11

Mikroorganizmy chorobotwórcze Mikroorganizmy chorobotwórcze w żywnościw żywności

Helena Kalandyk-BułatyHelena Kalandyk-Bułaty

22

Plan prezentacjiPlan prezentacji WprowadzenieWprowadzenie DefinicjeDefinicje Zatrucia pokarmoweZatrucia pokarmowe

– BakterieBakterie– WirusyWirusy

PodsumowaniePodsumowanie

33

WprowadzenieWprowadzenie Żywność jest nie tylko źródłem składników Żywność jest nie tylko źródłem składników

odżywczych dla człowieka ale także odżywczych dla człowieka ale także doskonałym środowiskiem dla rozwoju doskonałym środowiskiem dla rozwoju większości mikroorganizmów. większości mikroorganizmów.

Znanych jest około 200 schorzeń Znanych jest około 200 schorzeń przenoszonych drogą pokarmową.przenoszonych drogą pokarmową.

W USA w ciągu roku na schorzenia W USA w ciągu roku na schorzenia przenoszone drogą pokarmową zapada przenoszone drogą pokarmową zapada około 76 mln ludzi, w tym zakażenia około 76 mln ludzi, w tym zakażenia znanymi mikroorganizmami dotyczą 14 znanymi mikroorganizmami dotyczą 14 mln przypadków (ludność USA 296 mln).mln przypadków (ludność USA 296 mln).

44

DefinicjeDefinicje Obecność w żywności mikroorganizmów Obecność w żywności mikroorganizmów

chorobotwórczych lub toksynotwórczych może chorobotwórczych lub toksynotwórczych może prowadzić do zatrucia pokarmowegoprowadzić do zatrucia pokarmowego

Zatrucie pokarmowe Zatrucie pokarmowe – Ostre i gwałtowne dolegliwości żołądkowo – jelitowe Ostre i gwałtowne dolegliwości żołądkowo – jelitowe

objawiające się biegunką i wymiotami. Występują objawiające się biegunką i wymiotami. Występują w stosunkowo krótkim czasie (kilka do kilkunastu godzin, w stosunkowo krótkim czasie (kilka do kilkunastu godzin, czasem dni) po spożyciu żywności zanieczyszczonej czasem dni) po spożyciu żywności zanieczyszczonej mikroorganizmami lub toksynami.mikroorganizmami lub toksynami.

– Czynnikami sprawczymi zatruć pokarmowych mogą być Czynnikami sprawczymi zatruć pokarmowych mogą być wirusy, bakterie, pierwotniaki, toksynywirusy, bakterie, pierwotniaki, toksyny

55

Zatrucia pokarmowe - Zatrucia pokarmowe - mikroorganizmymikroorganizmy Mikroorganizmy odpowiedzialne za zatrucia Mikroorganizmy odpowiedzialne za zatrucia

pokarmowe:pokarmowe:– SalmonellaSalmonella– Staphylococcus aureusStaphylococcus aureus– Escherichia coliEscherichia coli– Campylobacter jejuniCampylobacter jejuni– Listeria monocytogenesListeria monocytogenes– ShigiellaShigiella– Vibrio parahaemoliticusVibrio parahaemoliticus– Yersinia enterocoliticaYersinia enterocolitica

66

Zatrucia pokarmowe – Zatrucia pokarmowe – mikroorganizmy CDmikroorganizmy CD Mikroorganizmy odpowiedzialne za zatrucia Mikroorganizmy odpowiedzialne za zatrucia

pokarmowe CD:pokarmowe CD:– Bacillus cereusBacillus cereus– Clostridium perfringensClostridium perfringens– Clostridium botulinumClostridium botulinum– Aeromonas hydrophilaAeromonas hydrophila– Plesiomonas shigelloidesPlesiomonas shigelloides– StreptococusStreptococus, grupa A, grupa A– Wirusy (eneterowirusy, norowirusy)Wirusy (eneterowirusy, norowirusy)– PierwotniakiPierwotniaki– ??????

