลาวเชนเดยวกน

แมวาประเทศไทยจะมความรวมมอทเปนทางการระหวางกนของ ก.ล.ต. ในประเทศตางๆ ผานการดาเนนงานขององคกร ก.ล.ต. นานาชาต ( IOSCO) และขอตกลงรวมกนของรฐภาคตางๆ ภายใตอนสญญาสหประชาชาตวาดวยการตอตานการทจรต หรอ UNCAC 2003 (ซงประเทศไทยยงไมไดใหสตยาบน) ในเรองการใหความชวยเหลอทางวชาการและการแลกเปลยนขอมลขาวสารระหวางกน แตกยงคงประสบปญหาในทางปฏบต ทงในเรองชองทางการนาตวพยานบคคลหรอเอกสารหลกฐานจากตางประเทศ และเรองทวาจะสามารถนาพยานหลกฐานหรอขอมลทไดมาจากความรวมมอดงกลาว มาใชในกระบวนการทางศาลไดหรอไม

ขอเสนอแนะ: ควรดาเนนการใหมการแกไขกฎหมายหลกทรพยและกฎหมายอนๆ ทเกยวของ เพอใหรองรบการนาตวพยานบคคลหรอเอกสารหลกฐานจากตางประเทศ ซงไดมาโดยชอบดวยกฎหมายหรอไดมาโดยหนวยงานของภาครฐ มาใชอางถงในกระบวนการยตธรรมของไทย ทงน เพอสนบสนนการตรวจสอบและการดาเนนคดกบการกระทาความผดในลกษณะขามชาต

การชดเชยผทไดรบความเสยหาย

พ.ร.บ. หลกทรพยและตลาดหลกทรพย (ฉบบท 4) พ.ศ. 2551 ในมาตรา 89/18 ไดใหสทธแก ผถอหนในการฟองรองกรรมการหรอผบรหารบรษททไมปฎบตตามหนาทของตน อนเปนเหตทาใหบรษทไดรบความเสยหาย เพอเรยกเอาผลประโยชนคนใหแกบรษท รวมถงสทธในการไดรบการ

177

ชดใชคาใชจายในการดาเนนคดจากบรษทตามคาสงศาล ในกรณทผถอหนฟองโดยเจตนาสจรต แตทงนในการนามาปฏบตจรง คงเปนการยากทผถอหนจะดาเนนการฟองรองกรรมการหรอผบรหารทกระทาความผดเอง เนองจากเปนการฟองเรยกคาเสยหายคนใหแกบรษท ผถอหนไมไดรวมรบผลประโยชนดวย แมวาอาจจะไดรบการชดใชคาใชจายในการดาเนนการจากบรษทตามทศาลมคาสงในกรณทฟองโดยสจรตกตาม

ขอเสนอแนะ: ควรผลกดนใหมการดาเนนคดแบบกลม ( class action) หรอการฟองรองของผเสยหาย ซงอาจจะเปนคนเดยวหรอหลายคน เพอประโยชนของบคคลจานวนมากทไดรบความเสยหาย อนเกดจากขอเทจจรงและขอกฎหมายเดยวกน โดยทการฟองรองแบบกลมในกรณทเกยวของกบธรกรรมในตลาดทนจดเปนเครองมอหรอชองทางทผถอหนรายยอยจะสามารถฟองรองเรยกคาเสยหายจากผกระทาผดตามกฎหมายหลกทรพยเพอตนเองและเพอผลงทนรายอนๆ ไดอยางมประสทธภาพ มากกวาระบบการฟองรองแบบเดมทใชอยในปจจบน

ก.ล.ต. ไดพยายามผลกดนใหเกดการดาเนนคดแบบกลมในตลาดทนไทย แตเนองจากคณะรฐมนตรเหนวาควรทจะผลกดนใหใชกนในวงกวางกบกรณอนๆ เชน กรณฟองรองของผบรโภคหรอทเกยวกบสงแวดลอม จงนาไปสการขยายผลและการแกไขกฎหมายกลางของประเทศหรอกคอกฎหมายประมวลวธพจารณาความแพง แทนทจะเปนการแกไขกฎหมายหลกทรพยแตเพยงอยางดยว ซงกาลงอยในระกวางการรอกระบวนการทาใหมผลบงคบใช

การด าเนนคดทางอาญา

ขนตอนในการดาเนนคดทางอาญาของประเทศไทยโดยสงเขปจะเรมตนจากการท ก.ล.ต. ดาเนนการกลาวโทษผกระทาความผดตอพนกงานสบสวนของกรมสอบสวนคดพเศษ (ดเอสไอ) หรอพนกงานสบสวน ของกองบงคบการสบสวนสอบสวนคดเศรษฐกจ (สศก.) แลวแตลกษณะของความผด หลงจากนนเรองดงกลาวกจะถกสงตอไปยงอยการซงจะเปนผพจารณาวาจะสงฟองหรอไมฟองตอศาลชนตน ทงน เนองจากสานกงาน ก.ล.ต. ไมมอานาจในการฟองคดไดเอง ซงจะตางจากหนวยงานกากบดแลบางแหง เชน สานกงานคณะกรรมการการแขงขนทางการคาหรอสานกงานคณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาต (ป.ช.ช.) ทสามารถฟองคดเองได หากอยการมความเหนไมสงฟอง

ปญหาสาคญของกระบวนการดาเนนคดทางอาญาในขางตนกคอความลาชาทเกดขนภายหลงจากการกลาวโทษในชนของพนกงานสอบสวน รวมถงการตความในขอกฎหมายทไมตรงกนระหวาง ก.ล.ต. และอยการ และความครบถวนของพยานหลกฐาน ซงถอเปนสาเหตหนงททาใหอยการสงไมฟองคดตอศาลชนตนหรอทาใหคดถกยกฟองเมอเรองไปถงศาล แลว ทาใหกรณการกระทาความผดสวนใหญไมไดเขาสกระบวนการยตธรรมเพอพสจนความจรงเสยท และดเหมอนวาไมมการลงโทษผกระทาความผด เปนแตเพยงการกลาวโทษของ ก.ล.ต. แตฝายเดยว

178

อนง พฤตกรรมการทจรตคอรรปชนทเปนการละเมดตอกฎหมายวาดวยหลกทรพยและตลาดหลกทรพย โดยมากจะเปนความผดทางอาญา เชน การยกยอกทรพยและการตกแตงบญชของบรษท ซงตางไปจากในตางประเทศทโดยสวนใหญแลวจะเปนความผดทางแพง ทาใหตองมการพสจนเจตนาและมพยานหลกฐานทสามารถพสจนความผดไดอยาง “สนสงสย” จงทาใหการเอาผดกบผกระทาผดยากกวาในกรณของการดาเนนคดทางแพงซงงายและรวดเรวมากกวา

ขอเสนอแนะ: ควรมการแกไขกฎหมายเพอใหมการดาเนนคดทางแพง (civil sanction) มาใชควบคกบการดาเนนคดทางอาญาทใชอยในปจจบน การนาการบงคบทางแพงมาใชบงคบกบคดทางเศรษฐกจหรอการทจรตคอรรปชนทเกดขนในตลาดทนจะทาใหการดาเนนคดกบผกระทาผดกฎหมายหลกทรพยประสบผลสาเรจมากขน เพราะถอเปนการเพมทางเลอกใหกบ ก.ล.ต. ในการดาเนนการกบผกระทาความผดดวยตวเอง ไมตองอาศยการสบสวนของหนวยงานของรฐและการฟองคดของอยการ สาหรบความคบหนาของการดาเนนการในเรองดงกลาว ก.ล.ต. ไดใหฝาย วจยของ สานกงานคณะกรรมการกฤษฎการางกฎหมายให ซงไดเสนอรางกฎหมายในเรองการดาเนนคดทางแพงไปทกระทรวงการคลงแลวเมอเดอนพฤศจกายน 2552

