1

1

ประเภทเอกสาร :(Document Type)

Work Instruction สถานะเอกสาร :(Document Status)

เอกสารบังคับใช

แผนก :(Business Unit)

NSO วันที่สรางเอกสาร :(Created Date)

13/10/2011

หมายเลขเอกสาร :(Document No.)

W/I-02.1-NSO-019 วันที่บังคับใช :(Issued Date)

16/11/2011

ฉบับที่ :(Revision)

2 วันที่ตองดําเนินการ :

(Due Date)

เรื่อง :(Subject)

การใสสายยางถึงกระเพาะอาหารหรือลําไส (Gastrointestinal Intubation)

รายละเ อียด :

การใสสายยางถึงกระเพาะอาหารหรือลําไส (Gastrointestinal Intubation)

1. วัตถุประสงคเพื่อเปนทางใหอาหารน้ําหรือยา ในกรณีที่ผูปวยรับประทานทางปากไมได หรือไดรับไม เพียงพอ1.เปนการลดแรงกดดันในกระเพาะอาหารหรือลําไส (Decompression) เพื่อใหแกส ส่ิงที่คางอยูหรือ 2.น้ําคัดหล่ังระบายออก มักทําหลังการผาตัดใหญทางหนาทอง หรือการบาดเจ็บ ที่ทําใหลําไสบีบตัวชาลง หรือเม่ือเกิดการอุดตันของลําไสสวนใหญตองตอสายกับเคร่ืองดูดดวยเปนทางเพิ่มแรงดันขึ้นไปในระบบทางเดินอาหาร (Compression) เพื่อชวยยับย้ังการมีเลือดออก3.เพื่อลางในกระเพาะอาหาร (Gastric Lavage) เชน ในกรณีที่กินยาพิษ หรือลางดวยสารละลายท่ีเย็น 4.(ICE Lavage, Irrigation) เพื่อใหเสนเลือดในกระเพาะอาหารหดตัวเม่ือมีเลือดออก หรืออาจลางเพื่อเปน การทําความสะอาดกระเพาะอาหารกอนผาตัดในรายที่จําเปนเพื่อดูดเอาส่ิงที่คางในกระเพาะ สงตรวจ (Gastric analysis)5.

2. วัตถุดิบ/วัสดุอุปกรณ/เครื่องมือท่ีใช1. สายที่ใสถึงกระเพาะอาหาร

1.1 Levin tube เปนสายกลวงยาวประมาณ 30-50 นิ้ว มักทําดวยสารโพลียูริเทนใสจากจมูกลงสูกระเพาะอาหาร ปลายดานนอกกวางออกซ่ึงจะสวมทับกระบอกฉีดยาท่ีมีหัวตอขนาดใหญไดมีลักษณะใส โคงงอได ขนาดที่ใชมาก ในผูใหญคือเบอร 14, 16, 18 ในเด็กใชเบอร 5-12 มักใชเพื่อใหอาหาร เพื่อลดอาการแนนทอง หรือเพื่อการตรวจ วินิจฉัย

2

2

1.2 Salem sump tube เปนสายที่มีรูตรงกลาง 2 รู รูใหญเปนทอสําหรับตอกับเคร่ืองดูด เพื่อระบายแกสหรือส่ิงตกคาง ในกระเพาะอาหาร รูเล็กเปนทางเปด ติดตอกับอากาศภายนอก เม่ือเคร่ืองดูดทํางานดูดน้ําและแกสจากภายใน กระเพาะอาหารจะมีการปรับใหเขากับแรงดันบรรยากาศทําใหไมเกิดอันตรายตอเซลลเย่ือบุกระเพาะอาหาร จึงตอง ระวังใหทางเปดของรูเล็กไมอุดตันและเปดอยูเสมอ

1.3 Sengstaken - Blakemore tube เปนสายที่มีทางเปดหลายทางเพ่ือใชสําหรับดันลมใหลูกโปงที่อยูที่สวน หลอดอาหารหรือกระเพาะอาหารโปงขึ้น เพื่อกดที่ผนัง ระงับการมีเลือดออก และมีทางสําหรับลางหรือดูดน้ําจาก ในกระเพาะออกมาดวย

