Toång giaù trò kinh teá cuûa TN TN (TEV)

1) Khaùi quaùtCaùc giaù trò cuûa TNTN:1. Coù theå ñaùnh giaù qua tieàn teä vaø coù thò tröôøngGiaù trò söû duïng (tröïc tieáp vaø giaùn tieáp)2. Chöa co thò tröôøng- Giaù trò giaùn tieáp-Giaù trò sinh thaùi-Giaù trò di truyeàn-Giaù trò hieän höõu3, Vaán ñeà-Chöa tính ñuùng vaø ñuû caùc giaù trò khaùc nhau cuûa TNTN- Co nhöõng quyeát ñònh chöa hôïp lyù khi khai thaùc söû duïng

2. Caùc giaù trò kinh teá cuûa taøi nguyeân

• TGTKT= giaù trò söû duïng thöïc teá + giaù trò choïn löïa• TEV = actual use value + option value

Giaù trò söû duïng thöïc teá= giaù trò söû duïng tröïc tieáp+ giaù trò söû duïng giaùn tieáp

Giaù trò choïn löïa (giaù trò nhieäm yù): giaù trò maø caùc caù nhaân muoán chi traû (WTP) ñeå giöõ laïi taøi nguyeân ñoù nhaèm söû duïng trong töông lai (khoaûn baûo hieåm ñeå baûo ñaûm söï cung caáp cuûa moät taøi nguyeân maø soá löôïng vaø coâng duïng cuûa noù trong töông lai khoâng chaéc chaén). Giaû thieát do söï khan hieám taøi nguyeân ngaøy caøng gia taêng, giaù trò naøy thöôøng phaûi döông. Moät daïng khaùc cuûa giaù trò choïn löïa laø giaù trò keá thöøa (bequest value) laø WTP ñeå baûo toàn taøi nguyeân vì lôïi ích (söû duïng hay khoâng söû duïng) cho theá heä töông lai.

Giaù trò toàn taïi(intrinsic/existence value): giaù trò cuûa baûn thaân taøi nguyeân moâi tröôøng khoâng lieân quan ñeán vaán ñeà söû duïng hay choïn löïa baûo toàn ñeå söû duïng trong töông lai cuûa con ngöôøi. Raát nhieàu ngöôøi saün loøng traû cho söï toàn taïi cuûa moät taøi nguyeân (moät loaøi ñaëc chuûng, moät heä sinh thaùi coù nguy cô, moät con soâng ...) maø khoâng heà coù yù muoán söû duïng chuùng.

Lyù thuyeát chung veà Toång giaù trò cuûa taøi nguyeân moâi

tröôøng• TEV = Giaù trò söû duïng thöïc teá + giaù trò choïn löïa + giaù trò

toàn taïi

3. TEV cuûa moät khu röøng nhieät ñôùi

Giaù trò söû duïng Giaù trò khoâng söû duïng

• (use value) (non-use value)

• (1) (2) (3) (4)• Tröïc tieáp Giaùn tieáp Choïn löïa Toàn taïi• Goã (KT beàn vöõng) Tuaàn hoaøn dinh döôõng Söû duïng (1) vaø (2 )

Röøng nhö moät thöïc theå coù• Saûn phaåm phuï Baûo veä ñaàu nguoàn giaù trò noäi taïi• Giaûi trí Giaûm thieåu oâ nhieãm KK trong töông

lai maø ta coù traùch nhieäm • Döôïc lieäu Vi khí haäu phaûi baûo toàn • Heä gien thöïc vaät(ñaõ bieát) (giaù trò vaên

hoùa vaø Nghieân cöùu di saûn)•• Hoïc taäp• Cö truù

• Nguoàn: D. Pearce,1993. Economic value and the natural world, The MIT Press, Cambridge

4. Lôïi ích cuûa vieäc baûo toàn vaø phaùt trieån

5. Giaù trò kinh teá vaø caùc chöùc naêng

cuûa Coâng vieân quoâc gia Korup – (Cameroun)

