What is Arts?

1 เอกสารประกอบการสอนวิชาศิลปกรรมศาสตร�ปริทรรศน� FA101 คณะศิลปกรรมศาสตร� มหาวิทยาลัยรามคําแหง

เรียบเรียงโดย อาจารย�ธรรมจักร พรหมพ'วย (2554)

นิยามและประเภทของศิลปะ

ความหมายของศิลปะ “ศิลปะ” เป/นคําที่มีความหมายทั้งกว'างและจําเพาะเจาะจง ทั้งนี้ย2อมแล'วแต2 ทัศนะของนักปราชญ�แต2ละคน รวมทั้งความเช่ือแนวคิด ในแต2ละยุค แต2ละสมัย มีความแตกต2างกัน หรือแล'วแต2ว2า จะนําศิลปะไปใช' ในแวดวงที่กว'างขวาง หรือจํากัดอย2างไร แต2จากทัศนะของนักปราชญ� ทั้งหลายจะ เห็นว2าศิลปะมีคุณลักษณะที่เป/นตัวร2วม สําคัญที่สุดประการหนึ่ง คือ “การแสดงออก” ไม2ว2าจะเป/น อารมณ� ความรู'สึก ความคิด ประสบการณ� ความงามการเห็นแจ'ง สัญลักษณ� ความเป/นเรื่องราวหรือ เหตุการณ� ก็ล'วนแต2เป/น การแสดงออกโดยมนุษย�เป/นผู'เลือกสรร หรือสร'างสรรค� ขึ้นทั้งสิ้น ศิลปะแต2เดิมหมายถึง งานช2างฝ@มือ เป/นงานที่มนุษย�ใช'สติปAญญาสร'างสรรค�ขึ้นด'วยความประณีตวิจิตรบรรจง ฉะนั้น งานศิลปะจึงไม2ใช2สิ่งที่เกิดขึ้นเองตามธรรมชาติ แต2เป/นผลงานที่มนุษย�ใช'ปAญญาความศรัทธา และความพากเพียรพยายามสร'างสรรค�ขึ้นมาใหม2 คําว2า Art ตามแนวสากลนั้น มาจากคํา Arti และ Arte ซึ่งเริ่มใช'ในสมัยฟIJนฟูศิลปวิทยา ความหมายของคํา Arti นั้น หมายถึงกลุ2มช2างฝ@มือในศตวรรษที่ 14, 15 และ 16 คํา Arte มีความหมายถึงฝ@มือ ซึ่งรวมถึงความรู'ของการใช'วัสดุของศิลปMน ด'วย เช2นการ การผสมสี ลงพื้นสําหรับการเขียนภาพสีน้ํามัน หรือการเตรียมและการใช'วัสดุอื่นอีก การจํากัดความให'แน2นอนลงไปว2าศิลปะคืออะไรนั้น เป/นเรื่องยาก เพราะว2า ศิลปะเป/นงานสร'างสรรค� ศิลปMนมีหน'าที่สร'างงานที่มีแนวคิดและรูปแบบแปลกใหม2อยู2ตลอดเวลา ทฤษฎีศิลปะในสมัยหนึ่งอาจขัดแย'งกับของอีกสมัยหนึ่งอย2างตรงกันข'าม และทฤษฎีเหล2านั้นก็ล'วนเกิดขึ้นภายหลังผลงานสร'างสรรค�ที่เปลี่ยนแปลงและก'าวล้ําหน'าไปก2อนแล'วทั้งสิ้น ศิลปะ คือ สิ่งที่มนุษย�สร'างขึ้นเพื่อแสดงออกซึ่งอารมณ� ความรู'สึก ปAญญา ความคิดและหรือ ความงามทั้งนี้จะกล2าว โดยรวม ก็คือ ศิลปะ จะประกอบไปด'วย ส2วนประกอบ 3 ประการ คือ

1. มีความงาม 2. มีจุดมุ2งหมายที่แน2นอน 3. มีความคิดสร'างสรรค�

เหตุที่จํากัดวงอยู2เฉพาะผลิตผลของมนุษย� อาจเป/นเพราะว2า ในบรรดา สัตว�โลกด'วยกัน มนุษย�เป/นสัตว�ประเภทเดียวที่สามารถ สร'างสื่อ ในการ ทําความเข'าใจร2วมกัน ดีที่สุด

2 เอกสารประกอบการสอนวิชาศิลปกรรมศาสตร�ปริทรรศน� FA101 คณะศิลปกรรมศาสตร� มหาวิทยาลัยรามคําแหง เรียบเรียงโดย อาจารย�ธรรมจักร พรหมพ'วย (2554)

2

และการดําเนิน ชีวิตก็มีการพัฒนา ไปเป/นระบบ สิ่งเหล2านี้ นับเป/นสาเหตุหนึ่งที่มนุษย� ยกย2องความเป/นสัตว�โลกของตน ว2าเป/นประเภทที่เหนือกว2า สัตว�โลกประเภทใด ดังนั้น รูปร2างลักษณะหรือ ผลงาน สร'างสรรค� จากสิ่งต2างๆ ที่มใิช2ผลงานของมนุษย� รวมทั้งปรากฏการณ�ธรรมชาติ ที่มี ความ สลับซับซ'อน มีความสวยงาม มีรูปทรงแปลกตา แม' มนุษย� จะมีความช่ืนชม แต2ก็ไม2 ยอมรับว2าเป/นผลงานศิลปะ แต2หากมนุษย� ใช'ความบันดาลใจ จากสิ่งเหล2านั้น มาสร'างสรรค�ขึ้นมาใหม2 ถือว2าเป/นศิลปะ แต2จะเป/น ศิลปะบริสุทธิ์ (Fine Art) หรือศิลปะประยุกต� (Applied Art) หรือไม2นั้น ก็ขึ้นอยู2กับจุดมุ2งหมาย ในการสร'าง

คํานิยามของศิลปะ พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พุทธศักราช 2525 ให'นิยามของศิลปะว2า ศิลปะ คือ ฝ@มือ ฝ@มือทางการช2าง การแสดงซึ่งอารมณ� สะเทือนใจ ให'ประจักษ�เห็น พจนานุกรมศัพท�ศิลปะ ฉบับราชบัณฑิตยสถาน พุทธศักราช 2530 นิยามความหมายของศิลปะว2า ศิลปะ คือ ผลแห2งพลังความคิดสร'างสรรค�ของมนุษย� ที่แสดงออก ในรูปลักษณ� ต2างๆให'ปรากฏซึ่งสุนทรียภาพความประทับใจ หรือ ความสะเทือนอารมณ� ตามอัจฉริยภาพ พุทธิปAญญา ประสบการณ� รสนิยม และทักษะของแต2ละคน เพื่อความพอใจ ความรื่นรมย� ขนบธรรมเนียม จารีต ประเพณี หรือความเช่ือในลัทธิศาสนา และกล2าวว2า ศิลปะแบ2งออกเป/น 2 ประเภทใหญ2ๆ คือ วิจิตรศิลป\ (Fine Art) กับประยุกต�ศิลป\ (Applied Art) อริสโตเติล (Aristotle) ปราชญ�ในยุคกรีกโบราณ นิยามความหมาย ของศิลปะว2า ศิลปะคือการเลียนแบบธรรมชาติ ตอลสตอย (Leo Tolstoy) นักประพันธ�ที่มีช่ือเสียงชาวรัสเซีย นิยาม ความหมาย ของศิลปะ ว2าศิลปะคือการถ2ายทอดความรู'สึกของมนุษย�ออกมา ศาสตราจารย�ศิลป\ พีรศรี (C. Feroci) ศิลปMนชาวอิตาเลียนผู'มาวางรากฐาน การศึกษาศิลปะสมัยใหม2ในประเทศไทย ได'นิยามความหมายของศิลปะว2า ศิลปะคืองาน อันเป/น ความพากเพียรของมนุษย� ซึ่งจะต'องใช'ความพยายาม ด'วยมือและความคิด และยังมีคํานิยามของศิลปะที่น2าสนใจและถูกใช'อ'างอิง อย2างแพร2หลาย ในปAจจุบัน ที่ปรากฏตามหนังสือ และเอกสารต2างๆ ดังจะยกตัวอย2าง พอเป/นสังเขป ดังนี้


3

ศิลปะ คือ การเลียนแบบธรรมชาติ (Art is the imitation of nature) การตีความจากคํานิยามนี้ “ธรรมชาติ” ถือเป/นปAจจัยสําคัญที่ก2อให'เกิด แรงบันดาลใจ ให'แก2 ศิลปMนในการสร'างงาน คํานิยามนี้ว2าศิลปะคือ การเลียนแบบธรรมชาติ เป/น คํานิยาม ที่ถือกันว2าเก2าแก2ที่สุดซึ่ง อริสโตเติล (Aristotle 384-322 B.C.) นักปราชญ�ชาวกรีก เป/นผู'ตั้งขึ้น เป/นการช้ีให'เห็นว2า ธรรมชาติอาจเปรียบได'ดังแม2บทสําคัญ ที่มีต2อศิลปะ ด'วยศิลปะ เป/นสิ่งสร'างโดยมนุษย� และมนุษย�ก็ ถือกําเนิดมาท2ามกลาง ธรรมชาติ อีกทั้งบนเส'นทาง การดําเนินชีวิตมนุษย�ก็ผูกพันอยู2กับธรรมชาติ จนไม2สามารถ แยกออกจากกันไดในทางศิลปะ มใิช2เป/นการบันทึก เลียนแบบเหมือนกระจกเงาหรือ ภาพถ2าย ซึ่งบันทึกสะท'อนทุกส2วน ที่อยู2ตรงหน'า แต2อาจจะเพิ่มเติม ตัดทอน หรืออาจจะใส2อารมณ� ความรู'สึกเข'าไปด'วย