2. สายที่ใสถึงลําไสเล็กมีลักษณะคลายสายที่ใสถึงกระเพาะอาหาร แตยาวกวา คือ ประมาณ 6-10 ฟุต ปลายสายดานในมีกระเปาะ

สําหรับปรอทเพื่อเปนน้ําหนักถวงใหผานไปสูลําไสเล็กได เชน สาย Miller - Abbott

3. ขั้นตอนวิธีการปฏิบัติและรายละเอียดการเตรียมสําหรับการใสสายทางจมูก เขาสูกระเพาะอาหาร

1. เตรียมเครื่องใชที่สะอาด ไมจําเปนตองปราศจากเชื้อ1.1 สาย เลือกชนิดตามวัตถุประสงคของการใสสาย เลือกขนาดโดยพิจารณาจากผูปวยวาเปนเด็ก ผูใหญ หญิง

หรือชาย เลือกขนาดพอเหมาะท่ีจะสอดผานรูจมูกได สายบางชนิดอาจมีขีดบอกไวเปนรอยสีดําขีดเดียวแสดงถึง ตําแหนงที่จะใสลงไป ถึงกระเพาะอาหาร สองขีดแสดงถึงตําแหนงตรงรอยตอกระเพาะอาหารกับลําไส สามขีด แสดงถึงลําไสเล็กสวนตน ในทางปฏิบัติจะไมใชแตจะวัดกะความยาวของสายที่เหมาะสมกับผูปวย แตละคน

1.2 กระบอกฉีดยา ใชชนิดที่มีหัวตอกวาง เพื่อสวนกับปลายสายไดขนาด 50 ม.ล. (IRRIGATING SYRINGE) ถาใชสายขนาดเล็กมาก เชนในทารก อาจใชกระบอกฉีดยาธรรมดาได

1.3 สารหลอล่ืนชนิดที่ละลายน้ําได เชน Vasaline, K – Y Jelly ถาเปนน้ํามัน หากเกิดการสําลักเขาสูหลอดลม จะทําใหเกิดปอดอักเสบได

1.4 พลาสเตอร กรรไกร กระดาษชําระ ชามรูปไต ถุงมือสะอาด 1 คู1.5 Stethoscope1.6 แกวน้ํา หลอดดูด

2. การเตรียมจิตใจพยาบาลควรประเมินความรู ประสบการณ ความรูสึก และความคาดหวัง เก่ียวกับการใสสายเขาสูระบบ

ทางเดินอาหารของผูปวยกอนใหขอมูลเพิ่มเติม โดยพิจารณาตามความเหมาะสมของผูปวยแตละราย ถึงรายละเอียด ที่ควรใหเก่ียวกับวัตถุประสงค ของการใสสาย วิธีการใสความไมสุขสบายที่อาจเกิดขึ้น และวิธีการที่ผูปวยสามารถ ชวยใหใสงายขึ้น มีความรวมมือดีขึ้น

3. วิธีการใสสายและการเอาสายออก ปฏิบัติดังนี้ลางมือ1.เตรียมเคร่ืองใชใสถาด ยกมาวางขางเตียงผูปวยในดานที่พยาบาลนัด เชน ถนัดขวาใหยืนดานขวา2.อธิบายใหผูปวยทราบวัตถุประสงคในการใสสายขั้นตอนการใส ความรูสึกและการปฏิบัติตัว เชน การชวยกลืน 3.ขณะใสสาย

