ภาคเหนือตอนบน

และบทความจากภูมิภาคเหนือตอนบน จำนวน ๒๓ เขตพ้ืนท่ีการศึกษารวบรวมบทความดีเดน ๘ ภูมิภาค

ปที่ ๒ ฉบับท่ี ๒ ประจำเดือน กันยายน พ.ศ. ๒๕๕๔

เลมที่๕วารสารโรงเรียนวิถีพุทธ

. . . การศึกษาดานศิลปะวัฒนธรรม เปนการศึกษาท่ีสำคัญ และควรจะ ดำเนินควบคูกันไปกับการศึกษาดานวิทยาศาสตร เพราะความเจริญ ของบุคคลตลอดจนถึงความเจริญของประเทศและของโลกโดย สวนรวมดวยนั้น มีทั้งทางวัตถุและจิตใจ ความเจริญทั้งสองทางนี้ จะตองมีประกอบกัน เก้ือกูลและสงเสริมกันพรอมมูล จึงจะเกิดความ เจริญที่แทจริงได . . .

พระบรมราโชวาทพระบาทสมเด็จพระเจาอยูหัวในพิธีพระราชทานปริญญาบัตรและอนุปริญญาบัตรของมหาวิทยาลัยศิลปากร

วันท่ี ๑๒ ตุลาคม ๒๕๑๐

ภาพประกอบจากเว็บไซต http:///www.chaiwbi.com

ภาคเหนือตอนบน

ที่ปรึกษา ดร.บรรเจอดพร สูแสนสุข ที่ปรึกษาบรรณาธิการ รศ.ประภาภัทร นิยม กองบรรณาธิการ ณ ภัทร ชัยชนะ ศิริ เข็ม เพชร ระหวาง งาน โชติกา นิตย นันภ

ศุภ สร จันทร ศรี สุริยะ วงษ พีร ภ รณ รุง ทวี ลาภ ผูสนับสนุน สำนักงาน คณะ กรรมการ การ ศึกษา ขั้น พ้ืน ฐาน (สพฐ.) ขอขอบคุณ หนังสือ พระพุทธเจา มี จริง ไหม หนังสือ ยั้ง คิด

ย้ำ ธรรม หนังสือ มี ขันติ คือ ให พร แก ตัว เอง จัดทำโดย สถาบันอาศรมศิลป

“จง ดำรง ตน อยู ใน ความ ไม ประมาท” นี้ คือพุทธ วจนะ

สุดทาย กอน ที่ พระบรมศาสดา จะ เสร็จปริ นิ พพาน ประโยค น้ี

หลาย คน คง เคย ผาน หู ผาน ตา กัน มา ไม นอย ซึ่ง ตาง คน ตาง

เขาใจ ใน ความ หมาย ท่ี ตาง กัน และ ได รับ ประโยชน ไม เทา กัน

ตาม แต สติ กำลัง ซึ่ง ผม วา นี่ เปน เสนห อยาง หน่ึง ของ คำ สอน

ใน พุทธ ศาสนา แต วา ส่ิง สำคัญ อีก อยาง ที่ ทำให ประโยค น้ี

มี ความ หมาย ที่ ไม ธรรมดา เพราะ เรา รูจัก เร่ือง ราว ของ ผู กลาว

ประโยค นี้ พวก เรา รู ดี วา พระพุทธเจา ทาน พบ เจอ อะไร มา บาง

ถึง ได มอบ หนทาง แหง ความ ตื่น รู ท่ี มี คา ไว กับ พวก เรา ทุก คน

บน โลก

ผม มา สงัเกต นะ ครบั วา เรา ทกุ คน ม ีความ สามารถ พเิศษ

ใน การ เช่ือม โยง เร่ือง ให เขา มา เปน สวน หนึ่ง ของ ตน เชน อาน

หนังสือ วิทยา ศาสตร แนว ปอป สัก เลม แลว ชอบใจ และ พอได รู

ประวัติ ของ คน เขียน ก็ ทำให ออ เขาใจ วา ทำไม เขา เขียน อะไร

แบบ นี้ ออก มา ได เพราะ ตอน นั้น เขา ไป เจอ อยาง นี้ เขา เลย ทำ

อยาง นี้ เจอ คน นั้น เลย เขียน อยาง นี้ เจอ อยาง นี้ เลย เขียน

อยาง นัน้ โยง ไป โยง มา งาน เขยีน ชิน้ เดมิ ก ็ไม เหมอืน เดมิ อกี ตอ ไป

มัน เกิด ความ รูสึก รวม กับ คน เขียน จน บาง คร้ัง อาจ เพลิน

ไป ถึง ขั้น วา นั่ง อยู กับ เขา ตรง น้ัน เลย และ งาน เขียน นั้น มัก ฝง ใจ

ซะ เหลอื เกิน ซึง่ ผม ก ็ไมรู วา ทำไม มนษุย ถงึ แบง ปน ประสบการณ

ความ รูสึก ผาน งาน เขียน ได ขนาด น้ี

วารสาร วิถีพุทธ ฉบับ น้ี จึง เพิ่ม คอ ลัมน พิเศษ ข้ึน มา

เพื่อ ให ผู อาน ได ทำความ รูจัก ที่มา ของ งาน เขียน ดีๆ ที่ ได รับ

เลือก เปน บทความ ดี เดน ของ แตละ ภาค

ขอ ให ทุก ทาน มี ความ สุข มี ชีวิต อยู ใน ความ ไม ประมาท

เสมอ ไป

ขอ ขอบคุณ

กอง บรรณาธิการ สถาบัน อาศรม ศิลป

รวมติชม และเสนอแนะเพื่อปรับปรุงวารสารวิถีพุทธ ผานทางจดหมาย หรอือเีมล ท่ีกองบรรณาธกิารวารสารโรงเรยีน วิถีพุทธ สถาบันอาศรมศิลป ๓๙๙ ซ.อนามัยงามเจริญ แขวงทาขาม เขตบางขุนเทียน กทม. ๑๐๑๕๐ www.arsomsilp.ac.th

๒

พบ กัน อีก ครั้ง ใน วารสาร โรงเรียน วิถี พุทธ

รู ตื่น และ เบิก บาน ซึ่ง ดิฉัน หวัง วา ผู อาน วารสาร

จะ ได รับ ทราบ เรื่อง ราว ที่ นา ชื่น ใจ จะ ได รู ตื่นจาก

การหลับ เบิก บาน กับ งาน วิชาชีพ ครู พอ พูด คำ วา

“วิชาชีพ ครู” ทำให นึกถึง ความ หมาย ของ คำ วา

“อาชีพ” กับ “วิชาชีพ” ขึ้น มา อีก ครั้ง และ นึก เลย ไป ถงึ คำ วา “จติ วญิญาณ ความ เปน คร”ู ซึง่ ดฉินั ได ฟง

บรรยาย จาก นาย แพทย ประเสริฐ ผลิตผล การ พิมพ

จิตแพทย ท่ี โรง พยาบาล เชียงราย ราช ประชา นุ เคราะห

ขอ เลา แบบ สงัเขป ที ่ดฉินั สรปุ มา เอง ถกูหรอื ผดิก็ ฝาก

ชวย กัน คิด ตอ และ ถา ผิด ก็ อยา ไป ตอวา คุณ หมอ นะ

เพราะ อาจ เปน เพราะ ดิฉัน สรุป ผิด ก็ได

การ ทำงาน ท่ี ตอง มี อุดมการณ เปน องค ประกอบ

เพ่ือ ให งาน น้ัน บรรลุ เปา หมาย ไม ได ทำงานเพ่ือ แลก กับ

คา จาง ราย ได แต ตอง สังเคราะห ความ รูประสบการณ

ตอง ทุมเท ตอง แก ปญหา ท่ี ซับ ซอนแตละ ปญหา

ไม เปน แบบ ฉบับ เดียวกันท่ี จะ แก ดวย วิธี เดียว

งาน นัน้ๆ เปน งาน แบบ วชิาชพี เปน นยิาม อยาง งาย

ของ คำ วา วิชาชีพ ดัง น้ัน งาน ของ แพทย พยาบาล

และ งาน ครู เปนตน จึง เปน งาน ลักษณะ วิชาชีพ

ผู ท่ี ทำงาน วิชาชีพ ครู นั้น นอกจาก สอน

ให อาน ออก เขียน ได รู เทา ทัน โลก ที่ เปล่ียนแปลง

สิ่ง สำคัญ คือ สอน ให นักเรียน เปน มนุษย ท่ี สมบูรณ

ซ่ึง คำ วา มนุษย ท่ี สมบูรณ ได มี ผู นิยาม ไว หลาก หลาย

ใน สวน พระพุทธ ศาสนา เทา ท่ี ดิฉัน มี ความ รู แค หาง อ่ึง

วา มนุษย ท่ี สมบูรณ คือ มนุษย ที่ ดำเนิน ชีวิต

ดวย หลัก สัป ปุ ริส ธรรม สวน วา จะ ทำ อยางไร ท่ีนักเรียน

ของ เรา จะ เปน มนุษย ท่ี สมบูรณ นอกจาก ที่ เรา

ทราบๆ กัน คือ การ ได เห็น แบบ อยาง ที่ ดี ซึ่ง ครู

ถือ เปน แบบ อยาง ท่ี สำคัญ มาก ของ นักเรียน แลว

ครู ท่ี ทำ หนาที่ ครู อยาง ๑)เห็น คุณคา ของ งาน ครู

ไม ได ทำงาน ครูเพื่อ รางวัล เพื่อ การ เลื่อน ขั้น

เพือ่ โอกาส การ โยก ยาย เพ่ือ เกยีรต ิบตัร หรอื โอกาส

ยกยอง จาก ผูใหญ โอกาส เสนอ ผล งาน บน เวที

โอกาส เดิน ทาง ไป ตาง ประเทศ หรือทำ เพ่ือ ได นำ

ผล งานมาเขียน ขอ ชำนาญ การ พิเศษ แต คร ูที ่พยายาม

ทำงาน นัน้ๆ อยู เพราะ เห็น วา งาน น้ันสามารถ พฒันา

นักเรียน ได งาน น้ัน มี คุณคา ไมใช แคสอบ ผาน

ระดับ ช้ัน ได คะแนน สูง แต เปน งาน กอ ราง ความเปน

มนุษย แม บาง ครั้ง ครู ตอง อยู เบื้อง หลังค วาม สำเร็จ

ไมมี ผู กลาว ช่ืนชม ไมมี ใคร รู ถึง ความ ทุมเท เสีย สละ

มาก เพยีง ใด บาง ครัง้ ถงึ ขัน้ ถกู แยง ซนี ผู อำนวย การ

โรงเรียน รับ รู เร่ือง ราว งาน น้ันๆ นอย มาก งาน น้ัน

สง เขา ประกวด ก็ ไม ได รางวัล งาน น้ัน มอง เห็น เปน

รูป ธรรม นอย เห็น ผล ชา ครู ก็ ยัง พยายาม ทำ ตอ

๒)ครู พรอม เปด กวาง พยายาม เรียน รู สิ่งใหม

ปรับปรุง งาน เส มอๆ มี ความ กาวหนา จาก เดิม

หา ทาง ออก ใหมๆ กับ ทุก เร่ือง ราว ท่ี ผาน เขา มา

ไม เกีย่ง วา ตนเอง อาย ุใกล เกษยีณ หรอื ไม คร ูเปน คน

แบบ “น้ำ ไม เต็ม แกว” ครู ที่ เห็น ปญหา นักเรียน

เปน เรื่อง ทาทาย นา ลอง เสมอ กลา เสี่ยง กลา เสีย

เรื่อง เล็ก (เสีย เงิน เสีย เวลา เรียน) เพื่อ จะ ได เรื่อง

ใหญ กวา (อุปนิสัย ที่ ดี) ๓)ครู มี เมตตา สง เสริม

นักเรียน ที่ เกง แลว ให ได โจทย ที่ ทาทาย มาก ขึ้น

มี ความ กรุณา ชวย เหลือ สนับสนุน นักเรียน ที่ ดอย

ให คอยๆ กาว เดิน ไม ปฏิเสธแมวา นักเรียน จะ มา

แบบ ไหน มา จาก ไหน เห็น นักเรียน ทัง้ ตวั ทัง้ ครอบครวั

ทัง้ เบ้ือง หลงั ๔)คร ูที ่พบ อปุสรรค คำ นนิทา คำ ตอวา

คำ สม นำ้ หนา คำ สมเพช แลว ยงั พยายาม หา ทางออก

ใน ทาง ท่ี ชอบ ธรรม แม ไม ได ทาง นี้ ก็ เปลี่ยน วิธี การ

ไม หยุด รอ ไม ยอม ให มี ทาง ตัน ไม ยอม จำนน กับ

กฎ เกณฑ ระเบียบ แบบแผน ครู ที่ รูจัก การ ตอ รอง

การ โต แยง เพือ่ ให ได มา ซึง่ สทิธิ โอกาส และ คณุภาพ

แก นักเรียน ทั้ง ๔ ประการ นี้ จึง นา จะ เปน ครู ที่ เปน

ตัวอยาง ที่ ดี เพ่ือ พัฒนา นักเรียน สู ความ เปน มนุษย

ที ่สมบรูณ ใน มมุ มอง ของ ดฉินั คร ูที ่วา มา นี ่แหละ คือ

คร ูแบบ วชิาชพี ซึง่ ด ูตวัอยาง คร ูแบบ นี ้ได ใน วารสาร

โรงเรยีน วถิ ีพทุธ รู ตืน่ และ เบกิ บาน ทัง้ เลม นี ้และ เลม

กอนๆ อีก หวัง วา ผู อาน จะ เลา เรื่อง ครู แบบ นี้ ที่ ทาน

รูจัก มา ให เรา ได อาน กัน ใน เลม หนา อีก นะ คะ

ครูในวิชาชีพบทความจากสำนักงาน

คณะกรรมการการศึกษา

ขึ้นพื้นฐาน (สพฐ.)

๓

สารบัญบทความ พิเศษ พระ ครรชิต คุณ ว โรบทความ ดี เดน

ลำน้ำ ยม สายน้ำ…ชีวิตภาค เหนืือ ตอน บน : แพร เขต ๑

คุณธรรม ช้ัน นำ…ที่ อนุบาล ศรีเทพ ภาค เหนืือ ตอน ลาง : เพชรบูรณ เขต ๓

ปลูก ฝง ความ ด ี

ภาค อีสาน ตอน บน : สกลนคร เขต ๓

ตน เปลี่ยน ได ดวย ตนเอง

ภาค อีสาน ตอน ลาง : รอยเอ็ด เขต ๑

แม จำเปนประตู อีสาน : นครราชสีมา เขต ๔

พลิก ชีวิตภาค กลาง : อางทอง

วัน นี้ ไมมี สายลม

ภาค ใต ตอน บน : เพชรบุรี เขต ๑

ปลาย ทาง ความ หวงใย… จาก หัวใจ ของ ครู ภาค ใต ตอน ลาง : ปตตานี เขต ๒

บทความภาคเหนือตอนบน

โลกสวยดวยสองลอของครูสุภา ลำปาง เขต ๓

ปลื้ม…วิถีพุทธเชียงราย เขต ๓

กตัญูพะเยา เขต ๒

จิตอาสา พัฒนาวัดไกลบาน นาน เขต ๒

ศรัทธา ลำปาง เขต ๒

อริยะสรางได…ในโรงเรียนวิถีพุทธ เชียงราย เขต ๓

มรดกความดี นาน เขต ๒

นองนนทยอดกตัญู พะเยา เขต ๒

คุณธรรมนำชีวิต พิชิตความสำเร็จ

พะเยา เขต ๒

ครูไทยหัวใจเกษตรพอเพียง ณ โรงเรียนบานแมอิง พะเยา เขต ๑

ดวยสมองของฉัน

ลำปาง เขต ๓

ขยะแสนสวย บวกจาก ๑ ไปเปน ๙ แพร เขต ๒

ชีวิตใหมที่สดใส

พะเยา เขต ๒

แสงธรรมนำชีวิต

เชียงราย เขต ๒

ชีวิตจริงยิ่งกวาลิเก นาน เขต ๒

ปฐมธรรม ปฐมวัย “อิทัปปจจยตา” กฎใหญสำหรับเด็กเล็ก

เชียงราย เขต ๒

อยาปลอยใหสายเกินจะแก ไข

เชียงราย เขต ๔

มุทิตาจิต จากใจดวงนอย พะเยา เขต ๑

ยอนรอยงานเขียน

๔

๘

๑๑

๑๕

๑๘

๒๑

๒๓

๒๖

๒๙

๓๒

๓๔

๓๗

๔๐

๔๓

๔๖

๔๘

๕๑

๕๓

๕๕

๕๗

๖๐

๖๒

๖๔

๖๗

๗๐

๗๓

๗๖

๗๘

บทความ บทความ หนา หนา

๔

พทุธ ศาสนา กบั วทิยาศาสตร ม ีความ เหมอืน หรือ ตาง กัน อยางไร คะ

พุทธ ศาสนา กับ วิทยาศาสตร เหมือน กัน ท่ี การ

ตั้ง ตน สังเกต ธรรมชาติ พยายาม หาความ สัมพันธ

ถงึ เหต ุปจจยั ผล ที ่ตองการ เกดิ ขึน้ ก ็ตอ เมือ่ เรา ลงมอื

ทำเหตุ ปจจัย ได ถูก ตอง สมบูรณ ตาม กฎ ธรรมชาติ

แต สิ่ง ที่ ตาง กัน คือ การ ศึกษา ธรรมชาติ

ของ พุทธ ศาสนา เปนการ เขาใจ ความ เปน ไป ของ

ธรรมชาติ แบบ เปน องค รวม ทั้ง ๔ ดาน คือ

ดาน ปญญา หรือ ความ รู ดาน จิตใจ ดาน สังคม

สิง่ แวดลอม ตอง ศกึษา พฒันา ทัง้ ๔ ดาน อยาง สมดลุ

ไม มอง แยก สวน จะ ทำๆ ส่ิง ใด ก็ ตอง มี ความ รับ ผิด ชอบ

และ คำนงึ ถงึ ผลก ระ ทบ ที ่จะ เกดิ ขึน้ ตอ ดาน ทัง้ สี ่ดวย

เรา จึง สามารถ อยู รวม กัน ใน สังคม และ ธรรมชาติ

ได อยาง เกื้อกูล และ ทำให มนุษย พบ กับ ความ สุข

หรือ พน ทุกข อยาง แทจริง

วิทยาศาสตร แบง ออก เปน Pure Science

กับ Applied Science ฝง Pure Science

อยาก รู อะไร เขา ก็ ศึกษา เอา ให รู เลย วา เปน อะไร

ทำงาน อยางไร มัก ศึกษา แบบ แยก สวน เชี่ยวชาญ

ภาพ : creativecommons.com

บทความพิเศษคัดยอจากบทความของพระครรชิต คุณวโร

จากหนังสือ: พระพุทธเจามีจริงไหม?

หนา ๙๗-๑๐๘ สำนักพิมพอะบุก

ทุกคำสอนในศาสนาพุทธ เปนจริงทางวิทยาศาสตรไหม?

๕

เฉพาะ ดาน สวน Applied Science ก็ มัก มุง เนน

ที่ เอา ความ รู ที่ ได จาก Pure Science มา ประยุกต

เพื่อ ตอบ สนอง ความ ตองการ หรือ ความ อยาก

ของ มนุษย อยาง แทจริง หรือ ไม สง ผลก ระ ทบ ตอ

สิง่ แวดลอม ความ เปน อยู และ จติใจ อยางไร ทำให

มนุษย เกิด ความ สุข ความ ดี งาม ท่ีแท จริง หรือ ไม

ไม ตอง อยู ใน ขอบเขต ที่ เขา ตอง ไป คำนึง ถึง

วิทยาศาสตร จึง เปนการ ศึกษา ที่ แยก สวน ไม มอง

ชีวิต เปน แบบ องค รวม ศึกษา เพียง เพื่อ ตอบ สนอง

ความ ตองการ หรือ ความ อยาก รู ของ ตนเอง

แทบ จะ ไม สนใจ ถึง ผลก ระ ทบ ท่ี จะ เกิด ขึ้น กับ

ดาน อืน่ๆ ของ ชวีติ ดงั จะ เห็น ได จาก นกั วทิยาศาสตร

บาง คน อาจ จะ ศึกษา รูจัก กฎ ของ ของ ส่ิง นั้น สิ่ง นี้ ดี

แต กลับ มี ปญหา ดาน ชีวิต ครอบครัว หรือ การ อยู

รวม กันกับ ผู อื่น ใน สังคม

เรา ไมใช นัก ชีววิทยา ทำไม พุทธ ศาสนา ถึง ตอง ให เรา ศึกษา ธรรม ชา ติ ละคะ

เพราะ วา ชีวิต เรา เปน ธรรมชาติ อยาง หนึ่ง

ที่ เรา ตอง อยู รวม กับ ธรรม ชา ติ อื่นๆ โยม ลอง ดู ชีวิต

ของ เรา สิ วา เกี่ยวของ กับ อะไร บาง พื้น ฐาน เลย นะ

หนึ่ง เรา มี รางกาย เรา ใช รางกาย นี้ ใน การ ติดตอ

เกี่ยวของ กับ อะไร บาง ถา มอง ออก ไป ดาน นอก

ดาน ที่ หน่ึง เรา ตอง เกี่ยวของ กับ สิ่ง แวดลอม

ทาง ดาน กายภาพ ดาน ที่ สอง เรา ตอง เกี่ยวของ กับ

สิง่ ม ีชวีติ ดวย กนั เรยีก วา สงัคม โดย รบั รู ผาน ทาง ตา

หู จมูก ล้ิน กาย และ แสดงออก โดย การ พูด และ

การก ระ ทำ ซึ่ง คน ปจจุบัน มัก จะ มอง กัน อยู เพียง

สอง ดาน นี้ แลว ลืม อะไร ไป บาง อยาง นั่น ก็ คือ

ภายใน ไดแก ดาน ความ รูสึก นึกคิด หรือ ดาน จิตใจ

และ ดาน ความ รู ความ เขาใจ และ การ วางทา ที

ที่ ถูก ตอง ตอ สิ่ง ตางๆ ที่ เรา ตอง เกี่ยวของ

หลัก พุทธ ศาสนา มอง การ เปล่ียนแปลง ตางๆ

ไม วา จะ เปน สิง่ แวดลอม ทาง กายภาพ สังคม รางกาย

หรือ แม กระทั่ง จิตใจ ท่ี ไม ได เกิด ข้ึน อยาง ลอยๆ

หรือ วา มี ใคร ดล บันดาล ให เกิด แต มี รูป แบบ

การ เปล่ียนแปลง และ เหตุ ปจจัย ท่ี ทำให เปน เชน น้ัน อยู

เรา เรียก วา หลัก อิ ทัป ปจจย ตา คือ ความ เปน ไป

ของ ธรรมชาติ ส่ิง ตางๆ มี ความ เปน เหตุ เปน

ปจจัย สง ผลก ระ ทบ ซ่ึง กัน และ กัน อยาง มี รูป แบบ

ตาม กฎ ธรรมชาติ เม่ือ เรา ทำเหตุ ปจจัย แบบ น้ี

ผล ที่ เกิด ขึ้น ก็ จะ เกิด สอดคลอง กับ เหตุ ปจจัย

ตาม กฎ ธรรมชาติ พระพุทธเจา ทาน จึง สอน ให

มนุษย เขาไป ศึกษา ให เขาใจถึง กฎ ธรรมชาติ ตรง นี้

เมื่อ เขาใจ วา เหตุ ปจจัย อะไร ทำให เกิด ผลอ ยาง ไร

แลว ตอ ไป ถา มนุษย ตองการ ให เกิด ผล ดี ถา อะไร

เปน เหตุ ปจจัย ที่ ไม ดี หรือ จะ กอ ให เกิด ผล ท่ี ไม ดี

มนษุย อยา ไป ทำ เหต ุปจจยั ใด ที ่ด ีงาม พงึ ทำให มาก

และ พึง รักษา จิตใจ ให ผองใส เปน อิสระ แลว เรา

จะ พบ ความ สขุ ทีแ่ท จรงิ แต ถา หาก มนุษย ไป ทำเหต ุ

ปจจยั ที ่ไม ด ีเขา ผล ที ่ไม ด ีก ็จะ เกดิ ขึน้ ทัง้ กบั ตวั เอง

สังคม และ ส่ิง แวดลอม ตาม ธรรมชาติ แมวา คน

ใน สังคม จะ มี ความ คิด ความ เช่ือ หรือ คา นิยม วา

ทำ อยาง นั้น แลว จะ ตอง เกิด ผล ดี ก็ตาม สุดทาย ผู ที่

ตอง รบั ผล และ เปน ทกุข ก ็คอื มนษุย นัน่ แหละ เพราะ

ความ เปน ไป ของ ธรรมชาติ ไมใช ความ ตองการ

ของ มนุษย

ธรรมชาติ มี ขอบเขต ที่ กวาง มาก เรา ควร เลือก สวน ไหน มา ศึกษา คะ

เรา ควร เร่ิม ตน จาก การ เขา มา ศึกษา ชีวิต

และ ส่ิง ที่ เก่ียวของ สัมพันธ กับ ชีวิต ของ เรา ให เขาใจ

และ ปฏิบัติ ให ถูก ตอง กอน พระพุทธเจา ทาน จึง สอน วา

สิง่ ใด ที ่เปน อกศุล คอื ไม เกือ้กลู ด ีงาม เธอ อยา ไป ทำ

เวลา กลาว ส้ันๆ ทาน จะ กลาว วา การ ไม ทำบาป ท้ัง ปวง

เพราะ เมื่อ เจตนา ไม ดี การ พูด การก ระ ทำ ก็ จะ ไม ดี

และ ยอม สง ผลก ระ ทบ ที ่ไม ดี ตอ ตนเอง และ ภายนอก

ดวย สอง ถา อะไร เปน เหตุ ปจจัย ที่ ดี จง ทำให มาก

ทั้ง การ คิด การ พูด การก ระ ทำ ขอ ที่ สอง น้ี คือ

การ ทำความ ดี ให ถึง พรอม พอ ไป ขั้น สูง ขึ้น ไป

มากกวา นั้น ถาม วาท่ี เรา เปน ทุกข กัน อยู ทุก วัน นี้

เปน ทกุข เพราะ อะไร เพราะ ความ รูสกึ ยดึ ตดิ ถอื มัน่

ชอบใจ หรือ ไม ชอบใจ สาเหตุ ของ ทุกข ที่แท จริง

มัน อยู ตรง นี้ ไมใช สิ่ง แวดลอม ไมใช สังคม ไมใช

รางกาย แม กระ ทั้ง ความ รูสึก ใน จิตใจ ก็ ไมใช

แต อาการ ที ่เรา ยดึ ตดิ รูสกึ การ เปน เจาของ อยาก ให

๖

ภาวะ ตางๆ เปน อยาง นั้น อยาง นี้ ตามใจ ของ เรา

นัน่ แหละ คอื สิง่ ที ่ทำให เรา เปน ทกุข ถา เรา ตัด ตรง น้ี ได

ตอ ไป สิง่ ตางๆ จะ เปลีย่นแปลง ไป อยางไร เรา จะ ทกุข

อี กมั้ย เมื่อ เชา นี้ อาน หนังสือพิมพ มี คน ตาย ไหม

ทุกข ไหม รองไห หรอื เปลา ไม ทกุข ใช ไหม เพราะ อะไร

เพราะ เรา ไม ได ยึด ติด หรือ ผูกพัน กับ คนคนน้ัน

พระพุทธเจา ทาน จึง ให ละ ความ ยึด ติด ถือ มั่น ใน

สิ่ง ตางๆ เพราะ เม่ือ ละ ได แลว ไม วา ส่ิง นั่น จะ

แปร เปลี่ยน ไป อยางไร ยอม ไม กระทบ จิตใจ ทำให

จิตใจ ผองใส ได ตลอด เวลา ทาน จึง ตรัส ไว ใน

ขอ ท่ี สาม วา การ ทำ จิตใจ ให ผองใส

ใคร ท่ี ทำ ตาม คำ สอน ท้ัง ๓ ขอ เชน น้ี อยู

ทุก ขณะใน ชีวิต เขา ก็ จะ กลาย เปนการ ปฏิบัติ ธรรม

ไม วา เขา จะ อยู ทีไ่หน หรือ ทำ อะไร ดัง นัน้ อยา คดิ วา

การ ท่ี เรา นุง ขาว หม ขาว อยู วัด คือ การ ปฏิบัติ ธรรม

เทานั้น การ ปฏิบัติ ธรรม ท่ีแท จริง อยู ที่ ตัว เรา

ตลอด เวลา เรา ตอง สังเกต เรียน รู ความ เปน ไป

ของ สิง่ ตางๆ เมือ่ เรา รู แลว เหตุ ปจจยั ใด ที ่กอ ผล ไม ด ี

อยา ไป ทำ เหต ุปจจยั ที ่ด ีงาม ทำให มาก สงู ขึน้ ไปกวา

นั้น หม่ัน พิจารณา วา ส่ิง ตางๆ เปน ของ ช่ัวคราว

เกิด ข้ึน แลว ก็ ยอม ดับ ไป จิตใจ ไม ยึด ติด ถือมั่น

เปน อสิระ เมือ่ จติใจ เปน อสิระ เชน นี ้เรา จะ สามารถ

ใช ปญญา ใน การ จัดการ สิ่ ง ชั่วคราว เหลา นี้

ให เกิด ประโยชน ได อยาง เต็ม ที่ ทั้ง ตอ ตนเอง และ

สังคม สิ่ ง ใด เปน สิ่ ง ท่ี ดี งาม เปน ประโยชน

ยอม ทำ สิง่ นัน้ อยาง เตม็ กำลงั เพราะ ไม วา จะ ทำ หรอื

ไม ทำ ก ็ม ีความ สขุ เหมอืน กนั อาตมา ถาม วา อยาง นี ้

ชีวิต จะ มี ความ สุข ไหม สังคม จะ เจริญ ไหม

เรา ศึกษา และ ได ปฏิบัติ ได เพียง แค นี้ ก็ นัยวา

เพียง พอแลว

พุทธ เปน ศาสนา แหง วิทยาศาสตร อยาง ท่ี ชอบ พูด กัน จริง ไหม คะ

พทุธ ศาสนา เปน ศาสนา แหง ปญญา คอื ทำ ไร

ตอง รู ตอง เขาใจ ถงึ องค ประกอบ ความ สมัพนัธ และ

ความ เปน เหตุ เปน ปจจัย เปน ศาสนา แหง การก ระ ทำ

คือ ผล จะ เกิด ขึ้น ก็ ตอ เมื่อ เรา ลงมือ กระทำ ให

ถูก ตอง ตาม กฎ ธรรมชาติ เปน ศาสนา แหง ความ เพียร

พยายาม คือ ตอง พยายาม สราง เหตุ สราง ปจจัย

ให ถงึ พรอม แก ธรรมชาติ ผล ที ่ตองการ จงึ จะ เกดิ ขึน้

ลอง เทียบ กับ ทาง วิทยาศาสตร อยู ถา เรา อยาก ได

โพแทสเซียม เปอร แมง กา เนต หรือ ดาง ทับทิม ที่ เรา

เอา ไป ลาง ผัก เรา ก็ ตอง เรียน รู กอน วา สาร นั้น เปน

อยางไร ผสม กัน อยางไร อัตราสวน เปน อยางไร

เหตุ ปจจัย ที่ ตอง ทำ มี อะไร บาง เมื่อ หา ขอมูล เสร็จ

เรียบรอย แลว เรา ได ดาง ทับทิม มา ใช หรือ ยัง

ยัง โยม ตอง ซื้อ วัตถดุิบ เอา มา ผสม และ ดู ผล การ

ทดลอง ที่ เกิด ขึ้น บางที ลอง ผิด ลอง ถูก ผสม มาก

ผสม นอย บางที ก็ ไม ได จะ เห็น วา ตอง ลงมือ ทำ

จึง จะ เกิด ผล ข้ึน จะ เห็น วา วิทยาศาสตร นั้น

ดำเนิน รอย ตาม หลัก ของ พุทธ ศาสนา ใน แง มุม นี้

แต ปจจุบัน วิทยาศาสตร ยัง มอง เฉพาะ ดาน วัตถุ

ใน ขณะ ท่ี พุทธ ศาสนา มอง ครอบคลุม ถึง ดาน จิตใจ

การ วางทา ที ให ถูก ตอง ตอ ส่ิง ทั้ง หลาย ดวย นี่ คือ

สิ่ง ที่ วิทยาศาสตร ยัง ศึกษา ไป ไม ถึง

ดัง นั้น พุทธ ศาสนา จึง ไมใช ศาสนา แหง การ

ออนวอน อยาง ที่ คน ไทย เปน กัน อยู ทุก วัน น้ี ไมใช

ศาสนา แหง ศรัทธา ท่ี เอาแต รอ คอย ผล ดล บันดาล

จาก ผู อืน่ เวลา กลาว ถงึ พทุธ ศาสนา ตอง แยก ระหวาง

ความ เชื่อ ของ คน ไทย กับ หลัก การ คน ไทย บอก วา

เรา นบัถอื พทุธ ศาสนา กนั ๙๐ เปอรเซน็ต แต ที ่ปฏิบตั ิ

ตาม หลกั ศาสนา จรงิๆ ไม แนใจ วา ม ีถงึ ๑๐ เปอรเซน็ต

หรอื เปลา ถา ยงั เขา วดั แลว ออนวอน รองขอ นัน่ ขอ นี ่

รอ คอย หวงั ผล ดล บนัดาล อยู ก ็แสดง วา ไม ได ปฏบิตัิ

ตาม หลัก ที่ พระพุทธเจา สอน ไว

ทุก คำ สอน ใน ศาสนา พุทธ เปน จริง ใน ทาง วิทยาศาสตร ไหม คะ

ขึ้น กับ วา วิทยาศาสตร สามารถ เขา ถึง

ความ จริง แท ของ ธรรมชาติ ได หรือ ไม ถา สามารถ

เขา ถงึ ได ก ็ยอม พสิจูน คำ สัง่ สอน ของ พระพทุธเจา ได

วา เปน จริง แต ถา ไม สามารถ เขา ถึง ได ก็ ยอม ไม สามารถ

พิสูจน คำ สอน ของ พระพุทธเจา ได ใน ความ เห็น

ของ อาตมา ความ รู วทิยาศาสตร อยาง ที ่ม ีใน ปจจบุนั

ถือวา ผิว เผิน มาก เพราะ ศึกษา และ พิสูจน อยู ใน กรอบ

ของ การ รบั รู ผาน ทาง ตา ห ูจมกู ลิน้ กาย หรอืเรยีก

๗

อยาง รวมๆ วา ดาน รูป ธรรม เทานั้น องค ประกอบ

ท่ี มี ความ สำคัญ มากกวา คือ นามธรรม ท่ี รับ รู ได ดวย ใจ

วิทยาศาสตร ยัง ไป ไม ถึง

แต ก็ ตอง ยอมรับ วา ดาน รูป ธรรม วิทยาศาสตร

เจริญ ข้ึน มาก ดัง นั้น ยิ่ง วิทยาศาสตร มี ความ รู

ดาน รูป ธรรม น้ี ลึก ซึ้ง มาก เทา ไหร ยิ่ง ทำให เห็น

ความ จริง ที่ พระพุทธเจา สอน เกี่ยว กับ รูป ธรรม

มาก ขึ้น เทานั้น ตัวอยาง เชน เมื่อ ศึกษา ใน อนุภาค

จะ พบ วา สิ่ง ตาง มี ลักษณะ ไม คงที่ เกิด ขึ้น แลว

คง สภาพ อยู เชน นั้น เพียง ช่ัวคราว แลว จะ ดับ ไป

หรอื เปล่ียน ไป เปน สภาพ อืน่ เสมอ (พระพทุธ ศาสนา

เรียก สภาพ แบบ น้ี วา อนิจ จลักษณะ) สิ่ง ตางๆ

จะ สง ผลก ระ ทบ ซึ่ง กัน และ กัน อยู ตลอด เวลา

ทำให เกิด การ เปล่ียน สภาพ หรือ การ เปล่ียนแปลง

(ทุกข ลักษณะ) เปนตน

เรา จำเปน ตอง ใช วิทยาศาสตร พิสูจน คำ สอน ใน ทาง ศาสนา ไหม คะ

เรา จำเปน ตอง พิสูจน คำ สอน ของ พระพุทธเจา

วา เปน จริง หรือ ไม ดวย ตนเอง ซึ่ง พระพุทธเจา

ทาน ก ็สอน ให เรา ทำ เชน นัน้ พระพุทธเจา ไม แนะนำ

ให เรา เพียง แค ปลงใจ เชื่อ ใน ส่ิง ท่ี พระองค สอน

ดวย ศรัทธา แลว ไม ลง มา ทำ และ พิสูจน ดวย ตัว เอง

มิ ฉะน้ัน ปญญา แทจริง ท่ี หย่ัง รู ใน เร่ือง น้ันๆ จะ ไม

เกิด ข้ึน โดย เฉพาะ เร่ือง ท่ี เกี่ยว กับ ชีวิต ของ เรา

โดยตรง แต เรา ไม จำเปน ตอง ใช ความ คดิ การ พสิจูน

กระบวนการ รวม ถึง การ ตัดสิน วา จริง หรือ ไม จริง

เพียง แค ใน กรอบ ของ วิทยาศาสตร เทานั้น

มา เปน เครื่อง พิสูจน หรือ ตัดสิน เพราะ สิ่ง ท่ี ความ รู

ทาง วิทยาศาสตร ยัง ไป ไม ถึง นั้น ยัง มี อีก มาก

เรา ไม ควร ดวน สรุป หรือ เชื่อ ลง ไป ทันที

วา สิ่ง ใด ที่ ความ รู ทาง วิทยาศาสตร มี ใน ปจจุบัน

ยัง ไม สามารถ พิสูจน ได แสดง วา สิ่ง นั้น ไมมี หรือ

ไม จริง แต ถา พิสูจน ได แสดง วา มี อยู หรือ เปน จริง

ดัง จะ เห็น ได วา ใน สมัย หนึ่ง นัก วิทยาศาสตร

อาจ คิด วา สิ่ง ที่ เล็ก ที่สุด คือ อะตอม และ อะตอม

ไม สามารถ แยก ออก ไป ได อีก แต พอ เคร่ือง มือ เจริญ ข้ึน

ก็ พบ วา อะตอม น้ัน ไมใช ส่ิง ท่ี เล็ก ท่ีสุด และ ยังสามารถ

แบง ออก ไป ได อีก เปนตน

แทจริง แลว มนุษย เรา เกิด มา ทำไม คะอาตมา ขอ ตอบ ดวย การ ถาม โยม วา สิง่ ที ่เรา

กำลงั ทำ ทกุ วนั นี ้เรา ทำ ไป เพือ่ อะไร เรา ได อะไร จาก

ส่ิง เหลา น้ัน เกิด ขึ้น กับ เรา ถา โยม ได คำ ตอบ แลว

ลอง ถาม ดวย คำถาม อยาง เดียวกัน กับ คำถาม ที่ ได

ไป เรือ่ยๆ สดุทาย มกั จะ ตอบ เหมือน กนั คอื มา สิน้ สดุ

ที่ ความ สุข ความ สบายใจ ถา ถาม ตอวา ทำไม โยม

อยาก ได ความ สุข โยม ได อะไร จาก การ มี ความ สุข

เรา อาจ จะ ตอบ วา ก็ เพราะ เปนสุข แลว มัน ไม ทุกข

ถาม ตอวา แลว ทำไม โยม อยาก ได ความ ไม ทุกข

เพราะ ไม ทุกข แลว โยม มี ความ สุข ใช ไหม ทีน้ี ก็ วน แลว

จรงิๆ แลว มนษุย เกดิ มา ตองการ เพยีง แค นี ้ปรารถนา

การ พน จาก ความ ทกุข อยาก ม ีความ สขุ แต ความ สขุ

ของ แตละ คน จะ ข้ึน กับ เงื่อนไข ที่ แตก ตาง กัน

บาง คน คิด วา ถา ได ลาภ ยศ ช่ือ เสียง เงิน ทอง

จะ ม ีความ สขุ บาง คน ได อยู กบั คน ทีร่กั จะ ม ีความ สขุ

หรือ ได ทำ สิ่ง ที่ ตน คิด วา จะ มี ความ สุข เปนตน

สิ่ง เหลา นี้ มัน เปน แค เงื่อนไข ไมใช สิ่ง ที่ เรา ตองการ

ไมใช หรือ ปญหา มัน อยู ตรง นี้ แหละ เพราะ มนุษย

มัว แต ติด อยู ดับ เง่ือนไข และ มัว วิ่ง หา สิ่ง ตางๆ

ตาม เงือ่นไข ที ่ตนเอง ยดึ ตดิ เลย ลมื เปา หมาย จรงิๆ

ของ ตนเอง วา จริงๆ แลว เรา ตองการ อะไร เรา ตองการ

ความ สุข ไมใช หรือ

ขอ ถาม ตอวา แลว ความ สุข มัน อยู ที่ไหน

ความ สุข อยู ที่ ใจ แลว เรา ไป หา ที่ ไหน หละ แลว เรา

จะ เจอ ไหม ถา มัว แต ไป วิ่ง หา สิ่ง ที่ เปน เงื่อน ไข อยู

แบบ น้ี พระพุทธเจา ทาน จึง สอน ให เขา มา ฝก และ

พัฒนา ภายใน ไดแก จิต ภาวนา คือ การ ฝก จิต

ให เปนสุข ปญญา ภาวนา ฝก ใจ ไม ให เปน ทุกข

เวลา อะไร มาก ระ ทบ หรือ ตอง พบ กับ ความ แปร เปล่ียน

โดย ใช สิ่ง ภายนอก เปน ปจจัย เพื่อ พัฒนา ภายใน

ทำให เปน ทุกข อยาง ใน ปจจุบัน ความ สุข ใน

พุทธ ศาสนา เกิด ขึ้น เน่ืองจาก จิตใจ ท่ี ดี งาม และ

ปญญา ที่ หยั่ง รู ความ จริง จึง เปน ความ สุข ที่แท จริง

ประณีต และ ย่ังยืน เปน สิ่ง ที่ ทุก คน ควร ตั้ง เปน

เปา หมาย สูงสุด ของ ชีวิต

บทคว

ามดีเ

ดน

ภาคเหนืือตอนบน แพร เขต ๑

เรื่องผจญ บุญสิทธ์ิ

โรงเรียนบานวังหลวง

(วังมาประชาสามัคคี)

