ÖĞRENME VE STRES ARASINDAKİ İLİŞKİ - Ekev … Ali Osman...leri, stresten korunma yolları ve...

107

ÖzStres, yoğun ve/veya tehdit edici uyarıcılara maruz kalan organizmanın verdiği bir

olan stres, sıklıkla yaşanılan ve günümüzde herkesin hayatında yaygın olarak var olan bir durumdur. Teknolojinin gelişmesi, sosyal hayatın karmaşıklaşması, iş yoğunluğunun artması, hayat beklentilerinin yükselmesi, iş ve yaşam alanlarının giderek karmaşıklaş-ması, sağlık sorunlarının artması, sorumlulukların fazlalaşması ve kentleşme gibi çeşitli unsurlar insanların günlük hayatında stresle karşılaşma olasılığını artırmaktadır. Stres günümüz toplumun bir yaşam gerçeği olmuştur. Son yıllarda insanların hayatlarından beklentileri artmakta, üstlenilen sorumluluklar fazlalaşmaktadır. Tabi bu durum da birey-sel anlamda “kritik başarı faktörlerinin” artmasına sebep olmaktadır. Kritik başarı fak-törleri tatmin edilemeyen bireyler çeşitli engellemeler yaşamakta ve bu durum da bireyde çeşitli psikolojik ve fizyolojik gerilim durumlarına neden olmaktadır.

Son yıllarda stersin aşırı derecede yaygınlaşmasında ve bireyde üzerindeki tahrip gü-cünün artmasında temel faktör şüphesiz bireyin önüne konulan hedefler ve bu hedeflere ulaşmadaki engellerdir. Bu hedefler iş hayatından eğitim hayatına kadar birçok alanda mevcuttur. Ayrıca kent yaşamının getirdiği sosyal engeller, aile içi problemler, eğitim im-kânları ve çeşitli toplumsal baskılar da strese sebep olan faktörler olarak sayılabilir. Söz konusu bu durum birey üzerinde genellikle olumsuz etkiler yaratmakta, bireyin davranış-larını kontrol etmesinde engel olmaktadır. Dolayısıyla stresle başa çıkma yollarını bilmek ve uygulayabilmek hem psikolojik ve fizyolojik sorunlardan kurtulmayı sağlamakta hem de başarıyı artırmaktadır.

Bu çalışma ilköğretim 5. Sınıf öğrencilerinin yaşadığı stres durumunun öğrenme sü-reçlerine etkisini incelemek amacıyla yapılmıştır. Bu amaca ulaşmak için de aşağıda ve-rilen soruların cevabı aranmıştır.

1) Öğrencilerin fiziksel özelliklerinin stres yaşamalarında etkileri nelerdir? 2) Öğrencilerin duygusal durumlarının stres yaşamalarında etkileri nelerdir?3) Öğrencilerin düşünsel durumlarının stres yaşamalarında etkileri nelerdir?

ÖĞRENME VE STRES ARASINDAKİ İLİŞKİ

*) Doç.Dr.,KafkasÜniversitesiEğitimFakültesiEğitimProgramlarıveÖğretimiAnabilimDalı,(e-posta:[email protected]).

**) Öğr.Gör.,KafkasÜniversitesiEğitimFakültesiEğitimProgramlarıveÖğretimiAnabilimDalı,(e-posta:[email protected]).

***) Yrd.Doç.Dr.,AtatürkÜniversitesi,MeslekYüksekOkulu,ÇocukGelişimiBölümü (e-posta:[email protected])

****)SınıfÖğretmeni,MEB,

Ali Osman ENGİN (*)

İbrahim AKSAKAL (**)

Mehmet Ali SEVEN (***)

Arzu SAYAN (****)

EKEV AKADEMİ DERGİSİ Yıl: 20 Sayı: 66 (Bahar 2016)

108 / EKEV AKADEMİ DERGİSİ

Doç. Dr. Ali Osman ENGİNİbrahim AKSAKALYrd. Doç. Dr. Mehmet Ali SEVENArzu SAYAN

Öğrencilerin maruz kaldıkları olumsuz fiziksel şartlar ile yaşadıkları olumsuz duygu ve düşünce durumları stres yaşamalarına sebep olmaktadır. Bu durum da eğitim başarı-larına doğrudan etki etmektedir. Dolayısıyla bu durumların tespit edilip yeniden düzen-lenmesi öğrenci başarısında olumlu sonuçlar doğuracaktır. Bunun başarılabilmesi için de hem öğretmenlerin hem de velilerin bilgilendirilmeleri gerekmektedir.

Bu çalışmada Kars İli Atatürk ilköğretim Okulu ve Şehit Albay İlköğretim Okulu 5. Sınıf öğrencilerine yapılan anketler yardımıyla, öğrencilerde strese sebep olan durumlar tespit etmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler: Stres, Olumlu stres, Kaygı, Olumsuz kaygı, Stresle başa çıkma

Relationalship Between Stress and Learning SuccessAbstract

Stress to be a reaction of organism exposed to the threatening stimulants is a kind of condition often experienced and taking place in everybody’s lives generally. The development of technology, the complexity of life, the increasing of workload, the increasing of life expectation, the increasingly complex areas of business life, the increasing of health problems, the increasing of responsibilities and some different kinds of factors such as urbanization increase the probability of facing stress in real life. Stress has become a reality of today’s society. In recent years the expectations of people have been increasing, the responsibilities have become more and more. Of course this position has caused the increasing of “critical success factors”. The persons who are not satisfied in terms of critical success factors live various inhibitions/problems and this situation cause various psychological and physiological voltage/stress conditions.

In the recent years the basing too many factors about the growing up of stress and the increasing of destructive power of it on individuals is especially the goals put before people and some obstacles blocking them on reaching these goals. These goals are always effective from work life to education life. On the other hand the social problems/barriers, family problems, educational facilities and various social pressure may be thought to be the reasons of stress. This position we talked about generally creates negative affections, blocks the controlling of individual’s behaviors. For instance having enough information about coping with stress and applying it either ensures leaving them and or increases the learning success.

This study was conducted with the aim of examining the influence of the position of stress process on the learning processes. For that reason and for the aim of reaching this aim the answers of above questions were looked for.

1) What are the effects of physical features of students on their stress lives?2) What are the influences of the student’s emotional positions on their stress lives? 3) What are the influences of the student’s mental states on their stress lives?

109ÖĞRENME VE STRES ARASINDAKİ İLİŞKİ

The negative physical conditions with the positions of lived negative feeling and thought have caused stress living. This position effects the learning success directly. For that reason defining these states and reorganizing them creates positive results in students’ learning success. For succeeding this aim, it is necessary either parents or students to be informed. In this study, it was tried to be studied to define the positions of the students reasoning the stress with the help of questionnaire applied to the students of Şehit Albay Primary and Atatürk Primary schools’ 5th class students.