(2) ขอเสนอแนะแนวทางการปองกนการหลบเลยงภาษศลกากร

กฎหมายศลกากรมการบงคบใชนบแตป 2469 ภายใตพระราชบญญตศลกากร พ.ศ. 2469 โดยมการปรบปรงแกไขเพมเตมมาอยางตอเนองจนถงฉบบลาสดคอ พระราชบญญตศลกากร (ฉบบท 20) พ.ศ. 2548 เนอหาสาระในการปรบปรงสวนใหญเปนการปรบปรงใหสอดคลองกบสถานการณในชวงเวลานน ๆทงน กรมศลกากรไดนากฎหมายทบงคบใชอยทงหมดในปจจบนมาประมวลเปนรางกฎหมายศลกากรและปรบปรงบทบญญตตางๆ ใหเหมาะสมและสอดคลองกบความตกลงระหวางประเทศ รวมทงการเพมคาปรบของการกระทาความผดในการลกลอบหนศลกากรและหลบเลยงภาษ

อยางไรกตาม การบงคบใชกฎหมายยงมปญหาบางประการในทางปฏบต เชน การใชอานาจหนาทของเจาหนาทในสวนทเปนชองโหวของกฎหมาย อาท การตงเงนสนบนและรางวล การใหอานาจเจาหนาทในการประเมนพกดศลกากร และการกาหนดราคาศลกากร เปนตน รวมทงปจจยภายนอกอนๆ อาท การแทรกแซงทางการเมอง เปนตน

ดงนน เพอปองกนและแกไขปญหาการหลบเลยงภาษศลกากร คณะผวจยขอเสนอแนวทางการดาเนนการในประเดนทควรไดรบการแกไขปรบปรงดงตอไปน

ผรายงานขอเทจจรงเกยวกบการกระท าผด

กฎหมายศลกากรมาตรา 102 ตร ระบใหอธบดมอานาจสงจายเงนสนบนและรางวลตามระเบยบทอธบดกาหนด โดยไดรบอนมตจากรฐมนตร สาหรบการกระทาความผดฐานลกลอบหนศลกากร และสาแดงเทจ จดประสงคในการกาหนดจายเงนสนบนและรางวลเพอเปนประกนแกผแจง

179

ความนาจบและเจาหนาทผจบกม และเปนน าใจในการสบเสาะและปราบปรามการกระทาผดตามกฎหมายศลกากรซงถอเปนเจตนาทด แตในทางปฏบต เงนสนบนและรางวลนาจบอาจกลายเปนแรงจงใจใหผแจงความนาจบและเจาหนาทผจบกมหาเหตหรอสถานการณใหเกดการกระทาความผดเพอหวงผลในเงนสนบนและรางวล การตงเงนรางวลเปนแรงจงใจใหแกผแจงเบาะแสและเจาหนาททปฏบตหนาท จงถอเปนชองโหวของกฎหมายทเออใหเกดแรงจงใจในการรวมมอกนของผทจะไดรบผลประโยชนจากเงนสนบนและรางวลนาจบ

ขอเสนอแนะ: ในทางปฏบต กรมศลกากรควรเพมขนตอนการตรวจสอบความสมพนธและความเกยวโยงกนระหวางผแจงเบาะแสและเจาหนาทกรมศลกากรเพอปองกนการสมรรวมคดของทงสองฝายในการรบผลประโยชนจากเงนสนบนและรางวลนาจบ

นอกจากน ควรมการเพมบทบญญตภายใตกฎหมายศลกากรใหสอดคลองกบบทบญญต ขอ 33 ภายใตอนสญญาฯ เรองการคมครองผรายงานขอเทจจรงเกยวกบการกระทาผด ซง รวมทงควรเพมรายละเอยดเกยวกบการตรวจสอบความสมพนธทเกยวโยงกนของผรายงานขอเทจจรงและเจาหนาทกรมศลกากร เพอปองกนการสรางสถานการณใหเกดการกระทาความผดเพอหวงผลในเงนสนบนและรางวล ซงในป 2553 กรมศลกากรไดนาเสนอการแกไขรางประมวลกฎหมายศลกากรตอคณะรฐมนตรเพอพจารณาเกยวกบการแกไขหลกเกณฑการจายเงนสนบนและรางวลนาจบซงปจจบนมอตราสงถงรอยละ 55 โดยเสนอการแกไขไว 2 ทางเลอก คอ ปรบลดอตรารอยละในการจายสนบนรางวลนาจบลง หรอใชวธกาหนดเพดานการจายเงนสนบนรางวลนาจบ ซงปจจบนไมมการกาหนดเพดานขนสงไว

การใชดลยพนจของอธบดและเจาหนาทกรมศลกากร

กฎหมายศลกากรทมผลบงคบใชอยในปจจบนใหอานาจอธบดกรมศลกากรคอนขางมากครอบคลมทงการพจารณาเงนรางวล ออกขอบงคบสาหรบกรมตามทเหนวาจาเปน กาหนดราคาศลกากรของสนคาทมราคาสาแดงตาอยางปรากฎชดหรอไมนาจะเปนมลคาอนแทจรง รบหรอซอของไวเปนคาภาษสาหรบของทไมตกลงราคาศลกากร ออกใบอนญาตโดยใหอานาจทวไปแกเรอเพอถายสนคาหรอบรรทกสนคา ณ ททอดเรอภายนอกได คนเงนสาหรบของทนาเขามาเพอผลตสงออกนอกประเทศทเขาเงอนไขตามมาตรา 19 ทว รวมทงมอานาจสงจายเงนสนบนและรางวลตามระเบยบทอธบดกาหนดโดยไดรบอนมตจากรฐมนตร

ยงไปกวานน รางประมวลกฎหมายศลกากรยงแกไขเพมเตมการใหอานาจอธบดในการกาหนดรปแบบ หลกเกณฑ วธการ เงอนไข และระยะเวลาในการดาเนนการในหลายมาตรา อาท มาตรา 7 อธบดมอานาจกาหนดระเบยบเพอดาเนนการใหเปนไปตามประมวลกฎหมาย มาตรา 36 อธบดมอานาจกาหนดรปแบบ รายละเอยดของใบขนสนคา มาตรา 40 อธบดมอานาจกาหนดหลกเกณฑ เงอนไข ระยะเวลาของวธการรายงานเรอ เปนตน จะเหนไดวา กฎหมายกาหนดเพยงการ

180

มอบหมายอานาจใหอธบด แตไมมการกาหนดหลกเกณฑ ขนตอน วธปฏบตทชดเจนในการใชอานาจทไดรบมอบหมายนน รวมทงไมมกระบวนการควบคมตรวจสอบการใชอานาจผานดลยพนจของอธบด

นอกจากน การดาเนนการศลกากรบางขนตอนตองอาศยการประเมนหรอดลยพนจของเจาหนาทกรมศลกากร ดงนน ผประกอบการจะตองยอมรบการประเมนสนคาตามดลยพนจของเจาหนาทศลกากรดวย ซงไมวาการกระทาของเจาหนาทจะเกดจากเจตนาหรอเกดจากความผดพลาดกสามารถสงผลกระทบใหคณใหโทษแกผประกอบการได

จะเหนไดวา กฎหมายศลกากรใหอานาจผบรหารและผปฏบตงานศลกากรคอนขางมาก ซงเจตนารมณของกฎหมายตองการเพมประสทธภาพในการดาเนนการดานศลกากรใหมความคลองตว สะดวก รวดเรว อยางไรกตาม ในทางปฏบตการบงคบใชอานาจตามกฎหมายดงกลาวอาจเปนชองโหวทเออใหเกดการทจรตได

ขอเสนอแนะ: กรมศลกากรควรกาหนดหลกเกณฑ หรอประกาศทชดเจนเพอรองรบการใชอานาจหนาทของอธบดและเจาหนาทกรมศลกากร และนาประกาศดงกลาวเปดเผยสสาธารณชนทางเวบไซตเพอใหผประกอบการและประชาชนรบทราบและสามารถตรวจสอบกระบวนการทางานของอธบดและเจาหนาทกรมศลกากรวาใชอานาจในการปฏบตหนาทภายใตประกาศทบญญตไวหรอไม รวมทงควรเผยแพรขอมล ใหคาปรกษา จดอบรม จดทาคมอ และใหความรกบผประกอบการและบคคลทวไปเกยวกบกฎเกณฑ ระเบยบ ขอบงคบ และขนตอน โดยเฉพาะวธการพจารณาประเมน ราคาศลกากร การตรวจสอบอตราศลกากร การจาแนกสนคาตามพกดศลกากร และกฎวาดวยแหลงกาเนดสนคา เพอลดปญหาการตความพกดศลกากรไมตรงกนระหวางผประกอบการกบหนวยงานศลกากร

