Xuquuda iyo Mas’uuliyadaha Ardayda, …...Ardadu hesho. Si loo hubiyo jawi waxbrasho oo wanaagsan...

20
Buuga Gacan-Qabsiga Habdhaqanka Ardayga: Xuquuda iyo Mas’uuliyadaha Ardayda, waalidiinta/Mas’uuliinta iyo Shaqaalaha 2015-16 JADWALKA GUDAHA KU JIRA: Mus’uuliyad la wadaago Eeg xaashida 2aad Taageerada iyo waxqabadka Habdhaqanka wanaagsan Eeg xaashida 3aad Dabeecada la filayo Eeg xaashida 4aad Xuquuqaha iyo Mas’uuliyadaha Ardayga Eeg xaashida 5aad Heerarka habdhaqanka Ardayga Eeg xaashida 9aad Erayada caamka ah Eeg xaashida 18aad Kaalmaynta Xallinta Arrimaha Eeg xaashida 19aad Board of Education Valeria S. Silva, Superintendent Tani waa warqad qura oo kooban oo ah Buuga gacan-qabsiga habdhaqanka ardayga: Xuquuqaha iyo Mas’uuliyadaha. Ardadu iyagaa ka mas’uula in ay ogaadaan oo raacaan hadba buuga gacan-qabsiga habdhaqanka ardayga nuqulka u danbeeya ee dhammaystiran. Haddii wax is khilaafi ku jiro warqadan kooban iyo Buuga gacan-qabsiga ee habdhaqanka Ardayda ee dhan, fadlan, ka eeg buuga gacanqabsiga isagoo dhamaystiran Internet-ka www.spps.org/rights_and_ responsibilities. Dadka xaga araga wax ka qabaa, way codsan karaan nuqul ka mida warqadan kooban iyadoo qaab kale oo ka duwan, taasoo noqon karta daabacaada oo la wayneeyo, codka oo la duubo, Computar disk lugu duubo iyo wixii la midka ah. Kala soo xiriir xafiiska isgaarsiinta, suuqgaynta iyo horumarinta Lambarka Teleefanka 651-767-8110.

Transcript of Xuquuda iyo Mas’uuliyadaha Ardayda, …...Ardadu hesho. Si loo hubiyo jawi waxbrasho oo wanaagsan...

Page 1: Xuquuda iyo Mas’uuliyadaha Ardayda, …...Ardadu hesho. Si loo hubiyo jawi waxbrasho oo wanaagsan dhamman Degmooyinka iyo waliba maamulid wax ku oola oo Fasalka ah, dhamman kuwa

Rights & Responsibilities Summary | 1

Buuga Gacan-Qabsiga Habdhaqanka Ardayga:

Xuquuda iyo Mas’uuliyadaha Ardayda, waalidiinta/Mas’uuliinta iyo Shaqaalaha

2015-16

JADWALKA GUDAHA KU JIRA: Mus’uuliyad la wadaago Eeg xaashida 2aad Taageerada iyo waxqabadka Habdhaqanka wanaagsan Eeg xaashida 3aad Dabeecada la filayo Eeg xaashida 4aad Xuquuqaha iyo Mas’uuliyadaha Ardayga Eeg xaashida 5aad Heerarka habdhaqanka Ardayga Eeg xaashida 9aad Erayada caamka ah Eeg xaashida 18aad Kaalmaynta Xallinta Arrimaha Eeg xaashida 19aad

Board of Education Valeria S. Silva, Superintendent

Tani waa warqad qura oo kooban oo ah Buuga gacan-qabsiga habdhaqanka ardayga: Xuquuqaha iyo Mas’uuliyadaha. Ardadu iyagaa ka mas’uula in ay ogaadaan oo raacaan hadba buuga gacan-qabsiga habdhaqanka ardayga nuqulka u danbeeya ee dhammaystiran. Haddii wax is khilaafi ku jiro warqadan kooban iyo Buuga gacan-qabsiga ee habdhaqanka Ardayda ee dhan, fadlan, ka eeg buuga gacanqabsiga isagoo dhamaystiran Internet-ka www.spps.org/rights_and_ responsibilities. Dadka xaga araga wax ka qabaa, way codsan karaan nuqul ka mida warqadan kooban iyadoo qaab kale oo ka duwan, taasoo noqon karta daabacaada oo la wayneeyo, codka oo la duubo, Computar disk lugu duubo iyo wixii la midka ah. Kala soo xiriir xafiiska isgaarsiinta, suuqgaynta iyo horumarinta Lambarka Teleefanka 651-767-8110.

Page 2: Xuquuda iyo Mas’uuliyadaha Ardayda, …...Ardadu hesho. Si loo hubiyo jawi waxbrasho oo wanaagsan dhamman Degmooyinka iyo waliba maamulid wax ku oola oo Fasalka ah, dhamman kuwa

2 | Rights & Responsibilities Summary

Waalidiinta, Qoysaska iyo Bulshada Dugsiyada Dadwaynaha ee Saint Paul: Waxaan idiin kula soo biiraynaa anagoo doonayna in ilmahaaga Dugsiyada Dadwaynaha ee Saint Paul ka helaan bay’ad waxbarasho oo badbaado iyo taageero leh. Si aan si wada jir ah hadafkaa hubaal uga dhigno, waxaan samaynay Buuggaan gacan Qabsiga ah ee loo yaqaan Buugga Masuuliyadaha iyo Xaquuqda (Rights and Responsibilities Handbook), waxaana aan u samaynay inaan hogaan uga dhigno ardayda, qoysaska, iyo shaqaalahaba si isku mid ah. Qaybtaan la soo koobay ee boogga ahi waxay qeexaysaa xuquuqda ardayda, iyo sidoo kale waxyaabaha ay degmadu ka filayso ama ka rajaynayso habka ay u dhaqamayaan. Waxaan doonaynaa inay dadka akhrinayaa fahmaan waxyaabaha laga filayo. Waxaan kale oo doonaynaa inay ardayda iyo waalidiintu ogaadaan cawaaqibka ardayda caadada ka dhigata hab dhaqan aan iskuulka ku haboonaynay. Inta ugu badan, waxaan rajaynaynaa in macluumaadka buugaan ku qoran ay caawimaad ka gaysandoonaan sahlitaanka xaaladda dugsiyada Dadwaynaha ee Saint Paul. In la isxushmeeyaa waa furaha aan rajaynayno in aan nafteena u daadahayno. Waalidiinta waxaa laga doonayaa inay fahmaan inay yihiin macalimka koowaad ee ugu muhiimsan ee ilmahaagu ku dayanayaan. Taageeradaada iyo dhiirigalinta ilmahaaga ee waxyaabaha laga filayo waxaan ku kalsoonahay in tusmooyinkaani dhamaanteen inaka caawindoonaan inaan ku noolaano bay’adda ay ardayda iyo macalimiintuba dhamaantood mudanyihiin. Fadlan ilmahaaga isla akhriya buuggaan gacan qabsiga ah sidaa darteed labadiinuba waad ogaanaysaan oo fahmaysaan qawaaniinta habdhaqan ahaan la aqbalikarayo iyo waxa dhicidoona haddii aan ilmahaagu raacin qawaaniintaan. Haddii aad qabto wax su’aal ah oo wax la xiriira buugaan gacan qabsiga ah ku saabsan fadlan waxaad la xiriirtaa macalimka cunugaaga ama maamulaha. Waxaan doonaynaa inaad fahamtaan waxyaabah buugaani idiin ka filayo dhamaantood, haddaba fadlan buugga oo dhan waxaad ka eegtaa interneedka: www.spps.org/Rights_and_Responsiblities. Waxaa naga go’an inaan idiin la shaqayno si hawl wadaag ah si aan dugsiyada Dadwaynaha ee Saint Paul uga dhigno meel adiga iyo ilmahaaguba aad dareentaan inay tahay meel laydin ka soo dhaweeyo oo laydin ka qiimeeyo. Qadarin,

Valeria S. Silva Superintendent MASUULIYADAHA LAWADAAGO Ixtiraamka oo la badiyo, Masu”uuliyadaha iyo Nabad-galyada Dugsiyada dadweynaha ee Saint Paul, waxay leeyihiin soo dhawayn fiican, iyo wax barasho sareeysa oo dhamman Ardadu hesho. Si loo hubiyo jawi waxbrasho oo wanaagsan dhamman Degmooyinka iyo waliba maamulid wax ku oola oo Fasalka ah, dhamman kuwa daneeyaa waxay leeyihiin kaalin muhiima oo ay ka qaataanj. Ardada

• Waxa jira fursado suuragal ah oon xad lahayn in aad guulaysato. • Dhis oo la samee shaqaalaha Dugsiga, xidhiidh la amini karo oo haboon. • Qorshee oo u habee hawl maalmeedkaaga, si aad u guulaysato maalintaada oo dhan • Raadi in aad aqbasho mus’uuliyadda, ogowna in aad ka mas’uul tahay wixii ka yimaada • U muuji ixtiraam Aradada kale, Waalidiintooda/Mas’uulinta haya iyo dhamaan Shaqaalaha. • U sheeg qof weyn marka aad kaalmo u baahan tahay • Ilaali oo raac nidaamka iyo qawaaninta Dugsiga • M aalin walba aad Dugusiga xilligiisa, Fasal kastana gal waqtigiisa adoo u diyaara in aad waxbarato, aadna

u dadaal. • In aad si taxadar leh u adeegsatid kheyraadka iyo qalabka.

Page 3: Xuquuda iyo Mas’uuliyadaha Ardayda, …...Ardadu hesho. Si loo hubiyo jawi waxbrasho oo wanaagsan dhamman Degmooyinka iyo waliba maamulid wax ku oola oo Fasalka ah, dhamman kuwa

Rights & Responsibilities Summary | 3

MASUULIYADAHA LAWADAAGO Waalidiinta/Mas’uulinta

• Caruurtaadu waxay haystaan fursado suuragal ah oon xad lahayn in ay Guulaystaan

• Ogoow caruurtaadu inay leeyihiin waxyaaba u suurtoobi kara oo aan la soo koobi karin ee hadaba ku caawi inay dandaas gaaraan.

• La same xidhiidh fiican qof Dugsiga jooga, kaasoo noqon kara Mumulaha, macalin, shaqeeye bulsho iyo la taliye.

• La shaqee shaqaalaha wadajir ahaan adoo xurmaynaya si Ilmahaagu u guulaysto

• Ka raadi caawimaad haddii aad fahmi weydo, ama doonayso in aad go’aan Gaadho ama asbaabaha ka danbeeya.

• Ka qayb-gal kulamada macallinka iyo waalidka. Haddii kari weydo, u dir qof kamida qoyskaaga oo ka qeyb gala halkaagii.

• Ixtiraam oo kaalmee bii’ada waxbarashada, kuna adkee muhimada ay leedahay u diyaar garowga Dugsigu.

• U kobci in Ilmahaaga tacliinta in uu ku guulaysto, iyo asluubta dugsiga adoo ku adkaynaya in uu raaco shuruucda iyo nidaayada Dugsiga.

• Hubi in Ilmahaagu/caruurtaadu yimaadaan Dugsiga malin kasta Xilliga ku haboon.

