Türkiye'deki Okullarda Mükemmelliği Artırmak

Dünya Bankası

Haziran 2012

1

İçerik

1. Genel Bakış

2. Eğitim Sektörü Performansı (PISA 2003–2009)

3. Türkiye'deki Okullarda Mükemmelliği Artırmaya Yönelik

Politikalar

Polika 1: Daha Erken Yaşta Okula Başlamayı Teşvik Etmek

Politika 2: Öğretim Yöntemlerini Geliştirmek

4. Tartışma Konusu: Ek Ortak Analitik Çalışma

2

1. Genel Bakış

3

Genel Bakış (1)

4

Türkiye'nin gelişmişlik düzeyi göz önüne alındığında PISA'daki performansı yüksektir.

Türkiye, ortaöğretime katılımın sürekli artmasıyla beraber, 2003'ten beri hem öğrenci performanslarının artması hem de sonuçlardaki eşitsizliğin azalması bakımından, kayda değer gelişmeler göstermiştir.

Macaristan, Bulgaristan ve Polonya ile kıyaslandığında, Türkiye'nin eğitim sistemi daha etkili görünmektedir; yani Eğitim'e harcanan her TL için, Türkiye PISA sonuçlarındaki gelişme bakımından, bu ülkelerden daha yüksek kazanımlar elde edebilmektedir.

Genel Bakış (2)

5

Bu başarılar kısmen ülkenin son 10 yılda uyguladığı politikalar sayesindedir; bunların tam etkisi ancak, Reformlar okullarda tam anlamıyla uygulandığında; Becerileri yüksek öğrenciler emek piyasasına dahil olduğunda ve Ekonomi, emek gücüne yeni katılan yetenekleri kullanan,

gelişmiş/uygulamalı yeni teknolojilerle harekete geçtiğinde

anlaşılacaktır.

Ayrıca sonuçlar şunu göstermektedir ki vatandaşların sosyoekonomik durumlarının iyileşmesi, PISA puanlarının artmasına katkıda bulunan önemli bir faktördür. Dolayısıyla Türkiye'deki refah düzeyi arttıkça, PISA sonuçları zamanla daha da iyileşecektir.

Genel Bakış (3)

6

Ama birtakım zorluklar hâlâ mevcuttur: Türkiye'nin performansı OECD ortalamasının hâlâ 1 yıl gerisindedir. Her ne kadar azalmış olsa da, fırsat eşitsizliği büyük oranda hâlâ

mevcuttur.

Bir PISA analizine göre tüm insanların öğrenimini geliştirmeye katkıda bulunacak temel fırsat alanları şunlardır: Öğrencileri daha erken yaşta okula kaydettirmek (PISA'da 25 puanlık

bir artış beklenir) Daha iyi öğretim (PISA'da 25 puanlık bir artış beklenir)

Tahminlere göre, PISA'da 50 puanlık bir artış, GSYİH kalkınma hızında 1 puanlık bir artışa tekabül etmektedir, ve bu durumun etkisi 40/50 yıl sürmektedir.

2. Eğitim Sektörü Performansı (PISA 2003–2009)

7

Ekonomik gelişmişlik düzeyi göz önüne alındığında, eğitim kalitesi beklenenden çok daha yüksektir.

Sosyoekonomik koşullar hesaba katılmadığında, Türkiye'nin puanları ortalamanın 20 puan üzerindedir.

Bu koşullar hesaba katıldığındaysa, Türkiye'nin başarısı daha da etkileyicidir, zira puanı ortalamanın 75 puan üzerindedir.