ทงน กรมศลกากรไดดาเนนการแกไขรางประมวลกฎหมายศลกากรเพอยกเลกการใชอานาจของอธบดในบางเรอง อาท การออกประกาศประเมนราคาสนคานาเขา ซงทผานมา กฎหมายใหอานาจอธบดกรณทเหนวาราคาทผนาเขาแจงมาไมถกตองกสามารถกาหนดราคาสนคานาเขาไดเอง ซงถอวาผดกฎระเบยบของ GATT เกยวกบการพสจนราคาสนคานาเขา

การเพมจ านวนคณะกรรมการอทธรณปญหาพกดภาษและราคาสนคา

ในชวงทผานมา ผประกอบการจานวนมากประสบปญหาการใชอานาจตความประเภทพกดสนคานาเขา หรอการประเมนราคาสนคาไมถกตองของเจาหนาทกรมศลกากร ซงการยนคดคานหรอขอความเปนธรรมจากคณะกรรมการอทธรณปญหาพกดภาษและราคาสนคา หากผประกอบการตองการนาสนคาออกขายในระหวางทยงไมมคาวนจฉยออกมา ผประกอบการจะตองนาหนงสอ คาประกนมาวางไวเปนหลกประกนจนกวาคดจะยตจงจะถอนหนงสอคาประกนได อกทงคณะกรรมการฯ ชดนมอธบดกรมศลกากรเปนประธานและมเพยงชดเดยว ทาใหการพจารณาคดเปนไป

181

ดวยความลาชา และมจานวนคดรอการพจารณาจานวนมากและเปนเวลานาน สงผลกระทบกลายเปนตนทนของผประกอบการ รวมทงคาใชจายเกยวกบคาธรรมเนยมธนาคารทเพมขนตามระยะเวลาดวย

ขอเสนอแนะ: กรมศลกากรไดแกไขรางประมวลกฎหมายศลกากรในประเดนขางตนโดยกาหนดใหเพมจานวนคณะกรรมการอทธรณปญหาพกดภาษและราคาสนคาใหมหลายคณะ และใหมการกระจายออกไปยงสวนภมภาคดวย ดงนน กรมศลกากรควรเรงผลกดนรางประมวลกฎหมายนใหมผลบงคบใชโดยเรว

การลดจ านวนอตราพกดศลกากร

ปจจบน โครงสรางภาษศลกากรของไทยมหลายอตรา ซงการทมพกดศลกากรซงไมสามารถจาแนกประเภทไดจานวนมากอาจกอใหเกดปญหาการแสวงหาผลตอบแทนสวนเกนทางเศรษฐกจ อาท การหนศลกากร และการหลกเลยงภาษของผนาเขา การใชดลยพนจหรออานาจหนาทเกนขอบเขตของพนกงานเจาหนาท เปนตน

ขอเสนอแนะ: กรมศลกากรควรพจารณาปรบปรงลดจานวนพกดอตราศลกากรใหนอยลงในทกรายสนคา เพอชวยใหเกดความชดเจนในการจาแนกสนคาตามพกดไดถกตอง รวมทงเพอปองกนการแจงพกดศลกากรผดประเภทของผประกอบการซงอาจนาไปสการประเมนภาษยอนหลงเนองจากการแจงพกดศลกากรผดได ดงกรณตวอยางผประกอบการเหลกซลคอนทกลาวไวในบทท 3 และบทท 4 ซงสรางความเสยหายตอความเชอมนในการลงทน และสรางตนทนเพมแกผประกอบการ

การละเลยไมปฏบตหนาทของเจาหนาทกรมศลกากร

กรณการขนสมภาระน าหนกเกนกวาทกาหนดของผบรหารระดบสงของรฐวสาหกจหนงซงมความสมพนธใกลชดกบนกการเมองเขามายงประเทศไทยโดยไมผานการเสยภาษศลกากร ซงอาจเขาขายมความผดฐานสาแดงเทจและหลบเลยงภาษ แตการตรวจสอบของคณะกรรมการตรวจสอบฯ ทตงประเดนการสอบสวนเพยง 2 เรอง ไดแก การกระทาทขดตอจรยธรรมและธรรมาภบาลในฐานะทเปนกรรมการบรษทมหาชน และการใชอานาจในตาแหนงขนของน าหนกเกน ซงไมครอบคลมประเดนเรองการตรวจสอบการลกลอบขนสนคาหนภาษ รวมทงไมมการตรวจสอบวามการหลบเลยงภาษโดยความรวมมอกบเจาหนาททเกยวของหรอไม การละเลยไมปฏบตหนาทของกรมศลกากรไมวาจะเกดจากการแทรกแซงทางการเมองหรอสาเหตอนใด กอาจเปนชองทางใหเกดการกระทาผดในลกษณะเดมไดอกในภายหลง

ขอเสนอแนะ: การทจรตในรฐวสาหกจไทยเกดขนบอยครงเนองจากการดาเนนการของรฐวสาหกจ มกถกการเมองแทรกแซงจากการทนกการเมองสงตวแทนไปเปนกรรมการรฐวสาหกจ การปองกนปญหาการทจรตคอรรปชนในรฐวสาหกจซงในกรณนเชอมโยงไปถงประเดนของการหลบเลยงภาษ

182

ศลกากรนนจะตองอาศยการสอดสองโดยพนกงานของรฐวสาหกจซงเปนผทรบทราบเหตการณ เชนในกรณน สหภาพแรงงานรฐวสาหกจเปนผทออกมาเปดโปงการทจรตของกรรมการผบรหาร

คณะผวจยมความเหนวา ป.ป.ช. อาจพจารณาทจะทาโครงการรวมมอในการปองกนและปราบปรามการทจรตกบสหภาพแรงงานรฐวสาหกจเพอทจะใหมการแจงเบาะแสการทจรตคอรรปชนในรฐวสาหกจ โดยมการดาเนนการอยางเปนระบบในการรบแจงเบาะแสจากพนกงนรฐวสาหกจผานสหภาพแรงงาน การตดตอสอสารระหวาง ปปช. กบสหภาพแรงงาน และผใหขอมล ฯลฯ เพอทาใหการแจงเบาะแสการทจรตดาเนนการไดอยางรวดเรวและมประสทธภาพ

7.4 รปแบบเชงกลยทธและยทธศาสตรของ ป.ป.ช.

รายงานการศกษานแสดงใหเหนวา กรณการทจรตคอรรปชนในภาค ธรกจเอกชนไทยยงคงรปแบบเชนเดมซงไมมความซบซอนเทาใดน ก ไมวาจะเปนการยกยอกทรพยโดยการ ทาธรกรรมทเกยวเนองกนระหวางบรษททตนบรหารงานและกจการทตนเปนเจาของ การตกแตงบญช ปนตวเลขกาไร เพอหวงสรางราคาหลกทรพยของบรษทหรอการปนหน การอาศยขอมลภายในทตนทราบมาในตาแหนงหนาทเพอแสวงหากาไรของผบรหาร การหลบเลยงภาษ ฯลฯ ทงน เปนทนาสงเกตไดวาการทจรตในภาคเอกชนของไทยมความเกยวโยงกบอาชญากรรมขามชาตคอนขางนอย หากแตมกเปนการดาเนนการของนกธรกจสญชาตไทยเองและ ปรากฎวามนอยรายทมการหลบหนไปตางประเทศ ซงเหตผลหนงอาจเนองมาจากกระบวนการ ดาเนนคด ทางกฎหมายมความลาชาและมโอกาสทจะเอาผกระทาผดมาลงโทษไดนอยตามทคณะผวจยไดวเคราะหมาแลว

