kpss from 2_KPSS...2014 kpss’de 94 soru yakaladık coğrafya 2015 kpss tarzına en yakın özgün...

2014 kpss’de94 soruyakaladık

coğrafya

2015kpss

tarzına en yakınözgün sorular

ve açıklamaları

ÖSYM

konu anlatımlıayrıntılı çözümlü

örnekleruyarılar

pratik bilgilerçıkmış sorular ve

açıklamaları

Editörler: Önder Cengiz-Mesut Atalay

KPSS Coğrafya

ISBN 978-605-364-821-5

Kitapta yer alan bölümlerin tüm sorumluluğu yazarına aittir.

© Pegem AkademiBu kitabın basım, yayın ve satış hakları

Pegem Akademi Yay. Eğt. Dan. Hizm. Tic. Ltd. Şti.ne aittir.Anılan kuruluşun izni alınmadan kitabın tümü ya da bölümleri,kapak tasarımı; mekanik, elektronik, fotokopi, manyetik, kayıtya da başka yöntemlerle çoğaltılamaz, basılamaz, dağıtılamaz.

Bu kitap T.C. Kültür Bakanlığı bandrolü ile satılmaktadır.Okuyucularımızın bandrolü olmayan kitaplar hakkında

yayınevimize bilgi vermesini ve bandrolsüz yayınlarısatın almamasını diliyoruz.

“Bu kitapta yer alan geçmiş yıllarda ÖSYM'nin yapmış olduğu sınavlardaki ÇIKMIŞ SORULAR'ın her hakkı ÖSYM'ye aittir. Hangi amaçla olursa olsun, tamamının veya bir kısmının kopya edilmesi, fotoğraflarının çekilmesi, herhangi bir yolla çoğaltılması ya da kullanılması, yayımlanması ÖSYM'nin yazılı izni olmadan yapılamaz. Pegem Akademi Yayıncılık telif ücreti ödeyerek bu izni almıştır.”

23. Baskı: Eylül 2014, Ankara

Yayın-Proje Yönetmeni: Ayşegül EroğluTürkçe Redaksiyon: Nuray Karaca

Dizgi-Grafik Tasarım: Göktürk Alperen AslanKapak Tasarımı: Gürsel Avcı

Baskı: Ayrıntı Basım Yayın ve Matbaacılık Ltd. Stiİvedik Organize Sanayi 28. Cadde 770. Sokak No: 105/A

Yenimahalle/ANKARA(0312-394 55 90)

Yayıncı Sertifika No: 14749Matbaa Sertifika No: 13987

İletişim

Karanfil 2 Sokak No: 45 Kızılay / ANKARAYayınevi: 0312 430 67 50 - 430 67 51

Yayınevi Belgeç: 0312 435 44 60Dağıtım: 0312 434 54 24 - 434 54 08

Dağıtım Belgeç: 0312 431 37 38Hazırlık Kursları: 0312 419 05 60

İnternet: www.pegem.netE-ileti: [email protected]

Değerli Adaylar;

Bu kitap Kamu Personeli Seçme Sınavı (KPSS) Genel Kültür Testinde önemli bir yer tutan “Coğrafya” kapsamındaki 18 soruyu etkili bir şekilde çözebilmeniz amacıyla hazırlanmıştır.

Kitap, sorulmuş ve sorulması olası soruların titizlikle incelenmesiyle meydana getirilmiş olup;

■ Coğrafi Konum ve Türkiye’nin Coğrafi Konumu, ■ Türkiye’nin Yerşekilleri ve Özellikleri,■ Türkiye’nin İklimi ve Bitki Örtüsü,■ Türkiye’de Nüfus ve Yerleşme,■ Türkiye’nin Ekonomik Coğrafyası,■ Türkiye’de Madenler, Enerji Kaynakları ve Sanayi,■ Türkiye’de Ulaşım, Ticaret ve Turizm ve ■ Türkiye’nin Coğrafi Bölgeleri bölümlerinden oluşmaktadır.

Kitapta; bölümlerin sınav formatına uygun ve soru çözümünü kolaylaştıracak bir şekilde ele alınmasına ve bilgilerin açık ve anlaşılır bir dille ifade edilmesine, bilginin resim, şekil, şemalarla somutlaştırılmasına, kavram haritaları, tablolar, grafik ve etkinliklerle akılda kalıcı biçimde sunulmasına özen gösterilmiştir. Ayrıca her sayfada yer alan boş Türkiye haritaları ile yer, yön dağılış vs. bilgilerinizi uygulama olanağı sağlanmıştır.

Her ünitenin sonunda,

■ özet, ■ etkinlik,■ bulmaca, ■ çözümlü testler,■ cevaplı testler ve■ çıkmış sorulara;

yer verilmiştir.

Ayrıca 2014 KPSS Lisans Coğrafya soruları sınava giren öğrencilerden alınan bilgilerle derlenmiş ve çözüm yazılarak kitabımıza konulmuştur.Bu kitabın hazırlanmasında yardım, destek ve katkılarını esirgemeyen meslektaşlarımıza,PEGEM AKADEMİ yayınevi ve dershanesi çalışanlarına ve öğrencilerimize teşekkürü birborç biliriz.

Bu kitap, uzun bir birikimin ve yoğun bir emeğin ürünüdür. Kitapla ilgili görüş veönerileriniz bu ürünün niteliğini daha da arttıracaktır. Değerli görüş ve önerilerinizi lütfen bizimle [email protected] aracılığıyla paylaşınız.

Kitabın çalışmalarınızda yararlı olması dileğiyle, KPSS’de ve meslek hayatınızda başarılar.

Önder Cengiz-Mesut Atalay

SUNU

2014 KPSS’de Yer Alan 18 Coğrafya Sorusunun Oransal Dağılışı

KONULAR YAKLAŞIK AĞIRLIK

Türkiye’nin Fiziki Coğrafyası %39 (7 soru)

Türkiye’nin Beşeri Coğrafyası %17 (3 soru)

Türkiye’nin Ekonomik CoğrafyasıTürkiye’nin Ekonomik Coğrafyası %44 (8 soru)

2002-2014 yılları arasında çıkmış soruların analizleri aşağıdaki tabloda verilmiştir.

200

2

200

3

200

4

200

5

200

6

200

7

200

8

200

9

201

0

201

1

201

2

201

3

201

4

Türkiye’nin

Fiziki

Coğrafyası

Türkiye’nin

Coğrafi

Konumu

1 - 1 1 - 1 1 1 2 - 1 1 1

Türkiye’nin

Yerşekilleri1 3 1 2 1 1 2 1 1 2 1 4 5

Türkiye’nin

İklimi ve

Bitki Örtüsü

- 1 1 1 2 1 2 2 3 1 1 - 1

Türkiye’nin

Beşeri

Coğrafyası

Türkiye’de

Nüfus ve

Yerleşme

2 2 2 4 3 3 3 3 3 3 3 3 3

Türkiye’nin Türkiye’nin

Ekonomik Ekonomik

CoğrafyasıCoğrafyası

Türkiye’de

tarım,

hayvancılık

ve ormancılık

4 4 4 3 4 4 3 4 4 3 3 2 2

Türkiye’de

madenler,

enerji

kaynakları ve

endüstri

3 2 1 2 3 3 2 2 1 2 3 3 2

Türkiye’de

ulaşım,

ticaret, ve

turizm

2 2 3 3 3 2 3 3 2 2 4 3 3

Türkiye’nin Türkiye’nin

Bölgeler Bölgeler

CoğrafyasıCoğrafyası

Türkiye’nin

Bölgeler

Coğrafyası

5 4 5 2 2 3 2 2 2 5 1 - 1

Çevre ve Toplum

- - - - - - - 1 1 1 1 2 -

İÇİNDEKİLER

1. BÖLÜM Coğrafi Konum ve Türkiye’nin Coğrafi Konumu

Coğrafi Konum ve Türkiye’nin Coğrafi Konumu .....................................................3