77

Zatrucia pokarmowe – Zatrucia pokarmowe – mikroorganizmy CD2mikroorganizmy CD2 Powyższa lista jest otwarta, ponieważ Powyższa lista jest otwarta, ponieważ

coraz lepiej potrafimy identyfikować coraz lepiej potrafimy identyfikować mikroorganizmy i wytwarzane przez mikroorganizmy i wytwarzane przez nie toksynynie toksyny

88

Zatrucia pokarmowe o etiologii Zatrucia pokarmowe o etiologii bakteryjnejbakteryjnej - - SalmonellaSalmonella Miejscem bytowania Miejscem bytowania SalmonelliSalmonelli jest jest

przewód pokarmowy człowieka, przewód pokarmowy człowieka, zwierząt domowych, ptaków, gadów i zwierząt domowych, ptaków, gadów i owadów, są też izolowane z innych owadów, są też izolowane z innych części ciała. Jako organizmy jelitowe części ciała. Jako organizmy jelitowe są wydalane z kałem i mogą się są wydalane z kałem i mogą się szeroko rozprzestrzeniać. szeroko rozprzestrzeniać. Szczególnie przez ścieki komunalne, Szczególnie przez ścieki komunalne, nawóz i owady. nawóz i owady.

99

Zatrucia pokarmowe o etiologii Zatrucia pokarmowe o etiologii bakteryjnejbakteryjnej – – SalmonellaSalmonella CD CD Produkty mięsne, zwłaszcza mielone, drób Produkty mięsne, zwłaszcza mielone, drób

jaja, produkty z dodatkiem jaj, żywność jaja, produkty z dodatkiem jaj, żywność zakażona fekaliami są najczęstszą zakażona fekaliami są najczęstszą przyczyną zatruć pałeczkami salmonelli. przyczyną zatruć pałeczkami salmonelli. Np. na tuszach wieprzowych i tuszkach Np. na tuszach wieprzowych i tuszkach drobiowych Salmonella występuje z drobiowych Salmonella występuje z częstotliwością od kilku do 55% tusz. częstotliwością od kilku do 55% tusz.

Salmonelle rosną w temp. od 70C do 480C, optymalna temp. wzrostu wynosi 37 0C

1010

Zatrucia pokarmowe o etiologii Zatrucia pokarmowe o etiologii bakteryjnejbakteryjnej – – SalmonellaSalmonella CD2 CD2

Czas inkubacji (wylęgania) Czas inkubacji (wylęgania) jaki upływa od spożycia jaki upływa od spożycia żywności zanieczyszczonej żywności zanieczyszczonej tym mikroorganizmem do tym mikroorganizmem do wystąpienia objawów zatrucia wystąpienia objawów zatrucia to 6 do 8 godzin. to 6 do 8 godzin.

Objawy stopniowy lub szybki początek biegunki, niska gorączka.

1111

Zatrucia pokarmowe o etiologii Zatrucia pokarmowe o etiologii bakteryjnejbakteryjnej - - ShigellaShigella Głównym źródłem zakażenia jest Głównym źródłem zakażenia jest

chory człowiek. Bakterie chory człowiek. Bakterie przenoszone są za pośrednictwem przenoszone są za pośrednictwem żywności, rąk, odchodów i żywności, rąk, odchodów i much. Optymalna temp. wzrostu dla much. Optymalna temp. wzrostu dla Shigella to 37 stopni Celsjusza.Shigella to 37 stopni Celsjusza.

Artykuły spożywcze najczęściej wywołujące zatrucia tą bakterią to: mleko i produkty mleczne, żywność skażona fekaliami.