อ.หนองมวงไข จ.แพร

ลำน้ำยม สายน้ำ…ชีวิต

สายน้ำ กับ การ หลอ เล้ียง ชีวิต ของ ชาว

จังหวัด แพร ทุก คน คง คิดถึง…ลำน้ำ ยม เปน แนแท

เมื่อ นึกถึง อดีต ความ เปน มาส มัย เมื่อ เปน เด็ก

ลำน้ำ ยม ชาง กวาง ใหญ ไพศาล นา สะ พรึง กลัว

ใน ยาม น้ำ หลาก หรือ น้ำนอง น้ำ เหนือ ไหล บา ทวม

ไป ท่ัว ท่ี ทำ กิน ของ บรรพบุรุษ ของ เรา ใน อดีต

ซึง่ เรยีก ทวม ปง หรอื ทวม ดอน ใน สมยั นัน้ จำ ไม ได วา

มี ความ ทุกข หรือ มี ความ สุข แต คงจะ เปน ความ สุข

สนุกสนาน ตาม ประสา เด็ก มากกวา มี ความ สนุกสนาน

เหลือ เกนิ ที ่ได เลน นำ้นอง ส ีขุน สอง ตลิง่ เตม็ ไป ดวย

ผูคน ที ่เฝา ด ูนำ้นอง บาง ก ็จบั สตัว นำ้ บางกจ็บัจิง้หรดี

หรือ ตั๊กแตน หรือ สัตว เลื้อย คลาน เชน งู เปนตน

บาง ก็ วาย น้ำ จับ ทอน ซุงซ่ึงมี ท้ัง ขนาด เล็ก และ

ขนาด ใหญ ท่ี ไหล มา กับ น้ำนองกลับ เขา ฝง ทอน ซุง

ที่ ไหล มา กับ น้ำนอง ใน สมัย เปน เด็ก จำ ได วาเปน ของ

องคการ อุตสาหกรรม ปา ไม ท่ี ได รับ สัมปทาน

๘

แต ก็ ไมรู วา มา จาก ไหน ไม องคการ แปล วา อะไร

ยอน อดีต มา จนถึง ปจจุบัน ลำน้ำ ยม

สายน้ำ ใน อดีต แตกตางกับ ลำน้ำ ยม ใน ปจจุบัน

อยาง ส้ิน เชิง ประโยชน ของ ลำน้ำ ยม และ ความ หายนะ

ของ ทรัพยสิน ท่ี ได รับ จาก อุทกภัยของ ชาว จังหวัด แพร

สิบ ป ยอน หลัง มี แต ความ ขมขื่น ความ สูญ เสีย

ความ พินาศ และ ความ หายนะ มา สู ชาว แพร

ใน ป พ.ศ.๒๕๓๘ เปน ครั้ง ท่ี ราย แรง ท่ีสุด หลัง จาก

ความ เสีย หาย เกิด ขึ้น มี การ วิเคราะห หา สาเหตุ

ของ ภัย พิบัติ ที่ เกิด ขึ้น จาก สายน้ำ ยม แหง นี้

หลาย สาเหตุ นา นั ปการ เชน การ ตัด ไม ทำลาย ปา

การ สราง แกง เสือ เตน การ ประทวง ของ สิทธิ มนุษยชน

มี ปญหา เกิด ข้ึน มากมาย ไม จบ ไม ส้ินของ ลำน้ำ ยม

แหง นี้

ลำน้ำ ยม ใน เดือนพฤศจิกายน เกือบ แหง ขอด

น้ำ ไหล เอื่อยๆ เหมือน กับ คน ที่ สิ้น หวัง ใน ชีวิต

น้ำ ใส จน มอง เห็น กรวด ทราย ตะไคร น้ำ ปลา เล็ก

ปลา นอย แหวก วาย ไป มา เปน ฝูง เล็กๆ ปลา บาง

ฝูง ลอ เลน กับ แสง อาทิตย ใน ยาม เชา มอง เห็น

เปน เกลด็ ส ีเงนิ สะทอน แสง วบูวาบ เหมือน เพชร งาม

ยาม ตอง แสง ไฟ เกล็ด สี เงิน ที่ สะทอน แสง มัน ชาง

งาม เหลือ เกิน หา ส่ิง ใด เปรียบ ไม ได ใน ยาม นี้

สอดคลอง กับ ชี วิ ตนอยๆ ของ นักเรียน ชั้น

ประถมศึกษา อีก หลาย ชีวิต ท่ี ชื่นชม ความ งาม

ของ ปลา และ การ สะทอน ของ เกล็ด สี เงินที่ เจา ตัว

ยัง ไม ทราบ อนาคต ของ ตัว เอง ใน วัน ขาง หนา วา

จะ เปน อยางไร

ครู สอน ภาษา อังกฤษ ตัว เล็กๆ คน หน่ึง

นำ นักเรียน ที่ เปน ศิษย รัก มา ศึกษา นอก สถาน ที่

ตาม สัญญา ที่ ให ไวกอน สิ้น ฤดู ฝน ความ บริสุทธิ์

ของ เด็ก นอย กับ ความ มุง มั่น ของ ครู ที่ จะ ชวย กัน

ประ คบั ประคอง ชวีติ อกี หลาย ชวีติ ให ไป สู โลก กวาง

ที่ มี แต อุปสรรค ขวาก หนาม อีก หลาย เทา ทวีคูณ ใน

วนั ขาง หนา โดย ไม ทราบ วา จดุ หมาย ปลาย ทาง ของ

ตนเอง นั้น จะ ไป ส้ิน สุด ณ ท่ี แหง หน ตำบล ใด

อ เม ซิ่ง วัง หลวง เปน สถาน ท่ีที่ เปน จุด หมาย

ปลาย ทาง ท่ี นักเรียน ทุก คน มี ความ ปรารถนาให เปน

หองเรียน ธรรมชาติ ท่ี จะ ไป ศึกษา นอก สถาน ท่ี

ซ่ึงเปน ความ ภาค ภูมิใจ ของ ตนเอง ใน ถ่ิน เกิด นักเรียน

หลาย คนเคย มา เที่ยว เพราะ อยู ใกล บาน มา กับ

ผู ปกครอง บาง ญาติ พี่ นอง บาง ครู ก็ คอย เตือน อยู

เสมอ วา อยา มา เที่ยว คน เดียว เพราะ กลัว จะ เกิด

อันตราย แต นักเรียน ทุก คน ก็ ยัง มี ความ ตองการ

ที่ จะ มา เรียน กับ คุณครู ใน สถาน ที่ น้ี ปจจุบันทาง

องคการ บริหาร สวน ตำบล วัง หลวง รวม กับ ผูนำ

ใน หมูบาน ประชาชน ทำ การ กั้น ลำน้ำ ยมโดย ใช

กระสอบ ทราย และ ลำ ไมไผ กั้น ลำน้ำ ไวใน ฤดู แลง

ของ แตละ ป จะ มี การ กั้น ลำน้ำ ยม แหง นี้ นอกจาก

ได ประโยชน จาก การ ก้ัน น้ำ ไว ใช ยัง เปน สถาน ที่

ทอง เที่ยว ใน ฤดู รอน ชวง ใกล วัน สงกรานต จะ มี

นัก ทอง เท่ียว จาก ตาง ถิ่น มา เที่ยว เลน น้ำ ดวย ความ

สนุกสนาน บาง ป ก็ มี การ จัด งาน ประเพณี บริเวณ น้ี ดวย

ใกล กับ ท่ี กั้น ลำน้ำ ยม จะ มี สะพาน ขาม ลำน้ำ ยม

ของสำนักงานเรงรัด พัฒนา ชนบท จังหวัด แพร

มี ความยาว ๓๔๐ เมตร เช่ือม ตอ ระหวาง หมูบาน วัง หลวง

อำเภอ หนอง มวง ไข กบั หมูบาน หวั เมอืง อำเภอ สอง

จังหวัด แพร บริเวณ ใต สะพาน มี ความ รมรื่น

มี ฝูง คางคาว ตัว เล็กๆ สง เสียง ดัง ตาม ซอกใต สะพาน

มัน จะ รอง เสียง ดัง เหมือน กับ ทักทาย นักเรียน

ลูก ศิษย ตัว นอย เมื่อ เดิน เขาไป ใกล ใต สะพาน

การ ศึกษา นอก สถาน ท่ี แตละ คร้ัง นักเรียน

แตละ คน จะ มี ความ ตื่น เตน มี การเต รี ยม ตัว กัน

เปน อยาง ดี มี เสื่อ กระเปา เรียน น้ำ ดื่ม ผู ปกครอง

มี สวน ชวย เตรียม สิ่งของ สัมภาระ สำหรับ เด็ก เล็ก

๙

ชวง ชั้น ที่ ๑ ผู ปกครอง มี ความ ตื่น เตน ไม แพ เด็กๆ

กจิกรรม ใน การ จดัการ เรยีน การ สอน ไม เนน เนือ้หา

แต จะ เนน กระบวนการ หรือ วธิ ีการ มากกวา นกัเรยีน

เรียน ดวย ความ สนุกสนาน ครู สอด แทรก คุณธรรม

จริยธรรม โดย อาศัย ความ บริสุทธิ์ ของ ธรรมชาติ

ของ ลำน้ำ ยม เปน สื่อ สายใย เชื่อม โยง ความ รัก

ความ ผูกพัน และ ความ ปรารถนา ดี ให กับ นักเรียน เสมอ

นักเรียน ให ความ สนใจ ใน การ รวม กิจกรรม ดวย

ความ สุข และ ความ เต็มใจ นักเรียน ที่ มี ปญหา ทาง

ครอบครัว ปญหา ทาง สติ ปญญา แตละ คน มี ความ

กระตือรือรน ที่ จะ เรียน โดย อาศัย ธรรมชาติ ใกล ตัว

ซึมซับ เอา ส่ิง ท่ี ดี งาม โลก ท่ี สดใสของ นักเรียน ใน วัย น้ี

ที่ ตองการ ความ รัก ความ เห็นใจ ความ เขาใจ

สิ่ง ตอบแทน ท่ี หยิบ ยื่น ให จาก ครูผู ซึ่ง เขาใจ เขา

มาก ที่สุด ใน ยาม น้ี ครอบครัว ตาง คน ตาง มี ภาระ

ลืม นึกถึง เด็ก ที่ เกิด มา ท่ี ตอง รับ ผิด ชอบ กิจกรรม

ท่ี ครู มอบ หมาย บรรลุ ผล ตาม จุด ประสงค ท่ี วาง ไว

ตาม ความ คาด หวัง ของ ครูท่ี จะ ให นักเรียน เปล่ียนแปลง

พฤติกรรม ไป ใน ทาง ที่ ดี ใน ดาน พุทธิ พิสัย ทักษะ

พิสัย และ จิต พิสัย เพียง นอย นิด ก็ ยัง ดี เปน ความ

ภาค ภูมิใจ ของ ครู ท่ี ลูก ศิษยมี เจตคติ ท่ี ดี ตอ การ เรียน

ตอ เพ่ือน ตอ ครอบครัว และ ตอ ตนเอง

ครู คิด เสมอ วา…ลำน้ำ ยม…สายนำ้…ชวีติ…

มี สวน ชวย พัฒนา กลอม เกลา จิตใจ ของ ลูก ศิษย

ตัว นอยๆ ที่ แสน บริสุทธ์ิ ของ ครู ได

ลำน้ำ ยม...ไหล เอ่ือย เหมือน เม่ือ คร้ัง กอน

ปลา เล็ก ปลา นอย วาย น้ำ เลน เปน ฝูง อยาง สบาย

สอง แสง ประกาย สี เงิน ระยิบระยับ เหมือน เดิม

แต…ชี วิ ตนอยๆ ของ เด็ก นักเรียน จะ ดำเนินชีวิต

ไป ใน อนาคต แบบ ไหน หนอ...ชีวิต ของ ครูที่ มี

อุดมการณ คน หน่ึง ใน ความ เปน ครู จะ ไหล

เอื่อยๆ เหมือน สายน้ำ และ สิ้น สุด ลง เม่ือ ใด

ไม สามารถ จะ ทราบ ได แต ครู ก็ ยัง มี ความ ฝน

และ ความ ตองการ ที่ จะ ใชลำน้ำ ยม...สายน้ำ...

ชีวิต… กลอม เกลา ชี วิ ตนอยๆ นักเรียน ของ ครู

ใน อนาคต ให เปน คน ดีของ ครอบครัว เปน คน ดี

ของ สังคม และ เปน คน ดี ของ ประเทศ ชาติ สืบไป

ใน วัน ขาง หนา สม กับ ความ ปรารถนา ของ ครู ท่ี คิด ไว

ตราบ ท่ี ครู ยัง มี ลม หายใจ ขอ ฝาก ความ หวัง ไว กับ…

ลำน้ำ ยม…สายน้ำ…ชีวิต…

บทคว

ามดีเ

ดน

๑๐

เรื่องยุพิน ทองหลอ

โรงเรียนอนุบาลศรีเทพ

(สวางวัฒนา)

อ.ศรีเทพ

จ.เพชรบูรณ

คุณธรรมชั้นนำ… ที่อนุบาลศรีเทพ

นักเรียน เดิน เขา แถว จาก หนา อาคาร เรียน

มุง สู หอ ประ ชุม มฆ วัต สกุล ทุก เชาอยาง มี วินัย

เริ่ม จาก นักเรียน ตัว เล็กๆ จนถึง ชั้น สูงสุด ของ

โรงเรียน ดวย ความ ตระหนัก รู วาเปน หนาที่

ของ ตนเอง นะ ที่ จะ อยู ใน ระเบียบ วนิยั ของ โรงเรยีน

ได อยางไร

“…นะ โม ตัส สะ ภะ คะ วะ โต อะ ระ หะ โต สัมมาสัม พุทธั ส สะ...อะ ระ หัง สัมมา สัม พุทโธ ภะ คะ วา…มะ ยัง ภัน เต วิ สุง วิ สุง รัก ขะณะ ถา ยะ ติ สะ ระเณนะ สะ หะ ปญจ ะสี ลา นิ ยา จา มะ… ปาณา ติปา ตา เวร ะ มะณี สิกขา ปะ ทัง สะ มาทิ ยา มิ…”

นักเรียน ตั้ง อกตั้ง ใจ สวด มนต ไหว พระ

ตอ ดวย การ ทำ สมาธิ ดวย เสียง เพลง จาก การ

นั่ง สมาธิ ของ นักเรียน ทุก วันๆ สง ผล ให นักเรียน

เปน เด็ก ที่ นิ่ง ไม ลุก ลี้ ลุกลน รวม กิจกรรม ตางๆ

ได เปน เวลา นาน นักเรียน ที่ โรงเรียน สมาทาน

ศีล หา ได ทุก คน

โรงเรียน อนุบาล ศรีเทพ (สวาง วัฒนา) เปน

โรงเรียน ขนาด ใหญ มี นักเรียน ๕๕๒ คน ครู ๒๘

คน อยู ใน ความ ดูแล ของ ทาน ผู อำนวย การ ไพฑูรย

ออง ลออ ตั้ง อยู ใน ศูนยกลาง ของ ชุมชน ท่ี มี บริเวณ

ติด กับ วัด สวาง สามัคคี จาก รอง รอย ของ การ

ภาคเหนืือตอนลาง เพชรบูรณ เขต ๓

๑๑

จัด กิจกรรม ตาม แนวทาง ของ โรงเรียน วิถี พุทธ

จน กระทั่ง ได รับ การ คัด เลือก เปน หน่ึง ใน โรงเรียน

คุณธรรม ช้ัน นำ ดี เดน เม่ือ ปพุทธศักราช ๒๕๕๐

โดย มี อัต ลักษณ์ โรงเรียน... “โรงเรียน คุณธรรม ชัน้ นำ ที ่ม ีเดก็ ด ีม ีคณุธรรม” คณุธรรม ใน ตวั นกัเรยีน

ที ่ทำให โรงเรียน ภาค ภมูใิจ ม ีมากมาย หลาย ประการ

จาก การ ปลูก ฝง อบรม ส่ัง สอน คุณธรรม ความ ดี งาม

ที ่เกดิ กบั นกัเรยีน ตวั นอยๆ ท่ี จะ เตบิโต อยู ใน สงัคม

ประเทศ ชาติ ตอ ไป ใน วัน ขาง หนา

เยาวชน ยุค ใหม ใฝ ความ ดี (กิจกรรม คน พบ คน ดี ที่ อ.ศ.ท.)

การ ทำความ ดี เปน เรื่อง ที่ ทำ ไม ยาก ถา เรา

ตั้ง ใจท่ี จะ ทำ ดี แต ก็ เปน เรื่อง ไม งาย นักสำหรับ

คน ท่ี นิสัย ไม ดี หรือ คน เกียจคราน คน เหลา น้ี

อาจ จะ ทำ ดี แค ครั้ง สอง คร้ัง ก็ พอ เมื่อ รูสึก ไม ชอบ

เขา ก ็ไม ใสใจ ที ่จะ ทำความ ด ีตอ ไป ก ็เลย กลาย เปน วา

การ ทำความ ด ีเปน เรือ่ง ยาก เรือ่ง ที ่จะ กลาว ตอ ไป นี ้

เปน เรื่อง การ เร่ิม ตน ทำความ ดี เล็กๆ นอยๆ

ของ เพ่ือน ผม

เพื่อน ของ ผม คน น้ี ช่ือ เด็ก ชาย พงศธร

พลอย บุตร อายุ ๑๒ ป อยู กับ พอ แม และ นอง ชาย

เพื่อน ผม คน น้ี แต กอน เขา ไม คอย ทำการ บาน

นสิยั กาวราว ไม ชวย พอ แม ทำงาน บาน วนัๆ เอาแต

เลน เกม

และ แลว วัน หนึ่ง เพื่อน ผม ก็ เปลี่ยน ไป

ตั้งแต เขา เขา โครงการ V-Star ฟนฟู ศีล ธรรม โลก

ที่มา ชวย จัด ระบบ การ ทำความ ดี ให เขา ทำให เขา

รูจัก ความ ดี รูจัก เปลี่ยนแปลง นิสัย ตัว เอง

แต กอน เขา จะ ไม คอย ทำการ บาน เสรจ็ จน บาง ครัง้

ก็ ถูก ครู ทำโทษ ตอน น้ี เทา ท่ี ผม สังเกต เห็น รูสึก วา

เพื่อน ของ ผม คน นี้ ไม เหมือน เดิม เขา มี นิสัย ที่ ดี ขึ้น

ไม กาวราว ใน ทกุ วนัพระ เขา จะ ไป ทำบุญ ตกับาตร

กบั พอ แม ม ีนำ้ใจ กบั คน รอบ ขาง ชวย สอน การบาน

เพ่ือน เวลา ท่ี เพ่ือน ไม เขาใจ เม่ือ เห็น คุณครู ถือ ของ หนัก

ก็ จะ เขาไป ชวย เหลือ และ เปน ลูก ที่ ดี ของ พอ แม

ไม เลน เกม เหมือน แต กอน

เน่ืองจาก เขา เปล่ียนแปลง ตนเอง ให เปน

คน ดี ได จน เปน นักเรียน ตัวอยาง เขา ได สง เรียง ความ

เรือ่ง มหศัจรรย ฉนั เปลีย่น ไป ของ โครงการ V-Star

ฟนฟู ศีล ธรรม โลก จน ได รับ การ เขา รอบ ๓๐ คน สุดทาย

พรอม ได รับ รางวัล เปน เด็ก ดี เดน ของ โรงเรียน

ถา เรา ทำความ ดี เปน ประจำ ทุก วัน

การ ทำความ ดี สำหรับ เรา ก็ จะ เปน เรื่อง งาย

เพราะ การ ทำความ ดี มี แต ผล ดี ไมมี ผล เสีย

ผม จงึ อยาก เชญิ ชวน เพือ่น ทกุ คน มา ลอง ทำความ ด ี

เพราะ การทำความ ดี ทำให เรา จิตใจ แจมใส และ

ทำให คน รอบๆ ขาง รัก ใคร เอ็นดู เรา มาก ยิ่ง ขึ้น

เปน บทความ เขียน โดย ด.ช.ธีร นัย นิล สนธิ

นกัเรยีน ชัน้ ประถม ศกึษา ป ที ่๖ ของ โรงเรยีน อนบุาล

ศรีเทพ (สวาง วัฒนา)

ผาปา รวมใจ ที่ อ.ศ.ท.ผาปา กอง นอยๆ จำนวน ๑๙ กอง จาก

ทุก หองเรียน และ ผาปา ของ คณะ ครู เกิด จาก

ความ สามัคคี รวม จิต รวมใจ จาก นักเรียน ชวย กัน

เสีย สละ ทรัพย คนละ เล็กคนละ นอย บาง ก็ รับ อาสา

รับ ไม ติ้ว สำหรับ เสียบ เงิน ทำบุญ ไป คนละ หนึ่ง อัน

บาง คน ก็ ขอ เพ่ิม หลายๆ อัน นักเรียน บาง คน ไป

แจก ต้ิว ท่ี ตลาด นัด อยาง สนุกสนาน นักเรียน พา กัน

ไป ตัด ตน กลวย หลัง โรงเรียน เพ่ือ นำ มา เสียบ ไม ติ้ว

ผาปา เพื่อ ให ดู สวยงาม เพื่อ รวม กัน จัด กิจกรรม

ผาปา กอง นอย ของ นกัเรยีน ใน วนั มาฆบชูา ป ๒๕๕๓

ปลูก ฝง ให นักเรียน เกิด ความ ตระหนัก ใน ความ เสีย สละ

รูจัก การ ให ทาน การ บม เพาะ จิตใจ ให มี ความ เมตตา

รูจัก พิธีกรรม ทาง ศาสนา ท้ัง ครู และ นักเรียน

อ่ิม บุญ และ ต่ืน เตน กับ การ ท่ี ได เปน เจาของ

กอง ผาปา ท้ัง ท่ี เปน เด็ก เล็ก อยู ระดับ ช้ัน อนุบาล ถึง

ประถม ศึกษา ป ท่ี ๖ แลว นำ เงิน ท่ี ได รวม กัน บริจาค

เปน ทุน การ ศึกษา ให กับ นักเรียน ที่ มี ความ กตัญู

บทคว

ามดีเ

ดน

๑๒

และ ขาดแคลน ตอ ไป

กิจกรรม วัน แม แหง ชาติ ที่ อ.ศ.ท.ใสใจ ใน ความ รูสึก ของ ลูกๆ ใน วัน แม แหง ชาติ

ที่ โรงเรียน “แม จา ทำ อยางไร แม จะ เขาใจ หนู บาง ถ้า หนู จะ...พูด ตรง เกิน ไป ถ้า หนู พูด เดี๋ยว ก่อน แม จะ รอ สัก พัก ได ไหม ถา หนู ทำการ บาน ดึก แม จะ บน หนู หรือ เปลา แม จา หนู ตอง ตั้งใจ เรียน ขยัน ทำการ บาน เพราะ ชวง น้ี ดู หนู จะ เรียน ไม คอย เกง ดวย ความ ขี้ เกียจ ของ หนู”

“แม ครบั…ถา ผม จะ พา เพือ่น มา ทำงาน กลุม ที่ บาน แม จะ บน ผม ไหม ครับ ผม อยาก ให แม เขาใจ ผม สัก นิด…ผม รัก แม มาก ท่ีสุด เลย แต แม ไมมี เวลา ให ผม เหมือน เมื่อ กอน แต ก็ ไม เปนไร ผม รู วา แม ทำงาน หนัก ก็ เพื่อ ผม ตลอด เวลา ที่ แม ดูแล ผม ผม รูสึก วา ไมมี ใคร รัก ผม เทา แม อีก แลว ครับ”

“แม จา…ถา หนู จะ…ขัดใจ แม เปนบาง ครั้ง หรือ ทำให แม โกรธ หนู อยาก ให แม ใจเย็นๆ กับ หนู บาง เรา จะ ได ใช เหตุผล ใน การ คุย และ ทำความ เขาใจ กัน มาก ขึ้น บาง คร้ัง หนู อาจใจรอน กับ แม บาง หนู ก็ จะ ใจเยน็ กับ แม ถา หนู ทำ อะไร ผิด หนู ก็ ขอโทษ ดวย และ คำ ที่ อยาก บอก กับ แม วา หนู รัก แม คะ”

“คำมัน่ สญัญา จาก ลกู คน นี ้…จะ ทำ อยางไร ให แม ภาค ภูมิใจ ใน ตัว เรา คะ…แม คะ หนู จะปฏิบัติ ตน ให เปน คน ดี ตาม แบบ อยาง ของ แม หนู จะ ตั้งใจ เรยีน หนังสือ หน ูจะ ฝก พดู ให ม ีหาง เสยีง นะ คะ หน ูจะ เชือ่ ฟง คำ สัง่ สอน ของ แม จะ อาน หนงัสอื ในเวลา วาง จะ เรียน หนังสือ ให เกง ทำตัว ให เปน แบบ อยางแก นอง แต สิ่ง ที่มา จาก ใจ ของ ลูก คน นี้ คือ หนู รัก แม มาก ท่ีสุด ใน โลก เลย ละ แม คือ นางฟา ใน ดวงใจ ของ ลูก และ จะ รกั ตลอด ไป” นกัเรยีน ชัน้ ประถม ศกึษา ป ที ่๖ รวม กัน ถายทอด ความ รู สึก ออก มา เปน ลาย ลักษณ

อักษร ใน วัน แม แหง ชาติ เมื่อ ป การ ศึกษา ๒๕๕๓

กิจกรรม การ เรียน การ สอน วิถี ธรรม…วิถี พุทธ ท่ี อ.ศ.ท.

โรงเรียน เร่ิม เขา โครงการ วิถี พุทธ มี การ

พัฒนาจน กาว เขา มา สู โรงเรียน คุณธรรม ช้ัน นำ

พัฒนา เครือ ขาย ภายใน ศูนย พัฒนา วิชาการ

สะ กรวด ประดู งาม สมัคร เขา รวม โครงการ V-Star

ฟนฟ ูศลี ธรรม โลก คร้ัง ที ่๖ โดย นกัเรยีน รวม ปฏบิตั ิ

กิจวัตร ประจำ วัน ๑๐ ประการ อาทิ สวด มนต

กอน นอน น่ัง สมาธิ ๑๕ นาที ต่ืน เชา เก็บ ที่นอน

แตง กาย สภุาพ สมาทาน ศลี ๕ ออม ทรัพย ออม บญุ

ชวย งาน บาน และ โรงเรยีน อาน หนงัสอื ที ่ม ีประโยชน

บันทึก ความ ดี ของ คน รอบ ขาง และ กราบ เทา พอ แม

นักเรียน เลา ให ฟงวา กิจวัตร ที่ ทำ ยาก

ที่สุด คือ กราบ เทา พอ แม แต เม่ือ ทำได แลว ก็ รูสึก

เปนสุข ใน ส่ิง ที่ ทำ ลง ไป ทำให เกิด ความ รัก ความ

ผูกพัน ระหวาง ครอบครัว มาก ย่ิง ขึ้น นักเรียน ก็

เปยม สขุ ดวย หวัใจ ที ่พอง โต ผู ปกครอง ก ็แปลก ใจ วา

ลูก ของ ฉัน เปน อะไร ไป หรือ เปลา…จน กระท่ัง โรงเรียน

ได รับ รางวัล V-Star Quality A ward ใน ระดับ

ภาค เหนือ และ นักเรียน เขียน เรียง ความ เรื่อง

มหัศจรรย ฉัน เปล่ียนไป ได รับ รางวัล ๒ รางวัล

รับ รางวัล “บอก โทษ เกิน รอย ชิง ทุน เงิน ลาน”

๑๓

จาก ชมรม พุทธ ศาสตร สากล ใน อุ ปถั มภ

สมเด็จ พระ มหา รัช มัง คลา จาร ย

สาระ แรก ของ การ เรียน การ สอน สงัคมศกึษา

ศาสนา และ วัฒนธรรม นักเรียน ตอง เรียน เกี่ยว

กับ เรื่อง ของ ศาสนา “นักเรียน คะ ทำไม นักเรียน ถึง ตอง นับถือ ศาสนา พุทธ …พอ แม เคย ถาม เรา บาง ไหม วา เรา ตองการ นับถือ ศาสนา อะไร” …นักเรียน

งง...กับ คำถาม ทำไม หนอครู จึง ต้ัง คำถาม น้ี

กับ พวก เรา สัก พักก็มี เสียง เปลง วาจา ออก มา คอยๆ

“เพราะ เรา เปน คน ไทย ครบั…เพราะ คน ไทย สวน ใหญ นับถือ ศาสนา พุทธ ครับ” “เพราะ เรา เห็น พอ แม ปูยา ตา ยาย เรา ไป ทำบุญ ตักบาตร เปน ประจำ ครับ” “มา โรงเรียน คุณครู ก็ สอน ให ไหว พระ สวด มนต นัง่ สมาธ ิทกุ วนั ครบั” “กลวั ผ ีครบั คุณคร ูสวด มนต แลว หาย กลัว ครับ” เปน คำ ตอบ ที่ นกัเรยีน ชวย กนั กลัน่ กรอง ออก มา จาก ใจ ใน สิง่ ที ่ได

พบเห็น ใน ชีวิต ประจำ วัน

“แลว เปน คน ด ีเปน ได อยางไร คะ นกัเรยีน… แลว เรา สวด มนต เพื่อ อะไร” แลว ตัว ขาพเจา เอง

สวด มนต เพราะ เหตุ ใด เสียง ดัง ของ ครู ผู สอน ท่ี ตั้ง

คำถาม เพื่อ ฝก กระบวนการ คิด ให กับ ผู เรียน

เพื่อ แสวงหา คำ ตอบ …นักเรียน รูสึก อยางไร เมื่อ ได

นั่ง สมาธิ “ความ รูสึก ของ หนู…คือ ตอน แรก หนู ไม ชอบ เลย เพราะ ตอน น้ัน หนู ยัง เด็ก และ ไมรู วิธี การ นั่ง สมาธิ ที่ ถูก ตอง แต ตอน นี้ หนู รู วิธี การ นั่ง สมาธิ ที่ ถูก ตอง หนู จึง ชอบ การ น่ัง สมาธิ มากๆ เลย คะ นอกจาก นี้ การ นั่ง สมาธิ ทำให หนู เปน คน ใจเย็น ไม วอกแวก คะ” “ตอน ท่ี ครู ให น่ัง สมาธิ ครั้ง แรก ผม รูสึก ไม อยาก น่ัง และ พูด ใน ใจ วา ครู จะ ให นั่ง อะไร ทุก วัน นะ แต ผม ก็ได นั่ง แรกๆ ผม รูสึก อยาก จะ ลืมตา ๒-๓ นาที ผม เริ่ม นั่ง สมาธิ ได ๔ นาที ก็ รูสึก สบาย ปลอด โปรง และ มี ความ สุข สงบ จาก การ ปฏบิตั ิพอ คร ูให ลมืตา ผม ไม อยาก ลมื และ เสยีดาย มาก ครับ” “พอ นั่ง ได สัก พัก ก็ รูสึก งวง นอน เหนื่อย เมื่อย ลา รูสึก ตกใจ อยู บอยๆ แต พอ ถาม คุณครู ก็ บอก วา หนู ยัง น่ัง สมาธิ ไม ได แต เรา ก็ ตอง พยายาม นะ คะ” เปน เสียง จาก นักเรียน ท่ี โรงเรียน ของ เรา

ใน การ ฝก นั่ง สมาธิ ทุก คน ทุก วัน

กิจกรรม ทุก กิจกรรม ใน โรงเรียน วิถี พุทธ

ลวน แลว แต ให นักเรียน ทำคุณ งาม ความ ดี

ให เกิด ใน ตัว ตน ของ ตน ฝกฝน ปลูก ฝง ให เกิด

ความ ตระหนัก มี ความ สำรวมทั้ง กาย วาจา ใจ

เพื่อ เปน พลเมือง ท่ี ดี มี คุณธรรม ตอ ไป ใน อนาคต

บทคว

ามดีเ

ดน

๑๔

ปลูกฝงความดี

เรื่องชลธิดา เงินงาม

โรงเรียนบานกุดจาน

อ.คำตากลา

จ.สกลนคร

การ ปลูก พืช ถา ตน กลา ดี ก็ จะ เจริญ เติบโต

เปนตน พืช ที่ สมบูรณ แข็ง แรง สราง ประโยชน ให

กับ มวล มนุษย ถา ตน กลา ไม ดี ก็ จะ เจริญ เติบโต

เปนตน พืช ที่ ไม สมบูรณ แคระ แก ร็น ใน ที่สุด ก็

เหี่ยว เฉา ราก เนา หา ประโยชน มิได

ทุก วัน น้ี ถา พูด ถึง เร่ือง ของ คุณธรรม จริยธรรม

จะ เห็น ได วา นับ วัน คุณธรรม จริยธรรม ของ คนใน

สังคม ไทย ลด นอย ลง ไป ทุก วันๆ คนใน สังคม

ขาด คุณธรรม จริยธรรม เห็น แก ประโยชน สวน ตัว

มากกวา สวน รวม ผูใหญ ก็ ไม เปน แบบ อยาง ที่ ดี

ให กับ เด็ก สิ่ง แวดลอม ยั่ว ยุ ไป ใน ทาง เสื่อมทราม

ตาง ก็ หา ประโยชน สวนตนเปน หลัก ทำ อยางไร

สังคม ไทย เรา ประเทศ ชาติ ของ เรา จึง จะ มี

คน ดี มากๆ เพื่อ ให ประเทศ ชาติ ของ เรา เจริญ

ภาคอีสานตอนบน สกลนคร เขต ๓

๑๕

เดิน มา หยุด อยู ที่ หนา หอง พัก ครู สัก ครู หนึ่ง

เด็ก อีก คน หนึ่ง ก็ เดิน เขา มา หยุด อยู ที่ หนา โตะ

ทำงาน ของ ดิฉัน สวน เด็ก ชาย อีก คน ยืน เกาะ

ขาง ประตู คอย อยู “ครูครับ ผม เก็บ เงินได สิบ บาท ครับ” คำ แรกที่ หลุด ออก มา จาก

ปาก ของ เด็ก ชายคน นั้น พรอม กับ ยื่น เงิน เหรียญ

สิบ บาท ให ดิฉัน ดิฉัน เงย หนา ขึ้น มอง หนา

เด็ก คน นั้น พรอม กับ ยื่น มือ ไป รับ เงิน แลว หัน ไป

มอง เด็กอีก คน ที่ ยืน เกาะ อยู ที่ ประตู “หนู ชื่อ อะไร คะ” ดิฉัน ถาม เด็ก ที่ ยืน อยู ตรง หนา “ชื่อ ธน วัฒน สะ แสง สาร ครับ” “หนู เห็น เงิน นี้ อยู ที่ไหน คะ” “เห็น อยู ที่ สนาม ตะกรอ ครับ ผม ถาม เพื่อน แลว ไมมี ใคร เปน เจาของ ผม ก็ เลย เอา มา แจง ครู ครับ” “เดี๋ยว ตอน เขา แถว ครู จะ ประกาศ หา เจาของ เงิน ที่ หนา เสา ธง นะ คะ เออ… ครู ลืม ถาม หนู เรียน อยู ชั้น ไหน คะ” “เรียน อยู ชั้น ป.๓ ครับ” เด็ก

คน นัน้ ตอบ จาก นัน้ ดฉินั ก ็หยบิ สมดุ บนัทกึ การ แจง

ของ หาย มา เขียน ราย ละเอียด ที่ ได รับ แจง ลง ไป

หลัง จาก ที่ประธาน นักเรียน กด กริ่ง ให

สัญญาณ เขา แถว เคารพ ธงชาติ ใน เวลา ๐๘.๓๐ น.