8

ALB

ARE

AUS

AUT

AZE

BEL

BGR

BRA

CANCHE

CHL

COL

CZE

DEUDNK

ESP

EST

FIN

FRAGBR

GRCHRV

HUN

IDN

IRLISL

ISR

ITA

JOR

JPN

KAZ

KGZ

KOR

LTU LUXLVA

MEX

MNE

NLD

NOR

PANPER

POLPRT

ROU

RUS

SGP

SRB

SVKSVN SWE

THATTO

TUN

URY

USA

TUR

300

400

500

600

PIS

A 2

009

mea

n sc

ores

, av

erag

ed a

cros

s 3

disc

iplin

es

8 9 10 11per capita GDP (2005 PPP), log scale

Average PISA scores, 2009

ALB ARE

AUS

AUT

AZE

BEL

BGR

BRA CANCHECHLCOL CZE

DEUDNK

ESPEST

FINFRA

GBRGRCHRV

HUNIDNIRL

ISL

ISR

ITA

JOR

JPN

KAZ

KGZ

KOR

LTU

LUX

LVA

MEX

MNE

NLD

NOR

PAN

PER

POLPRT

ROU

RUS

SGP

SRB

SVK

SVNSWE

THA

TTO

TUNURY

USA

TUR

-100

-50

050

100

150

PIS

A 2

009

mea

n sc

ores

, av

erag

ed a

cros

s 3

disc

iplin

es

8 9 10 11per capita GDP (2005 PPP), log scale

Average PISA scores, 2009

2003-2009 arasında PISA puanları bütün alanlarda çok büyük bir artış göstermiştir: Kaydedilen ilerleme yaklaşık bir yarı öğretim yılını temsil etmektedir.

9

Reading Math Science400

410

420

430

440

450

460

470

441

423

434

464

445

454

20032009

23 puan 1 yarı yıl

22 puan 1 yarı yıl

20 puan 1 yarı yıl

Aynı zamanda da eşitsizlikler büyük ölçüde azalmıştır!

10

Read Math Science70

75

80

85

90

95

100

105

20032009

Sta

ndard

devia

tion in s

core

PISA puanlarındaki artışlar çok büyük ölçüde, düşük ve orta başarı düzeyi yakalayanlardan kaynaklanmıştır…

11

1 2 3 4 5 60%

5%

10%

15%

20%

25%

30%

35%

40%

36%

33%

21%

7%

3%

1%

24%

34%

29%

12%

1%0%

2003 2009

Proficiency level

Share

of

15 y

ear

old

by p

rofi

cie

ncy level

Üstün başarı elde edenlerin sayısında azalma, OECD ortala-masının 125 puan (3 yıl) üzerindekiler

İşlevsel açıdan okur-yazar olmayanlar

En düşük başarı düzeyi yakalayanlardaki

büyük gelişim

En iyi başarı düzeyi yakalayanlardaki

büyük gelişim

OECD ortalamasının 50 puan (1 yıl)

üzerindeki öğrenciler

Öğrencilerin yüzde 90'ından fazlası PISA puanlarında (büyük) artışlar elde etmiştir.

12

13

1 2 3 4 5300

350

400

450

500

550

20032009

Quintiles of socio-economic index

Avera

ge s

core

(all d

iscip

lines)

by q

uin

tile

En yoksul ve en zengin öğrenciler arasındaki PISA sonuçlarında görülen farklar azalmıştır, AMA hâlâ aralarında önemli bir fark vardır.

Türkiye, PISA puanı bakımından Macaristan ile Polonya'nın 40-50 puan gerisindedir...

14

Reading Math Science380

400

420

440

460

480

500

520

Bulgaria

Turkey

Hungary

Poland

464

445

454

Sosyoekonomik faktörler hesaba katıldığında, Türkiye'nin eğitim sistemi Polonya ve Macaristan'a kıyasla daha etkili görünmektedir.

15

Farkın yüzde 15-30'luk kısmı, puanlandırma yapısından kaynaklanmaktadır.

Türkiye okullarda, daha az etkili öğrenim yöntemleri kullanmaktadır ki bu da niçin yüzde 10-20'lik bir fark olduğunu açıklar.

Türkiye ile Macaristan ya da Polonya arasında, sosyoekonomik faktörler bakımından büyük bir fark bulunmaktadır ve bunun da etkileri büyüktür.

Ama öğretmenlerce bildirilen uygulamalar (disiplin, öğrencilerle ilişkiler, okumanın teşviki, ders yapısı) Türkiye'de daha iyidir.