1212

Zatrucia pokarmowe o etiologii Zatrucia pokarmowe o etiologii bakteryjnejbakteryjnej – – ShigellaShigella CD CD

Czas inkubacji 1 do 7 dni. Czas inkubacji 1 do 7 dni. ObjawyObjawy

– biegunkabiegunka– zwykle w kale obecna krewzwykle w kale obecna krew– bolesne parciebolesne parcie– często przebieg jest łagodnyczęsto przebieg jest łagodny

1313

Zatrucia pokarmowe o etiologii Zatrucia pokarmowe o etiologii bakteryjnejbakteryjnej - - Escherichia coliEscherichia coli

Jest składnikiem mikroflory przewodu Jest składnikiem mikroflory przewodu pokarmowego człowieka i zwierząt. Są szczepy pokarmowego człowieka i zwierząt. Są szczepy chorobotwórcze i do nich należy m.in. chorobotwórcze i do nich należy m.in. enterokrwiotoczna (EHEC) – enterokrwiotoczna (EHEC) – E.coliE.coli O157:H7. O157:H7.

Głównym rezerwuarem tej bakterii jest bydło. Głównym rezerwuarem tej bakterii jest bydło. Drogi przenoszenia: Drogi przenoszenia:

– droga fekalno - oralna, droga fekalno - oralna, – zanieczyszczone warzywa i owoce poprzez nawożenie zanieczyszczone warzywa i owoce poprzez nawożenie

niekompostowanymi lub źle kompostowanymi niekompostowanymi lub źle kompostowanymi nawozami,nawozami,

– zanieczyszczone fekaliami wody i mięsozanieczyszczone fekaliami wody i mięso– spożywanie niepasteryzowanego mleka i innych spożywanie niepasteryzowanego mleka i innych

surowych produktów skażonych fekaliami.surowych produktów skażonych fekaliami.

1414

Zatrucia pokarmowe o etiologii Zatrucia pokarmowe o etiologii bakteryjnejbakteryjnej - - Escherichia coliEscherichia coli CDCD

Żywność będąca źródłem zatrućŻywność będąca źródłem zatruć– hamburgery poddane niedostatecznej obróbce hamburgery poddane niedostatecznej obróbce

termicznej,termicznej,– produkty o zwiększonej kwasowości: cydr produkty o zwiększonej kwasowości: cydr

jabłkowy, majonez, jogurt, fermentowane jabłkowy, majonez, jogurt, fermentowane mięso (salami), mięso (salami),

– KiełkiKiełki– dzikie zwierzęta, sarny, jelenie.dzikie zwierzęta, sarny, jelenie.

Optymalna temperatura wzrostu wynosi Optymalna temperatura wzrostu wynosi 373700C, przy pH 4,2 do 9. C, przy pH 4,2 do 9.

1515

Zatrucia pokarmowe o etiologii Zatrucia pokarmowe o etiologii bakteryjnejbakteryjnej - - Escherichia coliEscherichia coli CD2 CD2

Czas inkubacji: 2-3 dniCzas inkubacji: 2-3 dni Objawy:Objawy:

– Nagły początek biegunkiNagły początek biegunki– Rzadko wymiotyRzadko wymioty

1616

Zatrucia pokarmowe Zatrucia pokarmowe o etiologii bakteryjnejo etiologii bakteryjnej - - Staphylococcus aureusStaphylococcus aureus

Występuje w jamie nosowo – Występuje w jamie nosowo – gardłowej, na skórze, w przewodzie gardłowej, na skórze, w przewodzie pokarmowym człowieka i zwierząt. pokarmowym człowieka i zwierząt. Wytwarza enterotoksyny ciepłostabilne, Wytwarza enterotoksyny ciepłostabilne, dobrze rozpuszczane w wodzie dobrze rozpuszczane w wodzie i roztworach soli, które nie rozkładają i roztworach soli, które nie rozkładają się pod wpływem gotowania. się pod wpływem gotowania.