• 1. Boái caûnh

• 1989, WWF for Nature vaø chính phuû Cameroun: döï aùn baûo toàn bao goàm:

• Vuøng loõi: 126.000 ha• Vuøng ñeäm: 300.000 ha

Tính toaùn giaù trò kinh teá cuûa lôïi ích vaø chi phí baûo toàn

Giaù coá ñònh 1989Suaát chieát khaáu 8%

Trieäu CFA

1.Chi phí baûo toàn

-Chi phí nguoàn löïc huy ñoäng (ñeàn buø, löông, baûo toàn, oån ñònh kinh teá, giaùo duïc taêng nhaän thöùc vaø chi phí khaùc)

4475

- Lôïi ích boû qua töø khai thaùc röøng (goã vaø caùc saûn phaåm khaùc)

776

Toång chi phí 5051

2. Lôïi ích baûo toàn

2.1. Söû duïng tröïc tieáp

- Söû duïng saûn phaåm töø röøng 354

- Du lòch 680

2.1. Söû duïng giaùn tieáp

- Baûo veä nguoàn lôïi thuûy saûn 1770

- kieåm soaùt luõ 265

- baûo veä naêng suaát ñaát ñai 130

Toång lôïi ích 3199

NPV -1852

ERR 6.2%

Neáu suaát chieát khaáu laø 6% 319

Khaùi quaùt caùch tính toaùn

• - Lôïi ích maát ñi töø vieäc khai thaùc röøng: goã xeû thöông maïi vaø saên baén (800 cö daân vuøng loõi)

• - Lôïi ích töø saûn phaåm phuï cuûa röøng: hoaït ñoäng tiaû thöa, thu haùi saûn phaåm phuï cuûa 12000 cö daân vuøng ñeäm do röøng ñöôïc baûo toàn

• - Du lòch: döïa treân chi phí löõ haønh döï baùo ñeán möùc cho pheùp 1000 khaùch/ naêm ñeán naêm 2000

• - Toån thaát ñeán ngö tröôøng caù vuøng cöûa soâng do cheá ñoä thuûy vaên cuûa soâng bò thay ñoåi do maát röøng (nöôùc bôùt maën vaø gia taêng traàm tích). Giaù trò thò tröôøng cuûa löôïng caù coù theå bò giaûm suùt do phaù röøng.

• - Lôïi ích cuûa söï giaûm thieåu luõ luït ñöôïc tính qua chæ tieâu giaûm thu nhaäp döï baùo cuûa ngöôøi daân do aûnh höôûng cuûa luõ luït.

• - Döï baùo xoùi moøn do maát röøng seõ laøm giaûm ñoä phì ñaát noâng nghieäp cuûa khu vöïc vaø laøm giaûm naêng suaát caây troàng trung bình xuoáng 10%

Haïn cheá

• - Khoâng ñaùnh giaù ñöôïc giaù trò choïn löïa vaø toàn taïi

• - Coù theå ñaùnh giaù qua phoûng vaán TG saün loøng traû bao nhieâu ñeå baûo toàn taøi nguyeân naøy. Xem xeùt caùc chöông trình “debt for nature swap” töông töï hieän höõu ñeå tính giaù trò trung bình cuûa moät hahay km2 ñaát röøng (coù theå töø 15 ECU – Bolivia ñeán 1000ECU/km2 – Costa Rica vaøo thôøi ñieåm döï aùn)

• - Khoâng coù noã löïc öôùc tính giaù trò choïn löïa vaø toàn taïi cuûa röøng ñaùnh giaù bôûi ngöôøi daân ñòa phöông.

• - Khoâng coù noã löïc öôùc tính söï ñoùng goùp CO2 vaøo baàu khí quyeån treân cô sôû toác ñoä phaù röøng vaøo thôøi ñieåm xem xeùt vaø döï baùo.

