KTÜ PEYZAJ MİMARLIĞI BÖLÜMÜ

BİTİRME PROJESİ ŞARTNAME RAPORU

Bölümümüz bitirme projesi kapsamında, küresel ölçekte peyzaj mimarlığı anlayışı ile

örtüşen bir kalite seviyesinin yakalanması ve öncü pozisyonumuzun devamı için, bitirme

projesinin ele alınışıyla ilgili bir takım kriterler oluşturulmuştur.

1

KTÜ PEYZAJ

MİMARLIĞI

BÖLÜMÜ

BİTİRME PROJESİ ŞARTNAME

RAPORU

AKÇAABAT; Akçaabat, Trabzon ilinin bir ilçesi olup, Vakfıkebir ve Çarşıbaşı'nın

doğusunda, Trabzon'un 13 km. batısında, Düzköy ve Maçka'nın

kuzeyinde yer almaktadır. Trabzon ilinin nüfusu ile en büyük ilçesi

olan Akçaabat, köftesiyle ve horonuyla meşhurdur. Sosyolojik şartlar

ve gelişen mobilite ile birlikte, özellikle gündüzleri ve yaz aylarında

tüm gün “Trabzon’un bir parçası” olarak algılanmaktadır.

Tarım, Akçaabat için her dönem önemli olmuştur. Mısır ve fındık

tarımda önemli yer tutan iki üründür. Tütün, ilçede 90'lı yılların

sonuna kadar oldukça önemli bir yere sahip olsa da bugün bu vasfını

kaybetmiştir. Ancak hala Akçaabat’ın kırsal bölgelerinde “dam” adı

verilen ve tütün tarımında önemli ritüellere ev sahipliği yapan yapıları

terkedilmiş olarak görmek mümkündür. İklimsel özellikleri nedeniyle

zeytin gibi bir Akdeniz elementi e Akçaabat’ta yetiştirilebilmektedir.

Özellikle yerel ismiyle “zaguda” ya da “zagoda” olarak bilinen yeşil

zeytin, sofralarda önemli bir yere sahiptir.

Bunların yanında Akçaabat köftesi de dünyaca ünlü bir yiyecek olup

yerli ve yabancı turistlerin ilgisini yoğun olarak çekmektedir.

Akçaabat'ın futbol takımı (Akçaabat Sebatspor) Türkiye Cumhuriyeti

ile yaşıt olup, Türk futbolunda 1. Lig'e çıkan ilk ilçe takımıdır. Bu

durum da Akçaabatlılar için gurur duyulacak bir özellik olarak ön

plana çıkmaktadır.

İlçenin bugün de halk arasında kullanılan en popüler isimlerinden

birisi olan Pulathane’yi, Latince ve antik Yunanca çınar anlamına

gelen “Platanus”tan aldığı düşünülmektedir. Evliya Çelebi’nin

Seyahatnamesi’nde de geçen bu bilgi ışığında, Akçaabat’ın çınar

ağaçları ile karakterize olan bir peyzaja sahip olduğu ve ismini

oradan geldiği sanılmaktadır.

AKÇAABAT

İlçenin bugün de halk

arasında kullanılan en

popüler isimlerinden

birisi olan

Pulathane’yi, Latince

ve antik Yunanca

çınar anlamına gelen

“Platanus”tan aldığı

düşünülmektedir.

Evliya Çelebi’nin

Seyahatnamesi’nde

de geçen bu bilgi

ışığında, Akçaabat’ın

çınar ağaçları ile

karakterize olan bir

peyzaja sahip olduğu

ve ismini oradan

geldiği sanılmaktadır.

KIYI ALANLARI;

İnsanlar için önemli doğal kaynaklardan biri olan kıyılar, deniz, akarsu ve göller gibi her türlü su

kaynağının karalar ile birleştiği noktalarda, karalar ile suların birlikte oluşturdukları alanlardır. Kıyı

kentlerimizde rekreasyon alanları için yeterli arazilerin bulunmaması, kıyıların yeniden

yapılanmasına ve geniş dolgu alanlarının oluşmasına neden olmaktadır. Kıyılarda yapılan dolgu

çalışmaları ekolojik açıdan doğal dengenin değişmesine neden olurken günümüzde özellikle

kentlerde bu alanların aktif ve pasif rekreasyonel amaçlara hizmet edecek şekilde planlanması ve

tasarlanması kentlerimize sağladıkları yararlar açısından önemlidir.