Keywords: Stress, Positive Stress, Anxiety, Negative Anxiety, Coping With Stress.

GİRİŞGünümüzde sıklıkla karşılaşılan ve psikolojik ve fizyolojik etkileri olan stres, çe-

şitli sonuçlar doğurması nedeniyle farklı şekillerde tanımlanabilmektedir. Stresle ilgilitanımlarınbirkısmı,uyarıcılarınöneminivurgularken,birkısmıda içsel tepkilerinyadafizyolojik,psikolojikvedavranışsalsavunmalarınüzerindedurmaktadır.Dolayısıylastres bir taraftan içsel etkilerle alakalıyken diğer yandan davranışsal tepkilerle alakalıbirdurumdur (Balaban,1998) Stresanındaorganizmayagelenaşırıuyarıcılarorganiz-manındengesinibozmaktavebireyindavranışlarıüzerindekikontrolükaybolabilmekte-dir.Ayrıcaaşırıuyarıcıveonutakipedendürtüdurumubireydefizikselanlamdaçeşitlirahatsızlıklarasebepolmaktadır.Bunedenlestresbir taraftanpsikolojiketkiyaparkendiğertaraftandafizyolojiketkiyaratmaktavebudatanımlariçindeyeralmaktadır(A.J.Marrow,Friedman,I.A.,1991).

Engenel ifadeyle stres bir “gerginlik, baskı ve zorlanma”halidir.Bugerginlik vezorlanma hali kaslarda kasılmalara, organlarda çeşitli rahatsızlıklara, vücut ağrılarına,başağrılarıveaşırıkasılmadankaynaklananyorgunlukhallerinesebepolmaktadır.Stres,migren,ülser,kanser,yüksektansiyonvekalphastalıklarıgibiçeşitliönemlihastalıklarasebepolabilmektedir(Farber,1984).Budastresipsikolojikbirmeseleolmaktançıkartıpkapsamınıgenişletmektevedahaciddibirsorunhalinegetirmektedir.Bunedenlestreslebaşaçıkmayöntemleriönemiartırmaktadır.

Günlükhayattastresesebepolabilecekbirçokdeğişkenvardır.İşortamları,eğitimor-tamları,sosyalyaşamalanları,kentselyaşamıngetirdiğiyoğunluk,ekonomikproblemler,başarısızlık korkuları, gerçekleştirilmeyi bekleyenkritik hedefler, çeşitli hastalıklar veçeşitliengellenmelergibidurumlarbudeğişkenlerdensadecebirkaçıdır.Budeğişkenleristemeyendurumlar olabileceği gibi istenendurumlar da olabilmektedir. Sportif faali-yetler,hobiler,başarıarzularıveçeşitlibaşarılarstresesebepolanbirkaçistenendurumörneğidir.

Hayatın bir gerçeği haline gelen streslemücadele edebilmek, onuortadankaldıra-bilmekveyaetkigücünüazaltabilmek şüphesizbireyinbaşarılı olmasındaçokönemlibiretkiyesahiptir.Stresiortadankaldırabilmeninyoludabeklemekvezamanbırakmakdeğildir.Stresinçözümüiçinprofesyonelyollarabaşvurmakgerekmektedir.Streslemü-cadelesürecindebaşvurulacakyöntemlerişuşekildesıralamakmümkündür.



i. Nefesegzersizleriii. OtojenikvePrograsifgevşemeteknikleriiii.DüzenliBeslenmeiv. Düzenliuykuv. Dinlenmevi.Molavermevii.Fizikselegzersizlerverahatlamateknikleri

BÖLÜM IBireyinfizikselvesosyalçevredengelenuyarıcılaramaruzkalmasısonrasındaorta-

yaçıkankasılmavezorlanmahaline“stres”denir.Stresinsanoğlununhayatındantama-mençıkarmasıneredeyseimkânsızolanbirdurumdur.Çünküyaşamlarıkoşuşturmaylaveeldeetmemücadelesiylegeçengünümüzinsanları,stresigünlükyaşamınbirparçasıhalinegetirmiştir.Kazanmahırsıvekaybetmekorkusustresenedenolanönemliikifak-tördür.Buduygudurumlarınınsebepolduğustresdebireyinkazanmasındaveyakay-betmesindeönemlietkenlerdir.Dolayısıylastreslemücadeledebaşarılıolanbireylerbiryandankazanmahırsıvekaybetmekorkularınıyenerlerkendiğertaraftandabaşarılıolmaihtimalleriniartıracaklardır(Çankaya,1992).

Bu gerçekten hareketle bu çalışmada, “stres” faktörünün ilköğretim öğrencilerininöğrenmevebaşarılarıüzerineetkileriniortayakoymakamaçlanmaktadır.Çalışmamızdabirincibölümdeöğrenmeveöğrenmeyietkileyenfaktörler,ikincibölümdestreskavramı,stresinpsikolojikyönü,stresçeşitleri,stresinbireyüzerindekikısaveuzundönemetki-leri,strestenkorunmayollarıvestreslebaşaçıkmayollarıaçıklanmıştır.Sonbölümdeiseilköğretimöğrencilerineuygulanananketlerinanalizleriveyorumlarıverilmiştir.

1.1. Öğrenme ve öğrenmeyi etkileyen değişkenler:“Öğrenme tekrar ya da yaşantılar sonrasında davranışta meydana gelen oldukça de-

vamlı bir değişiklik olarak tanımlanabilir (Clifford, 2005).”Öğrenmesürecindebireyebirdavranışöğretilirveöğrenilenbudavranışınkalıcıolmasıhedeflenir.Davranışınöğre-nilebilmesindevekalıcılığınısağlanabilmesindebirçoketkenvardır.Buetkenleröğrenenbireylealakalıolabileceğigibiöğretilenmalzemeveöğretimyöntemiyledealakalıdır.