นักเรียนทำ กิจกรรม หนา เสา ธง เสร็จ แลว ประธาน

นักเรียน เชิญ ครู เวร อบรม นักเรียน ที่ หนา เสา ธง

ดิฉัน ก็ เลย ถือ โอกาส นำ เงิน ที่ เด็ก ชาย ธน วัฒน เก็บ

ได มา ประกาศ หา เจาของ พรอม กับ เรียก เด็ก ชาย

ธน วัฒน ผู ที่ เก็บ ได ออก มา ยืน ขางๆ ดิฉัน กลาว คำ

ชมเชย ให กับ เด็ก ชาย ธน วัฒน ซึ่ง ทำความ ดี

รุงเรือง คนใน สังคมประพฤติ ปฏิบัติ แต สิ่ง ที่ ดี งาม

เปน สังคมที่ สงบ สุข และ รมเย็น

ดิฉัน เปน คน หนึ่ง ที่ เกิด มา ใน สังคม ไทย

และ ได ประกอบ อาชีพ เปน ขาราชการ ครู ของ

โรงเรียน ขยาย โอกาส ทางการ ศึกษา แหง หนึ่ง

ซ่ึง มี นักเรียน ประมาณ สองรอย หก สิบ คน ใน การ

สอน นักเรียน ดิฉัน ถือวา เรื่อง ของ คุณธรรม จริยธรรม

เปน เรื่อง ที่ ไม ควร มอง ขาม ดิฉันจะ พยายาม

สอด แทรก เรื่อง ของคุณธรรม จริยธรรม ไว ใน

บท เรียน ดวย เกือบ ทุก ครั้ง

เชา วัน นั้น เปน วัน ศุกร ดิฉัน เปน ครู เวร

ประจำ วนั พอด ีจงึ มา โรงเรยีน แต เชาเปน พเิศษ ดฉินั

เหน็ นกัเรยีน หลาย คน ทัง้ นกัเรยีน ระดบั ประถม และ

นักเรียน ระดับ มัธยม มา ถึง โรงเรียน กอน ดิฉัน แลว

บาง ก ็นัง่ คยุ กนั อยู ใต รม ไม บาง ก ็นัง่ อยู ใน หองเรยีน

บาง ก็ กำลัง ทำความ สะอาด หองเรียน ตาม ที่ ครู

มอบ หมาย ให เปน เวร ประจำ วัน นักเรียน บาง กลุม

ก็ กำลัง เดิน เขา มา ทาง หนา ประตู โรงเรียน คุย กัน มา

ตาม ทาง เดิน สวน ตัว ดิฉัน เอง ก็ งวน อยู กับ

การ ตรวจ งาน ของ นักเรียนที่ คั่ ง คาง ตั้ งแต

เมื่อ วาน นี้อยู ที่ หอง พัก ครู คุณครู ทาน อื่นๆ

ก็ คอย ๆ ทยอย มา ถึง โรงเรียน และ เขา มา ลง เวลา

ทำงาน ใน สมุด ลง เวลา ปฏิบัติ ราชการ ที่ หอง พัก ครู

เมื่อ ใกล เวลา เขา แถว หนา เสา ธง ใน ชวง เชา

ขณะ ที่ ดิฉัน ใกล จะ ตรวจ งาน ของ นักเรียน

เสร็จ นั้น ก็ มี เด็ก นักเรียน ชาย ตัว เล็กๆ สองคน

บทคว

ามดีเ

ดน

๑๖

การ ปลูก ฝง คุณธรรม ความ ดี นั้น เฉก เชน การ ปลูก พืช ถา ตน กลา ดี ก็ จะ เจริญ เติบโต เปนตน พืช ที่ สมบูรณ แข็ง แรง สรางประโยชน ให กับ มวล มนุษย

โดย นำ เงิน ที่ เก็บ ได มา แจง สมควร ที่ เพื่อนๆ

พี่ๆ และ ทุก คน ที่ อยู ที่ หนา เสา ธง ควร ประพฤติ

เปน แบบ อยาง และ อยาก ให เด็ก ทุก คนใน โรงเรียน

ประพฤติ ตน เหมือน เด็ก ชาย ธน วัฒน ใน วัน นี้ และ

ถึง แม ครู จะ ไมใช ครู ประจำ ชั้น ก็ รูสึก ภาค ภูมิใจ

ที่ นักเรียนใน โรงเรียน เปน คน ดี มี ความ ซื่อสัตย

แม ธน วัฒน จะ เปน เพียง เด็ก ตัว เล็กๆ อายุ

แค ๙ ขวบ เรียน อยู ชั้น ป.๓ แต สิ่ง ที่ ธน วัฒน

ได ทำ ใน วัน นี้ นักเรียน ทุก คนใน โรงเรียน ได เห็น

ประจักษ แลว วา เปน ความ ดี ที่ นา ยกยอง ชมเชย

และ ทุก คน ยอมรับ แมวา สิ่ง ที่ เก็บ ได จะ เปน เพียง

เศษ เงิน เล็ก นอย ไมมี คา สำหรับ ใคร หลายๆ คน

แต ก็ ทำให ธน วัฒน ยิ้ม จน แกม ปริ เพื่อนๆ ตาง มอง

มา ที่ เขา “เงิน นักเรียน คน ใด หาย ตาม จำนวน ที่ ครู บอก ให ออก มา รับ ที่ หนา เสา ธง นะ คะ” ดิฉัน พูด ย้ำ

อีก เปน ครั้ง ที่ สอง นักเรียน ทุก คน ตาง ก็ สำรวจ ดู

เงิน ใน กระเปา เสื้อ และ กระเปา กางเกง ของ ตัว เอง

สัก ครู หนึ่ง ก็ มี เด็ก หญิง คน หนึ่ง ชู มือ ขึ้น บอก วา เปน

เงิน ของ เธอ ที่ หาย ไป ดิฉัน จึง บอก ให เธอ เดิน ออก

มา ขา งหนา “หนู ชื่อ อะไร คะ อยู ชั้น ไหน คะ” ดิฉัน ถาม “ชื่อ เด็ก หญิงพร วิภา วรรณ ประ เภา อยู ชั้น ป.๑ คะ” เมื่อ สอบถาม และ เชื่อ ได วา เปน เงิน ของ เธอ ที่ หาย ไป จริง ดิฉัน จึง ให เด็ก ชาย ธน วัฒน

เปน ผู มอบ เงิน คืนให กับ เด็ก หญิงพร วิภา และ ได

รับคำ ขอบคุณ จาก เด็ก หญิง พร วิภาผู เปน เจาของ เงิน

เด็ก ชาย ธน วัฒนมี สีหนา ยิ้ม แยม อยู ตลอด เวลา

ขณะ ที่ มอบ เงิน คืนให เจาของ เพื่อนๆ พี่ๆ ทุก คน

ที่ อยู หนา เสา ธง ตาง ปรบ มือ ให กับ เด็ก ชาย ธน วัฒน

สะ แสง สาร เด็ก ดี ที่ ควร ได รับ การ ชื่นชม

การ ปลูก ฝง คุณธรรม ความ ดี นั้น เฉก เชน

การ ปลูก พืช ถา ตน กลา ดี ก็ จะ เจริญ เติบโต เปน

ตน พชื ที ่สมบรูณ แขง็ แรง สราง ประโยชน ให กบั มวล

มนษุย ถา ตน กลา ไม ด ีก ็จะ เจรญิ เตบิโต เปนตน พชื

ที ่ไม สมบรูณ แคระ แก รน็ ใน ทีส่ดุ ก ็เหีย่ว เฉา ราก เนา

หา ประโยชน มิได จะ ตอง ปลูก ฝง ให เกิด ขึ้น ใน

จิตสำนึก ของ เด็ก ตั้งแต ยังเล็กๆ เพราะ เด็ก เปรียบ

เหมือน ผา ขาว สะอาด ถา ผา ผืน นั้น ถูก แตง แตม

ดวย สีสัน ที่ ดี และ มี คุณภาพ ผา ผืน นั้นก็ จะ มอง ดู

สวยงาม และ มี คุณคา แต ถา สีสัน ที่ แตง แตม ลง ไป

ใน ผืน ผา ไมมี คุณภาพ สี กระ ดำ กระ ดาง ผา ผืน นั้น

นอกจาก จะ ดู ไม สวยงาม แลว ยัง ไมมี คุณคา ราคา

อัน ใด เลย

การ ที่ เด็ ก จะ เติบ โต เปน ผู ใหญ ที่ ดี

ใน สังคม ได เรา ผูใหญ ที่ เติบโต มา กอน เด็ก

อาบ น้ำ รอน มา กอน ยอม มี สวน ชวย สราง จิตสำนึก

ให เขา เรียน รูใน เรื่อง ของ คุณธรรม จริยธรรม และ

ชวย ปลูก ฝง ให เกิด ความ ดี งาม ขึ้น ใน จิตใจ ของ เขา

ตลอด ไป ได และ เมื่อ เขา เติบโต เปน ผูใหญ เขา ก็ จะ

เปน คน ดี ของ ครอบครัว เปน คน ดี ของ สังคม เปน

กำลัง ของ ประเทศ ชาติ และ สามารถ ดำรง ชีวิต อยู

ใน สังคม ได อยาง มี ความ สุข

๑๗

บทคว

ามดีเ

ดน

“สวสัด ีคะ ขอโทษ นะ คะ มา วดั นี ้บอย ไหม คะ” เสยีง ใสๆ ของ เดก็ หญงิ ใน วยั ประมาณ ประถม ปลาย

ถึง มัธยม ตน ดึง ความ สนใจ ของ ขาพเจา ที่ กำลัง

กม หนา กม ตา ทาน อาหาร วาง ตอง วาง อาหาร

ที่ กำลัง เขา ปาก เพื่อ บรรเทา ความ หิว กระหาย

ท่ี ลุย งาน มา ท้ัง วัน เงย หนา ขึ้น เห็น เด็ก กำลัง พนม

มือ ไหว คาง อยู

“ทำไม หรือ ลูก” ขาพเจา เผลอ ตัว ใช คำ

วา ลูก กับ เจาของ เสียง ซึ่ง ปกติ เคยชิน คำ นี้ ใช กับ

เด็ก นักเรียน ท่ี อยู ใน ความ ปกครอง เปน ประจำ

และ ตอง วาง กลอง นม กบั ขนม ที ่ได รบั แจก แต จรงิๆ

ผู ที่ ได รับ แจก คือ เด็กๆ ที่มา รวม งาน รวม พลัง เด็ก ดี

V-Star ขาพเจา พ่ึง ได รับ ความ อนุเคราะห จาก

ลูก นักเรียน หญิง คน หนึ่ง กอน หนา นี้ สัก ครู ใหญๆ

คง สงสาร ท่ี เห็น หนา ของ ขาพเจา อิดโรย

“หนู อยาก ฝาก เงิน ทำบุญ คะ” ดวย ความ

แปลก ใจ และ สงสัย จึง จอง มอง เจาของ เสียง

เรื่องธวัช ประภูชะเนย

โรงเรียนศึกษาสงเคราะหธวัชบุรี

อ.ธวัชบุรี

จ.รอยเอ็ด

ตนเปลี่ยนไดดวยตนเอง

อยาง พนิจิ พเิคราะห จาก เดมิ ที ่ตัง้ใจ วา จะ พดู ไป ดวย

และ ทาน อาหาร วาง ไป ดวย ก็ ตอง วาง จรงิๆ จะ ดวย

มารยาท หรอื สถานการณ เปน เหต ุที ่ไม ควร ทาน อะไร

ระหวาง พูด คุย กับ คน แปลก หนา หรือ ไม อยาก ทาน

ตอ หนา เด็ก เดี๋ยว เด็ก จะ อด กลืน น้ำลาย ไป ดวย

ดู ลักษณะ ของ เด็ก คอน ขาง จะ มอมแมม เพราะ ผิว

คอน ขาง ดำ เส้ือผา คอน ขาง เกา ทัง้นี ้ขาพเจา ไม ได

มอง เด็ก คน นี ้ดวย ลกัษณะ ที ่ปรากฏ ตอ หนา ขณะ นัน้

ขาพเจา มอง ลึก ไป ใน จิตใจ ท่ี ยาก จะ ช้ี ลง ไป วา

คำ พูด กับ ความ คิด ของ เขา เกิด จาก แรง บันดาล

อัน ใด ให เด็ก ที่ มี ลักษณะ ที่ เห็น ใน ขณะ น้ี ใน วัย แค นี้

ไม เคย รูจัก มัก จี่ ไม คุน เคย ทักทาย และ รองขอ ให

ขาพเจา หรือ คน แปลก หนา ทำ ใน สิ่ง ที่ ไม คาด คิด

ว า เ ด็ก ใน วัย น้ี ลักษณะ มอมแมม อยาง นี้

คิด อยาก จะ ทำ

“คิด อยางไร หนู จึง อยาก ทำบุญ ละ ลูก” ดวย ความ สงสัย และ อยาก รู แนวคิด และ แรง บันดาล ใจ

ภาคอีสานตอนลาง รอยเอ็ด เขต ๑

๑๘

ของ เด็ก เด็ก กม หนา ตั้ง สติ สัก พัก หนึ่ง ใน ขณะ นั้น

ขาพเจา ก็ พยายาม คนหา ขอมูล อื่น ของ เด็ก

โดย สำรวจ ท่ัว ตัว เห็น อักษร ยอ บง บอก สังกัด

โรงเรียน ปก ที่ หนาอก วา น.พ. “เออ หนู อยู ที่ไหน โรงเรียน อะไร” ขาพเจา ถาม เด็ก ได โอกาส แลว เงย

หนา ตอบ วา “หนองพอก จังหวัด รอยเอ็ด คะ” “อาว คน บาน เดียวกัน นี่ ครู อยู ธวัชบุรี

หน ูรูจกั ไหม” เดก็ ไม มัน่ใจ ใน คำ พดู ของ ขาพเจา วา

จริง หรือ ไม และ ท่ี เขา มา ทัก มา ถาม อาจ เปน เพราะ

การ แตง กาย หนาตา ผิว พรรณ ของ ขาพเจา คลาย

เจา หนาที ่ของวดั กระมงั ถงึ ได เขา มา ถาม และ อยาก

ฝาก เงิน ทำบุญ ขาพเจา จึง เขา ประเด็น ตอ

“หนู อยาก ทำบุญ อะไร ละ ลูก ท่ี น่ี มี บุญ หลาย อยาง ให เลือก ท้ัง บุญอาหาร เล้ียง พระ บุญ คาน้ำ คา ไฟ บญุ ไถ ชวีติ สตัว บุญ สราง ศาสน สถาน มากมาย สุด จะ พรรณนา” ขาพเจา ถาม ไป อยาง น้ัน เอง ไม ตองการ คำ ตอบ จริงจัง อะไร

“หนู อยาก ทำบุญ ไถ ชีวิต สัตว คะ” เด็ก ตอบ โดย ไม รีรอ ขาพเจา แปลก ใจ ท่ี เด็ก เลือก ทำบุญ ไถ

ชีวิต สัตว แต ไม คาด คั้น ตอ พอดี เด็ก ขอตัว กลับ ไป

เอา เงิน ท่ี จะ ฝาก ทำบุญ ท่ี เก็บ ไว ใน กระเปา ท่ี วาง รวม กัน

กับ ของ คน อ่ืน ใน โซน ท่ีพัก ใน ระหวาง น้ัน ขาพเจา

ถือ โอกาส รีบ ทาน อาหาร วาง ตอ จน หมด กอน ที่ เด็ก

จะ กลับ มา

ขาพเจา รอ นาน พอ สมควร ไม เห็น เด็ก

คน นั้น กลับ มา ก็ นึก วา เด็ก คง ลม เลิก ความ ต้ังใจ

แลว กระมัง หรือ ไม ก็ คง พะ วัก พะวง กับ การ เก็บ

สัมภาระ เตรียม กลับ บาน หรือ ครู อาจารย เรียก

รวบรวม เด็ก ให พรอม ปองกัน การ พลัด หลง เพราะ

เวลาใน ขณะ น้ัน เด็กทุก คน ทุก โรงเรียน เสร็จ กิจกรรม

ณ ลาน ธรรม มหา ธรรมกาย เจดยี และ เสรจ็ พธิกีรรม

สำคัญ แลว กำลัง จะ ลุก ไป หา ลูกๆ นักเรียน ของ

ตนเอง ใน โซน ท่ี อยู ของ ขาพเจา ก็ พอดี เด็ก คน น้ัน ก็

วิ่ง หลบ หลีก ผูคน มา ถึง พอดี

๑๙

“อาว ครู นึก วา หนู ไม มา ซะ แลว เห็น หาย ไป ตั้ง นาน แนะ” เด็ก ขอโทษ และ บอก เหตุผล

การ มา ชา ก็ เปน ไป อยาง ที่ ขาพเจา คาด ไว คือ ครู

ผู ควบคุม เรยีก รวม นกัเรยีน ที ่รบั ผดิ ชอบ และ นดัแนะ

กนั เกีย่ว กบั การ เดนิ ทาง กลบั เดก็ ได ยืน่ ถงุ พลาสตกิ

เกาๆ คอน ขาง ดำ ยับ ยูยี่ มี การ ฉีก ขาด ท่ี ปาก ถุง

แหวง วิ่น ใน ถุง นั้น มี เหรียญ บาท เปน สวน มาก เปน

เห รียญ เกาๆ มี เหรียญ หา บาท บาง เหรียญ สิบ บาท บาง

รวม กัน แลว ประมาณ ๗๐ บาท ขาพเจา รับ ถุง น้ัน

มา ดวย อาการ คลาย ถูก มนต สะกด จะ วา สลด ใจ

ปลื้ม ใจ ก็ บอก ไม ถูก ทั้งนี้ ขาพเจา ก็ ไม ได ผิด หวัง

กับ จำนวน เงิน ของ เด็ก ท่ี อุตสาห รอ คอย เปน กำลัง

ใจ อนุโมทนา กับ ความ ใจบุญ ของ เด็ก ใน สมอง

ขณะ น้ัน คิด และ จินตนาการ ไป วา เด็ก คงจะ เก็บ

สะสม เงิน จำนวน นี้ เปน เงิน ออม ที่ โรงเรียน จัด

กจิกรรม สง เสรมิ การ ออม เพือ่ ปลกู ฝง ความ มธัยสัถ

หรอื เกบ็ ออม เพ่ือ เปน ปจจยั เดนิ ทาง มา รวม กจิกรรม

และ ยัง ไมทัน ได ใช เงิน

“หนู ขอ ทำบุญ ไถ ชีวิต สัตว ให พอ หนู หน ูเห็น พอ หน ูฆา หมู ฆา ววั เวลา ชาว บาน ม ีงาน บญุ ตั้งแต หนู จำ ความ ได” ขาพเจา มอง หนา เด็ก

คลาย กับ วา เด็ก รู วา ผม กำลัง จะ ถาม เขา เด็ก ได พูด

ตอวา “เมื่อ ตอน กลาง วัน หนู ได ชม นิทรรศการ ที่ทาง วัด จัด ไว หนู ได เห็น ภาพ สัตว นรก ที่ มี กรรม จาก การ ฆา สัตว หนู กลัว พอ ตก นรก” ขณะ น้ัน

ทุก คน ก็ วุนวาย ใน การเต รี ยม ตัว เดิน ทาง กลับ บาน

เดก็ คน นัน้ กำลงั จะ ยกมอื ไหว ขอ อนุญาต ลา ขาพเจา

กลบั ไป หา คณะ ใน สถานการณ เชน นัน้ คง ไม เหมาะ

ที่ จะ สนทนา กัน ตอ ไป ได ก็ เลย บอก เด็ก ไป วา

“หนู ครู ขอ รวม บุญ ดวย นะ” พรอม กับ ลวง กระเปา

ตำร า หลาย หมื่ น เ ล ม ก็ เ ปล า ปร ะ โ ยชน หาก เทียบ กับ ภาพ ไม กี่ ภาพ และ บรรยากาศ สถานการณ การ เรียน รู กับ คำ พูด ไม กี่ คำ สามารถ เปลี่ยน คน ให เปน สัมมา ทิฐิ บุคคล ได

และ หยิบ ธนบัตร ใบ ละ ๑๐๐ ออก มา และ ใส ลง ไป

ใน ถุง พลาสติก ที่ ใส เงิน ของ เด็ก “ขอบพระคุณ คะ ขอ อนุโมทนา บุญ ดวย นะ คะ หนู ขอ ลา กอน คะ” “โชค ดี นะ หนู เดิน ทาง ปลอดภัย ให บุญ รักษา นะ” ขาพเจา ให พร กอน ลา จาก กัน “เออ เดี๋ยว กอน หนู ขอ ชื่อ พอ ของ หนู ดวย เจา หนาที่ จะ ได เขียน ใบ อนุโมทนา บัตร ออก ใน นาม ของ ผู ทำบุญ” ขาพเจา

ได หยิบ ยื่น ปากกา กับ กระดาษ ให กับ เด็ก และ

รบั กระดาษ พับ ลง ใน ถุง ปจจัย

ขาพเจา ประมวล เหตกุารณ ใน ชัว่โมง สดุทาย

ของ วัน น้ัน กอน ท่ี ทุก คน จะ เดิน ทาง กลับ เปน

ความ รูสกึ ที ่ด ีเปน กำลงั ใจ ที ่ทดแทน ความ เหนือ่ย ลา

ที่ คุม คา ของ ครู ศีล ธรรม ผู ทำ หนาที่ ชี้นำ แนวทาง

ที่ ถูก ที่ ควร อยาง นอย ก็ได พบ การ เปล่ียนแปลง

กบั เด็ก คน หน่ึง ที ่ผูใหญ อยาง เรา หลายๆ คน ยาก ที ่จะ

ยอมรับ ยาก ที่ จะ เปด ใจ สวน ใหญ นอกจาก จะ ไม

ยอมรับ ยัง ปด กั้น อีก ดวย อยาง เชน โครงการ ดีๆ

โครงการ ฟนฟู ศีล ธรรม โลก ภูมิใจ ที่ เด็ก คน หนึ่ง

ที่ ไม เคย รูจัก กัน มา กอน ให ความ ไว วางใจ ขาพเจา

ให ทำ หนาที่ แทน ตัว เขา ได มอบ ปจจัย ที่ เขา

เก็บ ออม มา ใน สภาพ ตาม มี ตาม ได และ สามารถ

ตัดใจ สละ ไมใช เพื่อ ตนเอง แต เพื่อ เปน ทาน ให กับ

บุคคล ท่ี เขา รัก เปน สัญญาณ ประกาศ ตน ให รู วา

เขา เขาใจ และ ตระหนัก ใน กรรม และ ผล ของ กรรม

เปน ความ รู และ เขาใจ ของ เด็ก ที่ เกิด ขึ้น ดวย

ความ บริสุทธิ์ ใจ ปราศจาก มารยา ใจ บริสุทธิ์ ที่

เปด รับ ส่ิง ดีีๆ และ กลา ตัดสิน ใจ ดวย ความ บริสุทธิ์

กับ บุคคล ท่ี เปน เนื้อ นา บุญ (พระ ภิกษุ ใน พระพุทธ

ศาสนา) แม คน อื่น จะ ให คำ ตอบ เรา ได แต การ ได

มา ซ่ึง คำ ตอบ ตอง เปน หนาที่ ของ ตัว เอง แม คน อื่น

จะ มี สวน ใน การ เปล่ียนแปลง เรา ก็ อยู ท่ี ตัว เรา ตัดสิน ใจ

ที่ จะ เปล่ียนแปลง ตนเอง ตำรา หลาย หมื่น เลม

ก็ เปลา ประโยชน หาก เทียบ กับ ภาพ ไม กี่ ภาพ และ

บรรยากาศ สถานการณ การ เรียน รู กับ คำ พูด ไม

กี่ คำ สามารถ เปล่ียน คน ให เปน สัมมา ทิฐิ บุคคล ได

เชน หนู นอย จาก หนองพอก จังหวัด รอยเอ็ด

คน น้ี

บทคว

ามดีเ

ดน

๒๐

เรื่องคณิตา ปราสัย

โรงเรียนพรพิทยาคม

อ.สีคิ้ว

จ.นครราชสีมา

แมจำเปน

ประตูอีสาน นครราชสีมา เขต ๔

๒๑

เหมาะ สม นี้ แลว แต กอน ที่ ความ ตั้งใจ จะขอ พบ

กับ ตม กลับ ทำให ฉัน ตอง ประหลาดใจ มาก

ตม มา ยืน รอ ฉัน กอน ที่ ฉัน จะกลับ บาน ครู ครับ

“ครู มี ลูก ยัง ครับ” ประโยค แรก ท่ี ตม ถาม “ ผม อยาก ได ครู เปน แม ครับ” ทำเอา ฉัน ยืน งง

เพราะ ปฏิกิริยา ของ การก ระ ทำ กอน หนา นี้ กับ

คำ พดู วนั นี ้มนั สวน ทาง กนั เหลอื เกนิ “ทำไม ละ ลกู” ฉัน ถาม “ผม อยาก มี แม ครับ” ตมตอบ “แลว ทำไม ถึง ตอง เขียน ขอความ อยาง น้ัน ท่ี มัน ไม เหมาะ สม กับ ครู อยาง นั้น ละ ลูก” ฉัน ได รับคำ ตอบ พรอม

น้ำตา ที่ ไหล พรั่ง พรู ออก มา เพียง ประโยค เดียว วา

“ผม อยาก ให ครู รัก ผม ครับ ผม อยาก มี แม ครับ ผม ไมรู จะ ทำ อยางไร ครับ” ฉัน ถึง กับ อึ้ง เพราะ

นกัเรยีน เพยีง ชัน้ ป.๔ จะ กลา พดู แต ใน ทาง กลบั กนั

ฉัน เลย คิด วาการ แสดงออก ของ เด็ก ท่ี มี ความ รัก

ความ ศรัทธา ใน ตัว เรา น้ัน เปน ส่ิง ที่ ด ีแต บน พืน้ ฐาน

เด็ก ท่ี ไมรู วา ส่ิง ใด เปน ส่ิง ที่ ควร ไม ควร เปน ส่ิง ท่ี ตอง

ปรับ แก ของ คน เปน ครู

นับ จาก เย็น วัน นั้น มา ตมก็ เปรียบ เสมือน

ลูก ศิษย ที่ ฉัน รัก และ เฝา ดูแล ความ ปลอดภัย

ความ เปน อยู ให ฉัน ตาม ประสา เด็ก ที่ ยัง ไร เดียง สา

ที่ พอ จะ ทำ กับ คน ที่ เขา รัก และ ศรัทธา ได จน วัน นี้

ความ หวัง ที่ ฉัน จะ พัฒนา ความ รู ของ นักเรียน และ

สราง คน ดี มี คุณธรรม ให บาน เมือง ประเทศ ชาติ

ก็ ยิ่ง เพิ่ม มาก ขึ้น ดวย มี ลูก ลูก อยาง ตม ท่ี เพิ่ม ขึ้น

และ ลูกๆ เริ่ม ที่ จะ รู วา หนาที่ แหง การ ประกอบ

คุณ งาม ความ ดี ของ ตัว นักเรียน เอง แมวา จะ ขาด

โอกาส ทาง ครอบครัว หรือ แม กระท่ังเรื่องของ

ยา เสพ ติดก็ตาม ก็ สามารถ ท่ี จะ ดึง เขา มา ไดดวย

คำ วา “แม ของลูกๆ” ที่ เปน เหมือน พลัง วิเศษ

ที่ ครอง ใจ เด็ก บาน นอก ของ ฉันที่ ได มา อยาง ไม ได

ตั้งใจ

เกิด มา ชีวิต นี้ ขอ เปน ครู ให ได นี่ คือ ปณิธาน

ชีวิต ของ ฉัน เพราะ สาเหตุ ใด ไม ทราบ แต หน่ึง ใน

คำ ตอบ ที ่ฉนั ครุนคดิ ตลอด เวลา นัน้ คอื ฉนั อยาก ทำ

เพื่อ เด็ก เพื่อ สังคม และ เพื่อ ประเทศ ชาติ แมวา

การ เดิน ทาง สาย นี้ จะ ยาก ลำบาก สัก เพียง ใด ก็ตาม

สิ่ง ท่ี ฉัน คิด ต้ัง หวัง ไว ตอง เปน จริง สัก วัน หน่ึง ดวย

หัวใจ ท่ี เปยม ลน และ ต้ัง มั่น ใน ความ ใฝฝน ฉัน

ก็ สามารถ ที่ กาว เขา สู คำ วา ขาราชการ ครู มา ได ดวย

ความ ภูมิใจทั้ง ตัว เอง และ ครอบครัวดวยความ รู

และ ความ สามารถ ที่ ฉัน มี อยู และ นับ จาก วัน นี้

ไป หนทาง ท่ี ฉัน วาด ไว กับ นักเรียน ตัว เล็กๆ

ที่ รอ คอย ความ หวัง จาก ครู เริ่ม ท่ี จะ เปน จริง ขึ้น แลว

เสียง รถยนต ของ ผู อำนวย การ โรงเรียน ที่มา รับ

ฉัน วัน แรก ท่ี สำนักงาน เขต ดัง กระห่ึม พา ฉัน ที่

ถูก ขนาน นาม วา ครู ใหม เขา สู โรงเรียน ประถม

ขยาย โอกาส แหง หนึ่ง ซึ่ง จะ เปน ที่ ที่ นำ ฉัน ปฏิบัติ

หนาท่ี ขาราชการ ครู อยาง เต็ม ความ ภาค ภูมิ

ฉัน ได รับ มอบ หมาย ให เปน ครู ประจำ ชั้น

ป.๔ หอง นี้ มี นักเรียน ชาย ๑๑ คน และ หญิง ๕ คน

ทกุ คน ลวน แลว แต เปน นกัเรยีน ใน หมูบาน ที ่ประสบ

ปญหา ทาง ดาน ครอบครัว ทุก อยาง ความ จน

ยา เสพ ติด โหม กระหน่ำ เขา สู ๑๖ ชีวิต นักเรียน

ของ ฉัน อยาง ยาก ท่ี จะ ตานทาน ได จะ ทำ อยางไร ดี

นี่ คือ คำถาม ของ ความ เปน ครู ที่ อยู ใน ใจ ฉัน เสมอ

ตม หนึ่ง ใน นักเรียน ชาย ช้ัน ป.๔ เปน คน

ที่ มี ปญหา มาก ท่ีสุด ใน ดาน ครอบครัว และ มาก ท่ีสุด

ใน การ รุก ล้ำ ความ เปน ตัว ครู ของ ฉัน มาก ท่ีสุด

“มา เปน แฟน กบั ผม ไหมครบัคร”ู นี ่คอื ประโยค แรก บน กระดาน ดำที่ เริ่ม ทักทาย กับ ความ เปน ครู

ของ ฉนั แลว และ ประโยค ตางๆ ทีเ่ริม่ มา ทาทาย ฉนั

บน โตะ หนา รถตลอด จน ประตู บาน พัก ครู

จนฉัน คิด วา ฉัน ตอง คุย กับ ตม ถึง พฤติกรรม ท่ี ไม

บทคว

ามดีเ

ดน

๒๒

เรื่องสรวีย นำสินวิเชษฐชัย

โรงเรียนชุมชนวัดปราสาท

อ.ปาโมก

จ.อางทอง

พลิกชีวิตผม เปน มนษุย รอย คำถาม ที่ รอ คอย คำ ตอบ

มา เน่ิน นาน จน มา วัน นี้ จึง ได รู วา…

ผม ช่ือ เพิ่มพูน แต เพื่อนๆ เรียก ไอ เพิ่ม

หลาย คน บอก วา ผม หนาตา ดี แต ตา เศรา

คน โบราณ เขา บอก วา คน ตา เศรา ไม ดี ผม ก็ ไมรู

หรอก วา ไม ดีนะ ไม ดี อยางไร ผม ฟงแลว ผาน

ไป เฉยๆ ไม เคย เก็บ มา คิด

ผม เปน นักเรียนชั้น ม.๒ ครู หลายๆ คน

บอก วา ผม ไม เอา ไหน ขี้ เกียจ ขาด เรียน บอย

มา โรงเรียน สาย ไม รับ ผิด ชอบ การบาน ไม ทำ

แตง ตวั ไม เรยีบรอย ใน ชวีติ ผม ไมม ีใคร ชอบ หนา ผม

เทาไร แมแต หลวง พอ ก็ ยัง หนี ผม ไป บวช ท้ิง ให ผม

อยู กับ แมตาม ลำพัง แม ผม ก็ ติด เหลา รางกาย ไม

แขง็ แรง ปวย บอย ผม ไมรู วา อนาคต ของ ผม จะ เปน

อยางไร จะ อยู กับ ใคร ท่ีไหน …ทุกอยางดูนา เบื่อ

ชีวิต ผม ทุก วัน นี้ ไมมี ความ สุข ที่แท จริง เลย

ผม เหงา ผม กลัว ผม วาเหว ผม สับสน ทำไม ผม

ตอง เกิด มา และ มี ชีวิต แบบ น้ี ผม ทอแท สิ้น หวัง

หมด กำลัง ใจ ไม อยาก มา เรียน อยาก นอน เฉยๆ

ไม ตอง คยุ กบั ใคร ผม พยายาม เรยีก รอง ความ สนใจ

จาก คน รอบ ขาง แต เหมือน ยิ่ง ทำ ยิ่ง กลับ ติดลบ

เพิ่ม มาก ข้ึน ผม เครียด สุดทาย ผม ดม กาว และ

ไม ไป เรียน

“นักเรียน เคย นำ ชีวิต ตัว เอง ไป เปรียบ เทียบ กับ คน อ่ืน ไหม คะ แลว รูสึก เปน อยางไร บาง” ครู แนะแนว ถาม นักเรียน ใน หอง ผม กม หนา

คำถาม นี้ บาดใจ ผม เหลือ เกิน บอย ครั้ง ที่ ผม แอบ

นำ ตัว เอง ไป เปรียบ เทียบ กับ เพ่ือน ท่ี เขา เกิด มา พรอม

มี พอ แม อยู กันพรอม หนา มี เงิน ใช ไม ขัดสน

มี รถ มอเตอรไซค ขับ ไป เรียน มี โทรศัพท มือ ถือ ใช

ภาคกลาง อางทอง

๒๓

นัง่ คยุ ใน บาน กบั แม ผม สกั พกั ครกูบัเอ็ มก็ ออก จาก

บาน มาเพราะ ไม เจอ ผม แม ผม รองไห กับ ครู

แม ไหว ครู แลว ไหว ครู อีก ผม ไม ไดยิน วา เขา คุย

อะไร กัน แต ผม ประทับ ใจ ใน ความ เปน ครู มาก

บาน ผม สกปรก รก รุงรัง น้ำ ทวม ครู ก็ ลุย ไป ถาย รูป

ผม ตัดสิน ใจ ออก มา เรียก ครู และ เรา ก็ นั่ง คุย กัน

ผม รองไห ครู มอง ผม แลว น้ำตา ครู ก็ คอยๆ ไหล

ออก มา เพื่อน ผม ทั้งหมด เบือน หนา หนีแอบ

ปาด น้ำตา กัน เรา ทั้งหมด จึง น่ัง คุย กัน แบบ เปดอก

“มี อะไร อยาก ระบาย ให ครู รับ รู เพื่อ แบง ปน ความ ทกุข คร ูยนิดี ฟง ถา คดิ วา คร ูเปน แม เปน ญาต ิ ผูใหญ ครู ยินดี รับ ฟง ทุก เรื่อง จะ เปน ความ ลับ ถา เธอ ไม อนุญาต ครู จะ ไม เลา ใหใครฟง เด็ด ขาด ครู มี สัจจะ พอ” ผม พูด ไม ออก ผม เงย หนา มอง ครู

แวว ตา ครู ชาง ออน โยนไม เหมือน ทุก วัน ท่ี ครู อบรม

พวก เรา ใน ตอน เชา ที่ครู เขม จน ผม กลัว ผม พูด

ออก มา เปน ชุด ผม ทำงาน ไมทัน เพื่อน ยืม สมุด

เพือ่น ลอกก ็ไม ได เพราะเพือ่น กลัว สมดุ หาย การบาน

บาง วิชา ก็ ยาก ผม ทำ เอง ไม ได ไมรู จะ ไป ทำ กับ ใคร

เพื่อน ก็ อยู ไกล วิชา น้ี ก็ มี เรียน ทุก วัน งานจึง เพิ่ม

มาก ขึ้นๆ บาง วัน ผม ไมมี เงิน ไป กิน ขนม ท่ี โรงเรียน

เจอ แม เมา บาง ผม เครียด เพื่อน จึง แนะนำ สูบ บุหรี่

กลัว ครู รู และ ทำโทษ ผม เปน เด็ก ท่ี ไม ดี ใครๆ

ก็ ไม ชอบ หนา ผม ครู บาง คน ก็ ตำหนิ ผม แรงๆ

ผม อาย เพื่อน ผม ไม อยาก ไป เรียน

“เธอ สนิท กับ ใคร ท่ีสุด บาน อยู ใกล กับ ใคร บาง และ มี งาน วิชา อะไร ท่ี ไม เสร็จ วัน อาทิตย นี้ ครู มา อยู เวร หอบ มา ทำ ครู จะ สอน ใหและ ชวน เพื่อน ท่ี เขา ทำงาน เสร็จ มา ดวย เอา อุปกรณ ใน วิ ชา น้ันๆ มา ให ครบ เธอ ไม ได เปน คน ไม ดี เพราะ นิสัย ไม ดี แต เธอ มี ความ อึดอัด คับ ของใจ เรื่อง เรียน เร่ือง การ ทำงาน ปญหา อยู ตรง นี้ เธอ ตอง แก ที ละ เร่ือง ทำงาน วิชา ที่ นอย ให หมด ไป และ ทยอย ทำ ที ละ วิ ชาๆ ครู จะ ประสาน กับ ครู ผู สอน เอง ขอ เพียง ให เธอ ต้ังใจ และ ใช ความ พยายาม ให เต็ม ท่ี ใน การ แก ปญหา รวม กับ ครู ก็ แลว กัน เธอ ทำงานไม เสร็จ บาง วิชา แลว ไม มา เรียน ท้ัง วัน เธอ เสีย โอกาส ดีๆ ไป ตั้ง หลาย วิชา

จง จำ ไว วา ไม เคย มี ใครได อะไร มาโดยที่ ไมเสีย อะไร ไป แต สิ่ง ที่ เรา เสีย ไป กับ ส่ิง ท่ี จะ ได มา นั้น ตอง คูควร กัน

มี คอมพิวเตอร ไว เลน เกม แลว ผม ละ ไมมี อะไร

สัก อยาง แมแต ความ รัก ความ อบอุน

“เพิ่ม ครู เรียก เธอ นาน แลว นะ เปน อะไร ไดยิน ไหม วา ครู ถาม อะไร” ทำไม ผม จะ ไม ไดยิน ใน เมื่อ ผม ไม ได หู หนวก (ผม แอบ ตอบ ครู ใน ใจ)

แต ผม ตอบ ครู ไม ไดเพราะ คำ ตอบ มัน มา พรอม

กับ น้ำตา ผม กม หนา มอง พื้น ก็ แลว เงย หนา มอง

เพดาน ก็ แลว แต ไม อาจ ซอน แวว ตา และ น้ำตา

ให พน จาก สายตา ของ ครู ได ครู เดิน มา โอบ บา

และ ตบ เบาๆ “เที่ยง นี้ เจอ กัน ที่ ศาลา นะ” วัน นี้ เปน อีก วัน หนึ่ง ท่ี ผม กิน ขาว ไม อรอย

ขาว แตละ คำ กลืน ยาก เย็น เหลือ เกิน ใน ที่สุด

ผม ยอม เปน คน ไม ด ีแอบ เท ขาว ทิง้ใน ถงั เศษ อาหาร

ให หมู มัน กลืน ไม ลง และ ไม อรอย เลย จริงๆ ผม ไม

ได โทษ แม ครวั แต ผม เอง ตาง หาก ที ่ไมม ีอารมณ กนิ

ผม ไม อยากไป หา คร ูตาม นดั ไมรู จะ เจอ กบั อะไร มัง่

ผม อาย เพื่อน กลัว ครู ดุ เพราะ ครู คน น้ี เปน ครู

ที ่ปรกึษา ผม ดวย ด ุมาก ตี ก ็เจบ็ จน เพือ่น เดนิมา ตาม

ผม จึง เดิน ไป เงียบๆ ผม เห็น ครู นั่ง มอง ผม อยู

ยิ่ง กาว ขา แทบ ไม ออก ทำไม เพิ่ง มา ลืม หรือ เรา คง

ไมมี เวลา คุย กัน เย็น นี้ให รีบ กลับ บาน ไป เจอ กัน ท่ี

บาน นะ ครู ยิ้ม แบบ เซ็งๆ ให ผม

หลัง เลิก เรียน ครู จะ ไป บาน ไมรู จะ เจอ

เร่ือง อะไร ม่ัง ไม อยาก กลับ บาน เลย ผม ปรารภ

กบั เพือ่น รู ใจ แตถาไมกลบัแลว คร ูไปหาท่ีบาน ไม เจอ

เปน เรื่อง แน เพราะ ครู เปน คน พูด จริง ทำ จริง เดี๋ยว

พวก เรา จะ แอบ ตาม คร ูไป ดวย เอม็ บอล บาส และ

น้ำ ที่ เปน เพื่อ นสนิท กลาวพรอม กับ จับ มือ ผม

เย็น นั้น ครู ซอน ทาย รถ มอ เต อร ไซค เอ็ม มา

ที่ บาน ผม เพราะ รถ ครู เปน รถ เกง ขับ เขา มา ไม ได

เพราะ น้ำ ทวม ขัง ผม แอบ ดู เห็น ครู ลุย น้ำ เขา มา

บทคว

ามดีเ

ดน

๒๔

ที่ ผาน มา ก็ ให ผาน ไป เรา มา เริ่ม ตน กัน ใหม จาก นี้ ไมมี อะไร ที่ ลูก ผูชาย เขา ทำ กัน ไม ได”

ครู ยังบอกอีกวา “ท่ี เธอ นำ ตัว เอง ไป เปรียบ เทียบ กับ เพื่อน ท่ี ดี กวา เธอ แลว มัน เกิด อะไร ทาง บวก กับ เธอ ไหม ทำไม เธอ ไม เปรียบ เทียบ เธอ กับ เพื่อน ท่ี แย กวา บาง คน พิการ บาง คน กำพรา บาง คน พอ แม แยก ทาง กัน เขา ยัง ดำเนิน ชีวิต อยู ได เปน คน ดี ที่ ใน สังคม ประสบ ความ สำเร็จ ใน ชีวิต ได แต ทำไม เธอ เกิด มา มี พอ แม พรอม หนา เลี้ยง ดู เธอ ได ใน ระดับ หนึ่ง เธอ กลับ ไม พอใจ เธอ ลอง มอง ชีวิต นักเรียน คน อื่นๆ ใน โรงเรียน ท่ี แย กวา เธอ มี มากมาย ทำไมเขายัง สู ชีวิต มา เรียน ทำความ ดี ชวย ครู ทำงาน ไม เกเร ขาด เรียน เพราะ เขา มี ความ ฉลาด ทาง อารมณ รูจกั คดิ คิด แบบ สรางสรรค ม ีเหต ุ มี ผล เธอ ตอง เปลี่ยน แนวคิด ใหม ใน โลก ใบ นี้ ไมมี ใคร ดี กวา ใคร ทุก คน มี กรรม เปน กำเนิด เลือก เกดิ ไม ได ก ็จรงิ แต เลอืก ที ่จะ เปน ได เธอ อยาก เปน อะไร เธอ ตอง วาง แผน และ ทำ ตาม แผน ที่ กำหนด โดย ไม ประมาท ชีวิต ของ คน เหมือน นัก เดิน ทาง บาง คน ฉลาด มี แผนท่ี ใน การ เดิน ทาง มุง มั่น มานะ พยายามจึง ไป ถึง จุด หมาย ปลาย ทาง ตาม วนั และ เวลา ที ่กำหนด แต บาง คน ไม เห็นความ สำคัญ ไม เห็น คุณคา ของ กาล เวลา ทำ อะไร แบบ เลื่อนลอย ขาด ความ รับ ผิด ชอบ ไมรู หนาท่ี แวะ ขาง ทาง ไป เรื่อยๆ ของ เกี่ยว กับ อบายมุข บาง สาร เสพ ติด บาง ถา ขาด สติ ก็ จะ เสีย อนาคต ได เมื่อ มา รูตัว อีก ที วา ทำ อะไร ลง ไป บาง คน ก็ เกือบ สาย หรือ บาง คน ก็ สาย เสีย แลว ลูก ประพฤติ ตัว ไม ดี จริง อยู ที่ พอ แม เสียใจ แต จริงๆ แลว คน ที่ เสียใจ ที่สุด ก็ คือ ตัว เรา เอง