ธรรมชาติเป/นแหล2งบันดาลใจที่สําคัญในการสร'างงานศิลปะของมนุษย� ธรรมชาติ จึงอาจคล'ายแหล2งวิทยาการที่ยิ่งใหญ2 ของมวลมนุษย� ในการศึกษา ค'นคว'าลอก เลียนและที่สําคัญคือ มนุษย�ต'องเรียนรู'ธรรมชาติ เพื่อการดํารงชีวิตอย2าง มีประสิทธิภาพ และจากการ สังเกต มนุษย�อาจได'พบกับความพึงพอใจในลักษณะ ที่แฝงเร'นอยู2กับธรรมชาติ ไม2ว2าจะเป/นสีสัน รูปร2าง บรรยากาศ ความแปลก ความงาม ฯลฯ และบางครั้งสังเกตเห็น ความเปลี่ยนแปลง ของธรรมชาติ ก2อให'เกิดความประทับใจ สะเทือนใจ เสียดายและความรู'สึกอื่นๆ จนถึงความต'องการเป/น เจ'าของ จากความรู'สึกที่เกิดขึ้นนี้ เป/นแรงกระตุ'น ให'มนุษย�พยายาม ที่จะรักษาสภาพการณ� นั้นไว'ให'คงอยู2 อาจด'วยความทรงจํา และถ2ายทอดความทรงจํานั้นด'วย สื่อและรูปแบบ ต2างๆ ในคํานิยามนี้ ศิลปะก็เปรียบได'ดัง เครื่องมือ ของศิลปMน ที่ใช'บันทึก เลียนแบบธรรมชาตไิว' แต2ในการเลียนแบบธรรมชาติ ในทางศิลปะ มใิช2การเลียนแบบเหมือนกระจกเงา หรือภาพถ2าย แต2อาจเพิ่มเติม ตัดทอน หรืออาจสอดแทรกอารมณ� ของศิลปMน เข'าไปด'วย


4

ศิลปะ คือ การถ.ายทอดความรู1สึกหรือแสดง ความรู1สึก เป4นรูปทรง (Art is the transformation of Feeling into form) รูปทรง ในที่นี้ คือว2าเป/นรูปธรรมที่สามารถสัมผัสได' และตีความหมายได' ซึ่ง หมายถึง ผลงานศิลปะที่เริ่มมาจาก ความคิดที่เป/นลักษณะ นามธรรมภายในตัวศิลปMนเอง ที่คนทั่วไปไม2สามารถสัมผัสได'โดยตรง นอกจากเจ'าของ ความรู'สึกนั้น จะถ2ายทอดหรือสะท'อนออกมาเป/นรูปทรง ที่สัมผัส ได' ตามความหมายของนิยามนี้ ศิลปะอาจเปรียบ เสมือน สื่อหรือเครื่องมือ ที่ผู'ถ2ายทอดใช'เป/น ตัวกลาง เพื่อโยง ความรู'สึกของตน แสดงให'ผู'อื่นได'รับรู' หรือเข'าใจ ในสิ่งที่ ต'องการแสดง หรืออาจกล2าวได'ว2า “เป/นการแปลลักษณะ นามธรรมมาเป/น รูปธรรม” น่ันเอง แต2รูปธรรมที่แสดงออกนี้ อาจจะมี ลักษณะเป/นรูปทรงที่ระบุเป/นตัวตน ได'ว2าเป/นรูปอะไร ที่เรียกว2า “ศิลปะกึ่งนามธรรม” หรือระบุเป/นตัวตน ไม2ได'ที่เรียกว2า “ศิลปะนามธรรม” ส2วนความรู'สึกที่เกิดขึ้นนั้น ก็เนื่องมาจากสิ่งเร'า 2 ประการ คือ สิ่งเร'าภายนอก และสิ่งเร'าภายใน จากสิ่งเร'าทางใดทางหนึ่งนี้ มีอิทธิพลต2อการถ2ายทอด รูปแบบเป/นอันมาก คือ ถ'าเป/นความ รู'สึกที่เกิดขึ้น จากสิ่งเร'าภายนอก การถ2ายทอด มักจะเป/นรูปแบบ ในลักษณะเรื่องราว รายละเอียดของ สิ่งเร'านั้น เช2น การดู การแสดงในเรื่องใดเรื่องหนึ่ง แล'วเกิดความรู'สึก สนุกสนาน กับบทบาทของตัวแสดงที่เห็นได'จากภายนอก ซึ่งถือเป/น สิ่งเร'าภายนอก เมื่อถ2ายทอดโดยการเล2า ให'ผู'อื่นฟAง มักจะเล2าเรื่องราว รายละเอียด ของผู'แสดง และบทบาท การแสดงนั้น แต2ถ'าเป/น ความรู'สึกที่เกิดขึ้น จากสิ่งเร'าภายใน ของการแสดงนั้น ก็คือการเข'าใจ ซาบซึ้งในเนื้อหาสื่อเป/น ความรู'สึกออกมา เช2นโศกเศร'า ดใีจ สนุกสนาน เป/นต'น

ศิลปะ คือ สื่อภาษาชนิดหน่ึง (Art is The Language) สื่อ” เป/นตัวกลางที่สามารถชักนําเช่ือมโยงให'ถึงกัน หรือสามารถทําการ ติดต2อกันได' “ภาษา” หมายถึง เสียงหรือสื่อที่สามารถเข'าใจซึ่งกันและกันได' สรุป รวม แล'ว ทั้งสื่อและภาษาเป/นพฤติกรรม ที่แสดงออก เพื่อชักนํา เพื่อติดต2อให'ถึงกัน และเมื่อ ตีความหมายของคํานิยามที่ว2า ศิลปะ เป/นสิ่งหรือภาษาได'อย2างไร โดยนําศิลปะไปเปรียบเทียบกับสื่อทีเ่ป/นภาษาพูด และภาษาเขียน ใน”ภาษาพูด” เป/นลักษณะถ2ายทอดโดยใช'สื่อประเภทเสียง เปล2งออกมาเป/นคํา หรือประโยค เพื่อสื่อความหมายในสิ่งที่ผู'พูดต'อง การถ2ายทอดให'ผู'ฟAงได'รับรู' ส2วน“ภาษาเขียน” เป/นลักษณะการ สื่อความหมาย โดยอาศัยสระ พยัญชนะ วรรณยุกต� ฯลฯ เพื่อโยง ให'เกิดความเข'าใจร2วมกันระหว2างผู'เขียนกับผู'อ2าน


5

การสื่อความหมายโดยใช'ภาษาเขียน และ “ภาษาภาพ” เป/นลักษณะ การถ2ายทอดสิ่งที่ต'องการ ให'ผู'อื่นรับรู' ให'ปรากฏในรูป แบบศิลปะอันอาจเป/นลักษณะ เส'น รูปร2าง รูปทรง ทิศทาง แสงเงา สี และอื่นๆ ทั้งในลักษณะที่เป/น รูปธรรมและนามธรรม ตัวอย2างเช2นในภาษาพูดสื่อความหมาย โดยกล2าวคําว2า “ผีเสื้อ” ผู'ฟAง ย2อมสามารถ รู'ความหมาย ด'วยการระลึกถึงลักษณะรูปร2าง สีสัน รายละเอียดของผีเสื้อ จากประสบการณ�เดิม ส2วนในภาษาเขียนก็ เช2นเดียวกันเขียนคําว2า “ผีเสื้อ” ผู'อ2านก็ต'องระลึกถึง ประสบการณ�เดิม มาประกอบในการ แปลความ เหมือนกัน และในทางศิลปะ อาจถ2ายทอด โดยการ วาดภาพผีเสื้อขึ้น ผู'ดูสามารถรับรู'และตีความ ได'ทันที โดยมิต'องใช'ความคิดจินตนาการในรูปแบบมาประกอบการตีความ ย2อมแสดง ได'ว2า ศิลปะสามารถจัดเข'าลักษณะสื่อ หรือภาษา ได'เช2นเดียวกัน และสื่อภาษา ที่ชัดเจน กว2าสื่อตัวอักษร หรือคําพูด ดังคํากล2าว ของนักปรัชญาจีนที่เคยกล2าวว2า “รูปภาพหนึ่งรูปสามารถใช'แทนคําพูดได'นับพันคํา” การที่จะเข'าใจการสื่อความหมาย ไม2ว2าจะสื่อภาษา ชนิดใดก็ตาม ทั้งภาษาพูด ภาษาเขียน หรือภาษาภาพ ผู'ที่สามารถตีความหมาย หรือทําความเข'าใจได'ย2อม ต'องอาศัย การศึกษาเรียนรู'ในหลักการ ของภาษานั้น รวมทั้งการ ฝiกฝน หาประสบการณ�เกี่ยวกับสื่อภาษา ชนิดนั้นๆ มาเป/นพื้นฐาน ไว'โยงตีความหมาย ยิ่งมีพื้นฐานประสบการณ�มากเท2าไร ก็ยิ่งสามารถเข'าใจในสื่อภาษานั้นเป/น อย2างดี

ศิลปะ คือ การแสดงบุคลิกลักษณะของศิลป?น (Art is the Expression of Great Personality) บุคลิกภาพเป/นลักษณะคงที่ของบุคคล หรือแนวโน'มที่แสดงให'เห็นถึง ลักษณะที่ เหมือน หรือแตกต2างกันของพฤติกรรมทางจิตวิทยา เช2น ความนึกคิด ความรู'สึก และการกระทําในช2วงเวลาหนึ่ง และบุคลิกภาพ เป/นแบบแผนที่เป/นเอกลักษณ� (Unique) ที่ประกอบกันขึ้นของบุคคล เป/น เอกลักษณ�ประจําตัวของมนุษย�ทุกคน และไม2มใีคร เหมือนใครได'เลย เป/นความแตกต2างระหว2างบุคคลจากคําจํากัดความของนักจิตวิทยา ที่ให' ความหมายเกี่ยวกับบุคลิกภาพนั้น พอที่จะสรุป กล2าวได'ว2า “บุคลิกภาพ เป/นลักษณะเฉพาะหรือเอกลักษณ�ของแต2ละบุคคล” ดังนั้น พฤติกรรมที่ ปรากฏในแต2ละบุคคลย2อมไม2เหมือนกัน ศิลปะอาจนับได'ว2า เป/นเครื่องมือ หรือสื่อ ที่ใช'ถ2ายทอดและ บันทึกพฤติกรรมของศิลปMน ดังนั้น ผลงานศิลปะ ก็คือ เครื่องบันทึก พฤติกรรมอันเป/นบุคลิกภาพ เฉพาะของศิลปMนน่ันเอง