Öğrenmemalzemesininöğreneninbilişsel,duyuşsalvedevinişselözelliklerinegöredüzenlenmesi şüphesizöğrenme faaliyetindebulunanbireyinalgılaması,depolamasınıve hatırlamasını büyük ölçüde etkileyecektir. Dolayısıyla eğitim öğretimde kullanılanderskitaplarıvemateryallerindüzenlenmesindebuhususdikkatealınmalıdır.Öğrenmesürecinde bireyinmotivasyonu, yetenekleri, ön öğrenmeleri, ilgileri, ihtiyaçları, kaygıdüzeyi,güdülenmedüzeyi,hazırbulunuşlukdüzeyiveolgunlaşmagibifaktörleröğren-me sürecini öğrenen açısından etkileyen faktörlerdir.Öğrenen bu şartlar sağlanmadan


bütüngayretlerinerağmenöğrenmedebaşarısızolacaktır(Eckles,1987).Yadaöğrenmegerçekleşsedekısasüreiçindeunutulacakvekalıcılıksağlanmayacaktır.Aynızamandaöğretmenlertarafındankullanılaneğitimyöntemlerideöğrenmesürecinikolaylaştırmak-tayadazorlaştırmaktadır.Öğrenmesürecindeseçilenöğretimyöntemiöğrencininaktifkatılımısağlayan,öğrenciseviyesineuygun,öğrenciöğretmenetkileşiminefırsatveren,gerçekyaşamkoşullarınauygunvemümkünolduğukadaröğrenciyidüşünmeyesevkedenyöntemlertercihedilmelidir.

Öğrenme sürecinin amacına ulaşması için hemöğrenen hemöğretimyöntemhemdeöğrenilenkonugereklikoşullarısağladıklarındakalıcıöğrenmelergerçekleşebilir.Buöğelerdenherbiriönkoşullarısağlamışolmalıdır.Ancakbunlariçindeenönemliolanşüphesizkiöğrenendir.Diğeröğeleringereklikoşullarısağlamamasıdurumdatelafiedil-meşansıvardır.Ancakmotivasyonudüşük,yorgun,ilgisiz,kaygılı,yoğunstresyaşayan,psikolojikvefizyolojikaçıdanhazırolmayanbireyinöğrenmesürecindebaşarılıolmasımümkünolmayacaktır.Bunedenleöğretmen,yöneticiveveliler,öğrenciiçinuygunko-şullarısağlamadaazamigayretgöstermelidirler(Atkinsonvediğ.,1987).

1.2. StresStres,aşırıvegenelliklebireyirahatsızedenuyarıcılarınsebepolduğubirgerginlikve

kasılmahalidir.Organizmanıntehditdurumundakendinisavunmayaçalışır.Budurumdavücutdengesipsikolojikvefizyolojikaçıdanbozulur.Budengebozukluğutehditortadankalkanakadardevameder.Ancakbusüreiçindebireynormaldendahafazlauyarıldığıveaşırıenerjisarfettiğiiçinbitkinliğeortayaçıkabilir.Aynızamandabusüreçtenormaldavranmavenormaldüşünmefaaliyetlerigerçekleştiremez(Atkinson,1994).

Stres,öğrenmesürecindedebireydeortayaçıkabilmektedir.Öğrencininkorkuvekay-gılarıöğrenmenigerçekleşmesineengelolabilmektedir.Örneğindüşüknotalmakaygısı,öğretmendenvevelidenkorku,başarısızlıkkaygısı,şiddetemaruzkalmakorkusu,zamanproblemi, kalabalık korkusu (glossofobi) vb. durumlar öğrenme ortamlarında başarıyıönemiderecedeetkilemektedir.

1.2.1. Stres çeşitleri:Stres,akutstres,episodikkronikstresvekronikstresolmaküzereüçtiptir.Akut stres,anidenvebeklenmedikbirşekildeorayaçıkmaktadır.Örneğinyaşanan

birolaykarşısındaanidenheyecanlanmakakutstrestir(İlgöz,2000).Butürstreslergün-lükhayattaçokyaygındır.Akutstresinsanlarınistemeyenolaylarlakarşılaştıklarıdurum-lardayaşanır.Dolayısıylaeğitimhayatı,işhayatıvesosyalhayattaensıkrastlananstrestürüdür.

Episodik kronik stres,yaşanançeşitliolumsuzolaylaradayalıolarakortayaçıkanstrestürüdür.Episodikvakastresiolarakbilinir.Bustrestürühemduygudurumundahemdebedenüzerindeetkiedebilmektedir.



Kronik Stres, sürekliaşırıbaskıaltındaolanbireylerdeortayaçıkar.Bustres türüstresesebepolanfaktörlereuzunsüremaruzkalmaklaalakalıortayaçıkar.Aynızamandabu stresinyaşanmasındaveuzun sürmesindebireyin takıntılı tavırlarıda etkili olabil-mektedir.Yinebustrestürüdebedenselvepsikolojikbozukluklaranedenolupanormaldavranışlarıortayaçıkartabilmektedir.

Stresyaşayanbireylerdekalpatışhızındaanormallikler,kanbasıncındaartış,unut-kanlık,bitkinlikgibikısasürelietkileryaşanmaklaberaber,davranışbozuklukları,kronikhastalıklar,depresyon,depresyon,fobivehafızabozuklularıgibiuzunsürelietkilerdeyaşanabilir.Uzunsürelietkilerbireyinyaşamkalitesidüşürmektedir.

Eğitimsürecindestresinyaşanmasıkaçınılmazbirdurumdur.Sınavkaygısı,başarı-sızlıkkorkusu,çevrebaskısıvehedeflereulaşmadakiengelleröğrenmesürecindeyıkıcıetkiyapabilmektedir.Bunedenleöğrencilerinstreslebaşaçıkmayollarıileilgilibilgilen-dirilmesifaydalıolacaktır.

1.2.2. Stresten korunma yollarıStrese sebep olan faktörlerimümkün olduğu kadar ortadan kaldırmak ve rasyonel

birbakışaçısınasebepolmakbireyinstrestenkorunmasıiçinöncelikliyapmasıgerekenyollardır.Bireyyaşamboyukendineçeşitlihedeflerbelirlervebunlarıeldeetmekiçingüdülenir.Hedeflerineulaşamayanbireydedehayalkırıklıklarıvekaygıdurumuortayaçıkar.Bunedenleyapılmasıgerekenenrasyonelşeybireyinkendinitanıyıp,yetenekleri-ninfarkındaolupulaşılabilirvesürdürülebilirhedeflerkoymasıveanormalbeklentiler-denuzakdurmasıolacaktır.Gerekişhayatındagerekseeğitimhayatındabireyinönünekoyulanhedeflertitizliklevebireyegöreseçilmelidir.Buşekildebaşarısızlıkduygusunaalışmadaengellenmişolacaktır(Atkinson,1994).

Bununlaberaberstresiortadankaldırmakveetkisindenkurtulmakiçin,nefesegzer-sizleri,gevşemeteknikleri,düzenliuyku,molavermek,dinlenmekvefizikselegzersizleruygulanabilir.Tabibuyöntemlerinetkiliolabilmesibireyinkişilikyapısıyladayakındanetkilidir.Çünkübireyinstresdurumununüstesindengelebilmelerindeiyimserlikvekö-tümserlikgibikişiliközelliklerietkiliolabilmektedir(Durna,2005).