1717

Zatrucia pokarmowe o etiologii Zatrucia pokarmowe o etiologii bakteryjnejbakteryjnej - - Staphylococcus aureusStaphylococcus aureus CDCD Żywność będąca przyczyną zatruć o Żywność będąca przyczyną zatruć o

etiologii gronkowcowej: etiologii gronkowcowej: – mmięsoięso– wwędlinyędliny– przetwory rybneprzetwory rybne– mleko i produkty mlecznemleko i produkty mleczne– ssałatkiałatki– LodyLody– wyroby cukiernicze z krememwyroby cukiernicze z kremem– produkty warzywneprodukty warzywne

1818

Zatrucia pokarmowe o etiologii bakteryjnejZatrucia pokarmowe o etiologii bakteryjnej - - Staphylococcus aureusStaphylococcus aureus CD2 CD2

Czas inkubacji 3 do 6 godzinCzas inkubacji 3 do 6 godzin Objawy:Objawy:

– Nagły początekNagły początek– Silne wymioty trwające do 24 godzinSilne wymioty trwające do 24 godzin

1919

Zatrucia pokarmowe o etiologii Zatrucia pokarmowe o etiologii bakteryjnejbakteryjnej - - Campylobacter jejuniCampylobacter jejuni

Główne źródło występowania Główne źródło występowania C. jejuniC. jejuni to przewód pokarmowy to przewód pokarmowy dzikich i udomowionych zwierząt, dzikich i udomowionych zwierząt, szczególnie ptaków. Rośnie w szczególnie ptaków. Rośnie w temp. od 30 do 47 temp. od 30 do 47 00CC, optymalna , optymalna temp. wzrostu 42 stopnie C. temp. wzrostu 42 stopnie C.

2020

Zatrucia pokarmowe o etiologii Zatrucia pokarmowe o etiologii bakteryjnejbakteryjnej - - Campylobacter jejuniCampylobacter jejuni CD CD Najczęstszym źródłem rozpowszechniania się Najczęstszym źródłem rozpowszechniania się

sąsą– surowe mięso drobiowe (od 20 do 100% surowych surowe mięso drobiowe (od 20 do 100% surowych

kurcząt w obrocie jest zanieczyszczone kurcząt w obrocie jest zanieczyszczone C. jejuniC. jejuni))– surowa wołowinasurowa wołowina– wwodaoda– niepasteryzowane mlekoniepasteryzowane mleko– wtórne zanieczyszczenie innych produktów wtórne zanieczyszczenie innych produktów

spożywczych.spożywczych. Wywołuje u ludzi kampylobakteriozę z Wywołuje u ludzi kampylobakteriozę z

objawami: biegunka, krwawe stolce, wymioty, objawami: biegunka, krwawe stolce, wymioty, bóle brzucha (okolica pępkowa).bóle brzucha (okolica pępkowa).

2121

Zatrucia pokarmowe o etiologii Zatrucia pokarmowe o etiologii bakteryjnejbakteryjnej - - Campylobacter jejuniCampylobacter jejuni CD2 CD2

Czas inkubacji 2-4 dni, rzadziej 7-10Czas inkubacji 2-4 dni, rzadziej 7-10

2222

Zatrucia pokarmowe o etiologii Zatrucia pokarmowe o etiologii bakteryjnejbakteryjnej - - Bacillus cereusBacillus cereus

Występuje w glebie, wodzie i na roślinach. Występuje w glebie, wodzie i na roślinach. Ze względu na wytwarzanie ciepłoopornych Ze względu na wytwarzanie ciepłoopornych przetrwalników, pasteryzacja np. mleka, przetrwalników, pasteryzacja np. mleka, śmietany nie zawsze jest skuteczna. śmietany nie zawsze jest skuteczna. Namnaża się w temp. od 5 do 50 Namnaża się w temp. od 5 do 50 00CC,.,.

B. cereusB. cereus wytwarza dwie toksyny: toksynę wytwarza dwie toksyny: toksynę wymiotną, drugą ciepłostabilną, która jest wymiotną, drugą ciepłostabilną, która jest enterotkosyną odpowiedzialną za enterotkosyną odpowiedzialną za biegunkę.biegunkę.