จาก นี้ ไป ให ทำ ใน สิ่ง ที่ ดี ทำ สิ่ง ที่ ถูก ที่ ควร ทำ แลว ตัว เอง ไม เดือด รอน คน อ่ืน ไม เดือด รอน ไม เบยีดเบยีน ซึง่ กนั และ กนั ท่ี สำคญั เรา เปน นกัเรยีน ตอง เรียน หนังสือ ให จบ เพ่ือ อนาคต วัน ขาง หนา เธอ เปน ลกูชาย คน เดยีว พอ แม ก ็อาย ุมาก แลว ไม ได มี ทรพัย สมบตัิ อะไร พอ แม ทุก คน อยาก มี ลูก รัก ลกู อยาก ให ลกู สบาย เหมอืน ลกู คน อืน่ๆ แต เมือ่ ใน โลก ความ จริง มัน เปน ไป ไม ได เธอ ตอง เปน คน สราง

คน หา ทำให ฝน ของ พอ แม เปน จริง แค เธอ พ่ึง ตัว เอง ได พอ แม ก็ หมด หวง เหมือน ที่ คำ โบราณ บอก วา “นอน ตาย ตา หลับ” เพราะ ไม ตอง กังวล ถึง คน ที่ อยู ภาย หลัง ถา เธอ ทำให พอ แม สบายใจ เทากับ การ สราง มงคล ชีวิต ให ตนเอง ชีวิต เธอ ก็ จะ ประสบ ความ สำเร็จ เหมือน ที่ ใคร หลายๆ คน เขา เปน กัน แมแต ครู ที่ กวา จะ มา ถึง วัน น้ี ครู ก็ ลำบาก มา กอน จง จำ ไว วา ไม เคย มี ใคร ได อะไร มาโดยท่ี ไม เสีย อะไร ไป แต ส่ิง ที่ เรา เสีย ไป กับ สิ่ง ที่ จะ ได มา น้ัน ตอง คูควร กัน เชน เวลากับ อนาคต เสีย เวลา ใหการ เรียน การ ทำความ ดี ส่ิง ที่ จะ ไดมา คือ ความ สำเร็จ ความ ภาค ภูมิใจ ใน ศักด์ิศรี ของ เรา ที่ เรา เปน ผู สราง ทุก คน ที่ รูจัก ก็ จะ ช่ืนชม ครู รู วาที่ ผาน มา เธอ หา คำ ตอบ ไม เจอ แต วนั นี ้คร ูเฉลย ให เธอ หมด แลว ชวีติ ตอง ดำเนิน ตอ ไป บน เสน ทาง ชวีติ ที ่เธอเปน คน ลขิติ เอง ตราบ จนกวา ชีวา ของ เธอ จะ หาไม”

แรกๆ ท่ี ครู พูด ผม ก็ ฟง บาง ไม ฟง บาง

เชื่อ บาง ไม เชื่อ บาง แต เมื่อ ครู บอก ให ลอง ทำ ตาม

ผล ท่ี ตาม มา คือ ผม ทำงาน ตาม เพื่อนๆ เกือบ ทัน

ครู หลายๆ คน ให โอกาส ให อภัย แม บาง คน

ไม สนใจ ผม แต ผม ไม ทอ จะ ป รับ ปรุง ตนเอง และ

เรียน ให จบ และ จะ เลี้ยง ดู พอ แม โดย ยึด หลัก

คำ สอน ของ พระ สัมมา สัม พุทธ เจา ที่ วา ตน เปน ที่

พึ่ง แหง ตน

๒๕

บทคว

ามดีเ

ดน

เรื่องนงลักษณ แตงศรี

โรงเรียนวัดกุญชรวชิราราม

อ.เขายอย

จ.เพชรบุรี

วันนี้ ไมมีสายลม

บน ถนน เสน ทาง เดิน อัน ยาว ไกล ทอด ตาม ทาง สาย ตรง

หญา ขาง ทาง เอน ระนาบ สงบ น่ิง ไม ไหว เอนตนไม สอง ขาง ทาง ใบไม เคย สะบัด บัดนี้

มัน ชาง สลัด ใบ ท้ิง เพียง ความ เหงาเหมือน ความ หวัง ลม หาย ลับ ไป กับ เงา ไมมี

สิ่ง ใด คาง ท้ิง ไว กับ เราเร่ือง เคย เลา เคย ฝน ไม เหลือ ไม คาง ตา ท้ิง ตำนานขาน คำ เลา ซึ้ง ซ้ำ ซ้ำ คำ เศรา โศก โลก คง

ดับ พรอม ชีวาหวัง อะไร อีก เลา เขา จาก โลก ท่ี ดี กวาฝาก รอย ช้ำ รอย เจ็บ ปวด รวด ราว เคลา น้ำตาฝาก ท่ัว หนา อาบ แกม แตมเปอน ใน ดวงตาความ ผิด พลาด ท้ิง บาดแผล ขอ เพียง แต ดับ

ไฟ พรอม ใฝฝนแผล ใจ นั้น หมาย ให แพ แต ใจ สู มี รอย ยิ้ม

อยู รอ ขาง หนาฤดูกาล จะ พา ฝน น้ัน พบ ฟา สาง อัน เรือง รอง

ภาคใตตอนบน เพชรบุรี เขต ๑

๒๖

รำไพ มี ครอบครัว เล็กๆ ที่ แม จะ ยากจน

แตเธอ ก็ มี ความ สุข แต ความ สุข นั้น อยู ไม กี่ ป สภาพ

ของเธอ สามี เธอ ลูกชาย คน เล็ก ของ เธอ

ตอง ตก อยู ใน หวง ของ ความ ทุกข ยาก จะ หลีก หนี

เธอ เผชิญ กับ โชค ชะตา ที่ กระหน่ำนำ ความ ตาย

มา สู ครอบครัว เธอ ซึง่ม ีทัง้หมด ๔ คน เธอ ม ีลกูชาย

๒ คน คน โต เรียน อยู ชั้น ป.๖ คน เล็ก อยู ชั้น ป.๒

โชค ชะตา ที่ กำหนด ให เธอ พบ กับ เชื้อ HIV ที่ สังคม

ไทย รับ กัน ไม ได เรื่อง รันทด ที่ พก พา ความ เจ็บ ปวด

แทรก กลาง ระหวาง สังคม กับ ชีวิต คนจน

อีก ไม นาน สามี เธอ รวม ถึง ลูก คน เล็ก คงตอง

รอความตาย เปน ระยะๆ อาการ ปวย กำเรบิ ไป เรือ่ยๆ

เพราะ การรักษา ไมมี ผล มิมี ใคร รู นอกจาก สามี เธอ

เขา และ เธอ จะ จบ ชีวิต เชน ไร ไม ตอง ถาม ถึง

ความ ทรมาน เพราะ ทรมานทั้ง รางกาย และ จิตใจ

ความ กดดัน ของ สังคม สภาพ เศรษฐกิจ ครอบครัว

แต โชคก็ยัง เขา ขาง

เมื่อ “สันติ ชัย” ลูกชาย คน โต ซึ่งไดรับ

ความ เจ็บ ปวด ไม แพ พอ-แมและ นอง ของ เขา

เชน กัน การ เปน คน ดี มี จิตใตสำนึก ท่ี เปน มนุษย

ของ สันติ ชัย สราง ความ ปติ ให ไพ ไพ ชุม ชื่น หัว ใจ

ที่ อยาง นอยเธอ มี ลูก คน นี้ สันติ ชัยเรียน ดวย

ทำงาน ดวย ชวย แม ทุกๆ เชา เขา จะ ขี่ จักรยาน

พา แม ไป รับ จาง ทำ หู เขง ซึ่ง ระยะ ทาง ไป กลับ

ประมาณ ๗-๘ กิโลเมตร นอกจาก น้ัน สันติ ชัย

ยัง หัด เปา แคน แคน นี้ เปรียบ เปน ขุมทรัพย ที่ ทำให

เขา หา ราย ได จาก การ เปา แคน กวา จะ ได แคน

เปน ของ ตัว เองก็ ใช เวลา เก็บ เงิน อยู นาน งาน บุญ

ทุก งานสัน ติชัยจะ ไป รับ งาน เปา แคน ใน วง แคน

ประยุกต เสมอ ชีวิต ครอบครัว ไพ อยู มา ไม นาน

สามี เธอ ก็ จาก โลก น้ี ไป ท้ิง ลูกชาย คน เล็ก รวม ถึง เธอ

ตอง ปวย กระ เสาะ กระแสะ เธอ ยัง ไมอยาก ตาย

ใน เวลา นี้ เพราะ สันติ ชัย ลูก ของ เธอ ยัง มี อนาคต

เธอ พา ลูก เขา ชมรม ผู ปวย เอดส ใน อำเภอ และ

รักษา ตัว ใน โรง พยาบาล ประจำ อำเภอ อาการ ปวย

ของ เธอ พอ จะ ทาน ทน แต ลูก นอย ของ เธอ

เด็กชา ยก มล ซ่ึงเปน ดวงใจ ของ แม กลบัอยูไมได นาน

กมลม ีเชือ้ วณัโรค ลง ปอด เสีย ชวีติ ตาม พอ ของ เขา ไป

สันติ ชัย สงสาร แม ไพ ของ เขา มาก เพราะ แม

ทำ ทกุ อยาง ไป รบัจาง ทีไ่หนกไ็มม ีคนรบั ม ีคน เดยีว

คือ เจาของ ราน ทำ เขง ที่ เขา จาง ไพไป ทำ หู เขง

เธอ จึง มี ราย ได จาก การ ทำ หู เขง นี้ มา ตลอด

ไพ ถูก บีบ คั้น จาก ครอบครัว สามี เธอ เขา รังเกียจ

เธอ มาก เหตุการณ อัน ราย แรง ตอน ที่ ลูกชาย

คน เล็ก ตาย ไพ ตอง จัดการ งาน ศพ ของ ลูก

เหตุการณ ใน ครั้ ง นั้ น ทำให ไพ ไม อาจ ลืม

เพราะ มี เพียง เธอและ ศพ ลูกชาย เธอ กอด ศพ

ลูกชาย คร่ำครวญ อยาง เวทนา พอรุง เชาจึง พา ศพ

ลูก กลับ บาน ตอน บายหลวง พอ ที่ วัด ได จัดการ

เผา ศพ ลูกชาย ให โดย ไมมี ญาติ พี่ นอง เหลียว มอง

หรือ ชวย เหลือ เธอ คิด แต เพียง วา เธอ ตอง อดทน

และ อดทน ให มาก ท่ีสุด เพ่ือ ให หลุด พน จาก

ความ ทุกข นี้ ให ได เวลา นี้ ไพ ตอง ทน ทุกขเวทนา

ใน การ ปวย ความ จน ถูก หยิบ ยื่น มา ใหโดย ไม ได

รับ การ ปฏิเสธจากรำไพ และ สันติ ชัย เลย อดทน

นะ ลูก “สัน ของ แม” สัน เริ่ม หัด ชกมวย เขา เปน นัก มวย

ประจำ โรงเรียน สราง ช่ือ เสียง ให กับ โรงเรียน

จน ได รางวัล มากมาย สัน เฝา เพียร พยายาม

ลืม ความ เจ็บ ช้ำ และ ความ ทุกข ทรมาน และ ไพ

ก็ ทน เห็น ลูก ไป ชกมวย ไพ สุด กลั้น น้ำตา สัน ตอง

เจ็บ ตัว และ เจ็บ ทั่ว กาย อยาง สาหัสกวา จะ ได มา

ซึ่ง ชัยชนะ และ เงิน รางวัล สัน ตอบ แม ดวย แวว ตา

ที่ ไม ทอถอย เรา ไมมี อะไร จะ เจ็บ มากกวา นี้ แลว

สัน จะ อดทน ตอสู กับ อุปสรรค และ ย้ิม รับ ความ เศรา

ท่ี อยู คู กับ ครอบครัว เรา ดวยความ มุง หวังของเยาวชน

คน ดี ใน สังคม สังคม ท่ี เห็น แก ตัว เห็น แก เงิน ทอง

พรรค พวก สังคม ระดับ สูง แต สำหรับ สัน ผู ต่ำตอย

ไมมี แมแตทาง เลือก โอกาส ของ เขา ยัง มี อีก หรือ?

กำลัง ใจ และ ความ รัก ที่ มี ให แมตางหาก กำลัง ใจ

ที่ มี เกิน รอย สัน ใน วัน นี้ ไม ได เปน เด็ก ชาย ที่ อยู

ป.๖ แลว แต สัน เริ่ม เปน หนุม เขา สู วัย รุน ท่ี มี จิตใจ

๒๗

เขม แข็ง อดทน และ แกรง กลา เขา สัญญา ไว กับ

ตัว เอง วา เขา นี่ แห ละ จะ ดูแล แม ของ เขา ดวย ชีวิต

ของ เขา เอง สอง แม ลูก พา กัน กลับ ไป อยู กับ ยาย

ใน ตำบล อื่น ทิ้ง เหตุการณ ที่ แสน รันทด แสน

ขมขื่น ไว ที่ นี่ ไป เริ่ม ตน ชีวิต ใหม ซึ่ง ไพ ปลอบ

ตัว เอง วา เรา จะ มี โอกาส เร่ิม ตน หรือ ลงทาย กัน แน

ไพ ตอง รักษา ตัว เอง ไป ดวย ตอสู กับ โรค ราย

จาก รางกาย ท่ี ผอม ซีด ผิวหนัง ดำ เร่ียวแรง ออน ลา

ปจจุบัน ไพ เร่ิม มี อาการ ดี ขึ้น รักษา ตัว

ใน โครงการ กิน ยา ตรง เวลา ชมรม น้ี ได รับ ความ เอาใจ

ใสและ ดูแล จาก ท าน นาย อำเภอ ประจวบ

แสง สุวรรณ ทาน ผู ชุบ ชีวิต ให ผู ติด เช้ือ เอดส

นาย อำเภอ ให กำลัง ใจ และ นาย อำเภอ ชวย เหลือ

ทุก ดาน ไพ ซาบซึ้ง และ ถือวา ทาน มี บุญ คุณ ตอ ไพ

และ เพือ่นๆ ใน ชมรม นี ้มาก เพราะ ทาน เปน กนัเอง

จัด เลี้ยง อาหาร แพงๆ และ ดีๆ ซึ่ง ใน ชีวิต นี้ คง หา

อาหาร แพงๆ ดีๆ อยาง นี้ ไม ได นี่ แห ละ คือ

ชวีติ ของ ไพ ที ่กำลงั ถกู มรสมุ และ ลม แรง อนั โหด ราย

ก ระ หน่ำ สาด ซัด ไมรู สิ้นตราบจนหมด ลม หายใจ

เหตุการณ ท่ี ทำให ชีวิต ของ ผู หญิง ตัว เล็กๆ จม ด่ิง

ลง ใน ธุลี ดิน ความ กันดาร ของ พ้ืนที่ ยัง นอย เสีย กวา

ความ แหง แลง ของ น้ำใจ คน จวบ ส้ิน ชีวิต ของ คน

รอบ ขาง อีก นาน ไหม แสงอรุณ และ สายลม

อัน อบอุน จะ มา เยือน เธอ บาง ใน ยาม ค่ำคืน

จันทร เพ็ญ ที่ สาด สอง ไพ ไม เคย พบ กับ กลาง คืน

ที่ อบอุน เลย ไพ อดทน นะ สามี เธอ บอก กอน จาก ไป

เรา คง ไม ตาย กัน หมด ไพ ยัง จำ ได เสมอ

สันติ ชัย ได รับ คัด เลือก เปน เยาวชน ดี เดน

ระดับ ประเทศ ได รับ โล ประกาศ เกียรติคุณ เปน

รางวัล รางวัล ใน ชีวิต สันติ ชัย ไม ได อยู ที่ โล

ประกาศ เกียรติคุณ ไม ได อยู ที่ เหรียญ ทอง รางวัล

ของ เขา คือ รอย ยิ้ม ของ แม และ มี แม อยู กับ เขา ไป

อีก นาน แสน นาน สอง มือ ที่ โอบ อุม เล้ียง ดู สัน

ทามกลาง ความ เดียด ฉันท ของ คน รอบ ขาง

น้ำ ใน คลอง เร่ิม มี เกือบเต็ม น่ัน หมาย ถึง

สอง แม ลูก ตอง ทำ นา เพราะ ไพ สอน ใน ลูกรูจัก

คำ วา ชาวนา ไทย เปน ชาวนา ที่ ในหลวง ทรง เปน

ตวัอยาง ไว ให พระองค ทาน ทรง เหนือ่ย ยาก ลำบาก

ตรากตรำ เพ่ือ ให ประชาชน ของ ทาน อยู อยาง

พอ เพยีง ตาม หลัก เศรษฐกจิฯ เรา ตอง เจรญิ รอย ตาม

พ ระ องค ทาน

สัน รู ซึ้ง ดี และ ชวย แม ทำนา ตอน น้ี สัน

เรียน จบ ม.๖ แลววางแผน อนาคต ไว วา มี อาชีพ

เปน ทหาร สัน จึง อยาก จะ เรียน ตอ เปน นาย ทหาร

โดย มุง มั่น ไว วา เขา ตอง เปน ทหาร ที่ ดี ของ

ประเทศ ชาติ ความ ฝน ของ เขาตอง เปน จริง และ

สันติ ชัย จะ ใช ความ ดี งาม ท่ี เขา ได รับการ อบรม

สั่ง สอน จาก แม ของ เขาและ จากคุณครู คำ วา

ปมดอย สำหรบั เดก็ยคุ ใหม จะ ไมม ีอยู ใน ชวีติ ของ สนั

เลย พอ-แม และนอง ของ เขา รวมท้ัง ตัวเขา เอง

ตอง เผชิญ กับ มรสุม เชน นี้ แต สันติ ชัย มี สติ ตั้งแต

กาว แรก ของ ชีวิต ที่ เขา ขาด พอและ นอง ไป เขา มี

แนวคิด ใน การ ใช ชีวิต ของ ลูก กำพรา แม

ตน โพธ์ิ ของ เขา ท่ี มี อยู จะ ไม งอกงามสัก เทาใด

เขา ก็ คง ไม อยาก ให ใบ โพธิ์ ของ เขา รวง ลง สู ดิน

อีก ครั้ ง ใน ใจ ลึกๆ ของ สันติ ชัย ทองจำ

ให ขึ้นใจ วา โอ โพธิ์ เงิน โพธิ์ทอง ของ ลูก เอย

และ สัน ก็ ตั้งใจ ไว วา จะ บวช ทดแทน พระคุณ แม

ใน วัน ที่ สัน ได งาน ทำ ไพ ใช เวลา วาง ของ เธอ

ไป ทำบุญ ที่ วัด เพราะ เธอ รู แลว วา ดี ชั่ว

รู ได ดวย ตัว ของ เธอ เอง บาป น้ัน เปน ผู กระทำ เอง

และ ความ เศรา นั้น เปน ผู กอ เอง วัน นี้ ขาพเจา ได พบ

กับ รำไพ ที่ วัด วัน น้ี ไพ รูสึก แจมใส เธอ ย้ิม นอยๆ

จงู รถ จกัร ยาน ใน ตะกรา หนา รถ ม ีปนโตและ ขวด นำ้

ไพ บอก แบง สวน บญุ ให นะ คณุคร ูขาพเจา ตอบ สาธุ

การ เวียน วาย ตาย เกิดเปนส่ิงที่ทุก คน ตอง ยอมรับ

สภาพ นี ้ให ได ตอง ม ีความ เอือ้ อาทร ตอ เพือ่น มนษุย

ตอง รูจกั คำ วา เสยี สละ และ รูจกั การ ให ซึง่ เปน ทาน

อัน สูงสุด ความ พรอง ของ บาง สิ่ง ซึ่ง มิ อาจ เติม เต็ม

ชีวิต ของ ใคร บาง คนได

สัก วัน หน่ึง แสง สี ขาว ของ ดาวฤกษฟา จะ เบิก บาน แจม สวาง กระจาง ใสซึ่ง วัน น้ี ดาว ดวง เดน เชน สันติ ชัยวาง วง โคจร ชีวิต ไว ขอ เพียง แรง แหง แสง ดาว และ สายลม

บทคว

ามดีเ

ดน

๒๘

เรื่องมนัสวี มณีสวัสด์ิ

โรงเรียนศิริราษฎรสามัคคี

อ.มายอ

จ.ปตตานี

ปลายทาง ความหวงใย…จากหัวใจของครู

ภาคใตตอนลาง ปตตานี เขต ๒

๒๙

ยินดี มอบ ความ รัก…ความ หวงใยยัง มี ให มิ เลือน หายแม ครู จะ ไกล หาง กัน ความ รูสึก ไม กลับ กลายรัก ลูก ศิษย ทั้ง หลาย…ดวย ใจ จริงกาล เวลา นำพา ให้ เรา มา พบ กัน...แม้ว่า

เรา ไกล หาง กนั แต กาล เวลา ก ็ไม อาจ พราก ความ รกั

ความ รูสึก ที่ ดีๆ ที่ มี ให แก กัน ได ณ โรงเรียน

บาน ซะ เอา ะ อำเภอ ยะหริ่ง จังหวัด ปตตานี

สพท.ปน.๑ ดิฉัน รับ ราชการ ครู คร้ัง แรกรูสึก ประทับ ใจ

กับ การ ทำงาน ที่ นี่ มาก บุคลากร มี ความ เปน

กัลยาณมิตร นักเรียน มี ความ สดใส นา รัก

และ อยู ทาม กลาง ธรรม ชา ติ ทุกๆ เชา ไดยิน

เสียง ทักทาย เจื้อย แจว (คุณครู ขา สวัสดี คะ)

ความ รูสึก อบอุน เกิดจาก มิตรภาพ ที่ ดี ตอ กัน

ระหวาง นักเรียน กับ ครู ผู สอน ดิฉัน รัก ใน ความ เปน

ธรรมชาติ ของ นักเรียน ที่ นี่ และ ทุมเท แรง กาย

แรง ใจ จน สามารถ นำ นักเรียน เขา สู เวที การ แขงขัน

รอง เพลง ลูก ทุง ประกอบ รีวิว จาก ศูนย เครือ ขาย

สู ระดับ เขต พื้นที่ การ ศึกษา

การ จัดการ ศึกษา ระดับ ปฐมวัย เปนการ

สง เสริม พัฒนาการ ทั้ง ทาง ดาน รางกาย อารมณ

สังคม และ สติ ปญญา และ ดิฉัน ยัง เพิ่ม เติมใน

การ ใช ภาษา อังกฤษ เพื่อ เสริม สรางพัฒนาการ

ทาง ดาน ภาษา สามารถ ออก เสียง ควบคู ไป

กับ ภาษา ทอง ถิ่น นอกจาก การ จัดการ เรียน

การ สอน ดัง กลาว แลว ดิฉัน รับ ผิด ชอบ โครงการ สง

เสริม อนามัย นักเรียน ทำ หนาที่ เสมือน พยาบาล

ประจำ โรงเรียน คอย ดูแล เอาใจ ใส เวลา นักเรียน

ปวย ไข ประสบ อุบัติเหตุ จาก ความ ซุกซน และ

ความ รู เทา ไม ถึง การณ กรณี อาการ หนัก เกิน ไป

ท่ี ครู จะ ดูแล ให นำ สง สถานี อนามัย และ โรง พยาบาล

เหตุการณ ท่ี ดิฉัน รูสึก สลด ใจ ท่ีสุด คือ นักเรียน

ชัน้ อนบุาล ๑ หองเรยีน ใน ความ รบั ผดิ ชอบ ได หกลม

จน คาง แตก เลอืด ไหล รองไห จน ดฉินั ตกใจ รบี วิง่ ไป

ถอย รถยนต และ ให คุณครูชวย อุม นักเรียน ขึ้น รถ

เด็ก รอง ไห ตลอด ทาง รีบ นำ สง สถานี อนามัย

แต นักเรียน อาการ หนัก เกิน กวา ที่ สถานี อนามัย

จะ รับ ได จน ใน ที่สุด ดิฉัน ไดออก จาก สถานี อนามัย

เพ่ือ นำ นักเรียน เขา โรง พยาบาลยะหร่ิง ดวย ความ

รีบ รอนและ สงสาร นักเรียน ที่ รองไห ตลอด เวลา

ดฉินั ตดัสนิ ใจ ใน ขณะ ที ่ถนนวาง และ ไมมี รถ สวน ผาน

กลับ รถ ตรง บริเวณ ยู เท รินโดย ไม เปล่ียน เลน

…โชค ดี หรือ วา เจอ แจ็ก พอต ใหญจน ทุก วัน น้ี ก็ ยัง งง…

คิดวาวัน น้ี เปนวัน อะไร หนอ ถึง ไดประสบ พบตำรวจ

ทางหลวงเขาและแนนอน ที่สุด…ดิฉัน ผิด แต ดิฉัน

ม ีหลัก ฐาน พยาน ใน การ ช้ี แจงเหตุผล ใน การก ระ ทำ

ครั้ง นี้ ตำรวจ ทางหลวง ลง มาใช เวลา ตัก เตือน…

ครู หนึง่…บอก วา อยา ทำแบบ นี ้อกี แลว สอด สายตา

ไป ยงั เดก็ นอย ที ่รองไห สะอกึ สะ อืน้ และ อนญุาต ให

เดิน ทาง ตอ ไป ได

คร้ัง แลว คร้ัง เลา ท่ี นักเรียน ประสบ อุบัติเหตุ

ดิฉัน ใน ฐานะ ครู รีบ นำ สง โรง พยาบาล จน ลืมคิด

ถึง การ รักษา ความ ปลอดภัย และ ความ ไม สงบ

ที่ จะ เกิด ขึ้น ใน ระหวาง การ เดิน ทาง แตละ ครั้ง

เม่ือ ถึง สถาน พยาบาลจึง รีบ ประสาน บุคลากร

ท่ี เก่ียวของ และ ผู ปกครอง นักเรียน ใน การ ดำเนิน การ

เรื่อง สิทธิ คา รักษา พยาบาล นอกจาก นี้ ทาง

โรงเรียน ยัง ให ความ ชวย เหลือ นักเรียน และ

ผู ปกครอง…เพียง เทา นี้ ดิฉัน รู สึก ปลาบ ปลื้ม ใจ…

ที่ ได ทำ หนาที่ เปน แม พิมพ ของ ชาติ ที่ เสีย สละ

เพื่อ ลูก ศิษย และ มี สวน รวม ใน การนำ พา พวก เขา

สู ความ สำเร็จ ทาง ดาน การ ศึกษา เรียน รู ควบคู

กับ การ อบรม บม นิสัย ให เปน คน ดี ตอ สังคม

ตลอด ระยะ เวลา ๘ ปที ่ดำรง ตำแหนง อยู ที ่นี ่

ดิฉัน รูสึก วา เหตุการณ ตางๆ ผาน มา นาน นัก ความ รัก

ความ ผกู พนั รวม ถงึ ความ หวงใย เอือ้ อาทร ระหวาง

กัน ยัง คง คุก รุน อบ อวน อยู ใน ใจ ตลอด เวลา…

และ จะ ยัง คง อยู ใน ใจ ตลอด ไป

แม ไม ยิ่ง ใหญ กวาง เทา ฟา มหาสมุทรยัง ยืน หยัด วา ไม หยุด สาน ฝน ให ศิษย ท้ัง หลายตอ ให ความ หาง ไกล…อุปสรรค มาก ล้ำ กรายก็ มิค ลาย ความ หวงใย ใน ดวงใจ ที่ มี ให กันครู รัก ลูก…ลูก ศิษย เสมอ เหมือน กัน ท่ัว หนาถึง แมวา จะ แตก ตาง หรือ หลาก หลายบน เสน ทางการ เรียน รู ไม เดียว ดายศักยภาพ คน พัฒนา ได ไม สาย เกิน…

บทคว

ามดีเ

ดน

๓๐

๓๑

ความ จริง แลว มิติ ทาง จิต ไม จำเปน ตอง แยก ขาด จาก ชีวิต และ กิจกรรม ต างๆ ในสังคม เลย กลาว อีก นัย หน่ึง การ ใหความ สำคัญ แก จิตใจ ไม ได หมายความ วา ตอง ละท้ิง เร่ือง วัตถุ หรือ เงนิ ทอง เรา สามารถ ทำ อาชพี การ งาน เพือ่ปากทอง ควบคู กับ การ สราง ความ ภาค ภูมิ ใจ ให แก ตนเอง หรือ อาจ ไป ถึง ขั้น พัฒนา คุณภาพ จิตใจ พรอมๆ ไป กับ การ ทำงาน ได ดัง ที่ ทาน พุทธ ทาสภิกขุ ย้ำ วา “การ ทำงาน คือ การ ปฏิบัติ ธรรม”

พระ ไพศาล วิ สาโล

จาก หนังสือ “ยั้ง คิด ย้ำ ธรรม”

หนา ๑๑๗

ลำปาง เขต ๓

โลกสวยดวยสองลอ ของครูสุภา

เรื่อง สุภา พูดงาม

โรงเรียน บานปาเหว

อ.เมืองปาน

จ.ลำปาง

๓๒

“จากมรสุมชีวิตที่ผานมา ฉันไดผานมาไดดวยขันต ิ โสรจัจะ แมจะผานมาเกือบ ๓ ปแลว ถงึเหตกุารณเหลานัน้ยงัเปนภาพจางๆ ในหวัใจฉนั แตไมมีอิทธิพลตอชีวิตของฉันอีกตอไปแลว”

กบัความลมเหลวในชีวติคูทีผ่านมา แมจะยาก

เกนิรบัได แตชวีติของฉนัก็ตองกาวเดินตอไป ชวีติ

ฉันไมไดขึ้นอยูกับชีวิตคูเพียงอยางเดียวเทานั้น

เพราะบนโลกน้ีฉันยังไดรับบทบาทท่ีสำคัญอีก

บทบาทหน่ึง นัน่คอืการเปนแมพมิพของชาติ ซึง่เปน

บทบาทที่ฉันยินดีรับไวดวยความเต็มใจ

ทุกเชาฉันจะปนจักรยานสีฟาไปโรงเรียน

เพราะอยางนอยก็เปนคนหนึง่ทีช่วยลดภาวะโลกรอน

ลงไดบางไมมากก็นอย ตลอดเสนทางไปโรงเรียน

ฉันสังเกตเห็นขยะถูกทิ้งอยูขางทางตลอดสาย

ฉนัจงึถามตัวเองวา ในฐานะทีฉ่นัเปนคณุครคูนหนึง่

ฉนัจะชวยแกปญหาขยะในชุมชนไดอยางไร คำถาม

นีถ้กูนำไปปรึกษากบัผูอำนวยการโรงเรียน และไดรบั

คำตอบทีดี่ ทานสนบัสนนุวา เราควรสรางจติสำนกึ

ใหทุกคนมีสวนรวมและตระหนักวาทุกคนมีพลัง

ในการดูแลรักษาชุมชนรวมกัน จากการประชุม

คณะกรรมการสถานศึกษา คณะกรรมการนกัเรยีน

และคณะคร ู จึงทำใหมีการจัดทำโครงการชุมชน

สะอาดปราศจากขยะขึ้น ภายใตการนำของ

คณะกรรมการนักเรยีน ทางโรงเรียนของเราไดจดั

อบรมสรางความเขาใจในเรื่องการกำจัดขยะ

ที่ถูกตอง การสรางจิตอาสาและการมีสวนรวม

และนำไปสูการลงพ้ืนที่ปฏิบัติจริง

ทกุเยน็หลงัเลกิเรยีน ฉนัและนกัเรยีนไดปน

จกัรยานไปเก็บขยะรอบ ๆหมูบาน ในตอนแรกชาวบาน

ยนืมองดวยความสงสัยและลงัเลกบัขบวนจกัรยาน

หลากสีสนัทีต่กแตงไปดวยธงทีท่ำจากเศษกลองนม

ปายคำขวัญรณรงคใหทุกคนเก็บขยะและรักษา

สิ่งแวดลอมที่ทำจากเศษวัสดุเหลือใช ถุงเก็บขยะ

ทีท่ำจากเศษถงุขนมกรบุกรอบ หมวกกลองกระดาษ

ซึง่ชาวบานบางคนยงัมองดวยความขบขนั บางคนก็

สงเสียงใหกำลังใจ แตนั่นไมไดหมายความวา

พวกเราทำใหทุกคนสนใจในกิจกรรมโลกสวยดวย

สองลอ ข้ึนมาบางแลวละ...

หลังเลิกเรยีน วนัน้ีกเ็ปนวนัธรรมดาวนัหน่ึง

ที่ฉันและนักเรียนจะปนจักรยานไปเก็บขยะรอบๆ

หมูบานเหมือนเชนทุกวัน ฉันจูงจักรยานสีฟา

คันเดิมออกมาจากโรงเก็บรถจักรยานเพื่อจะไป

สมทบกบันกัเรยีนซึง่รออยูหนาโรงเรยีน แตแลวสิง่ที่

ฉันเคยแอบหวังลึกๆ ในใจก็มีการเปล่ียนแปลง

ขึน้บางแลว รถจกัรยานทีเ่คยมอียูไมกีค่นัในทุก ๆ วนั

ไดกลายเปนขบวนสองลอเก็บขยะเกือบ ๒๐ คัน

ใชแลว! กลุมชาวบานนั่นเอง ทุกคนนำ

จกัรยานของตัวเองมารวมกิจกรรมโลกสวยดวย

สองลอดวยใบหนาทีย่ิม้แยมแจมใส บางกห็ยอกลอกนั

คุยกันในเรื่องสิ่งแวดลอม แลวทุกคนก็หันมามอง

ทีฉ่นัและยิม้ใหดวยใบหนาทีเ่ปนมติร ภาพชาวบาน

ทีส่วมหมวกกลองกระดาษ เส้ือถงุนม ผากนัเปอน

เศษผา ธงกลองนมทีป่ระดบัอยูหนารถ บางคนท่ีไม

เคยพบเห็นขบวนสองลอขยะหลากสีสันเหลานี ้

คงขบขันในครัง้แรกทีเ่หน็ แตคอืภาพทีง่ดงามทีส่ดุ

ที่ฉันจะจำไวตลอดไปและรอยแผลเปนในใจฉัน

กเ็ริม่ถกูลบเลอืนไปจนหมดสิน้...

ทกุเยน็ฉนัและนกัเรยีนไมตองนำขบวนสองลอ

เก็บขยะอีกแลว เน่ืองดวยรถคันแรกท่ีนำขบวน

กลับกลายเปนชาวบานที่สับเปล่ียนกันมาเปนผูนำ

ดวยจิตอาสาและรบัรูรวมกันวา ทีน่ีค่อืชมุชนของเรา

ชุมชนท่ีเราทุกคนตองหวงแหนและตองดูแลรักษา

รวมกนัใหเปนชมุชนแหงความสขุทีม่ัน่คงและยัง่ยนื

ตอไป...