Atipikişiliğesahipbireyleraşırıderecededuyarlı,kendineişineçokadayanzamanıetkili kullanmaya çalışan ve başarı arzusu yüksek bireylerdir. Bununla beraber bu tipbireylersabırlı,agresifveişineaşırıderecedeyöneliktir(Türküm,1995).Başarıduygusuaşırıderecedegelişmişolanbubireyinbaşarısızlığavesorunyaşamayatahammülüyok-turvebudurumdastresinheranhayatındaolmasınahattahayatınınbirparçasıolmasınasebepolur.Budastresinhemkronikrahatsızlıklarahemdepsikolojiksorunlarasebepolmasınayolaçar.

Btipikişiliğesahipbireylerise,tamtersiözellikleresahiptir.İşinedahaazduyarlı,kaygıdüzeyidahadüşük,dahaazmükemmeliyetçivebaşarıyadahaazadayanbirtiptir.Bunedenledeişveeğitimhayatınınolumsuzluklarınıdahaazhisseder.Aynızamandabaşarı düzeyi deA tipi kişilikten daha düşük değildir (Durna, 2005).Bu tip kişilikler


daharahatbiryapıyasahipolduklarıiçinhemzamanyönetimleridahabaşarılıdırhemdeolumsuzkoşullarınınetkilerinidahaazhissederler.

Araştırmacılarbireyinkişiliktipininstresyaşamaihtimallerindevestreslemücadeleetmebaşarılarındaetkiliolduğunuortayakoymuştur.Bunedenleyukarıdabahsettiğimizstreslemücadeleyöntemlerikişiliktipleriyledeyakındanilgilidir.Mücadeleyöntemleriherbireydeaynısonucuvermeyecektir.

BÖLÜM II.2.1. YöntemBuaraştırmadaöğrenmesüreciilestresarasındakiilişkiortayakoyulmayaçalışılmış-

tır.BuamaçlaKarsilindeörneklembelirlenipilköğretimöğrencilerininöğrenmesüre-cindekistresinetkisiincelenmeyeçalışılmıştır.Öğrencilereyöneltilensorularlagörüşlerialınarakstresdurumlarıvesebepolduğusonuçlararasındailişkikurulmayaçalışılmıştır.

2.2. Araştırmanın evreni ve örneklemiAraştırmanınevreni,KarsiliMilliEğitimbakanlığınabağlıŞehitAlbayİlköğretim

OkuluveAtatürkİlköğretimOkuluöğrenimgörenöğrencilerindenoluşturmaktadır.Ör-neklemi, 2006-2007 öğretim yılı ŞehitAlbay İlköğretimOkulu veAtatürk İlköğretimOkulugüzdönemi5.sınıföğrencilerindenoluşmaktadır.

2.3. Veri toplama aracı Buaraştırmadaliteratürtaramasıveanketyönteminebaşvurulmuştur.İlgilikaynaklar

taranarakstresveöğrenmekonusunaaçıklıkgetirilmiştir.Ardından25sorudanoluşanlikerttipianketuzmangörüşleridealınarakuygulanmıştır.Uygulanananketinsonuçlarıüzerindeçeşitlianalizleryapılarakstresveöğrenmearasındakiilişkilerortayakonulmuş-tur.

2.4. Verilerin çözümlenmesi ve yorumlanmasıAnketeverilencevaplarındökümübilgisayaraişlenmişolup,istatistikselişlemlerin

yapılmasındaSPSSprogramındanyararlanılmıştır.Anketinbirincibölümündeyeralankişiselbilgilere ilişkinmaddelerin frekansdağılımlarıçıkarılmışveyüzdeliklerhesap-lanmıştır.

BÖLÜM III.Bulgular ve YorumlarBubölümde,araştırmayakatılanöğrencilereverilenanketlerdekişiselbilgilervestres

düzeyiölçeğineilişkingörüşvetutumlarıincelenmiştir.I.KişiselbilgilereilişkinbulgularII.Öğrencilerdekistresdüzeyineilişkinbulguveyorumlar



Kişisel Bilgiler ve Mevcut DurumBubölümde,araştırmayakatılandeneklerinokuduğuokul,sınıf,Bedensel,duygusal

veDüşünseldüzeydekistresdurumlarınayerverilmiştir.

Tablo 1: AnneninMesleği

f %EvHanımı 43 86,00Memur 3 6,00Emekli 1 2,00SerbestMeslek 2 4,00İşçi 1 2,00TOPLAM 50 100,00

AnketicevaplayandeneklereilişkinAnnelerinMeslekleridağılımlarışuşekildedir:Deneklerin%86’siEvhanımı,%6’simemur,%2'sideemekli,%4’üserbestMeslekve%2’siişçidenoluşturmaktadır.

Tablo 2: AnneninEğitimDurumu

f %Üniversite 4 8,00Lise 13 26,00Ortaokul 6 12,00İlkokul 25 50,00Okur-Yazardeğil 2 4,00TOPLAM 50 100,00

Anketicevaplayandeneklere ilişkinAnnelerinEğitimDurumlarıdağılımlarışuşe-kildedir:Deneklerin%8,00’siÜniversite,%26,00’siLise,%12,00'si deOrtaokul,%50,00’siİlkokulve%4,00’üdeOkur-Yazardeğildenoluşturmaktadır.

Tablo 3: BabanınMesleğif %

Memur 29 58,00İşçi 8 16,00SerbestMeslek 12 24,00Çiftçi 1 2,00TOPLAM 50 100,00


AnketicevaplayandeneklereilişkinBabanınMeslekleridağılımlarışuşekildedir:De-neklerin%58,00’siMemur,%16’siişçi,%24'sideSerbestMeslekve%2’siÇiftçidenoluşturmaktadır.

Tablo 4: BabanınEğitimDurumu

f %Üniversite 17 34,00Lise 18 36,00Ortaokul 11 22,00İlkokul 3 6,00Okur-Yazardeğil 1 2,00TOPLAM 50 100,00

Anketicevaplayandeneklereilişkinbabalarıneğitimdurumlarıdağılımlarışuşekil-dedir:Deneklerin%34.00’üÜniversite,%36.00’siLise,%22’siOrtaokul,%6.00’siİlkokulve%2.00’siOkur-yazardeğilcevabınıvermişlerdir.

Tablo 5: ÖğrenimGörülenOkul

f %Ş.AlbayİlköğretimOkulu 16 32,00AtatürkİlköğretimOkulu 34 68,00TOPLAM 50 100,00

Anketi cevaplayan deneklere ilişkin okul dağılımları şu şekildedir: Deneklerin %32,00’siŞehitAlbayİlköğretimOkuluve%68,00'sideAtatürkİlköğretimOkulundanoluşturmaktadır.