การเขาเปนภาคในอนสญญาสหประชาชาตวาดวยการตอตานการทจรต ค.ศ. 200390 จะมสวนชวยในการ ดาเนนการเกยวกบคดระหวางประเทศ การตดตามทรพยสนจากการทจรตทผกระทาผดยกยายถายเทไปยงตาง ชาตกลบคน รวมถงการรองขอรฐภาคใหความชวยเหลอตดตามและดาเนนการผกระทาผด หรอการสงตวผรายกบประเทศทเขาเปนรฐภาคเชนเดยวกน ผานกลไกความรวมมอระหวางประเทศไทยตามขอบททกาหนด โดยทไมตองรอใหมการทาความตกลงทวภาคเกยวกบสนธสญญาสงผรายขามแดนกบประเทศคเจรจานน91

90 ไทยเขาเปนรฐภาคของอนสญญา UNACA อนดบท 149 จากทงสน 192 ประเทศ โดยมผลอยางสมบรณวนท 31 ม.ค.2554 91 ประเทศไทยมสนธสญญาวาดวยการสงผรายขามแดน (extradition treaty) กบประเทศตางๆ 14 ประเทศ ไดแก องกฤษ แคนาดา ออสเตรเลย มาเลเซย ฟจ เบลเยยม อนโดนเซย ฟลปปนส สหรฐอเมรกา จน เกาหลใต ลาว บงกลาเทศ และกมพชา และสนธสญญาวาดวยความชวยเหลอซงกนและกน ในเรองทางอาญา (treaty on mutual assistance in criminal matters) กบประเทศตางๆ 6 ประเทศ ไดแก สหรฐอเมรกา แคนาดา องกฤษ ฝรงเศส นอรเวย อนเดย สาหรบประเทศทไทยยงไมสนธสญญาดวย การสงตวผรายขามแดนและการใหความชวยเหลอในเรองทางอาญาอาจดาเนนการไดในลกษณะของตางตอบแทน (reciprocity)

183

ทงน อนสญญาฯ ดงกลาวซงมลกษณะเปนความตกลงแบบพหภาคทประเทศตางๆ ทวโลกกวา 140 ประเทศ ไดลงนามรบรองแลว กาหนดใหการยกยอกทรพยสนในภาคเอกชน (ขอ 22) เปนความผดทางอาญาซงอยภายใตกรอบความรวมมอระหวางรฐภาคของอนสญญาฯ และในการสบสวนสอบสวนรวมหรอการใหความรวมมอระหวางกนและการสงตวผรายขามแด น ตลอดจนการตดตามทรพยสนกลบคนสผเสยหาย อนง แมวาการดาเนนการตามขอ 22 ของอนสญญาฯ ซงกาหนดใหการยกยอกทรพยสนในภาคเอกชนเปนความผดทางอาญาจะเปนเงอนไขตามความสมครใจของรฐภาคทจะพจารณาใหมมาตรการหรอออกกฎหมายหรอไม หากแตในมาตรา 142 แหง พ.ร.บ. ธรกจสถาบนการเงน พ.ศ. 2551 มาตรา 352–มาตรา 354 ของประมวลกฎหมาย อาญา มาตรา 3(4) แหง พ.ร.บ. ปองกนและปราบปรามการฟอกเงน พ.ศ. 2542 และมาตรา 308 แหง พ.ร.บ. หลกทรพยและตลาดหลกทรพย พศ. 2535 กไดกาหนดใหการยกยอกทรพยสนเปนความผดทางอาญาในประเทศไทยอยแลว และในประเทศภาคสวนมากการยกยอกทรพยกถอเปนความผดทางอาญาเชนกน ซงหมายความวา กรณการทจรตทเกยวกบการยกยอกทรพยสนจะเปนคดทสามารถใชประโยชนจากกรอบความรวมมอระหวางประเทศตามทกาหนดไวในอนสญญาฯ ได

อยางไรกตาม การเขาเปนภาคในอนสญญาสหประชาชาตวาดวยการตอตานการทจรต ค.ศ. 2003 ไมอาจทจะแกไขปญหาการทจรตคอรรปชนในภาคธรกจเอกชนไทยไดเทาใดนก ทงน เนองจากปญหาทเกดขนโดยมากจะเปนปญหาทเกยวกบกระบวนการดาเนนคดภายในประเทศไทยเองทไมมประสทธภาพ นอกจากนแลว การศกษาเกยวกบประสบการณของประเทศภาคอนๆ ทไดดาเนนการอนวตกฎหมายภายในประเทศเพอใหเปนไปตามขอกาหนดของอนสญญาฯ กไดระบชดเจนวา การเปนภาคนนจะไมมผลใดๆ ตอการปฎรปกระบวนการตอตานการทจรตคอรรปชนหากประเทศดงกลาวขาด

(1) การสนบสนนจากฝายการเมอง

(2) การมสวมรวมของภาคสวนอนๆ ทไมใชรฐ เชน ภาคประชาสงคม และสอ ในการออกแบบมาตรการและแนวทางในการปรบปรงเปลยนแปลงกระบวนการในการตอตานการทจรตคอรรปชน เพอทจะใหเกดความรสกวาเปน”เจาของ” กระบวนการใหมทมการนามายงคบใช และ

(3) การประเมนจดออนของกระบวนการในการตอตานการคอรรปชนทงในเชงกฎหมายและในทางปฏบตในปจจบนทจะเปนอปสรรคในการใชประโยชนจาก UNCAC ตลอดจนการสรางระบบการตดตามประเมนผลการดาเนนการเพอทจะปรบปรงแกไขอปสรรคปญหาเหลานน

คณะผวจยมความเหนวา การคาดหวงใหฝายการเมองใหเปนหวจกรในการผลกดนการปฏรปกระบวนการตอตานการคอรรปชนในประเทศไทยเปนสงทเกดขนไดยาก ดงนน ยทธศาสตรในการตอตานการทจรตคอรรปชนในประเทศไทยนนจะตองใชรปแบบ “ลางขนบน” ซงหมายความวา ภาค

184

ประชาสงคม ภาควชาการ ภาคธรกจ และสอ จะตองรวมกนสรางแรงกดดนใหเกดการเปลยนแปลงครงสาคญ

จงมความเหนวารปแบบเชงยทธศาสตรของสานกงานคณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรต (ป.ป.ช.) ในการปองกนและปราบปรามการทจรตคอรรปชนในภาคเอกชนอาจดาเนนการไดในสองรปแบบ โดยทในแบบแรกคอการผลกดนใหมการปรบปรง กฎ ระเบยบ และวธการทางานของหนวยงานหรอองคกร ทเกยวของกบการปองกนและปราบปรามการทจรต คอรรปชน ในภาคธรกจเอกชน เนองจาก ป.ป.ช. มไดเปนหนวยงานทรบผดชอบโดยตรงตอการปองกนและปราบปรามการทจรตในภาคเอกชน ยกเวนแตในกรณการทจรตในการประมลโครงการของภาครฐเทานน และในรปแบบทสองคอการรณรงคและการใหความรแกประชาชนและนกลงทนทวไปเกยวกบการทจรตคอรรปชนในภาคเอกชน โดยดาเนนการรวมกบสานกงานคณะกรรมการกากบหลกทรพยและตลาดหลกทรพย ตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย สมาคมนกบญชและผสอบบญช เปนตน โดยมรายละเอยดของการดาเนนการกจกรรมดงตอไปน

ขอเสนอแนะการปรบปรง กฎ ระเบยบและองคกรทเกยวของ

รายงานการศกษาวจย ฉบบนชใหเหนวาประเดนปญหาสาคญของการทจรต คอรรปชนทเกดขนในภาคธรกจเอกชนในประเทศไทยกคอการทไมสามารถนาตวผกระทาความผดมารบโทษ ตามกฎหมายได มใชมาจากความหละหลวมของตวกฎหมายทใชบงคบแตอยางใด ดงจะเหนไดวา กรณการทจรตสวนมากเกดจากการกระทาทเปนการฝาฝนกฎหมายอยางชดเจน ไมไดมาจากการอาศยชองโหวทางกฎหมายเพอกระทาความผด ดงนน การปรบปรงกฎหมายวาดวยหลกทรพยและตลาดหลกทรพยใหมความเขมงวดมากขนจงไมเปนประโยชนในการปองกนมใหเกดพฤตกรรมการทจรตคอรรปชน เทาใดนก หากยงไมมการดาเนนคด ทางกฎหมาย กบกรรมการและ ผบรหาร บรษท ทมพฤตกรรม ทจรตอยางจรงจง การลงโทษผกระทาความผดทมประสทธผลจะทาใหสงคมไดเหนตวอยางของผกระทาผดทไดรบโทษซงจะเปนการทาใหผทมแนวโนมวาจะกระทาความผดเกดความเกรงกลวตอระบบกฎหมาย