6

นอกจากนี้ยังมีนิยามอื่นๆ ที่น2าสนใจ เช2น

• ศิลปะ คือ ผลแห2งความคิดสร'างสรรค�ของมนุษย�ที่แสดงออกมาในรูปลักษณ�ต2างๆ ให'ปรากฏซึ่งสุนทรียภาพ ความประทับใจ หรือความสะเทือนอารมณ� ความอัจฉริยภาพ พุทธิปAญญา ประสบการณ� รสนิยมและทักษะของแต2ละคน เพื่อความพอใจ ความรื่นรมย� ขนบธรรมเนียม จารีตประเพณีหรือ ความเช่ือทางศาสนา (พจนานุกรม ฉบับราชบัณฑิตยสถาน, 2530)

• ศิลปะ คือ ผลงานการสร'างสรรค�รูปลักษณ�แห2งความพึงพอใจขึ้นมา และรูปลักษณ�ก2อให'เกิดอารมณ� รู'สึกในความงาม อารมณ�รู'สึกในความงามนั้นจะเป/นที่พึงพอใจได'ก็ต2อเมื่อ ประสาทสัมผัสของเรา ช่ืนชมในเอกภาพ หรือความประสมกลมกลืนกันในความสัมพันธ�อันมีระเบียบแบบแผน (Herbert Read, 1959)

• ศิลปะ คือ สิ่งที่มนุษย�สร'างสรรค�ขึ้น เพื่อแสดงออกซึ่งอารมณ� ความรู'สึก สติปAญญา ความคิดและ/หรือความงาม (ชลูด นิ่มเสมอ, 2534)

• ศิลปะ เป/นผลงานที่เกิดจากการแสดงออกของอารมณ� ปAญญา และทัศนคติ รวมทั้งทักษะความชํานิ ชํานาญของมนุษย� การสร'างสรรค�งานศิลปะในปAจจุบันมีแนวโน'มไปในทางการสร'างสรรค� และการแสดงออกของอารมณ�และความคิด ดังนั้น งานศิลปะนั้นอย2างน'อยที่สุดควรก2อให'เกิดอารมณ� และ ความคิดสร'างสรรค� กล2าวคือ เป/นงานที่สื่อให'ผู'ชมเกิดจินตนาการ นอกจากนั้น งานศิลปะที่ดีควรจะมีคุณค2าทางความงามซึ่งเกิดจากการใช'องค�ประกอบของสุนทรียภาพ (วิรัตน� พิชญ�ไพบูลย, 2524)


7

ตัวอย.างการนิยามความหมายของศิลปะตามทัศนะของนักปรัชญา

• ศิลปะคือการเลียนแบบ ทัศนะของเพลโต

• ศิลปะ คือ การเป/นตัวแทน (ของชีวิต) ทัศนะของอาริสโตเติล

• ศิลปะคือการแสดงออก ทัศนะของอูยีน เวรอง จอห�น ดิวอี รูดอล�ฟ อาร�นไฮม� เลโอ ตอลสตอย โรเจอร� ฟราย

• ศิลปะไม2ใช2การเลียนแบบธรรมชาติ ทัศนะของเฮอร�เบิร�ตรีด

• ธรรมชาติเลียนแบบศิลปะ ทัศนะของออสดาร�ไวลด�

• ศิลปะคือรูปทรง ทัศนะของโรเจอร� ฟราย

• ศิลปะคือความสมปรารถนา ทัศนะของซิกมันด� ฟรอยด�

• ศิลปะคือประสบการณ� ทัศนะของจอห�น ดิวอี

• ศิลปะคือการเห็นแจ'ง ทัศนะของเบเนเดตโต โครเช อองรี แบร�กซอง จอยซ� แครี

• ฯลฯ

ศิลปะคือความงาม เมื่อเราพูดถึง ศิลปะ เรามักจะหมายถึง ความงามแต2ความงามในที่นี้เป/นเรื่องของคุณค2า (Value) ที่เป/นคุณค2าทางสุนทรียะ แตกต2างจากคุณค2าทางเศรษฐกิจ ที่เป/นราคาของวัตถุ แต2เป/นคุณค2าต2อจิตใจความงามเกิดขึ้นด'วยอารมณ� มใิช2ด'วยเหตุผลความคิด หรือข'อเท็จจริงคนที่เคร2งครัดต2อเหตุผลหรือเพ2งเล็งไปที่คุณค2าทางวัตถุจะไม2เห็นความงาม คนที่มีอารมณ�ละเอียดอ2อนไหว จะสัมผัสความงามได'ง2ายและรับได'มาก ความงามให'ความยินดี ให'ความพอใจได'ทันทโีดยไม2ต'องมีเหตุผล ความยินดีนั้นเกิดขึ้นเองโดยไม2มีการบังคับ ความงามนั้นเกี่ยวข'องกับวัตถุก็จริงแต2มไิด'เริ่มที่วัตถุ มันเริ่มที่อารมณ�ของคน ดังนั้น ความงามจึงเป/นอารมณ�เป/นสุขารมณ�หรือเป/นอารมณ�ที่ก2อให'เกิดความสุนทรีย� เป/น1 ใน 3 สิ่งที่ก2อให'เกิดความสุขกับมนุษย� ซึ่งได'แก2 ความดี ความงาม และความจริง ผู'ที่ยอมรับและเห็นใน คุณค2าของทั้งสามสิ่งนี้ จะเป/นผู'มีความสุข เนื่องจากความงามเป/นอารมณ� เป/นสิ่งที่อยู2ในความรู'สึก นึกคิด ความงามจึงเป/นนามธรรม ดังนั้น การสร'างสรรค�งานศิลปะก็เป/นการถ2ายทอดความงามผ2านสื่อวัสดุต2างๆ ออกมา เพื่อให'ผู'อื่นได'สัมผัส ได'พบเห็น ได'รับรู'สื่อต2างๆ จะเป/นตัวกระตุ'นให'ผู'ชมเกิดอารมณ�ทางความงามที่แตกต2างกันตามค2านิยมของแต2ละบุคคล ความงามไม2ใช2ศิลปะ เนื่องจากว2าความงามไม2จําเป/นต'องเกิดจากสิ่งที่มนุษย�สร'างขึ้น ในธรรมชาติก็มีความงามเช2นกัน เช2น บรรยากาศ ขณะที่พระอาทิตย�ขึ้นหรือตกดิน ความสวยงามสดช่ืนของดอกไม' ทิวทัศน�ธรรมชาติต2างๆเป/นต'น งานศิลปะที่ดีจะให'ความพึง


8

พอใจในความงามแก2ผู'ชมในขั้นแรก และจะให'ความสะเทือนใจที่คลี่คลายกว'างขวางยิ่งขึ้น ด'วยอารมณ�ทางสุนทรียะของผลงานศิลปะนั้นในขั้นต2อไป ความงามในงานศิลปะออกเป/น 2 ประเภท คือ

1 ความงามทางกายภาพ (Physical Beauty) เป/นความงามของรูปทรงที่กําหนดเรื่องราว หรือเกิดจากการ ประสานกลมกลืนกัน ของทัศนธาตุ เป/นผลจากการจัดองค�ประกอบทางศิลปะ

2 ความงามทางใจ (Moral Beauty) ได'แก2 ความรู'สึก หรืออารมณ�ที่แสดงออกมาจากงานศิลปะหรือ ที่ผู'ชมสัมผัสได'จาก งานศิลปะนั้นๆ ในงานศิลปะช้ินหนึ่งๆ อาจมีความงามทั้ง 2 ประเภทอยู2ร2วมกัน แต2อาจแสดงออกอย2างใดอย2างหนึ่ง มากน'อยขึ้นอยู2กับประเภทของงานและเจตนาของผู'สร'างและการรับรู'ของผู'ชมด'วย ความงามในศิลปะ เป/นการสร'างสรรค�ล'วนๆ ไม2เกี่ยวข'องกับความงามวัตถุในธรรมชาติเป/นความงามที่แสดงออกได'แม'ในสิ่งที่น2าเกลียด หัวข'อ เรื่องราว หรือเนื้อหาที่ใช'สร'างงานนั้นอาจน2าเกลียด แต2เมื่อเสร็จแล'วก็ยังปรากฎความงาม ที่เกิดจากอารมณ�ที่ศิลปMนแสดงออก ดังนั้น ความงามจึงเป/นศาสตร�อย2างหนึ่งที่ว2าด'วยความคิดที่ศิลปMนแสดงออกในงานศิลปะ ซึ่ง

เรียกว2า "สุนทรียศาสตรP" มีข'อความที่กล2าวกันมาตั้งแต2สมัยเรอเนซองค�จนถึงทุกวันนี้ว2า

"ศิลปะมไิด1จําลองความงาม แต.สร1างความงามขึ้น"


9

การรับรู1ความงามทางศิลปะ (Aesthetic Perception)

การวิเคราะหPงานศิลปะ กีรติ บุญเจือ (๒๕๒๒) ได'จําแนกองค�ประกอบของศิลปะไว'ดังต2อไปนี้ ๑. วิเคราะห�สื่อ (Media) คือ สิ่งที่ศิลปMนนํามาใช'ถ2ายทอดความคิดสร'างสรรค�ของตนให'ผู'อื่นสามารถรับรู'ได' เช2น สี แปรง หินอ2อน ผ'าใบ ทองแดง ปูน คําพูดของกวีนิพนธ� เป/นต'น ๒. วิเคราะห�เนื้อหา (Content) คือ เรื่องราวที่ศิลปMนแสดงออกมา ๓. วิเคราะห�สุนทรียธาตุ (Aesthetical Elements) มี ๓ อย2างคือ ความงาม (Beauty) ความแปลกตา (Picturesqueness) และความน2าทึ่งหรือความเป/นเลิศ (Sublimity) ในงานศิลปะแต2ละช้ินอาจจะไม2สามารถที่จะทําการวิเคราะห�ได'ทั้งหมดอาจมี ๑ ข'อ ๒ ข'อ หรือทั้ง ๓ ข'อผสมผสานกันก็ได'


10

ศิลปะในความหมายเฉพาะ วิจิตรศิลปT (Fine Arts หรือ Beaux’ Art) เป/นคําที่บัญญัติกันขึ้นในคริศต�ศตวรรษที่