3

3

ปดประตูหรือก้ันมาน4.ถอดฟนปลอม (ถามี)5.จัดใหผูปวยนั่งหรือนอนศีรษะสูง ถาจําเปนจึงนอนราบ6.ตรวจดูรูจมูก ผนังก้ันรูจมูก โดยใหผูปวยหายใจออกดูการผานของลมหายใจ7.วัดระยะท่ีควรใสสายเขาในตัวผูปวยทุกคร้ังโดยวัดจากปลายจมูกถึงต่ิงหู และจากต่ิงหูถึงปลายกระดูกอก 8.(Xyphoid process) ใชพลาสเตอรพันไวเปนเคร่ืองหมายสวมถุงมือ 2 ขาง9.หลอล่ืนปลายสายดานที่จะใสเขาสูผูปวยยาวประมาณ 6-8 นิ้ว ดวย K - Y Jelly10.สอดสายใสทางรูจมูกขางที่ปกติ โดยใหผูปวยต้ังศีรษะตรงหรือแหงนหนาเล็กนอยโดยใหแนวโคงของสาย 11.เขาสูแนวโคงตามธรรมชาติของคอเม่ือสายผานถึงคอ ใหผูปวยกมศีรษะลง บอกผูปวยใหชวยกลืนสาย โดยการกลืนน้ําลายหรือดูดน้ําที่เตรียมไว 12.พรอมใสสายยางอยางนุมนวลทําเปนระยะจนถึงตําแหนงที่ทําเคร่ืองหมายไวถาผูปวยไอหรือขยอน หยุดดันสาย รอสักพักจนอาการสงบดีแลวจึงใสตอ อาจมีน้ําตาไหลน้ํามูกไหล เช็ดใหผูปวย 13.อาปากกดล้ินดูวาสายผานลงคอเรียบรอยถาผูปวยสําลักไอมาก หายใจไมสะดวก รองไมออกรีบดึงสายออก รอใหอาการสงบแลวเร่ิมใสใหม ทางรูจมูก 14.อีกขางหนึ่งตรวจสอบวาใสสายเขาไปถึงกระเพาะอาหารโดยวิธีใดวิธีหนึ่งตอไปนี้15.

ใชกระบอกฉีดยาตอกับปลายสายดานนอกดูดจะไดน้ําเปนสารคัดหล่ังหรืออาหาร (ตองแนใจวาไมใช 1.น้ําที่คางอยูในสาย)ใช Stethoscope ฟงบริเวณยอดอกถึงหนาทองสวนบน และดันลมประมาณ 10 มล.เด็กทารกใชเพียง 2.1-3 ml. ผานกระบอกฉีดยาเร็ว ๆ แรง ๆ จะไดยินเสียงผานของอากาศจุมปลายสายดานนอกลงในน้ํา จะไมมีฟองอากาศปุด3.ยกปลายสายฟงที่หู ไมไดยินเสียง4.

ใชพลาสเตอรพันสายติดกับจมูก ใหสายอยูตรงกลางรูจมูก โคงสายติดพลาสเตอรขางโหนกแกมหรือคลองที่ใบหู16.ถาตองใสสายคางไว ปดสายดวยจุกปดถาใสเพื่อระบายส่ิงตกคางภายในกระเพาะอาหารออกอาจตอปลายสาย 17.กับเคร่ืองดูดหรือดวยถุงในกรณีที่มีเลือดออกในระบบทางเดินอาหารใหเตรียม Set irrigate และ NSS แชเย็นไวดวย กรณีที่แพทยตองการ 18.Irrigate blood clot ควรแจงแพทยรับทราบกอนเนื่องจากบางรายมีความเส่ียงสูง แพทยอาจเปนผูใสสายยางเอง *** ควรมีการบันทึก จํานวนนํ้าที่ Irrigate และ Gastric content ที่ไดทั้งลักษณะ และจํานวน***เม่ือตองการเอาสายออก ใหแกะพลาสเตอรที่ติดกับจมูก ดันลมใสสาย ใหผูปวยหายใจออก ใชกระดาษชําระ 19.จับสายสวนจมูก ดึงสายออกอยางนุมนวลตอเนื่องกัน เปนจังหวะเดียวกันทําความสะอาดปากและจมูก20.นําเคร่ืองใชไปลางทําความสะอาด21.ถอดถุงมือ /ลางมือ22.บันทึกรายละเอียด การใสสาย อาการผิดปกติระหวางการใสสาย23.