สานกงาน ป.ป.ช. ควรผลกดนการปรบปรง กฎ กตกา หรอวธการดาเนนการในสวนของหนวยงานกากบดแลของภาครฐ ดงตอไปน

(1) ผลกดนใหมการแกไข พ.ร.บ. หลกทรพยและตลาดหลกทรพย พ.ศ. 2535 ในสวนของการดาเนนคดทางอาญา เพอใหสานกงานคณะกรรมการกากบหลกทรพยและตลาดหลกทรพย (ก.ล.ต.) มอานาจในการสบสวนสอบสวนและดาเนนคดทางแพงเพอเรยกรองคาเสยหายจากผกระทาความผดควบคไปกบการดาเนนดคทางอาญา

185

(2) ผลกดนใหมการแกไขกฎหมายในเรองการขยายระยะเวลาในการยดหรออายดทรพยของผทถก ก.ล.ต. ดาเนนการกลาวโทษ เพอปองกนมใหผถกกลาวโทษมการเคลอนยายหรอถายเททรพยสนไปทอนหรอออกนอกประเทศ ซงยากตอการตดตามกลบคน

(3) กาหนดระเบยบปฏบตใ หสานกงาน ก.ล.ต. และกรมสอบสวนคดพเศษตองรายงานผลการดาเนนการสาหรบกรณการทจรตทมการกลาวโทษในทกๆ ไตรมาส เพอทจะใหมการตดตามและตรวจสอบการดาเนนคดอาญาตามกฎหมาย เนองจากทผานมาไมมขาวคราวความคบหนาของการสบสวนสอบสวนแตอยางใ ด ทาใหคดหลายคดหมดอายความ ลง ทงๆ ทยงไมสามารถเอาผกระทาผดมาลงโทษได

(4) ผลกดนใหมการเชอม โยงขอมลระหวางกนของหนวยงานภาครฐทมบทบาทสาคญในการตรวจสอบและกากบดแลภาคธรกจ อนไดแก กรมสรรพากร กรมศลกากร สานกงาน ก.ล.ต. สานกงาน ปปง. และกรมสอบสวนคดพเศษ เพอทจะสามารถตรวจสอบความถกตองของขอมลทางการเงนของบรษทเอกชน

ขอเสนอแนะในสวนของมาตรการในการปองกน

สานกงาน ป.ป.ช. อาจพจารณาถงการเขามามบทบาทในการสงเสรมและใหความรวมมอกบสานกงาน ก.ล.ต. และหนวยงานภาค เอกชนในการใหความรแกประชาชนและ ภาคธรกจเกยวกบรปแบบของการทจรตคอรรปชนในภาคเอกชนและโทษตามความผดแตละกรณ เชน

(1) ความรวมมอกบสานกงาน ก.ล.ต. และสมาคมผประกอบการเอกชนหรอสมาคมวชาชพในการจดทาคมอในการปองกนการทจรตในบรษทมหาชน ซงมรายละเอยดเกยวกบวธการในการวางระบบการตรวจสอบและถวงดลยอานาจภายในองคกร เพอตรวจสอบการทจรตในบรษท การวเคราะหความผดปกตของงบการเงน อนจะเปนประโยชนตอกรรมการบรษท โดยเฉพาะสาหรบกรรมการทเปนกรรมการอสระซงจะมบทบาทสาคญในการตรวจสอบการบรหารจดการของธรกจ

(2) รวมกบสมาคมวชาชพในการจดทาคมอและฝกอบรมผบรหารและวชาชพอนทเกยวของ เชน นกบญชและผสอบบญชในการปฏบตหนาทในการตรวจสอบปองกนการทจรต รวมทงกาหนดมาตรฐานดานจรรยาบรรณดวย

บรรณานกรม

ภาษาไทย

กรงเทพธรกจ. 2541. จลดศ-ศครนทรไรทางฟ ผบรหารชงรายยอยรบเตม .ๆวนท 26 กรกฎาคม 2541. กรงเทพธรกจ. 2542. ประชมผถอหนศครนทรวนน โอกาสลนเสนชยบนซากปรกหกพงกลม

วงศแพทย. วนท 31 มนาคม 2542. กรงเทพธรกจ. 2546. ตลาดกงขารอยเนทแตงงบไตรมาส3/45. วนท 11 มกราคม 2546. กรงเทพธรกจ. 2546. ตลาดชชดรอยเนทเจตนาแตงบญช. วนท 14 มกราคม 2546. กรงเทพธรกจ. 2546. บกรอยเนทรบทงหน ก.ล.ต. เอาผด 3 กระทง. วนท 15 มกราคม 2546. กรงเทพธรกจ. 2548. CIRKIT ขาดทนพงหลงแกงบ. วนท 12 มนาคม 2548. กรงเทพธรกจ. 2548. ตลท. ขนเอสพ CIRKIT -DMARK-NPK. วนท 8 เมษายน 2548. กรงเทพธรกจ. 2548. สงรองบ CIRKIT บญชไมไดมาตรฐาน-คาดโทษผสอบ. วนท 18 มนาคม 2548. กรงเทพธรกจ. 2549. ฟน 5 บกเซอรคทฯ ยกยอก 3.4 พนลาน. วนท 20 กรกฎาคม 2549. กรงเทพธรกจ. 2551. SECC ดงตนสงพงษเผนนอก. วนท 27 พฤศจกายน 2551. กรงเทพธรกจ. 2551. แจงจบเอสอซซปลอมใบหน. วนท 18 ธนวาคม 2551. กรงเทพธรกจ. 2551. เอสอซซปดรถหาย 476 คน ก.ล.ต. งด ก.ม. เอาผดบอรด. วนท 9 ธนวาคม 2551. กรงเทพธรกจ. 2552. แกะเสนทางเงน-วนมารค-แอมเพล-รช-โยงหนชนคอรปยด 7.6 หมนลาน

[ออนไลน] เขาถงไดจาก http://www.bangkokbiznews.com/home/detail/politics/analysis/20091123/87693/ วนท 23 พฤศจกายน 2552.

กรงเทพธรกจออนไลน. 2552. เปดเสนทางคด ปคนค-เวลดแกส. วนท 14 มนาคม 2552. ขาวหน. 2549. ศวะ งานทว กบขอกลาวหายกยอก CIRKIT. วนท 21 กรกฎาคม 2549. ขาวหน. 2551. SECC ใหก 245 ลาน พลกดอกสงลว 15%. วนท 21 พฤศจกายน 2551. ขาวหน. 2551. ตลท. ขน NP SECC สมพงษเผนไปนอก. วนท 27 พฤศจกายน 2551. ขาวหน. 2551. ตลท. เชอด SECC หากลกหนชกดาบ. วนท 4 ธนวาคม 2551. ขาวหน. 2551. เอสอซซโกงสนนดดทรพย 1.3 พนลาน. วนท 9 ธนวาคม 2551. งบการเงน รายงานแบบ 56-1 และขาว ก.ล.ต. [ออนไลน] เขาถงไดจาก http://www.sec.or.th เวบไซด

ของสานกงานคณะกรรมการกากบหลกทรพยและตลาดหลกทรพย. ฐานเศรษฐกจ. 2542. ปญหา ศครนทร-จลดศฯยงไมจบ. วนท 3 มถนายน 2542. ฐานเศรษฐกจ. 2551. ผงะ SECC เสยหาย 1.3 พนลาน ตลท. จบตากระทบสถานะ บจ.