18 เพื่อใช'เรียกงานศิลปะที่ทําขึ้นเพื่อประเทืองปAญญาและอารมณ� แยกออกจากประยุกต�ศิลป\ (Applied Arts) ซึ่งเป/นศิลปะที่ทําขึ้นเพื่อประโยชน�ใช'สอย และนับตั้งแต2คริสต�ศตวรรษที่ 19 เป/นต'นมา ก็เริ่มมีแนวโน'มที่จะไม2เรียกสิ่งที่สร'างขึ้นเพื่อประโยชน�ใช'สอยเพียงอย2างเดียวว2าศิลปะอีกต2อไป จะใช'คําว2า อุตสาหกรรม วิศวกรรม เทคโนโลยี หรือวิทยาศาสตร�ประยุกต�แทนแต2คําว2า ประยุกต�ศิลป\ก็ยังคงใช'อยู2ตลอดมา เพื่อเรียกงานศิลปะที่ผสมประโยชน�ใช'สอยเข'าไปด'วย เช2น เครื่องตกแต2งบ'าน สิ่งทอ เครื่องเคลือบดินเผา เครื่องถนิมพิมพาภรณ� เป/นต'น ในปAจจุบันนี้ เมื่อเราพูดถึงศิลปะคําเดียวจะหมายถึง เฉพาะศิลปะที่เป/นวิจิตรศิลป\

เท2านั้น ส2วนงานศิลปะที่ทําขึ้นเพื่อจุดประสงค�อย2างอื่นจะเรียกว2า ประยุกตPศิลปT หรือเรียก

จําแนกออกไปตามสาขา เช2น อุตสาหกรรมศิลป\ (Industrial Art) นิเทศศิลป\ (Communication Art) มัณฑนศิลป\ (Decorative Art) เป/นต'น ซึ่งหมายความว2าได'ประยุกต�ศิลปะหรือสุนทรียภาพเข'าไปในงานอุตสาหกรรม งานสื่อสารมวลชน หรืองานตกแต2งบ'านเรื่องแล'ว นอกจากนี้ คําว2าศิลปะยังมีความหมายในวงที่แคบเข'ามาอีก 2 ความหมาย คือ 1. ศิลปะ หมายถึง เฉพาะงานทัศนศิลป\ ซึ่งประกอบด'วยจิตรกรรม ประติมากรรม ภาพพิมพ� และงานสร'างสรรค�อื่นที่ใช'การเห็นเป/นปAจจัยในการรับรู'เท2านั้น ความหมายเฉพาะในข'อนี้จะเห็นได'จากนิทรรศการศิลปะที่จัดแสดงหรือประกวดกันทั่วไป หนังสือที่เขียนเกี่ยวกับศิลปะหรือสาขาวิชาในคณะที่เรียกเกี่ยวกับศิลปะตามวิทยาลัยหรือมหาวิทยาลัยต2างๆ ซึ่งส2วนมากจะเกี่ยวจข'องกับทัศนศิลป\เพียงกลุ2มเดียว คําว2า ศิลปMน (Artist) ที่นิยมใช'กันอยู2โดยทั่วไปทุกวันนี้ ส2วนมากก็จะหมายถึงผู'สร'างงานทัศนศิลป\ เราไม2เรียกผู'ทํางานศิลปะในสาขาอื่นว2า ศิลปMน เราใช'คําว2า สถาปนิก นักประพันธ� นักดนตรี นักแสดง แต2เราเรียกจิตรกร ประติมากร และศิลปMนภาพพิมพ� ว2า ศิลปMน 2. ศิลปะ หมายถึง ความมีคุณภาพ หรือคุณค2าทางศิลปะของผลงาน เช2น นักวิจารณ�บางคนจะแสดงความเห็นต2องานศิลปะช้ินหนึ่งว2า “รูปนี้ไม2ใช2ศิลปะ” หรือ “ประติมากรรมช้ินนี้เป/นศิลปะที่แท'จริง” เป/นต'น ซึ่งก็หมายความว2า “รูปนี้ไม2มีคุณค2าพอเพียงทางศิลปะ” หรือ “ประติมากรรมช้ินนี้มีคุณค2าทางศิลปะสูง” น่ันเอง


11

ความหมายของทัศนศิลปT ทัศนศิลป\ เป/นศัพท�ที่ได'รับการบัญญัติขึ้นไว'ในวงการศิลปะของประเทศไทยเมื่อประมาณ 20 ป@ ที่ผ2านมา โดยแปลความหมายมาจากภาษาอังกฤษว2า Visual art จุดมุ2งหมาย สําคัญของการกําหนดความหมายก็คือ ต'องการจะแยกลักษณะการรับรู'ของมนุษย�เกี่ยวกับศิลปะให'ชัดเจน เพราะแต2เดิมเรื่องของศิลปะจะเกี่ยวข'องกับวิจิตรศิลป\ (Fine art) หรือศาสตร�ทางด'านความงามแทบทั้งสิ้น ทัศนศิลป\เป/นคําที่ใช'กันอยู2ในแวดวงศิลปะ มีความหมายว2า ศิลปะที่สื่อความหมายและรับรู'ได'ด'วยการเห็น ได'แก2 จิตรกรรม ประติมากรรม สถาปAตยกรรม และภาพพิมพ� แสดงด'วยความหมายหรือร2องรอยที่ปรากฎเห็นได'รอยเหล2านี้อาจทําด'วยเครื่องมือ วัสดุ หรือวิธีการใดๆ ก็ได' การกินระวางเนื้อที่ (Space art) โดยทางกายภาพ (ลักษณะทางภายนอกของสิ่งนั้น) จะเป/นคุณสมบัติเฉพาะของทัศนศิลป\ที่แตกต2างไปจากโสตศิลป\ (Audio art) และโสตทัศนศิลป\ (Visual & Audio art)


12

การแบ.งประเภทและสาขาของศิลปะ

• แบ.งตามจุดมุ.งหมายของการสร1าง 1.วิจิตรศิลปT เป/นศิลปะที่สร'างขึ้นเพื่อให'ความรู'สึกทางสุนทรียภาพ ให'อารมณ�สะเทือนใจ ปลุกความเห็นแจ'ง ให'ประสบการณ�ใหม2 หรือให'ความประเทืองปAญญาแก2ผู'ดู

2. ประยุกตศิลปT เป/นศิลปะที่สร'างขึ้นเพื่อใช'ประโยชน�อย2างอื่นนอกเหนือจากความช่ืน

ชมในคุณค2าของศิลปะโดยตรง เช2น ภาพหรือลดลายที่ใช'ตกแต2งอาคาร หรือเครื่องเรือน รูปทรง สีสัน ของผลิตภัณฑ�อุตสาหกรรมที่ออกแบบให'เป/นที่พอใจของผู'บรโิภค หรือเครื่องใช'ไม2สอยที่ทําขึ้นด'วยฝ@มือประณีต ศิลปะที่ประยุกต�เข'าไปในสิ่งที่ใช'ประโยชน�เหล2านี้ จะให'ความพอใจอันเกิดจากความประณีตสวยงาม ความกลมกลืน แก2ประสาทสัมผัสควบคู2ไปกับประโยชน�ใช'สอย

• ศิลปะแบ.งตามลักษณะของสื่อในการแสดงออก สื่อในการแสดงออก หรือเรียกอีกนัยหนึ่งว2า สื่อสุนทรียภาพ (ซึ่งได'แก2 เส'น สี ปริมาตร เสียง ภาษา ฯลฯ) ของงานศิลปะแต2ละสาขา ย2อมแตกต2างกันไปตามธรรมชาติของการแสดงออก ซึ่งอาจแบ2งออกได'เป/น 5 สาขา คือ

1. จิตรกรรม (Painting) เป/นศิลปะที่แสดงออกด'วยการใช'สี แสง เงา และแผ2นภาพที่แบนราบเป/น 2 มิติ

2. ประติมากรรม (Sculpture) เป/นศิลปะที่แสดงออกด'วยการใช'วัสดุ และปริมาตรของรูปทรง

3. สถาปYตยกรรม (Architecture) เป/นศิลปะที่แสดงออกด'วยการใช'วัสดุ โครงสร'าง

และปริมาตรของที่ว2างกับรูปทรง

4. วรรณกรรม (Literature) เป/นศิลปะที่แสดงออกด'วยการใช'ภาษา

5. ดนตรีและนาฎกรรม (Music and Drama) เป/นศิลปะที่แสดงออกด'วยการใช'เสียง (หรือภาษา) และความเคลื่อนไหวของร2างกาย

• ศิลปะแบ.งตามลักษณะของการรับสัมผัส ประสาทรับสัมผัสของมนุษย�นี้ประกอบด'วยประสาททาง ตา หู จมูก ลิ้น และกาย แต2การรับสัมผัสที่ให'ความพอใจในสุนทรียภาพระดับสูงมี 2 ทาง คือ ทางตา และทางหู ส2วนทางจมูก ลิ้น และกาย เป/นทางรับที่ให'ความพอใจในสุนทรียภาพระดับรองลงไป ศิลปMนอาจใช'กลิ่น รส และการสัมผัสเป/นสื่อของการแสดงออกทางศิลปะได' แต2คงเป/นเพียงส2วนประกอบ เราจึงแบ2งศิลปะตามลักษณะของการรับสัมผัสออกได'เป/น 3 สาขา คือ


13

1. ทัศนศิลปT (Visual Arts) เป/นศิลปะที่รับสัมผัสด'วยการเห็น ได'แก2 จิตรกรรม ประติมากรรม ภาพพิมพ� และสถาปAตยกรรม

2. โสตศิลปT (Aural Arts) เป/นศิลปะที่รับสัมผัสด'วยการฟAง ได'แก2 ดนตรี และ

วรรณกรรม (ผ2านการอ2านหรือร'อง)

3. โสตทัศนศิลปT (Audio Visual Arts) เป/นศิลปะที่รับสัมผัสด'วยการฟAงและการเห็นพร'อมกัน ได'แก2 นาฎกรรม การแสดง ภาพยนตร� ซึ่งเป/นการผสมกันของวรรณกรรม ดนตรี และทัศนศิลป\ บางแห2งเรียกศิลปะสาขานี้ว2าศิลปะผสม (Mixed Art)