Günümüzde hızla artan kentsel yapılaşma insanları açık alanlara mesafeli bir hale getirmiş ve kent

sakinleri birçok durumda rekreasyon ihtiyaçlarını karşılayamaz duruma gelmişlerdir. Kıyı kentlerinde

bu durum, kıyıların ranta açık hale gelmesi nedeniyle daha da belirgin biçimde ortaya çıkmaktadır.

Su ve karayı birbirine bağlayan, denizden sonra ilk ulaşılan yerler olan kıyıların kent içindeki önemi

çok fazladır. Kıyı kentleri dünya çapında insan aktivitelerinin merkezi olup dünya nüfusunun %40’lık

kısmı kıyı çizgisi ile 100 km mesafe arasındaki bölgede yaşamaktadır. İşlevsel açıdan

değerlendirildiğinde kıyılar; sosyal ve kültürel etkinlik, eğlence, rekreasyon, ticaret, konaklama gibi

farklı alanları bünyesinde barındırdığı ölçüde yaşayan bir kent parçası olmuşlardır.

Kıyı alanlarının fiziki planlaması yapılırken toplum gereksinimlerinin doğal potansiyel ile

dengelenmesi, kıyı kimliğini ve kültürünü ön plana çıkaran, yerleşimde bütünlüğü sağlayan tasarım

kararlarıyla yaklaşmak gerekmektedir. Rekreasyonel planlama standartları hazırlanırken iki önemli

faktörü ortaya çıkarmıştır. Bu faktörlerden birincisi," farklı insanların farklı ihtiyaçları olduğu", ikincisi "

yaşam döngüsüne göre ihtiyaçların farklılığının daha fazla ya da daha az derecede önemli

olduğudur." Planlama ve yönetimde ana seviyenin “malzemelerin ve yaklaşımların birbirleri ile ilişkili”

olması gerektiği ve buna bağlı olarak; ziyaretçi karar verme sürecinin etkileri, ziyaretçi

alışkanlıklarının kontrolü, ziyaretçi etkilerinin sebepleri ve nedenleri incelenerek, yapılan

düzenlemelerin rekreasyonel yönetim ile ilişkili olması gerektiği ve dış mekânda gelecek kullanımlar

için olumsuzluk yaratmaması hedeflenmelidir.

Ancak son onlu yıllarda yapılan deniz dolguları ile bu doğal liman bozulmuş, kıyı dolgu alanları ile

rekreatif kullanımlar bu alanlarda ön plana çıkmıştır. Dolgu çalışmaları günümüzde de devam

etmektedir. Yaylacık Mahallesi sahilindeki yeni dolgu alanının kent merkezindeki mevcut yapılaşmış

dolgu alanıyla ve kent bütünüyle nasıl bütünleşeceği önemli bir sorun olarak görülmektedir.

Çalışmada, bu sorunun çözümü önem kazanmaktadır.

AMAÇ; Projenin genel amacı, Akçaabat ilçesi ve yakın çevresine hizmet verecek bir kıyı bandı dolgu

alanında yapılacak çevre düzenlemesi ile rekreatif amaçlı çözümler üretilmesidir. Proje alanının

bulunduğu konum dikkate alınarak, kentin sahil kesimindeki kullanım sürekliliğinin sağlanması

beklenmektedir. Tasarımcıdan, kente bir kimlik kazandırmayı amaçlayan, bölgenin (mahallenin)

geleneksel yapısını da ortaya koyan, sürdürülebilir planlama yaklaşımını ve bölgenin geçmişteki

kullanım niteliği de dikkate alarak proje alanının daha canlı ve yaşayan bir kent parçası haline

getirilmesi istenmektedir.