4. การดูแลผูปวยที่ใสสายคาทางจมูกถึงกระเพาะอาหารหรือลําไส

4

4

1. ตําแหนงของสาย1.1 ไมใหสายเล่ือนหลุดหรือผูปวยดึงสายออกเอง โดยการชี้แจงและใหการดูแลรวมกับผูปวย เพื่อใหความรวมมือ

ในการดูแลสายใหอยูในตําแหนงเดิม บอกผลเสียของการ ที่สายหลุดออกวาจะเกิดอันตรายตอเย่ือบุทางเดิน อาหารและยังทําใหผูปวยเจ็บโดยไมจําเปน ในผูปวยที่ไมรูสึกตัวควรพิจารณาใชเคร่ืองผูกยึด

1.2 ไมใหสายเล่ือนขึ้น แมจะไมหลุด สังเกตจากรอยพลาสเตอรที่บอกตําแหนง เพราะถามีการเล่ือนขึ้นจะทําให สําลักน้ํา ในทางเดินอาหาร เขาหลอดลมไดงายโดยเฉพาะเม่ือใหอาหารทางสาย เกิดภาวะปอดอักเสบหรือเ กิดการอุดตันในทางเดินหายใจ ถาผูปวยมีอาการไอหรือจามบอย หายใจไมสะดวก ควรรายงานแพทยอาจตอง ตรวจสอบตําแหนง ของปลายสายดวยเอ็กซเรย

1.3 ใหผูปวยมีอิสระในการเคล่ือนไหวรางกายไดพอควร ตามความสามารถที่มีอยูขณะนั้น1.4 ระวังการกดทับของสายกับสวนใดสวนหนึ่งของผิวหนัง

2. ความสะอาดดูแลความสะอาดของปากและฟนผูปวยเปนประจํา ใหบวนปากหรือแปรงฟน จะทําใหเย่ือบุในปากชุมชื้น

แข็งแรง ดูแลความสะอาดของรูจมูกที่อาจมีน้ํามูกแหงกรังอยู ถาพลาสเตอรที่ยึดติดสายสกปรกใหเปล่ียนใหม ถาคาสายสําหรับใหอาหาร เม่ือสายสกปรกควรเปล่ียนใหใหมทุก 7 วัน

3. ความสุขสบายของผูปวยผูปวยที่คาสายอยูมักหายใจทางปาก ทําใหปากแหง คอแหง กระหายนํ้า ใหบวนปากบอย ๆ ทาริมฝปาก

ดวยครีมหลอล่ืน อาจใหอมน้ําแข็งกอนเล็ก ๆ หรือจิบน้ําได ถาไมมีขอหาม ผูปวยมักรูสึกเครียดจากการมีสายคาอยู นอกเหนือจากโรคที่เปนอยู การเจ็บที่รูจมูกและเจ็บคอจะเจ็บมากในระยะแรก ๆ เม่ือเร่ิมชินจะคอยทุเลาลงเอง อาจชวยโดยใหน้ํายากล้ัวคอได

4. ขอควรระวัง/ขอแนะนํา/สังเกตเพ่ิมเติมในกรณีที่เปนผูปวยที่มีภาวะเลือดออกในระบบทางเดินอาหาร หรือมีภาวะอุดตันของระบบทางเดินอาหาร เชนมะเร็ง

หลอดอาหาร ควรแจงใหแพทยรับทราบกอน เนื่องจากมีความเส่ียงสูง ซึ่งอาจตองใหแพทยเปนผูใสสายเอง

5. การเฝาติดตามและการวัดกระบวนการ/การบริการหนวยงานจะกําหนดวิธีการและผูรับผิดชอบในการเฝาติดตามและการวัดกระบวนการ/การบริการ ตามเวลาท่ีกําหนด

อยางเหมาะสม และปฏิบัติการแกไข/ปองกันเม่ือผลการเฝาติดตามการวัดไมเปนไปตามที่คาดหวัง

6. Flow Chart กระบวนการ- ไมมี

เอกสารอางอิง :