Matematik Konum...................................................................................................3

Paraleller ............................................................................................................3

Meridyenler ........................................................................................................4

Yerel Saat Hesaplamaları ..................................................................................5

Güneş Hesaplamaları ........................................................................................6

Özel Tarihlerde Türkiye ......................................................................................7

Türkiye’nin Matematik Konumu ve Sonuçları .....................................................8

Özel Konum ..........................................................................................................10

Türkiye’nin Özel Konumu ve Sonuçları ............................................................10

Özet ......................................................................................................................13

Etkinlik ..................................................................................................................14

Bulmaca................................................................................................................15

Çözümlü Test ........................................................................................................16

Cevaplı Test ..........................................................................................................22

Çıkmış Sorular ......................................................................................................25

2. BÖLÜM Türkiye’nin Yerşekilleri ve Özellikleri

Türkiye’nin Yerşekilleri ve Özellikleri ....................................................................31

Jeolojik Zamanlarda Türkiye.................................................................................31

Birinci Jeolojik Zaman (Paleozoik) ...................................................................31

İkinci Jeolojik Zaman (Mesozoik) .....................................................................31

Üçüncü Jeolojik Zaman (Tersiyer) ....................................................................31

Dördüncü Jeolojik Zaman (Kuaterner) .............................................................32

Yerşekillerinin Genel Özellikleri ............................................................................32

Fiziki Haritalar .......................................................................................................33

Türkiye’nin Dağları................................................................................................33

Orojenez ..........................................................................................................33

Volkanik Dağlar ................................................................................................35

Türkiye’nin Ovaları................................................................................................35

Bulundukları Yere Göre Ovalar ........................................................................35

Türkiye’nin Platoları ..............................................................................................37

Türkiye Akarsularının Genel Özellikleri ................................................................37

vi

Türkiye’nin Başlıca Akarsuları ..........................................................................37

Türkiye’nin Başlıca Havzaları ...........................................................................38

Akarsularımızın Rejimleri .................................................................................38

Türkiye’deki Akarsulardan Yararlanma ............................................................39

Türkiye’de Akarsuların Oluşturduğu Şekiller ....................................................39

Akarsu Aşındırma Şekilleri ...............................................................................39

Akarsu Biriktirme Şekilleri ................................................................................40

Türkiye’de Karstik Şekiller ................................................................................41

Türkiye’de Göller ..............................................................................................42

Oluşumlarına Göre Göller ................................................................................42

Doğal Göller ................................................................................................42

Yapay Göller (Baraj Gölleri) .........................................................................43

Sularının Özelliklerine Göre Göller ..................................................................43

Türkiye’de Rüzgârlar ve Rüzgârların Oluşturduğu Şekiller ..............................43

Türkiye’de Buzullar ve Buzulların Oluşturduğu Şekiller ...................................44

Türkiye’de Yer altı Suları ve Kaynakları ...........................................................44

Kayaların Parçalanması ...................................................................................45

Türkiye’de Toprak Tipleri ......................................................................................45

Türkiye’de Doğal Afetler .......................................................................................46

Erozyon ............................................................................................................46

Kütle Hareketleri (Heyelan ve Toprak Kayması) ..............................................46

Türkiye’de Depremler .......................................................................................47

Türkiye’de Kıyı Şekillenmesi ............................................................................47

Türkiye’de Kıyı Tipleri ...........................................................................................48

Özet ......................................................................................................................49

Etkinlik ..................................................................................................................52

Bulmaca................................................................................................................53

Çözümlü Test ........................................................................................................54

Cevaplı Test ..........................................................................................................60

Çıkmış Sorular ......................................................................................................63

3. BÖLÜM Türkiye’nin İklimi ve Bitki Örtüsü

Türkiye’nin İklimi ve Bitki Örtüsü...........................................................................73

Türkiye’nin İklimini Etkileyen Faktörler .................................................................73

Matematik Konumunun Etkisi ..........................................................................73

Özel Konumunun Etkisi ....................................................................................74

Etrafındaki Denizlerin Etkisi .........................................................................74

Etrafındaki Kara Kütlelerinin Etkisi ..............................................................74

vii

Etrafındaki Basınç Merkezlerinin Etkisi .......................................................74

Yeryüzü Şekillerinin Etkisi ............................................................................74

İklim Elemanları ...............................................................................................74

Türkiye’de Sıcaklık .....................................................................................74

Türkiye’nin İzoterm Haritaları ...........................................................................75

Türkiye’nin Yıllık İzoterm Haritası ....................................................................75

Türkiye Temmuz Ayı İndirgenmiş Sıcaklık Ortalamalarının Dağılışı ................75

Türkİye Ocak Ayı İndirgenmiş Sıcaklık Ortalamalarının Dağılışı .....................75

Türkiye Yıllık Sıcaklık Farkı ..............................................................................76

Türkiye’de Güneşlenme Süresi ........................................................................76

Türkiye’de Don Olayının Dağılışı .....................................................................76

Türkiye’de Basınç ........................................................................................76

Türkiye’de Rüzgârlar ...................................................................................77

Türkiye’de Nem ve Yağış.............................................................................77

Oluşumlarına Göre Yağış Çeşitleri ...................................................................78

Türkiye’nin İklim Tipleri ve Bitki Örtüsü .................................................................79

Türkiye’de İklim Tipleri .....................................................................................79

Türkiye’nin Bitki Örtüsü ....................................................................................80

Türkiye’deki Endemik Bitkiler................................................................................82

Özet ......................................................................................................................83

İklim ......................................................................................................................84

Bitki Örtüsü ...........................................................................................................84

Etkinlik ..................................................................................................................85

Bulmaca................................................................................................................86

Çözümlü Test ........................................................................................................87

Cevaplı Test ..........................................................................................................95

Çıkmış Sorular ......................................................................................................99

4. BÖLÜM Türkiye’de Nüfus ve Yerleşme

Türkiye’de Nüfus ve Yerleşme ............................................................................107

Türkiye’de Nüfus Artışı ve Sonuçları ..............................................................107

Türkiye’de Nüfusun Dağılışı ve Nüfusun Dağılışını Etkileyen Faktörler .........108

Türkiye’de Sık Nüfuslu Yerler ....................................................................109

Türkiye’de Seyrek Nüfuslu Yerler ..............................................................109

Nüfus Yoğunlukları ....................................................................................110

Türkiye Nüfusunun Özellikleri (Nüfusun Yapısı) ........................................ 111

Türkiye’de Göçler ve Yerleşme ..................................................................113

Zamana Göre Göçler .................................................................................114

viii

Gidilen Yere Göre Göçler ...............................................................................115

Yerleşme ............................................................................................................115

Kırsal Yerleşmeler ..........................................................................................115