๓๓

ปลื้ม…วิถีพุทธ

เรื่อง แววมยุรี อินสอน

โรงเรียน บานหนองครก

ต.จันจวาใต อ.แมจัน

จ.เชียงราย

“ครตูอยครบั ผมอยากไปวดัครบั” เสยีงเอฟ ประธานนักเรยีนพดูขึน้“พวกเราทุกคนอยากไปวัด คะ/ครับ” เสียงนักเรียนทั้งโรงเรียนพูดเสริมขึ้น

เชานี้เปนวันที่ขาพเจารูสึกดีใจมาก ผล

จากความเพียรพยายามท่ีตองการปลูกฝงนิสัยให

นักเรียนหันมาสนใจทางธรรม เริ่มปรากฏเดนชัด

มากขึ้นจากการที่ขาพเจาไดทุมเทแรงกายแรงใจ

รวมทั้งกำลังทรัพยตลอดระยะเวลาหนึ่งป

แตเดมินัน้เดก็นกัเรยีนสวนใหญในโรงเรยีน

จะเปนเด็กที่เกเร กาวราว ซุกซน ชอบรังแกสัตว

ทุกชนิดที่มาอาศัยอยูภายในโรงเรียนและยังมี

นักเรียนชายบางกลุมชอบแกลงเด็กนักเรียนหญิง

อยู เปนประจำ ครั้งหนึ่งขาพเจาตองทำโทษ

นักเรียนชายกลุมหน่ึงที่นำแมวมาเลนโดยใช

เชือกผูกคอแมว บังคับแมวใหปนขึ้นตนไม

หากแมวขดัขืนกจ็ะใชไมไลตแีมวจนแมวออนเพลยี

แลวนำแมวตัวนั้นมาอาบน้ำ แลวหัวเราะกัน

อยางสนุกสนาน บางครั้ งก็ ใช ไม ไผยาวๆ

แหยรังนกใหตกลงมา แลวก็นำไขนกหรือลูกนก

ตัวเล็กๆ มาเลนกัน ในบางคร้ังขาพเจาก็จะ

ไดยินเสียงเด็กนักเรียนหญิงวิ่งโกลาหลไปทั้ง

โรงเรียน เนื่องจากมีนักเรียนชายบางคนใชไม

หรือกอนหินขวางปาใสรังตอหรือแตน ทำใหฝูง

ตอแตนแตกรัง บินวอนรุมตอยนักเรียนจนไดรับ

อันตรายไปตามๆ กัน จากพฤติกรรมของเด็ก

นกัเรยีนทำใหขาพเจาคดิจะปรับเปล่ียนพฤติกรรม

เชียงราย เขต ๓

๓๔

ของนักเรียนทั้งโรงเรียนใหดีขึ้น

ดังนั้นจึงเริ่มตนเลาเรื่องการทำดียอม

ไดดี ทำชั่วก็ไดชั่ว เรื่องบาปบุญคุณโทษ ทุกวัน

ในตอนเชาขณะเขาแถวเคารพธงชาติ เริ่ม

มกีารสอนน่ังสมาธ ิ แรกๆ เด็กนกัเรยีนไมสนใจซึง่

เปนเหตุการณปกติที่ขาพเจาตองใชความอดทน

เพียรพยายามทำซ้ำแลวซ้ำอีกและประพฤติ

ปฏิบัติสิ่งที่ดีใหเด็กเห็นเปนประจำก็เริ่มเห็นผล

ขาพเจาจงึเริม่ใหรางวลัแกเดก็นกัเรยีนท่ีนัง่สมาธดิี

โดยบอกว าหากใคร น่ังสมาธิดีมีสิทธิ์ ได ไป

เที่ยววัดที่อำเภอแมจัน เด็กเริ่มสนใจ ขาพเจา

กค็ัดเลือกเด็กนักเรียนประมาณ ๔-๕ คน ไปวัด

ในวันเสาร - วันอาทิตย โดยนัดหมายใหนักเรียน

เตรียมอาหารหรือผลไมเพื่อไปทำบุญที่วัดดวย

วัดท่ีขาพเจานำเด็กไปน้ัน ชื่อวัดดอยโตน เปนวัด

ทีต่ัง้อยูบนยอดดอยลูกเลก็ๆ ลกูหน่ึงในตำบลปาตงึ

ซึ่งไมไกลจากตัวอำเภอแมจัน จังหวัดเชียงราย

เปนวัดปาที่เนนการฝกปฏิบัติสมาธิกรรมฐาน

สภาพของวัดสะอาด สงบเงียบ มตีนไมนอยใหญ

รายลอมบริเวณวัด บรรยากาศรมรื่นเหมาะสม

เปนสถานท่ีฝกปฏิบัติธรรม เด็กนักเรียนรุนแรก

ที่ไดไปวัดดอยโตนเกิดความประทับใจก็กลับมา

พูดตอใหเพื่อนๆ พี่ๆ นองๆ ฟง เด็กเริ่มตั้งใจใน

การปฏิบัตินั่งสมาธิมากขึ้น เพราะอยากจะไปวัด

ขาพเจาก็จะคัดเลือกนักเรียนหมุนเวียนไปฝก

ปฏิบัติธรรมจากพระอาจารย ซึ่งทานก็เมตตา

๓๕

ตอนกัเรยีน สอนการใหทาน การตักบาตร ซ่ึงเปน

กิจกรรมที่เด็กชอบมาก พระอาจารยไดแนะนำ

วาการใหทานเปนการใหทีเ่ราไมไดหวงัส่ิงตอบแทน

แตสิ่งเราใหนั้นจะไดในรูปของความสบายใจ

ซึ่งผูใหมีความสุขมากกวาผูรับและยังเปนที่รัก

ของผูที่ไดรับดวย นอกจากน้ีพระอาจารยจะสอน

เรื่องการสวดมนตไหวพระ การน่ังสมาธิ การเดิน

จงกรม ขาพเจาใชเวลาในวันเสาร-วันอาทิตย

ตลอดระยะเวลาประมาณเกือบ ๒ เดือน ใน

การพาเด็กนักเรียนไปวัดจนครบทุกคน พอเด็ก

นักเรียนเริ่มเขาใจธรรมะบางแลวและคุนเคยกับ

พระอาจารย ขาพเจาจึงไดจัดโครงการเขาคาย

อบรมธรรมะ โดยเนนนักเรียนชวงชั้นที่ ๒

ชั้นประถมศึกษาปที่ ๔-๖

เขาคายอบรม ๑ วนั ๑ คนื ณ วดัดอยโตน

โดยเด็กนักเรียนตองสวมชุดขาว ถือศีล ๘ ซ่ึงนับ

วาเปนครั้งแรกที่เด็กนักเรียนตองทานขาว ๑ มื้อ

ซึง่ตอนเยน็ขาพเจาไดถามเดก็นกัเรยีนวา “หวิไหม” เดก็นกัเรยีนตอบวา “ไมคอยหวิเทาไหร ทนไดคะ/ครบั” ขาพเจาจงึใหนกัเรยีนดืม่นำ้หวานในตอนคำ่

เพ่ือไมใหนกัเรียนออนเพลยีมากเกนิไป การเขาคาย

ธรรมะเนนการฝกความอดทนอดกล้ันและพรอม

ที่จะประพฤติปฏิบัติในสิ่งที่ดีตอไป การเขาคาย

ธรรมะในคร้ังนี้นับเปนประสบการณครั้งแรก

ของนกัเรยีนท่ีไดมโีอกาสในการฝกปฏบิตัธิรรม เขาใจ

ธรรมะมากข้ึน สามารถนำเอาความรูความเขาใจ

ในธรรมะไปประพฤติปฏิบัติในชีวิตประจำวันได

และขยายผลสูครอบครัวตอไป

หลังจากการเขาคายปฏิบัติธรรมมาแลว

สั ง เ กต ได ว า พฤติ ก ร รมขอ ง เ ด็ ก นั ก เ รี ย น

เปลี่ยนแปลงไปในทางท่ีดีขึ้นมากความสงบเงียบ

ความร ม เ ย็ น เ ริ่ ม เ กิ ดขึ้ นภาย ใน โ ร ง เ รี ยน

เด็กนักเรียนเริ่มเปนเด็กที่มีความเอื้อเฟอเผื่อแผ

มีน้ำใจ ไมทะเลาะเบาะแวงกัน มีกิริยามารยาท

เรียบรอย ออนนอมถอมตน เปนผูใหมากกวา

ผูรับ ไมเห็นแกตัว ชวยเหลือเกื้อกูลกัน รูจักบาป

บุญคุณโทษ ไมรังแกสัตวทุกชนิด ทำใหโรงเรียน

ของเรานาอยู สัตวชนิดตางๆ เริ่มเขามาอาศัย

ในโรงเรียนมากขึ้นโดยเฉพาะนกเริ่มมีมากขึ้น

พวกมันสงเสียงรองไพเราะท่ัวโรงเรียน ทำให

ทุกคนมีความสุข ยิ้มแยมแจมใส เด็กนักเรียน

มีสมาธิในการเรียนมากขึ้น บรรยากาศโรงเรียน

นาเรยีน นาอยูมากกวาในอดีต

ขาพเจามีความสุขและความพอใจมากข้ึน

ที่เห็นนักเรียนเปลี่ยนแปลงในทางที่ดีขึ้นเกือบทุก

ดาน ไมวาดานพฤติกรรมของนักเรียนที่ดีขึ้น

การประพฤตปิฏบัิตติน ดานการเรยีนรู การตัง้ใจเรยีน

ความมีเมตตากรุณาตอเพื่อน ตอสัตวมากขึ้น

ดวยระยะเวลายาวนานท่ีขาพเจาไมไดพา

เด็กนกัเรยีนเขาวดั เน่ืองจากมีภารกจิทีต่องทำมาก

จึ งไมสามารถนำเ ด็กนักเรียนไปวัดในชวง

วันเสาร -วันอาทิตย ได เหมือนเคย ในอดีต

ขาพเจาตองเปนคนคะยั้นคะยอใหนักเรียนไปวัด

ณ บัดน้ีสิ่งที่ขาพเจาไมเคยนึก เคยคิด เคยฝนวา

วันนี้จะไดยินคำพูดที่ทำใหขาพเจามีความสุขใจ

ในสิ่งที่ขาพเจาไดเพียรอดทนพยายามมานั้น

จะสำเรจ็ผลรวดเรว็ถงึเพยีงนี ้“นาปลืม้ใจจริง”

๓๖

เมื่อสมัยเด็กๆ เร่ืองราวของเด็กหญิงยอด

กตัญูคนหน่ึงช่ือ วัลลี เปนเรื่องที่เกิดขึ้นจริง

เพื่อสั่งสอนใหลูกหลานไดรูจักคำวากตัญูและ

สูชีวิต . . ซึ่ ง เด็กสมัยนี้ ไดฟงแคคำสอนท่ีวา

ใหตั้งใจเรียน ใหเรียนเกงๆ แทบจะไมเคยนึกถึง

คำวาเปนคนดขีองสงัคมและกตัญตูอผูมพีระคุณ

เลย... ความดีความกตัญทูีเ่ขาปฏบิตัติอแมและยาย

สงเสริมชีวิตของเขาใหรุงเรือง... ชีวิตของวัลลี

กตัญู

เรื่อง ระติกาล บัวหลวง

โรงเรียน บานแมต๋ำ

ต.น้ำแวน อ.เชียงคำ

จ.พะเยา

พะเยา เขต ๒

จะจริงด่ังคำสอนของหลายๆ ศาสนาหรือเปลาวา

ทำดียอมไดดี เพราะทุกๆ วันน้ีผูคนเริ่มจะไมเชื่อ

แลววาทำดยีอมไดดเีพราะเหน็คนช่ัวทัง้หลายไดดเีสมอ

โรงเรียนบานแมต๋ำ ตำบลน้ำแวน อำเภอ

เชยีงคำ จงัหวดัพะเยา กม็ชีวีติทีค่ลายกบัชวีติของ

เด็กหญิงวัลลีเหมือนกัน เด็กผูหญิงคนนี้มีชื่อวา

เ ด็กหญิงมณฑิยา ตาหม่ี ชื่ อ เลน นองพิม

เธออาศัยอยูในครอบครัวเล็กๆ ครอบครัวหนึ่งซึ่ง

๓๗

ตั้งถ่ินฐานอยูเหนือสุดของประเทศไทย ครอบครัว

ประกอบดวยคุณแม คุณยาย พี่ชายสองคน

และตัวเอง ครอบครัวของเธอไมไดมีฐานะร่ำรวย

พอมีพอใชไปวันๆ เธอมีภูมิลำเนาเดิมอยูที่

จั งหวัดเชียงราย เธอเรียนอยูที่นั่ นจนชั้น

ประถมศึกษาปที่ ๕ พี่ชายคนโตเรียนอยูชั้น

มัธยมศึกษาปที่ ๖ และพี่ชายคนที่สองเรียนอยู

ชั้นมัธยมศึกษาปที่ ๓

วันหนึ่งเหมือนจะเปนวันที่เปล่ียนแปลง

ชีวิตของครอบครัวของเธอก็เปนได คุณแมซึ่ง

ปกตมิสีขุภาพรางกายท่ีแขง็แรงกลบัตองลมปวยลง

ลกูทัง้สามคนกพ็าทานไปหาคณุหมอท่ีโรงพยาบาล

ผลการตรวจรางกายของทานปรากฏวาทานปวย

เปนโรคตอมนำ้เหลอืงโตทีข่าหนบีขางขวา หนทาง

รักษาที่ดีที่สุดในตอนนั้นท่ีคุณหมอแนะนำก็คือ

ตองผาตดั คณุแมไดรบัการผาตดัทีข่าหนีบขางขวา

พกัรกัษาตวัอยูประมาณหน่ึงเดอืน ขาหนีบดานซาย

ตอมนำ้เหลอืงกเ็ริม่มอีาการบวมโต ลกูท้ังสามคน

ก็พาคุณแมไปพบหมออีกคร้ังหน่ึง

การรักษาก็เหมือนเดิมคือตองผาตัด จน

กระทั่งอาการของคุณแมเริ่มทรุดหนักลงไปอีกคือ

เทาทั้งสองขางและมือทั้งสองขางเริ่มมีอาการชา

ขยบัเขยือ้นรางกายไมได มอืทีเ่คยหยบิจบัส่ิงของตางๆ

เคยทำงานบานกไ็มมเีรีย่วแรงเหมอืนเดมิ นานวันเขา

ทานกไ็มสามารถเดินไดคลองตวัเหมอืนเดิม หยบิจบั

อะไรก็ไมได นองพิมรูสึกสงสารคุณแมมาก

บางครั้งก็มานั่งคิดวาทำไมคุณแมถึงเปนอยางนี้

ทุกๆ สามเดือนนองพิมตองหยุดเรียนเพื่อ

ไปสงคุณแมไปโรงพยาบาล ทำใหสภาพฐานะ

ทางการเงินของครอบครัวติดขัดมาก พ่ีชายท้ัง

สองคนเม่ือเรยีนจบช้ันมธัยมศึกษากไ็มไดเรยีนตอ

ทั้งสองคนตองหางานทำ เพื่อใหชีวิตท้ังหาชีวิต

อยูรอด

ชวงที่เรียนช้ันประถมศึกษา ทุกวันในชวง

พักกลางวันนองพิมเลาใหฟงวา จะขออนุญาต

คุณครูที่โรงเรียนกลับบานเพื่อไปทำอาหารใหคุณ

แมรับประทาน และคอยดูแลคุณแมจนกระทั่งถึง

เวลาที่ตนเองจะตองกลับไปเรียนภาคบาย

วันหนึ่งซึ่งเปนวันสุดทายในการศึกษา

ชั้นประถมศึกษาปที่ ๖ และเปนวันที่คนท้ังหา

๓๘

จะตองยายบานจากท่ีที่เคยอยูคือจังหวัดเชยีงราย

ไปอยูที่จังหวัดพะเยา ซึ่งเปนบานของคุณยาย

พื้นเพเดิมคุณยายเปนคนอำเภอเชียงคำ จังหวัด

พะเยา ขาพเจาและนองพมิรูสกึใจหายท่ีตองจากบาน

ที่เคยพักพิงอาศัย ตองจากเพื่อนที่เคยเลนดวย

กันมาตั้งแตเล็กๆ

นองพิมมาสมัครเรียนที่โรงเรียนบานแมต๋ำ

นองพิมบอกวาโรงเรียนแหงนี้ไดสอนใหเธอรูจัก

การแกปญหาตางๆ ถึงแมวาเราจะเผชิญปญหา

อะไร ก็ตามให เ รารู จั ก ใชสติและใชปญญา

แกปญหา เพราะวาปญหาทุกอยางมีทางแกไข

ประมาณกลางเดือนมกราคม คุณพอของ

นองพิมก็ไดกลับจากการทำงานตางจังหวัด

แตระหวางทางก็ตองประสบอุบัติเหตุทำใหขาหัก

ทั้งสองขาง จากเดิมที่เคยทำงานไดตามปกติ

ก็ตองระมัดระวังจะทำงานหนักเหมือนเดิมไมได

นองพิมจึงเปรียบเหมือนเสาหลักที่คอยดูแล

ทุกชีวิตในบานหลังนี้ ทุกวันในชวงตอนเย็นหลัง

เลิกเรียน นองพิมจะปลูกผัก เลี้ยงปลา และนำ

ไปขายทีต่ลาดในหมูบาน เงนิทีห่ามาไดกจ็ะนำมา

เปนคาใชจายในครอบครัว และเปนคาเดินทาง

พาคุณแมไปหาหมอที่โรงพยาบาลประจำอำเภอ

ในวันหยุดเสาร-อาทิตยนองพิมก็จะออกไปรับจาง

หารายไดพิเศษ รับจางทำความสะอาดตามราน

ขายของ เงนิทกุบาททกุสตางคนองพมิจะแบงออก

เปนสามสวน คอืสวนทีห่นึง่ สำหรบัใชจายในครอบครวั

(คาอาหาร คาน้ำ คาไฟ ของใชประจำวนั) สวนทีส่อง

สำหรับรักษาคุณแม และสวนที่สาม สำหรับเก็บ

ออมไวเรียนตอสูงๆ เพื่อที่วาในอนาคตจะได

มีงานทำจะไดไมตองลำบาก

นองพิมบอกว า ทุกครั้ งที่ น องพิมรู สึ ก

เหน็ดเหน่ือย ทอแท หมดหวัง จะมีสองมือที่แสน

จะอบอุนคอยโอบกอดและคำพูดท่ีคอยใหกำลงัใจ

ขาพเจาเสมอ ทำใหนองพิมมีความรูสึกวาตนเอง

ตองอดทน ตองตอสูกบัอปุสรรค เผชิญปญหาและ

แกปญหาทุกอยางใหไดเพื่ออนาคตในวันขางหนา

และหวงัไววาสกัวนัหน่ึงฝนทีว่าดไวคงจะเปนจรงิ...

๓๙

นาน เขต ๒

จิตอาสา พัฒนาวัดไกลบาน

เรื่อง จลินทร ชางเหล็ก

โรงเรียน บานน้ำชางพัฒนา

ต.ขุนนาน

อ.เฉลิมพระเกียรติ

จ.นาน

๔๐

วัดตางบาน แตดวยศรัทธาก็มาถึง

วดั ศาสนสถานทางพระพทุธศาสนาท่ีทกุคน

รูจัก มีอาราม มีพระ มีการทำบุญในวันสำคัญ

ตางๆ และเปนที่พบปะของประชาชนในหมูบาน

วัดเปนเหมือนตนโพธิ์ตนใหญที่ใหรมเงากับชุมชน

คลายความรอนกาย รอนใจ และเปนรมเงาเยน็สบาย

ใหกับทุกคนดวยธรรมะของพระพุทธเจา

แตหมูบานนำ้ชางพัฒนา หมู ๑๑ ตำบลขนุนาน

อำเภอเฉลิมพระเกียรต ิ จังหวัดนาน ที่นี่ไมมีวัด

ไมมพีระ ไมมทีีพ่ึง่ทางใจ การดำเนินงานโรงเรยีน

วิถีพุทธจึ ง เปนไปอย างยากลำบากสำหรับ

โรงเรียนบานน้ำชางพัฒนา แตกระนั้นก็เถอะ

ทานผูอำนวยการสิริกร สุกิน คณะคร ู บุคลากร

นักเรียนและผูปกครองตางไมยอมแพพายกับ

อปุสรรคนี ้ มกีารจดัอบรมคณุธรรมนกัเรยีนพัฒนา

คนรุนใหมใหเปนมนุษย โดยเชิญพระวิทยากร

มาอบรม ดวยระยะทางทีไ่กลจาก สพท. นาน เขต ๒

เปนระยะทาง ๑๒๐ กโิลเมตร (แถมยงัเปนทางดอย)

คาใชจายตางๆ คาอาหาร คาอุปกรณตางๆ

คาน้ำมนัรถ รวมกันกเ็ปนหลกัหม่ืน จงึสามารถจัด

ไดเพยีง ๑ ครัง้ตอปการศกึษาเทานัน้

ปลายเดือนกรกฎาคม ๒๕๕๒ ก็มีขาว

ดมีากถงึมากทีส่ดุ เมือ่ไดรบัขาววามพีระมาจำวดั

ณ สำนักสงฆน้ำรีมณีธรรม (ซ่ึงรางมานาน) ซ่ึง

เปนวัดที่อยูที่บานน้ำรีพัฒนา อยูหางจากโรงเรียน

บานน้ำชางพัฒนาเปนระยะทาง ๑๑ กิโลเมตร

ทางไปก็ลำบากมิใชนอยเลย เนื่องจากถนนอยูใน

สภาพท่ีทรุดโทรม เปนหลุมเปนบอ เสนทาง

คดเคี้ยวแถมยังเปนทางดอยอีกตางหาก แตดวย

ความศรัทธาแมไกลหางก็ไมเปนปญหา จึงมีการ

ระดมทรัพยจากบุคลากรโรงเรียนบานน้ำชาง

พัฒนา เพ่ือเปนคาเดินทาง คาอาหาร คาของ

ถวายพระ รวมๆ ก็ไดอยู ๑,๒๐๐ บาท จึงจัด

กิจกรรมเขาวัดฟงธรรมข้ึน มีการจัดต้ังพุทธ

พอเดินทางมาถึงสำนักสงฆน้ำรีมณีธรรม สิ่งที่เห็นคืออารามเต็มไปดวยผูคนมาเจอกัน แบบไมไดนัดหมาย

เยาวชน (นักเรียนแกนนำวิถีพุทธ) เกิดข้ึนมา

และรวมเดินทางกับคณะบุคลากรโรงเรียนบานน้ำ

ชางพัฒนาไปทำบุญ

พอไปถึง ณ สำนักสงฆน้ำรีมณีธรรม

ภาพท่ีเราไดเห็นคือ มีธงผาเหลืองปกอยูเปน

สั ญลั กษณ บ ง บ อก ว า มี พ ร ะม าจ ำพร รษ า

เหมือนสายฝนที่ตกลงมาในพื้นที่ทะเลทราย

อนัแหงผาก ทกุคนตางพากนัดใีจ รบีรดุหนาเดินทาง

ขึ้นไปยังกุฏิของพระอาจารย ตองเดินขึ้นบันได

ประมาณ ๕๐ กวาขั้น

พอข้ึนไปถึงทุกสายตามองหาแตพระ

(ลืมเหนื่อยไปเลย) “พระอาจารยอยูนั่นไง” เสียงนักเรียนคนหน่ึงเอย เห็นพระอาจารยเดิน

กรรมฐานอยู ทกุคนรบีตรงไปหาพระอาจารย ทำให

พระอาจารยตกใจเล็กนอย (มาแบบไมทันตั้งตัว

เหมือนมาต้ังม็อบ) จึงนิมนตพระอาจารยรับ

สังฆทานและรับฟงธรรมบรรยาย จากน้ันก็มี

กิจกรรมจิตอาสาพัฒนาวัดไกลบานตามมา คือ

ทุกคนชวยกันพฒันาวดั มกีารเกบ็เศษขยะ เศษไม

ทำความสะอาดกันเพื่อใหสำนักสงฆดูสะอาดตา

เปนกจิกรรมท่ีทำเปนประจำเทาทีส่ามารถจะทำได

ไดทราบวาพระอาจารยเดินธุดงคมาจาก

ภาคอีสาน เดินทางมาถึ ง ณ สำนักสงฆ

น้ำรีมณีธรรมในชวงเวลาเขาฤดูฝนพอดี จึงเขา

มาจำวัดในชวงเขาพรรษา ไมนานนักเมื่ อ

๔๑

ชาวบานน้ำรีพัฒนา ทหารท่ีประจำการอยูใน

พื้ น ท่ี แ ล ะ เจ าหน าที่ ป า ไม ท ร า บ ข า ว ก็ ม า

ทำบุญกันยกใหญ มีการพัฒนาสำนักสงฆ

มีการเดินสายไฟฟา มีการซอมแซมทอประปา

ภเูขามีการถางหญาท่ีทึบ มีการนำตนไมมาปลูก

และมีการบวชปาดวย

พอถึงวันออกพรรษา บุคลากรโรงเรียน

บานน้ำชางพัฒนาและนักเรียนก็มาทำบุญตาม

กิจกรรมจิตอาสาพัฒนาวัดไกลบานเชนเดิม

พอเดนิทางมาถงึสำนกัสงฆนำ้รมีณีธรรม สิ่งที่เห็น

คือ อารามเต็มไปดวยผูคนมาเจอกันแบบไมได

นัดหมาย ดวยความศรัทธาคณะครูบานน้ำชาง

พฒันาจึงนิมนตทานอยูตอไป ทานก็ยังไมรับปาก

ดูเหมือนวาทานจะไมยอมงายๆ เหมือนรูใจกัน

ตัวแทนของชาวบานน้ำรีพัฒนาและตัวแทนของ

ทหารจึงนิมนตเพื่อใหทานอยูเปนรมโพธิ์ใหกับทุก

คนตอไป ดวยสายตาของทุกคนท่ีเต็มไปดวย

ความหวงัตางมองไปท่ีทาน ทำใหทานตองเอยปาก

จะอยูตอไปกอน (แต ไม รับว าจะอยู ประจำ)

เทานั้นแหละครับทุกคนก็ลวนมีความปติยินดี

อยางที่สุด

ทกุวนันีเ้รากม็พีระอาจารยทีเ่ปนหลกัคำ้จนุ พระพทุธศาสนาในถ่ินทุรกนัดารบานนำ้ชางพฒันา ที่หางไกลความเจริญแลว แลวทานละไปวัด ใกลบานทานหรือยัง เคยไปพัฒนาวัดบางไหม เ ค ย สนทน า ธ ร ร มกั บพ ร ะบ า ง ห รื อ เ ป ล า นี่คือเสยีงคำถามจากหุบเขาแดนไกล

“ทางขึ้นสวรรคไปลำบาก อยากไปกับพวกเรา

ไหมครับ / คะ”

๔๒

เรื่อง ชัชชัย เทพนามวงศ

โรงเรียน บานออวิทยา

ต.สันดอนแกว อ.แมทะ

จ.ลำปาง

ศรัทธา

ลำปาง เขต ๒

ความหลากหลายของความดีซึ่ ง เปน

ปรากฏการณธรรมชาติในตัวมนุษยเรา มิได

นำตัวชี้วัดใดมาตีกรอบ หากแตเปนพฤติกรรม

ที่สั งคมสวนใหญใหการยอมรับและนำไปสู

การปฏิบัติ หลังจากนั้นกฎหมายจึงนำตัวชี้วัด

มาเทียบเคียงเพ่ือใหเกิดแรงพลักดันทำใหสังคม

เกิด “มิติแหงความสงบอยางผาสุก” กลุมเปาหมายท่ีเปนเสมือนหนึ่งเจานาย

ที่ทำใหเราตองคอยรับใช ประคับประคองโดย

ใชจิตวิทยาที่ไดร่ำเรียนมาผนวกกับทักษะ (Skill)

ที่เคยฟนฝามาแลว... ใหเกิดประโยชนสูงสุด

เทาที่สภาพแวดลอมจะกอเกิดและเอ้ืออำนวย

เพื่อใหเกิด “พลังศรัทธา” แหงหมูชน (บาน-วัด-โรงเรียน)

การมีนักเรียนอันเปนที่รัก และครูซึ่งเปน

ที่รักของลูกศิษย สามารถนำทฤษฎีแรงจูงใจ

มาใชไดอยางมีประสิทธิผลในการเขาครอบงำ

จิตใจซ่ึงกันและกัน ครูคือตนแบบที่นักเรียน

ภาพ :

creativecommons.com

๔๓

คอยจับตามองมากที่สุดในชวงระยะเวลาที่ไดใกล

ชิดกัน ทำอยางไรเราๆ ผูเปนครูที่ไมใชพอแม

ของพวกเขาจะไดใจเขา โดยท่ีไมตองมาน่ังเสีย

เวลาแคเขาหองสอนหนงัสอืบนกระดาน เคยไดยนิ

ประโยคท่ีวา “หนึง่การกระทำ สำคัญกวาพนัคำพดู” ผู เ ขียนจึ ง เ ก็บมานั่ งวิ เคราหถึ ง เหตุและผล

ที่ตามมา การแนะนำใหเขาไดคิดเปนเทียบเคียง

กับชีวิตประจำวันได แลวเรายกกรณีตัวอยาง

ที่เราประทับใจเลาใหเขาฟงเรื่อง แมฉันไมได

สอน...

เพื่อนๆ ถามครูวา: ทำไมเธอดูหนาตา

ไมคอยฉลาดแตเรียนเกงจัง

ครูบอกเพื่อนครูวา: แมฉันสอนใหขยัน

แลวก็ตั้งใจเรียน

เพื่อนๆ ครูถามวา: ทำไมพอเธอมีตังคเธอ

ชอบเอาไปทำบุญแจกเด็ก เลี้ยงพระ

ครูบอกเพื่อนครูวา: แมฉันสอนใหรูจัก

แบงปนคนอ่ืน ถึงเราจะมีตังคนอยแตก็มีคนอื่นที่

เขาลำบากกวาเรา

เพือ่นๆ ครถูามวา: ทำไมเธอชอบเลนกฬีา

เลนเปนหลายอยางแลวไม เคยเห็นเธอปวย

นอนโรงพยาบาลเลยนะ

ครูบอกเพื่อนครูวา: แมฉันสอนใหฉัน

ออกกำลังกายจะไดแข็งแรง ไมเจ็บ ไมปวย

งายๆ เพราะเรามีตังคนอย เจ็บปวยจะลำบาก

เพื่อนๆ ครูถามวา: ทำไมเธออารมณดี

ไมเครียด ไมโกรธใครบางเลยหรือไงนะ

ครูบอกเพื่อนครูวา: แมฉันสอนใหเปนคน

อารมณดี ทำใหคนที่อยูใกลเรามีความสุขแลวจะ

สบายใจกันทุกคน

เพื่อนๆ ครูถามครูวา: ทำไมเธอพูดกับคน

อื่นสุภาพออนนอมท้ังๆ ที่ เขาเปนลุ งแกๆ

เปนเด็กเสิรฟอาหารหรือแมแตขอทานท่ีเธอให

เศษตังคแลวเขาอวยพรใหเธอ ทำไมเธอตอง

ขอบคุณขอทานนะ

ครูบอกเพื่อนครูวา: แมฉันสอนใหพูดดีๆ

๔๔

กับทุกคนไมวาเขาจะเปนใคร เราพูดดีๆ กับเขา

เขาก็จะไดพูดดีๆ กับเรา

เพื่อนๆ ครูถามวา: ทำไมพ่ีๆนองๆ เธอ

ตั้ งหลายคนจึงรักใครกันดี ไม เคยทะเลาะ

กันเลยละ

ครูบอกเพ่ือนครูวา: แมฉันสอนใหพี่นอง

รักกันทุกคน แมแตหมากับแมวที่อยูบานเดียวกัน

มันยังรักกันได ทำไมพี่นองกันจะรักกันไมได

เพ่ือนๆ ครูถามครูวา: ทำไมเธอถึงรกัชาติ-

รักแผนดิน-รักในหลวงมากมายนักละ

ครูบอกเพื่อนครูวา: แมฉันสอนใหฉัน

สำนึกถึงบุญคุณของแผนดิน บุญคุณของ

พระมหากษัตริยทุกพระองค แมฉันสอนใหฉัน

รูจักคำวาจงรักภักดีตั้งแตฉันยังไมรูความหมาย

จนทุกวันน้ีฉันรูแลววา คำวา “จงรักภักดี” นั้น

ยิ่งใหญเพียงใด

เพื่อนๆ ครูถามวา: ทำไมแมเธอถึงสอน

อะไรเธอมากมายจังเลย

ครบูอกเพือ่นครวูา: ท่ีฉนัเปนฉนัอยูจนทกุวนัน้ี

ก็เพราะ “แมฉันสอน” แมฉันสอนอะไร ฉันทำ

ตามแมฉันสอนทุกอยาง มีอยางเดียวท่ีแมฉัน

ไมไดสอนแตฉันทำ แลวฉันทำมาตั้งแตเด็กแลว

แมฉันไมไดสอนใหรักแมแต...“ฉันรักแมนะ” แรงกระตุนภายใน การคลอยตาม

การกระทำตามผูอื่น เปนปญหาของมนุษย เปน

พฤติการณที่ เห็นคนรอบขางทำอยู ในหลาย

ประเด็น แลวถาเปนสิ่งท่ีดีก็ดีไป เชน บอกเด็กๆ

วาอยาไปจับเตาที่กำลังรอน ซึ่งเปนสิ่งที่ดี หรือ

บอกใหคนขับรถปฏิบัติตามกฎจราจร เปนตน

แตการคลอยตามก็ไมใชเรื่องท่ีดีเสมอไป

อาจไม ไดประโยชนอยางที่ เ ราคิด มีหลาย

สถานการณตองใชวิจารณญาณอยางรอบคอบ

เมื่อเราพิจารณาแลวไมทำตามคนอื่น นั่นเปนสิ่ง

ที่มีเหตุมีผล แตถาทำตามเลยโดยไมใชความคิด

นั่นแสดงถึงความไมรับผิดชอบ

ในฐานะท่ีเปนมนุษยซึ่งเปนสัตวสังคม

รูถึงความเกี่ยวพัน รูวาการแยกออกจากกลุม

ทำใหรูสึกเปนเรื่องที่นากลัว หรือกักเราไวในหอง

แลวปลอยใหคนอื่นไปเลน มันรูสึกไมดี ไม

ปลอดภัย เมื่อเวลาผานไปทำใหเกิดความรูสึก

ที่ไมแตกตางเลย การอบรมโดยธรรมชาติทำใหรู

ว าการรวมกันอยู เปนกลุม การคลอยตาม

อาจจะไมมาจากความคิดของกลุม อาจจะมา

จากสภาพแวดลอมก็ได (เราทำเพราะคนอ่ืนทำ

ใหเห็นรึเปลา?) ถาเราทำตามแลวเราไมคิด

ไมดีแน แตตองชอบดวยเหตุผล แลวไม

เปนอันตรายซึ่งไมจำเปนตองคลอยตาม เมื่อมี

เหตุผลมาคัดคานอาจทำใหเราเปนงอยได

สิ่งที่เราได เปนคุณคาทางจิตใจ ถึงแม

กลุมเปาหมายจะยังไมยินดี ณ ขณะที่เรามุงมั่น

แตอยางนอยเราไดลงมือปฏิบัติ น่ันเปนหนาท่ี

ที่มาพรอมกับความตั้งใจจริง

ผลตอบแทนจากความจริงใจ เราไมได

หวังวาเขาจะเปนอยางที่ใจเราหวังท้ัง ๑๐๐ คน

เพียงแค ๑ คน เราก็ยินด ี ตามทฤษฎีแลวตอง

คอยเปนคอยไปแบบมีสติ มีเหตุ มีผล ผลท่ีเขา

ไมทำตามยอมมีนัยสำคัญ มีเบื้องหนาเบื้องหลัง

เราไมไดเจาะลึกลงรายละเอียด “แตที่สอน สอนแบบใหเปลา” มิไดหวังผลกำไรแตอยางใด

แตหากไดถือเปนแนวรบท่ีพรอมรบเมื่อมีขาศึก

ทุกวันนี้ เด็กได ในสิ่ งที่ เ ราสอนแมจะ

ไมทั้งหมด แตก็ไมไดนอยคา หรือดอยไปกวา

ทีอ่ืน่ ๆ เลย จงึเปนความภาคภมูใิจทีเ่กดิการตอบสนอง

ในส่ิงท่ีเราคาดหวงั แบบไมตองการผลกำไรใดๆ

๔๕

เชียงราย เขต ๓

ณ เสถียรธรรมสถาน เม่ือวันที่ ๑๐-๑๓

พฤษภาคม ๒๕๕๓ ทีผ่านมา ขาพเจาไดเดินทางเขา

รวมอบรมหลักสูตรการอบรมเชิงปฏิบัติการ

ผูบรหิารโรงเรยีนวถิพีทุธและศกึษานเิทศกผูรบัผดิชอบ

โครงการ เร่ือง อรยิะสรางได...ในโรงเรยีนวถิพีทุธ

คือคณะผูบริหารและศึกษานิเทศกที่อยูในสังกัด

สำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน

จากภาคเหนือ ไดมีโอกาสมารวมเรียนรู พลังครู

พลังสรางโลกโดยผานเด็ก ที่เสถียรธรรมสถาน

โดยเราไดชวยกันจัดกระบวนการการเรียนรูที่จะ

ทำใหเห็นวาพลังของครูจะเปนพลังที่เปล่ียนแปลง

โลกไดอยางไร อีกทั้งยังไดเรียนรูกับพลังของ

ครูที่มีความตั้งใจท่ีจะใชชีวิตในฐานะผูรับใช

โดยกระบวนการของการทำงานมีทัง้การจดัวถิชีวีติที่

อยูรวมกนัอยางมีสังฆะที่มีความสุขในการที่จะพูด

คุยแลกเปล่ียนในฐานะสงัฆะทีม่วีนิยัรวมกันวาเราจะ

ทำงานทุกชนิดดวยจิตที่เบิกบาน มีกายอยูกับกิจ

จิตอยูกับงาน และก็มีวงสนทนาท่ีเปดใจกวางและ

วางอคติ การรับฟงกันอยางลึกซึ้งทำใหเราเห็น

หวัใจและพลังของครทูีป่รารถนาอยางแรงกลาที่จะ

ทำใหศษิยหนึง่คนเปนคนดี มีอาวุธที่จะออกไป

อยูในโลกไดอยางเปนประโยชน

อีกเรื่องหน่ึงคือเรื่องโรงเรียนวิถีพุทธซ่ึง

ครั้งน้ี เสถียรธรรมสถานไดรวมกับ สพฐ. จดั

เรื่อง แสงอัมพา บำรุงธรรม

โรงเรียน สพป.เชียงราย เขต ๓

ต. แมจัน อ.แมจัน

จ.เชียงราย

อริยะสรางได… ในโรงเรียนวิถีพุทธ

๔๖

ใหมโีครงการ “อริยะสรางได...ในโรงเรยีนวถิพีทุธ” ผูเขารวมคือผูบริหาร (ครูหรือรองผูอำนวยการ

สถานศึกษา) ของโรงเรียนวิถีพุทธท่ัวประเทศ

ประมาณ ๙๐๐ โรงเรียน โดยอบรมตามภาค

โดยมีวัตถุประสงคเพื่อใหเกิดความรูความเขาใจ

และทศันคตทิีถ่กูตอง ในการสงเสริมการใชพทุธธรรม

ใหเปนวฒันธรรมและวถิชีวีติประจำวนัของโรงเรยีน

อยางสอดคลองกับธรรมชาติของเด็กปฐมวัยและ

พื้นนิสัยที่แตกตางกัน หลักสูตรการอบรมคร้ังนี้

ไดใชหลักการบนหนทางของอริยมรรค คำวา

อริยะสรางได เปนคำทาทายการศึกษาที่จะ

นำพาเดก็ไปสูอจัฉรยิะ เวทีของอัจฉรยิะนัน้เปนได

บางคน แตเวทีของอริยะเปนไดทุกคน ไมวามหีรอื

จน แตคนมักจะสงสัยวา อริยะสรางไดจริงหรือ

ทั้ งนี้ อริยะ อยูคูกับพุทธศาสนากับคนไทย

มาแตโบราณกาล แตดวยความออนแอทาง

ศีลธรรมในสังคมปจจุบันทำใหอรยิะถูกมองว า

ไกลเกินเอื้อม ทั้งที่ในพุทธศาสนาเปาหมาย

ของการพัฒนาคน คือการพัฒนาตนให เข า

สู กระแสของอริยบุคคล แลวอริยะสรางได

อยางไร

ครั้งน้ีเปนการถายทอดองคความรูของ

เสถยีรธรรมสถานจากประสบการณการทำงานกวา

๓๐ ป ของเสถยีรธรรมสถานทีเ่ปาหมายของการสราง

กระแสอริยะใหเกิดขึ้นในสังคมดวยการเผยแผ

ธรรมะในเรื่องทุกขและการพนทุกข โดยเปนแกน

คำสอนขององคพระสัมมาสัมพุทธเจาในพุทธกาล

แปลงยาหมอให เป นแคปซูล แปลงธรรมะท ี ่ เป นเร ื ่องทางผิดให เป นธรรมะท ี ่ส ัมผ ัสได

ในรูปแบบท่ีเขาถึงคนในยุคดิจิตอล ดังคำกลาว

ของพระราชรัตนรั งษี ( ว .ป . วี รยุท โธ ) ว า

แปลงยาหมอใหเปนแคปซูล แปลงธรรมะที่เปน

เรื่องทางผิดใหเปนธรรมะที่สัมผัสได ผานวิถีชีวิต

ของอริยมรรค คือ ปญญา ศีล สมาธิ ซึ่งก็คือ

ไตรสิกขา หรือกระบวนการจัดการศกึษาในวถิพีทุธ

อริยะสรางได...ในโรงเรียนวิถีพุทธ

เดินทางกลับไปแลว... ดวยความหวัง

อยางเต็มเปยมของผูเขารับการอบรมในอันที่จะ

นำสิ่งที่ไดรับไปปรับใช ในสำนักงานเขตพื้นท่ี

การศึกษาของตนใหเกิดประโยชนสูงสุดในการใช

พุทธวิธีในการสรางโรงเรียนอริยะ หากจะมี

คำถามวาทำไมจึงตองเปนเสถียรธรรมสถาน คำ

ตอบสั้นๆ งายๆ ไมซับซอนจากสำนักงาน

คณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน ก็คือ ทั้งสอง

องคกรเห็นถึงศักยภาพในฐานะชุมชนแหงการ

เรียนรูเพื่ออยูอยางศานติของคนทุกวัย โดยมี

พุทธธรรมเปนรากฐาน อันจะเปนการทำงานทีท่ำให

ผูบรหิารโรงเรยีนวถิพีทุธเห็นมิติเชิงวัฒนธรรมใน

การจัดกระบวนการเรียนรูที่ บาน-วัด-โรงเรียน

(บ-ว-ร) ทำงานรวมกนัอยางบรูณาการ และ ๔ วนั

๓ คืน ที่ผานมา เสถียรธรรมสถานไดแสดงความ

เปน บ-ว-ร อยาง here and now คือ ที่นี่และ

เ ด๋ียวนี้ . . .ที่ ไมมี รั้ ว ดวยวา . . . ท่ีนี่มีความ

อบอุน...คือบาน ท่ีนี่มีการเรียนรู...คือโรงเรียน

และสังฆะ ที่นี่มีวินัย คือความไมเบียดเบียน...

คือวัด...ธรรมะสวัสดี...