Tablo 6: SınıftakiDurumlaİlgiliOlarak(ÖrneğinDerslerindeBaşarılıOlmak, SınıfınıGeçmekGibiKonularda)EndişeliveHuzursuzmusunuz?

f %Tamamen 7 14,00Oldukça 2 4,00Kısmen 15 30,00Hiç 26 52,00TOPLAM 50 100,00

Yukarıdakitabloverileriincelendiğizaman;öğrencilerinaşağıyukarı%48’ininbellioranlardaderslerdebaşarılıolmakvesınıfınıgeçmekiçinendişelivehuzursuzoldukla-



rıgözlenmektedir.Diğeryandananketinbumaddesinde/sorusunakatılımcılarınverdiğiolumsuzcevaplarınoranıise;%52düzeyindedir.Kaygıdüzeyleriyüksekolankatılımcıoranınınihmaledilemeyecekbirorandaolduğusöylenebilir.

Tablo 7: HastaOlduğumİçinOkulaGidemediğinOldumu?f %

Tamamen 7 14,00Oldukça 2 4,00Kısmen 25 50,00Hiç 16 32,00TOPLAM 50 100,00

Anketekatılanöğrencilerinyaklaşıkyarısıçeşitlisebeplerdenötürühastaoldukların-daokulagitmedikleriniifadeetmiştir.Dolayısıylaçeşitlifizikselyadapsikolojiksorunla-rınöğrencinineğitimsürecinibellidüzeylerdeetkileyebildiğidikkatedeğerbirorandır.

Tablo 8: BugüneKadarÇokAğırBirHastalıkGeçirdinmi?f %

Tamamen 7 14,00Oldukça 8 16,00Kısmen 6 12,00Hiç 29 58,00TOPLAM 50 100,00

Anketisorusunucevaplayandeneklerinhastalıkgeçirmedurumuşuşekildedir:De-neklerin%14.00’üTamamen,%16.00’siOldukça,%12.00’siKısmenve%58.00'sideHiçcevabınıvermiştir.Anketsonucukatılanöğrencilerin%48’ininağırrahatsızlıkgeçirdiğiniortayakoymuştur.Öğrencininokulbaşarısıaçısındanönemiolanbudurumunoranıoldukçayüksektir.Budeğişkenöğrencibaşarısıileilgilidiğerdeğişkenlerleilişki-lendirilecektir.

Tablo 9: BaşınAğrırmı?



Anketsorusunucevaplayandeneklerinbaşınağrımasısorusunaverdiklericevapşuşekildedir:Deneklerin%14.00’üTamamen,%8.00’iOldukça,%38.00’iKısmenve%40.00'daHiçcevabınıvermiştir.Budeğerleröğrencilerinsağlığıylailgiliyönelttiğimizdiğermaddelerimizlenispetentutarlılıkgöstermektedir.

Tablo 10: SabahlarıKendiniYorgunHissedermisin?


Anketsorusunucevaplayandeneklerini KendiniYorgunhissedermisinsorusunaver-diklericevaplarşuşekildedir:Deneklerin%14.00’üTamamen,%20.00’siOldukça,%20.00’siKısmenve%46.00'sideHiçcevabınıvermiştir.Anketecevapverenöğrencilerin%54’ününsabahlarıkendiniyorgunhissettiğiortayaçıkmıştır.Başağrısıileyorgunlukdeğişkenlerininaralarındakiilişkidüşünüldüğündeanketimizin8.Maddesindeyöneltilensoruylabumaddesorusuarasındaönemlibirbağlantıolduğusonucunavarılabilir.

Tablo 11: GözlerindeBirBozuklukVarmı?


Anket sorusunu cevaplayan deneklerinGözlerinde bir bozukluk varmı? sorusunaverdiklericevaplarşuşekildedir:Deneklerin%8.00’üTamamen,%8.00’si,Oldukça,%14.00’siKısmenve%70.00'sidaHiçcevabınıvermiştir.Dersbaşarısıaçsındanönemlibirdeğişkenolangözbozukluğuoranınında%30gibiyüksekbiroranolduğu tespitedilmiştir.



Tablo 12: SinirliKişimisiniz?


AnketsorusunucevaplayandeneklerinSinirlikişimisiniz?Sorusunaverdiklerice-vaplarşuşekildedir:Deneklerin%14.00’üTamamen,%16.00’siOldukça,%30.00’üKısmenve%40.00'ideHiçcevabınıvermiştir.Yinestresdeğişkeniyleilişkiliolansinir-liliksorusunakatılımcıların%60’ınınolumlucevapverdiğigözlenmiştir.

Tablo 13: GörünüşünSeniRahatsızEdiyormu?(ŞişmanlığınVeyaZayıflığın, BoyununUzunluğuveyaKısalığı)


Anket sorusunu cevaplayan deneklerinGörünüşün bireyi rahatsız etmesi sorusunaverdiklericevaplarşuşekildedir:Deneklerin%12.00’siTamamen,%10.00’üOldukça,%12.00’siKısmenve%66,00'siHiçcevabınıvermiştir.Görünüşündenbelliderecederahatsızolanöğrencioranının%34ileyüksekseyrettiğigözlenmiştir.Öğrencileringörü-nüşleriyleilgilişikâyetleribuyaşgurubundaönemlidirvegelişimselözellikleriyleilgiliolmaihtimaliyüksektir.Budurumveli-öğretmenişbirliğiylehassasyaklaşmasıgerekenveöğrencininözsaygısınıetkileyecekbirdurumdur.

Tablo-14: Enerjik ve Hareketli Olmayı Çok İster misin?



Anket sorusunucevaplayandeneklerinEnerjikvehareketli olmayı çok istermisinsorusunaverdiklericevaplarşuşekildedir:Deneklerin%62.00’siTamamen,%22.00’si,Oldukça,%8.00’iKısmenve%8,00'ideHiçcevabınıvermiştir.Anketekatılanöğrenci-lerinyaklaşık%94’ününenerjikolmayıtercihettiğigözlenmiştir.Buoranöğrencileriningenelininenerjikolmayıtercihettiğiyönündeyorumlanabilir.

Tablo 15: DiğerÇocuklaraKıyaslaDahaÇokÜşütürveHastalanırmısın?


AnketsorusunucevaplayandeneklerinDiğerçocuklarakıyasladahaçoküşütürvehastalanırmısın?sorusunaverdiklericevaplarşuşekildedir:Deneklerin%16.00’siTa-mamen,%6.00’siOldukça,%22.00’siKısmenve%56.00'sidaHiçcevabınıvermiştir.Öğrencilerimizinyaklaşık%44’ünündiğerçocuklaraoranladahaçoküşütüphastalan-dığıgözlenmiştir.