Şehir Yerleşmeleri ..........................................................................................117Türkiye’de Mesken Tipleri ve Konutlarda Kullanılan Yapı Malzemeleri ..............118

Özet ....................................................................................................................119

Etkinlik ................................................................................................................120

Bulmaca..............................................................................................................121

Çözümlü Test ......................................................................................................122

Cevaplı Test ........................................................................................................128

Çıkmış Sorular ....................................................................................................131

5. BÖLÜM Türkiye’nin Ekonomik Coğrafyası

Türkiye’nin Ekonomik Coğrafyası .......................................................................145

Türkiye Ekonomisini Etkileyen Faktörler.............................................................145

Türkiye’de Tarım .................................................................................................146

Türkiye’de Tarımda Verimi Etkileyen Faktörler ...............................................146

Tarım Ürünleri ................................................................................................149

Tahıllar .......................................................................................................149

Sanayi Bitkileri ...........................................................................................150

Yağ Bitkileri ................................................................................................153

Meyvecilik ..................................................................................................154

Yumrulu Bitkiler .........................................................................................156

Sebzecilik ..................................................................................................156

Seracılık (Örtü Altı Tarım) ..........................................................................156

Türkiye’de Hayvancılık ...................................................................................156

Küçükbaş Hayvancılık ...............................................................................157

Büyükbaş Hayvancılık ...............................................................................158

Kümes Hayvancılığı ..................................................................................159

İpek Böcekçiliği ..........................................................................................159

Arıcılık .......................................................................................................159

Balıkçılık ....................................................................................................160

Türkiye’de Ormancılık.........................................................................................161

Özet ....................................................................................................................162

Etkinlik ................................................................................................................164

Bulmaca..............................................................................................................165

Çözümlü Test ......................................................................................................166

Cevaplı Test ........................................................................................................171

Çıkmış Sorular ....................................................................................................175

ix

6. BÖLÜM Türkiye’de Madenler, Enerji Kaynakları ve Sanayi

Türkiye’de Madenler, Enerji Kaynakları ve Sanayi .............................................187

Türkiye’de Madenler ...........................................................................................187

Türkiye’de Çıkartılan Başlıca Madenler .........................................................188

Türkiye’de Enerji Kaynakları ...............................................................................190

Taşkömürü .....................................................................................................190

Linyit ...............................................................................................................190

Termik Santral ................................................................................................190

Petrol ..............................................................................................................191

Doğalgaz ........................................................................................................192

Su Gücü (Hidroelektrik) ..................................................................................192

Rüzgâr Gücü ..................................................................................................192

Güneş Enerjisi ................................................................................................193

Jeotermal Enerji .............................................................................................193

Nükleer Enerji ................................................................................................193

Türkiye’de Sanayi ...............................................................................................194

Türkiye’de Sanayi Kolları ...............................................................................194

Özet ....................................................................................................................199

Etkinlik ................................................................................................................202

Bulmaca..............................................................................................................203

Çözümlü Test ......................................................................................................204

Cevaplı Test ........................................................................................................212

Çıkmış Sorular ....................................................................................................215

7. BÖLÜM Türkiye’de Ulaşım, Ticaret ve Turizm

Türkiye’de Ulaşım,Ticaret ve Turizm ..................................................................225

Türkiye’de Ulaşım ...............................................................................................225

Kara Yolu Ulaşımı ..........................................................................................225

Demir Yolu Ulaşımı ........................................................................................226

Deniz Yolu Ulaşımı .........................................................................................227

Hava Yolu Ulaşımı..........................................................................................228

Türkiye’de Ticaret ...............................................................................................229

Türkiye’de Turizm ...............................................................................................231

Türkiye’nin Turistik Değerleri..........................................................................231

Türkiye Millî Parkları (1958 - 2009) ...............................................................233

Türkiye’de Şehirler ve Özellikleri ....................................................................236

x

Özet ....................................................................................................................240

Etkinlik ................................................................................................................241

Bulmaca..............................................................................................................242

Çözümlü Test ......................................................................................................243

Cevaplı Test ........................................................................................................249

Çıkmış Sorular ....................................................................................................252

8. BÖLÜM Türkiye’nin Coğrafi Bölgeleri

Türkiye’nin Coğrafi Bölgeleri...............................................................................261

Doğal Özellikler ..............................................................................................262

Beşeri ve Ekonomik Özellikler .......................................................................262

Karadeniz Bölgesi...............................................................................................263

Fiziki (Doğal) Özellikleri .................................................................................263

Bölümleri ........................................................................................................266

Bölge’nin Enleri ..............................................................................................268

Marmara Bölgesi ................................................................................................270


Nüfus Yapısı ve Ekonomik Özellikleri ............................................................271

Bölümleri ........................................................................................................273

Bölgenin Enleri ...............................................................................................276

Çözümlü Test ......................................................................................................278

Cevaplı Test ........................................................................................................283

Ege Bölgesi ........................................................................................................286



Bölgenin Enleri ...............................................................................................289

Akdeniz Bölgesi ..................................................................................................291


Nüfus Yapısı ve Ekonomik Özellikler .............................................................292

Bölümleri ........................................................................................................293

Bölgenin Enleri ...............................................................................................295

Çözümlü Test ......................................................................................................296

Cevaplı Test ........................................................................................................302

İç Anadolu Bölgesi ..............................................................................................305



Bölümleri ........................................................................................................307

Bölgenin Enleri ...............................................................................................308

xi

Doğu Anadolu Bölgesi ........................................................................................310


Bölümleri ........................................................................................................313

Bölgenin Enleri ...............................................................................................314

Güneydoğu Anadolu Bölgesi ..............................................................................316


Nüfus Yapısı ve Ekonomik Özellikler .............................................................317

Bölümleri ........................................................................................................318

Güney Anadolu Projesi (GAP) .......................................................................319

Bölgenin Enleri ...............................................................................................320

Bölgelerin Özelliklerinin Karşılaştırılması ...........................................................321

Özet ....................................................................................................................323

Etkinlik ................................................................................................................324

Bulmaca..............................................................................................................325

Çözümlü Test ......................................................................................................326

Cevaplı Test ........................................................................................................331

Çıkmış Sorular ....................................................................................................334

Grafik; Tablo ve Harita Yorumlarken Dikkat Edilecek Özellikler .........................342

Bulmaca Çözümleri ............................................................................................345

Genel Kültür’de

bizden

...soru39

yakaladı

sordu

2014 KPSS

xv

PEGEM AKADEMİ SORULARIÖSYM SORULARI

COĞRAFYA

201428. Türkiye’de;

• Batı rüzgarlarının etkili olması

• Akdeniz ikliminin etkili olması

• Cephe yağışlarının görülmesi

• 4 mevsim özelliklerinin görülmesi

Özellikleri aşağıdakilerden hangisinin sonucu-dur?

A) 26-45 doğu meridyenleri arasında yer alması

B) Orta kuşakta yer alması

C) Kuzey yarım kürede bulunması

D) Yükseltisinin fazla olması,

E) Üç tarafının denizlerle çevrili olması

29. Aşağıdakilerden hangisi Türkiye’nin jeomorfolojik özelliklerinden değildir?

A) Türkiye engebeli ve yüksek bir ülkedir.

B) İç kesimlerdeki göller 3. jeolojik dönemde oluş-muştur.