๔๗

นาน เขต ๒

มรดกความดี

เรื่อง วราภรณ คันธะเนตร

โรงเรียน บานนาวงค

ต.เจดียชัย อ.ปว

จ.นาน

อดีตคือสิ่งที่ตองนำมาคิด และใชชีวิต อยูกับปจจุบัน เพื่อสานฝนไปสูอนาคต

๔๘

ถงึสมบตัพิสัถานตกึบานชอง ทรพัยสมบตันิำมากองนองทวมหนา กไ็มเทากับความรกัทีไ่ดมา มคีวามนยัทีน่บัคานานาพรรณ

วงแขนที่โอบกอดรางเล็กๆ ที่เพ่ิงจะลืมตา

ออกมาดโูลกไดไมกีน่าที ชางเปนออมกอดท่ีสมัผสั

ไดถึงความรัก ความอบอุน ความเอาใจใส

ที่ไมสามารถจะหาสิ่งใดมาแทนคำบรรยายได

ในชวงเวลาขณะน้ัน เสยีงโหรองดีใจ เสยีงสวดขอพร

สิง่ศกัดิส์ทิธิ ์ดงัขึน้อยางไมขาดสาย ซึง่บอกไดวา

สิ่งที่ทุกๆ คนตั้งตารอมานานกวา ๙ เดือน

ไดลมืตาออกมาดูโลกคอื หลานฉนั ลกูฉนั

ตัง้แตผมจำความได หญงิทีผ่มรกั นอกจาก

แมก็ยังมียาย ที่รักลูกทุกขณะจิต แมคือผูหญิง

คนเดียวท่ีทุมเททั้งชีวิตใหกับครอบครัว ดวยพอ

ชายทีน่าจะเปนกำลงัหลกัสำคญัของครอบครวักลบั

ไรซึง่ความรับผดิชอบ ทอดท้ิงหญงิคนรกัและลกูนอย

จึงทำใหแมตองเปนผูที่ตองแบกรับภาระของคน

ทั้งบาน ๖ ชีวิตที่ตองการที่บังแดดและกันฝน

ทำใหแมทำงานหนกั เหนด็เหนือ่ย เพือ่ครอบครวั

ไดอยูสุขสบาย ชีวิตไมไดโรยดวยกลีบดอกไม

อยางในละครทีว ีแตนีค่อืละครชวีติท่ีไมมตีอนจบ

ชีวิตในวัยเด็กผมไมไดอยูเปนหลักแหลง เราตอง

ยายไปยายมา อดทนยิ้มสูตอโชคชะตา เก็บเล็ก

ผสมนอยเพ่ือใหชีวิตครอบครัวมีความสุข ตาและ

ยายผูเปนดวงใจของคนในบาน นาชายและลงุทีส่ติ

ไมคอยจะด ี แตทุกคนก็ชวยเหลือซึ่งกันและกัน

เติมเต็มส่ิงที่ขาดหายไป ก็อาจมีกระทบกระท่ัง

กันบางในบางเวลาแตยังไงเสียพ่ีนองก็เปนพี ่

เปนนองกนัอยูด ี

เมื่อโตขึ้นการศึกษามีความจำเปนมาก

และก็แมอีกที่อยากใหผมไดรับการศึกษาที่ด ีผม

เติบโตมาจากความรัก ความเอาใจใส จากคน

ในครอบครัวแมจะไมมพีอกต็าม แตนัน่ไมใชเรือ่ง

ที่จะทำใหผมตองเก็บมานอยใจเลย ผมกลับมี

ความภมูใิจมากกวา ผมตัง้ใจเลาเรยีนในระดบัชัน้

ประถมศึกษา แมจะเปนคนไมชอบอานหนังสือ

อยูบาง เรยีนไมคอยเกงแตผมไมเคยทำตัวเหลวไหล

ผมกลับทำในส่ิงท่ีคนอื่นทำยาก คือการเปนคนดี

ขยนั ชวยเหลอืงานบานงานครวัตลอดมา

จากเด็กสูวัยรุนเปนชวงเวลาท่ีผานไป

ไวเหลอืเกนิ ไมวาจะเปนรางกายและจติใจทกุอยาง

เปลีย่นไปจากเดมิท้ังส้ิน แตคนท่ีไมเคยเปล่ียนเลย

ก็คือคนในครอบครัวท่ียังคงหวงใยกันและกัน

เสมอมา ผมทุมเทกับการศึกษาเลาเรียนและยัง

ไมลืมที่จะทำความดี ผมเปนนักกิจกรรมตั้งแต

เด็กๆ แมแตเขาเรยีนชัน้มธัยมก็ยงัคงทำกจิกรรม

อยางตอเนื่อง ผมประพฤติตัวเปนลูกที่ด ี เปน

หลานที่ด ี และเพื่อนท่ีด ี ศิษยที่รักของครูและ

อาจารยตลอดจนผูพบเห็น ส่ิงใดที่สามารถ

แบงเบาภาระของครอบครัวไดผมกจ็ะทำ เงินทีผ่ม

หาไดและภูมิใจ แมคาของเงินจะไมมากมาย

แตก็สงผลตอจิตใจผมมาก ผมโบกรถ ๒ วัน

ไดเงินมา ๑๒๐ บาท และเงินที่ผมหามาไดมาก

ที่สุดคือการขายเคร่ืองเงินใหเพื่อน ๕ วันไดมา

๘,๐๐๐ บาท ผมมอบใหแมไวใชจายในครอบครัว

เรื่องการใชจาย แมจะรูวาผมเปนคนรูคาของเงิน

ฉะนัน้สบายใจได

กาวเขาสูอีกชวงของชีวิต ดวยเปนเด็ก

หัวปานกลางเอนไปทางกิจกรรมเปนสวนใหญจึง

ทำใหผมไมสามารถเขามหาวทิยาลัยดังๆ ได แต

ผมไมไดโทษโชคชะตาน้ัน กลับทำใหผมคิดท่ี

จะลุกสูขึน้มาใหม การศกึษาไมไดวดัทีป่รญิญาวา

จบมาจากไหน แตวดักนัทีค่ณุภาพของคนตางหาก

ผมเข า เรียนมหาวิทยาลัยราชภัฏอุตรดิตถ

ดวยรักในสายปกครองจึงเลือกที่จะเรียนสาขา

รัฐประศาสนศาสตร และเลือกท่ีจะอยูหอพัก

นกัศกึษาของมหาวทิยาลยัเพราะราคาถูก เทอมละ

๑,๐๐๐ บาท เฉลี่ยเดือนละ ๒๕๐ บาท และรูจัก

พี่นองมากมาย จุดนี้เองทำใหผมเปนที่รักของ

เพื่อน พี่และนองๆ ตางคณะมากมาย ผมต้ังใจ

เรยีนและยงัทำกจิกรรมมากมายตัง้แตป ๑ จนถึงป

สดุทาย ทกุคนแทบจะรูจกัผมเปนอยางดี ผมเปน

ตัวแทนของมหาวิทยาลัยไมวาจะเปนงานภายใน

ภายนอก ระดับจงัหวดั ระดบัประเทศ หรือแมแต

๔๙

ระดับชาติมากมาย โดยไดรับการสรรหาเพื่อนำ

ความกราบบังคมทูลทรงโปรดเกลาฯ แตงตั้งเปน

สมาชิกสมัชชาแหงชาต ิพ.ศ.๒๕๔๙ ไดรับการ

คัดเลือกเปนทูตประชาสัมพันธการแขงขันกีฬา

มหาวิทยาลัยโลกฤดูรอน ครั้งท่ี ๒๔ โดยไดรับ

มอบสายสะพายจาก ฯพณฯ นายกรฐัมนตรพีลเอก

สรุยทุธ จลุานนท พ.ศ.๒๕๕๐ เปนตวัแทนบัณฑติ

กลาวถวายคำปฏิญาณตนตอสมเด็จพระบรม

โอรสาธริาชฯ เปนนายกองคการนกัศกึษา ป ๒๕๔๙

บัณฑิตเกียรตินิยมอันดับ ๒ เกรดเฉล่ีย

๓.๕๖ และผลงานอื่นๆ อีกมากมาย ทั้งหมด

ไมไดเกิดเพราะโชคชวย แตอาศัยความมุมานะ

ฟนฝา ขยันท้ังในและนอกตำราเรียนและสม

ความภาคภมูใิจ

วันที่สำเร็จการศึกษาและตองสูโลกแหง

ความจริง การทำงาน ผมเลือกที่จะอานหนังสือ

สอบอยางเดียวและเปนเลขานุการโครงการ

ชมุชนพอเพยีงใหกบัชมุชนทีผ่มรกั ๑ ป โดยไมมี

คาจางใดๆ ท้ังสิน้ และงานทีผ่มทำอยูคอื ผมเปน

นักพัฒนาสังคมของศูนย ๓ วัย สานสายใยรัก

แหงครอบครัว มวงตึ๊ด จังหวัดนาน ในพระ

อุปถัมภ พระเจาวรวงศเธอ พระองคเจาศรีรัศมิ ์

พระวรชายาฯ ที่ตองทำงานในดานวิชาการควบคู

ไปกบัตำรายาผีบอกภมูริูภมูปิญญาตางๆ และคน

ทั้ง ๓ วัย กับ ๕ แนวคิด ซึ่งเปนงานของการ

พฒันาคนและทำงานใหกบัเจานายชัน้สงู ภูมใิจมาก

และตอนนี้ก็สอบผานภาคความรูความสามารถ

ทั่วไปของสำนักงาน ก.พ. และกรมสงเสริม

การปกครองทองถิ่นแลว ฝนคือการสอบติด

เปนปลัดอำเภอ และบำบัดทุกข บำรุงสุข

ทำงานใหชมุชน สงัคม ตอบแทนคณุแผนดิน

ชวีติเราแมเลือกเกดิไมได แตเลือกทีจ่ะเปน

คนดีได อยายอมแพตอโชคชะตา และอยาหวัง

อนาคต อนาคตคือสิง่ท่ีเราคาดหวงัไดและก็เดนิไป

ใหได แตสิ่งที่สำคัญคืออดีตและปจจุบัน อดีตคือ

สิ่งที่ตองนำมาคิด และใชชีวิตอยูกับปจจุบัน เพื่อ

สานฝนไปสูอนาคต นีแ่หละท่ีทำใหผมยนืหยดัและ

มั่นคงในสิ่งที่ผมเรียกวา มรดกความดี แมผมจะ

ไมไดเกิดมาในตระกูลสูงและครอบครัวไมไดมี

ทรพัยสมบัตทิีจ่ะให แตสิง่ทีผ่มเต็มใจทีจ่ะรบัและ

เก็บรักษาสิ่งน้ีไวไปตลอดชีวิตและพรอมที่จะ

ถายทอดจากรุนสูรุน นัน่คอื มรดกความด ีสิง่ทีม่ี

คากวาเงนิทอง

มรดกความดทีีม่ใีห ถายทอดไวอยางไรไมหายสญู วนัเวลาเปลีย่นผานนานเพิม่พนู ไมอาจหายสาบสูญคุณความดี

๕๐

พะเยา เขต ๒

ความกตัญู พระพุทธศาสนาสอนใหคน

เปนคนดี คนดียอมเปนที่ปรารถนาท่ีตองการใน

ทกุหนทุกแหง ในทกุกจิการ และในทกุยคุทุกสมยั

คนดีทำใหครอบครัวเจริญ โรงเรียนเจริญ ชุมชน

เจริญ สังคมและประเทศชาติเจริญ คนดีอยูใน

ครอบครวัใด โรงเรยีนใด และสงัคมใด ครอบครัว

โรงเรียน และสังคมน่ันๆ ยอมมีความสุข ความ

กตัญู คือคุณสมบัติและสัญลักษณของคนดี

ชวีติของนองนนท หรือ ด.ช.นนทวชั พนัธุรตัน

ก็เชนกัน เขาเปนเด็กที่มีความซื่อสัตย และมี

ความกตัญูมาโดยตลอด เขารักพอและแมมาก

เปนลูกคนเดียวของพอแม นองนนทอยู ใน

ครอบครัวท่ีอบอุน สามพอแมลูกอยูดวยกันดวย

ความรัก ดูแลชวยเหลือเอื้ออาทรซึ่งกันและกัน

มาโดยตลอด ทุกวันพอและแมของนองนนทจะ

อบรมสั่งสอนในส่ิงที่ดีๆ ใหแกลูกเสมอ

ทีโ่รงเรยีน นองนนทไดรบัการอบรมในดาน

คุณธรรมจริยธรรมมาโดยตลอด ทางโรงเรียนจัด

กิจกรรมอบรมจริยธรรมทุกวันสุดสัปดาห และ

รวมกิจกรรมเขาคายพุทธบุตรเปนประจำทุกป

นองนนทยอดกตัญู เรื่อง นนทวัช พันธุรัตน

โรงเรียน บานทุงมอก

ต.เชียงบาน อ.เชียงคำ

จ.พะเยา

๕๑

นองนนทเปนเด็กที่ราเริงแจมใส และมี

น้ำใจ ชอบชวยพอและแมทำงานบานเปนประจำ

ทุกวัน เชน มีจิตอาสาทำงานบาน เวลาพอ

และแมไปทำงาน นองนนทตื่นแตเชาเปนประจำ

ทุกวัน สิ่งที่เขาทำเปนประจำก็คือ ชวยพอแม

ทำงานบานทุกอยาง ปดกวาด เช็ดถูบาน

ชวยแมประกอบอาหารและลางถวยจานชาม

ซักผาใหตัวเองและทุกคนในครอบครัว หลังจาก

ที่ชวยทำงานบานเสร็จ ก็จะไปดูแลยาย และยาย

อยูบานคนเดียวจะชวยยายทำงานบานทุกอยาง

เมื่อวางจากการทำงานบาน นองนนทเปนเด็กที่

ใฝเรียน ใฝรู และงานอดิเรกที่นองนนทชอบทำ

ก็คืออานหนังสือ ไมวาจะเปนตำราเรียน หรือ

วารสารหนังสือพิมพ เขาเปนเ ด็กที่มีนิสัย

รกัการอาน ขยนัเรยีน มคีวามรบัผดิชอบตอตนเอง

และงานที่ไดรับมอบหมายดีมาโดยตลอด ตอนนี้

เขาเรียนอยูชั้นประถมศึกษาปที่ ๕

ครั้นเมื่อพอหรือแมเจ็บปวย นองนนทจะ

คอยดูแลเอาใจใส และชวยทำอาหารใหทุกครั้ง

นอกจากจะชวยทำงานบานในครอบครวัแลว ยังไป

ชวยทำงานบานใหยายและดูแลยายอีกดวย

ในวันเสารและวันอาทิตย

นองนนทเปนเด็กท่ีมีความกตัญู และมี

ความช่ือสัตยอีกดวย ไมวาจะเปนครั้งไหนๆ

เมื่อเขาเก็บเงินได จะเปนจำนวนนอยหรือมาก

หรือจะเปนสิ่งของอะไรก็ตามแต เขาจะนำมาสง

ใหครูประกาศหาเจาของทุกครั้ง นี่ก็เปนการ

แสดงใหเห็นวา เขาเปนเด็กที่มีจิตใจสะอาด

บริสุทธ์ิ ไมโลภ ไมโกงเอาของใคร และนองนนท

ไดรับคัดเลือกและไดรับรางวัลเปนนักเรียนดี

จริยธรรมเดน ป ๒๕๕๒ ของโครงการสงเสริม

คุณธรรมจริยธรรมในโรงเรียน นองนนทเปนเด็ก

ที่มีระเบียบวินัย ใสใจสุภาพตัวเองอยู เสมอ

เปนเด็กที่ราเริงแจมใส มีสุขภาพรางกายแข็งแรง

มีอนามัยสวนบุคคลอยูในเกณฑดีมาก

คนไทยมีความเชื่อวา ผูที่มีความกตัญ ู

ตอบุพการีและครูอาจารย จะมีความเจริญ

รุงเรือง ประสบความสำเร็จในชีวิต ความกตัญู

คอืผูรูวาคนอืน่ทำอะไรไวกบัตนบางกค็อื “ผูรูคณุคน” การรูคุณคน หรืออุปการคุณที่ผูอื่นทำใหตนเอง

นบัถอืเปนหลกัแหงความยุตธิรรมและความเปนธรรม

อยางหน่ึงในสังคมมนุษย สอดคลองกบัหลักธรรม

คำสอนที่วา “ทำดีไดดี ทำชั่วไดชั่ว” การทำ

ความดีเปนการสรางบุญ สรางกุศลใหกับตนเอง

ชวยหนุนนำใหชีวิตมีแตความเจริญรุ ง เรือง

ประสบความสำเร็จในชีวิต และกาวหนาตลอดไป

ดังนั้น “เราทุกคน ควรทำแตความดี มีความกตัญู” ดังเชน นองนนท หรือ ด.ช.นนทวัช

พันธุรัตน เปนตน

สามพอแมลูก

อยูดวยกัน

ดวยความรักและอบอุน

๕๒

การใชหลักธรรมในการดำเนินชี วิ ต

จะทำใหบุคคลใดๆ ก็ตาม สามารถประสบ

ความสำเร็จในชีวิตไดเชนเดียวกับตี๋หรือเด็กชาย

ธนวัฒน ดัดสุขเจริญ

ตี๋ มีบิดาชื่ อนายธงชัย ดัดสุข เจริญ

มารดาชื่อนางเครือวัลย เปงธรรม บิดามารดา

ของต๋ีมีอาชีพรับจางทั่วไป ทางบานมีฐานะ

ยากจน มีรายไดไมพอกับรายจายของครอบครัว

จึงทำใหบิดาไปหางานทำท่ีจังหวัดสงขลา ทำให

ตี๋ตองชวยเหลืองานบานทุกอยางเพื่อแบงเบา

ภาระของแม เชน ตื่นเชาจะหุงขาวและชวยแม

ประกอบอาหาร ชวยแมปลูกผักสวนครัว เชน

ผักกาด ผักคะนา ผักบุง กะหล่ำปลี และเลี้ยง

สัตว เชน ไกและหมู ตามหลักปรัชญาเศรษฐกิจ

พอเพียง ผักที่ปลูกและสัตวที่เลี้ยงสามารถนำมา

ประกอบอาหารได ถาเหลือจากการใชประกอบ

อาหาร ก็จะนำผักไปขายที่ตลาดในหมูบานและ

นำผักไปแบงใหเพื่อนบานท่ีอยูใกลเคียงเปน

ประจำ

นอกจากน้ี ตี๋ยังชวยแมกวาดบาน ถูบาน

ลางถวยจาน และชวยเลี้ยงนองที่ยังเล็กๆ ถาวัน

หยดุเสารอาทติยกจ็ะไปรบัจางหกัขาวโพด เกบ็ฝาย

เมื่อไดเงินคาจางก็จะนำเงินไปใหแมใชจายใน

ครอบครัว ตี๋จะเปนเด็กที่ทำความดีทุกอยางเพื่อ

เปนการตอบแทนบุญคุณบิดามารดา ซ่ึงแสดง

ถึงการเปนเด็กที่มีความกตัญูกตเวที

เรื่อง ชฎาภรณ รวมสุข

โรงเรียน บานสันกลางนาดอ

ต.งิม อ.ปง จ.พะเยา

คุณธรรมนำชีวิต พิชิตความสำเร็จ

พะเยา เขต ๒

๕๓

ดานการเรียน ตี๋จะยึดหลักธรรมอิทธิบาท

๔ คือ ฉันทะ วิริยะ จิตตะ วิมังสา จะตั้งใจเรียน

ในขณะครสูอนทกุกลุมสาระการเรยีนรู จะรบัผดิชอบ

ในการทำงานที่ไดรับมอบหมาย จะใชเวลาวาง

เขาหองสมุดโดยการอานหนังสือทุกประเภทและ

มักบันทึกการอานไวในสมุดรักการอาน ตี๋จะชอบ

คนควาหาความรูใหมๆจากอินเทอรเน็ต ซึ่งทำให

ไดรับความรูที่ทันโลกทันเหตุการณและสามารถ

นำความรูมาใชในชีวิตประจำวัน หลังจากเลิก

เรียนจะชอบไปอานหนังสือพิมพประจำหมูบาน

เพ่ือจะไดรับขาวสารท่ีเปนปจจุบัน นอกจากน้ีตี๋

จะชอบอานปายคำขวัญท่ีติดตามซุมของหมูบาน

ผลจากการเปนผูที่มีความขยันหมั่นเพียร ใฝรู

ใฝเรยีน ทำใหตีส๋อบผานการคดัเลือกเปนเดก็หวัแหลม

ตั้งแตชั้นประถมศึกษาปที่ ๔ และไดรับรางวัล

นักเรียนรักการอานดีเดนระดับกลุมโรงเรียนอ.ปง

เขต ๒ ปการศึกษา ๒๕๕๐

การปฏิบัติตนใหเปนประโยชนตอสังคม

ทัง้ในโรงเรยีนและนอกโรงเรยีน เมือ่อยูในโรงเรยีน

ตี๋มีภาวะการเปนผูนำโดยไดรับการเลือกตั้ง

เปนประธานนักเรยีนของโรงเรยีนบานสันกลางนาดอ

ตี๋จะนำนักเรียนดานประชาธิปไตยและงานอ่ืนๆ

ทีไ่ดรบัมอบหมายจากคณะคร ูสามารถปฏบิตังิาน

ทุกอยางสำเร็จไปดวยดีมาตลอด เมื่อตี๋อยูใน

ภาวะผูตาม เขาไดรบัการแตงตัง้เปนคณะกรรมการ

โรงเรียนสงเสริมสุขภาพ จากการทำงานในรูป

คณะกรรมการสงผลใหโรงเรียนผานการประเมิน

ไดรับรางวัลโรงเรียนสงเสริมสุขภาพระดับทอง

นอกจากน้ี ตีย๋งัมคีวามสามารถในการเลน

ดนตรีพื้นเมืองไดหลายประเภท เชน สะลอ ซึง

ขลุย เปนตน ทำใหตีไ๋ดรบัมอบหมายใหเปนหวัหนา

วงดนตรีพื้นเมือง เมื่อหมูบานในเขตเทศบาลงิม

มีงานมงคลหรืองานอวมงคล ตี๋สามารถนำวง

ดนต รี พื้ น เ มื อ ง ไ ป แ สด ง ใ น ง า นดั ง ก ล า ว

ซึ่งเปนการบริการแกชุมชน

การใชหลักคุณธรรม นอมนำปรัชญา

เศรษฐกิจพอเพียงนำมาปฏิบัติจริง ดวยแรง

ศรัทธาในหลักธรรมคำสอนทางพระพุทธศาสนา

และนำธรรมะมาปฏิบัติจริงในชีวิตประจำวัน

จึงทำใหตี๋หรือเด็กชายธนวัฒน ดัดสุขเจริญ

นักเรียนชั้นประถมศึกษาปที ่ ๖ โรงเรียนบานสัน

กลางนาดอ ไดรับคัดเลือกเปนนักเรียนดีเดนดาน

คุณธรรมและจริยธรรมระดับประเทศ ประจำป

๒๕๕๑ จากโครงการประกวดโรงเ รียนและ

นักเรียนดีเดนคุณธรรมและจริยธรรม เนื่องใน

โอกาสมหามงคลเฉลิมพระชนมพรรษา ๘๐ พรรษา

พ.ศ.๒๕๕๐ ไดรับเกียรติบัตรจากธนาคารออมสิน

รวมกบัสำนักงานคณะกรรมการการศกึษาขัน้พืน้ฐาน

พรอมเงินรางวัล ๔๐,๐๐๐ บาท

๕๔

พะเยา เขต ๑

จากคำกลาวที่วา “ไมมีสิ่งใดท่ีครูไทย ทำไม ได ” ไมว าจะเปนคุณหมอทำหนา ท่ี

ปฐมพยาบาลใหกับนักเรียนที่เจ็บปวย ตุลาการ

ทำหนาที่พิจารณาลงโทษนักเรียนตามสมควร

แกกรณี และทำหนาท่ีอื่นอีกเกือบทุกกระทรวง

ของประเทศไทย นอกจากนี้ยังทำหนาท่ีสำคัญ

คอืการถายทอดประสบการณ ความรูใหแกลกูศษิย

โดยไม ไดปดบั ง เปรียบดังพอแมคนที่สอง

ขาพเจาไมอยากเปรียบเปรยครูวาเปนแคเรือจาง

เทานั้น และในโอกาสนี้ขาพเจาขอกลาวถึง

คุณครูทานหนึ่งที่ทานไดถายทอดประสบการณ

และความรูใหแกเด็กนักเรียน ในดานอาชีพ

เกษตรกรซึ่งเปนอาชีพหลักของประชากรไทย

รอยละ ๘๐ ขาพเจารูสึกประทับใจหลังจากที่

ขาพเจาไดยายมาทำหนาท่ีผูบริหารสถานศึกษา

ตั้งแตป ๒๕๔๙ ครูทานนี้ คือ คุณครูเสง่ียม

จันทรพรมมินทร หรือครูในโรงเรียนเรียกชื่อเลน

วา “ปาเหงี่ยม” ปาเหง่ียมเปนคนท่ีมรีปูรางบอบบาง สูง ขาว

อัธยาศัยไมตรีเปนที่รักของเพื่อนครูและนักเรียน

ทำการสอน ณ โรงเรียนบานแมอิง ตั้งแตป

พ.ศ.๒๕๑๘ เปนลกูหลานของบานแมองิโดยกำเนดิ

เปนศิษยเกาของโรงเรียนบานแมอิง และกลับมา

พัฒนาโรงเรียนและบานเกิดอยางแทจริง ทาน

ไดกรุณาเลาประวัติการทำเกษตรพอสังเขป ดังนี้

ทานไดทำหนาที่สอนการทำเกษตรใหกับนักเรียน

ตั้งแตยายมาสอนที่ โรงเรียนแหงนี้จนกระทั่ง

เรื่อง ธงชัย จันแย

โรงเรียน บานแมอิง ต.แมอิง

อ.ภูกามยาว จ.พะเยา

ครูไทยหัวใจ เกษตรพอเพียง ณ โรงเรียนบานแมอิง

เกษยีณอายรุาชการเมือ่ป ๒๕๕๑ ในระยะแรกทาน

ไดปลูกขาวโพดหวาน บวบเหล่ียม ซึ่งไดผลเปน

ที่นาพอใจ ผูปกครองนักเรียนก็ใหความสนใจ

และเขารวมทำการเกษตรดวย

ตอมาทานไดหนัมาปลูกกะหล่ำปลี กะหล่ำดอก

คะนา และผักกาดอีกหลายๆ ชนิด รวมท้ังได

ทำการผลติปุยธรรมชาติไวใชเอง ไดแก ปุยคอก

ปุยชีวภาพน้ำ โดยไมตองใชปุยเคมีอีกตอไป

ซึ่งปุยชีวภาพดังกลาวทำใหผักที่ปลูกมีรสชาต ิ

ดีกวา อรอยกวา และปลอดสารพิษเมื่อนำมา

ประกอบอาหาร ซึง่ดกีวาการใสปุยเคม ีและทานได

ทำสารกำจัดแมลงโดยใชสวนผสมจากเหลาขาว

๕๕

ยาฉุน (ยาเสน) สะเดา น้ำสมสายชู โดยกำหนด

สูตรสวนผสมเอง ซึ่งถาหากใครที่สนใจสามารถ

มาศึกษาได

และสิ่งที่ขาพเจาอยากนำเสนอ ณ ที่นี้คือ

การปลกูกะหลำ่ปลหีวัเลก็ใหกลายเปนกะหล่ำปลียกัษ

น้ำหนักหัวละ ๓-๕ กิโลกรัม โดยท่ีครูเสงี่ยมได

ผลิตปุยใชสูตรเฉพาะดังท่ีกลาวมาแลวขางตน

รวมทั้งการเอาใจใส ดูแลอยางใกลชิดและไดให

เด็กนักเรียนมีสวนรวมในการทำการเกษตรจน

ทำใหเกิดผลผลติกะหลำ่ปลยีกัษ มหีลายหนวยงาน

ที่ใหความสนใจมาศึกษาและนำไปขยายผลใน

หนวยงานของตนเองตลอดจนนำผลผลิตที่ไดไป

จัดนิทรรศการ ผลงานในนามของโรงเรียนและ

หนวยงานที่เกี่ยวของ ถือไดวาเปนแบบอยางท่ีดี

ในการดำเนินชวีติตามหลกัปรชัญาเศรษฐกจิพอเพยีง

และสามารถทำใหผูทำเกษตรกรมีความสุข

สุขภาพจิตดี รางกายแข็งแรง เน่ืองจากการออก

กำลังกาย ตลอดจนสรางรายได และเปนอาชพีเสรมิ

ไดดวย ดังคำกลาวทีว่า “พออยู พอกนิ และพอเพยีง” ภาพของครูเสงี่ยมและเด็กนักเรียนได

สะทอนใหเห็นถึงสีหนาและแววตาที่มีความมุงมั่น

ตัง้ใจ และจรงิจงัในการทำการเกษตร เด็กนกัเรยีน

ยงัไดฝกปฏบิตัจิรงิสงเสรมิและกอใหเกดิคณุธรรม

ดานความขยัน อดทน ประหยัดรับผิดชอบอยูใน

จิตใจสวนลึกของตนเอง อีกทั้งยังเปนการสงเสริม

ความเปนอยูตามแบบฉบับของเกษตรซึ่งเปน

กระดูกสันหลังของชาติในอนาคตไดเปนอยางดี

ขาพเจาขอยกยอง ชมเชยดวยใจจริงทีย่งัมี

ครูไทยที่มีหัวใจรักการเกษตรอยางแทจริง

๕๖

ประชาธิปไตยเปนเร่ืองสำคัญสำหรับคนไทย

ทกุคน เพราะการดำรงชีวติมรีะบอบประชาธปิไตย

อันมีองคพระมหากษัตริ ย ทรง เปนประมุข

เปดโอกาสใหประชาชนทุกคนใหมีสวนรวมกับ

การปกครองประเทศซึ่งเกิดจากการเรียนรูและ

การฝกฝนตั้งแตในวัยเด็ก เพราะวัยนี้เปนวัยที่คิด

อยางบรสิทุธิ ์ไดซมึทราบ ฝกฝนการเรยีนรูไดงาย

ธีรภัทรและแพรพลอยแตงตัวเรียบรอยแลว

จึงหยิบกระเปาหนังสือเรียน ท้ังสองไดยกมือไหว

คุณพอคุณแม คุณพอเงยหนาขึ้นพรอมกับผงกหัว

รับความเคารพของลูก สวนคุณแมก็เชนเดียวกัน

พรอมกับถามลูกๆ วา “ไปโรงเรียนหรือยังลูก” ลูกทั้งสองตอบพรอมกันแลวเดินทางไปโรงเรียน

ในชวงทีเ่ดนิบนถนนกอนท่ีจะถึงโรงเรยีนทั้ง

สองคนไดเดนิชิดดานขวารมิถนน เพราะถนนหนา

โรงเรียนมีรถแลนผานไปมาพอสมควร แต

ทัง้สองและเพ่ือนๆ ในโรงเรียนตางก็ตกลงกันวา

จะเดินริมชิดดานขวามือของถนนเพื่อใหรถแลน

ไปมาดวยความสะดวกและความปลอดภัยของ

นักเรียนทุกคน

ธีรภัทรและแพรพลอยเห็นเด็กนักเรียน

หลายคนที่เดินสวนทางไปโรงเรียนอีกโรงเรียน

หนึ่งเดินกันเต็มถนนไปหมดไมระมัดระวังเลย ซึ่ง

นากลัวและอันตรายมาก ธีรภัทรอดนึกไมไดวา

ทำไมเด็กๆ พวกนั้นขาดวินัยเหลือเกิน

เด็กทั้ งสองมาถึ ง โ รง เ รียน ต้ั งแต เช า

ดวยสมองของฉัน เรื่อง ครูดอยจิกจอง

โรงเรียน บานทุงสาน

ต.บานขอ อ.เมืองปาน

จ.ลำปาง

ลำปาง เขต ๓

๕๗

เพราะโรงเรียนนี้ไดใหนักเรียนทุกคนมาถึงกอน

เวลา ๘ นาฬกา และเมือ่เวลา ๘ นาฬกา นกัเรยีน

ทุกคนเดินมาเขาแถวที่หนาเสาธง เขาแถว

ตามกลุมเขตพื้นที่ที่ตนเองรับผิดชอบ เม่ือถึง

เวลาทำงานเพ่ือนๆ รวมเขตพื้นที่เขาใจกันดี

หมายถึงเม่ือถึงเวลาทำงานทุกคนตองทำงานดวย

ความตั้งใจมุงมั่นใหเกิดความสำเร็จผลงานตอง

ใหดีที่สุด

ธีรภัทรและแพรพลอยไดฝกฝนต้ังแตชั้น

อนบุาลจนถงึชัน้ประถมศึกษาปที ่๖ แลว จงึยดึมัน่

และปฏิบัติตามขอตกลงดังกลาว

ทุกคนตั้งใจทำงานเพียงอึดใจเดียว งาน

ทุกเขตพื้นที่จึงสำเร็จลุลวงไปอยางรวดเร็วและ

สะอาดเรยีบรอยพรอมทีจ่ะใหคณะกรรมการตรวจ

เมื่อทำงานเสร็จ ธีรภัทรกับเพื่อนตองชวยกันดูวา

สะอาดเรียบรอยหรือยัง ธีรภัทรถามเพื่อนๆ วา

“พวกเราเห็นวาสะอาดและเรียบรอยหรือยัง” “สะอาดเรียบรอยดีแลว” เพื่อนๆ ตอบเสียงดัง

“พวกเราทุกคนตั้งใจทำงานอยางต้ังใจหรือจริงจังหรือเปลา” ธีรภัทรถามตอ

เพื่อนๆ ในเขตพ้ืนท่ีไมไดตอบเปนคำพูด

แตทุกคนไดพยักหนายอมรับ ตนเองตั้งใจทำงาน

๕๘

อยางจริงจัง

เมือ่กลุมบรกิารท่ีเปนโฆษกประกาศใหทราบวา

เหลอืเวลา ๕ นาท ีจะถงึเวลา ๘ นาฬกา ๒๐ นาท ี

เพื่อเตรียมตัวเคารพธงชาติ สวดมนตไหวพระ

แผเมตตา กลาวคำปฏิญาณ ปฏิบัติที่เกี่ยวกับ

เขตพ้ืนที่ตางๆ

เมื่ อทุกคนเขาแถวเรียบรอยแลว ยุดี

ประธานกรรมการของนักเรียน ซึ่งเปนเวรของสี

บรกิารบอกใหนกัเรยีนเคารพธงชาต ิตอจากเคารพ

ธงชาติก็จะเปนการสวดมนตไหวพระ กลาวคำ

แผเมตตา คำปฏิญาณ และกลาวคำถวายพระพร

ซึ่งมีดังนี้

“ขาพระพุทธเจาและครอบครัวพรอมใจกันทำความด ีทำทานรกัษาศีล สวดมนตเจรญิภาวนา ปฏบิตัเิปนลกูทีด่ขีองคุณพอคณุแม เปนลกูศษิยทีด่ ี ของคร ูขอตัง้จติอธษิฐาน ขอคุณอำนาจพระศรีรตันตรยั จงดลบัลดาลใหพระบาทสมเด็จพระเจาอยูหัวและสมเด็จพระนางเจาพระบรมราชินีนาถที่ทรงเปนที่รักย่ิงของปวงชนชาวไทย ขอพระองคทรงพระเกษมสำราญ สมบูรณดวยพลานามัย และเปนมิ่งขวัญของชาติตลอดไป”

เมื่อกลาวคำถวายพระพรสิ้นสุดลง ยุดี

ประธานนักเรียนใหสมาชิกรับผิดชอบออกมา

รายงานการเดินแถวกลบับานของนกัเรียนแตละบาน

กิจกรรมสุดทายเมื่อครูเวรประจำวันพูดจบ

คือ การหัดกายบริหารประกอบจังหวะดนตรี

เมื่อกายบริหารจนจบแลว นักเรียนก็แสดงดวย

การมีคารวธรรมโดยใหนักเรียนสวัสดี (ไหว)

ซึ่งกันและกัน โดยเริ่มที่นักเรียนชั้นอนุบาลสวัสดี

นักเรียนชั้นประถมศึกษาปที่ ๑ จนถึงชั้นประถม

ศึกษาปที่ ๖ แลวก็สวัสดีคุณครู หลังจากนั้น

นกัเรยีนแตละช้ันกเ็ดนิออกมุงหนาสูหองเรยีนของตน

เมือ่เขาหองเรยีนเรยีบรอยแลว แตละชัน้ตองฝกสมาธิ

วิชาที่เริ่มเรียนเปนอันดับแรกคือ ขาวและ

เหตุการณ นักเรียนกลุมที่ตองรายงานใหเวลา

ปรึกษากันและรายงานขาวอะไรในตอนเชา แลว

นำขาวแตละขาวมาเลาสูกันฟงและปรึกษากัน

ขาวใดมีประโยชนมากท่ีสุดก็นำขาวน้ันมาเสนอ

ตอหนาชั้นเรียน และเตรียมคำถามท่ีคาดวาจะ

ถูกถามและเพ่ือฝกนักเรียน การใชเหตุผลและ

เคารพกติกาซึ่งกันและกันใหมีโอกาสแสดงความ

คิดเห็นโดยใชกระบวนการกลุม กลุมซักถาม

กลุมสรุป และกลุมวิจารณ

หลังจากนั้นเริ่มกิจกรรมการเรียนการ

สอนในกลุมวิธีตางๆ ตอไปจนกระทั่งถึงเวลา ๑๑

นาฬกา ๕๐ นาที จนถึงเวลาพักรับประทาน

อาหารกลางวัน มีเวลาพัก ๑ ช่ัวโมง ในชวงเวลา

พกักลุมบรกิารจะเปดศนูยขาวสารเสนอเร่ืองราวนารู

ตลอดจนเปดเทปเพลงตางๆ เชน โรงเรียนสีขาว

เทปเพลงคุณธรรม การรณรงคไขหวัด ๒๐๐๙

เปนตน จากนั้นเริ่มเรียนตามตารางสอนของ

แตละช้ัน จนถึงเวลา ๑๕ นาฬกา ๔๕ นาที ถึง

เวลาเลิกเรียน

เมื่อโรงเรียนเลิกนักเรียนท่ีมีภารกิจทำตอ

ตางก็ทำงานของตนตอไป สวนนักเรียนท่ีเสร็จ

ภารกิจก็ไปเขาแถวรวมกันที่หนาเสาธงแลว

แยกกันเขาตามหมูบาน

โรงเรียนประชาธิปไตยไมใชโรงเรียนที่

ปรากฏอยูในจนิตนาการ แตเปนโรงเรยีนทีป่ลกูฝง

ใหนักเรียนในโรงเรียนวิถีพุทธไดรูจักและสัมผัส

กบัวถิชีีวติตามหลกัประชาธปิไตย รวมทัง้บรรยากาศ

ในโรงเรยีนทีไ่ดเรยีนรู สงเสรมิ รูจกัคดิ เกิดความ

เขาใจ ที่มีเจตคติที่ดีตอระบอบประชาธิปไตย

แตถาทกุคนคดิวาธรุะไมใชแลว ใครละท่ีจะทำ

๕๙

ประเทศไทย ดินแดนสุวรรณภูมิแหงน้ีนับ

วา เปนอู ข าวอูน้ำมาแต โบราณ ซึ่ งชาวไทย

ภาคภูมิใจในความเปนสยามเมืองยิ้ม ซึ่งเปน

แหลงทองเท่ียวที่สวยงาม มีความโดดเดนท้ังดาน

ภูมิบาน ภูมิเมือง และภูมิสังคมที่ดี รวมไปถึง

สภาพแวดลอม ผูคน ศิลปวัฒนธรรม สามารถ

พัฒนาใหกลายเปนแหลงทองเ ท่ียวที่ดีที่สุด

แหงหนึ่งของโลกได

ทุกคนที่เคยไปเย่ียมเยือนแหลงทองเที่ยว

ในเมืองไทย ยอมประจักษในเรื่องความมีน้ำใจ

ของผูคน ความสวยงามของสถานท่ีนั้นๆ

แตมีจุดที่สะกิดใจของใครหลายๆ คน นั่นก็คือ

สิ่ งที่ แวดลอมท่ีถูกทำลายโดยความมักงาย

หรอืไรวนิยัของคนไทยบางคน โดยเฉพาะอยางยิง่

“การท้ิงขยะ” ที่ทำใหสถานที่ทองเที่ยว หรือ

สถานทีส่ำคญัหลายๆ แหงสิน้ไรเสนหไปอยางมาก

ปจจุบัน ปญหาเรื่องขยะเปนประเด็นที่มี

ความสำคญัเปนอยางยิง่ สถานทีห่ลายๆ แหงตอง

เผชิญกับการหาวิธีกำจัดขยะที่นับวันจะยิ่งทวี

ความรุนแรงข้ึนตลอดเวลา แตก็ยังไมสามารถหา

ทางออกทีจ่ดัการอยางเด็ดขาดได หลายหนวยงาน

ที่เกี่ยวของไดพยายามหากระบวนการที่เหมาะสม

ในการดำเนินงาน ซ่ึงขาพเจามีโอกาสไปเยี่ยม

นิเทศกติดตามและประเมินผลการจัดการศึกษา

ที่โรงเรียนบานปากกาง สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่

การศึกษาประถมศึกษาแพร เขต ๒ ไดพบวาทั้ง

อาจารยและนักเรียนพยายามศึกษาเรียนรูถึง

ปญหาในเรือ่งขยะนีด้วย โดยนายสาโรช วิรยิะเมธี

ขยะแสนสวย บวกจาก ๑ ไปเปน ๙

เรื่อง วิทูร กาแกว

โรงเรียน สพป.แพร เขต ๒

อ.ลอง จ.แพร

แพร เขต ๒

ภาพ : creativecommons.com

๖๐

ผูอำนวยการโรงเรียนไดอนุมัติโครงการสงเสริม

คุณธรรมจริยธรรม “ฟาแดงสดใส ไรขยะ” เพื่อ

สรางจิตสำนึกการอนุรักษสิ่งแวดลอม สราง

แนวทางการกำจัดขยะแบบครบวงจร สรางรายได

เสริมใหกับสมาชิก ลดมลพิษ และลดคาใชจาย

ในการกำจัดขยะอีกดวย

จากการสอบถามอาจารยและนักเรียนท่ี

เขารวมโครงการนี้ ทุกคนสนุกสนานที่จะเรียนรู

และไดปฏิบัติจริงโดยอาศัยแนวทางกระบวนการ

กลุมแบบบูรณาการ ๕ ขั้นตอน ดังนี้

๑.เรียนรูดวยตัวเอง

๒.เรียนรูจากกันและกัน

๓.เรียนรูจากการแกปญหา

๔.เรยีนรูควบคูคณุธรรมจรยิธรรมและรบัผดิชอบ

๕.เรยีนรูจากแหลงภมูปิญญาในทองถิน่ และ

ใชเทคโนโลยีอยางคุมคา

จากแนวทางที่กลาวมาจะสามารถนำมา

วางแผนจัดระบบเพื่อแกปญหาขยะ ใหพลิกมา

เปนขุมเงินขุมทองไดอยางย่ังยืน โดยมีหลักการ

๔ หลักคือ

๑.การคัดแยกขยะ

๒.การจัดเก็บขยะ

๓.การกำจัดขยะ

๔.การใชประโยชนจากขยะ

ซึ่งหลักการตางๆ นี้ นำมาจัดกิจกรรม

อยางตอเนือ่งและเปนระบบได โดยในระยะเริม่ตน

ควรมกีารจดัอบรมสรางความตระหนักใหกบัผูเรยีน

เนื่องจากขยะเปนสิ่งใกลตัวท่ีทุกคนทราบและ

ไมไดใหความสำคัญหรือสนใจปญหาอยางจริงจัง

ดัง น้ันจึงควรมีการปรับเปลี่ยนทัศนคติหรือ

พฤติกรรม ในเรื่องการทิ้งขยะตั้งแตตน เพื่อให

สอดคลองกับการเรียนรูควบคูคุณธรรมจริยธรรม

และรับผิดชอบตอสังคม

โดยกิจกรรมที่ เกี่ยวเนื่องกับโครงการ

คดัแยกขยะนี ้จะทำใหผูทำกจิกรรมมจีติสำนึกท่ีดี

ในการรกัษาส่ิงแวดลอม ทัง้ยงัเปนการใชเวลาวาง

ใหเกิดประโยชน มีรายไดเสริม และเปนการฝก

การทำงานเปนหมูคณะอีกดวย

ทางโรงเรียนบานปากกางไดมีดำเนินการ

มีการรวบรวมขยะจากช้ันเรียนตางๆ แลวนำมา

คดัแยกตามประเภทของขยะ จากน้ันจึงชัง่น้ำหนัก

และคำนวณออกมาเปนรายไดที่จะไดจากการ

ขายใหกับผูที่รับซื้อ

จากโครงการคัดแยกขยะใหนำกลับมา

เปนขุมทรัพยนี้ ถือวาเปนความสำนึกดี มีจิต

อาสา จิตสาธารณะ นักเรียนทุกระดับไดมีโอกาส

เรียนรูแบบบูรณาการ ติดเลขตั้งแตหนึ่งไปจนถึง

เกา ถึงสิบ และถึงลาน ซึ่งนับวาเปนทุนแหง

ความรู ทุนทางปญญา และทุนดานสังคม

ยิ่งในวโรกาสท่ีพระบาทสมเด็จพระเจาอยูหัว

ภูมิพลอดุลยเดชมหาราช รัชกาลที่ ๙ มี

พระชนมายุครบ ๘๔ พรรษา ครูและนักเรียน

จึงไดอุทิศตน ทำความดีถวายแดพระองคทาน

จากเลข ๑ ไปจนถึงเลข ๙ ใหกาวหนาทั้งตนเอง

และประเทศชาติรุงเรืองยิ่งขึ้นไป

๖๑

พะเยา เขต ๒

เรื่อง แพงศรี ศรีคำ

โรงเรียน บานผาฮาว

ต.ทุงผาสุข อ.เชียงคำ

จ.พะเยาชีวิตใหมที่สดใส

๖๒

ความลำบากไมทำใหเรารูสกึทอเลย แตกลบั

เปนแรงบนัดาลใจใหเรามกีำลงัใจ ทีจ่ะสูตอไป...