• Xakamee ku-adeegsiga iPad-ka guriga

Shaqaalaha SPPS Iyo Bulshada Iskuulka • Waxa la rumaysan yahay dhammaan Ardadu

in ay heystaan wax yaabo badan oo suura gala aan xadlahayn oo lagu guulaystaan, haddaba caawi siday u heli lahaayeen

• La yeelo xidhiidh quman oo ku dhisan ixtiram dhammaan Ardada iyo waalidiintooda/masu’uulintooda kale

• Si joogta ah, ula xiriir waalidiinta/mas’uuliinta kale

• Samee so dhawayn diiran, iyo jawi xasiloon oo nabdoon

• Kor u qaad dadweyne iyo habka waxbarashada, taasoo keenaysa horumaar dhinaca bulshada iyo guul xagga tacliinta

• Waa in aad ka fishaa dhammaan Ardada in ay helaan tacliin sare iyo rajo wanaagsan

• Waa in aad noqoto xirfadyaqaan ku dayasho leh, sida loo xalilo duruufaha adag, adoo raacaya hababka wax lagu furdaamiyo

• Abuur hab waxbarasho oo haboon kuna dhisan baahida ardayga oo ku dhisan qadarinta dhaqammada kala duwan ee ardayda.

• Si siman oo cadaalada ula dhaqan dhammaan Ardayda had iyo jeer marka aad dhaqan-galinayso sharciyada iyo nidaamyada

• Cashirrada aad bixinaysid ha nodaan kuwa abuuraya jawi tiknoolaiyada qani ku ah isla markaasna haku dhisnaadaan dhookha ardayda.

NIDAAMKA TAAGEERADA IYO WANAAJINTA HABDHAQANKA SUUBAN(PBIS): QAAB DHISMEED ISKUUL WALBO LAGA DHAQAN GALIN DOONO Wax Qabadka iyo Taageerada habdhaqanka wanaagsan ee loo yaqaan Positive Behavioral Interventions and Supports (PBIS) hab iskuuladu ay ku samayn karaan kuna hirgalin karaan bay’ad taageeraya tacliinta iyo guusha ama horumarka bulsha ahaan ardayda oo dhan. PBIS waa qaab shaqo oo cilmi baaris ku salaysan taas oo ay iskuulada si joogta ah dib u habayn ugu sameeyaan si ay u buuxiso baahida waxbarasho ee is badalaysa ee bulshadooda. Kooxaha iskuulku waxay qaabkaan u isticmaalaan inay ku asteeyaan habkooda isugu jira sadexda tier (three tiered) ee habdhaqanka taageerada sinaanta ardayda oo dhan. Waxaa muhiimad lasiiyaa ka hortaga badhaqamada dhibaatada keeni kara ee taageeraya xirfadaha bulshada caawin kara, oo isticmaali kara arimo xal u noqan kara dhibaatooyinka jira.

Page 4: Xuquuda iyo Mas’uuliyadaha Ardayda, …...Ardadu hesho. Si loo hubiyo jawi waxbrasho oo wanaagsan dhamman Degmooyinka iyo waliba maamulid wax ku oola oo Fasalka ah, dhamman kuwa

4 | Rights & Responsibilities Summary

Habdhaqanka Wanaagsan ee Laga Filayo Ardayda Walbo Dugsiyada dhamaan waxay leeyihiin oo ay si joogta ah u meel mariyaan habdhaqan cad, suuban kana turjumaya xeerka iskuulka iyo bulshada oo ay doonayaan in lagu dhaqmo. Habdhaqammadaasi waa kuwa la barto, la ilaaliyo, la isku saxo isla markaasna la meel mariyo. Hoos waxaa ku qoran shaxda habdaqameedka dugsiyada hoose iyo kuwa sare.

Habdhaqanka Suuban –Dhamaan Dugsiga MITHAALLADA DUGSIGA HOOSE Noqo Qof Ixtiraam Leh Noqo Qof Mas’uul Ah Noqo Qof Nabdoon/Aamin Ah

Marinnada Fasallada Hortooda

• Codkaagu sare ha u qaadin (level 0-1)

• Adiga oonan qaylin dadka salaan (gacan haadin, dhoolo cadeyn ama iwm.).

• Ixtiraam shaqada ardayda kale (indhaha un ka eeg)

• Had iyo jeer ku soco ama istaag dhanka midig ee marinnada ama jaranjarada.

• Warqad fasax adeegso marka aad meel aadaysid. “fasalka marka aad ka baxaysid, macalimka tusi warqad ama qoraal fasax”

• Mar kasto qumaati u soco. • Dadka kale ka ilaali in ay

gaaraan gacmahaada, lugahaada iyo waxyaabaha kale oo aad wadatid

• Ku soco safka ay ardayda kale ee aad isku fasalka tihiin ku socdaan hana ka leexan

• Hal dhu-dhun in la eg ka soo durug dabriga

Kafateriyada

• Raac ama adeec amarka iyo tilmamaha shaqaalaha

• Codkaagu sare ha u qaadin (level 0-1)/Ha qaylin

• Gacanta taago hadii aad cawimaad u baahatid

• Waxyaabaha aad u baahantahay oo idil soo qaado inta aadan kursiga soo fariisan

• Nadhiifi aagaga: kurisgaaga iyo miiskaaguba.

• Qashinka ku qub meesha loogu talo galay, cunnada aadan rabin gee miiska wadaaga (sharing table)

• Si munaasab ah u gal ugana soo bax kafateriyadda

• Kursigaaga ku fadhi ilaa iyo inta lagaa fasaxayo

• Dadka kale ka ilaali in ay gaaraan gacmahaada, lugahaada iyo waxyaabaha kale oo aad wadatid

• Dhakhsadiiba raac baaa “Show Five”

Goo

bta

Musqusha

• Ixtiraam dadka kale • Musqusha u aad kaliya

in aad xaajadaada ku gudatid.

• Ha qaylin, Codkaaga Sare ha u qaadin (level 0-1)

• Ilaali oo tashiil biyaha, warqadaha iyo saabuunta (istcmaal hal mar oo saabuun ah iyo hal warqad oo aad gacmaha ku qalajisid

• Musqusha isticmaal adiga oo aamusan, dhakhsana kaga soo bax

• Dami qalabka elektroonika hadii aad wadatid

• Gacmahaaga sabuun ku dhaq • Musqusha nadiif ha ahaato

marka aad ka soo baxaysd • Dadka kale ka ilaali in ay

gaaraan gacmahaada, lugahaada iyo waxyaabaha kale oo aad wadatid

Habdhaqanka Suuban –Dhamaan Dugsiga MITHAALLADA DUGSIYADA SARE Noqo Qof Ixtiraam Leh Noqo Qof Mas’uul Ah Noqo Qof Nabdoon/Aamin Ah

Marinnada Fasallada Hortooda

• Soco oo Hadal • Salaan dadka kale • Adeegso luuqad ku

haboon iskuulka

• Fasalka gal inta aanan gambaleelka la yeerinin

• Warqad fasax adeegso marka aad meel aadaysid. “fasalka marka aad ka baxaysid, macalimka tusi warqad ama qoraal fasax”

• Dhanka midig ku soco wadooyinka

• Dadka kale ka ilaali in ay gaaraan gacmahaada, lugahaada iyo waxyaabaha kale oo aad wadatid

Kafateriyada • Raac ama adeec

amarka iyo tilmamaha shaqaalaha

• Gal safka si aad cunnadaada u qaadatid

• Adeegso luuqad ku haboon iskuulka

• Waxyaabaha aad u baahantahay oo idil soo qaado inta aadan kursiga soo fariisan

• Nadhiifi aagaga: kurisgaaga iyo miiskaaguba.

• Qashinka ku qub meesha loogu talo galay saxaaradahana is dul-saar

• Miiskaaga joog ilaa iyo gambaleelka laga yeeriyo

• Dadka kale ka ilaali in ay

gaaraan gacmahaada, lugahaada iyo waxyaabaha kale oo aad wadatid

Goo

bta

Musqusha • Xushmee oo ixtiraam dadka kale ee musqusha isticmaalaya

• Musqusha u isticmaal sidii loogu talo galay kaliya

• Tashiil biyaha iyo alaabta kale ee musqusha

• Isticmaal musqusha oogu dhow fasalkaaga

• Dami qalabka elektroonika hadii aad wadatid

• Musqusha nadiif ha ahaato marka aad ka soo baxaysd

• Dadka kale ka ilaali in ay gaaraan gacmahaada, lugahaada iyo waxyaabaha kale oo aad wadatid

Page 5: Xuquuda iyo Mas’uuliyadaha Ardayda, …...Ardadu hesho. Si loo hubiyo jawi waxbrasho oo wanaagsan dhamman Degmooyinka iyo waliba maamulid wax ku oola oo Fasalka ah, dhamman kuwa

Rights & Responsibilities Summary | 5

Xuquuqda Ardayda iyo Masuuliyadahooda Ardayda dhigata dugsiyada Saint Paul Public Schools waxay leeyiniin xaquuqo dhoowr ah iyo fursadahooda. Sidoo kale ardayda waxaa masuuliyadi ka saarantahay macalimiintooda, shaqaalaha kale iyo ardayda ay wax wada bartaan. Ardaydu waxay leeyihiin xuquuqo kale oo uu u balan qaadayo Dastuurka iyo qawaaniinta gobolka iyo degaankaba. Xuquuqda iyo masuuliyadaha buuggaan gacanqabsiga ah ee ardayda ku qoran maaha kuwo wax kasta lagu soo daray mana daboolayaan xaalad kasta oo timaada. Qaybta hoose ayaa sharaxaysa xuquuqda ardayda, masuuliyadooda, iyo fursadaha ay ku leeyihiin Dugsiyada Saint Paul Public Schools. Helitaanka Marinka Diiwanadda (Access to Records Access to Records) Xuquuqda/Fursadaha (Rights/Opportunities) Ayadoo la tixraacayo qawaaniinta gobolka iyo tan dawlada dhexe, ardayda iyo waalidiinta/masuuliyiinta ardaydu waxay xaq u leeyihiin inay eegaan ama daalacdaan axwaashooda ku qoran diiwaanada iskuulada. Ardaydu waxay xaq u leeyihiin in shu’uuntooda gaarka ah ee diiwaanadooda la ilaaliyo. Arin kasta oo daboolka lagaga qaadayo diiwaanada ardayda waa inay waafaqsantahay sharciga iyo nidaamka u degan iskuulada degmada. Masuuliyadahya (Responsibilities) Ardayda qaanka ahi ayaga ayaa masuul ka ah inay la socdaan nidaamka iskuulada degmada iyo nidaamka degmada way eegi karaan diiwaanada iskuulada. Maqnaanshaha iyo Daahitaanka Ardayga (Attendance and Tardiness) Xuquuqda/Fursadaha (Rights/Opportunities) Iyadoo loo eegayo qawaaniinta gobolka iyo tan doowlada dhexe ardayda degan degmadu waxay xaq u leeyihiin waxbarasho lacag la’aan ah. Maqnaanshaha ama daahitaanka ardayda ee ku yimaada arimo diineed waxaa loo qorayaa maqnaansho ama daahitaan cududaar leh. Waxaana lagu codsanayuaa qoraal ay waalidiinta/ masuuliyiintu sameeyaan. Wixii faahfaahin dheeraad ah Board Policy 503.00 ee bogga www.boe.spps.org. Masuuliyadahya (Responsibilities) Waalidiinta/masuuliyiinta ardaydu ayaga ayaa ka masuul ah raacitaanka sharciyada iyo nidaamka yaala habsanka iyo daahitaanka. Ardayda iyo waalidiintooda/masuuliyiintooduba ayaga ayaa ka masuul ah inay iskuulka soo ogaysiiyaan (tusaale ahaan: waraaq soo qoraan, talefoon soo diraan, iwm.) inta aan xiliga ardaygu maqnaanayo la gaarin, ama marka ardaygu iskuulka ku soo noqdo. Ardaydu ayaga ayaa ka masuul ah inay fasax ka helaan qof shaqaalaha ah haddii ay fasalka ka soo daahaan ama haddii ay u baaahanyihhiin inay iskuulka horay uga baxaan maalintaas.