2323

Zatrucia pokarmowe o etiologii Zatrucia pokarmowe o etiologii bakteryjnejbakteryjnej - - Bacillus cereusBacillus cereus CD CD

„„Syndrom biegunkowy” – czas inkubacji 8 Syndrom biegunkowy” – czas inkubacji 8 -16 godzin. Występuje zwykle po spożyciu -16 godzin. Występuje zwykle po spożyciu zakażonych legumin zbożowych, dań zakażonych legumin zbożowych, dań zawierających kukurydzę, ziemniaków zawierających kukurydzę, ziemniaków puree, warzyw. puree, warzyw.

„„Syndrom wymiotny” – czas inkubacji 2-8 Syndrom wymiotny” – czas inkubacji 2-8 godzin. Występuje po spożyciu smażonego godzin. Występuje po spożyciu smażonego lub gotowanego ryżu, pasteryzowanej lub gotowanego ryżu, pasteryzowanej śmietanki i mleka, spaghetti. śmietanki i mleka, spaghetti.

2424

Zatrucia pokarmowe o etiologii bakteryjnejZatrucia pokarmowe o etiologii bakteryjnej - - Listeria monocytogenesListeria monocytogenes

Jest drobnoustrojem szeroko Jest drobnoustrojem szeroko rozprzestrzenionym w środowisku rozprzestrzenionym w środowisku ludzi i zwierząt na całej kuli ludzi i zwierząt na całej kuli ziemskiej. Wzrasta w temp. od –ziemskiej. Wzrasta w temp. od –0,5 do +45 0,5 do +45 00CC. Odznacza się dużą . Odznacza się dużą odpornością na sól, rośnie przy odpornością na sól, rośnie przy stężeniu 6%.stężeniu 6%.

2525

Zatrucia pokarmowe o etiologii bakteryjnejZatrucia pokarmowe o etiologii bakteryjnej - - Listeria monocytogenesListeria monocytogenes CD CD

Najczęstszym źródłem rozprzestrzeniania się Najczęstszym źródłem rozprzestrzeniania się L. monocytogenesL. monocytogenes są: są:– warzywawarzywa– mleko i przetwory mlecznemleko i przetwory mleczne– sery maziowesery maziowe– surowe mięso, ryby i przetwory rybnesurowe mięso, ryby i przetwory rybne– środowisko mleczarskich zakładów środowisko mleczarskich zakładów

produkcyjnych. produkcyjnych.

2626

Zatrucia pokarmowe o etiologii bakteryjnejZatrucia pokarmowe o etiologii bakteryjnej - - Listeria monocytogenesListeria monocytogenes CD2 CD2

Stanowi duże zagrożenie jako czynnik Stanowi duże zagrożenie jako czynnik etiologiczny zatruć pokarmowych. etiologiczny zatruć pokarmowych.

Czas inkubacji 2-21 dniCzas inkubacji 2-21 dni Wywołuje u ludzi chorobę zwaną listerioząWywołuje u ludzi chorobę zwaną listeriozą Zaburzenia związane z infekcją obejmują:Zaburzenia związane z infekcją obejmują:

– Zapalenie opon mózgowo-rdzeniowychZapalenie opon mózgowo-rdzeniowych– PosocznicęPosocznicę– Zapalenie płucZapalenie płuc– PoronieniaPoronienia– Zespół rzekomo grypowyZespół rzekomo grypowy

2727

Zatrucia pokarmowe o etiologii bakteryjnejZatrucia pokarmowe o etiologii bakteryjnej - - Yersinia enterocoliticaYersinia enterocolitica

Drobnoustrój ten jest Drobnoustrój ten jest rozprzestrzeniony środowisku rozprzestrzeniony środowisku lądowym i wodnym. Do artykułów lądowym i wodnym. Do artykułów spożywczych najczęściej spożywczych najczęściej wywołujących zatrucia pokarmowe tą wywołujących zatrucia pokarmowe tą bakterią należą:bakterią należą:– surowe mleko kozie,surowe mleko kozie,– wieprzowina i inne surowe mięsa,wieprzowina i inne surowe mięsa,– patroszone rybypatroszone ryby– krewetki, kraby,krewetki, kraby,– warzywa, warzywa, – woda. woda.