ยอนกลบัไปเมือ่หลายสบิปกอน เมือ่ตอนท่ี

คำแพงยังเปนเด็ก เธอไมเคยลืมเลยวากวาที่เธอ

จะมาเปนครู และมีชีวิตครอบครัวที่อบอุนอยาง

เชนทกุวนัน้ี เธอเคยผานความลำบากอะไรมาบาง

และความลำบากน้ันไมเคยทำใหเธอนอยใจใน

โชคชะตาเลย แตกลับเปนแรงบันดาลใจใหเธอมี

ความมานะพยายามท่ีจะฟนฝาอปุสรรคนัน้ไปใหได

ครอบครัวของเธอยายมาจากจังหวัด

อุบลราชธานี เพื่อหนีความยากลำบากมาต้ัง

รกรากอยูที่อำเภอเชียงคำ จังหวัดพะเยา เมื่อป

พทุธศกัราช ๒๕๑๗ ตอนน้ันเธอเพ่ิงอายไุด ๘ ขวบ

เธอและพี่สาวอีก ๒ คนตองทำงานบานทุกอยาง

เพื่อชวยแมซึ่งปวยเปนอัมพาต แขนขาออนแรง

หลงัจากคลอดนองของเธอไดไมกีเ่ดอืน ครอบครัว

ของเธอยากจนมากไมมีแมแตเงินท่ีจะซื้อนม

ใหนองกิน ความยากลำบากในอดีตทำใหเธอ

มีกำลังใจและมีความฝนวาสักวันหนึ่งเธอตอง

ทำใหครอบครัวของเธอมีชีวิตท่ีดีขึ้นใหได เธอยัง

โชคดีที่มีพอแมเห็นความสำคัญของการศึกษา

เธอจึงมีโอกาสไดศึกษาตอจนจบปริญญาตรี จาก

มหาวิทยาลัยราชภัฏเชียงราย คณะครุศาสตร

ซึง่ขณะนัน้ยงัเปนวทิยาลยัครเูชยีงราย และกลบัมา

เปนครสูอนหนงัสืออยูโรงเรยีนแหงหนึง่ซึง่อยูใกลบาน

ในชวงที่เธอเปนนักเรียนนั้น เมื่อกลับจาก

โรงเรยีน หรอืวนัหยดุเสารอาทติย เธอกจ็ะไปชวยพอ

ทำไรทำสวนทุกครั้งเม่ือมีโอกาส พอทำไรทำสวน

ปลูกพืชทุกอยางหมุนเวียนไปตามฤดูกาล พอเปน

คนขยันมาก เธอไมเคยไดยินคำวา “เหนื่อย” จากปากของพอเลย จากการที่ครอบครัวของเธอ

ไมมีทรัพยสมบัติอะไรเลยนอกจากบานหลงัเลก็ ๆ

หลงัหนึง่ ครอบครวัของเธอเร่ิมเกบ็ออมเงินซื้อที่นา

และสวนเพิ่มข้ึนเรื่อยๆ จนมีที่ทางทำมาหากิน

และมีรายไดจากการทำไรทำนาปหนึง่หลายหมืน่

บาท พอที่จะสงใหลูกเรียนหนังสือได

เมื่อเธอเรียนจบและเริ่มรับราชการและมี

รายไดมาจนุเจือครอบครวั พอแมภมูใิจในตัวเธอมาก

เมือ่เธอมคีรอบครัว พอแมกแ็บงทีท่างทำมาหากินใหทำ

เพือ่เปนรายไดเสรมิ เธอทำงานดวยความขยันหมัน่เพยีร

ไมวาจะเปนงานการสอนหรอืงานทีบ่าน เธอไมเคย

กลัวความลำบากหรือเหนื่อย มันเปนความเคยชิน

ที่ฝงอยูในตัวเธอมาตั้งแตเด็ก ทุกวันน้ีครูคำแพง

เปนครูที่มีความกตัญูตอพอแม เธอเอาใจใส

ตอครอบครวัดแูลเอาใจใสใหความชวยเหลอืไมขาด

ถึงแมวาเธอจะแยกครอบครัวไปแลวแต เธอ

ก็ไมลืมที่จะไปเยี่ยมพอแมทุกครั้งที่มีโอกาส

นอกจากเธอจะเปนคนมีความกตัญูแลว

เธอยงัเปนครทูีม่คีวามขยนั อดทนมีความเสยีสละ

อุทิศตนใหกับการทำงานโดยไมเห็นแกความ

เหน็ดเหนื่อย ถึงแมวาบางครั้งจะมีปญหาตางๆ

ไมวาจะเปนปญหาในการทำงานหรือปญหาจาก

เพื่อนรวมงาน เธอก็ไมเคยทอเลย แตกลับเปน

แรงบันดาลใจใหเธอฟนฝาอุปสรรคน้ันไปไดดวย

ดีและมีกำลังใจที่จะสูตอไป

๖๓

“...การท่ีจะประกอบกิจใดๆ ใหเจริญเปน ผลดีนั้น ยอมตองอาศัยความอุตสาหะพากเพียร และความซือ่สตัยเปนรากฐานสำคญั ประกอบกับ จะตองเปนผูมีจิตใจเมตตา กรุณา ไมเบียดเบียนผูอืน่และยอมทีจ่ะบำเพญ็ประโยชนใหเกดิแกสวนรวมตามโอกาสอีกดวย...”

พระบรมราโชวาทในพิธีพระราชทาน

ปริญญาบัตรของจุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย

ณ หอประชุมจุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย ๑๒

กรกฎาคม ๒๔๙๙

เรื่อง นพทนงค ทามาส

โรงเรียน บานปาตาก

ต.สันกลาง อ.พาน

จ.เชียงราย

แสงธรรมนำชีวิต

เชียงราย เขต ๒

..ธรรมะคือคุณากร สวนชอบสาธร ดุจ

ดวงประทีปชัชวาล... ประโยคน้ีเปนประโยคท่ี

ทุกคนไดอานแลวปฏิเสธไมไดวาไมเคยทอง

และไมเคยไดยิน จากประโยคดังกลาวสามารถ

นำขอความที่ปรากฏมาใชในชีวิตประจำวันได

อยางเหมาะสมเปนอยางยิง่ เพือ่ทีจ่ะใหผูทีป่ฏบิตันิัน้

มีคุณธรรม นำไปใชในการเรียนรู และสูความ

เปนเลิศ

ในชีวิตของมนุษยทุกคนตองมีการดำเนิน

ชีวิตไปตามเสนทางท่ีตัวเรากำหนดข้ึนมาเอง

๖๔

การกระทำสิง่ตางๆ ในชวีติประจำวนันัน้นอกจาก

จะกระทำจากความคดิพืน้ฐานทีม่าจากอำนาจของ

จิตใจและสมองกำหนดแลว ในตัวของมนุษยนั้น

ยังมีสิ่งที่พิเศษในการใชความรูสึกนึกคิดในเรื่อง

ของการตัดสินใจกระทำสิ่งตางๆ ท่ีจิตใจจะชวย

ในการแยกความคิดท่ีเปนการกระทำท่ีถูกตอง

สมควรปฏิบัติ และการกระทำ ท่ี ไมถู กต อง

ไมสมควรปฏิบัติ

จากความรูสึกนึกคิดดังกลาวนั้นไดกลาย

เปนพื้นฐานในการดำรงชีวิตในสังคมของมนุษย

ในปจจุบัน ความรูสึกนึกคิดดังกลาวเหลานี้จะ

เปนเหมอืนแสงธรรม ทีจ่ะคอยสองทางสวางใหกบั

มนษุยทีด่ำเนินชวีติในแตละวนั จากแนวคดิพืน้ฐาน

ของมนุษยดังกลาวนั้น โรงเรียนบานปาตาก

ตำบลสันกลาง อำเภอพาน จังหวัดเชียงราย จึง

ไดนำหลักธรรมเขามาสูโรงเรียนแลวบูรณาการ

หลักธรรมเขากับการเรียนของนักเรียน การสอน

ของคุณครูในโรงเรียน เพื่อจะทำใหเกิดการเรียนรู

มีการปลูกฝงจิตสำนึกท่ีดีใหกับนักเรียน ใน

กระบวนการดังกลาวนั้นถานักเรียนเกิดการเรียนรู

ไดดีก็สามารถทำใหมีพัฒนาการทางดานการ

เรียนรูและผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนสูงข้ึน

ทุ กๆ วั นหลั ง จ ากที่ นั ก เ รี ยน ทุกคน

รับประทานอาหารกลางวันเสร็จแลว เด็กๆ จะ

มีเวลาพักผอน เลนกับเพื่อน พี่ ตามอัธยาศัยใน

บริเวณตางๆ ของโรงเรียนมีทั้งสนามหญาหนา

โรงเรียน สนามเด็กเลน ใตตนไม หรือแมกระทั่ง

การไปนั่งทำการบาน ทำงานที่ไดรับมอบหมาย

จากคุณครูและอานหนังสือในหองสมุด พอถึง

เวลา ๑๒.๑๕ น. เด็กๆ ทุกคนจะทราบเสมอ

วาถึงเวลาที่จะตองเขามารวมทำกิจกรรมประจำ

วันกอนการเขาเรียนในชวงบาย กิจกรรมที่ตอง

ปฏิบัตินั้นก็จะเปนหนาที่ของคุณครูที่ไดรับมอบ

หมายตามเวรประจำวันทกุ ๆวนั ต้ังแตวันจนัทร-

วันศุกร คุณครูที่เปนครูเวรก็จะใหเด็กๆ ทุกคน

เข าแถวเปนหอง เรียนตามลำดับอยาง เปน

ระเบยีบเรยีบรอยแลว กจ็ะเริม่ตัง้แตการสวดมนต

การนั่งสมาธิเพื่อใหจิตใจสงบพรอมที่จะเรียนรู

ตอกันในชวงบายของทุกๆ วัน

นอกจ าก น้ี คุ ณค รู เ ว ร ก็ จ ะ มี เ นื้ อ ห า

เหตุการณและเรื่องราวตางๆ ที่เปนประโยชน

ตอการเรียนรู การดำเนินชวีติประจำวนัมาเลาสูกนัฟง

เพื่อใหเด็กๆ ไดคิดตามเนื้อหาและเหตุการณ

ดังกลาว ฝกใหเดก็ๆ ไดใชวจิารณญาณในการฟง

และรวมกันคิดวิเคราะหตามสถานการณที่ได

รับรูมาและสรุปใจความสำคัญและนำไปใช

ปฏิบัติในชีวิตจริงไดอยางถูกตองและเหมาะสม

จากการปฏบิตักิจิกรรมประจำวนัของเด็กๆ

ในโรงเรียนทุกวันจันทร-วันศุกร นั้นสงผลทำให

เด็กๆ มีคุณธรรมและจริยธรรมในตัวเองมากข้ึน

กวา เดิม และที่สำคัญคือการนำหลักธรรม

ดังกลาวไปใชใหเกิดประโยชนดานการเรียนรูใน

แตละวันของเด็กๆ ทางดานผูบริหารและคุณครู

จงึไดเหน็ความสำคญัของกจิกรรมท่ีจะทำใหเดก็ๆ

เกิดการเรียนรู จึงไดมีการจัดตั้ง “คายธรรมะ”

ในโครงการคายดังกลาวจะมีการเนนเกี่ยวกับการ

ปฏิบัติและทำกิจกรรมตางๆ ในโรงเรียน ท่ีบาน

ใหเกิดการเรียนรูใหมากท่ีสุดและเปนการชวย

ปลูกฝงคุณธรรม หลักธรรม ที่จะชวยใหเด็กๆ

นำไปปฏิบัติจริงไดอยางมีคุณคา

โครงการดังกลาวจะมีพระภิกษุมาเปน

พระวิทยากร โดยที่จะมีการนำหลักธรรมเขามา

แทรกในเรือ่งของกจิกรรมนนัทนาการเพ่ือใหเดก็ๆ

ที่เขารวมการอบรมไดมีการผอนคลายไมเครียด

ระหวางการฝกอบรม ตลอดระยะเวลาที่อบรม

เปนเวลา ๒ คนื ๓ วนั พระวิทยากรจะมีกิจกรรม

การเรยีนรูตางๆ มากมายท่ีจะทำใหผูเขารวมอบรม

มกีารใชจติวเิคราะหกจิกรรม และสถานการณตางๆ

ที่เกิดข้ึนในชีวิตประจำวัน เด็กๆ ที่เขารวมอบรม

ไดฝกการวิเคราะหและสังเคราะห และสรุป

ออกมาใหเปนขอคิดเพื่อที่จะนำขอคิดดังกลาวมา

เปรียบเทียบและลงมือปฏิบัติจริงๆ ไดหลังจากที่

๖๕

เสร็จสิ้นจากการฝกอบรมดังกลาว

ในโครงการ“คายธรรมะ” นอกจากจะเปน การปลูกฝงคุณธรรมใหกับเด็กนักเรียนแลว ยังมี

สวนชวยในการทำกิจกรรมตางๆ รวมกับคนใน

ครอบครัว เพ่ือน และคนรอบขางไดอยางมี

ความสุข โดยการทำกิจกรรมดังกลาวจะทำ

ภายใตหลักธรรมและคำสอนของพระพุทธศาสนา

ทางโรงเรียน ผูบริหารและคณะครูจึงไดนำ

หลักธรรมและกิจกรรมที่ปฏิบัติในโครงการ

“คายธรรมะ” มาปฏิบัติตอเนื่องหลังจากการออกคายเพื่อเปนการสืบสานหลักการของ หลักธรรม

นำชีวิต ตอไปในโรงเรียนอยางยั่งยืน

โรงเรียนบานปาตาก จึงเปนอีกโรงเรียน

หนึ่งที่เนนใหนักเรียนและคุณครูมีการทำกิจกรรม

ที่เปนประโยชนตอตนเองและผูอื่น ภายใตหลัก

การนี ้เด็กๆ ในโรงเรยีนสามารถมกีารบรูณาการเอา

หลักธรรมและคำสอนท่ีไดรับออกมาปฏิบัติ

จรงิในชีวติประจำวนัไดเปนอยางดี เมือ่เดก็ทีโ่ตขึน้

จะเปนกำลังของประเทศไทยมีความพรอมและมี

สมาธิตั้งมั่นแลวกระบวนการเรียนรูดังกลาว

จึงถือวาเปนเรื่องงายๆ สำหรับเด็กๆ เหลานี้

และถาเด็กๆ มีความพรอมที่จะเรียนรูแลวนั้น

เขาก็จะเกิดพฤติกรรมตอบสนองสำหรับการเรียน

รูและจะทำใหผลสัมฤทธิ์ทางดานการเรียนของ

เด็กๆ สูง มีการปฏิบัติกิจกรรมตางๆ รวมกับ

สงัคม ทำใหทั้งเด็กๆ และคนรอบขางมีความสุข

ดำเนินชีวิตประจำวันไดอยางมีความหมาย

คติธรรมประจำใจ...

ธรรมชาติใหความสุขทางตา คำภาวนาให

ความสุขทางใจ

จิตใสเปนบุญ จิตขุนเปนบาป

จติวางเปนบุญ จิตวุนเปนบาป

อยากรวยใหคาขาย อยากสบายใหทำบุญ

ทำทาน

ความดีอยูทีก่ารกระทำ ไมไดอยูทีค่ำเขาพดู

อยูอยางฉลาด อยูดวยความสะอาด

อยูอยางนักปราชญ อยูดวยปญญา

ปลกูพชืใหบำรงุดนิ ปลกูศลีธรรมใหบำรงุใจ

โบราณวาดูตนไมใหดผูล ดคูนใหดทูีล่กู

๖๖

เรื่อง สุวิทย สวนดอกไม

โรงเรียน บานรอง

ต.ปว อ.ปว

จ.นาน

นาน เขต ๒

ชีวิตจริง ยิ่งกวาลิเก

๖๗

มือสากๆ ของแมจับตนแขน ปลุกใหฉัน

ตืน่นอนตอนเชาทกุวนั ชางเปนสิง่ทีน่ารำคาญส้ินดี

เสียงของแมตะโกนจากสวนหลังบาน บอกใหฉัน

ซักผาทุกวันหยุด ฉันรูสึกเบื่อเหลือทน เม่ือไดยิน

เสียงแมครั้งใด ก็มีแตสั่งๆ ใหฉันทำโนนทำนี่

แตฉันก็ไมเคยทำตามคำแมสั่งแมแตครั้งเดียว

ดวยความตองการใหครอบครัวมีฐานะท่ี

จะอยูในสังคมไดอยางทัดเทียม พอจึงตัดสินใจ

ไปทำงานตางประเทศตัง้แตเมือ่ฉนัเริม่จำความได

ความรักความคิดถึงของฉันที่มีใหพอทำใหฉัน

เหงาและเศราจนอธิบายเปนตัวหนังสือไมได

ปจจุบันเลือนรางเต็มทีจนฉันจำไมไดแลววา

ความรักความอบอุนจากพอเปนอยางไร

พอไปทำงานตางประเทศ พอจะสงเงินให

แมสม่ำเสมอ สวนแมตองรับภาระงานทุกอยางใน

ครอบครัว และดูแลฉัน แมทำหนาที่เปนท้ังแม

และพอท่ีแสนดี พรอมท้ังทำงานหาเงินเพื่อใช

จายในครอบครัวชวยเหลือพออีกแรงหนึ่ง ดวย

การทำสวน ทำไรและรับจางตัดเย็บผา ถึงแมแม

จะทำงานเหน่ือยสักเพียงใด แมไมเคยบนวา

เหนื่ อยใหฉันไดยิน แมบอกกับฉันเสมอวา

คิดถึงพอ สักวันหนึ่งพอจะกลับมา วันน้ันเราจะมี

ความสุขดวยกัน แมเฝาแตรอและรอ ขณะท่ีฉันก็

ลมืทกุสิง่ทกุอยาง มแีตความสนกุสนานกบัเพือ่นๆ

ไปวันๆ ไมเคยนึกถึงพอ และไมสนใจคำสอน

ของแมเลย

ที่โรงเรียนบานรอง ตำบลปว อำเภอปว

จังหวัดนาน สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษา

นาน เขต ๒ เปนโรงเรียนท่ีฉันไดเขามาเรียน

ตั้งแตชั้นประถมศึกษาปที่ ๑ โรงเรียนของฉันมี

กจิกรรมลเิกเพือ่การศกึษา โดยนักเรยีนชวงชัน้ที ่๒

ทกุคนตองเขารวมกิจกรรม ตองสมคัรเขาชมรมลเิก

รุนพี่เขาไดเขาชมรมและแสดงลิเกใหนักเรียน

ไดชมเรื่ อง ไกรทองปราบชาละวัน, โอรส

คืนเดียว, จันทรโครพ, น้ำตาแม

เมื่อฉันเลื่อนชั้นมาเรียนช้ันประถมศึกษา

ปที ่ ๔ ฉันเปนสวนหน่ึงในตัวแสดงลิ เกเ ร่ือง

น้ำตาแม ฉันเคยฝกแสดงเปนตัวประกอบ ไมได

แสดงเปนตัวเอกของเรือ่ง แตเรือ่งราวของน้ำตาแม

กลับเปนเอกในดวงใจของฉัน ท่ีทำใหชีวิตของฉัน

เปลี่ยนไป ชีวิตในครอบครัวของลิเกเรื่องน้ำตาแม

“พอมิ่งเปนคนติดสุรา หลงมัวเมาในการพนัน หาเรื่องทำรายรางกายแมแพรซ่ึงเปนภรรยา และลูกทุกครั้งที่กลบับาน และในท่ีสดุ ความเปนครอบครวัสิน้สดุลง เมื่อพอมิ่งไมไดเงินจากภรรยาไปซือ้สุราเหมือนเชนเคย จงึจากบานไปไมกลบัมา เหมือนพอของฉันที่ ไปทำงานตางประเทศ ยังไมกลับมา แมแพรตองขายขนมเลี้ยงชีวิต แบบหาเชากินค่ำ โดยมีลูกชายคอยใหกำลังใจ ชวยเหลอืงานบานทุกอยาง ในวนัหยุดเขาจะชวยแมหาบขนมไปขาย และเขาต้ังใจเรียนหนังสือ เปนการตอบแทนพระคุณแม”

เมือ่ฉนัเขารวมซอมหรอืชมการแสดงครัง้ใด

ฉนัตองหลัง่นำ้ตาทุกครัง้ นกึถงึตวัเอง ทำไมไมทำ

ดีกับแม ไมสงสารแมบาง แมอบรมสั่งสอนก็ทำ

หูทวนลม ทำเปนทองไมรูรอน ถารำคาญมากนัก

๖๘

ก็พูดจาตะคอกแม หรือหนีไปเลนท่ีบานเพ่ือน

ลิ เกเรื่ องน้ำตาแม ทำใหฉันเ กิดสำนึกที่จะ

เริ่มตนชีวิตใหม ฉันเร่ิมมีความรับผิดชอบตัวเอง

โดยที่มือสากๆ ของแมไมทันไดแตะถูกตัวฉันใน

ทีน่อนตอนเชาอกี ฉนัเริม่ซกัเสือ้ผาเอง และไมตอง

ใหแมตะโกนเรยีกจากสวนหลงับานเหมอืนดัง่เคย

งานบานทีแ่มทำใหฉนัประจำคือ เกบ็ทีน่อน

ทำความสะอาดท่ีนอนใหฉัน และถูบานทุกวัน

บัดนี้ฉันรับภาระทำเอง และในท่ีสุดฉันตื่นเชา

พรอมๆ กับแมได ฉันลุกมากอไฟนึ่งขาวแทนแม

และทำงานแทนแมมา ๒ ปกวาแลว ฉันมีโรค

ประจำตัวอยางหนึ่ง คือมีอาการปวดทองนอย

เสมอๆ เปนเวลาประมาณ ๓ ป โดยที่หมอ

หาสาเหตุไมพบ จนเชาวันหนึ่งขณะท่ีฉันกำลัง

นึ่งขาวใหแมอยูนั้น ฉันปวดทองกะทันหัน ปวด

มากกวาทุกๆ คร้ังจนทนแทบไมไหว แตดวย

ความตั้งใจทำดีเพ่ือแมตลอดไป ทำใหฉันทน

เจ็บปวด ขณะที่ฉันกำลังจะปลดไหขาวนึ่งลง

จากเตา ฉันมีอาการปวดมากข้ึน เหงื่อเม็ดโตๆ

ผุดขึ้นตามใบหนาของฉัน ฉันมีอาการเกร็งจน

หนามืด ตะโกนเรียกแมพรอมกับลมลงหนา

เตาไฟ แมพาฉันสงโรงพยาบาลดวนหมอเอกซเรย

พบกอนเนือ้เทาๆ ผลสมเขียวหวาน (จังหวัดนาน

เรยีกสมสทีอง) จงึไดรบัการผาตัดดวน ฉนัรอดตาย

ถาแมวาฉันตาย ฉันก็มีความสุขที่ไดทำหนาท่ี

ของลูกจนนาทีสุดทาย แตฉันยังไมตาย ยังมีชีวิต

ที่จะทำความดีเพ่ือแมตอไป

คนตาบอดยอมมองไมเห็นโลก แมดวง

อาทิตยจะสองสวางอยูฉันใด คนใจบอดยอมไมมี

ความกตัญู แมจะไดรับความเมตตากรุณาจาก

ผูมีอุปการคุณฉันน้ัน ความกตัญู เปนการรูจัก

บุญคุณ ระลึกนึกถึงดวยความซาบซ้ึง พยายาม

หาโอกาสตอบแทนคุณทาน โดยเฉพาะบิดา

มารดา คนมีความกตัญูถึงแมนัยนตาบอดมืด

ทั้งสองขาง แตใจของเขาใสกระจางยิ่งกวา

ดวงจันทร ดวงอาทิตยรวมกันเสียอีก

ชีวิตฉันไมใชลิเก แตลิเกเปนผูใหชีวิตใหม

แกฉนั การทำความดเีปนส่ิงยากแตแรงบนัดาลใจ

จากลิเกทำใหคนใจบอดอยางฉันไดกลับมาเปน

คนอยางสมบูรณ “ชีวิตจริงยิ่งกวาลิเก”

คนตาบอดยอมมองไมเห็นโลก แมดวงอาทติยจะสองสวางอยูฉันใด คนใจบอดยอมไมมี ความกตัญู แมจะไดรับความเมตตากรุณา จากผูมีอุปการคุณฉันนั้น

๖๙

การศึกษาเริ่มตน เมื่ อคนรู จักคิด . . .

เปนวลีตอนหนึ่งในเทศนาธรรมของพระคุณเจา

ว.วชิรเมธี ซึ่งขาพเจาไดยินจากโทรทัศน เปน

ธรรมะที่สะดุดห ูสะกิดใจขาพเจามาก ปญหาที ่

ยิ่งใหญมากสำหรับการศึกษาไทยในปจจุบัน คอื

ผลผลติคิดไมเปน จากผลการประเมินตรวจสอบ

และรายงานจากหลายๆ สถาบันและองคกร

ตางสรุปปญหาอยางหน่ึงท่ีตรงกัน คือ เด็กไทย

ยงัตองไดรบัการพฒันาทกัษะดานกระบวนการคิด

อีกมาก บางก็วา ครูคิดไมเปน จะสอนใหเด็ก

คิดเปนไดอยางไร มีความพยายามอยางมากมาย

ทีจ่ะพฒันาครใูหสามารถออกแบบการจัดการเรยีนรู

และจัดการเรียนรูที่สามารถพัฒนาสมรรถนะ

ดานทักษะกระบวนการคิดใหเกิดกับเด็ก

สถานศกึษาและครจูงึเปนความหวงัสดุทาย

แตก็ เปนจุดเ ร่ิมตนแรกสุดในอันที่จะพัฒนา

ทักษะดานการคิดใหเกิดขึ้นกับเด็ก โดยเฉพาะ

ปฐมธรรม ปฐมวัย“อิทัปปจยตา”

กฎใหญสำหรับเด็กเล็ก

สถานศกึษาทีจ่ดัการศกึษาในระดบัชัน้ประถมศกึษา

การใหการศึกษากับเด็กในพื้นท่ีชนบท สังคมฝาก

ความหวังใหกับครูฝายเดียว ฝากความหวังไวกับ

การศึกษาในระบบ ครอบครัว และชุมชนชนบท

แทบไมไดแทรกการศึกษาใหกบัเด็กเลย โดยเฉพาะ

ดานการคดิเปน การคิดแกปญหา ไมวาจะเปนการ

ศึกษาผานวิถีชีวิตของครอบครัวแบบธรรมดาวิสัย

หรือการจงใจใหการศึกษาผานการอบรม ส่ังสอน

ปลูกฝงความรูและคุณธรรมตาง ๆ เพราะผูปกครอง

ตองดิน้รนทำมาหากนิเพือ่เล้ียงชพีและความอยูรอด

ซึ่งแทบจะไปไมถึงดานการสรางภูมิคุมกันที่ด ี

ใหกับครอบครัวดวยซ้ำไป เด็กในชนบทจึงไดรับ

การสะสมทุนดานปญญาคอนขางนอย

การพฒันาทกัษะกระบวนการคดิควรเริม่ตน

ใหเร็วที่สุด และควรควบคูไปกับวิถีชีวิตของเด็ก

เหมือนกับชื่อหนังสือแปลเลมหนึ่งที่ขาพเจาเคย

อานเมื่อยี่สิบกวาปที่แลว คือ กวาจะถึงอนุบาล

เชียงราย เขต ๒

เรื่อง วิเชียร ทองคุม

โรงเรียน ทุงหาราษฎรสามัคคีวิทยา

ต.สันสลี อ.เวียงปาเปา

จ.เชียงราย

๗๐

ก็สายเสียแลว อยางไรก็ตาม การศึกษาเริ่มจัดอยางเปนรูปธรรมมากขึ้นในระดับปฐมวัย ซึ่งจัด

โดยเอกชน องคกรปกครองสวนทองถิ่น และ

สถาบันการศึกษาของราชการ ซ่ึงปรากฏใน

รปูแบบทีม่ชีือ่แตกตางกนัไป เชน สถานรบัเลีย้งเดก็

ศนูยเดก็เลก็ ศนูยพฒันาเดก็ปฐมวยั ฯลฯ แลวแต

จะกำหนดชือ่กนัไป แตโดยวตัถุประสงคหลกัก็คอื

เปนการเตรียมความพรอมเพ่ือที่จะรับการศึกษา

ในระดับที่สูงขึ้นไปตามวุฒิภาวะ

การสอนใหเด็กรูจักคิด คิดเปน จึงควร

เริ่มตั้งแตระดับปฐมวัย ครูผูจัดประสบการณการ

เรียนรู ในระดับปฐมวัยจึ งควรเปนครูที่ เก ง

ที่สุดในโรงเรียน เพราะจะเปนผูเตรียมเด็กให

พรอมที่สุดที่จะรับการศึกษาเรียนรูในทุกดาน

ทั้งดานรางกาย อารมณ สังคม และสติปญญา

ซึ่งปจจุบันยอมตองรวมถึงคุณธรรมเขาไปดวย

การนำธรรมะเขามาใชในการจัดการศึกษา

และจดัการกับชวีตินัน้ บางคนเขาใจวาเปนเรือ่งยาก

เปนเรือ่งทีเ่ขาใจยาก ควรมอบใหเปนหนาทีข่องพระ

หรือครูผูสอนพระพุทธศาสนา ซึ่งแทจริงแลว

ธรรมะเปนเรือ่งธรรมชาติ เปนวถิชีวีติ เพียงแตขอให

เปนเรื่องปกติ เปนเชิงบวก ไมเครงเครียดกับการ

จำชื่อ หัวขอธรรม หมวดธรรม จะครบหรือไม

ไมสำคัญ แตสำคัญที่สามารถใหผลได เพราะ

เมื่อศึกษาและปฏิบัติจนเปนวิถีแลว เราแทบจะ

ไมระลึกเลยวา นี่เปนธรรมบทใด ขอใด หมวดใด

“อิทัปปจยตา” เปนธรรมที่เปนหัวใจของ

พระพุทธศาสนา เปนหลักธรรมที่มุงเนนการคิด

การคดิอยางหลากหลาย การคิดวเิคราะห คดิโดย

ยึดหลักความเปนเหตุ เปนผล ดวยมีสิ่ งนี้

เปนปจจยั ส่ิงนีจ้งึม ีในความคดิของขาพเจาเห็นวา

การนำเอาหลักธรรม อิทัปปจยตา มาใชในการ

จัดการเรียนรูใหเด็กรูจักคิด คิดเปน ควรนำมา

จัดประสบการณใหกับเด็กตั้งแตระดับปฐมวัย

ภาพ : สถาบันอาศรมศิลป

๗๑

โดยครูออกแบบการจัดประสบการณ สอดแทรก

ไปในทุกทวงทาลีลาการจัดการเรียนรูของครู

สอนคิดงายๆ ในเชิงตรรก เชน ถา... แลว...

ทำไม... โดยเนนไปที่การถาม การสนทนางายๆ

ตามวัย ตามสถานการณ เชน ทำไมเราตองกนิขาว

ถาไมกินขาวแลวจะเปนอยางไร ถากินขนมแทน

ขาวไดหรือไม เพราะอะไร ถาเรารับประทาน

อาหารไมสะอาดจะเปนอยางไร คำตอบอาจจะ

ไดวา เจ็บปวย เจ็บปวยแลวตัวเราเดือดรอน

ครูตองพาไปหาหมอ เพ่ือนๆ ก็ไมมีใครอยูดูแล...