Ardayda iyo waalidiintooda/masuuliyiintooda ayaga ayaa ka masuul ah inay iskuulka la socodsiiyaan haddii ay shardi tahay in ardaygu iskuulka ka baxo inta lagu jiro iskuul maalmeedka. Wixii faahfaahin ah waxaad ka helaysaa Board Policy 503.03 ee bogga www.boe.spps.org. Fursadaha Loosimanayahay (Equal Opportunity) Xuquuqda/Fursadaha (Rights/Opportunities) Sida ay qabaan sharciyadu, ardaydu waxay xuquuqda loo simanyahay ku leeyihiin inay ka qayb galaan dhamaan hawlaha iskuulka iyo barnaamijyada tacliinta iskuulka ee ayh mudanyihiin inay ka qayb galaan. Masuuliyadahya (Responsibilities) Ardaydu ayaga ka masuul ah inay raacaan qawaaniinta iyo nidaamka iskuulka u degan ee hawlaha uu iskuulku marti galiyey, taas oo ay kaga qayb qaataan ama ay dadka kale kala qaybqaataan. Ardaydu maaha inay niyad jabiyaan ardayda kale inay kala qaybgalaan. Habdhaqan Cadaalad ah (Fair Treatment) Xuquuqda/Fursadaha (Rights/Opportunities) Sida ku qeexan Minnesota Pupil Fair Dismissal Act ardaydu waxay xaq u leeyihiin inay helaan hab sharciga waafaqsan marka ay jabiyaan qawaaniinta degmada. Waxyaabaha arintaan kujira waxaa ka mid ah xaalada sharciga la jabiyey iyo ardayda ayagana siday ay arinta u arkaan markooda laga dhagaysto. Ardaydu waxay xaq u leeyihiin in loo sheego dhamaan fasaladada ay dhigan karaan iyo sharciyada iskuulka u yaala, waxyaabaha sharici ahaan laga iyo Nidaamkaba. Ardaydu waxay xaq u leeyihiin in si xushmad leh ay ula dhaqmaan shaqaalaha degmadu iyo ardayda kaleba. Ardaydu waa inay xor ahaadaan oo aan sabab macquul ahj la’aanteed jirkooda uma gaari karaan macalimiinta ama ardayda kale. Sikastaba ha ahaatee, waa la ogolyahay haddii xoog macquul ah shaqaaluhu u isticmaalaan ardayga si looga qabto inuu isdhaawaco, ama hanti waxyeeleeyo.

Page 6: Xuquuda iyo Mas’uuliyadaha Ardayda, …...Ardadu hesho. Si loo hubiyo jawi waxbrasho oo wanaagsan dhamman Degmooyinka iyo waliba maamulid wax ku oola oo Fasalka ah, dhamman kuwa

6 | Rights & Responsibilities Summary

Masuuliyadahya (Responsibilities) Ardaydu waxay masuul ka yihiin inay ka jawaabaan dhamaan tusmooyinka ama su’aalaha qofka shaqaalaha ah kaga imaanaya iyo inay raacaan dhamaan sharciyada, nidaamka, iyo qawaaniinta, iyo waxyaabaha laga filayo ee ayaga khuseeya. Ardaydu ayaga ayaa ka masuul ah inay yaqaaniin kuna dhaqmaan sharciyada fasalada iyo waxyaabaha laga filayaba. Ardaydu waxay ka masuul yihiin inay dadka oo dhan si xushmad leh ula dhaqmaan. Ardaydu waxay masuul ka yihiin inay xushmeeyaan xadka iyo xoriyada dadka ku hareeraysan. Ardayda waxaa laga filayaa inay handita dadka gaarka ah iyo tan degmadaba si masuuliyad leh u xushmeeyaan. Ardaydu waxay masuul ka yihiin inay ka dhoowrsadaan inay xoog ama awood ay isticmaalin si ay qof kale dhaawac ama dhib u gaarsiiyaan Free Speech and Expression Xuquuqda/Fursadaha (Rights/Opportunities) Ardaydu waxay xaq uleeyihiin xoriyatul qowl inta aan hadalkaasi ku xadgudbayn xuquuqda dadka kale. Masuuliyadahya (Responsibilities) Ardayd waxay masuul ka yihiin inay cadeeyaan fikradahooda, soo bandhigaan waxyaabo qoraal ah iyo inay suuqaanta qaybiyaan hab aan cay ahayn, qadaf ahayn, midabtakoor lahayn, ama aan muujinayn qamo qaawan ama aanay ku jirin tixraac la xiriira aalkolada, kiimikada, tubaakada, ama waxyaabo kale oo ay sharci daro tahay in loo isticmaalo dadka yaryar, isla markaana waa inaanay wax u dhimayn oo faragalinayn xuquuqda dadka kale, ama waa inaanay waxyeelayn bay’ada waxbarashada iskuulka iyo nidaamkiisa sida wakhtiga, goobta, iyo habka uu u shaqeeyo. Ogolaanshaha maamulaha iskuulka ayaa loo baahanyahay siiskuulka waxyaabo qoran loogu qaybiyo ama loogu dhejiyo. Waxbarashda iyo Hawlaha Tacliinta (Learning and Academic Work) Xuquuqda/Fursadaha (Rights/Opportunities) Ardaydu waxay xaq u leeyihiin inay dhigtaan iskuul oo ay waxbarasho ka helaan sida sharciugu qoroyo. Ardaydu inay iskuul khaas ah dhigtaan sharaf dheeraad balse xaq maaha. Wixii faahfaahin dheeraad ah waxaad ka eegtaa: Minn. Stat. § 120A.36 ee bogga revisor.mn.lgov/statutes.

Ardaydu waxay xaq u leeyihiin inay dhigtaan iskuul badqaba oo ka madhan waxyaabaha carqadaynaya dadyowga kale ka imaanay. Ardaydu waxay xaq u leeyihiin inay dib u sameeyaan shaqadii iskuulka ee ay misgareeyeen markii ay ku maqnayeen maqnaanshaha cududaarka leh. Ardaydu haddii ay isuulka mudo dheer ka maqnaanayaan waxay xaq u leeyihiin inay la in duruustii ay dhigan lahaayeen loogu diro guriga/isbitaalka sida tusmooyinka gobolkuba ay muujinayaan. Masuuliyadahya (Responsibilities) Ardaydu ayaga ayaa ka masuul ah inay iskuulka yimaadaan, inay fasalada dhamaystiraan, iyo inay fasalka la yimaadaan waxyaabaha ku haboon ee loogu talagay in fasalka lagu isticmaalo. Ardaydu waxay masuul ka yihiin inay iskuulka la yimaadaan dabeecad guud ahaan waxbarashada kaalmaynaysa oo aan cidna ku keenayn khatar dhab ah ama dhici karta, naftooda dhibayn, waxbarashadana dhibaato ku keenayn. Ardaydu ayaga ayaa ka masuul ah inay helaan, dhamaystiraan, dibna u sameeyaan, shaqada la siiyey marka ay iskuulka ka maqnaayeen. Ardaydu ayaga ayaa ka masuul ah inay dhamaystiraan shaqada waxbarasho ee guriga/isbitaalka loogu diray. Daawooyinka (Medications) Xuquuqda/Fursadaha (Rights/Opportunities) Ardaydu waxay leeyihiin fursad ay daawadooda iskuulka ku qaadan karaan bixinta dawadana waxaa shardi ah inay maamulaan inta maalintii la joogo si ay ardaydu iskuulka u tagaan. Masuuliyadahya (Responsibilities) Ardaydu ayaga ayaa ka masuul ah inay raacaan nidaamka u degan dawada ee Board Policy. Wixii faahfaahin ah waxaad riixadaa: Board Policy 516.00. Ardayda iyo waalidiintu ayaga ayaa ka musuul ah inay iskuulka ogaysiis qoraal ah gaarsiiyaan marka ay tahay in wax daawo ah ardayga la siiyo inta iskuul maalmeedka waan in la siiyaa ogaysiiska kalkaalisada caafimaadka. Dhamaan dawooyinka iskuulka la gaynayaa waa inay lahaadaan leebalkii originaalka ahaa ee caaga ay daawdu ku jirto.

Page 7: Xuquuda iyo Mas’uuliyadaha Ardayda, …...Ardadu hesho. Si loo hubiyo jawi waxbrasho oo wanaagsan dhamman Degmooyinka iyo waliba maamulid wax ku oola oo Fasalka ah, dhamman kuwa

Rights & Responsibilities Summary | 7

Bay’ad Xor ka ah Midabtakoorka/Hagardaamada (Non-Discrimination/Harassment-Free Environment) Xuquuqda/Fursadaha (Rights/Opportunities) Ardaydu waxay mudan yihiin inay helaan bay’ad xor ka ah midabtakoorka, hagardaamada, nabadgalyo xumada loola jeedo shakhsiga sinjiyaddiisa, caqiidadiisa, jinsigiisa, guur ahaantiisa, wadanka uu ka soo jeedo, da’adiisa, midabkiisa, diintiisa, isirkiisa, haddii uu kaalmada doowlada helo, haddii uu naafo yahay, amaba habdka uu u galmoodo. Sharaxaada dheeraadka ah, ka eeg Board Policy 102.00 iyo Board Policy 415.00 ee bogga www.boe.spps.org. Ardaydu waxay xaq u leeyihiin inaa laga aar goosan haddii ay si daacad ah u soo sheegaan midab takoor, hagardaamo, ama rabshad. Masuuliyadahya (Responsibilities) Ardaydu waxay masuul ka yihiin inay ardayda kale iyo shaqaalaha degmadaba si xushmad leh u la dhaqmaan iyo dabeecad aan midabtakoor ama hagardaama ku ahayn ruux iyadoo lagu salaynayo fasal dhoowro. Ardaydu waxay masuul ka yihiin inay shaqaalaha (sida macalimkaama Maamulaha) u soo sheegaan dhacdooyinka midabtakoorka, haggardaamada, rabshshada, ama aargoosi ayaga lagula kacay ama lagula kacayo cid ay ogyihiin. Hantida Qofka iyo Tan Gaarka ah (Personal Property and Privacy) Xuquuqda/Fursadaha (Rights/Opportunities) Ardayda guud ahaan waxay xaq u leeyihiin arimohooda gaarka ah iyo hantida ay gaarka u leeyiniinba loo ilaaliyo dhismayaasha iskuulada iyo meelaha iskuuladu. Sharciga Minnesota wuxuu qorayaa, inay ardaydu xaq u leeyihiin inay isticmaalaan qalabka iskuulka yaala (sida lookara, miisaska) si ay ugu kaydsadaan alaabooyinkooda iyadoo maskaxda lagu hayo dhamaan alaabta iskuulku leeyahay inay yihiin alaab iskuulku si toos ah u maamulo isla markaana waxaa dhici karta in saraakiisha iskuulku ay baaraan sababtay doonto ha ahaatee, markay doontana ha ahaatee, ayagoo aan cidna fasax ka qaadan ama aan u baahnayn inay soo goostaan waaran ay wax ku baaraan. Wixii faahfaahin dheeraad ah waxaad ka eegtaa Minn. Stat. § 121A.72, subd. 1 ee bogga revisor.mn.gov/statutes. Masuuliyadahya (Responsibilities) Ardaydu waa inaanay keenin dhismaha iskuulka, ama dhisme iskuulka la xiriira, ama arin iskuulada la xiriirta alaab xadgudub ku ah nidaamka iskuulada, qawaaniinta iskuulada, ama gobolka ama doowlada dhexe ama arin keeni karta ama loola jeedo inay keento carqalad ama khatar caafimaad ama khatar nabad galyo ardayda ku ah