การสร1างสรรคP การสร'างสรรค� เป/นสิ่งที่เกดิจากความคิดสร'างสรรค� เป/นการดําเนินการในลักษณะต2างๆเพื่อให' เกิดสิ่งแปลกใหม2ที่ไม2เคยปรากฏมาก2อน สิ่งที่มีชีวิตเท2านั้นที่จะมีความคิดอย2างสร'างสรรค�ได' ความคิด สร'างสรรค�เป/นความคิดระดับสูง เป/นความสามารถทางสติปAญญาแบบหนึ่ง ที่จะคิดได'หลายทิศทาง หลากหลายรูปแบบโดยไม2มีขอบเขต นําไปสู2กระบวนการคิดเพื่อสร'างสิ่งแปลกใหม2 หรือเพื่อการพัฒนา ของเดิมให'ดีขึ้นทําให'เกิดผลงานที่มีลักษณะเฉพาะตน เป/นตัวของตัวเอง อาจกล2าวได'ว2า มนุษย�เป/นสิ่งมี ชีวิตเพียงชนิดเดียวในโลก ที่มีความคิดสร'างสรรค� เนื่องจากตั้งแต2ในอดีตที่ผ2านมา มีแต2มนุษย�เท2านั้นที่ สามารถสร'างสิ่งใหม2ๆ ขึ้นมาเพื่อใช'ประกอบในการดํารงชีวิต และสามารถพัฒนาสิ่งต2างๆให'ดีขึ้นกว2าเดิม รวมถึงมีความสามารถในการพัฒนาตน พัฒนาสังคม พัฒนาประเทศ และรวมถึงพัฒนาโลกที่เราอยู2 ให'มีลักษณะที่เหมาะสมกับมนุษย�มากที่สุด ในขณะที่สัตว�ชนิดต2างๆ ที่มีวิวัฒนาการมาเช2นเดียวกับเรายังคงมีชีวิตความเป/นอยู2แบบเดิมอย2างไม2มีการเปลี่ยนแปลง มากกว2าครึ่งหนึ่งของการพบที่ยิ่งใหญ2ของโลกได'ถูกกระทําขึ้นมาโดยผ2าน "การค'นพบโดยบังเอิญ" หรือการค'นพบบางสิ่งขณะที่กําลังค'นหาบางสิ่งอยู2 การพัฒนาความคิดสร'างสรรค�ของมนุษย�จะทําให' เกิดการเปลี่ยนแปลง การสร'างสรรค�อาจไม2จําเป/นต'องยิ่งใหญ2ถึงขนาดการพัฒนาบางสิ่งขึ้นมาให'กับโลก แต2มีอาจเกี่ยวข'องกับพัฒนาการบางอย2างให'ใหม2ขึ้นมา อาจเป/นสิ่งเล็กๆ น'อยๆ เพื่อตัวของเราเอง เมื่อเราเปลี่ยนแปลงตัวเราเอง เราจะพบว2าโลกก็จะเปลี่ยนแปลงไปพร'อมกับเรา และในวิถีแห2งการเปลี่ยนแปลงที่เราได'มีประสบการณ�กับโลก ความคิดสร'างสรรค�จึงมีความหมายที่ค2อนข'างกว'างและสามารถนําไปใช'ประโยชน�กับการผลิต การสร'างสรรค�สิ่งประดิษฐ�ใหม2ๆ กระบวนการวิธีการที่คิดค'นขึ้นมาใหม2 เราคาดหวังว2าความคิดสร'างสรรค�จะช2วยให'การดําเนินชีวิตและสังคมของเราดีขึ้น เราจะมีความสุขมากขึ้น โดยผ2านกระบวนการที่ได'ปรับปรุงขึ้นมาใหม2นี้ทั้งในด'านปริมาณและคุณภาพ


14

จุดม.งหมายของการสร1างสรรคP งานศิลปะโดยเฉพาะงานศิลปะสมัยปAจจุบัน ศิลปจะสร'างสรรค�งานศิลปะในรูปแบบที่หลากหลายมากขึ้นทําให'มีขอบข2ายกว'างขวางมาก แต2ไม2ว2าจะเป/นไปในลักษณะใดก็ตาม งานศิลปทุกประเภท จะให'คุณค2าที่ตอบสนองต2อมนุษย� ในด'านที่เป/นผลงานการแสดงออกของอารมณ� ความรู'สึกและความคิดเป/นการสื่อถึงเรื่องราวที่สําคัญ หรือเหตุการณ�ที่ประทับใจ เป/นการตอบสนองต2อความพึงพอใจ ทั้งทางด'านจิตใจและความสะดวกสบายด'านประโยชน�ใช'สอยของศิลปวัตถุ

องคPประกอบของการสร1างสรรคPงานศิลปะ การสร'างสรรค�จะประสบความสําเร็จเป/นผลงานได' นอกจากต'องอาศัยความคิดสร'างสรรค�เป/นตัวกําหนดแนวทางและรูปแบบแล'ว ยังต'องอาศัยสามารถที่ยอดเยี่ยมของศิลปMน ซึ่งเป/นความสามารถเฉพาะตน เป/นความชํานาญที่เกิดจากการฝiกฝนและความพยายามอันน2าทึ่ง เพราะฝ@มืออันเยี่ยมยอดจะสามารถสร'างสรรค�ผลงานที่มีความงามอันเยี่ยมยอดได' นอกจากนี้ยังต'องอาศัยวัสดุ อุปกรณ�ต2างๆ มาใช'ในการสร'างสรรค�ด'วยเช2นกัน วัสดุอุปกรณ�ในการสร'างสรรค� แบ2งออกเป/นวัตถุดิบที่ใช'เป/นสื่อในการแสดงออก และเครื่องมือที่ใช'สร'างสรรค�ให'เกิดผลงาน ตามความชํานาญของศิลปMนแต2ละคน แนวทางในการสร'างสรรค�งานศิลปะของศิลปMนแต2ละคน อาจมีที่มาจากแนวทางที่ต2างกัน บางคนได'รับแรงบันดาลใจจากความงาม ความคิด ความรู'สึก ความประทับใจ แต2บางคนอาจสร'างสรรค�งานศิลปเพื่อแสดงออกถึงฝ@มืออันเยี่ยมยอดของตนเอง เพื่อประกาศความเป/นเลิศอย2างไม2มีที่เปรียบปานโดยไม2เน'นที่เนื้อหาของงาน และบางคนอาจสร'างสรรค�งานศิลปจากการใช'วัสดุที่สนใจ โดยไม2เน'นรูปแบบและแนวคิดใดๆ เลยก็ได'


15

ประเภทของงานศลิปะ

จิตรกรรม (Painting) เป/นผลงานศิลปะที่แสดงออกด'วยการขีดเขียน การวาด และระบายสี เพื่อให'เกิดภาพ เป/นงานศิลปะที่มี 2 มิติ เป/นรูปแบน ไม2มีความลึกหรือนูนหนา แต2สามารถเขียนลวงตาให' เห็นว2ามีความลึกหรือนูนได' ความงามของจิตรกรรมเกิดจากการใช'สใีนลักษณะต2างๆ กัน

บรรลุ วิริยาภรณ�ประภาส, 1997

องค�ประกอบสําคัญของงานจิตรกรรม คือ 1. ผู'สร'างงาน หรือ ผู'วาด เรียกว2า จิตรกร 2. วัสดุ ที่ใช'รองรับการวาด เช2น กระดาษ ผ'า ผนัง ฯลฯ 3. สี เป/นสิ่งที่แสดงออกถึงเนื้อหา เรื่องราวเกี่ยวกับผลงาน งานจิตรกรรมเป/นงานศิลปะที่เก2าแก2ดั้งเดิมของมนุษย� เริ่มตั้งแต2การขีดเขียนบนผนังถ้ํา บนร2างกาย บนภาชนะเครื่องใช'ต2างๆ จนพัฒนามาเป/นภาพวาดที่ใช'ประดับตกแต2งในปAจจุบัน การวาดภาพเป/นพื้นฐานของงานศิลปะทุกชนิด ผู'สร'างสรรค�งานจิตรกรรม เรียนว2า จิตรกร (Painter) งานจิตรกรรม แบ2งออกได' 2 ชนิด คือ

1. การวาดเส1น (Drawing) เป/นการวาดภาพโดยใช'ปากกา หรือดินสอ ขีดเขียนลงไป บนพิ้นผิววัสดุรองรับเพื่อให'เกิดภาพ การวาดเส'น คือ การขีดเขียนให'เป/นเส'นไม2ว2าจะเป/นเส'นเล็กหรือเส'นใหญ2 มักมีสีเดียวแต2การวาดเส'นไม2ได'จํากัดที่จะต'องมีสีเดียว อาจมีสีหลายๆ สีก็ได' การวาดเส'น จัดเป/นพื้นฐานที่สําคัญของงานศิลปะแทบทุกชนิด อย2างน'อย ผู'ฝiกฝนงานศิลปะควรได'มีการฝiผนงานวาดเส'นให'เช่ียวชาญเสียก2อน ก2อนที่จะไปทํางานด'านอื่นๆ ต2อไป


16

แปลก กิจเฟI�องฟู, 2539

2. การระบายสี (Painting) เป/นการวาดภาพโดยการใช'พู2กัน หรือแปรง หรือวัสดุอย2างอื่นมาระบายให'เกิดเป/นภาพ การระบายสี ต'องใช'ทักษะการควบคุมสีและเครื่องมือมากกว2าการวาดเส'น ผลงานการระบายสีจะสวยงาม เหมือนจริง และสมบูรณ�แบบมากกว2าการวาดเส'น

สุรสิทธิ์ เสาว�คง

ชวลิต นิตยะ

ลักษณะของภาพจิตรกรรม งานจิตรกรรม ที่นิยมสร'างสรรค� ขึ้นมีหลายลักษณะ ดังนี้ คือ

1. ภาพหุ.นน่ิง (Sill life) เป/นภาพวาดเกี่ยวกับสิ่งของเครื่องใช' หรือ วัสดุต2างๆ ที่ไม2มี

การเคลื่อนไหว เป/นสิ่งที่อยู2กับที ่

2. ภาพคนท่ัวไป แบ2งได' 2 ชนิด คือ


17

2.1 ภาพคน (Figure) เป/นภาพที่แสดงกิริยาท2าทางต2างๆ ของมนุษย� โดยไม2เน'นแสดงความเหมือนของใบหน'า

2.2 ภาพคนเหมือน (Portrait) เป/นภาพที่แสดงความเหมือนของใบหน'า ของ

คนๆ ใดคนหนึ่ง

ศรีวรรณา เสาว�คง 2539

ลาวัณย� อุปอินทร�, 2523

3. ภาพสัตวP (Animals Figure) แสดงกิริยาท2าทางของสัตว�ทั้งหลาย ในลักษณะต2างๆ

4. ภาพทิวทัศนP (Landscape) เป/นภาพที่แสดงความงาม หรือความประทับใจใน

ความงาม ของธรรมชาติ หรือสิ่งแวดล'อม ของศิลปMนผู'วาด ภาพทิวทัศน�ยังแบ2งเป/นลักษณะต2างๆ ได'อีก คือ