C) 3. jeolojik dönemde Taşeli Platosu karstlaşmıştır.

D) Lav akıntılarıyla Erzurum - Kars Platosu oluş-muştur.

E) Volkanik dağlarda güncel buzullara rastlanmaz.

15.

I. Dört mevsimin belirgin olarak yaşanması

II. Cephe yağışlarının etkili olması

III. En uzun gecenin 21 Aralık’ta yaşanması

IV. Batı rüzgârlarının etkisi altında olması

Yukarıda numaralandırılmış ifadelerden hangileri Türkiye’nin orta kuşakta yer aldığını kanıtlar?

A) I ve II B) I ve IV C) III ve IV

D) I, II ve IV E) II, III ve IV

Lisans Mezunları İçin Tamamı Çözümlü Soru BankasıSayfa 12 / 15. Soru

34. Türkiye’nin orta kuşakta bulunmasının, aşağıdaki iklim özelliklerinden hangisi üzerinde etkili olduğu söylenemez?

A) Kış mevsiminde cephesel yağışların görülmesi

B) Batı rüzgârlarının etkisinin görülmesi

C) Akdeniz iklim kuşağında yer alması

D) Dört mevsimin belirgin yaşanması

E) Kısa mesafelerde farklı iklim tiplerinin görülmesi

Genel Yetenek Genel Kültür Türkiye Geneli 1034. Soru

1. Ülkemiz genç oluşumlu bir arazi yapısına sahip olup ortalama yükseltisi oldukça fazladır ve kısa mesafe-de yerşekilleri çeşitlilik göstermektedir.

Buna göre, aşağıdakilerden hangisi Türkiye’nin ge-nel yeryüzü şekilleri özellikleri içinde yer almaz?

A) Batıdan doğuya doğru gidildikçe yükseltinin artması

B) Güncel buzulların etkili olduğu dağların bulun-ması

C) Yüksek düzlüklerin yer alması

D) Farklı jeolojik dönemlere ait arazi yapısının olması

E) Aktif volkanların geniş yer tutması

Lisans Mezunları İçin Konu Anlatımlı KitapSayfa 76 / 1. Soru

xvi


COĞRAFYA

201429. Aşağıdakilerden hangisi Türkiye’nin jeomorfolojik

özelliklerinden değildir?

A) Türkiye engebeli ve yüksek bir ülkedir.

B) İç kesimlerdeki göller 3. jeolojik dönemde oluş-muştur.

C) 3. jeolojik dönemde Taşeli Platosu karstlaşmıştır.

D) Lav akıntılarıyla Erzurum - Kars Platosu oluş-muştur.

E) Volkanik dağlarda güncel buzullara rastlanmaz.

30. Bir yörede heyelan (Toprak kayması) gerçek-leşmesinde aşağıdakilerden hangisinin etkisi bulunmaz?

A) Doğal yapının beşeri faaliyetler sonucu bozul-ması

B) Eğimli arazinin olması

C) Bol yağış alması

D) Akarsu rejimlerinin düzensiz olması

E) Killi toprak yapısının olması

29. Türkiye’nin yeryüzü şekilleriyle ilgili aşağıda veri-len bilgilerden hangisi yanlıştır?

A) Kısa mesafelerde yükselti değişimi en fazla Doğu Karadeniz’dedir.

B) Güncel buzullar çoğunlukla ülkenin doğusundaki dağlar üzerindedir.

C) Türkiye’nin farklı yörelerinde meltem rüzgârları görülür.

D) Kırık dağların tamamı kıyı çizgisine dik olarak uzanır.

E) Ülkemizde en çok kıvrım dağları yaygındır.


12. Kayaların, toprak tabakalarının yamaç boyunca eğim doğrultusunda hareket etmesine heyelan denir.

Heyelan oluşumunda, aşağıdakilerden hangisi en az etkilidir?

A) Eğim fazlalığı

B) Tabakaların uzanış doğrultusu

C) Akarsu rejiminin düzensiz olması

D) Toprağın yapısı

E) Yağış miktarı

5000 Genel Yetenek Genel Kültür Soru BankasıSayfa 564 / 12. Soru

6. Zemini kaya ve yapay dolgu malzemesinden oluşan bir yamacın yerçekimi, eğim, su ve beşeri faktörlerin etkisiyle aşağı ve dışa doğru hareketine heyelan denir.

I

IIIII

IVV

Buna göre, yukarıdaki Türkiye haritasında nu-maralarla gösterilen yerlerin hangisinde görülen heyelanın nedeni yağış ve engebedir?A) I B) II C) III D) IV E) V

Genel Yetenek Genel Kültür Yaprak TestTest 7 / 6. Soru

xvii


COĞRAFYA

201430. Bir yörede heyelan (Toprak kayması) gerçek-

leşmesinde aşağıdakilerden hangisinin etkisi bulunmaz?

A) Doğal yapının beşeri faaliyetler sonucu bozul-ması

B) Eğimli arazinin olması

C) Bol yağış alması

D) Akarsu rejimlerinin düzensiz olması

E) Killi toprak yapısının olması

31.

O

4050

Yağış (mm)

30

20

0

Ş M N M H T A E E K A

Yağış dağılışı gösterilen iklim grafiği aşağıdaki hangi iklim tipine aittir?

A) Akdeniz iklimi

B) Karadeniz iklimi

C) Doğu Anadolu Karasal iklimi

D) İç Anadolu Karasal iklimi

E) Akdeniz - Karadeniz geçiş iklimi

9. Türkiye’de heyelan olaylarının en fazla Karadeniz Bölgesi’nde görülmesinde;

I. eğimin fazla olması,

II. yağışın fazla olması,

III. killi toprakların fazla olması

faktörlerinden hangileri etkili olmuştur?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II

D) I ve III E) I, II ve III


4. Türkiye’de kış sıcaklık ortalamalarının en düşük olduğu, yazların serin ve yağışlı geçtiği, yağmur şeklinde düşen yağışların en çok yaz mevsimin-de alındığı iklim tipinin grafiği, aşağıdakilerden hangisidir?

A)

C)

B)

D)

E)

Sıcaklık (°C)Yağış (mm)140 30

2520

15105

0

12010080604020

01 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12


2520

15105

0

-5

12010080604020

01 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12


2520

15105

0

12010080604020

01 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12


2520

15105

0

12010080604020

01 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12


2520

15105

0

12010080604020

01 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

Sıcaklık

Yağış


xviii


COĞRAFYA

201431.

O

4050

Yağış (mm)

30

20

0

Ş M N M H T A E E K A

Yağış dağılışı gösterilen iklim grafiği aşağıdaki hangi iklim tipine aittir?

A) Akdeniz iklimi

B) Karadeniz iklimi

C) Doğu Anadolu Karasal iklimi

D) İç Anadolu Karasal iklimi

E) Akdeniz - Karadeniz geçiş iklimi

16.

K

%15

%31

%36

%18

%28

%36

%17%19

Kİ İY YS S

Yağışın mevsimlere dağılışının yüzde olarak gösterildiği yukarıdaki grafikler, aşağıdaki coğrafi bölümlerin hangisine ait olabilir?

I II

A) Yukarı Fırat Orta Fırat

B) Orta Kızılırmak Güney Marmara

C) Doğu Karadeniz Ergene

D) Erzurum-Kars Yukarı Sakarya

E) Erzurum-Kars Antalya


17.