2828

Zatrucia pokarmowe o etiologii bakteryjnejZatrucia pokarmowe o etiologii bakteryjnej - - Yersinia enterocoliticaYersinia enterocolitica CD CD

Wzrasta w temp. od –2 do +45 Wzrasta w temp. od –2 do +45 00C. C. Głębokie zamrożenie efektywnie Głębokie zamrożenie efektywnie

eliminuje tę bakterię. eliminuje tę bakterię. Czas inkubacji 1-3 dniCzas inkubacji 1-3 dni ObjawyObjawy

– Silne bóle brzuchaSilne bóle brzucha– BiegunkaBiegunka– GorączkaGorączka

2929

Zatrucia pokarmowe o etiologii bakteryjnejZatrucia pokarmowe o etiologii bakteryjnej - - Clostridium botulinumClostridium botulinum

Beztlenowa bakteria ta występuje Beztlenowa bakteria ta występuje w glebie, w odchodach zwierząt, w glebie, w odchodach zwierząt, wytwarza przetrwalniki bardzo wytwarza przetrwalniki bardzo oporne na ciepło. Zatrucia oporne na ciepło. Zatrucia pokarmowe wywoływane są pokarmowe wywoływane są toksynami wytwarzanymi przez toksynami wytwarzanymi przez ten drobnoustrój. Zjawisko to nosi ten drobnoustrój. Zjawisko to nosi nazwę intoksykacji.nazwę intoksykacji.

3030

Zatrucia pokarmowe o etiologii bakteryjnejZatrucia pokarmowe o etiologii bakteryjnej - - Clostridium botulinumClostridium botulinum CD CD

Toksyna botulinowa może występować:Toksyna botulinowa może występować:

– konserwy mięsne i jarzynowe o pH powyżej 4,5

– mięso i wędliny produkowane w warunkach domowych,

– konserwy rybne.

3131

Zatrucia pokarmowe o etiologii bakteryjnejZatrucia pokarmowe o etiologii bakteryjnej - - Clostridium botulinumClostridium botulinum CD2 CD2

C. botulinumC. botulinum rośnie w temp. od 10 do rośnie w temp. od 10 do 50 50 00C w warunkach beztlenowych. C w warunkach beztlenowych.

Czas inkubacji 12-36 godzinCzas inkubacji 12-36 godzin ObjawyObjawy

– Podwójne widzeniePodwójne widzenie– Trudności w połykaniuTrudności w połykaniu– Paraliż mięśni oddechowychParaliż mięśni oddechowych– Zaburzenia ruchoweZaburzenia ruchowe

3232

Zatrucia pokarmowe o etiologii Zatrucia pokarmowe o etiologii bakteryjnejbakteryjnej - - Vibrio parahaemolyticusVibrio parahaemolyticus

Występuje w wodach morskich. Występuje w wodach morskich. Do zatrucia pokarmowego dochodzi po Do zatrucia pokarmowego dochodzi po

spożyciu żywności pochodzenia spożyciu żywności pochodzenia morskiego np.:morskiego np.:– surowe rybysurowe ryby– mmałżeałże– kkrabyraby– oostrygistrygi– mięczakimięczaki

3333

Zatrucia pokarmowe o etiologii bakteryjnejZatrucia pokarmowe o etiologii bakteryjnej - - Vibrio parahaemolyticusVibrio parahaemolyticus CD CD

Temp. wzrostu wynosi 10 do 44 Temp. wzrostu wynosi 10 do 44 00C, C, pH 7,6 do 8,6. pH 7,6 do 8,6.