4.1 ภาพทิวทัศนPผืนนํ้า หรือ ทะเล (Seascape) 4.2 ภาพทิวทัศนPพื้นดิน (Landscape) 4.3 ภาพทิวทัศนPของชุมชนหรือเมือง (Cityscape)

สงัด ปุยอ�อก


18

ชวลิต นิตยะ

5. ภาพประกอบเรื่อง (Illustration) เป/นภาพที่เขียนขึ้นเพื่อบอกเล2าเรื่องราว หรือ

ถ2ายทอดเหตุการณ�ต2างๆ ให'ผู'อื่นได'รับรู' โดยอาจเป/นทั้งภาพประกอบเรื่องในหนังสือ พระคัมภีร� หรือภาพเขียนบนฝาผนังอาคาร สถาปAตยกรรมต2างๆ และรวมถึงภาพโฆษณาต2างๆ ด'วย

สนิท ดิษฐพันธุ�

ประสงค� ปAทมานุช

วิสุทธิ์ คงวุธ

6. ภาพองคPประกอบ (Composition) เป/นภาพที่แสดงความสัมพันธ�ของ

องค�ประกอบของศิลปะ และลักษณะในการจัดองค�ประกอบ เพื่อให'เกิดความรู'สึกต2างๆ ตามความต'องการของผู'สร'าง โดยที่อาจไม2เน'นแสดงเนื้อหาเรื่องราวของภาพ หรือแสดงเรื่องราวที่มาจากความประทับใจ โดยไม2ยึดติดกับความเป/นจริงตามธรรมชาติ งานชนิดนี้ปรากฏมากในงานจิตรกรรมสมัยใหม2


19

7. ภาพลวดลายตกแต.ง (Decorative painting) เป/นภาพวาดลวดลายประกอบเพื่อตกแต2งสิ่งต2างๆ ให'เกิดความสวยงามมากขึ้น เช2น การวาดลวดลายประดับอาคาร สิ่งของเครื่องใช' ลวดลายสัก ฯลฯ


20

ประติมากรรม (Sculpture)

“ขลุ2ยทิพย�” เขียน ยิ้มศิริ

เป/นผลงานศิลปะที่แสดงออกด'วยการสร'างรูปทรง 3 มิติ มีปริมาตร มีน้ําหนักและกินเนื้อที่ในอากาศ โดยการใช'วัสดุชนิดต2างๆ วัสดุที่ใช'สร'างสรรค�งานประติมากรรม จะเป/นตัวกําหนด วิธีการสร'างผลงาน ความงามของงานประติมากรรม เกิดจากการแสงและเงา ที่เกิดขึ้นในผลงานการสร'างงานประติมากรรมทําได' 4 วิธี คือ

1. การปYhน (Casting) เป/นการสร'างรูปทรง 3 มิติ จากวัสดุ ทีเหนียว อ2อนตัว และยึดจับตัว กันได'ด ีวัสดุที่นิยมนํามาใช'ปAJน ได'แก2 ดินเหนียว ดินน้ํามัน ปูน แป�ง ขี้ผ้ึง กระดาษ หรือ ขี้เลื่อยผสมกาว เป/นต'น

2. การแกะสลัก (Carving) เป/นการสร'างรูปทรง 3 มิติ จากวัสดุที่ แข็ง เปราะ โดย

อาศัยเครื่องมือ วัสดุที่นิยมนํามาแกะ ได'แก2 ไม' หิน กระจก แก'ว ปูนปลาสเตอร� เป/นต'น

3. การหล.อ (Molding) เป/นการสร'างรูปทราง 3 มิติ จากวัสดุที่หลอมตัวได'และกลับแข็งตัวได'โดยอาศัยแม2พิมพ�ซึ่งสามารถทําให'เกิดผลงานที่เหมือนกันทุกประการตั้งแต2 2 ช้ิน ขึ้นไป วัสดุที่นิยมนํามาใช'หล2อ ได'แก2 โลหะ ปูน แป�ง แก'ว ขี้ผ้ึง ดิน เรซิ่น พลาสติก ฯลฯ

“รํามะนา” ชิต เหรียญประชา


21

4. การประกอบขึ้นรูป (Construction) เป/นการสร'างรูปทรง 3 มิติ โดยนําวัสดุต2างๆ มา ประกอบเข'าด'วยกัน และยึดติดกันด'วยวัสดุต2างๆ การเลือกวิธีการสร'างสรรค�งานประติมากรรม ขึ้นอยู2กับวัสดุที่ต'องการใช' ประติมากรรมไม2ว2าจะสร'างขึ้นโดยวิธใีด จะมีอยู2 3 ลักษณะ คือ แบบนูนตํ่า แบบนูนสูง และแบบลอยตัว

ผู'สร'างสรรค�งานประติมากรรม เรียกว2า ประติมากร

ประเภทของงานประติมากรรม 1. ประติมากรรมแบบนูนต่ํา (Bas Relief) เป/นรูปที่เป/นนูนขึ้นมาจากพื้นหรือมีพื้นหลังรองรับ มองเห็นได'ชัดเจนเพียงด'านเดียว คือด'านหน'า มีความสูงจากพื้นไม2ถึงครึ่งหนึ่งของรูปจริง ได'แก2รูปนูนแบบเหรียญ รูปนูนที่ใช'ประดับตกแต2งภาชนะ หรือประดับตกแต2งอาคารทางสถาปAตยกรรม โบสถ� วหิารต2างๆ พระเครื่องบางชนิด

2. ประติมากรรมแบบนูนสูง (High Relief) เป/นรูปต2างๆ ในลักษณะเช2นเดียวกับแบบนูนตํ่า แต2มีความสูงจากพื้นตั้งแต2ครึ่งหนึ่งของรูปจริงขึ้นไป ทําให'เห็นลวดลายที่ลึก ชัดเจนและเหมือนจริงมากกว2าแบบนูนตํ่าและใช'งานแบบเดียวกับแบบนูนตํ่า

3. ประติมากรรมแบบลอยตัว (Round Relief) เป/นรูปต2างๆ ที่มองเห็นได'รอบด'านหรือตั้งแต2 4 ด'านขึ้นไป ได'แก2 ภาชนะต2างๆ รูปเคารพต2างๆ พระพุทธรูป เทวรูป รูปตามคตินิยม รูปบุคคลสําคัญ รูปสัตว� ฯลฯ


22

นนทิวรรธน� จันทนะผะลิน

วันเจริญ จ2าประคัง

ศุภชัย ศาสตร�สาระ


23

การพิมพPภาพ (Printing)

การพิมพ�ภาพ หมายถึง การถ2ายทอดรูปแบบจากแม2พิมพ�ออกมาเป/นผลงานที่มีลักษณะ เหมือนกันกับแม2พิมพ�ทุกประการ และได'ภาพที่เหมือนกันมีจํานวนตั้งแต2 2 ช้ินขึ้นไป การพิมพ�ภาพเป/นงานที่พัฒนาต2อเนื่องมาจากการวาดภาพ ซึ่งการวาดภาพไม2สามารถ สร'างผลงาน 2 ช้ิน ที่มีลักษณะเหมือนกันทุกประการได' จึงมีการพัฒนาการพิมพ�ขึ้นมา จีนถือว2าเป/นชาติแรกที่นําเอาวิธีการพิมพ�มาใช'อย2างแพร2หลายมานานนับพันป@จากนั้น จึงได'แพร2หลายออกไปในภูมิภาคต2างๆของโลก ชนชาติทางตะวันตกได'พัฒนาการพิมพ�ภาพ ขึ้นมาอย2างมากมาย มีการนําเอาเครื่องจักรกลต2างๆเข'ามาใช'ในการพิมพ� ทําให'การพิมพ�มีการ พัฒนาไปอย2างรวดเร็วในปAจจุบัน การพิมพ�ภาพมีองค�ประกอบที่สําคัญดังนี้ 1. แม2พิมพ� เป/นสิ่งที่สําคัญที่สุดในการพิมพ� 2. วัสดุที่ใช'พิมพ�ลงไป 3. สีที่ใช'ในการพิมพ� 4. ผู'พิมพ�


24

ผลงานที่ได'จากการพิมพ� มี 2 ชนิด คือ

1. ภาพพิมพP เป/นผลงานพิมพ�ที่เป/นภาพต2างๆ เพื่อความสวยงามหรือบอกเล2าเรื่องราวต2างๆ อาจมีข'อความ ตัวอักษรหรือตัวเลขประกอบหรือไม2มีก็ได'

2. สิ่งพิมพP เป/นผลงานพิมพ�ที่ใช'บอกเล2าเรื่องราวต2างๆ เป/นตัวอักษร ข'อความ ตัวเลข

อาจมีภาพประกอบหรือไม2มีก็ได'

ประเภทของการพิมพP การพิมพ�แบ2งออกได'หลายประเภทตามลักษณะต2าง ดังนี้ 1. แบ2งตามจุดมุ2งหมายในการพิมพ� ได' 2 ประเภท คือ

1.1 ศิลปภาพพิมพP (Graphic Art) เป/นงานพิมพ�ภาพเพื่อให'เกิดความสวยงามเป/นงานวิจิตรศิลป\

1.2 ออกแบบภาพพิมพP (Graphic Design) เป/นงานพิมพ�ภาพประโยชน�ใช'สอยนอกเหนือไปจากความสวยงาม ได'แก2 หนังสือต2าง บัตรต2างๆ ภาพโฆษณา ปฏิทิน ฯลฯ จัดเป/นงาน ประยุกต�ศิลป\

2. แบ2งตามกรรมวิธใีนการพิมพ� ได' 2 ประเภท คือ

2.1 ภาพพิมพPต1นแบบ (Original Print) เป/นผลงานพิมพ�ที่สร'างจากแม2พิมพ�และวิธีการพิมพ�ที่ถูกสร'างสรรค�และกําหนดขึ้นโดยศิลปMนเจ'าของผลงาน และเจ'าของผลงาน ะต'องลงนามรับรองผลงานทุกช้ิน บอกลําดับที่ในการพิมพ� เทคนิคการพิมพ�และ วัน เดือน ป@ ที่พิมพ�ด'วย