ama dadka kale. Alaabooyin la mamnuucay laakiin aan ku ekayn oo kaliya alaab la soo xaday, hub ama wax hub u eg, iyo waxyaabo kale oo sharci daro ah. Haddii ay timaado alaab arimo shaki macquul ah keeni kara oo laysku oran karo in ardaygu haysto waxyaabo la mamnuucay ama in haddii ardayga la baadho laga helayo waxyaabo cadaya in qawaaniinta iskuulka lagu xadgudbay, markaa saraakiisha iskuulku waxay samayn karaan baaritaan macquul ah. Ardaydu waxay ka masuul yihiin inay lookaradooda iyo miisaskoodabo xaalad wacan ku ogaadaan oo ay ka dhoowraan wax sharcidaro ah ama la mamnuucay. Alaabta ardayda ee lookarada ku jirta Ardaydu waxay ka masuul yihiin inay lookaradooda iyo miisaskoodabo xaalad wacan ku ogaadaan oo ay ka dhoowraan wax sharcidaro ah ama la mamnuucay. Alaabta ardayda ee lookarada iskuulka ku jirta waxaa dhici karta in la baaro oo kaliya marka ay masuuliyiinta iskuulku ay shaki macquul ah ka qabaan in baaritaankaas lagu helayo waxyaabo cadaynaya in lagu xadgudbay sharciga iyo qawaaniinta iskuulka u yaala. Sida ugu dhakhsaha badan ee macquulka ah waa in maamulka iskuulku ay ardayga ku ogaysiiyaan baaritaanka loo gaystay lookarkiisa waase haddii arintaa ku dhawaaqideedu aanay wax u dhimayn baaritaan wali socda oo ay booliisku wadaan ama madaxda iskuulku wado. Wixii faahfaahin ah ee intaa dheer waxaad eegtaa: Stat. § 121A.72, subd. 1 ee bogga: revisor.mn.gov/statutes. Heesta Calanka (Pledge of Allegiance) Xuquuqda/Fursadaha (Rights/Opportunities) Sharciyada Minnesota wuxuu iskuulada shardi kaga dhigayaa inay ardayda dugsiyada dadwaynaha siiyaan fursad ay heesta calanka ku qaadaan ugu yaraan hal mar asbuucii kasta (haddii aanay Gudiga Gudoonka waxbarashadu shardigaas ka dhaafin). Masuuliyadahya (Responsibilities) Qof kasta oo aan doonaynayn inuu heesta calanka wax ka qaado sababtay toonto oo shakhsi ahi ha ku xambaartee wuu dooran karaa inaanu heesta wax ka qaadin, ardayduna waa inay xushmeeyaan qof kaa kale xaqiisa uu ku dooran karo inuu sidaa sameeyo. Wixii faahfaahin dheeraad ah waxaad ka eegtaan Minn. Stat. § 121A.11, subd. 3(b) ee bogga revisor.mn.gov/statutes.

Page 8: Xuquuda iyo Mas’uuliyadaha Ardayda, …...Ardadu hesho. Si loo hubiyo jawi waxbrasho oo wanaagsan dhamman Degmooyinka iyo waliba maamulid wax ku oola oo Fasalka ah, dhamman kuwa

8 | Rights & Responsibilities Summary

Labiska ardayda (Student Dress) Xuquuqda/Fursadaha (Rights/Opportunities) Ardaydu ayagga ayaa xaq u leh inay doortaan habka ay lebisanayaan iyo siday isu qurxinayaan haddii aanay taasi khatar caafimaad ku keenayn ama mid nabadgalyo oo faragalin ku keenikarta fasalka ama khalkhal ku abuuri karta habsami u socodka iskuulka. Masuuliyadahya (Responsibilities) Ardaydu waxay masuul ka yihiin inay xidhaan dhar iskuulka ku haboon. Si hadaba loo ilaaliyo bay’ad waxbarsho oo badbaado leh, labiska ardaydfu waa inaanu noqon mid caafimaadka iyo nabadgalyada wax u dhimaya, ama qadaf keenaya, ama galma ahaan qaawan, ama midabtakoor ku qoranyahay, Dhar lagu sharaxayo aalkolo, tubaako ama waxyaabo kale oo sharci ahaan mamnuuc ah in loo isticmaalo qof yar. Ardaydu ayaga ayaa ka masuul ah inay adeecaan mustawaha maamulaha iskuulku u cayimay nadaafada iyo quruxda. Ardayda dhigta iskuul laga isticmaalo yunifoom waa inay qaataan yunifoomka iskuulka iyo waxyaabaha shardiga u ah. Wixii faahfaahin dheeraad ah waxaad ka eegtaa, Board Policy 501.03 iyo Board Policy 501.04 ee bogga www.boe.spps.org. Doowlada Ardayda (Student Government) Xuquuqda/Fursadaha (Rights/Opportunities) Ardaydu waxay leeyihiin fursad ay ku sameeyaan oo kaga qaybgalaan doowlad ay ardaydu leeyihiin, taas oo matasha una furan dhamaan ardayda oo dhan. Ujeedada doowlada ardaydu u jirtaa waa inay matasho oo ka jawaabto baahida ardayda. Masuuliyadahya (Responsibilities) Markay doowlada samaynayaan, xubnaha ardaydu oo dhami waxay masuul ka yihiin inay dhisaan qawaaniin ujoodooyin buuxa lah. Doowlada ardayda ayaa ka masuul ah inay wargaliyaan oo la xiriiraan ardayda oo dhan, shaqaalaha iskuulka, iyo maamulka iskuulka waana inay ogyihiin inay raacaan nidaam kasta degmada iskuulka yaala oo laga yaabo inuu saamayn ku yeesho habka arimaha khuseeya nidaamka doowlada ardayda.

Isticmaalka Tignoolajiyada iyo Amaankeeda (Technology Usage and Safety) Xuquuqda/Fursadaha (Rights/Opportunities) Ardaydu waxay fursad u haystaan helitaanka iyo adeegsiga aaladaha tiknoolajiyadaha casriga ah kuwaas oo loogu talo galay in ay daboolaan baahida waxbarasha ee arday walbo u khaaska ah Masuuliyadahya (Responsibilities) Ardaydu ayaga ayaa ka masuul ah inay isticmaalaan waxyaabaha la heli karo sida iPad-yada una isticmaalaan sida ugu haboon ee loogu talagalay iyo inay adeecaan qawaaniinta iyo nidaamka degmada dhamaantood. Ardaydu waxay masuul ka yihiin inay xushmeeyaan khusuusiyaadka dadka kale ee tegniologiga isticmaalya, mana aha inay si ula kac ah akhbaartooda ku raadiyaan, nuqulana ku helaan ama inay faylasha badalaan ama badalaan baaswoodha dadka kale leeyahay aydoo aan loo aan loo fasaxin. Ardaydu waxay masuul ka yihniin inay ilaaliyaan nabadgalyada tignoologi la helikaro tiiyo la aqoonsanyahay laguna xushmaynayo waxybayaabaha ay dadka kale alifeen iyo xuquuqdooda. Ardaydu ayaga ayaa ka masuul ah inay isla markiiba xiraan haddii ay galaan meel aan loogu talagalin ama waxyaabo aan la aqbali karin oo ku jira Interneedka iskuulkak degmada. Ardayda ayaa mas’uul ka ah in ay adeegsadaan aaladaha tiknoolajiyada ee degmada eyaga oo aanan bedelin system-yada ay ku shaqeeyaan aaladahaasi. Ardayda waa in sidoo kale aysan dejisanin apps aysan u idmin Dugsiyada Dadweynaha ee Saint Paul. Ardayda ayaa sidoo kale ka mas’uul ah in ay hubiyaan in waxyaabaha ku keedsan aaladaha tiknoolajiyada ee ay isticmaalayaan ay yihiin kuwo ku haboon iskuullada. Isticmaalka aan la aqbali karin tignoolojiyada la helikaro, oo ay ku jiraan oo ay ku jiraan email iyo Interneedka waxaa laga yaabaa inay keento mid ama wax ka badan oo ah ciqaabaha soosocda ah: hakinta ama kansalgarayn isticmaalka ama sharafta isticmaalka ama sharafta isticmaalka; anshaxa marinta iyadoo la raacayo nidaamka degmada ama talaabo sharci ah oo ay ku soo oogto maxamada madaniga ah ama dawcad dambi oo sharciga ku qotonta lasaaro. Wixii faahfaahin dheeraad ah waxaad eegtaa Board Policy 520.00 ee bogga www.boe.spps.org.

Page 9: Xuquuda iyo Mas’uuliyadaha Ardayda, …...Ardadu hesho. Si loo hubiyo jawi waxbrasho oo wanaagsan dhamman Degmooyinka iyo waliba maamulid wax ku oola oo Fasalka ah, dhamman kuwa

Rights & Responsibilities Summary | 9

MUSTAWAYAASHA HABDHAQANKA ARDAYDA Jawi wanaagsan oo amaan ah ayaa ku haboon waxbarashada. Ardayga oo yaqaana isla markaasna raaca nidaamka ayaa u horseedeysa in wada sax ah ku taagnaado. Hadii ay ardaydu ku dhaqmaan dhaqamo aanan haboonayn oo wax carqaladeeya, waxay ku mutaysanayaan ciqaabo. Hadii ay ardayda ka soo bixi waayaan habdhaqammada laga filayo, waxaa shaqaalaha iskuulka laga rabaa in ka qaadaan tallaabooyinka ku haboon. Ardayda iyo waalidiinta waa in ay shaqaalaha iskuullada kala shaqeeyaan meelmarinta nidaamka ku xusan buuqa gacan-qabsiga ee habdhaqanka ardayda. JAWAABCELINTA HEERARKA XADGUDUBYADA (RESPONSES AND LEVELS OF BEHAVIOR VIOLATIONS) Qaybtan buuga gacan-qabsiga wuxu ku soo koobayaan habdhaqanada aanan munaasabka ahayn kuwaas oo u kala baxa shan heer oo gafaf ah. Qeybtaan waxaa sidoo kale lagu tusaalooyin caawiya wax ka-qabashadooda iyo jawaaba laga bixinayo gafafkaa ama habdhaqamada aanan haboonayn.

• Wax-ka-qabadyada waa fursado ardayda lagu barayo dhaqamada munaasabka ah si ay markaasi ay ardayda u bedelaan ama ay u saxaan dhaqamadooda. Faragelinadaan waxaa laga yaabaa in ay ka qeybqaataan shaqaalaha iskuulka iyo sidoo kale shaqaalaha bulshada.

• Waxaa sidoo kale laga yaabaa in la adeegsado ciqaaba. Waa in lagu dadaalaa in jawaabta laga bixinayo falalka aanan munaasabka ahayn ay ciqaabta ugu fudud ee surta-gal ah tahay.