İ Y S K

Yağış

Mevsimler

Yağış

S K İ Y

Yukarıda bir merkezimizin yıllık yağış rejimi verilmiştir.

II

IV

III

IV

Yağış rejimi verilen merkez haritada kaç numaralı alandır?A) I B) II C) III D) IV E) VLisans Mezunları İçin Tamamı Çözümlü Soru BankasıSayfa 65 / 17. Soru

xix


COĞRAFYA

201432. Türkiye’de eğim ve engebenin fazla olduğu yörelerde

nüfuslanma seyrektir.

V

I

III

II

IV

Buna göre Türkiye haritasında işaretlenmiş saha-lardan hangisi bu duruma örnek teşkil etmez?

A) I B) II C) III D) IV E) V

10. Aşağıdakilerden hangisi Türkiye’nin az nüfuslan-mış yerlerinden değildir?

A) Taşeli Platosu

B) Hakkari Bölümü

C) Yıldız Dağları Bölümü

D) Doğu Karadeniz Kıyıları

E) Menteşe Yöresi

Genel Yetenek Genel Kültür 30 DenemeDeneme 12 / 10. Soru

16.

I

IIIII

V IV

Türkiye’nin iklim ve yeryüzü şekilleri göz önüne alındığında yukarıda verilen numaralı alanlardan hangisinde yerleşme koşullarının daha elverişli olduğu söylenebilir?



35. Dağların kıyının hemen gerisinden yükselmesi;

I. Kıyı Ege Bölümü

II. Orta Karadeniz Bölümü

III. Ergene Bölümü

IV. Adana Bölümü

V. Doğu Karadeniz Bölümü

gibi yörelerinden hangilerinde nüfusun dar kıyı şeridinde toplanmasına neden olmuştur?



xx


COĞRAFYA

20145. İç göçte ülkenin toplam nüfusunda bir değişiklik orta-

ya çıkmaz sadece bölgelerin ve şehirlerin nüfusların-da artma ya da azalma meydana gelir.

Aşağıdakilerden hangisi iç göçün sonuçlarından değildir?

A) Ülke genelinde nüfus dağılışında dengesizlik görülür.

B) Düzensiz kentleşme görülür.

C) Sanayi tesisleri kent içinde kalır.

D) Doğal nüfus artış hızı artar.

E) Yatırımlar dengesiz dağılır.


9. Türkiye’de kırsal kesimden kentlere doğru ekonomik ve sosyal nedenlerden dolayı yoğun göçler yaşanır. Kırsal kesimdeki ekonomik ve sosyal sorunların yanı sıra kentlerin çekici olma özellikleri de kentlerin göç almasına etkendir.

Aşağıdakilerden hangisi kırsal kesimden kentlere doğru olan göçün sonuçlarından değildir?

A) Doğal Nüfus artış oranının yükselmesi

B) Yatırımların dengesiz dağılması

C) Ulaşım ve hava kirliliğinin görülmesi

D) Kır ve kent kültürünün çatışması

E) Plansız kentleşme


6. Türkiye’de Kentsel nüfus oranının en fazla olduğu bölge Marmara, en az olduğu bölge Karadeniz’dir.

Aşağıda verilenlerden hangisi bu durum üzerinde daha fazla etkili olmuştur?

A) Doğum oranları

B) Ölüm oranları

C) Nüfus yoğunlukları

D) Nüfus miktarları

E) Göç oranları


33. Türkiye’de görülen göçlerle ilgili aşağıdakilerden hangisi doğru değildir?

A) Göç alan yerlerde doğal nüfus artış hızı fazladır.

B) Doğudan batıya doğru sürekli göç gerçekleşir.

C) Engebe yükseltinin fazla olduğu yerlerde göç olayı görülür.

D) Gelişmiş bölgeler göç alır.

E) Göçe katılan nüfus genelde genç nüfustur.

xxi


COĞRAFYA

201433. Türkiye’de görülen göçlerle ilgili aşağıdakilerden

hangisi doğru değildir?

A) Göç alan yerlerde doğal nüfus artış hızı fazladır.

B) Doğudan batıya doğru sürekli göç gerçekleşir.

C) Engebe yükseltinin fazla olduğu yerlerde göç olayı görülür.

D) Gelişmiş bölgeler göç alır.

E) Göçe katılan nüfus genelde genç nüfustur.

34. Bitki örtüsünün gür, uzun boylu ot topluluklarının çürümesi sonucunda humus bakımından zengin olan toprak türü aşağıdakilerden hangisidir?

A) Vertisol

B) Podzol

C) Laterit

D) Terra Rossa

E) Çernozyum

7.

I. Doğum oranlarının fazla olması

II. Erkek nüfus oranının kadın nüfus oranından be-lirgin bir şekilde fazla olması

III. Doğum oranlarının az, nüfus artış hızının fazla olması

IV. Tarımda makine kullanımının yaygın olması

Yukarıda verilen özelliklerden hangisi bir kentin göç aldığını kanıtlar?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) II ve III

D) II ve IV E) III ve IV


2. Çernezyom topraklar, tarımsal verimliliğin yüksek oldu-ğu yerlerdedir. Türkiye’de Doğu Anadolu Bölgesi’nde Erzurum - Kars Bölümü’nde bulunmasına karşın bu bölümdeki tarımsal verim Ege Bölgesi’nden daha dü-şüktür.

Buna göre, aşağıdakilerden hangisi Erzurum - Kars Bölümü ile Kıyı Ege Bölümü’nün bu farklılı-ğının nedenidir?

A) Yüz ölçümlerinin farklı olması

B) Sulama olanaklarının farklı olması

C) Yükseltisinin farklı olması

D) Bitki örtüsünün farklı olması

E) Enlem değerlerinin farklı olmasıGenel Yetenek Genel Kültür Yaprak TestTest 7 / 2. Soru

11. Çernozyom mineral ve humus bakımından zengin, düyanın en verimli toprakları arasındadır.

Türkiye’de Erzurum Kars Bölümü’nde çernoz-yom toprağının bulunmasına karşın tarımın geliş-meme nedeni aşağıdakilerden hangisidir?

A) Bölümde tarım faaliyetlerine yer verilmemesi

B) Büyükbaş hayvancılığın yaygın olarak yapılması

C) Sulama ihtiyacının yeterince gelişmemiş olması

D) İklim nedeniyle tarımın yeterince gelişmemesi

E) Yaz kuraklığının tarıma olumsuz etkisi


xxii


COĞRAFYA

201434. Bitki örtüsünün gür, uzun boylu ot topluluklarının

çürümesi sonucunda humus bakımından zengin olan toprak türü aşağıdakilerden hangisidir?

A) Vertisol

B) Podzol

C) Laterit

D) Terra Rossa

E) Çernozyum

11. Toprak içerisindeki humus miktarında doğal bitki ör-tüsü etkilidir. Doğal bitki örtüsü gür ise humus fazladır.

IV

I

V

II

III

Buna göre yukarıdaki Türkiye haritasında tara-narak gösterilmiş alanlardan hangisinde toprak yapısında humus daha azdır?