เพือ่ชีใ้หเหน็เหตแุละผล ซึง่หนึง่เหตุอาจกอใหเกดิ

ผลหลายๆ ผล หรือหลายๆ ผลเกิดจาก

ปฐมเหตุเดียว รวมถึงความตอเนื่องของเหตุและ

ผลที่เชื่อมโยงเปนขอๆ เหมือนหวงโซ ฝกบอยๆ

หลายๆ รูปแบบ จะชวยใหเด็กคิดกวาง มองไกล

โดยเสริมความใฝดีเขาไป ฝกใหเด็กรูจักคิด

วิเคราะหและตัดสินใจเลือกทางเลือกที่เหมาะสม

เชน เราจะตองสรางเหตุหรือปฏิบัติอยางไรบาง

จงึจะเกดิผลทีต่องการ เราจะตองหลีกเลีย่ง ระงับ

ปองกันเหตุใดบางเพ่ือไมใหเกิดผลในทางลบใน

อนาคต ซึ่งเปนการคิดอยางมีวิจารณญาณ ยอม

สามารถสรางไดไมจำกดัวยั หากครเูขาใจธรรมชาติ

และวุฒิภาวะของเด็กและออกแบบการจัดการ

เรียนรูใหเหมาะสม

การเลานิทานก็สามารถสอดแทรกทักษะ

การคิดตามหลักธรรม อิทัปปจยตาได เชน

นิทานเรื่อง ยายกับตาปลูกถั่วงาใหหลานเฝา

หรือนิทานท่ีมีเนื้อเรื่องเปนเหตุเปนผลตอเนื่องกัน

แมเกมนันทนาการ การละเลนพื้นบานทองถิ่น

หลายๆ อยาง ก็สามารถนำมาใชได เชน ฝนเอย

ทำไมจึงตก จำเปนตองตก เพราะวากบมันรอง

กบเอยทำไมจึงรองๆ จำเปนตองรองเพราะวา

ทองมนัปวด ทองเอยทำไมจึงปวดๆ จำเปนตองปวด

เพราะวาขาวมันดิบ ...จนถึงฟนเปยกเพราะฝนตก

ซึ่งครูสามารถสอนเด็กใหรูจักคิดและสนุกสนาน

เพลิดเพลินกับการเรียนรูไปดวย

สงัคมไดฝากความหวงัไวกบัครอูยางมากมาย

ขาพเจารับรูไดวา อาชีพครูเปนอาชีพที่มีแต

ความปรารถนาดีตอผูอื่น เปนอาชีพที่มีชองทาง

ในการสรางบุญสรางกุศลไดมาก ขอไดโปรดยก

ระดับวิญญาณตนเอง ยกระดับวิญญาณมนุษย

ตามความหมายของการจัดการศึกษาที่แทจริง

การนำหลักธรรมเขามาใชในการจัดการศึกษา

จึงควรใหความสำคัญกับธรรมของพระพุทธเจา

ซึ่งใหผลไดไมจำกัดกาล ไมมีหมดอายุ ไมจำกัด

สถานท่ีหรือบุคคล

หลักธรรม “อทิปัปจยตา” จงึเปนทางเลอืกหนึง่ เปนปฐมธรรมทีน่าจะนำมาใชจดัประสบการณ

การเรยีนรูตัง้แตระดบัปฐมวยั

๗๒

เชียงราย เขต ๔

อยาปลอยให สายเกินจะแก ไข

เรื่อง วนิดา จรัสวิชญ

โรงเรียน สพป.เชียงราย

ต.เวียง อ.เทิง

จ.เชียงราย

ขาวยอดฮติในชวงนี ้ เดอืนเมษายน ๒๕๕๔

คือ คุณภาพของเด็กไทยแยแลว ผลสัมฤทธิ์

แบบทดสอบทางการศึกษาแหงชาติขั้นพื้นฐาน

(O-NET) ป ๒๕๕๓ ทีผ่านมา อยูในระดบัไมนาพอใจ

โดยเฉพาะอยางยิ่งตัวเลขท่ีชี้ชัดวา มีนักเรียนได

คะแนนเปนศูนยถึง ๑๐๐,๐๐๐ คน นักวิชาการ

บางทานออกมาพูด คุณภาพเด็กไทยนาเปนหวง

เกิดอะไรข้ึนกับการศึกษาไทย จะสามารถแกไข

ไดไหม เสียงเหลานีก้องอยูในหทูัง้สองของขาพเจา

ในฐานะขาพเจาเปนศึกษานิเทศก ตองตอบ

คำถามนี้ใหได นักวิชาการบางทานไดกลาวในที่

อบรมงานวิจัย ณ สถาบันท่ีมีชื่อแหงหน่ึงใน

๗๓

แตเชาและกลับเขาบานเมื่อตะวันตกดิน ทิ้งให

ลูกๆ หาอาหาร ชวยตนเอง

ตามปกตวินัจนัทรถงึวนัศกุรนกัเรยีนชาวเขา

สวนใหญจะไดรับประทานอาหาร ๒ มื้อ คือ

มือ้กลางวนัรบัประทานท่ีโรงเรยีน และอาหารมือ้เยน็

ทีบ่าน ซ่ึงสวนใหญจะเปนนำ้พรกิกบัผกัตมทีห่ามาได

จากปา ฉะนัน้เด็กสวนใหญจงึมปีญหาทพุโภชนาและ

ปญหาทางสมอง การเรยีนการสอนเปนไปคอนขาง

ลำบากมาก ครูบนดอยจงึทำหนาทีเ่ปนทัง้แมทัง้หมอ

ที่ตองดูแลสุขภาพนักเรียน เปนครูเพื่ออบรม

สั่งสอนนักเรียน และ ตองรวมมือกับทุกฝาย

ทุกหนวยงาน เพื่อสรางสิ่งแวดลอมท่ีดีใหเกิดขึ้น

กับนักเรียน และพยายามใหเขาพูดภาษาไทย

สื่อสารกันรูเรื่อง ครูตองใชความสามารถและใช

เวลาเปนอยางมาก

สวนทางดานวชิาการนัน้ ตองตัง้ความหวงั

กบัคณุครวูาจะไมยายไมหนเีขาเมอืงไป แตสวนใหญ

ทนความลำบากไมได พอพนทดลองราชการก็ยายกลบั

ภูมิลำเนา ไมมีพอแมของครูคนไหนยินยอมใหลูก

อยูกับความลำบากและอยูในพื้นที่เสี่ยงภัย ซึ่ง

บางพืน้ท่ีมผีูปกครองบางคนเปนวณัโรค เปนโรคเอดส

สวนครโูรงเรยีนประถมศกึษาบางคนตองสอน

นักเรียน ๘ กลุมสาระ สอนควบ ๒ ช้ัน ครูสวน

ใหญสอนถึง ๒๕ ช่ัวโมง สวนมัธยมศึกษา

บางโรงเรียนครูขาดแคลนและสอนไมตรงวิชาเอก

และตองทำงานธุรการของโรงเรียนอีก สื่อการ

เรียนการสอนก็ขาดแคลน ในบางโรงเ รียน

คอมพิวเตอร ๑ เครื่อง ใชสอนนักเรียน ๓ คน

บางโรงเรียนมีคอมพิวเตอรที่ไดรับบริจาคเกาๆ

ครูที่จะสอนคอมพิวเตอรไมมี สวนนักเรียนใน

ชนบทที่ผูปกครองที่มีฐานะดีจะสงบุตรหลานไป

เรียนในเมือง เพื่อลูกจะไดเรียนในโรงเรียนท่ีมี

การเรียนการสอนทันสมัยและมีชื่อเสียง ยังมี

ปญหาอีกมากมายที่นาศึกษาและวิ เคราะห

สวนโรงเรียนในเมือง โรงเรียนอนุบาลประจำ

จงัหวดั หรอืโรงเรยีนเอกชน สือ่มมีากมายทนัสมยั

จะขอใหผูปกครองสมทบทุนชวยเหลือก็ยินดีให

กรุงเทพฯ วา ครูสอนกันอยางไรเปนเวลา ๖-๘

ป เด็กยงัอานหนงัสอืไมออก เขียนไมได ผลสัมฤทธิ์

ทางการเรียนตกต่ำ รัฐตองเสียงบประมาณเปน

จำนวนมากในการจางครู แตลูกของผมเรียนอยู

ในโรงเรียนเอกชน ครูเขาสอนดีมาก เด็กประถม

ศึกษาปที่ ๒ หรือ ๓ อานหนังสือพิมพไดคลอง

อยางนี้ตองใหเงินเดือนเพ่ิมแกครูเอกชน และให

ครูที่สอนช้ันมัธยมศึกษาปที่ ๑ สำรวจรายช่ือ

นักเรียนท่ีอานไมออก และเขียนไมไดของแตละ

โรงเรียนวามีจำนวนมากนอยเพียงใด จบจาก

โรงเรียนไหน ผูอำนวยการโรงเรียนชื่ออะไร

แลวสมควรแจกจายใหรูไปท่ัว ขาพเจาฟงแลว

รูสกึเจบ็ปวดในหวัใจ ไมอยากใหมกีารกลาวโทษกนั

อยากใหทุกคนมารวมมือกัน มาศึกษาถึงสาเหตุ

แลวชวยกนัแกปญหา ตามหลกัอรยิสจั ๔ ปญหาตางๆ

ยอมแกไขได

ขาพเจาเคยเปนครูสอนทั้งในเมืองและใน

ชนบท เคยสอนเดก็ชาวเขาตามแนวตะเข็บชายแดน

ที่ยากจนและทุรกันดาร เคยสอนโรงเรียนอนุบาล

ประจำจังหวัด เคยสอนท้ังประถมและมัธยม

เคยเปนรองผูอำนวยการโรงเรียนอนุบาลประจำ

จังหวัด และเปนผูบริหารสถานศึกษาในชนบท

โดยเฉพาะเด็กชาวเขาผูปกครองมีฐานะยากจน

มีอาชีพหาของปาหรือรับจาง ตองออกจากบาน

๗๔

ความรวมมือ

ขาพเจาเคยสอนวิชาการงานอาชีพและ

เทคโนโลยีในโรงเรียนอนุบาลประจำจังหวัด

แหงหน่ึง ในชั่วโมงฝกการทำอาหาร ใหนักเรียน

แบงเปนกลุมๆ ทำอาหารตามท่ีกลุมตกลงกัน

และในวนันัน้ผูปกครองบางทานปดรานคา ลางาน

มาคอยชวยเหลือลูก ขาพเจาตองคอยบอก

ใหกลับบานไปกอน ไมตองชวย ครูตองการจะ

ฝกเดก็ ผูปกครองบางคนบอกวาลกูทำอาหารไมเปน

ขาพเจาตองบอกวาตองการใหชวยตวัเองได ถงึได

สอนใหทำเอง พอถึงเวลาสอบผูปกครองบางคน

ถึงกับลางานมาติวขอสอบแกลูกๆ จนถึงเวลา

เขาหองสอบ นักเรียนจะแขงขันกันใหไดที ่ ๑-๕

ของหองเรยีน นักเรยีนเกดิการแขงขนัทางวชิาการสงู

นักเรียนทำขอสอบเกงแตเวลามาเจอขอสอบ

ที่ใหวิเคราะห สังเคราะหก็จะทำไมได หรือไมมี

ความอดทนทำขอสอบ และยังมีเด็กบางคนท่ีไม

สนใจเรียน เด็กเหลานีม้กัจะมปีญหาทางครอบครวั

ชอบเที่ยวเตร หาความสุขสนุกสนานไปวันๆ

ตามรานเกม รานคาราโอเกะ หรือตามซปูเปอรมารเกต็

กอใหเกดิปญหาทางสงัคม

สวนโรงเรยีนเอกชนนัน้ ครูจะมีหนาที่สอน

อยางเดียว สื่อตางๆ มีพรอม ทันสมัย สวยงาม

เพียงพอ และใชการได โรงเรียนจะจัดหามาให

แตมขีอแมวาครตูองสอนเดก็ใหเกง ถาครมูผีลงานดี

ครกูไ็ดรบัรางวลัตอบแทน การเดนิทางมาโรงเรียน

หรือที่พักอยูในเมืองไมลำบาก ครูมีกำลังใจสอน

ผูปกครองยนิดใีหการสนบัสนนุโรงเรยีน เดก็ในเมอืง

จึงเรียนเกง อานคลอง เขียนคลองกวาเด็กใน

ชนบท แลวเราจะทำอยางไรใหเด็กไทยอานคลอง

เขียนคลอง วิเคราะห และสังเคราะหเปนทุกคน

ไมวาจะอยูชนบทหรือในเมือง ขอใหนักเรียน

มีคุณสมบัติยิ่งเรียนยิ่งเกง ยิ่งพัฒนายิ่งมีคุณภาพ

ปญหาตางๆ ทางสังคมก็จะลดลง

จะมีนัก วิจั ยห รือนักวิ ชาการ สักกี่ คน

ที่ทำการวิจัยศึกษาปญหาท่ีเกิดขึ้นกับการศึกษา

ไทยปจจุบัน และรวมมือกันแกไขปญหาเหลานั้น

ดวยสัจธรรมและความจริง ครูมัธยมศึกษาไม

โทษครูประถมศึกษา ครูประถมศึกษาไมโทษครู

อนุบาล แตทุกฝายกลับหันมาชวยกัน ใชหลัก

ธรรมอรยิสัจ ๔ คำสอนขององคพระพทุธเจามาใช

หาสาเหตุ หาวิธีการแกปญหา และชวยกันแกไข

ปญหา นักวิชาการไมซ้ำ เ ติมกลาวโทษกัน

แตจะชวยกัน ทุกหนวยงาน ทุกฝาย ทุกคน

ที่ เกี่ ยวของกับการศึกษา ตองร วมมือกัน

แกปญหา ถามองใหลึกซึ้งแลว ปญหาทุกปญหา

แกไดโดยคุณธรรมเทานั้น ถาทุกคนแขงขันกัน

ทำความด ีทุกคนหยดุความเหน็แกตวั ทำความด ี

ดวยใจจริงเปนตัวอยางที่ดี ไดรับการปลูกฝงจิต

สาธารณะ มีคณุธรรมจรยิธรรม

ตัง้แตลมืตาดูโลกก็พบพอแมที่ดี สังคมท่ีดี

กาวแรกเขาสู โรงเรียน เจอครูที่ เปนตนแบบ

เปนคนด ีคนเกง มกีริยิามารยาทท่ีงดงาม สอนสนุก

ไมเบื่อหนายในการถายทอด นักเรียนอยากมา

โรงเรียน ขาพเจาคิดวาถาคุณครูทุกโรงเรียนให

นกัเรยีนมาเลาความดีทีท่ำทกุวัน วนัละ ๒-๓ คน

ตามแตเวลาและโอกาสจะอำนวย มีการยกยอง

ชมเชย มีการแขงขนัทำความด ีเริม่ตัง้แตชัน้อนบุาล

จนถงึมธัยมศึกษา เมื่อทุกคนเปนเด็กดี เด็กดียอม

ตั้งใจเรียน ผลสัมฤทธ์ิทางการเรียนยอมดีขึ้น

ในที่สุดประเทศไทยก็จะไดคนด ี คนเกง และ

มีคุณธรรม

โรงเรียนตองสอนใหนักเรียนรักความดี

มีจิตสาธารณะ มีคุณธรรม รูจักเสียสละและมุง

ทำประโยชนเพื่อคนอื่นหรือสังคม ถึงเวลาแลว

หรือยังที่นักวิชาการ บุคลากรทางการศึกษา และ

บคุคลตางๆ ทางการศึกษา จะรวมมอืกนัสงเสรมิให

นักเรียนแขงขันทำความด ีและในขณะเดียวกัน

ก็ทำตนเปนแบบอยางที่ดี ตองเริ่มแตเดี๋ยวนี้

เวลานี้และวินาทีนี้ มารวมกันสรางเด็กดีกันเถอะ

อยาปลอยใหสายเกินจะแกไข

๗๕

ความ ดีงาม ท่ีแท จ ริ งย อมมาจากใจ

หัวใจดวงนอยที่เปยมไปดวยความชื่นชมยินดี

เมือ่ผูอืน่ไดดหีรอืไดรบัความสำเร็จอยางใดอยางหนึง่

เปนคุณธรรม ทานเรียกวา มุทิตา อันเปนอาการ

ที่เกิดขึ้นในใจโดยมิไดบังคับ เรียกเปนคำเต็ม

ไดวา “มุทิตาจิต” ผูมีมุทิตาจิต ทานวาเปนผูยก

มุทิตาจิต จากใจดวงนอย

พะเยา เขต ๑

คุณยายกำลังแสดงมุทิตา

จิตแกพระอาจารยดวย

การสรงน้ำ คือ ตักน้ำท่ี

ปรุงใหมีกลิ่นหอมรดบน

มอืพระอาจารย ซึง่การปรงุ

นำ้ใหมกีล่ินหอมกระทำได

ดวยการใชแปงร่ำผสมน้ำ

และนำดอกมะลิมาลอย

น้ำ ก็จะไดน้ำปรุ งที่มี

กลิ่นหอมแลว

เรื่อง ลกัษณาวรรณ พวงสุวรรณ

โรงเรียน พะเยาประสาธนวิทย

ต.ทาจำป อ.เมือง

จ.พะเยา

ระดับจิตใจถึงข้ันระดับเปนพระพรหมทีเดียว

เพราะมุทิตาจิตนั้นเปน “พรหมวิหารธรรม” ขอหนึง่ ซึง่เปนธรรมของผูเปนพรหมผูประเสรฐิแลว

ซึ่งเกิดข้ึนไดกับคนท่ีเขาฝกไวดีแลว

เมื่อวันที่ ๒๐ มีนาคม ๒๕๕๓ โรงเรียน

พะเยาประสาธนวิทย โรงเรียนบานรองไผและ

๗๖

ดวยการบรรเลงเพลงพ้ืนเมืองอยางสุดฝมือ

ในตอนเย็นของวนัที ่๒๐ มนีาคม ๒๕๕๓ ณ วัดปา

จำปาทอง อำเภอเมืองพะเยา จังหวัดพะเยา

ลองคิดดู ถาหากคนในชาติเรามีจิตใจที่

ประกอบดวยคุณธรรม มทุติาจติ เหมอืนดัง่เดก็นอย

จากโรงเรียนบานรองไผและโรงเรียนผาชางมูบ

แลวปญหาของประเทศชาติคงแกไขได และผานพน

วิกฤตทางการเมืองและวิกฤตอื่นๆ ไปไดดวยดี

ขอขอบพระคุณคุณครูพะนอ ที่ไดสอน

พวกเราเลนดนตรีพื้นบานสะลอ ซอ ซึง และให

โอกาสพวกเราไดกระทำความดีอยางนี้ และเรา

สำนึกไดวา โรงเรียนวิถีพุทธไดสงครูพะนอมา

สอนดนตรใีหพวกเราและโรงเรยีนยงัไดอบรมสัง่สอน

ใหเราไดกระทำความดี เราจึงนำความดีไปใชใน

ชีวิตจริงไดอยางงดงาม

โรงเรียนวิถีพุทธ ทำใหเราเขาใจ ศรัทธา

คำสอนขององคพระสัมมาสัมพุทธเจา อยางนอย

ณ วันนี้ เราไดซึ้ งแลวถึงคำวา. . .มุทิตาจิต. . .

กาวตอไปของพวกเรา จะเดินไปพรอมกับ

การกระทำแตสิ่งที่ดีงาม เพราะวาใจเราน้ันไดตื่น

และไมหลับอีกแลวตลอดจนส้ินภพชาตินี้…ดวย

สำนึกในพระคุณ…“มุทิตาจิตจาก...ใจดวงนอย”

โรงเรียนผาชางมูบ ไดรวมพลังกันเพื่อแสดง

มุทิตาจิตแดพระอาจารย เนื่องในวาระครบรอบ

วันเกิดขณะเดียวกันทานไดรับเลื่อนสมณศักดิ์

เปนพระครูสุทธิญาณโสภณ นับเปนโอกาสท่ี

โ ร ง เ รี ยนวิ ถี พุ ท ธ ได ร วมพลั งกั นฉั นพี่ น อ ง

บรรเลงเพลงดนตรีพื้นบานสะลอ ซอ ซึง ในงาน

ดังกลาวนี้

เปนครัง้แรกทีว่งดนตรพีืน้บานสะลอ ซอ ซึง

เปนวงที่รวมเอาสามโรงเรียน ซึ่งมีความแตกตาง

กันหลายๆ อยางคือ มีความแตกตางกัน

ในระดับ โรง เ รี ยน คือ เปน โ รง เ รี ยนระดับ

มัธยมศึกษากับโรงเรียนระดับประถมศึกษา และ

มีความแตกตางกันทางระดับการรับรู ความรู

และวัย ซ่ึงไมนาจะมารวมกันตั้งเปนวงดนตรีได

จริงอยู ที่โรงเรียนทั้งสามโรงเรียนมีความ

แตกตางกัน แตกระนั้นภาษาดนตรีพื้นบานสะลอ

ซอ ซึง อันเปนมรดกทางวัฒนธรรมของทองถิ่น

ทำให เราทั้ งหมดประสานใจเปนหนึ่ ง เดียว

สามารถรวมกันตั้งเปนวงดนตรีพื้นบานสะลอ ซอ

ซึงไดจริงๆ การซอมเลนเปนวงดนตรีของสาม

โรงเรียนได เกิดขึ้นอยางจริงจังและตอเนื่อง

สถานที่ฝกซอมของวง คือ โรงเรียนบานรองไผ

โดยมีเปาหมายรวมกัน คือ เพื่อแสดงมุทิตาจิต

แดพระอาจารยแหงวัดปาดอยหลวง เนื่องในวาระ

ครบรอบวันเกิดและทานไดรับเลื่อนสมณศักดิ์

เหตุนี้ เอง จึ งรู และยอมรับดวยใจวา

ศาสนสถานคือ วัด พระสงฆ ธรรมะ คือ

มทุติาจติ กบัภาษาดนตรพีืน้บานคือ สะลอ ซอ ซงึ

สามารถผูกใจเราทัง้หมดประสานใจเปนหนึง่เดยีวได

และยังนอมนำใหภาษาธรรมในใจเราต่ืน เกดิสมาธ ิ

ตั้งมั่น ใจก็มีความอิ่ม สุข เบิกบาน และภูมิใจ

ที่ไดกระทำความดี ไดแสดงน้ำใจใฝดี มุทิตาจิต

ภาษาดนตรีพื้นบานสะลอ ซอ ซึง ทำใหเราทั้งหมดประสานใจเปนหนึ่งเดียว นอมนำใหภาษาธรรมในใจพวกเราใหตื่น พระพุทธองคทานไดกลาวไว ซึง่ขยายความไดวา ธรรมะก็อยูในตัวของเรานี่แหละ ไมตองไปหามาจากภายนอก อยู ในกายในจตินี ้ตองคนหากันให ได

๗๗

๗๘

ยอนรอย งานเขียน

ภาคเหนือบน l ลำน้ำยม...สายน้ำ...ชีวิต ครูผจญ บุญสิทธิ์

ที่มาในงานเขียน คือมองเห็นวางานเขียนจะชวยสืบสานภูมิปญญาทองถิ่น

เอาไวได และมองเห็นเด็กๆ อานหนังสือกันนอย เมื่ออานนอยก็

พลอยทำใหเด็กๆ เขียนหนังสือกันนอยตามไปดวย เลยทำให

เกิดแรงบันดาลใจในการเขียน คืออยากเขียนใหเปนแบบอยาง

เปนตัวอยางใหเด็กๆ ไดเห็น ไดดู ไดอาน และหวังวาพวกเขา

จะไดลองทำตามแบบอยางของครูบาง

หากจะเริ่มเขียน ควรจะเริ่มอยางไร เขียนจากสิ่งที่อยูใกลตัวกอน คอยๆ เขียนทีละนิดๆ

เชนเริม่เขยีนสิง่ทีเ่กีย่วกับประสบการณจรงิ เกีย่วกบัชวีติประจำวนั

จะงายกวา เขียนไดงายกวา คิดไดดีกวา ไมเพอฝนแบบนิยาย

แลวจากนั้นคอยๆ เขียนออกไปขางนอก คือเขียนเรื่องที่อยูไกล

ตัวออกไป

ภาคเหนือลาง l คุณธรรมช้ันนำ...ท่ีอนุบาลศรีเทพครูยุพิน ทองหลอ

ทำไมถึงเลือกงานเขียนของเด็กมาลงในบทความ สิ่งที่เด็กเขียนเปนของที่มีคาซึ่งถายทอดออกมาจากสมอง

ของเขา อีกทั้งยังเปนโอกาสที่จะเผยแพรผลงานของเด็กๆ ดวย

ซึ่งทางโรงเรียนไดสรางกิจกรรมใหเด็กไดฝกการเขียนจากชีวิต

ประจำวันกอน หรือจากสิ่งที่เด็กปฏิบัติเปนประจำ การฝกจด

บันทึก เชน กิจกรรมคนหาคนดี มีการฝกการวิเคราะหโดยการ

ตั้งคำถามจากครู เชน “ทำไมตองนับถือศาสนาพุทธ” “ทำไม

ตองทำตาม” เด็กๆ จะชวยกันบอก ซ่ึงในขณะท่ีเด็กตอบคำถาม

เด็กก็ไดคิด ไดเขียน และเด็กสุดทายก็จะสรุปไดดวยตัวเอง

ภาคอสีานบน l ปลูกฝงความดี ครูชลธิดา เงินงาม

มองเห็นอะไร ถึงหยิบเรื่องนี้ขึ้นมาเขียน คิดวามันเปนส่ิงที่ครูประทับใจมาก และเปนแรงบันดาล

ใจใหครูจริงๆ ทำใหอยากจะสรางเด็กคนอื่นๆ ใหเขาเปนคนดี

และเปนแบบอยางที่ดีแบบนี้ตอไป ซึ่งตอนนั้นครูดีใจมากนะ

การเก็บเงินมาคืน มันเปนเรื่องที่ทำไมยาก แตวาเทาที่ครูเห็น

เด็กโตเขาเก็บเงินได เขาจะไมคอยมาแจงหรือมาคืน แตถาเปน

เด็กตัวเล็กๆ จะมาแจง แสดงวาเขายังรูในสิ่งที่มันถูกตองคะ

รูในสิ่งที่ครูสอนไป

แลวลักษณะการวางโครงเรื่องเปนอยางไร มันเปนลักษณะเหมือนเรื่องเลา มีการสอดแทรกความ

คิดเห็นลงไปในลักษณะของบทความ แตวาอยากจะใหเรื่องมัน

นาอาน เหตุการณทุกส่ิงทุกอยางก็เลยใสคำพูดลงไป คิดวาจะ

ทำใหคนอานสนใจมากขึ้นคะ

ภาคอสีานตอนลาง l ตนเปล่ียนตนไดดวยตนเอง ครูธวัช ประภูชะเนย

คิดวางานเขียนจะมีผลอยางไรตอผูอานบาง ถาคนอานสนใจก็นาจะไดคิดวา คนเราไมไดดูที่รูปราง

หนาตา หรือไมไดดูท่ีวัยเทาน้ัน ถาคิดไดและตองการเปล่ียนแปลง

ตนเอง ก็สามารถทำได สามารถเปลี่ยนได ตองการจะสื่อแบบ

นั้นครับ

ความใสใจตอส่ิงรอบๆ ตัวมีผลตองานเขียนอยางไรบางคะ เราสามารถเอาสิ่งที่อยูรอบตัวมาเปนบทเรียน เอามาเปน

องคความรู ถายทอดใหกับบุคคลอื่นๆ ได

จะเขียนเหตุการณที่ประทับใจออกมาไดอยางไร ตองอาศัยระยะเวลา สิ่งแวดลอมตางๆ อารมณความ

รูสึกนึกคิดของเราดวยวามันจะกลั่นออกมาไดไหม คือบางครั้ง

บางคราวก็นึกอะไรไมออก แตถามีอะไรแปลบขึ้นมา ผมก็วาใช

เลย! ก็เขียนออกมาเลย มันไมมีหลักเหมือนนักเขียนมืออาชีพ

ผมพบประสบการณตรงแลวก็เขียนออกมาเลย หรือวามันอาจ

จะเปนลักษณะอารมณของนักวาดภาพ คือมันตองอาศัยอารมณ

๗๙

ความนึกคิด อาศัยบรรยากาศกอนที่เขาจะกลั่นภาพอะไรออก

มาซักภาพ อาจจะเปนอารมณแบบเดียวกัน สรุปคือ ถาประทับใจ

อะไรก็เขียนออกมาทันที

ภาคประตอูสีาน l แมจำเปน ครูคณิตา ปราสัย

คุณครูทำความเขาใจกับเด็กดวยวิธีไหนคะ คุยคะ แลวก็ไปเยี่ยมบาน พอเราไปเย่ียมบานและไปพบ

กับคุณปูของเขา เราก็เลยเขาใจ มองเห็นเหตุผลที่เด็กเปนแบบนี้

เพราะมีสาเหตุ เหมือนเขาตองการความอบอุน เขาขาดความ

อบอุนอยางมาก

ไดอะไรจากการเขียนประสบการณจริงคะ เร่ืองความประทับใจ แลวก็ภมูใิจคะ วาเราก็เปนคนหนึง่

จากคนเล็กๆ ที่สามารถกระตุนหรือสรางใหเด็กคนหนึ่ง ที่เขา

ขาดความอบอุนไดปรบัปรุงตวัใหดขีึน้คะ เหมอืนวาเราเปนสวน

หนึง่ทีไ่ดชวยเหลอืเขา

ภาคกลาง-ตะวันออก l พลิกชวีติ ครูสรวีย นำสินวิเชษฐชัย

ทำไมถึงใชการเขียนแทนความรูสึกผานตัวละคร (ตัวเด็กนักเรียน) ครูไดคุยกับเด็กแลวก็ไดรับรูความรูสึกของเขา ครูก็เลย

พยายามถายทอดความรูสึกนี้ เพราะคนที่อานก็เปนเด็กดวยกัน

และครูยังไมรูวาจะมีใครที่มีลักษณะปญหาแบบนี้ ที่ครูยังเขาไป

ไมถึง อยากใหเด็กไดอาน วาการมีปญหาไมใชเรื่องนาอาย เรา

มีปญหาอะไรเราพูดไดนะ

ถาเขียนจากมุมมองของครูเองก็เขียนได แตในความรูสึก

นาจะเปนเด็กถายทอดกันเอง เหมือนกับเวลาจะชวยเหลือนักเรียน

ถาเราจะหาขอมูลจากเด็ก เราถามจากเพ่ือนเขา เราจะไดขอมูล

เยอะกวาการถามกับตัวเด็กเอง

หากจะเขียนแทนความรูสึกคนอื่นควรจะทำยังไง เริ่มอยางไร ตองไปคุยกับเด็กบอยๆ ใหรูปญหาจริงๆ ใหเขาไววางใจ

และคอยสังเกตพฤตกิรรมเวลาเขาเลาปญหาใหเราฟง ความรูสึก

ของเขาเปนอยางไร แลวถาเราเปนเด็กคนน้ีเราจะรูสึกอยางไร

เอาตัวเราไปแทนเขา ใหชั่งน้ำหนักดูวา “ถาเปนเรา” “ถาเปนลูกเรา” ฟงเขาและจากเพื่อนเขาดวย เพราะบางอยางที่ครูถาม

ก็ไดมาจากเพื่อน จากน้ันก็คอยเรียกกันมาคุยอีกที

ภาคตะวันตก-ใตบน l วนันี้ไมมสีายลม ครูนงลักษณ แตงศรี

ที่มาที่ไปและขั้นตอนกอนเริ่มเขียนเรื่องนี้ ก็สัมภาษณแลวก็เริ่มพูดคุยกับเขา ไปเยี่ยมไปหาเขาที่

บานหลายครั้งเลย ไปคุยกับเขาวาเปนคนอยางไร ไปฟงส่ิงทีเ่ขา

พดู แลวเรามองเขาเปนคนอยางนีไ้หม พอไปสัมภาษณก็พบวา

เขาชางเปนคนท่ีมีความอดทนอยางมาก เกิดความสงสาร เกิด

เปนแรงบันดาลใจในความอดทน การเล้ียงลูกใหเปนเด็กดี แม

จะจบแค ป.๗ แตความคิดของเขาสูงและสามารถอยูไดดวย

ตัวเอง

ทำไมถึงเลือกเขียนประวัติชีวิตคนคะ เปนคนชอบอานบทความของคนอืน่ ชอบเอาชวีติจรงิมาคดิ

ชอบศึกษาชีวิตคน สังเกตคนวาทำไมคนนี้ถึงนาสงสาร ทำไม

คนนี้ถึงเปนแบบนี้ เวลาไดสัมผัสไดอยูกับผูคนก็จะรูวาเขามีนิสัย

เปนอยางไร บางทีเราก็ไดเรียนรูถึงส่ิงตางๆ ที่อยูรอบตัวเรา

เชน ถาไมมีความอดทนจะทำใหเราวาวุน เราตองมีขันติ มีสติ

คือบางครั้งเห็นเขาเสียใจแตเขาก็มีสติ

ชีวิตของคนแตละคนมีพื้นฐานไมเหมือนกัน อยูที่ความ

จริงใจ อยูที่การเลือกจะเดินทางชีวิตแบบไหน ถาเขามีพื้นฐาน

จิตใจดีเขาก็จะเปนคนดี ถาเขาไมมีธรรมะก็จะออกมาเปนคน

อีกแบบหนึ่ง

ภาคใตตอนลาง l ปลายทางความหวงใย...จากหวัใจครู ครูมนัสวี มณีสวัสดิ์

คิดวาการเขียนจากประสบการณจริงมีขอดียังไง มันมีความรูสึกวา เราไมตองใชความคิดอะไรมาก มัน

ออกมาจากความรูสึกเราเอง ส่ิงแวดลอมรอบตัวเราเอง เหมือนกับ

วาเรื่องไกลตัวตองใชความคิดเยอะแยะ แตวาเรื่องใกลตัวนี่มัน

งายนะคะ

งานเขียนจากประสบการณดีๆ จะมีผลตอคนอ่ืนอยางไร ก็ไดแลกเปลี่ยนความคิดกัน อยางนอยก็เหมือนกับวา

องคกรเรา ไดแลกเปล่ียนเรียนรูกัน ที่ดูมาก็มีหลายเรื่องนะ ได

เห็นวาหลายคนมีประสบการณที่แตกตางกัน และไดนำมา

แลกเปล่ียนเรียนรูกันในโรงเรียนของเราดวย

บทความดีเดน ภาคเหนือตอนบน โรงเรยีนบานวงัหลวง (วังมาประชาสามัคค)ี แพร เขต ๑ ภาคเหนือตอนลาง โรงเรยีนอนบุาลศรีเทพ (สวางวฒันา) เพชรบรูณ เขต ๓ ภาคอีสานตอนบน โรงเรียนบานกุดจาน สกลนคร เขต ๓ ภาคอีสานตอนลาง โรงเรียนศึกษาสงเคราะหธวัชบุรี รอยเอ็ด เขต ๑ ภาคประตูอีสาน โรงเรียนพรพิทยาคม นครราชสีมา เขต ๔ ภาคกลาง-ตะวันออก โรงเรียนชุมชนวัดปราสาท อางทอง ภาคตะวันตก-ใตตอนบน โรงเรียนวัดกุญชรวชิราราม เพชรบุรี เขต ๑ ภาคใตตอนลาง โรงเรียนศิริราษฎรสามัคคี ปตตานี เขต ๒ ภาคเหนือตอนบน โรงเรียนบานปาเหว ลำปาง เขต ๓

โรงเรียนบานหนองครก เชียงราย เขต ๓

โรงเรียนบานแมต๋ำ พะเยา เขต ๒

โรงเรียนบานน้ำชางพัฒนา นาน เขต ๒

โรงเรียนบานออวิทยา ลำปาง เขต ๒

สพป.เชียงราย เขต ๓

โรงเรียนบานนาวงค นาน เขต ๒

โรงเรียนบานทุงมอก พะเยา เขต ๒

โรงเรียนบานสันกลางนาดอ พะเยา เขต ๒

โรงเรียนบานแมอิง พะเยา เขต ๑

โรงเรียนบานทุงสาน ลำปาง เขต ๓

สพป.แพร เขต ๒

โรงเรียนบานผาฮาว พะเยา เขต ๒

โรงเรียนบานปาตาก พะเยา เขต ๒

โรงเรียนบานรอง นาน เขต ๒

โรงเรียนทุงหาราษฎรสามัคคีวิทยา เชียงราย เขต ๒

สพป.เชียงราย เขต ๔

โรงเรียนพะเยาประสาธนวิทย พะเยา เขต ๑

ภาคเหนือตอนลาง โรงเรียนบานตาลพรา สุโขทัย เขต ๒

สพป.อุตรดิตถ เขต ๑

โรงเรียนบานหัวดง พิจิตร เขต ๑

โรงเรียนวัดลำชะลา พิจิตร เขต ๑

โรงเรียนบานบอยายสม ชัยนาท

โรงเรียนวัดทาขอย พิจิตร เขต ๑

โรงเรียนวัดดงกลาง พิจิตร เขต ๑

โรงเรียนวัดสระประทุม พิจิตร เขต ๑

โรงเรียนบานนาเฉลียงใต เพชรบูรณ เขต ๓

โรงเรียนวัดวังหมัน ชัยนาท

โรงเรียนวัดหนองหลวง พิจิตร เขต ๑

โรงเรียนวัดหนองโพ นครสวรรค เขต ๓

รายชื่อโรงเรียนในวารสารวิถีพุทธฉบับที่ ๕

๘๐

โรงเรียนบานหนองสะแก พิจิตร เขต ๑

โรงเรียนเนินกุมวิทยา พิษณุโลก

โรงเรียนบานกองทูล เพชรบูรณ เขต ๓

โรงเรียนเขาพริกอนุสรณ กำแพงเพชร เขต ๒

ภาคอีสานตอนบน โรงเรียนบานหินรอง ขอนแกน เขต ๕

โรงเรียนบานกุดจาน สกลนคร เขต ๓

โรงเรียนบานวังหูกวาง สกลนคร เขต ๓

สพป.หนองคาย เขต ๑

โรงเรียนบานติ้วนอย เลย เขต ๑

โรงเรียนมัธยมวาริชภูมิ สกลนคร เขต ๒

โรงเรียนบานโนนขา ขอนแกน เขต ๒

โรงเรียนไตรคามประชาพัฒนา ขอนแกน เขต ๒

โรงเรียนบานบอตะครองโนนฝาย ขอนแกน เขต ๓

โรงเรียนบานหนองแวงโสกพระ ขอนแกน เขต ๓

โรงเรียนบานชะโนด ๒ มุกดาหาร

โรงเรียนบานแหประชานุเคราะหขอนแกน เขต ๕

โรงเรียนบานคำนอย ขอนแกน เขต ๒

โรงเรียนบานบุงตาขาย เลย เขต ๒

สพป.หนองบัวลำภู เขต ๑

ภาคอีสานตอนลาง สพป.ยโสธร เขต ๒

โรงเรียนบานทับนอย สุรินทร เขต ๒

โรงเรียนบานบอแก มหาสารคาม เขต ๓

สพป.มหาสารคาม เขต ๓

โรงเรียนบานดอนดูวังบอน มหาสารคาม เขต ๒

โรงเรียนกุดรังประชาสรรค มหาสารคาม เขต ๑

วัดชัยประสิทธิ์ มหาสารคาม เขต ๓

โรงเรียนบานกูกาสิงห รอยเอ็ด เขต ๒

สพป.รอยเอ็ด เขต ๒

โรงเรยีนบานดอนโองทาวารีวทิยาสรรค รอยเอด็ เขต ๓

โรงเรียนบานเตย อุบลราชธานี เขต ๑

โรงเรียนบานโนนหนองแฝก ยโสธร เขต ๑

โรงเรียนบานทุงแต ยโสธร เขต ๑

โรงเรียนบานยางเครือ-ดานนอย รอยเอ็ด เขต ๒

โรงเรียนบานหัวนา รอยเอ็ด เขต ๒

โรงเรียนบานขามเรียน มหาสารคาม เขต ๒

ภาคประตูอีสาน โรงเรียนบีกริม สระแกว เขต ๒

โรงเรียนบานทาขี้เหล็ก นครราชสีมา เขต ๕

โรงเรียนบานหนองปรือ “รัฐราษฎรพัฒนา”

นครราชสีมา เขต ๗

โรงเรียนปญญาประทีป นครราชสีมา เขต ๕

โรงเรียนบานหนองติ้ว บุรีรัมย เขต ๔

โรงเรียนบานซับเจริญสุข ชัยภูมิ เขต ๓

โรงเรียนบานหนองมะคา ลพบุรี เขต ๒

โรงเรียนบานนา (สามัคคีวิทยา) สระแกว เขต ๑

โรงเรียนครบุรีวิทยา นครราชสีมา เขต ๓

โรงเรียนชุมชนวัดรวง นครราชสีมา เขต ๒

โรงเรียนบานจอมศรี นครราชสีมา เขต ๒

โรงเรียนบานหนองแสง นครราชสีมา เขต ๖

โรงเรียนชุมชนบานแซรออ สระแกว เขต ๒

โรงเรียนชุมชนประทาย นครราชสีมา เขต ๗

โรงเรียนบานตางตา นครราชสีมา เขต ๑

ภาคกลาง-ตะวันออก โรงเรียนปากคลองบางขนาก ฉะเชิงเทรา เขต ๑

โรงเรียนวัดคลองขวาง นนทบุรี เขต ๒

โรงเรียนอนุบาลสิงหบุรี สิงหบุรี

สพป.ปทุมธานี เขต ๒

โรงเรียนบางบอวิทยาคม สมุทรปราการ

โรงเรียนบานยางเอน ระยอง เขต ๒

โรงเรียนวัดเนินยาง ระยอง เขต ๒

สถาบันอาศรมศิลป กรุงเทพมหานคร

ภาคตะวันตก-ใตตอนบนโรงเรียนบานหนองกระถิน สุพรรณบุรี เขต ๓

โรงเรียนสามัคคีอนุสรณ สุราษฎรธานี เขต ๓

โรงเรียนวัดนางแกว ราชบุรี เขต ๒

โรงเรียนบานหนองตาเย็น ประจวบคีรีขันธ เขต ๒

โรงเรียนวัดอมรวดี สมุทรสงคราม

โรงเรียนบานหนองกระถิน สุพรรณบุรี เขต ๓

โรงเรียนบานน้ำทรัพย เพชรบุรี เขต ๒

สพป.สุพรรณบุรี เขต ๓

โรงเรียนอนุบาลบานโปง ราชบุรี เขต ๒

โรงเรียนคงคาราม เพชรบุรี เขต ๑

โรงเรียนอนุบาลวัดไชยชุมพลชนะสงคราม

กาญจนบุรี เขต ๑

โรงเรียนวัดสามชุก สุพรรณบุรี เขต ๓

โรงเรียนอนุบาลสมเด็จพระวันรัต สุพรรณบุรี เขต ๓

โรงเรยีนวัดทุงคอก (สวุรรณสาธกุจิ) สพุรรณบรุ ีเขต ๒

ภาคใตตอนลาง โรงเรยีนวัดเกษตรชลธ ี(เลือ่นประชาคาร) สงขลา เขต ๑

โรงเรียนบานเจะบิลัง สตูล เขต ๑

สพป.ปตตานี เขต ๑

โรงเรียนวัดบานลุม สงขลา เขต ๓

โรงเรียนวัดสุนทรวารี ปตตานี เขต ๒

โรงเรียนบานบกหัก ตรัง เขต ๑

โรงเรียนบานตรัง ปตตานี เขต ๒

โรงเรียนวัดนาประดู ปตตานี เขต ๒

โรงเรียนวัดนิคมสถิต ปตตานี เขต ๒

โรงเรียนบานศาลาสอง ปตตานี เขต ๒

โรงเรียนสะบายอย สงขลา เขต ๓

โรงเรียนบานประกอบ สงขลา เขต ๓

โรงเรียนราชมุนีรังสฤษฎ ปตตานี เขต ๒

สพป.ยะลา เขต ๒

เรียนทุกทานท่ีไดชื่อวาเปนคน สพฐ. เชน ครู สพฐ. นักเรียน สพฐ. ผูอำนวยการ

โรงเรียน สพฐ. ขาราชการ ลูกจาง สพฐ. ผูปกครองนักเรียน สพฐ. เปนตน

ปนี้เปนปมหามงคลย่ิงในโอกาสเฉลิมพระเกียรติ ๘๔ พรรษา ๕ ธันวาคม ๒๕๕๔

สำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐานไดรับความเห็นชอบจากคณะรัฐมนตรี

ใหชาว สพฐ. ทุกคนรวมทำความดีอยางนอยคนละ ๑๐ ความดีตอเน่ืองเปนเวลา ๙๙ วัน

นับรวมความดีของชาว สพฐ. ๘.๔ ลานคนเปน ๘๔ ลานความดี โดยเริ่มกันไปแลว

หลายโรงเรียน แตขอใหครบ ๙๙ วันกอนวันที่ ๒ ธันวาคม ๒๕๕๔ ซึ่งจะเปนวันที่

สพฐ. ทำพิธีพรอมกันเพ่ือถวายความดีที่ตั้งใจทำอยางตอเน่ืองรวม ๘๔ ลานความดี

นอมถวายเปนพระราชกุศล สวนวิธีจัดดำเนินการ สงเสริมประชาสัมพันธอยางไรน้ัน

ขอเชิญโรงเรียน สำนักงานสรรสรางวิธีการไดเอง

๘๔ ลานความดีสพฐ.ถวายในหลวง

สนใจอานวารสารของภูมิภาคอ่ืนไดท่ีเว็บไซตhttp://inno.obec.go.th

สำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน (สพฐ.)

วิกฤติคือโอกาสทอง ณ กาลครั้งหนึ่งนานมาแลว มีชาวนาคนหนึ่ง เลี้ยงลาไว

ตัวหนึ่งซึ่งแกมากแลว ดวยความโงเขลาของมันดันเดินซุมซาม

ไปตกบอแหงหนึ่ง มันรองครวญครางอยูเปนเวลานาน ชาวนาเอง

ก็พยายามใครครวญหาวิธีท่ีจะชวยมันข้ึนมา ในท่ีสุดชาวนาหวนคิด

ขึ้นมาไดวา เจาลาก็แกเกินไปแลว อีกอยางบอนี้ก็ตองกลบ ไมคุม

ท่ีจะชวยเจาลา ชาวนาจึงไปขอแรงชาวบานเพ่ือมาชวยกลบบอ ทุกคน

ใชพล่ัวตักดินสาดลงไปในบอ คร้ังแรกเม่ือดินไปถูกหลังลา มันตกใจ

และรูชะตากรรมของตนทันที มันรองโหยหวน สักพักหนึ่งทุกคน

ก็แปลกใจที่เจาลาเงียบไป หลังจากชาวนาตักดินใสบอไดสักสอง

สามพลั่ว เมื่อเหลือบมองลงไปในบอ ก็พบกับความประหลาดใจ

ท่ีลามันจะสะบัดดินออกจากหลังทุกคร้ังท่ีมีผูสาดดินลงไป แลวกาว

ขึ้นไปเหยียบบนดินเหลาน้ัน ย่ิงทุกคนพยายามเรงระดมสาดดินไป

มากเทาไหร มันก็กาวข้ึนมาไดเร็วมากยิ่งขึ้น ในไมชาทุกคนตาง

ประหลาดใจท่ีในท่ีสุด เจาลาก็สามารถหลุดพนจากปากบอดังกลาวได

นิทานเร่ืองนี้สอนใหรูวา ชีวิตน้ีอุปสรรคตางๆ ที่ถาโถมเขามา

หาเรา ก็เปรียบเสมือนดินท่ีสาดเขามาหาเรา จงอยาทอถอยและยอมแพ

จงแกไขมัน เพ่ือท่ีจะกาวสูงข้ึนเร่ือยๆ เปรียบเสมือนลาแกท่ีหลุดพน

จากบอได ฉันใดฉันน้ัน

อุปสรรคมีไวใหกาวขามไป

โดยพระอาจารยมิตชูโอะ คเวสโกจากหนังสือ มีขันติ คือพรใหแกตัวเอง