Tilmaamtaasi waxay qayaxeysaa talaabaha kala duwan ee laga qaadayo xadgudubyada ka dhanka ah shuruucda, nidaamka iyo qawaaniinta iskuullada degmada. Anshaxa lagu xalilo iyo jawaabihiisu waxa lagu dhaqangalindoonaa isla nidaamyada guud ee dajisan ee aan ku xusnay heerarka gafafka 1-5, iyo gafafka Matrix-ka. Heerka gafka 1aad waa ka ugu khafiifsan, heerka 5naadna waa ka ugu culus. Habka qaybtani, wuxu ka bilaabmayaa jawaabaha anshax marinta u hooseeya iyo tallaabooyinkii wax ku oolka ahaa ee gafkasta lugu xalilay. Ficilada ugu weyn ee anshax marinta ee Maamulku qaadan karo waa ceyrin iyo ka saarid. Gafkasta oo ku qoran, qoraakan hoose, dhibicda u horaysa (.) waa anshax marinta u yar. Dhibicda ku taal khaanada Matrix-ka looma suurayn-karo ama loogama baahna in Maamuluhu u isticmaalo talaabo talaabo socota oo kordhinaysa adkaynta sida loola tacaalayo gafka. Hase yeeshe, waxa jiri-doona xiriir macquula oo u dhaxeeya adkaanta iyo so noqnoqoshada fal xad-gudbeedka, da’da danbiilaha iyo tallabada maamulka ee arrinkan. Waxyaabaha la tixgalinayo marka go’aan laga gaarayo talaabada ku haboon xadgudubyada waxaa ka mid ah:

Da’da ardayga iyo fahamkiisa ku aadan falka uu geystay

In uu ardayga diyaar u yahay in uu saxo dhibka ka dhashay falkiisa

Faragalinnadii iyo ciqaabahii uu horey ardayga u soo qaatay

Waxyaabaha iyo xaaladaha sababay in uu galo gafka ama dhaqanka aanan haboonayn.

In uu ardaygu leeyahay qorshaha loo yaqaano Individualized Education Plan (IEP) ama 504

Haddii aan si kale loo caymin, nidaamkan la dajiyey waxa lagu dabaqayaa habdhaqanka ardayga ee wax gaarsiiya hantida Dugsiyada ama qaar ay ka mas’uul yihiin SPPS. Kuwan hoose badidoodo waxay ka mid yihiin danbiyada dhaca.

Page 10: Xuquuda iyo Mas’uuliyadaha Ardayda, …...Ardadu hesho. Si loo hubiyo jawi waxbrasho oo wanaagsan dhamman Degmooyinka iyo waliba maamulid wax ku oola oo Fasalka ah, dhamman kuwa

10 | Rights & Responsibilities Summary

HEERKA 1-AAD Xadgudubyada Heer 1-aad waxaa guud ahaan wax ka qabandoona shaqaalaha iskuulka marka ardaygu uusan lahayn wax xad gudub hore ah ama uu leeyahay xadiga ugu yar ee xad gudubyo ah hore ah. Jawaabaha shaqaaluhu waxuu ardaygu ka baran karayaa barayaan toosnaanta, isbadalka dabeecada gadisan sidaa darteedna uu ardaygu noqdo mid si fiican wax u barta oo muujin kara dabeecad wanaagsan oo badbaada leh. Shaqaalaha waxaa laga filayaa wax baris badan oo kala duwan iyo istaraatigiyada maamul wanaagsan leh. Tusaalooyinka dhacdooyinka iyo jawaabaha

Taageeridda soo dhex-galka arrinta waxa looga jeeda in la saxo ama la baro habdhaqan ka duwan kii hore, si Ardaygu u yeesho habdhaqan ku salaysan nabad-galyo iyo is-xaq-dhawr. Hababka shaqaalaha Dugsiyadu raacayaan waxa ka mida sidan:

• Baridda Habdhaqanka munaasabka ah. • Hadal lagu saxo • Door laga ciyaaro • Qoral cad/raali-galin • Kursiga oo la baddalo • Shir loo sameeyo Baraha/Ardayga • Warb-bixin horumarka dabeecadihiisa

maalin-kasta. • Fasalka oo waqti laga saaro • Cawad-celin • Fasalka oo laga kaxeeyo, lana geeyo oo

lagu ilaaliyo mudo kooban • Waqtiga oo loo badalo • Masaalixdiisa oo uu waayo • In la xayiro • Maamulaha ku haboon oo canaanta

Wax ka qabashada Shaqaalaha waxa wahelin kara waalidka/mas’uulka, iyo xubnaha kale Dugsiga. Wax ka qabashadaas waxa ku jiri kara:

• Waalidka/Mas’uulka oo la ogeysiiyo • Waalidka/Masu’uulka oo lala shiro. • Waalika/Masu’uulka oo Dugsiga u soo raaca

Ardayga ama Fasalka • Adeeg dadweyne oo loo diro Dugsiga dhexdiisa

• Khilaafka oo la xallilo • Ka qayb-galidda barnaamij la talineed. • Heshiis qoraala oo dhexmara macallinka,

Ardayga, iyo waalindiinta/mas’uulinta kale • Dhex-dhexaadin wixii isu dhigma

• U dirida adeegyada kaalmeeya Fiiri: Dhacdo qalafsan ama ku celcelin marar kale, waxa loo qaadan doona danbi heer sare ah.

HEERKA 1-AAD XADGUDUBYADA (Violations) Ka eeg Golosariga eryo kale, sharaxaadooda, Sharciyada Minnesota ee la tixraaci karo, iyo macluumaad kale internet-ka - www.spps.org/rights_and_ responsibilities

HEERARKA Wargalinta Booliiska

1 2 3 4 5 Absence, Tardiness (Maqnaansha, Daahid) Marka aad ka maqnaatid ama ka daahid Dugsiga ama Fasalka. • •

Absence, Unexcused (Maqnaansho, aan cudurdaar lahayn) Adoo ka maqnaada Dugsiga ama fasalka adoon wax fasaxa haysan. • •

Cheating or Plagiarizing (Qishka iyo soo naqillada shaqo qofka leh) Ka eeg sharaxaad dhamaystiran khadka internet-ka: spps.org/rights_and_responsibilities Qishka waxbarashadu kuma koobna oo qudha, soo naqilidda shaqooyink dad kale marka imtixaanada ama hawlaha Dugsigu kuu diro, adoo isticmaalaua fikrado ama qoraalo uu leeyahay qof kale.

• • •

Defiance of Authority Ula-kac marka aad u diidid in aad raacdo amarada xubin ka mida shaqaalaha.

• • •

Disruptive Behavior (Habdhaqan wax khalkhaliya) Xaaladu ama ficilo shaqaaluhu u arkaan carqalad saamayn karta in la helo waxbarasho haboon ama wax u dhimi karta shaqooyinka ka socda Dugsiga.

• • •

Language, Inappropriate (Luqo aan haboonayn) Oo noqon karta in aad dhaarato ama u isticmaasho erayo si aan ixtiraam ku jirin.

Page 11: Xuquuda iyo Mas’uuliyadaha Ardayda, …...Ardadu hesho. Si loo hubiyo jawi waxbrasho oo wanaagsan dhamman Degmooyinka iyo waliba maamulid wax ku oola oo Fasalka ah, dhamman kuwa

Rights & Responsibilities Summary | 11

HEERKA 1-AAD XADGUDUBYADA (Violations)

HEERARKA Wargalinta Booliiska

1 2 3 4 5

Physical Contact (No Bodily Harm) (Jirka qofka oo aad gaartid adoon wax gaarsiin) Ardada waxa dhex mara muran aan adkayn, laakiin si aan qumaneyn jirkooda u gaara, sida inuu riixo ama cabsi galiyo.

• • •

Student Dress (dhar-xidhashada Ardayga) Habka dhar xirashada iyo is qurxinta shakhsiga ee aan waafaqsanayn nidaamka u yaal Iskuulka/Degmada.

• •

Teasing and Name Calling (ku tiiq-tiiqsi, foorjayn ama ugu yeedhid magac aanu raali ka ahayn) Foorjo ama ugu yeerid magac dhacdo qudha, adoo u jeeda ama aan ujeedin in aad gaar-siiso dhaawac, xaqiraad, xumayn, ama hoos u dhigtid dad kale.

Technology Misuse/Violation Tani waxaa ka mid ah ardayga oo waxyaaba aanan loo dirin ku mashquula, iPad-yada oonan la daryeelin, min-guurin macluumaad aanan laguu fasaxin. Macluumaad dheeri ah ka eeg buuga Gloossar-ga

• • •

Theft, Minor (tuugo, yar) Marka aad qaadatid hanti qof kale adoon u haysan wax fasaxa oo ay ku jirto, laakiin aan ku koobnayn qalabka Dugsiga, cuntada, iyo wixii la mid ka ah.

• •

Unauthorized Use of School Property (Isticmaalka hantida Dugsiga bilaa rukhsad) Adoon fasax u haysan, isticmaalka hantida Dugsiga si sharci darro ah wax ka baxsank shaqooyinka Dugsiga.

• • •

Page 12: Xuquuda iyo Mas’uuliyadaha Ardayda, …...Ardadu hesho. Si loo hubiyo jawi waxbrasho oo wanaagsan dhamman Degmooyinka iyo waliba maamulid wax ku oola oo Fasalka ah, dhamman kuwa

12 | Rights & Responsibilities Summary

HEERKA 2-AAD Gafafka heerka 2aad guud ahaan waxay keeni doonaan in la xalilo ama laga bixiyo jawaab anshax marin ah oo Maamulka Iskuulku ku lug leeyahay. Ujeedada ficiladaasi waxay tahay in la saxo habdhaqanka iyado lugu goobaabinayo Ardayga in aan habdhaqankan loo ogolayn, hase ahaate wali Ardayga Iskuulka lagu haynayo.

Tusaalooyinka dhacdooyinka iyo jawaabaha Xallinta arrintani waxay u taalla Maamulka Iskuulka, ujeedaduna waxay tahay in la saxo habdhaqanka iyado lugu goobabinayo Ardayga in aan habdhaqankan la ogolayn, hase ahaate wali Ardayga Iskuulka lagu haynayo.

• Tababr xirfadaha dhaqamadda suuban • Kulanka ardayda • Waalidka/mas’uulka la wargaliyo • Waalidkaa/mas’uulka lala shiro • Maxkamada Ardayga (haday khusayso) • La soo celiyo hababka cadaalada, ee adeega

Iskuulka dadweyne naha • Loo diro Ardayga kooxda ardada caawisa • Lacagtii oo dib loo soo celiyo

• Ilaa shan maalmood oo isku xiga oo loo wareejiyo

• Ardayga fasalka oo lagu kormeero xili loo cayimay maadada/fasalka

• Fasalka oo laga joojiyo oo loo diro adeega dugsiga dadweynaha

• Ardayga oo lala shiro • Ardayga oo fasalka laga saaro sida marka la

geeyo ( qolka focus room ama goob kale) • Dugsiga Sabtida • La qaado tallaabooyin heer hoose ah wixii

yimaada oo lagu daro kuwa kor ku xusan Fiiri: Dhacdo qalafsan ama ku celcelin gaf hore, waxa loo qaadan doona danbi heer sare ah

HEERKA 2 - XADGUDUBYADA (Violations) Ka eeg Golosariga eryo kale, sharaxaadooda, Sharciyada Minnesota ee la tixraaci karo, iyo macluumaad kale internet-ka - www.spps.org/rights_and_ responsibilities

HEERARKA Wargalinta Booliiska

1 2 3 4 5 Absence, Chronic Truancy Maqnaansho, maqnaansho joogta adoon haysan fasax. • •

Bullying (Xoogsheegasho) Habdhqan hujuuma aan loo baahnayn oo ay ku jirto mid run ah ama iska yeel lahaansha awood aan dheeli tirnayn. Habdhaqankan oo lagu celceliyo, ama yeesha ku celcelin xoogan waqtiyo dheeri ah.