วนท 11 ธนวาคม 2551. ดอกเบยธรกจ. 2541. ศครนทรหมกเมดกาดอกจน5กระทงความ. วนท 13 เมษายน 2541. ดอกเบยธรกจ. 2543. ปลนกลางตลาดหน (1) เหตเกดท รพ. ศครนทร. วนท 17 กรกฎาคม 2543.

http://www.bangkokbiznews.com/home/detail/politics/analysis/20091123/87693/

http://www.sec.or.th/

176

ดเอสไอสอบ ‚บกแบงก‛ 8 แหง บ. ยกษ คาขาวใชเอกสารปลอมก 3.3 หมนลาน ตงขอสงสยรวมกนฉอโกง [ออนไลน] เขาถงไดจาก http://www.parliament.go.th/news/news_detail.php?prid=246768 วนท 10 กมภาพนธ 2553.

เดอนเดน นคมบรรกษ และคณะ. 2548. การตดตามประเมนผลการทจรตประพฤตมชอบและกลไกการตรวจสอบถวงดลในสงคมไทย เสนอตอสานกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต. หนา 2-1.

เดอนเดน นคมบรรกษ และคณะ. 2552. ศกษากฎหมายและแนวนโยบายภาครฐทางกฎหมายทมผลกระทบตอธรกจ SMEs: ศกษาเฉพาะกรณการวเคราะหการบงคบใชหรอการบญญตกฎหมายทคมครอง SMEs เสนอตอสานกงานสงเสรมวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอม.

เดอนเดน นคมบรรกษ และรจตกนก จตมนชยธรรม. 2544. การคอรรปชนในภาคธรกจกบบรรษท ภบาลในประเทศไทย รายงานทดอารไอ.

ทวโลกกดดนเกาะเลยงภาษ [ออนไลน] เขาถงไดจากhttp://www.arip.co.th/businessnews.php?id=415060 วนท 17 พฤษภาคม 2553.

เทลคอม เจอรนล. 2546. ROYNET กรณศกษาบทใหญในตลาดหน. วนท 3 มนาคม 2546. ไทยโพสต. 2541. ฟองพาณชยเอาผดผบรหาร ศครนทร. วนท 25 พฤษภาคม 2541. ไทยโพสต. 2551. SECC หนแสบแหงป. วนท 23 ธนวาคม 2551. ไทยโพสต. 2552. คด ‚๗๖,๐๐๐ ลาน‛ เดมพนอนาคตประเทศไทย [ออนไลน] เขาถงไดจาก

http://www.thaipost.net/news/201109/13825 วนท 20 พฤศจกายน 2552. ไทยโพสต. 2552. บกฉาว ‚บนไทย-ตลาดหน‛ ตอกย า ‚ธรรมภบาล‛ บกพรอง.

วนท 21 ธนวาคม 2552. หนา 6. ไทยรฐ. 2552. ศลกากรหาชองพลกคดซลคอน หวงดเอสไอฟอกขาวตนเอง. วนท 15 กรกฎาคม 2552. นโยบายหลกๆ และค ามนสญญาทนายบารค โอบามา ใชในชวงรณรงคหาเสยง [ออนไลน]

เขาถงไดจาก http://today-now-obamatime.blogspot.com/2009/01/blog-post_3492.html วนท 5 พฤษภาคม 2553.

นพนธ พวพงศกร และคณะ 2543. คอรรปชนในวงราชการไทย: กรณศกษาและยทธศาสตรการตอตานการคอรรปชนในเชงเศรษฐศาสตร ในยทธศาสตรการตอตานการคอรรปชนในประเทศไทย พ.ศ. 2543. หนา 30-32.

บางกอกทเดย. 2553. เดยวดาย! สวตเซอรแลนด. วนท 10 เมษายน 2553. ประชาชาตธรกจ. 2548. ศาลชแมลงเมาฟองรอยเนทไมได ผเสยหายตวจรงคอ ก.ล.ต.

วนท 9 มถนายน 2548 ประชาชาตธรกจ. 2549. ยกฟองปคนคปวน กระทบชง 10 คดดง DSI-ก.ล.ต. พลกส.

วนท 25 ธนวาคม 2549. ประชาชาตธรกจ. 2550. ยอนรอย-ยอนหลงภาษ เหลกซลคอน ชนก 3,000 ล.ยงตดหลง 8 ผน าเขาอย

วนท 2 กรกฎาคม 2550 [ออนไลน] เขาถงไดจาก


http://www.thaipost.net/news/201109/13825

177

http://www.measwatch.org/autopage/print.php?t=27&s_id=156&d_id=160&page=1 วนท 15 กมภาพนธ 2553.

ประธานาธบดโอบามา เรยกรองใหแกปญหาการหลกเลยงภาษโดยการใชเขตปลอดภาษ [ออนไลน] เขาถงไดจาก http://www.dlo.co.th/node/212 วนท 6 พฤษภาคม 2552.

ผจดการรายวน. 2546. ก.ล.ต.ลงแสรอยเนททงแตงบญช-อนไซด. วนท 14 มกราคม 2546. ผจดการรายวน. 2546. ต ารวจลยคดรอยเนท ทงแตงบญช-อนไซด. วนท 25 กมภาพนธ 2546. ผจดการรายวน. 2547. ปดต านาน ROYNET หนฉาวแตงบญชลวงโลกแหกตา นลท.

วนท 7 ตลาคม 2547. ผจดการรายวน. 2547. ลากอน ROYNET รอยดางของตลาดหนไทย. วนท 11 ตลาคม 2547. ผจดการรายวน. 2551. ราคาหน SECC รดหนกเกอบ 72%. วนท 4 ธนวาคม 2551. ผจดการรายวน. 2552. สอบจรรยาทจรตบอรการบนไทย. วนท 22 ธนวาคม 2552. หนา 13. ผจดการรายสปดาห. 2546. หวนทงรอยเนทเหลอแตซากจบตาเยาวพฤกษออกจากธรกจ. วนท 20

มกราคม 2546. พทกษทรพยอดต บ. สงออกขาวยกษ ‚เพรสซเดนท‛ พรอมคซ ‚วฒนา เมองสข‛ พนทจรตบานเออ

อาทร [ออนไลน] เขาถงไดจาก http://www.parliament.go.th/news/news_detail.php?prid=245749 วนท 10 กมภาพนธ 2553.

โพสตทเดย. 2551. กรมศลฯ แฉเอสอซซยบ ไมมการน าเขารถมา 2 ป. วนท 25 ธนวาคม 2551. โพสตทเดย. 2551. แฉ เอสอซฯ ปนรถหาย. วนท 23 ธนวาคม 2551. โพสตทเดย. 2552. เชอดสรยาปลนปคนค. วนท 14 มนาคม 2552. มตชน 2552 ‚ดเอสไอ‛ สงฟอง บ. ฟลลป มอรรส เจตนาเลยงภาษ! วนท 3 กนยายน 2552 มตชน 2552 ฟลลป มอรรสโตไมไดส าแดงราคาบหรนอกเทจ หลงดเอสไอสงฟองเลยงภาษกวา 6 หมน

ลาน วนท 2 กนยายน 2552 มตชน. 2549. สรรพากรแพคดเรองไกร วนท 29 ธนวาคม 2549 [ออนไลน] เขาถงไดจาก

http://news.sanook.com/economic/economic_73157.php วนท 15 กมภาพนธ 2553. มตชน. 2552. กก. อทธรณยนค าสงเกบภาษ โอค-เอม 1.2 หมนลาน. วนท 24 กนยายน 2552. มตชนรายวน. 2548. ก.ล.ต. แจงความแตงบญช 2 บก ปคนค ปนก าไรสงเกนจรง 178 ลาน.

วนท 1 กรกฎาคม 2548. มตชนรายวน. 2548. จบตา ก.ล.ต. ลงดาบ 2 บก ปคนค ระวงเงนก 4,000 ลานลาม.

วนท 1 กรกฎาคม 2548. มตชนรายวน. 2548. จบตาปคนคแจง ก.ล.ต. ปมเครอขายโรงแกส อฐยายซอขนมยาย.