5000 Genel Yetenek Genel Kültür Soru BankasıSayfa 564 / 11. Soru?

12. Erzurum-Kars çevresinde aşağıda verilen toprak-lardan hangisine rastlanır?

A) Çernozyom

B) Alüvyon

C) Terra-rossa

D) Lös

E) Kahverengi orman

Lİsans Mezunları İçin Tamamı Çözümlü Soru BankasıSayfa 36 / 12. Soru

30. Aşağıdaki toprak türlerinden hangisi verimli toprak türleri içinde yer almasına karşın Türkiye ekonomisine katkısı en azdır?

A) Alüvyal topraklar

B) Laterit topraklar

C) Step toprakları

D) Terra rossa topraklar

E) Çernozyum topraklar


xxiii


COĞRAFYA

201436. Ege’de horst ve grabenlerin kıyıya dik uzanması

(doğu, batı doğrultusunda) aşağıdakilerden hangi-sinin oluşmasında etkili değildir?

A) İç kesimlere grabenlerden ulaşımın kolay olmaması

B) Kıyıda girinti çıkıntının fazla olması

C) Denizel etkinin iç kesimlere sokulması

D) Akarsuların doğu batı doğrultusunda hareket etmesi

E) Gerçek kıyı uzunluğunun fazla olması

14. Ege kıyılarında dağlar kıyı çizgisine dik uzanır.

Bu durumun sonucunda aşağıdakilerden hangisi-nin gerçekleşmesi beklenmez?

A) Orografik yağışların görülmesi

B) Falez oluşumunun zorlaşması

C) Delta oluşumunun gerçekleşmesi

D) Kıta sahanlığının genişlemesi

E) Kıyı ile iç kesimler arası ulaşımın kolaylaşması


5. Ege Bölgesi’nde dağların kıyı çizgisine dik uzan-ması aşağıdaki özellikleriden hangisi üzerinde etkili olmamıştır?

A) Delta oluşumunda

B) Kıyı ile iç kesim arası ulaşım kolaylığında

C) Kıta sahanlığı genişliğinde

D) Pamuk tarımının yapılmasında

E) Kıyı derinliğinin azlığında


11. Ege Bölgesi’nde dağlar kıyı çizgisine dik uzanır.

Aşağıdakilerden hangisi bu durum sonucun da gerçekleşmemiştir?

A) İç kesimlere ulaşımın kolay olması

B) Denizellik etkisinin iç kısımlara girebilmesi

C) Şelf alanının geniş olması

D) Horst ve grabenlerin yaygın olması



xxiv


COĞRAFYA

201412.

Yukarıdaki haritada Ege Bölgesi'nde dağların kıyı çizgisine uzanış yönleri gösterilmiştir.

Buna göre, Ege Bölgesi'yle ilgili,

I. Denizel etki iç kesimlere sokulur.

II. Enine kıyı tipi özellikleri görülür.

III. En yağışlı mevsim kıştır.

IV. Ulaşım doğu-batı doğrultusunda gelişmiş tir.

gibi yargılardan hangisine ulaşılmaz?

A) Yalnız III B) Yalnız IV C) I ve II

D) II ve III E) III ve IV


1. Aşağıda verilen Ege Bölgesi haritasında kıyıda yer alan dağlar ve kıyı çizgisine uzanış doğrultuları gös-terilmiştir.

Bu dağların geneldeki uzanış doğrultularının sonuçları arasında aşağıda verilenlerden hangisi söylenemez?

A) Horst ve grabenlerin yaygın olması

B) Kıyı girinti çıkıntısının fazla olması

C) İç kesimlere ulaşımın kolay olması

D) Denizellik etkisinin iç kesimlere girebilmesi

E) Şelf alanın geniş olması5000 Genel Yetenek Genel Kültür Soru BankasıSayfa 650 / 1. Soru

36. Ege’de horst ve grabenlerin kıyıya dik uzanması (doğu, batı doğrultusunda) aşağıdakilerden hangi-sinin oluşmasında etkili değildir?






xxv


COĞRAFYA

201436. Ege’de horst ve grabenlerin kıyıya dik uzanması

(doğu, batı doğrultusunda) aşağıdakilerden hangi-sinin oluşmasında etkili değildir?






37. Kırıklı yapının yaygın olduğu bölgelerde jeotermal enerji potansiyeli oldukça fazladır.

Aşağıdaki bölgelerin hangisinde jeotermal enerji potansiyeli en fazladır?

A) Doğu Anadolu Bölgesi

B) Akdeniz Bölgesi

C) Marmara Bölgesi

D) Ege Bölgesi

E) Karadeniz Bölgesi

15. Ege Bölgesi’nde dağların kıyıya uzanış doğrultu-su aşağıdakilerden hangisini etkilememiştir?

A) Ulaşım şartlarını

B) İklimin etki alanını

C) Kıyıda koy ve körfez oluşumunu

D) Limanların hinterlandını

E) Jeotermal enerji potansiyelinin fazlalığıLisans Mezunları İçin Tamamı Çözümlü Soru BankasıSayfa 16 / 15. Soru

5. Ege Bölgesi’nde kırık hatlarının yaygın olma sı aşa-ğıdakilerden hangisinin ortaya çıkma sına neden olmuştur?

A) Dağların kıyı çizgisine dik uzanmasına

B) Termik santrallerin yaygın olmasına

C) Jeotermal kaynakların fazla olmasına

D) Sanayinin gelişmiş olmasına

E) Zengin linyit yataklarının oluşmasına


5. Aşağıdaki Türkiye haritasında bazı alanlar tara narak gösterilmiştir

Yukarıdaki haritada başlıca alanları gösteri len enerji kaynağı aşağıdakilerden hangisi dir?

A) Linyit B) Doğalgaz

C) Petrol D) Taşkömürü

E) Jeotermal

5000 Genel Yetenek Genel Kültür Soru Bankası, Sayfa 608 / 5. Soru

xxvi


COĞRAFYA

201437. Kırıklı yapının yaygın olduğu bölgelerde jeotermal

enerji potansiyeli oldukça fazladır.

Aşağıdaki bölgelerin hangisinde jeotermal enerji potansiyeli en fazladır?

A) Doğu Anadolu Bölgesi

B) Akdeniz Bölgesi

C) Marmara Bölgesi

D) Ege Bölgesi

E) Karadeniz Bölgesi

38. X kişisi= Benim yaşadığım il kıyıda bulunur ve petrol rafinerisi vardır.

Y kişisi= Benim yaşadığım merkez kıyıda yer alır ve demir çelik sanayisi gelişmiştir.

Z= Benim yaşadığım kentte en küçük petrol rafinerisi bulunur ve petrol bu yöreden elde edilir.

K kişisi= Benim yaşadığım kentte hem tarım hemde pamuklu dokuma sanayisi gelişmiştir.

Özellikleri belirtilen merkezlerden hangisi dışarda kalır?

A) Kırıkkale

B) İskenderun

C) İzmir

D) Batman

E) Adana

7. Ege Bölgesi’nde kırık hatların yaygınlığı ısınma ve enerji üretmede kullanılan jeotermal kaynaklar açısın-dan bölgenin zengin olmasına neden olmuştur.

Buna göre, aşağıda yer alan turizm faaliyetle-rinden hangisinin Ege Bölgesi’nde yıl boyunca yapılması beklenir?