• • • •

Bullying Using Technology (Cyberbullying) (xoog-sheegasho adoo isticmaalaya farsamada tiknooloojiyada) Ka eeg sharaxaad dhamaystiran khadka internet-ka: spps.org/rights_and_responsibilities Xoogg sheegashada noocani waxay ka dhacdaa khadka internet-ka ama iyadoo la adeegsanayo farsamada tiknoolajiyada wadooyin kala duwan ooy ku jirto, laakiin aan ku koobnayn xoogsheegasho dhinaca afka ama bulshada.

• • •

Damage to Property of Others (waxyeelayn hantida dadka kale) Si badheedha am ula-kaca marka aad wax-yeelayso hanti ay leeyihiin xubnaha shaqaaluhu, iyo/ama kuwa kale.

• • •

Damage to School Property (Waxyeelayn hantida Dugsiga) Si badheedha marka aad u goyso, wajiga badasho, ama haddii kale aad waxyeelayso si uun hanti uu leeyahay ama isticmaalo Dugsigu, iyo/ama Shaqaalaha Degamada.

• • •

Discrimination (Kala sooc) 1 Ka eeg sharaxaad dhamaystiran khadka internet-ka: spps.org/rights_and_responsibilities • • •

Disruptive Behavior To and From School (habdhaqan wax khalkhaliya oo ka yimaada Ardayga ama Iskuulka) Habdhaqan khatar galiya ama qash-qashaadada Ardayda marka ay ku socdaan ama ka yimaadaan Iskuulka, ama meesha basku istaago, oo ka leexisa xiska darawalka baska in uu guto shaqadiisa.

Gambling (khamaarid) Marka aad ciyaartid gaym khamaara si aad wax u heshid.

• •

Gang Activity (Ficil gaangistarnimo) Ka eeg sharaxaad dhamaystiran khadka internet-ka: spps.org/rights_and_responsibilities

• • • •

Page 13: Xuquuda iyo Mas’uuliyadaha Ardayda, …...Ardadu hesho. Si loo hubiyo jawi waxbrasho oo wanaagsan dhamman Degmooyinka iyo waliba maamulid wax ku oola oo Fasalka ah, dhamman kuwa

Rights & Responsibilities Summary | 13

HEERKA 2 - XADGUDUBYADA (Violations) Ka eeg Golosariga eryo kale, sharaxaadooda, Sharciyada Minnesota ee la tixraaci karo, iyo macluumaad kale internet-ka - www.spps.org/rights_and_ responsibilities

HEERARKA Wargalinta Booliiska

1 2 3 4 5 Harassment, Based on Protected Status 1 Dhibidda ama qashqashaada waxa ka mida gacan ka hadal ama hadal afka ah, ama isgaarsiin lagu jiheeyay oo loola danleeyahay qofka oo ku salaysan arrimhiisa dhowrsan, taasoo ay ku jirto jinsiyada, fikirka, sex-ka, guurkiisa, wadaniyadiisii hore, da’da, midabka, diinta ciduu ka soo jeedo, qaabka kaalmada Dawladda, galmoodka ama jaceelka galmoodka ,ama naafanimo oo looga jeedo ama ay abuurta jawi wax cabsi galinkara, la colaysto, ama meel lagaga dhaco qofka; ama haddii kale ay si xun u saamayso qofka shaqadiisa; fursadaha waxbarasho, ama ka helitaan faa’iido Degmada Iskuulka.

• • • •

Interference/Obstruction (Carqaladayn/ishortaag) Ficil kasta oo lays ku dayo in lagu horjoogsado xubin ka mida shaqaalaha in uu qabsado isago/iyado si sharci ah hawsha loo igmaday oo ay ku jirto baaris maamuleed.

• •

Language, Abusive (Luqo, meel-ka-dhac) Ardaygu wuxu gudbiyaa fariimo hadal ah ooy ku jirto xad-gudub iyo luqo cabsi galina.

• • •

Leaving School Grounds Marka Ardaygu ka tago Iskuulka Saacadaha Dugsiga la dhigto, isagoon haysan ogolaansho quman.

Medication Policy Violation (Habka Daaweynta iyo Danbiyada la xiriira) Ka eeg sharaxaad dhamaystiran khadka internet-ka: spps.org/rights_and_responsibilities. Ardayda isticmaalaysa ama qaybinaya daawooyinka dhaktarku qoro ama kuwa aanu qorin qaab aan loo fasixn.

Parking Violation (Danbiyada Parking) Marka aad dhigatid Gaadhiga meel aan la ogolayn oo Iskuulku leeyahay. •

Racial or Religious Harassement 2 Ka eeg sharaxaad dhamaystiran khadka internet-ka: spps.org/rights_and_responsibilities Kala sooc jinsiyada, ama qashqashaada diintu, waxay ka kooban tahay gacan ka hadal ama af ama isgaarsiin ku saabsan qofka sinjiyadiisa ama diintiisa.

• • •

Record and Identification Falsification (Diiwaangalin iyo caddayn beena) Been ka sheegid ama badalid saxeexa ama xogta; ama diidid in aad u dhiibto caddayn rasmi ah Shaqaalaha Dugsiga.

• •

Sexual Harassment (Dhibidda Galmoodka) 1 Ka eeg sharaxaad dhamaystiran khadka internet-ka: spps.org/rights_and_responsibilities Qashqashka galmoodku wuxu ka kooban yahay isku dayida galmood aan laysla ogolayn, codsi ixsaan falid galmo, taabasho looga jeedo galmo, ama gacan ama af ku salaysan isutag ama la soo xiriir galmo ku saabsan.

• • •

Ka eeg sharaxaad dhamaystiran khadka internet-ka: spps.org/rights_and_responsibilitiesKa eeg sharaxaad dhamaystiran khadka internet-ka: spps.org/rights_and_responsibilities Ku hawlanaanta habdhaqanka shukaansiga waxa ka mida, balse aan ku koobnayn isutaga, galmood rasmi ah, taabahso, cawrada aad tusto iyo siigaysi.

• • •

Tiknoolojiga aan luguu fasixin ama aad u isticmaasho si aan qumanayn Computer-ka iyo nidaamkiisa ama iskuxirka netka,dhaawacdo hardweerka ama sooftweerka Ka eeg sharaxaad dhamaystiran khadka internet-ka: spps.org/rights_and_responsibilities

• • •

Threats (Hanjabaad) 2 Hanjabaad kasta oo noqon karta Afka, qoral, ama gacan saar, calaamad, ama ficil la gaarsiiya ula-kac si uu sababo waxyeelo ama qas xitaa hadii loo sameeyay tahay ciyaar.

• • •

Tobacco and Other Tobacco Related Devices, Possession/Use, Tubaakada iyo waxa kale ee la xiriira Tubaakada, la haansho/iscticmaasho. Ka eeg sharaxaad dhamaystiran khadka internet-ka: spps.org/rights_and_responsibilities

• •

Page 14: Xuquuda iyo Mas’uuliyadaha Ardayda, …...Ardadu hesho. Si loo hubiyo jawi waxbrasho oo wanaagsan dhamman Degmooyinka iyo waliba maamulid wax ku oola oo Fasalka ah, dhamman kuwa

14 | Rights & Responsibilities Summary

HEERKA 3-AAD Heerka 3aad meelka-dhiciisu wuxu keeni karaa iskuulka oo laga cayriyo Ardayga maalin qaybteed ama maalin dhan.

Tusaalooyinka dhacdooyinka iyo jawaabaha

Wax xalilidani waxay noqon karta mid aan joogto ahayn, mudo yar oo ardayga laga eryo ardayga bii’ada Dugsia sababtoo ah habdhaqankiisa oo xumaaday. Haddii cayrinta la go’aansado, mudada erisku waa in ay xadidnaato sida ugu macquulsan, iyadoo si ku filan habdhaqanka ardayga wax looga qabanayo.

• Waalida/mas’uulka oo la wargaliyo • Waalidk/mas’uulka oo lala shiro • Iskuulka oo laga cayriyo (Maalin Dugsiyeed

oo dhan)

• In loo diro Guddiga Dhibaatooyinka

Ardayda • In la isctimaalo tallaaboyin heerkoodu ka

hooseeyo, marka lagu daro kuwa kore Fiiri: Dhacdo qalafsan ama ku celcelin marar hore, waxa loo qaadan doona danbi heer sare ah.

HEERKA 3 - XADGUDUBYADA (Violations) Ka eeg Golosariga eryo kale, sharaxaadooda, Sharciyada Minnesota ee la tixraaci karo, iyo macluumaad kale internet-ka - www.spps.org/rights_and_ responsibilities HEERARKA Wargalinta

Booliiska 1 2 3 4 5 Fighting (Dagaal) Dirir loo dhan yahay oo labada dhinacba ay uga qaybqaateen xaalada af ama gacan •

Physical Aggression (Bodily Harm) – Hujuun gacan ka hadal ah (dhaawac gaarsiiyay Jirka) Ficil Ardaygu ula kac u falay, keeneyna in jirka dhaawaac gaaro.

• •

Physical Aggression to Staff (Hujuun loo gacan-qaado qof Shaqaalaha ah) Ficil bareera uu gaysto Ardaygu oo keena inu gacan aan raali laga ahayn gaarto qof shaqaale ah.

• •

Haysashada, iyo/ama Qarxinta (Pyrotechnic Devices, Possession and/or Detonation) Ka eeg sharaxaad dhamaystiran barta internet-ka www.spps.org/rights_and_responsibilities.

• •

Theft, Major (Tuugo Weyn) Qaadasho aan laysu fasaxin/lahaanshaha hanti qof kale oo ay ku jirto, balse aan ku koobnayn funaando, alaabta qaaliga ah ee electronika, iyo wixii la mida.

• •

Trespassing, including during periods of dismissal or suspension Marka aad timaad Iskuulka qof ahaan ama dhexgasho hawlaha Dugsiga, ka dib markii Maamulaha Iskuulku ku faray in aad ka takto ama qof kale oo sharci ahaan ka mas’uula ilaalinta dhismaha.

• •

Page 15: Xuquuda iyo Mas’uuliyadaha Ardayda, …...Ardadu hesho. Si loo hubiyo jawi waxbrasho oo wanaagsan dhamman Degmooyinka iyo waliba maamulid wax ku oola oo Fasalka ah, dhamman kuwa

Rights & Responsibilities Summary | 15

HEERKA 4-AAD Heerka 4aad meelka-dhiciisu wuxu keeni karaa iskuulka oo laga eryo Ardayga, iyo Ciidanka nabad-galyada oo la ogeysiiyo. Erinta Ardaygu waa isagoo laga eryo Dugsiga maalin wixii ka badan.