2.2 ภาพพิมพPจําลองแบบ (Reproductive Print) เป/นผลงานพิมพ�ที่สร'างจากแม2พิมพ� หรือวิธีการพิมพ�วิธีอื่น ซึ่งไม2ใช2วิธีการเดิมแต2ได'รูปแบบเหมือนเดิม บางกรณีอาจเป/นการละเมิดลิขสิทธิ์ผู'อื่น 3. แบ2งตามจํานวนครั้งที่พิมพ� ได' 2 ประเภท คือ


25

3.1 ภาพพิมพPถาวร เป/นภาพพิมพ�ที่พิมพ�ออกมาจากแม2พิมพ�ใดๆ ที่ได'ผลงานออกมามีลักษณะเหมือนกันทุกประการตั้งแต2 2 ช้ินขึ้นไป

3.2 ภาพพิมพPคร้ังเดียว เป/นภาพพิมพ�ที่พิมพ�ออกมาได'ผลงานเพียงภาพเดียว

ถ'าพิมพ�อีกจะได'ผลงานที่ไม2เหมือนเดิม

ออสการ�, 1908 Lithograph

อันโดะ ฮโิรชิเงะ, 1840 Wood-cut

ออกุสต� เรอนัวร�, 1897 Lithograph

4. แบ2งตามประเภทของแม2พิมพ� ได' 4 ประเภท คือ

4.1 แม.พิมพPนูน (Relief Process) เป/นการพิมพ�โดยให'สีติดอยู2บนผิวหน'าที่ทําให'นูนขึ้นมาของแม2พิมพ� ภาพที่ได'เกิดจากสีที่ติดอยู2ในส2วนบนนั้น แม2พิมพ�นูนเป/นแม2พิมพ� ที่ทําขึ้นมาเป/นประเภทแรก ภาพพิมพ�ชนิดนี้ได'แก2 ภาพพิมพ�แกะไม' (Wood-Cut) ภาพพิมพ�แกะยาง (Lino-Cut) ตรายาง (Rubber Stamp) ภาพพิมพ�จากเศษวัสดุต2างๆ


26

4.2 แม.พิมพPร.องลึก (Intaglio Process) เป/นการพิมพ�โดยให'สีอยู2ในร2องที่ทํา

ให'ลึกลงไปของแม2พิมพ�โดยใช'แผ2นโลหะทําเป/นแม2พิมพ� (แผ2นโลหะที่นิยมใช'คือแผ2นทองแดง) และทําให'ลึกลงไปโดยใช'น้ํากรดกัด ซึ่งเรียกว2า Etching แม2พิมพ�ร2องลึกนี้พัฒนาขึ้นโดยชาวตะวันตก สามารถพิมพ�งานที่มีความละเอียด คมชัดสูง สมัยก2อนใช'ในการพิมพ� หนังสือพระคัมภีร� แผนที่ เอกสารต2างๆ แสตมป\ ธนบัตร ปAจจุบันใช'ในการพิมพ�งานที่เป/นศิลปะและธนบัตร

4.3 แม.พิมพPพื้นราบ (Planer Process) เป/นการพิมพ�โดยให'สีติดอยู2บน

ผิวหน'าที่ราบเรียบของแม2พิมพ� โดยไม2ต'องขุดหรือแกะพื้นผิวลงไปแต2ใช'สารเคมีเข'าช2วย ภาพพิมพ�ชนิดนี้ได'แก2 ภาพพิมพ�หิน (Lithograph) การพิมพ�ออฟเซท (Offset) ภาพพิมพ�กระดาษ (Paper-Cut) ภาพพิมพ�ครั้งเดียว (Monoprint)

4.4 แม.พิมพPฉลุ (Stencil Process) เป/นการพิมพ�โดยให'สีผ2านทะลุช2องของแม2พิมพ�ลงไปสู2ผลงานที่อยู2ด'านหลัง เป/นการพิมพ�ชนิดเดียวที่ได'รูปที่มีด'านเดียวกันกับแม2พิมพ� ไม2กลับซ'ายเป/นขวา ภาพพิมพ�ชนิดนี้ได'แก2 ภาพพิมพ�ฉลุ (Stencil) ภาพพิมพ�ตะแกรงไหม (Silk Screen) การพิมพ�อัดสําเนา (Roneo) เป/นต'น


27

มัณฑนศิลปT Decorative Art

เป/นงานศิลปะที่เกี่ยวข'องกับการออกแบบเพื่อการตกแต2ง สิ่งต2างๆ ให'เกิดความสวยงามและเหมาะสมกับประโยชน�ใช'สอยมากขึ้น ได'แก2 การจัดตกแต2งภายในบ'าน อาคาร สถานที่ต2างๆ การตกแต2งภายนอก การจัดสวน การจัดนิทรรศการ การจัดบอร�ด ป�ายนิเทศ การจัดแสดงสินค'า การแต2งกาย การแต2งหน'า การตกแต2งร'านค'า เป/นต'น

ผู'สร'างสรรค�งาน เรียนว2า มัณฑนากร (Decorator)

อุตสาหกรรมศิลปT Industrial Art

เป/นงานศิลปะที่เกี่ยวข'องกับการออกแบบเพื่อการผลิต ผลิตภัณฑ� (Product) สิ่งของเครื่องใช'ต2างๆ ให'สวยงามและเหมาะสมกับประโยชน�ใช'สอยมากขึ้น ด'วยวิธีการในระบบอุตสาหกรรม ซึ่งมีการทํางานเป/นระบบ เป/นขั้นตอน มีมาตรฐาน มีการใช'เครื่องจักรกลเข'าช2วย


28

ทําให'ต'นทุนตํ่า ผลิตภัณฑ�ต2างๆ ได'แก2 เครื่องยนต� เครื่องจักรกล เครื่องใช'ไฟฟ�า เครื่องอิเลคโทรนิค เฟอร�นิเจอร� สุขภัณฑ� ครุภัณฑ� เสื้อผ'า เครื่องประดับ เครื่องแต2งกาย เครื่องอุปโภค บรโิภคต2างๆ ตลอดจนถึงภาชนะบรรจุผลิตภัณฑ�ต2างๆ ด'วย

ผู'สร'างสรรค�งาน เรียกว2า นักออกแบบ (Designer)

พาณิชยPศิลปT Commercial Art เป/นงานศิลปะที่เกี่ยวข'องกับการออกแบบเพื่อสนับสนุนกิจการค'า และการบริการ เพื่อให'ประสบผลสําเร็จตามจุดมุ2งหมาย ได'แก2 การออกแบบเครื่องหมายการค'า การออกแบบสิ่งพิมพ� การออกแบบโฆษณา การออกแบบฉลากสินค'า การออกแบบจัดแสดงสินค'า ฯลฯ

ผู'สร'างสรรค�งาน เรียนกว2า นักออกแบบ (Designer)


29

การออกแบบ Design

การออกแบบ หมายถึง การถ2ายทอดรูปแบบจากความคิดออกมาเป/นผลงาน ที่ผู'อื่นสามารถมองเห็น รับรู' หรือสัมผัสได' เพื่อให'มีความเข'าใจในผลงานร2วมกัน ความสําคัญของการออกแบบ มีอยู2หลายประการ กล2าวคือ 1.ในแง2ของการวางแผนการการทํางาน งานออกแบบจะช2วยให'การทํางานเป/นไปตามขั้นตอนอย2างเหมาะสม และประหยัดเวลา ดังนั้นอาจถือว2าการออกแบบ คือ การวางแผนการทํางานก็ได' 2. ในแง2ของการนําเสนอผลงาน ผลงานออกแบบจะช2วยให'ผู'เกี่ยวข'องมีความเข'าใจตรงกันอย2างชัดเจน ดังนั้น ความสําคัญในด'านนี้ คือ เป/นสื่อความหมายเพื่อความเข'าใจระหว2างกัน 3. เป/นสิ่งที่อธิบายรายละเอียดเกี่ยวกับงาน งานบางประเภทอาจมีรายละเอียดมากมายซับซ'อน ผลงานออกแบบจะช2วยให'ผู'เกี่ยวข'อง และผู'พบเห็นมีความเข'าใจที่ชัดเจนขึ้น หรืออาจกล2าวได'ว2า ผลงานออกแบบ คือ ตัวแทนความคิดของผูออกแบบได'ทั้งหมด 4. แบบ จะมีความสําคัญอย2างที่สุด ในกรณีที่ นักออกแบบกับผู'สร'างงานหรือผู'ผลิต เป/นคนละคนกัน เช2น สถาปนิกกับช2างก2อสร'าง นักออกแบบกับผู'ผลิตในโรงงาน หรือถ'าจะเปรียบไปแล'ว นักออกแบบก็เหมือนกับคนเขียนบทละครน่ันเอง

แบบ เป/นผลงานจากการออกแบบ เป/นสิ่งที่เกิดจากความคิดสร'างสรรค�และฝ@มือของ

นักออกแบบ แบบมีอยู2หลายลักษณะ ดังนี้ คือ


30

1. เป4นภาพวาดลายเส1น (drawing) ภาพระบายสี (Painting) ภาพถ.าย (Pictures) หรือแบบร.าง (Sketch) แบบท่ีมีรายละเอียด (Draft) เช2น แบบก2อสร'าง ภาพ

พิมพ� (Printing) ฯลฯ ภาพต2างๆ ใช'แสดงรูปลักษณะของงาน หรือแสดงรายละเอียดต2างๆ เกี่ยวกับงาน ที่เป/น 2 มิติ

2. เป4นแบบจําลอง (Model) หรือของจริง เป/นแบบอีกประเภทหนึ่งที่ใช'แสดง รายละเอียดของงานได'ชัดเจนกว2าภาพต2างๆ เนื่องจากมีลักษณะเป/น 3 มิติ ทําให' สามารถเข'าใจในผลงานได'ดีกว2า นอกจากนี้แบบจําลองบางประเภทยังใช'งานได'เหมือนของจริงอีกด'วยจึงสมารถใช'ในการทดลอง และทดสอบการทํางาน เพื่อหาข'อบกพร2องได'