Tasarımınızda, Akçaabat ilçesi kent merkezi ve yakın çevresi için proje alanı içerisinde çeşitli

aktiviteler sunarken, etkinlik alanlarının genel temasının “sahil kullanımı” ve “yerel kültürel çeşitliliğin 2

vurgulanması” olması beklenmektedir. Zira, bölgenin geleneksel yapısında yerel kültürel çeşitlilik

önemli bir yer tutmaktadır. Bu çeşitlilik Akçaabat kentinin önemli özelliği olarak görülmekte, mevcut

sahil kullanımları ile bu bölge bütünleşmektedir. Bu kapsamda, etkinlik alanlarının düzenlenmesinde,

proje temasıyla uyumlu olacak ve bölgenin geleneksel yapısıyla da bütünleşerek bölgenin (Yaylacık

Mahallesinin) geleneksel folklorik yapısıyla ilgili festival, şölen, toplu gösteri alanlarının) kent ve

yakın çevresine hizmet verecek şekilde tasarlanması beklenmektedir.

Tasarımlarınız, alan kullanıcıları olarak tüm yaş gruplarına hizmet verecek şekilde, peyzaj mimarlığı

ilkeleri doğrultusunda işlevsel ve estetik değer taşımalıdır. Buna yönelik olarak hazırlayacağınız

proje çalışmalarınızda “dolgu alanı ve yakın çevresi” sahil düzenlenmesi ile bu alana en iyi şekilde

işlerlik kazandıracak, yeni bir kimlik ve imgelem öğeleri oluşturacak kullanımlar beklenmektedir.

ÇALIŞMA TAKVİMİ;

HAFTA TARİH GÜN AÇIKLAMA

1. 13.02.2017 Pazartesi Üniversitenin Açılısı ve Derslerin Başlaması

1. 15.02.2017 Çarşamba Konu ile ilgili bilgilerin bitirme öğrencilerine dağıtılması.

2. 20.02.2017 Pazartesi Soruların raportörlere iletilmesi (Saat 12.00 ye kadar)

2. 22.02.2017 Çarşamba Arazi incelemesi ve jürinin soruları yanıtlaması (Saat 10:00

)

22.03.2017 Çarşamba Ön inceleme dosyasının röportörlere teslimi

7.

29.03.2017

Çarşamba

A GRUBU B GRUBU

I. Tespit değerlendirmesi

(Saat:13.00’da)

I. Tespit değerlendirmesi

(Saat:13.00’da)

11. 03.05.2017 Çarşamba II. Tespit değerlendirmesi

(Saat: 13.00'da)

II. Tespit değerlendirmesi

(Saat: 13.00'da)

15.

26.05.2017

Cuma

Bitirme Çalışması ve Maket teslimi aynı gün (Saat

17.00’ya kadar jüri raportörlerince teslim alınacaktır)

*Teslim saati her iki grup için de geçerlidir.

16.

31.05.2017

Çarşamba

B GRUBU A GRUBU

Final Jürisi (Saat 09:00’da) Final Jürisi (Saat

09:00’da)

3

KAPSAM;

1. ÖN İNCELEME DOSYASI Ön İnceleme Dosyasında yer alacak çalışmalarda beklenen amaç; araştırma süresince edinilen bilgilerin tasarım sürecinde kullanılması ve bu süreçte, tasarım kararlarının bu bilgilerden hareketle nasıl oluşturulduğunun ifade edilmesidir. Bu amaçla;

Sorun tanımı ve problem belirleme

Ana amaçlar, hedefler ve ilkeler

Konu ile ilgili örneklerin incelenmesi (işlev organizasyonu, kavramsal kurgu, çevre ilişkisi, anlamsal, dizimsel, işlevsel özelliklerin analiz edilmesi, tipoloji, şekil-zemin ilişkisi vb. tasarım ilkelerin analizi vb.),

Konu ile ilgili çeşitli bilimsel çalışmalardan edinilen bilgilerin (makale, tez ve araştırmalar, vb.) ve mevzuatın değerlendirilerek çıkarımların özetlenmesi,

Çalışma alanının araştırılması ve incelenmesi (sörvey ve alan analizi, tasarımı sınırlayıcı ve yönlendirici etmenler, zemin nitelikleri, trafikle ilişkiler, sorun vb.),

Tasarım ürününü ortaya koyacak yaklaşımların belirlenmesi (Fonksiyonel kurgu ve program

analizi, olanaklar ve sınırlamalar) vb. dosyada yer almalıdır.