วนท 27 มถนายน 2548. มตชนรายวน. 2548. ช าแหละธรกรรมปคนค ผสอบบญชตง 7 ขอสงสย. วนท 29 มถนายน 2548. มตชนรายวน. 2548. ช าแหละปคนคโต 3 เทา ของจรงหรอภาพลวงตา. วนท 4 กรกฎาคม 2548. มตชนรายวน. 2549. แกะรอยคาถงแกสปคนค เงน 3 พนลานลองหน. วนท 24 ตลาคม 2549.

http://www.measwatch.org/autopage/print.php?t=27&s_id=156&d_id=160&page=1

http://www.dlo.co.th/node/212


http://news.sanook.com/economic/economic_73157.php

178

มตชนรายวน. 2549. คดลองหนหรอถงกาซลองหน. วนท 19 เมษายน 2549. มตชนรายวน. 2549. บทเรยนจากปคนค. วนท 18 ตลาคม 2549. มตชนรายวน. 2549. หลกฐานมดบกสรรพากรบดเบอนค าวนจฉยภาษ อมซอขายหนชนคอรป?

วนท 15 กนยายน 2549 [ออนไลน] เขาถงไดจาก http://www.nidambe11.net/ekonomiz/2006q3/2006september15p2.htm วนท 15 กมภาพนธ 2553.

มตชนรายวน. 2551. ก.ล.ต. สงเอสอซซตงผตรวจพเศษ. วนท 5 ธนวาคม 2551. มตชนรายวน. 2552. จ20 เลง บญชด าสวสแหลงหลบภาษ. วนท 3 มนาคม 2552. มตชนรายวน. 2553. ยบเอสขอโทษปมเลยงภาษ. วนท 15 เมษายน 2553. มตชนสดสปดาห. 2551. บทเรยนบก SECC เชดเงนหนหน สรางวรกรรมปนหนปวนเมอง.

วนท 12 ธนวาคม 2551. มตชนออนไลน. 2553. ‚อ าพน‛ เผยผลสอบ ‚วลลภ‛ ขนของน าหนกเกนผดระเบยบการบนไทยตอง

เสยคาปรบ 2 แสน. วนท 15 มกราคม 2553. มตชนออนไลน. 2553. ค าแถลงปดคดยดทรพย "ทกษณ"ของอยการ [ออนไลน] เขาถงไดจาก

http://www.matichon.co.th/news_detail.php?newsid=1265721694&grpid=&catid=02 วนท 10 กมภาพนธ 2553.

เมธ ศรอนสรณ. 2549. สรรพากรสบสน....ขายหนชนคอรปไมเสยภาษ? วนท 1 มนาคม 2549 [ออนไลน] เขาถงไดจาก http://www.thaiindy.org/thailand/th_title_details.php?title_id=thpolt200603010&line_id=1 วนท 15 กมภาพนธ 2553

วระยทธ โชคชยมาดล. 2552. สารจาก USA ถง UBS: ตนแบบก าจดโกงขามชาต วนท 1 มนาคม 2549 [ออนไลน] เขาถงไดจาก http://www.thaiindy.org/thailand/th_title_details.php?title_id=thpolt200603010&line_id=1 วนท 17 พฤษภาคม 2553.

ศาสตราจารยแสวง บญเฉลมวภาส ดร. วสตร ตวยานนท ผศ. ดร. ขจต จตตเสว และ รศ. ดร บรรเจด สงคะเนต และคณะ (2551) รายงานศกษาวจย เรอง “การศกษาพนธกรณและความพรอมของประเทศไทยในการปฏบตตามอนสญญาสหประชาชาตวาดวยการตอตานการทจรต ค.ศ 2003” รายงานวจยนาเสนอตอสานกงานคณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาต

สถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย. 2543. ยทธศาสตรการตอตานคอรรปชนในประเทศไทย: แนวคดทางเศรษฐศาสตรวาดวยตลาดคอรรปชน.

สยามธรกจ. 2551. ดเอสไอขยายผล SECC เชอเงนยงอยในประเทศ. วนท 20 ธนวาคม 2551. สวรรคนกเลยงภาษ [ออนไลน] เขาถงไดจาก

http://www.the-thainews.com/analized/inter/int211151_5.htm วนท 17 พฤษภาคม 2553.

http://www.nidambe11.net/ekonomiz/2006q3/2006september15p2.htm

http://www.matichon.co.th/news_detail.php?newsid=1265721694&grpid=&catid=02

http://www.thaiindy.org/thailand/th_title_details.php?title_id=thpolt200603010&line_id=1

http://www.thaiindy.org/thailand/th_title_details.php?title_id=thpolt200603010&line_id=1

http://www.the-thainews.com/analized/inter/int211151_5.htm

179

สหรฐตรวจสอบการเลยงภาษในฮองกง หลงลกคา UBS แฉ จนท. แบงค ชวยเรองเลยงภาษ วนท 13 พฤษจกายน 2552 [ออนไลน] เขาถงไดจาก http://www.ryt9.com/s/iq03/747832 วนท 19 พฤษภาคม 2553.

เสาวคนธ มแสง และจตรา ณศะนนท. “การหลบเลยงภาษระหวางประเทศ ตอนท 2” สรรพากรสาสน. ฉบบท 55. มนาคม 2551.

อเมรกนครงแสนไมจายภาษเปดบญชแบงกสวส มนาคม 2552 [ออนไลน] เขาถงไดจากhttp://www.oknation.net/blog/print.php?id=407606 วนท 15 พฤษภาคม 2553.

อยการสรป ‚ทกษณ‛ มนอมนถอหนแทน [ออนไลน] เขาถงไดจาก http://www.suthichaiyoon.com/detail/146 วนท 10 กมภาพนธ 2553.

เอกยทธ อญชนบตร. “มองการณไกล: โอบามายงกลาจดการ โอบามารคละกลาไหมเอาผดผหลกเลยงภาษ ปดชองโหวเรองภาษ” สยามธรกจ. วนท 9 พฤษภาคม 2552. หนา 11.

EU เรงรดการศกษาทบทวนแนวปฏบตเพอปองกนการเลยงภาษจากการฝากเงนในประเทศ Tax Havens [ออนไลน] เขาถงไดจาก http://proxy.fpo.go.th/scripts/getpdf.php?id=1642

Tax havens [ออนไลน] เขาถงไดจาก http://www.siaminfobiz.com/mambo/content/view/315/38 วนท 8 พฤษภาคม 2553.

ภาษาองกฤษ

Yanagimachi, Isao (2004), Chaebol Reform and Corporate Governance in Korea, Policy and Governance Working Paper Series 18, Keio University, Japan.

Kim, Han (2008), Journal of Applied Corporate Finance, Vol 20, No. 1. pp 47-58. United States Commercial Services. Korea. http://www.buyusa.gov/korea/en/investmentclimate.html Lee, Inhak and Pak, Jun Ki (2009) Securities Class Action Landmark, Asia Law. โดยสามารถด

รายละเอยดเพมเตมไดจากเวบไซด http://www.asialaw.com/article/2330632 Christian Oliver, Shinhan Test Mettle of South Korea Regulators. September 16, 2010. Community Support – The Key to Fight Corruption. Speech for Miss Julie MU, Director of

Community Relations, ICAC at the Opening Ceremony of the 6th Postgraduate Certificate Course in Corruption Studies, 4 November 2008.

Tong, Timothy, Criminalisation and Law Enforcement: A Hong Kong Experience, presented at the 3rd Annual Conference and General Meeting of the International Association of Anti-Corruption Authorities Kiev, Ukraine, 3rd - 6th October, 2008. สามารถดาวนโหลดไดท http://sc.icac.org.hk/gb/www.icac.org.hk/en/services_and_resources/sa/3iaaca/index.html.