Tablo 16: UyumaktaGüçlükÇekermisin?

f %Tamamen 5 10Oldukça - -Kısmen 10 20Hiç 35 70TOPLAM 50 100,00

Ankete cevap veren öğrencilerin%30 ‘unun uyumakta zorluk çektiği,%70’indeiseböylebir sorunyaşanmadığıgözlenmiştir.Tamamenvekısmenuykusorunuyaşa-yanöğrencilerintoplamı%30gibianlamlıbirsonuçtur.Uykusorunundikkatvestresüzerindekietkisidüşünülecekolursaöğrencibaşarısıaçısındanönemlibirsonuçolduğusöylenebilir.



Tablo 17: YatağınıIslatırmısın?

f %Tamamen 1 2Oldukça 1 2Kısmen 1 2Hiç 47 94TOPLAM 50 100,00

AnketsorusunucevaplayandeneklerinYatağınııslatırmısın?sorusunaverdiklerice-vaplarşuşekildedir:Deneklerin%2.00’siTamamen,%2.00’siOldukça,%2.00’siKıs-menve%94,00'üdeHiçcevabınıvermiştir.Busoruöğrencilerinözelalanlarıylailgiliolduğu içinöğrencilerinpaylaşmak istememe ihtimali kuvvetlidir.Buna rağmenaltınııslatmasorununazdaolsavarlığındanbahsedilebilir.Busorundagerekebeveynleringerekseanne-babalarınhassasyaklaşmasıgerekenbirsorundur.

Tablo 18: MidendeRahatsızlıkHissedermisin?


Anketsorusunucevaplayandeneklerin Midederahatsızlıkhissedermisin?Sorusunaverdiklericevaplarşuşekildedir:Deneklerin%4,00’üTamamen,%6.00’siOldukça,%20.00’siKısmenve%70.00'ideHiçcevabınıvermiştir.Stresinsebepolduğudurum-lardanbiriolanmiderahatsızlıklarıoranıbuyaşgrubuiçinanlamlıbirşekildeyüksekçıkmıştır.

Tablo 19: YemekYemeyiİstemediğinOlurmu?



AnketsorusunucevaplayandeneklerinYemekyemeğiistemediğinolurmu? sorusunaverdiklericevaplarşuşekildedir:Deneklerin%16.00’siTamamen,%6.00’siOldukça,%40.00’iKısmenve%38.00'ideHiçcevabınıvermiştir.Çocuklarıngelişimleri,mo-tivasyonlarıvebaşarılarıaçısındanönemarzedenbuproblemöğrencilerinönemlibirkısmındatespitedilmiştir.

Tablo 20: KolaycaAğlarmısın?


Anket sorusunu cevaplayan deneklerin KolaycaAğlar mısın? sorusuna verdiklericevaplarşuşekildedir:Deneklerin%12.00’siTamamen,%8.00’iOldukça,%28.00’iKısmenve%52.00'sidehiçcevabınıvermiştir.Buyaşgrubundakiöğrencilerinağla-maoranının%48çıkmasıtemelindepsikolojikbazıdeğişkenlerinolabileceğiihtimalinikuvvetlendirmektedir.Bu durum da zaman zaman strese sebep olabilir ya da strestenkaynaklanabilir.

Tablo 21: HastalanırsanDiyeEndişelenirmisin?


AnketsorusunucevaplayandeneklerinHastalanırsandiyeendişelenirmisin? sorusu-naverdiklericevaplarşuşekildedir:Deneklerin%10.00’üTamamen,%8.00’iOldukça,%34.00’iKısmenve%48.00'ideHiçcevabınıvermiştir.Katılanöğrencilerin%52‘sihastalıklailgikaygıyaşamaktadır.Yaşanankaygıdurumununeğitimsürecininaksama-sıylailgiliolmaihtimalidesözkonudur.Dolayısıylaöğrencilerimizineğitimsüreçleriyleilgiliyaşadıklarıbaskıv.bdeğişkenlerdikkatedilmesigerekenbirhusustur.



Tablo 22: OlmayıİstediğinKadarKuvvetliveSağlıklımısın?


Anket sorusunu cevaplayandeneklerinOlmayı istediğin kadar kuvvetli ve sağlıklımısın? sorusunaverdiklericevaplarşuşekildedir:Deneklerin%46.00’siTamamen,%24.00’üOldukça,%20.00’siKısmenve%10.00'nudahiçcevabınıvermiştir.Öğrenci-lerimizin%54‘ügüçvekuvvetlerikonusundaazveyaçokkaygılıolduğutespitedilmiş-tir.

Tablo 23: KendiniBeceriksizveHantalHissedermisin?

f %Tamamen - -Oldukça 3 6Kısmen 7 14Hiç 40 80TOPLAM 50 100,00

Anketsorusunucevaplayandeneklerin Kendinibeceriksizvehantalhissedermisin? sorusunaverdiklericevaplarşuşekildedir:Deneklerin%0.00’iTamamen,%6.00’siOl-dukça,%14.00’üKısmenve%80.00'nidaHiçcevabınıvermiştir.Yinebenlikalgısınıyansıtanbusoruöğrencilerimizinduygularınıitirafetmektenkaçınabilecekleribirsoru-dur.Bunarağmen%20’sikendileriyleilgiliolumsuzbenlikalgısıoluşturmuştur.Benlikalgısınınolumsuzolmasıdabaşarıveperformanslaradoğrudanetkiedenönemlibirde-ğişkendir.

Tablo 24: ÇevrendekiOlaylarSeniEndişelendirirmi?



Anket sorusunu cevaplayan deneklerin Çevrendeki olaylar seni endişelendirirmi? sorusunaverdiklericevaplarşuşekildedir:Deneklerin%14.00’üTamamen,%20.00’siOldukça,%34.00’üKısmenve%32.00'nidaHiçcevabınıvermiştir.Katılanöğrencileri-mizin%68’içevreyeduyarlıolduklarınıifadeetmiştir.Budurumdaöğrencileregüvenliaileveeğitimortamlarıyaratmanınöneminiortayakoymaktadır.

Tablo 25: KendiniİstedikleriniYapabilecekKadarGüçlüHissedermisin?


Anketsorusunucevaplayandeneklerin Kendiniistedikleriniyapabilecekkadargüçlühissedermisin?sorusunaverdiklericevaplarşuşekildedir:Deneklerin%52.00’siTama-men,%28.00’iOldukça,%16.00’siKısmenve%4.00'üdeHiçcevabınıvermiştir.