Önemli Notlar:

Ön inceleme dosyası bireysel hazırlanacaktır. Ayrıca, kopyala-yapıştır biçiminde olmayacak, bilgiler elde edildikten sonra ham bilgiler değil işlenmiş bilgilere yer verilecektir.

Ön inceleme dosya teslimi, birinci ve ikinci ara jürilerinin tamamına katılım vize koşuludur. Aksi durumda bitirme çalışması teslimi yapılamaz.

Ön inceleme dosyası, tasarım sürecinin her aşamasında başvurulan (kendi kendini denetleyen) bir kaynak olmalıdır.

Ön inceleme dosyası ayrıca dijital olarak PDF formatında teslim edilmelidir.

2. BİRİNCİ TESPİT (1. Arasınav) Bu tespitin an amacı; proje alanına ait yaptığınız ÖN İNCELME DOSYASInda alanın mevcut

durumunu ayrıntılı olarak ortaya koyan bir alan sörvey başta olmak üzere diğer çalışmaların somut

olarak alana ait tasarım gerekçelerini ortaya koymak, proje alanına ait ihtiyaç programını,

senaryosunu ve tasarım ana kararlarını hazırlamaktır. Sörvey paftası hazırlanırken dikkat edilmesi

gereken en önemli unsur, kullanılmayacak bilgilerle zorlanarak oluşturulmuş bir pafta değil, asgari

düzeyde şu koşulları sağlayan sistematik bir yaklaşım sağlamasıdır;

4

1.Doğal Fizyografik Özellikler 1.1.Iklimsel Özellikler 1.1.1.Yağiş 1.1.2.Sicaklik

1.1.3.Nem 1.1.4.Rüzgar 1.1.5.Işik 1.2. Fizyografik Özellikler 1.2.1.Eğim 1.2.2.Baki 1.2.3.Yükselti 1.2.4.Jeomorfoloji 1.3. Toprak Özellikleri 1.3.1.Toprak Türü 1.3.2.Derinlik

1.3.3.pH 1.3.4.Besin Maddesi 1.3.5.Verimlilik

1.4.Bitki Örtüsü 1.4.1.Doğal 1.4.2.Kültürel

2.Kültürel Peyzaj Özellikleri 2.1.Sirkülasyon Elemanları 2.1.1.Yol 2.1.2.Otopark

2.1.3.Köprü 2.1.4.Meydan

2.1.5.Giriş 2.2.Mevcut Yapılar 2.2.1.Konut 2.2.2.İbadethane 2.2.3.Hastane

2.2.4.Okul 2.2.5.Wc 2.2.6.Güvenlik 2.3.Alandaki Mevcut Yapılar 2.3.1.Çocuk Oyun Alanı 2.3.2.Oturma Alanı 2.3.3.Spor Alanı 2.4.Donatilar 2.4.1.Kamelya

2.4.2.Oturma Elemanı 2.4.3.Çöp 2.4.4.Aydinlatma

2.5.Toprak Altı Elemanlar 2.5.1.Kanalizasyon

2.5.2.Su 2.5.3.Elektrik

2.5.4.Doğal Gaz 2.5.5.Telefon

3.Algisal Peyzaj Özellikleri 3.1.Görsel 3.1.1.Egemen Görüş 3.1.2. Vista

3.1.3.Odak Noktası 3.1.4.Istenmeyen Görünüş 3.2.Işitsel 3.2.1.Gürültü Zonu 3.3.Kokusal

Bu aşamada dikkat edilmesi gereken en önemli konulardan birisi de; özellikle sörvey ve analiz

arasındaki farkın vurgulanarak hazırlıklar yapılmasıdır. Sörvey, bir durum tespiti çalışmasıdır ve

yukarıda içeriğinin asgari şartları detaylıca belirtilmiştir. Analizden kasıt ise; sörveyde elde edilen

verilerin, genel geçer tasarım ve planlama kriterlerine göre nasıl ele alınacağıdır. Söz gelimi; bir

yolun 3 m genişliğinde olması sörveyde gösterilmesi gereken bir durumu ifade ederken; bu

yolun mevcut araç ve yaya sirkülasyonu açısından ele alındığında, uluslararası normlara göre