Tusaalooyinka dhacdooyinka iyo jawaabaha

Xalilidani waxay noqon karta mid aan joogto ahayn, mudo yar oo ardayga laga eryo bii’ada Dugsia, sababtoo ah habdhaqankiisa oo xumaaday. Haddii cayrinta la go’aansado, mudada erisku waa in ay xadidnaato sida ugu macquulsan, iyadoo si ku filan habdhaqanka ardayga wax looga qabanayo

• Waalidka/mas’uulka oo la wargaliyo. • Waalidka/mas’uulka oo lala kulmo • Muddo yar oo ardayga fasalka laga saaro oo

ka yar maalin idil. • Maamulka oo baddala

• Waxbarsho meel ku gaara oo ka duwan tii

hore lagu meeleeyo • Guddiga dhibaatoyinka • Ardayda oo loo diro • In la isticmaalo tallaaboyin heerkoodu ka

hooseeyo, marka lagu daro kuwa kore Fiiri: Dhacdooyinka heerkan waxa loo tixraaci karaa erinta, hadba iyadoo la tixgalinayo xaaladaha.

HEERKA 4 - XADGUDUBYADA (Violations) Ka eeg Golosariga eryo kale, sharaxaadooda, Sharciyada Minnesota ee la tixraaci karo, iyo macluumaad kale internet-ka - www.spps.org/rights_and_ responsibilities

HEERARKA Wargalinta Booliiska

1 2 3 4 5 Alcohol, Possession/Use/Under the Influence (Alkol, la haansho/isticmaal/saamayn) Ka eeg sharaxaad dhamaystiran barta internet-ka www.spps.org/rights_and_responsibilities.

• •

Gubid (Arson) Ka eeg “Glossary”.

• • •

Assault (wax yeelo) Ula-kac marka aad gaarsiisid dhaawac qof-kale jidhkiisa isagoon raali ka ahayn.

• •

Audio Alert Device, Use (Isticmaalka Aaladaha Codadka Digniinnada Bixiya) Faahfaahin dhamaystiran ka eeg barta www.spps.org/rights_and_responsibilities.

Criminal Act (Danbi falid) Waxyeelooyin la gaadh-siiyo hantida Dugsiga ama kuwa Iskuulku ama la xiriira shaqooyinkiisa, waa fal-danbiyeed hadduu gaysto qof weyni.

Criminal Act Against a Staff Member (Danbi ka galid xubin Shaqaalaha SPPS) Falidda ficil ka geesa xubin ka mida Shaqaalaha SPPS-ka, waa danbi haddii qof weyne ficilkaas sameeyo.

• • •

Criminal Sexual Conduct (Habdhaqanka Denbiga la xiriira Galmoodka) Habdhaqanka Galmoodku wuxu noqonaya xad-gudub ku jira Danbiga “Galmoodka taabashada ah” ama ficil kasta oo kale oo galmood ah wuxu noqonaya ficil danbi ah haddii uu sameeyo qof weyni.

• • •

Disorderly Conduct (Hadhaqan aan nidamsanayn) Ka eeg sharaxaad dhamaystiran barta internet-ka www.spps.org/rights_and_responsibilities.

Drugs or Controlled Substances, Possession/Use/Soliciting/Selling (Daroogooyinka ama waxyaabaha la xakameeyey, haysashada/isticmaalka/ Qalqaalin/iibinta) Ka eeg sharaxaad dhamaystiran barta internet-ka www.spps.org/rights_and_responsibilities.

• • •

Fires and False Fire Alarms (Dabka iyo qaylo-dhaanta Dabka ee beenta ah) Carqalaydaynta ama faragalinta si sharci daro ah Nidaamka Qaylo-dhaanta Dabka, ama sameeyo taxadir laan dhalisa dab.

Page 16: Xuquuda iyo Mas’uuliyadaha Ardayda, …...Ardadu hesho. Si loo hubiyo jawi waxbrasho oo wanaagsan dhamman Degmooyinka iyo waliba maamulid wax ku oola oo Fasalka ah, dhamman kuwa

16 | Rights & Responsibilities Summary

HEERKA 4 - XADGUDUBYADA (Violations) Ka eeg Golosariga eryo kale, sharaxaadooda, Sharciyada Minnesota ee la tixraaci karo, iyo macluumaad kale internet-ka - www.spps.org/rights_and_ responsibilities HEERARKA

Wargalinta Booliiska

1 2 3 4 5 Hazing 1,2 Ficil loo geysto arday, ama ku jujuubid arday inuu sameeyo ficil, kaasoo qof u keenaysa khatar la taaban karo si markaa arday loogu handado gelitaanka urur iskuulku leeyahay ama xiriir la leh.

Haysashada Qalabka Wax Curyaamiya Xitaa Hadii aadan adeegsanaynin ama aad dhamacsantahay in aad isticmaashid (Incapacitation Device, Possession, without use or intent to use) Fadlan waxaad qeexitaanka arintaan oo dhamaystiran ka eegtaa bogga interneedka ee ah: www.spps.org/rights_and_responsibilities.

Haysashada/Isticmaalka, Hub kale ama Walax oo aan hub noqon karin marka loo eego qeexda Qawaaniinta Minnesota ee hubka khatarta ah, iyhadoo aan niyada lagu hayn Ka eeg sharaxaad dhamaystiran barta internet-ka www.spps.org/rights_and_responsibilities.

Physical Aggression (Substantial Bodily Harm) Gardaro Jirka Gaadha (Jirka oo Khatar Wayn la Gaarsiiyo) Ficil Ardaygu si ula kaca u geystay, keenayna dhawaac halisa oo jirka ah.

• • •

Racial or Religious Violence (Xadgudub Loola Qasdo Madabtakoor ama Diin) 1,2 Dhibaato xaga sinjiga ama rabshad diineed waa ficil hujuuma oo gacan qaada ama waxyeelo ah ama hujuun cabsi galina ah, ama waxyeelo qof kale, taasoo la xiriirta sinjiga ama diinta.

• •

Reckless or Careless Driving (U wadida Baabuurka xawaare khatar ah, ama si aan taxadir ku jirin) U wadida hantida Dugsiga si khatar galin-karta dadka ama hantida

• •

Robbery/Extortion (Boob/xoog) Marka aad xoog kaga heshid ama cabsi galin hanti qof kale

• •

Sexual Violence 1, 2 (Xadgudub Dhanka Galmadda ) Ka eeg sharaxaad dhamaystiran barta internet-ka www.spps.org/rights_and_responsibilities. Ficil gacan-ka-hadala, ama xoog ah ama weerar cabsi galina oo la xiriira taabashada cawrada qof kale, ama ku qasba qof in uu taabto qof cawradiisa.

• •

Threats, Terroristic (Cabsi-galin, argagixisnimo) 1,2 Ka eeg sharaxaad dhamaystiran barta internet-ka www.spps.org/rights_and_responsibilities. Cabsi-galin si toosa ama si dadban aad u gaysato danbi adoo ujeeda in aad argagixiso qof kale, ama sababto in uu ka baxo dhisme, meel lagu kulmo, ama gaadhi.

• •

Page 17: Xuquuda iyo Mas’uuliyadaha Ardayda, …...Ardadu hesho. Si loo hubiyo jawi waxbrasho oo wanaagsan dhamman Degmooyinka iyo waliba maamulid wax ku oola oo Fasalka ah, dhamman kuwa

Rights & Responsibilities Summary | 17

HEERKA 5-AAD Heerka 5aad danbiyadiisu wuxu u baahanyahay in Maamulaha Dugsigu ogeysiiyo Ciidamada Nabadgalyada una gudbiyo cayrinta Ardayga Agaasimaha ama wakiilkiisa. Ka eeg sharaxaad dhamaystiran eriska ,dulqaad l‘aanta ibir-ka ah iyo sharciyada khuseeya danbiyadan bartan internet-ka: www.spps.org/rights_and_responsibilities.

Tusaalooyinka dhacdooyinka iyo jawaabaha

Xalinta arrintu waxay tahay in Ardayga laga ka xeeyo bii’aada Dugsiga habdhaqan xumaantiisa owgeed. Waxa laga yaaba in la geeyo Ardayga jawi nabdoon oo siin kara qaabab kale oo lagula tacaalo habdhaqankiisa. Xalinta arinkani waxa diirada saaraysaa xasalinta nabada Dugsiga dadweynaha, ama la joojiyo naf wax burburinaysa, iyo/ama habdhaqan khatar ah.

• Waalida/mas’uulka oo la wargaliyo • Waalida/mas’uulka oo lala shiro

• Maamulka oo baddala • Waxbarsho meel ku gaara oo ka duwan tii

hore In lagu meeleelyo • Guddiga dhibaatoyinka Ardayda oo loo diro • Erinta iyo ka saaridda (waa ficil ay leeyihiin

Guddiga Sare ee Waxbarashdu • In la isticmaalo tallaaboyin heerkoodu ka

hooseeyo wixii danbe, marka lagu daro kuwan kore

HEERKA 5 - XADGUDUBYADA (Violations) Ka eeg Golosariga eryo kale, sharaxaadooda, Sharciyada Minnesota ee la tixraaci karo, iyo macluumaad kale internet-ka - www.spps.org/rights_and_ responsibilities

HEERARKA Wargalinta Booliiska

1 2 3 4 5 Assault, Aggravated (gacan-ka-hadal culus) Si badheedha marka aad dhaawac culus gaadhsiiso jirkhiisa, ama waxyeelo weyn kof kale.

• •

Explosive Device (Walxaha Qarxa) Faahfaahin dhamaystiran ka eeg barta www.spps.org/rights_and_resposibilities

Firearm, Possession/Use (Qori, Lahaansho/isctimasho) Ka eeg sharaxaad dhamaystiran barta internet-ka www.spps.org/rights_and_responsibilities.

• •

Haysashada Qalabka Wax Curyaamiya Hadii aadan adeegsanaynin ama aad dhamacsantahay in aad isticmaashid (Incapacitation Device, Possession, without use or intent to use ) Fadlan waxaad qeexitaanka arintaan oo dhamaystiran ka eegtaa bogga interneedka ee ah: www.spps.org/rights_and_responsibilities.

• •

Possession/Use, Dangerous Weapon Other Than a Firearm, (Lahaansho/isticmaasho, hub khatar ah oon ahayn Qori) Ka eeg sharaxaad dhamaystiran barta internet-ka www.spps.org/rights_and_responsibilities.

• •

Possession/Use, Other Weapon or Object, not a firearm and not meeting Minnesota Statute dangerous weapon definition, with use or intent to use (lahaansho/isticmaal hub kale ama wax kale aan ahayn Qori, kaas oon waafaqsanayn sharciga Minnesota ee hubka khatarta ah, macnihiisa oo aad isticmaashay ama doonayso in aad isctimaasho. Ka eeg sharaxaad dhamaystiran barta internet-ka www.spps.org/rights_and_responsibilities.

• •

1 Macuulaad kale oo ku saabsan xuquuqda bani-aadnimo ee Ardayga, fadlan kala xiriir Ombudsperson Taleefanka 651-767-8394. The Ombudsperson wuxu ku yaal 360 Colborne Street, Saint Paul, MN 55102 2 Guddiga Dhibaatooyinka Ardada ee Maxaliga ah, way ka shiri karaan arrinkan, si ay u qiimeeyaan kalsoonida falalka dhacay, iyo heerka habdhaqanka khatarta ah. Ka eeg xaashida 30aad macluumaad hore leh.