Gözlemlenebilir bütün faktörler hesaba katıldığında, Türkiye'deki sistem çok daha etkili görünmektedir.

vs. H

unga

ry

vs. P

olan

d

vs. B

ulga

ria

-100

-50

0

50

100

150

Country system ef-ficiency gap

Returns: Teacher related

Returns: Gender

Returns: Socioe-conomic and wealth

Returns: Grade

Factors: Students' strategies

Factors: Teacher practices

Factors: Socioe-conomic and wealth

Factors: Grade

Raw performance gap

Score

gap in r

eadin

g

3. Türkiye'de Okullarda Mükemmelliği Artırmaya Yönelik Politikalar

16

Politika 1: Okullara Daha Erken Yaşta Başlamayı Teşvik Etmek

17

Okula daha erken yaşta kaydolunması daha iyi sonuçlara yol açabilir.

18

Okulöncesi/Erken Çocukluk Eğitimini (EÇE) hızla yaygınlaştırmakEğer çocukların yüzde 100'ü bir yıllık okulöncesi/anaokulu eğitimi

alırsa, PISA'da 15 puanlık bir artış olur.

Birinci sınıfa başlama yaşını düşürmek Türkiye'de, ilkokula bir yıl geç başlayanların okuma alanındaki

PISA sonuçları 14 puan düşüktür. Türkiye'de ortalama okula başlama yaşı 6.8'dir. Bu yaşı 6'ya çeken

politikalar, okuma, matematik ve fen dersleri alanlarındaki PISA sonuçlarında 10 puanlık bir artış sağlayabilir.

Kaliteli EÇE'ye erişimi iyileştirmeye yönelik politika alternatifleri (“Türkiye'de Erken Çocukluk Eğitimi”ne dair DB Raporu, 2012)

19

Hedefli para yardımları aracılığıyla, en fakir yüzde 40 dilimindeki hanelere hedefli mali destek sağlamak (örn. ŞNT).

Geri kalmış ve okula kaydolanların sayısının düşük olduğu illere hedefli destek sağlamak.

Okulöncesi eğitim standartlarını sıkı sıkıya takip ederek, değerlendirerek ve tatbik ederek kaliteyi artırmak:

Okul içi ve dışı değerlendirmeleri kullanarak. Öğrencilerin okula hazır olup olmadıklarını rastgele

örneklemlerde test ederek.

Politika 2: Öğretim Yöntemlerini İyileştirmek

20

Öğretmen pratikleri Türkiye'de önemli bir rol oynamaktadır.

21

Öğretmenler, etkili öğrenim stratejileri konusunda öğrencilerin bilgi edinmesini teşvik etmekte çok önemli bir role sahiptir. Bu stratejiler öğrencilerin bilgiyi anlamasına, hatırlamasına ve özetlemesine katkıda bulunur ki böylece öğrenciler;

- Farklı bilgi kaynakları arasında bağ kurabilir ve kararları gerekçelendirmek amacıyla olgulardan faydalanabilir,

- Alışılmadık durumlarda gelişkin fikirler yürütebilir,

- Karmaşık fikirleri etkin bir şekilde iletebilir

Türkiye'de, bu “öğrenim teknikleri”nde OECD ölçütlerindeki standart sapmada yaklaşık bir birimlik artış, okumada 25, matematik ve fen derslerindeyse 27 puanlık bir ortalama PISA puanı artışı sağlayacaktır.

Eğer Türkiye'deki bütün öğrenciler, bu öğrenim teknikleri konusunda en azından ortalama OECD bilgisine sahip olsaydı, işlevsel bakımdan okur yazar olmayanların oranı yüzde 24.5'ten yüzde 19'a, yani neredeyse ortalama OECD oranına düşerdi.

Öğretmen pratikleri Türkiye'de önemli bir rol oynamaktadır.

22

PISA'da, öğretmen pratikleri şu kriterlere göre değerlendirilir: Disiplin ortamı Öğretmen-öğrenci ilişkilerinin kalitesi Okuma uğraşının uyarılması

Bu öğretim pratiklerindeki standart sapmada bir birimlik artış, okuma, matematik ve fen derslerindeki PISA puanlarında yaklaşık 11 puanlık artış sağlayabilir.

Teşekkür ederizNaveed Hassan Naqvi (nnaqvi@worldbank.org)

23