(“bence, bana göre, sanki” vb ifadelerle başlayan kişisel sebeplerle değil, nitelikli verilerle) yeterli

olmaması nedeniyle genişletilmesi gerekliliği bir analiz yaklaşımıdır. Ya da alanda bulunan bir

bambu topluluğunun varlığı bir sörvey girdisi iken; bunun biyoçeşitliliği tehdit eden bir istilacı unsur

oluşu ya da bitkisel materyalin sergilenmesi açısından bir zenginlik olarak ele alınması bir analiz

yaklaşımıdır.

Bir başka önemli konu olan sentez ise; analiz kararlarından sonra, tasarım sürecinin hemen

başında, verilecek temel kararlara göre, o ana kadar elde edilen verilerin bireysel olarak işlenmiş

halini ifade eder. Analizden farklı olrak, mevcut durumun işlenmiş halini değil, proje sahibinin

gelecekle ilgili projeksiyonuna göre elde edilen verilerin işlenmiş halini ifade eder.

İhtiyaç programı, konsept ve senaryo ise; Tasarım çözümünün oluşturulması için gerekli tüm

mekânların, ögelerin, ihtiyaç ve isteklerin yazılı bir listesi ve taslağı olarak tanımlanabilir. Bu senaryo,

işlev şeması, mevcut imkan ve koşullar, kullanıcı istek ve ihtiyaçları tasarım evresinin ilk adımı, işlev

planı (diyagramı) ya da konsept plandır. Bu plan tasarıma ilişkin kâğıt üzerinde yapılan ilk işlevsel

çalışmadır. Belirlenen işlev alanlarının ve diğer tasarım ögelerinin, arazinin özel koşullarına uygun,

birbiriyle, mevcut ve çevre ile ilişkili bir şekilde grafik anlatım teknikleri kullanılarak oluşturulan

yerleşim planıdır. Bu planın amacı, işleve dayanarak tasarımın fikir planının oluşturulmasıdır.

Oluşturulan mekanlar yaklaşık büyüklük, konum sirkülasyon, manzara ve yön özelliklerine bakılarak

düşünülmeli ve çizilmelidir. Bu plan yoğun düşünce ve inceleme ürünüdür.

Analiz Elemanlari

1. Sorun Analizi

1.1.Ulaşım Ve Sirkülasyon

1.2.Arazi Plastiği

1.3.Donatısal Sorunlar

1.4. Mekansal Sorunlar

2. Mevcut Mekanların Ve Elamanların Tasarım Potansiyelleri

2.1.Mekan Düzeyinde

2.1.1.Yeterlilik

2.1.1.Işlevsellik

2.1.3.Çeşitlilik

2.1.4.Estetik

2.2. Donatı Düzeyinde

2.2.1.Kullanılabilir

2.2.2değiştirilebilir

2.2.3.Kaldırılabilir

2.3.Bitki Düzeyinde

2.3.1.Mutlak Korunacak

2.3.2.Yerleri Değiştirilecek

2.3.3.Bakım Yapılacak

2.3.4.Yok Sayılacak

3. Kullanıcı Profili

4. Silüet Analizi

5.1/2000 Ölçekli yakın çevre analizi

6.Ulaşım Analizi

7.Etkinlik Analizi

8. Kıyı Ekoloji Analizi

9. Sahil Karayolu Kullanımı

10. Kentsel Yerleşim Dokusunun Incelenmesi

11. Akçaabat Açık Yeşil Alan Analizi

12. Doğallık Analizi

13. Iklimsel Analiz

5

İSTENİLENLER;

SÖRVEY PAFTASI (Grupça yapılacaktır)

ALAN ANALİZİ PAFTASI (Grupça yapılacaktır)

SENTEZ PAFTASI

İHTİYAÇ PROGRAMI-KONSEPT-SENARYO PAFTASI

TASARIM ANA KARARLARI PAFTASI

ÇALIŞMA MAKETİ (1/1000)