Page 18: Xuquuda iyo Mas’uuliyadaha Ardayda, …...Ardadu hesho. Si loo hubiyo jawi waxbrasho oo wanaagsan dhamman Degmooyinka iyo waliba maamulid wax ku oola oo Fasalka ah, dhamman kuwa

18 | Rights & Responsibilities Summary

KALMADAHA LAYS LA YAQAAN EE XALINTA DHIBAATOOYINKA ISKUULKA Ka eeg sharaxaad dhamaystiran barta internet-ka www.spps.org/rights_and_responsibilities Administrative Placement (Meelayn Maamulku Sameeyaan) – Bedel lagu sameeyo meelaynta arday loona sameeyo tilaabo aan ganaax aheyn.

Administrative Transfer (Bedel Maamulku Sameeyaan) – Ka bedelida arday iskuul loona wareejiyo mid kale taasoo badanabaa loo sameeyo xal u helida arday si daran ama ku cel-celis ah u jabiyey Nidaam Buugaan ku Qoran.

Alternative to Expulsion (A2E) – Qaab waxbarsho oo lagu bedelo ciqaabta ka eryidda ardayga iskuulka. Barmaamijkaan waxaa loogu talo galay ardayda dhigato fasallada 6-12-aad oo iskuulka laga eryay in ay waxbarashadoodii qaab kale u sii wataan ilaa iyo inta ay kaga laabanayaan iskuul caadi ah.

Contract (Heshiis) – Heshiis qoran oo habdhaqanka ku saabsan ayna saxiixeen ardayga, macalimka, ama maamulka, iyo/ama waalidka/mas’uulka.

Detention (Hayn) – Shuruud arday laga doonayo inuu joogo iskuulka gudihiisa ama lagu hayo iskuulka waqti dhaafsiisan saacadaha caadiga ah ee iskuulka la joogo.

Dismissal (or removal from school) – Ficil ay maamulka iskuulku qaataan kaasoo ardayga shardi kaga dhigaya inuu iskuulka ka maqnaado ilaa hal maalin buuxda.

Educational Intervention Program (EIP) – Waa hab kale oo lagu bedali karo iskuul ka joojinta ardayga. Ardayda iskuulka laga joojin lahaa ayaa lagu qorayaa barnaamijka EIP kaasoo ku yaala meel ka fog iskuulka ardaygu dhiganayey. Iskuulada oo dhami ma laha barnaamijkan. Barnaamijkaan lagama heli karo iskuulada oo dhan.

Exclusion – Waa tilaabo ay qaataan Gudiga Guddoonka Waxbarashada Degmada oo ay kaga hortagayaan diiwaangelinta ama dib-u-diiwaangelinta ardayga ilaa waqti aan dhaafsiisnayn sanad dugsiyeedka markaa lagu jiro.

Expulsion – Ficilka sharciga ay qaataan Guddoonka Sare ee Waxbarashada Degmada oo ka maanacaya arday ka diiwaan gashan iskuul inuu sii dhigto waqti gaaraya ilaa 12 bilood laga bilaabo taariikhda ardayga la cayriyey.

In-School Community Service – Waa tilaabo sharci ah oo ay qaadaan maamulka iskuulku taas oo ardayga shardi kaga dhigaysa inuu bulshada u qabto shaqo mutadawacnimo ah oo uu waxtarkii horay loogu gaystay dib bulshada ugaga uga faa’iidaynayo.

In-School Suspension (Cayrin Iskuulka Gudihiisa ah) – Ficil ay qaataan maamulka iskuulka oo ka maanacaya inuu arday fasalada galo ilaa waqti la cayimay (waa inay mudadaasi ka badan tahay maalin nuskeed) isagoo ardayga ay kormeerayaan shaqaalaha iskuulku maalintaas

Loss of Privilege (Fursado Ka Xayuubin) – Waa tilaabo ay maamulka iskuulku qaadaan si ay ardayda uga hor istaagaan inay ka qayb galaan haw lama sharaf dhac ay keeni karto sharciga oo la jabiyey.

Mediation (dhexdhexaadin) – Ardayda is-khilaafsan waxaa laga codsan karaa inay ka qaybqaataan xiisado lagu dhexdhexaadiyo oo uu hoggaamiyo dhexdhexaadiye si loo xaliyo arrinta sababeysa khilaafka.

Minnesota Pupil Fair Dismissal Act (Xeerka Cadaallada Ku dhisan ee Minnesota ee Ardayda Iskuulka Lagaga Eryo) – The Pupil Fair Dismissal Act is a state law that protects all students, with or without disabilities in suspension, expulsion, and exclusion proceedings.

Parent Guardian Conference/Notification (Kulan Waalidka Lala Yeesho) – Wada xaajood ama xiriir maamulku la sameeyaan waalidka ama mas’uulka ilmaha si looga hadlo arrimaha habdhaqanka ama waxbarashada ardayga.

Pupil Problems Committee (PPC) (Gudiga Dhibaatooyinka Ardayda) – Haddii uu jiro warwar laga qabo, gudigaan ayaa kulma si ay u xaliyaan dhibaatada ama barobalaymka jira.

Removal from Class (Ardayga oo fasalka laga saaro) – Tilaabo uu qaato macalinka, maamulaha dugsiga, ama qof kale oo ah shaqaalaha Dugsiyada Degmada oo ka mamnuucaysa arday inuu fasalka yimaado ilaa muddo kooban (waa in ay mudadaasi ka yaraato maalin nuskeed).Hadii ay mudadaasi ka badato maalin nuskeed, waxay noqonaysaa cayrin ama eryid iskuulka gudihiisa ah.

Student Assistance Team (SAT) (Bahda/Kooxda Taageerada Ardayga) – Waxbarasho guud oo macalimiinta ku taageerta inay meekhaan wanaagsan ka gaaraan barashada naadirka ah iyo habdhaqanka dhibka badan ee ardayda. Haddafka laga leeyahay PST waa in la taageero ardaydaa u baahan tacliin tayo leh (differentiated instruction), u baahan in lagacaawiyo habdhaqankooda, ama xaaladooda wax lagaga qabanayo si loo hubiyo inay ku guulaystaan tacliinta guud. (SAT) waxaa kale oo loo qori karaa Teacher Assistance Team (TAT), Learner Support Team (LST), Problem Solving Team (PST) ama Student/Teacher Assistance Team (STAT).

Student Conference (Shirka Ardayga) – Wada xaajood ama xiriir maamulku la sameeyaan ardayga si looga hadlo arrimaha habdhaqanka ama waxbarashada ardayga.

Suspension (Cayrin) – Ficil ay qaataan maamulka iskuulka oo arday ka mamnuucayo inuu dhigto iskuul ilaa waqti aan ka badnayn 10 maalmaha iskuulka la dhigto ah. Waxaa dhici karta in lagu daro shan maalmood oo dheeraad ah, haddii la tixgelinayo in tilaabo iskuul ka saarid ah la qaato ama joogitaanka ardaygu ay sababeyso khatar la taaban karo oo dhakhso ah.

Tardiness (Daahitaanka) – Daahitaanka fasalka ama iskuulka laga daaho.

Violation (Xadgudub) – Xadgudubka lagu jabiyo nidaamka, sharciga, ama qaynuunka habdhaqanka u dhigan

Warning (Digniin) – Digniin qoraal ah ama afka lagaga dhawaaaqay si loogu joojiyo habdhaqan khaakhuulaya bay’ada wabarashada iskuulka ama aan badbaado lahayn oo nabad kuxun.

Withdrew (Ka Tagidda Iskuulka) – Ardayga oo ka door-bido in uu ka wareego iskuullada degmada si uu uga badbaado ama fagsado ciqaab uu mutaysan lahaa.

Page 19: Xuquuda iyo Mas’uuliyadaha Ardayda, …...Ardadu hesho. Si loo hubiyo jawi waxbrasho oo wanaagsan dhamman Degmooyinka iyo waliba maamulid wax ku oola oo Fasalka ah, dhamman kuwa

Rights & Responsibilities Summary | 19

WAXYAABAHA ISKUULKA LOO HELI KARO- TAAGEERADA ARIMAHA ISKUULKA LAGU XALINAYO Nidaamka Fursada Loosimanyahay/Midab Takoor La’aanta (Equal Opportunity/ NonDiscrimination Policy) Dugsiyada dadweynaha ee Saint Paul Public Schools uma kala soocaan ardada iyadoo lagu salaynayo jinsi, fikrad, galmood, xaaladda guurka, dhalashadiisii hore, da’da, midabka, diinta, ciddu ka soo jeedo, kaalmada dawladda, galmoodka iyo nooca jaceelkiis, Saint qoyska,ama naafo. Su’aalaha ku saabsan siyaasadahayaga aan la hayn kala soocidda, waxad la xiriiritaa cinwaanka 360 Colborne Street, Saint Paul, MN 5102 ama taleefanka 651-767-8145. Si loo diiwaan galiyo wixii midab takoor ah, khashkhashaad ah, ama xadgudubyo kale ah:

• Wixii shaqaalaha la xiriira - fadlan la xiriir waaxda shaqaalaha oo lambarkeedu yahay: 651-767-8200 • Wixii ardayda la xiriira - fadlan waxaad kala xiriirtaa maamulaha iskuulka/barnaamijka oo waxaad wacdaa

Michelle Walker 651-767-8145, haddii aad doonaysid inaad diiwaan galisid ama soo gudbisid xad gudub midab kala sooc la xiriira oo ay ku jirto Title IX (midab kala sooc la xiriira sinjiyada qofka ama habka uu u galmoodo) xadgudub ama xadgudubyo la xiriira xuquuqda aadanaha ee ardayda.

Students with Disabilities Ardayda Naafada ah Waxyaabaha Lagahelikaro Saint Paul Public School

• Special Education Department651-767-8321 • 504 Coordinator 651-767-8380

Waxyaabaha Laga Helikaro Meelaha ka Baxsan Dugsiyada Saint Paul Public School

• MDE (MN Department of Education): 651-582-5200 • PACER (Parent Advocacy Coalition for Education Rights): 952-838-9000

School Ombudsperson (Qofka Dhexdhexaadiyaha ah ee Iskuulka) Saint Paul Public Schools ombudsperson wuxu caawiyaa Ardada, waalidiinta, iyo xubnaha dadweynaha in la xaliyo arrimaha Dugsiga haddii ay kari waayaan in ay ka gaaraan xal raali lagu yahay isagoo la shaqeynaya maamulayaasha iyo xubnaha shaqaalaha ee Dugsiga. Dhexdhexaadiyuhu, wuxu ka caawin kara:

• Wuxu kala xaajooda macalinka iyo maamulaha sidii loo xalilayo • Wuxu si wax ku oola ula xiriira macalinka ama maamulaha • Wuxu fahamsanyahay siyaasada dugsiga, xeerarka, ama nidaamka • Wuxu ku xiraa qofka, shaqaalaha ama xafiiska ku haboon hawlihiisa ee degmad • Wuxu ururiyaa macluumaadka guud ee dugsiyada degmada

Kala xiriir Dhexdhexaadiyaha Ombudsperson taleefanka 651-767-8394 ama internet-ka: www.spps.org/rights_and_responsibilities.

Page 20: Xuquuda iyo Mas’uuliyadaha Ardayda, …...Ardadu hesho. Si loo hubiyo jawi waxbrasho oo wanaagsan dhamman Degmooyinka iyo waliba maamulid wax ku oola oo Fasalka ah, dhamman kuwa

20 | Rights & Responsibilities Summary