Information Services Department, Hong Kong Special Administrative Region Government, Hong Kong; The Facts. ICAC.

http://www.ryt9.com/s/iq03/747832

http://www.oknation.net/blog/print.php?id=407606

http://www.suthichaiyoon.com/detail/146

http://proxy.fpo.go.th/scripts/getpdf.php?id=1642

http://www.buyusa.gov/korea/en/investmentclimate.html

http://www.asialaw.com/article/2330632

180

Germany and Switzerland reach agreement on tax-cheat data. http://www.dw-world.de/dw/article/0,,5403283,00.html German state buys Swiss bank data in tax evasion crackdown. http://www.dw-world.de/dw/article/0,,5296146,00.html German tax dodgers rush forward after Swiss CD affair.

http://www.dw-world.de/dw/article/0,,5322143,00.html New US offshore tax evasion legislation ‘could reach Obama’s desk by May.

http://www.international-adviser.com/article/new-us-offshore-tax-evasion-legislation-could-reach-obamas-desk-by-may

Obama is Supporting the New Stop Tax Haven Abuse Act. http://ezinearticles.com/?Obama-is-Supporting-the-New-Stop-Tax-Haven-Abuse-Act&id=2096901

The Germen Anti-Tax Havens Law. http://www.taxjustice.net/cms/upload/pdf/German_0901_AntiTaxHavenLaw.pdf

TI Source Book (2000) The Private Corporate Sector (Chapter 16) in Confronting Corruption: The Elements of a National Integrity Systems, p. 140.

UBS says Swiss govt must save U.S. tax deal. http://www.reuters.com/article/idUSTRE60Q1BW20100127

US-Swiss UBS Deal Signed; 4,450 Names To Be Delivered. http://www.taxnews.com/news/USSwiss_UBS_Deal_Signed_4450_Names_To_Be_Delivered U.S. vs. UBS: A Fight Over Secret Swiss Bank Accounts.

http://www.time.com/time/business/article/0,8599,1910389,00.html

http://www.dw-world.de/dw/article/0,,5403283,00.html

http://ezinearticles.com/?Obama-is-Supporting-the-New-Stop-Tax-Haven-Abuse-Act&id=2096901

http://ezinearticles.com/?Obama-is-Supporting-the-New-Stop-Tax-Haven-Abuse-Act&id=2096901

http://www.taxjustice.net/cms/upload/pdf/German_0901_AntiTaxHavenLaw.pdf

ภาคผนวก

ภาคผนวกท 1 การใชบงคบกฎหมายของส านกงานคณะกรรมการก ากบหลกทรพย

และตลาดหลกทรพย

การใชบงคบกฎหมายหรอการดาเนนการทางกฎหมาย ในการกระทาความผดทเกยวของกบธรกจเอกชนซงจดทะเบยนในตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย ภายใตการดาเนนการของสานกงานคณะกรรมการกากบหลกทรพยและตลาดหลกทรพย แบงเปน 2 ลกษณะ ไดแก การดาเนนการทางบรหารและการดาเนนคดทางอาญา

1. การด าเนนการทางบรหาร

ในการดาเนนการทางบรหาร ผไดรบอนญาตหรอไดรบความเหนชอบหรอขนทะเบยนตามพระราชบญญตหลกทรพยและตลาดหลกทรพย พ.ศ. 2535 พระราชบญญตสญญาซอขายลวงหนา พ.ศ. 2546 พระราชบญญตทรสตเพอธรกรรมในตลาดทน พ.ศ. 2550 พระราชบญญตกองทนสารองเลยงชพ พ.ศ. 2530 และพระราชกาหนดนตบคคลเฉพาะกจเพอการแปลงสนทรพยเปนหลกทรพย พ.ศ. 2540 จะตองเปนผมคณสมบตและปฏบตตามหลกเกณฑทกาหนดไวในพระราชบญญตและพระราชกาหนดดงกลาว หากบคคลดงกลาวขาดคณสมบตหรอปฏบตหนาทบกพรองหรอไมปฏบตตามหลกเกณฑทกาหนดไว สานกงานคณะกรรมการ ก.ล.ต. คณะกรรมการพจารณาโทษทางปกครอง คณะกรรมการ ก.ล.ต. หรอรฐมนตรวาการกระทรวงการคล ง อาจสงใหบคคล ดงกลาว แกไขการดาเนนการหรอมคาสงลงโทษทางปกครอง เชน ภาคทณฑ สงพก หรอเพกถอนการอนญาตการใหความเหนชอบหรอการขนทะเบยนได ทงน ถาผถกสงโทษไมเหนดวยกบคาสงลงโทษ ดงกลาว สามารถยนอทธรณคาสงลงโทษนนได

2. การด าเนนคดทางอาญา

ในการดาเนนคดอาญาตามปกต ซงจะตองดาเนนการตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา สานกงานคณะกรรมการ ก.ล.ต. ถอเ ปนผมหนาทในการกากบดแลตามพระราชบญญตหลกทรพยและตลาดหลกทรพย พ.ศ. 2535 พระราชบญญตกองทนสารองเลยงชพ พ.ศ. 2530 พระราชกาหนดนตบคคลเฉพาะกจเพอการแปลงสนทรพยเปนหลกทรพย พ.ศ . 2540 และพระราชบญญตสญญาซอขายลวงหนา พ.ศ. 2546 โดยหากพบวาบรษทจดทะเบยนหรอผทเกยวของกบบรษทจดทะเบยน ไมวาจะเปนผบรหาร ผถอหน หรอพนกงาน กระทาผดตอพระราชบญญตและพระราชกาหนดทเกยวของในขางตน สานกงานคณะกรรมการ ก.ล.ต. และตลาดหลกทรพยฯ สามารถดาเนนการกบผกระทาความผดดงกลาวได

184

อยางไรกตาม มาตรา 317 แหงพระราชบญญตหลกทรพยและตลาดหลกทรพย พ.ศ. 2535 มาตรา 42 แหงพระราชบญญตกองทนสารองเลยงชพ พ.ศ. 2530 มาตรา 43 แหงพระราชกาหนด นตบคคลเฉพาะกจเพอการแปลงสนทรพยเปนหลกทรพย พ.ศ . 2540 และมาตรา 155 แหง พระราชบญญตสญญาซอขายลวงหนา พ.ศ. 2546 ไดกาหนดใหความผดตามประเภททกาหนดสามารถดาเนนการเปรยบเทยบความผดได โดยคณะกรรมการเปรยบเทยบทรฐมนตรวาการกระทรวงการคลงแตงต ง และการเปรยบเทยบดงกลาวจะทาใหคดอาญายตลงกตอเมอผกระทาผดไดยอมรบการเปรยบเทยบและชาระคาปรบครบถวนตามคาสงของคณะกรรมการเปรยบเทยบ ภายในระยะเวลาทกาหนด

สาหรบกรณความผดทไมไดระบไวในมาตราทกลาวขางตน ซงไมสามารถเปรยบเทยบปรบได หรอกรณทผกระทาผดไมยนยอมรบการเปรยบเทยบความผด สานกงานคณะกรรมการ ก.ล.ต. จะดาเนนการกลาวโทษตอพนกงานสอบสวนของกองบงคบการสบสวนสอบสวนคดเศรษฐกจ (สศก.) สานกงานตารวจแหงชาต หรอพนกงานสอบสวนคดพเศษ กรมสอบสวนคดพเศษ (ดเอสไอ) กระทรวงยตธรรม แลวแตลกษณะความผด เพอดาเนนการตรวจสอบและรวบรวมพยานหลกฐานตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญาตอไป โดยหากพนกงานสอบสวนเหนวามการกระทาทเขาขายเปนการปฏบตฝาฝนกฎหมาย กจะสงเรองใหพนกงานอยการพจารณาสงฟองคดตอศาลอาญาตอไป

ภาคผนวกรปท 1.1 แสดงถงขนตอนในการตรวจสอบและการพจารณาดาเนนคดทางอาญากบผกระทาความผดตามพระราชบญญตและพระราชกาหนดทเกยวของในขางตน โดยการดาเนนการของสานกงานคณะกรรมการ ก.ล.ต. นบตงแตทมาจนถงจดสนสดของคด

http://capital.sec.or.th/webapp/nrs/data/3029p.doc




185

ภาคผนวกรปท 1.1 ขนตอนการตรวจสอบและการพจารณาด าเนนคดทางอาญา

186

( )

. . .

. . .

/

. . .

. . .


รายงานวิจัย...

Documents

Transcript of รายงานวิจัย...