Tablo 26: Çoğunlukla Sınavlarda İstediğin Notu Alır mısın?


Anketsorusunucevaplayandeneklerin Kendiniistedikleriniyapabilecekkadargüçlühissedermisin?sorusunaverdiklericevaplarşuşekildedir:Deneklerin%36.00’siTama-men,%28.00’iOldukça,%32.00’siKısmenve%4.00'üdeHiçcevabınıvermiştir.Sınavbaşarısıileilgiliöğrencilerinözsaygılarınıetkileyecekbirdeğişkendir.Özsaygıgeliştiricibirdurumolanbaşarıbeklentisininbüyükbirçoğunluktaeksikolduğugözlenmiştir.



Tablo 27: Sınıf Arkadaşlarından Daha Mutlu Olduğunu Düşünür müsün?


Anket sorusunucevaplayandeneklerin Sınıf arkadaşlarındandahamutluolduğunudüşünürmüsün? sorusunaverdiklericevaplarşuşekildedir:Deneklerin%54.00’üTama-men,%22.00’siOldukça,%14.00’üKısmenve%10.00'üdaHiçcevabınıvermiştir.

Tablo 28: Annevebabaylabirliktemiyaşıyorsun?

f %Evet 50 100Hayır - -TOPLAM 50 100,00

Anketicevaplayandeneklereilişkin Annevebabaylabirlikteyaşama durumuşuşe-kildedir:Deneklerin%100,00’üEvet,%0,00hayırcevabınıvermiştir.

Tablo 29: YerAldığınSosyalUğraşlarınKaçTanedir?(Müzik,Folklor,Spor,vb.)

f %Müzik 4 8Folklor 7 14Spor 33 66Tiyatro 6 12TOPLAM 50 100,00

Anketicevaplayandeneklereilişkin Katıldığısosyalfaaliyetler durumuşuşekildedir:Deneklerin%8,00’iMüzik,%14,00’nüFolklor,%66,00’siSporve%12,00'üdeTiyatrocevabındanoluşturmaktadır.


Tablo 30: SenDâhilAiledeKaççocuksunuz?

f %1çocuk 1 22çocuk 19 383çocuk 24 484çocuk 6 12TOPLAM 50 100,00

AnketicevaplayandeneklereilişkinAiledekiçocuksayısıdurumuşuşekildedir:De-neklerin%2,00’sibirçocuk,%38,00’iikiçocuk,%48,00’iüççocukve%12,00'side4çocukcevabınıvermiştir.

BÖLÜM IVSonuç ve Önerilerİlköğretimöğrencilerindestreslebaşarıarasındakiilişkiyigözlemlemeyiamaçlayan

buçalışmada,stresietkileyenfizikselgörüntü,sağlıkkoşulları,aileortamı,fizikselra-hatsızlıklar,uykuvebeslenmedüzensizlikleri,ebeveyndesteği,dersbaşarısıvebenlikalgısınıyansıtançeşitlideğişkenlerleilgilibulgulareldeedilmiştir.Eldeedilenbulgularsonucundastresinöğrencilerindersbaşarısıüzerindeanlamlıbiretkiyesahipolduğuso-nucuna varılmıştır.Öğrencilerin önemli bir kısmında görülen olumsuz koşullar (uykubozukluğu,kaygı,hastalanma,başağrısıvb.)stresdeğişkeninöğrencilerarasındaazım-sanamayacakkadaryaygınolduğunuvebudurumundaöğrenmesüreçlerineolumsuzyansıdığınıgöstermiştir.

Öğrencilerindersnotlarıdaincelenerekyapılandeğerlendirmesonucunda,stresese-bepolandeğişkenleremaruzkalanöğrencilerinbaşarınotlarındadüşüklükgörülmüştür.

Öğrenci başarısında, aile ve okul ortamlarında sağlanan koşullar oldukça önemli-dir.yaptığımızincelemedeanne-babalarınişveyaşamkoşullarındanötürüöğrencilerinönemlibirkısmıkendinigüvendehissetmevevelidesteğindenmahrumkalmagibiso-runlaryaşamaktadır.Budurumgöstermektedirkivelilerin,öğrencieğitimiyleilgiliçeşitliyöntemlerlebilgilendiriliponlardaçokyönlübirfarkındalıkyaratılmasıgerekmektedir.Çoğunlukla babaların yoğun iş temposundan ötürü çocuğun eğitimiyle ilgilenmemesi,anneniniseçeşitlinedenlerdenötürüyetersizkalmasıöğrencilerieğitimsürecindeyalnızbırakmakta,yalnızkalanöğrencinindebunutelafietmedeyetersizkaldığıgözlenmiştir.

Öğrencilere yöneltilen sınıf içimemnuniyet sorusunaverilen cevaplar göstermiştirkiÖğrencilerinönemlibirkısmı (%48) sınıf içidurumlarıyla ilgilimemnuniyetsizlikyaşamaktadır. Bu sorunun toplumsal beğenilme güdüsüyle yanıltıcı cevaplanabileceğidurumunudagözönünealmakgerekirseöğrencilerimizinönemlibirkısmındasınıfiçimemnuniyetsizlik problemi olduğu sonucunavarılabilir.Bu aşamada cevabı verilmesi



gerekenenönemliproblemlerdenbirşudur:Öğrencilerinsınıf içiproblemlerinesebepolabilecekdeğişkenlernelerdir?

Buproblemincevabıiçinanketimizdevamedensorularıbizeyordayıcıbilgilerver-miştir.

Anketekatılanöğrencilerin%68’ihastalıklarındandolayıokullarınıvedersleriniak-sattığını,%42’siönemliveağırhastalıklargeçirdiğini,%60’ızamanzamanbaşağrısınamaruzkaldığını,%30’ugözlerininbozukolduğunu,%54‘ü isesabahlarıkendileriniyorgunhissettiğiniifadeetmiştir.Fizikseldurumlarilgilieldeedilenbubulgular,öğren-cilerin sınıf içi problemlerini ve huzursuzluklarını açıklamak için göz önüne alınmasıgerekenveüzerindedüşünülmesigerekenönemliverilerdir.Buproblemleröğrencilerinsözkonusurahatsızlıklarıyaşamasınasebepolandeğişkenlerolabileceğigibieğitimveyaşamkoşullarınınyetersizliğiileilgilisonuçlardaolabilir.