3. İKİNCİ TESPİT (2. Ara Sınav)

Projenin birinci tespitte sunumu sırasında yapılan eleştiriler göz önüne alınarak, birinci tespitte

hazırlanması gereken tüm paftalar ikinci tespite geliştirilerek getirilecektir. Buna ilave olarak, 1/1000

ölçekteki tasarım ana kararlarıyla uyumlu olacak şekilde;

YAPISAL PEYZAJ (sert-yumuşak zemin) PAFTASI (1/500 Ölçekte)

BİTKİSEL PEYZAJ (bitkilendirme) PAFTASI (1/500 Ölçekte)

KESİT-GÖRÜNÜŞ PAFTASI (1 /500 Ölçekte)

4. FİNAL

SÖRVEY PAFTASI

ALAN ANALİZİ PAFTASI

SENTEZ PAFTASI

İHTİYAÇ PROGRAMI-KONSEPT-SENARYO PAFTASI

TASARIM ANA KARARLARI PAFTASI

YAPISAL PEYZAJ (SERT-YUMUŞAK ZEMİN) PAFTASI (1/500 ÖLÇEK)

BİTKİSEL PEYZAJ (BİTKİLENDİRME) PAFTASI (1/500 ÖLÇEK) 6

EN AZ 2 KESİT, 1 GÖRÜNÜŞ/SİLÜET PAFTASI (1/500 ÖLÇEK)

DETAY PAFTASI (1/200, 1/100, 1/50, 1/20) MAKET (1/1000) GEREKÇELİ RAPOR (EN AZ 10 SAYFA)

I. Tespitte ve II. tespitte yapılan eleştiriler de göz önüne alınarak, Tasarım ana kararlarında

değişiklik yapılmış ise, planlar ve raporlar revize edilerek temiz çizim halinde getirilecektir.

Detay Paftası, anlatılmak istenen alanın büyüklüğüne göre 1/200 ölçekli bölgesel tasarımınızın en

özellikli ve özgün bölgesinin ayrıntısı ve bu alandaki kendi özgün mekanların, donatıların ve bitkilerin

(1/50 ve 1/20 ölçeklerinde) plan kesit ve görünüş detaylarından oluşmalıdır. Fotokopi ile büyütülerek

getirilmiş çizimler, detay çözümü olarak değerlendirilmez. Detay çözümü; malzeme, malzemelerin bir

araya gelmelerine ilişkin teknikleri içeren özel bir kurguyu ifade eder.

Tüm projeyi kapsayan gerekçeli rapor, ön inceleme raporunuzun ve projenizin aşamalarını içeren ve

tasarım ilkelerinizi ortaya koyan, genelden özele doğru bir dispozisyonda olmalıdır.

7

PROJELERİN DEĞERLENDİRİLME ÖLÇÜTLERİ;

1- Proje sunumu;

a- Konuya hakimiyet [ ] (Terminolojiye hakim olma, sorulara cevap verme yetisi vb)

b- İfade kalitesi [ ] (Net, anlaşılabilir ifadeler; muhtemel sorulara önceden cevap verme vb)

c- Grafik anlatım kalitesi [ ] (Paftaların teknik doğruluğu, özgünlüğü, güncelliği vb)

2- Proje içeriği;

a- Sentaktik [ ] (Konsept, form anlayışı, şematik tasarım vb)

b- Semantik [ ] (Problem tespiti, karar tutarlılığı, amaç-hedef tespiti, olanaklar vb)

c- Fiziksel fonksiyon [ ] (Detay çözümü, ulaşım, sirkülasyon, engelli izi, altyapı –wc vb-, mekan

dizgisi, iklim koşullarına göre mekan-donatı kullanımı vb)

d- Ekolojik fonksiyon [ ] (Enerji, polenizasyon, yağış suyu yönetimi, biyoçeşitlilik, yıl boyu

süreklilik vb)

8

EK; ALANA AİT FARKLI DÖNEMLERE AİT UYDU FOTOĞRAFLARI

9

10

11

12

13