6. Giaù trò toàn taïi? Moät ví duï veà vieäc öùng duïng phöông phaùp ñaùnh

giaù ngaãu nhieân• Theo Schulze vaø Thayer, 1985 coâng vieäc naøy quan tronïg khi:• Nhieàu ngöôøi bieát ñeán nhöõng thuoäc tính cuûa taøi nguyeân caàn ñöôïc

ñaùnh giaù• Taøi nguyeân ñoù ñöôïc xem laø ñoäc ñaùo• Ví duï: • Grand Canyon (USA)• Duøng phöômg phaùp CV ñeå tính toaùn lôïi ích baûo toàn töø vieäc kieåm

soaùt oâ nhieãm khoâng khí ñeå caûi thieän taàm nhìn, taêng veû myõ quan cuûa Grand Canyon ( Colorado-Arizona)

• Phöông phaùp:• Ñieàu tra WTP cuûa 2 nhoùm ngöôøi : söû duïng (use value) vaø khoâng söû

duïng (toång giaù trò) • Ñoái vôùi ngöôøi söû duïng: caâu hoûi “ baïn saün loøng traû theâm bao

nhieâu cho giaù veù hieän nay ñeå caûi thieän taàm nhìn (caûnh quan) cuûa vuøng? /chuû yeáu vôùi khaùch tham quan

• Ñoái vôùi ngöôøi khoâng söû duïng: caâu hoûi “ Baïn saün loøng traû theâm bao nhieâu nhö laø phaàn phuï thu hoaù ñôn ñieän nöôùc haøng thaùng cuûa baïn ñeå caûi thieän taàm nhìn cuûa vuøng?” / ñieàu tra ngaãu nhieân treân toaøn quoác ñính keøm moät soá hình aûnh veà thöïc traïng cuûa vuøng.

• Keát quaû: Nhoùm 1: giaù saün loøng traû trung bình: 70cent/ngöôøi Nhoùm 2: giaù saün loøng traû trung bình: 4.2 USD/ngöôøi

• - Xeùt theâm caùc yeáu toá töông quan khaùc nhö thu nhaäp, tuoài, vaø khoaûng caùch ñeán khu vöïc, ta coù theå öôùc tính ñöôïc toång giaù trò kinh teá cuûa Grand Canyon vaø so saùnh vôùi chi phí kieåm soaùt oâ nhieãm ñeå baûo toàn caûnh quan thieân nhieân coù moät khoâng hai naøy.

7. ÖÙng duïng thöïc tieãncuûa vieäc ñaùnh giaù kinh teá taøi nguyeân

moâi tröôøng• A. Yeâu caàu• Phuùc lôïi xaõ hoäi• Ña ngaønh• Thoâng tin ñaày ñuû

• B. Nguyeân taéc chung

• Baét ñaàu vôùi caùc taùc ñoäng moâi tröôøng deã nhaän bieát vaø ñaùnh giaù nhaát (thay ñoài naêng suaát)

• Coù söï ñoái xöùng roõ reät giöõa lôïi ích vaø chi phí: lôïi ích boû qua laø moät chi phí, trong khi moät chi phí traùnh ñöôïc laø moät lôi ích coù theå nhaän bieát roõ raøng (chi phí thay theá, tính hieäu quaû cuûa chi phí)

• Phaân tích kinh teá ñöôïc thöïc hieän döïa treân khung caùc tình huoáng coù vaø khoâng coù döï aùn (chæ coù nhöõng chi phí vaø lôïi ích boå xung do vieäc thöïc hieän döï aùn môùi phaûi xem xeùt. Caùc chi phí chìm (sunk cost)- chi phí ñaõ chi tröïc tieáp hay giaùn tieáp cho döï aùn seõ khoâng ñöôïc tính.

• Taát caû caùc giaû thuyeát phaûi ñöôïc trình baøy roõ raøng• Khi giaù caû thò tröôøng khoâng theå söû duïng tröïc tieáp,

phaûi ñònh giaù döïa treân moät thò tröôøng giaû ñònh

8. Caùc phöông phaùp xaùc ñònh tieàn teä cuûa TNMT