Devam eden sorularda öğrencilerin%60’ı zaman zaman sinirli olduklarını,%34‘ü görüntüleriyle ilgili rahatsızlıklarının olduğunu,% 30’u uyku problemi yaşadığını,%6’sıyatağınııslattığını,%30’umidesindenrahatsızlıkyaşadığını,%62’siiştahprob-lemiyaşadığınıve%48’ikolaycaağladığını ifadeetmiştir.Bubulgularzamanzamanöğrencilerdepsikolojikvepsikosomatiksorunlaryaşandığınıgöstermektedir.İncelenenanketlerdeduygusalsorunyaşayanöğrencilerindersbaşarısınındabunaparalelolarakdüşükolduğunugöstermiştir.Anne-babadesteğialamayan,çeşitlirahatsızlıklaryaşayan,kendinibaskıaltındahissedenöğrencilerinhembenlikalgısınınolumsuz,hemdedersbaşarısınınyetersizolduğutespitedilmiştir.

Öğrencilerzamanzamanyaşadıklarısağlıkproblemlerindenötürüeğitimleriniaksat-maktadırlar.Budurumçeşitlifizikselkoşullardankaynaklanabileceğigibipsikosomatiktemellideolabileceğiveepisodikkronikstreseyolaçabileceğiunutulmamalıdır.Bune-denleöğrencilerineğitimveaileortamlarınınbubağlamdadeğerlendirilmesigerekmek-tedir.Öğrencilergereköğretmenveveligerekseeğitimsistemininsebepolduğubaskıortamlarındanötürüçeşitlirahatsızlıklaryaşayabilmektedirler.Bubaskıortamıveolum-suzkoşullar,çeşitliönemlifizikselrahatsızlıklarasebepolabileceğigibibaşağrısı,uykubozukluklarıvegüneyorgunbaşlamagibidurumlaradayolaçabilmektedir.Anketso-nuçlarıdabudurumubüyükorandadesteklemiştir.Sözkonusudeğişkenlerdüzenlenmezveöğrencilereuygunçevrekoşullarısağlanamazsabenlikalgılarınınbozulması,özsaygızedeleyicidurumlarınortaya çıkmasıvegüvensizkişiliklerinoluşmasıgibi öğrencileradınakaygıvericisonuçlarortayaçıkabilir.

Öğrencilerininbenlikalgılarınıngelişmesieğitimhayatlarındakibaşarılarınadoğru-danetkiedenbirdeğişkendir.Bunedenleöğrencilerinpotansiyelleriniortayakoyabilme-lerivekendilerigeliştirebilmeleri içinveli-öğretmenişbirliğisağlanmalı,baskı,kaygı,korkuvenihayetindestresdurumlarıolabildiğincekontrolaltınaalınmalıdır.

Öğrencilerimizin genel olarak odaklandıkları kavram “öğrenme” olmalıdır.Ancakeğitimdehedefbelirlemekonusundayapılançeşitliihmalleröğrencilerinsonucaodaklıbaşarıyayönlenmesinesebepolmaktadır.Öğrencilerçoğuzamanyanlışhedeflerbelirle-


yerekvekendilerinibuhedeflereulaşmadabaskıaltındahissederekbaşarısızolabilmek-tedir.Bugibidurumlardaöğrencilerinöğrenilmişçaresizliksürecinegirmelerinesebepolmaktadır.İştebusürecinsonundakendinitanımayan,süreklibaşarısızlıkduygusuyaşa-yan,özsaygısıgelişmemişvekendinegüveniolmayanbireyleryetişmektedir.Bunedenleöğrenmesürecindeöğrencilerebelirlenenhedefler,sağlananeğitimveçalışmakoşulları,çevreselkoşullarvb.durumlartitizlikleöğrencibaşarısınayönelikdüzenlenmelidir.

Öğretmenveveliler,öğrencininstresvb.durumlarınkontrolaltınaalınmasıvebunaparalelolaraköğrenmesüreçlerinindesteklenmesiiçinöğrencileringelişimözelliklerini,potansiyellerini,hedeflerini,beklentilerinidikkatealmalı,onlarıkendileriyleilgilikararalmasüreçlerinedâhiletmeli,düşüncelerinedeğervermeli,korkularındankurtulmaların-dayardımcıolmalı,üzerlerindekibaskıyıolabildiğinceazaltmalı,eğitimsürecinikorku-larladeğilkendineuygunolumlubeklentilerlegeçirmelerinisağlamakiçintedbirleral-malıdır.Yanikısacaöğrencilerinhayatındanolabildiğindestresesebepolandeğişkenleriçıkarmalıdır.Şüphesizkistresvekaygısınıkontroledebilenöğrencideöğrenmesürecidahaverimliyaşanacaktır.

KaynakçaArslan,M.(1995).Öğretmenlerin örgütsel stres kaynakları.YayınlanmamışDoktoraTezi,

İnönüÜniversitesi,Malatya.Atkinson,J.,M.(1994).Coping with stress at work,London;HarperCollins.Atkinson, R.L.,Atkinson, R.C., Smith, E.E. & Hilgard, E.R. (1987). Introduction to

psychology.(9thed.).NY:HartcourtBraceJavanovich.A.J.Marrow(ed.).(1991).Thefailureofsuccess.NY:AMACOM.Friedman,I.A.High-

andlow-burnoutschools:Schoolcultureaspectsofteacherburnout.Journal of Educational Research.84(6),325-333.

Beck,C.L.&Gargiulo,R.M.(1983).Burnout in teachersofretardedandnonretardedchildren.Journal of Educational Research.76(3),169-173.

Çankaya,F.Y.(1992).Öğretmenlerin sıkıntıları.ÇağdaşEğitim.17(174),9-12.Durna, U. (2005). A tipi ve B tipi kişilik yapıları ve bu kişilik yapılarını etkileyen

faktörlerle ilgili bir araştırma.Atatürk Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi,19(1),277.

Eckles,R.W.(1987).Stress-makingfriendswiththeenemy.Business Horizons.30(2),74-78.

Farber,B.A. (1984).Stress andburnout in suburban teachers.Journal of Educational Research.77(6),325-331.

İlgöz,M.(2000).Streskaynakları,sonuçlarıvestreslemücadele.Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü,s.6.



Morgan,C.T.(2005).Psikolojiye giriş.Ankara:HacettepeÜniversitesiPsikolojiBölümüYay.

Türküm, S. (1999). Stresle başa çıkma biçimi, iyimserlik, bilişsel çarpıtma düzeylerive psikolojik yardım almaya ilişkin tutumlar arasındaki ilişkiler: Üniversiteöğrencileriüzerindebiraraştırma.Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimsel Dergisi, s.1-11.

ÖĞRENME VE STRES ARASINDAKİ İLİŞKİ - Ekev … Ali Osman...leri, stresten korunma yolları ve...

Documents

Transcript of ÖĞRENME VE STRES ARASINDAKİ İLİŞKİ - Ekev … Ali Osman...leri, stresten korunma yolları ve...