Czas inkubacji 6-96 godzinCzas inkubacji 6-96 godzin ObjawyObjawy

– biegunkabiegunka– całkowite wyzdrowienie w ciągu 1-3 całkowite wyzdrowienie w ciągu 1-3

dnidni

3434

Zatrucia pokarmowe o etiologii Zatrucia pokarmowe o etiologii wirusowejwirusowej

Mogą przetrwać w żywności przez Mogą przetrwać w żywności przez kilka a nawet kilkanaście dni. kilka a nawet kilkanaście dni. Wiadomości na temat obecności Wiadomości na temat obecności wirusów w żywności są skąpe z wirusów w żywności są skąpe z powodu trudności przy ich izolowaniu i powodu trudności przy ich izolowaniu i oznaczaniu w żywnościoznaczaniu w żywności..

3535

Zatrucia pokarmowe o etiologii Zatrucia pokarmowe o etiologii wirusowej - wirusowej -

Enterowirus 72Enterowirus 72 Enterowirus 72 - wirus zapalenia wątroby typu A Enterowirus 72 - wirus zapalenia wątroby typu A

– Zwykle jest skutkiem zanieczyszczenia Zwykle jest skutkiem zanieczyszczenia fekaliami wody pitnej, mleka. fekaliami wody pitnej, mleka.

– Czas inkubacji 14-35 dni– Objawy

Początek nagły Gorączka powyżej 38 st. C Objawy żółtaczki poprzedzone nudnościami i wymiotami

3636

Zatrucia pokarmowe o etiologii Zatrucia pokarmowe o etiologii wirusowej - wirusowej - NorowirusyNorowirusy

Norowirusy Norowirusy – Mogą występować w zanieczyszczonej Mogą występować w zanieczyszczonej

fekaliami lub wymiocinami wodzie i żywności. fekaliami lub wymiocinami wodzie i żywności. Najczęstszymi miejscami zbiorowych zatruć Najczęstszymi miejscami zbiorowych zatruć pokarmowych spowodowanych norowirusem są pokarmowych spowodowanych norowirusem są zakłady żywienia zbiorowegozakłady żywienia zbiorowego

– Czas inkubacji 1-2 dniCzas inkubacji 1-2 dni– ObjawyObjawy

WymiotyWymioty BiegunkaBiegunka Czasem gorączkaCzasem gorączka Bóle głowyBóle głowy Bóle stawówBóle stawów

3737

PodsumowaniePodsumowanie Istnieje zależność między rodzajem Istnieje zależność między rodzajem

żywności a wstępowaniem żywności a wstępowaniem drobnoustrojów patogennych. drobnoustrojów patogennych. – W mięsie surowym i niedogotowanym – W mięsie surowym i niedogotowanym –

SalmonellaSalmonella i i CampylobacterCampylobacter..– Ryby surowe – Ryby surowe – VibrioVibrio. . – Żywność gotowana, może być wtórnie Żywność gotowana, może być wtórnie

zanieczyszczona w czasie zanieczyszczona w czasie przechowywania-przechowywania-SalmonellaSalmonella, , ShigellaShigella, , CampylobacterCampylobacter, , gronkowiec.gronkowiec.

– Żywność gotowana długo przechowywana Żywność gotowana długo przechowywana bez schłodzenia – bez schłodzenia – BacillusBacillus cereuscereus..

3838

Podsumowanie CDPodsumowanie CD– Żywność gotowana długo przechowywana Żywność gotowana długo przechowywana

w niskiej temp. – w niskiej temp. – Listeria monocytogenesListeria monocytogenes, , Yersinia enterocolitica.Yersinia enterocolitica.

– Żywność gotowana długo przechowywania Żywność gotowana długo przechowywania w warunkach betlenowych – w warunkach betlenowych – Clostridium Clostridium botuliniumbotulinium. .

– Żywność niedosterylizowana – Żywność niedosterylizowana – Clostridium Clostridium botuliniumbotulinium..

3939

Dziękuję za Dziękuję za uwagęuwagę