A) Deniz turizmi

B) Doğa turizmi

C) Sağlık turizmi

D) Rafting turizmi

E) Kış turizmi

Genel Yetenek Genel Kültür Yaprak TestTest 28, 7. Soru

20. Ege Bölgesi’nde kırıklı yapının fazla olmasının;

I. termik santraller,

II. kaplıca ve içme,

III. jeotermal enerji potansiyeli,

IV. mağara turizmigibi özelliklerden hangilerinin yaygın olmasına neden olduğu söylenebilir?

A) I ve II B) I ve IV C) II ve III



7. Aşağıdaki illerden hangisinin nüfus artışı farklı bir nedene bağlıdır?A) İskenderunB) KırıkkaleC) KarabükD) TrabzonE) Bursa


xxvii


COĞRAFYA

201439.

I. Tekirdağ

II. Düzce

III. Çorum

IV. Aksaray

Yukarıdaki illerden hangilerinde tarımda nadasa daha az ihtiyaç duyulur?

A) I ve II B) I ve III C) II ve III


11. Nadas tarımı ile topraktan iki yılda bir ürün elde edilir. Tarımın yapılmadığı yıl toprak sürülür, havalandırılır. Böylece toprağın mineral bakımından zenginleşmesi sağlanır.

Buna göre, aşağıdakilerden hangisi nadas tarı-mının uygulandığı yöreler için söylenebilecek bir yargı değildir?

A) Rüzgâr şekillendirmelerinin fazla olması

B) Yağış rejiminin düzensiz olması

C) Üretimde süreklilik olması

D) Sıcaklık farkının fazla olması

E) Tarımda ekstantif yöntemlerin uygulanması


4. Sulama sorunun olduğu yerlerde nadas uygula ması yaygındır.

Aşağıda verilen bölgelerden hangisinde na das alanları en fazladır?

A) Güneydoğu Anadolu

B) Doğu Anadolu

C) İç Anadolu

D) Akdeniz

E) Ege


9. Nadas tarımı iklimin kararsızlık gösterdiği sulamanın yetersiz olduğu alanlarda yapılır.

Buna göre;

I. Rize,

II. Muğla,

III. Samsun,

IV. Bursa,

V. Şanlıurfa

merkezlerden hangisinde tarım alanlarının nadasa bırakılma ihtiyacı daha fazladır?



xxviii


COĞRAFYA

201440.

I. Tekirdağ

II. Düzce

III. Çorum

IV. Aksaray

Yukarıdaki illerden hangilerinde tarımda nadasa daha az ihtiyaç duyulur?

A) I ve II B) I ve III C) II ve III


41. Aşağıdaki endüstri kuruluşlarından hangisi farklı bir amaçla kurulmuştur?

A) Bolu Kereste

B) Adana Pamuklu Dokuma

C) Afyon Mermer

D) Ankara Mobilya

E) Konya Gıda

9. Toprağın bir yıl ekilip, diğer yıl dinlendirilmesine nadas denir.

Buna göre aşağıdaki verilen alanların iklim koşul-ları düşünüldüğünde hangisinde nadas alanları daha geniştir?

A) Gediz Ovası

B) Çukurova

C) Bafra Ovası

D) Adapazarı ovası

E) Malatya ovası


10. Endüstri kuruluşları çoğunlukla ham maddenin sağ-landığı yerlerde kurulur.

Aşağıdaki endüstri kuruluşlarından hangisi bulun-duğu yerde üretiminin ham maddesi bulunmaz?

A) Çanakkale İçki fabrikası

B) Samsun Sigara fabrikası

C) Batman Petrol rafinerisi

D) Ankara Mobilya sanayisi

E) Afyon Kağıt fabrikası


39. Bazı sanayi kuruluşlarında ham maddeye yakınlık zorunlu değildir. Fakat genel olarak ham maddeye yakınlık üretim maliyetini düşüreceğinden üretim alanının ham maddeye yakın alanlarda kurulması tercih edilir.

Aşağıda verilen endüstri kuruluşlarından hangi-sinde ham maddeye yakınlığa dikkat edilmemiş-tir?

A) Elazığ Ferro Krom Fabrikası

B) Samsun Bakır İşletme Tesisi

C) Bursa İpekli Dokuma Fabrikası

D) Giresun Aksu Kağıt Fabrikası

E) Konya Şeker Fabrikası


xxix


COĞRAFYA

201442. Türkiye’de iç ve dış ticarette yük taşımacılığında

en fazla kullanılan ulaşım çeşitleri aşağıdakiler-den hangisidir?

İç ticaret Dış ticaretA) Kara yolu Deniz yoluB) Kara yolu Kara yoluC) Demir yolu Deniz yoluD) Kara yolu Hava yoluE) Demir yolu Hava yolu

45. Türkiye’de ovalarda sanayi, ticaret, turizm ve tarım hayvancılık faaliyetleri gelişmiştir

Buna göre aşağıdaki ovalardan hangisi diğerlerin-den farklıdır?

A) Bursa

B) Muş

C) Eskişehir

D) Konya

E) Malatya

9. Ülkelerin gelişmişlik düzeyleri ile ulasım faaliyetleri arasında sıkı bir ilişki bulunmaktadır.

Türkiye’de yurt içinde en çok kullanılan ulaşım yollarının doğru sıralaması asağıdakilerden han-gisidir?

I II IIIA) Kara yolu Demir yolu Hava yoluB) Hava yolu Demir yolu Kara yoluC) Deniz yolu Kara yolu Demir yoluD) Kara yolu Hava yolu Demir yoluE) Demir yolu Kara yolu Hava yolu


10. Aşağıda verilen ovaların hangisinde nüfusun yoğun olması farklı bir nedene bağlıdır?

A) Bursa B) Bafra C) Konya D) Malatya E) Iğdır


11. Türkiye’de nüfuslanma doğal şartlara bağlı olarak değişiklik gösterir; genellikle tarımsal faaliyetlerin sür-dürülebildiği verimli toprakların bulunduğu ovalarda nüfuslanma fazladır.

Aşağıda verilen ovaların hangisindeki durum bu açıklamaya uymaz?

A) Çukurova

B) Konya Ovası

C) Harran Ovası

D) Yüksekova

E) Bafra Ovası


1 PEGEM AKADEMİ

2011-

20102

20091

20081

20071

2006-

20051

20121

20131

20141

“Ormansız yurt vatan değildir.”

MUSTAFA KEMAL ATATÜRK

COĞRAFİ KONUM VETÜRKİYE’NİN COĞRAFİ KONUM

MATEMATİK KONUM

ÖZEL KONUM

COĞRAFİ KONUM VE TÜRKİYE’NİN

COĞRAFİ KONUMU

ÖNERİÖNERİCoğrafi konum ünitesinin KPSS’de soru sayısı az olmasına karşın, matematik ve özel konumun sonuçlarının iyi kavranması diğer konu başlıklarının daha kolay anlaşılmasını sağlayacaktır.

•Türkiye’nin enleminin sonuçları•Türkiye’nin boylamının sonuçları•Özel tarihler ve Türkiye’deki etkileri

iyi kavranmalıdır.

Bir bölgenin Dünya üzerindeki yerine coğrafi konum denir. İki şekilde ifade edilir:

COĞRAFİ KONUM

Özel KonumMatematik Konum

MATEMATİK KONUM

Dünya üzerindeki herhangi bir yerin başlangıç pa-raleli olan “Ekvatora” ve başlangıç meridyeni olan “Greenwich’e” uzaklığının derece cinsinden ifadesi-ne “Matematik Konum” denir.