ประเภทของการออกแบบ 1. การออกแบบทางสถาปYตยกรรม (Architecture Design) เป/นการออกแบบเพื่อ การก2อสร'าง สิ่งก2อสร'างต2างๆ นักออกแบบสาขานี้ เรียกว2า สถาปนิก (Architect) ซึง่ โดยทั่วไปจะต'องทํางานร2วมกับ วิศวกรและมัณฑนากร โดยสถาปนิก รับผิดชอบเกี่ยว กับประโยชน�ใช'สอยและความงามของสิ่งก2อสร'าง งานทางสถาปAยตกรรมได'แก2 - สถาปAตยกรรมทั่วไป เป/นการออกแบบสิ่งก2อสร'างทั่วไป เช2น อาคาร บ'านเรือน ร'านค'า โบสถ� วิหาร ฯลฯ - สถาปAตยกรรมโครงสร'าง เป/นการออกแบบเฉพาะโครงสร'างหลักของอาคาร - สถาปAตยกรรมภายใน เป/นการออกแบบที่ต2อเนื่องจากงานโครงสร'าง ที่เป/นส2วนประกอบของอาคาร - งานออกแบบภูมิทัศน� เป/นการออกแบบที่มีบริเวณกว'างขวาง เป/นการจัดบริเวณพื้นที่ต2างๆ เพื่อให'เหมาะสมกับประโยชน�ใช'สอยและความสวยงาม - งานออกแบบผังเมือง เป/นการออกแบบที่มีขนาดใหญ2 และมีองค�ประกอบซับซ'อน ซึ่งประกอบไปด'วยกลุ2มอาคารจํานวนมาก ระบบภูมิทัศน� ระบบสาธารณูปโภค ฯลฯ


31

2. การออกแบบผลิตภัณฑP (Product Design)

เป/นการออกแบบเพื่อการผลิต ผลิตภัณฑ�ชนิดต2างๆงานออกแบบสาขานี้ มีขอบเขตกว'างขวางมากที่สุด และแบ2งออกได'มากมาย หลายๆ ลักษณะ นักออกแบบรับผิดชอบเกี่ยวกับประโยชน�ใช'สอยและความสวยงามของ ผลิตภัณฑ� งานออกแบบประเภทนี้ได'แก2 - งานออกแบบเฟอร�นิเจอร� - งานออกแบบครุภัณฑ� - งานออกแบบเครื่องสุขภัณฑ� - งานออกแบบเครื่องใช'สอยต2างๆ - งานออกแบบเครื่องประดับ อัญมณี - งานออกแบบเครื่องแต2งกาย - งานออกแบบภาชนะบรรจุผลิตภัณฑ� - งานออกแบบผลิตเครื่องมือต2างๆ ฯลฯ


32

3. การออกแบบทางวิศวกรรม (Engineering Design)

เป/นการออกแบบเพื่อการผลิต ผลิตภัณฑ�ชนิดต2างๆ เช2นเดียวกับการออกแบบผลิตภัณฑ� ซึ่งมีความเกี่ยวข'องกัน ต'องใช'ความรู'ความสามารถและเทคโนโลยใีนการผลิตสูง ผู'ออกแบบคือ วิศวกร ซึ่งจะรับผิดชอบในเรื่องของประโยชน�ใช'สอย ความปลอดภัยและ กรรมวิธใีนการผลิต บางอย2างต'องทํางานร2วมกันกับนักออกแบบสาขาต2างๆ ด'วย งานอกแบบประเภทนี้ได'แก2 - งานออกแบบเครื่องใช'ไฟฟ�า - งานออกแบบเครื่องยนต� - งานออกแบบเครื่องจักรกล - งานออกแบบเครื่องมือสื่อสาร - งานออกแบบอุปกณ�อิเลคทรอนิคส�ต2างๆ ฯลฯ

4. การออกแบบตกแต.ง (Decorative Design)

เป/นการออกแบบเพื่อการตกแต2งสิ่งต2างๆ ให'สวยงามและเหมาะสมกับประโยชน�ใช'สอยมากขึ้น นักออกแบบเรียนว2า มัณฑนากร (Decorator) ซึ่งมักทํางานร2วมกับสถาปนิก งานออกแบบประเภทนี้ได'แก2 - งานตกแต2งภายใน (Interior Design) - งานตกแต2งภายนอก (Exterior Design) - งานจัดสวนและบริเวณ (Landscape Design)


33

- งานตกแต2งมุมแสดงสินค'า (Display) - การจัดนิทรรศการ (Exhibition) - การจัดบอร�ด - การตกแต2งบนผิวหน'าของสิ่งต2างๆ เป/นต'น ฯลฯ

5. การออกแบบสิ่งพิมพP (Graphic Design)

เป/นการออกแบบเพื่อทางผลิตงานสิ่งพิมพ� ชนิดต2างๆ ได'แก2 หนังสือ หนังสือพิมพ� โปสเตอร� นามบัตร บัตรต2างๆ งานพิมพ�ลวดลายผ'า งานพิมพ�ภาพลงบนสิ่งของเครื่องใช'ต2างๆ งานออกแบบรูปสัญลักษณ� เครื่องหมายการค'า ฯลฯ


34

สถาปYตยกรรม (Architecture)

เป/นผลงานศิลปะที่แสดงออกด'วยการก2อสร'างสิ่งก2อสร'าง อาคาร ที่อยู2อาศัยต2างๆ การวางผังเมือง การจัดผังบริเวณ การตกแต2งอาคาร การออกแบบก2อสร'าง ซึ่งเป/นงานศิลปะ ที่มีขนาดใหญ2ต'องใช'ผู'สร'างงานจํานวนมาก และเป/นงานศิลปะที่มีอายุยืนยาว สถาปAตยกรรม เป/นวิธีการจัดสรรบริเวณที่ว2างให'เกิดประโยชน�ใช'สอยตามความต'องการ ซึ่งเกี่ยวข'องกับศาสตร�ในสาขาต2างๆ เช2น วิศวกรรมศาสตร� วิทยาศาสตร� สังคมวิทยา มานุษยวิทยา และศิลปะ ความงดงาม และคุณค2าของสถาปAตยกรรม ขึ้นอยู2กับองค�ประกอบ ดังนี้ คือ 1. การจัดสรรบริเวณที่ว2างให'สัมพันธ�กันของส2วนต2างๆ ทั้งภายในและภายนอก 2. การจัดรูปทรงทางสถาปAตยกรรมให'เหมาะสมกับประโยชน�ใช'สอย และสิ่งแวดล'อม 3. การเลือกใช'วัสดุให'เหมาะสมกลมกลืน

สถาปAตยกรรมแบ2งออกได' 2 ชนิด คือ 1. ชนิดที่สร'างขึ้นเพื่อให'มนุษย�เข'าไปอาศัยอยู2 หรือประกอบกิจกรรมต2างๆ เช2น อาคาร บ'านเรือน โบสถ� วิหาร ศาลา ฯลฯ 2. ชนิดที่สร'างขึ้นเพื่อประโยชน�ใช'สอยอย2างอื่นๆ เช2น อนุสาวรีย� เจดีย� สะพาน เป/นต'น

ผู'สร'างสรรค�งานสถาปAตยกรรม เรียนว2า สถาปนิก (Architect)


35

วรรณกรรม (Literature) เป/นผลงานศิลปะที่แสดงออกด'วยการใช'ภาษา เพื่อการสื่อสารเรื่องราวให'เข'าใจ ระหว2างมนุษย� ภาษาเป/นสิ่งที่มนุษย�คิดค'น และสร'างสรรค�ขึ้นเพื่อใช'สื่อความหมาย เรื่องราวต2างๆ ภาษาที่มนุษย�ใช'ในการสื่อสารได'แก2

1. ภาษาพูด โดยการใช'เสียง

2. ภาษาเขียน โดยการใช'ตัวอักษร ตัวเลข สัญลักษณ� และภาพ

3. ภาษาท.าทาง โดยการใช'กิริยาท2าทาง หรือประกอบวัสดุอย2างอื่น ความงามหรือศิลปะในการใช'ภาษาขึ้นอยู2กับ การใช'ภาษาให'ถูกต'อง ชัดเจน และ เหมาะสมกับเวลา โอกาส และบุคคล นอกจากนี้ ภาษาแต2ละภาษายังสามารถปรุงแต2ง ให'เกิดความเหมาะสม ไพเราะ สวยงามได' ชาตไิทย เป/นชาติที่มีอารยะธรรมเก2าแก2 มีภาษที่เป/นเอกลักษณ�เฉพาะของตนเอง ทั้งภาษาพูด และภาษาเขียน นอกจากนี้ ยังมีความคิดสร'างสรรค�ในการใช'ภาษาได'อย2างไพเราะ ถือเป/นความงามของการใช'ภาษาจากการแต2งโคลง กลอน คําประพันธ� ร'อยแก'วต2างๆ นอกจากนี้ ยังมีการบัญญัติคําราชาศัพท� คําสุภาพ ขึ้นมาใช'ได'อย2างเหมาะสม แสดงให'เห็นวัฒนธรรมที่เป/นเลิศทาง การใช'ภาษาที่ควรดํารง และยึดถือต2อไป ผู'สร'างสรรค�งานวรรณกรรม เรียกว2า นักเขียน นักประพันธ� หรือ กวี (Writer or Poet) วรรณกรรมไทย แบ2งออกได' 2 ชนิด คือ

1. ร1อยแก1ว เป/นข'อความเรียงที่แสดงเนื้อหา เรื่องราวต2างๆ

2. ร1อยกรอง เป/นข'อความที่มีการใช'คําที่สัมผัส คล'องจอง ทําให'สัมผัสได'ถึงความงามของภาษาไทย ร'อยกรองมีหลายแบบ คือ โคลง ฉันท� กาพย� กลอน และร2าย


36

ดนตรี และนาฏศิลปT Music & Dramatic Art

เป/นผลงานศิลปะที่แสดงออกด'วยการใช'เสียง การจัดจังหวะ และท2วงทํานองของเสียง ด'วยการเล2นดนตรี และการขับร'องเพลง ที่มีผลต2ออารมณ�และจิตใจของมนุษย� รวมถึงการใช' ท2าทางประกอบเสียง การเต'น ระบํา รํา ฟ�อน การแสดงละคร ฯลฯ

ผู'สร'างสรรค�งาน เรียกว2า นักดนตรี (Musician) นักร1อง (Singer) หรือ นักแสดง (Actor / Actress)

What is Arts?

Documents

Transcript of What is Arts?