Türkiye’den geçen en uzun paralel dai-resi 36o K (Hatay’dan geçer.)dir.

Türkiye’den geçen en kısa paralel dairesi 42o K (Sinop’tan geçer.) dir.

ParalellerEkvatora ve birbirine 1o aralıklarla çizilen hayali çem-berlere paralel denir.

Paralellerin başlıca özellikleri şunlardır:

90 °

90 °

60 °

60 °

30 °

30 °

0°

Başlangıç paraleli ve en uzun paralel dairesi Ekva-tor’ dur.

Türkiye’ nin en kuzeyi ile en güneyi ara-sında 666 km’lik kuş uçuşu uzaklık bu-lunmaktadır.

42° − 36° = 6°×111 = 666 km

Ekvator’dan kutuplara doğru boyları kısalır. Kutup-larda nokta halini alır.

Ekvator, Dünya’nın tam ortasından geçen ve Dünya’yı iki eşit yarım küreye ayıran en büyük pa-raleldir.

Ekvator’un kuzeyinde yer alanlara Kuzey Yarım küre, güneyindeki alanlara Güney Yarım küre de-nir.

1. BÖLÜMEnlem

0°

��

��

��

��

��

4

90 °

90 °

0°

0°

30°

30°

60°

60°

Kuzey

Güney

90 tane Kuzey Yarım küre' de, 90 tane Güney Ya-rım küre' de olmak üzere toplam 180 tane paralel bulunur. Paraleller Birer derece aralıklarla çizilmiş-lerdir.

Aynı boylam üzerinde iki paralel arası kuş uçuşu uzaklık dünyanın her yerinde 111 km’dir.

Paralel ile enlem birbirine benzeyen ifa-delerdir. Enlem bir noktanın Ekvator’a

uzaklığının açı cinsinden ifadesidir. Enlem, bir yer-deki sıcaklığı, bitki örtüsünü, nüfus ve yerleşmeyi etkiler.

Enlem: Dünya üzerindeki herhangi bir noktanın ekva-tora olan uzaklığının açı cinsinden ifadesidir.

Enlem

0°

Meridyenler

Bir kutup noktasından diğer kutup noktasına 1o ara-lıklarla çizilen hayali yarım dairelere meridyen denir.

Merdiyenlerin başlıca özellikleri şunlardır:

Ülkemizde aynı meridyen yayı üzerinde yer alan kentlerin başlangıç meridyenine

olan kuş uçuşu uzaklıkları eşit değildir. Başlangıç meridyeni ile yerel saat farkları eşittir.

30°15° 45°0° 60°

Başlangıç meridyeni olarak İngiltere’nin Greenwich kasabasından geçen meridyen kabul edilmiştir.

Meridyenlerin boyları birbirine eşittir.

Yarım dairedir.

Aralarındaki kuşuçuşu uzaklık yalnızca Ekvator’da 111 km dir. Bu mesafe kutuplara doğru gidildikçe daralır.

0°111 km

Not

Ardışık iki meridyen arası Dünya’nın her yerinde 4 dakikadır.

��

��

��

��

��

Başlangıç Meridyeni’nin doğusunda kalan alanlar Doğu Yarım küre (180 meridyene kadar), batısın-da kalan alanlara Batı Yarım küre denir.

Meridyenler 180 tane doğuda, 180 tane batıda ol-mak üzere toplam 360 tanedir.

5

Türkiye’nin herhangi iki ilinden geçen meridyen uzunlukları birbirine eşittir.

0° 0° 30°30° 60°60°

•Meridyenler birer derece aralıklarla çizilmişlerdir.

Meridyen ile boylam birbirine benzeyen ifadelerdir. Boylam bir noktanın başlan-

gıç meridyenine uzaklığının açı cinsinden ifadesidir.

Boylam: Dünya üzerindeki herhangi bir noktanın başlangıç meridyenine olan uzaklığının açı cinsinden ifadesidir.

Boy

lam

0°

Yerel saat: Dünya üzerindeki herhangi bir yerin gü-neşin ufuk düzlemindeki konumuna göre belirlenen saatidir.

Aynı boylam üzerindeki noktalarda yerel saatler yıl boyunca aynıdır.

Yerel Saat HesaplamalarıVerilen iki merkez arasındaki boylam farkı bulunur.

(Aynı yarım kürede yer alıyorsa DD, BB çıkarılır. Farklı yarım kürede yer alıyorsa DB, BD topla-nır.)

B - A = x Boylam farkı Verilen iki merkez arasında bulunan boylam farkı

iki meridyen arasındaki sabit zaman aralığı olan 4 dakika ile çarpılır ve iki merkez arasındaki yerel saat farkı bulunur.

x .4 = Yerel saat farkıDünya batıdan-doğuya doğru döndüğü için doğu-

da güneş erken doğar erken batar dolayısıyla do-ğunun yerel saati daima ileridir.

Yerel saati istenen merkez daha doğuda ise, veri-len saate bulunan yerel saat farkı eklenir.

B’nin yerel saati = A’nın yerel saati + (x .4)

Yerel saati istenen merkez daha batıda ise, verilen saatten bulunan yerel saat farkı çıkarılır.

A’nın yerel saati = B’nin yerel saati - (x .4)

Dünya üzerindeki bir nokta (Boylam) güne-şin tam karşısına geldiği anda o nokta da

yerel saat 12:00’dir, öğle vaktidir, güneş ışınları gün içerisinde en büyük açıyla düşer ve gölge boyu gün içerisindeki en kısa halini alır.

30o Doğu Boylamında yer alan İzmit’te yerel saat 11:30 iken aynı anda 36o Doğu Boylamın-da bulunan Şanlıurfa’da yerel saat kaçtır ?

İzmit11.30 ?

36o D30o D

Şanlıurfa

36° 30° 6°(Boylam farkı) 6°4 24 (Yerel saat farkı) 11.30 2411.54 (Şanlıurfa’nın yerel saati)

6

45o Doğu boylamında yer alan Iğdır’da yerel saat 15.50 iken, 33o Doğu boylamında yer alan Ankara’da yerel saat kaçtır?

Ankara? 15.50

45o D33o D

Iğdır

45° 33° 12° (Boylam farkı) 12°4 48 (Yerel saat farkı) 15.50 4815.02 (Ankara’nın yerel saati)

Güneş HesaplamalarıDünya batıdan doğuya doğru hareket ettiği için,

doğuda güneş erken doğar erken batar, batıda geç doğar geç batar.

21 Mart ve 23 Eylül tarihlerinde aynı boylam üze-rinde bulunan tüm merkezlerde güneş aynı anda doğar ve aynı anda batar.

Sabah → Öğlen• Güneş’in ufuk düzlemindeki yüksel-

tisi artar.• Sıcaklıklar artar..• Gölge boyları kısalır.• Gölgeler batıya düşer.

9:0015:00

18:00 333

3

B D

12:00

6:00

6 6Aşağıda ekinoks tarihlerinde Türkiye' de bulunan

dört farklı merkezin ufuk düzleminde güneşin ko-numunu inceleyelim.

��

��

Öğlen → Akşam• Güneş’in ufuk düzlemindeki yüksel-

tisi azalır.• Sıcaklıklar azalır.• Gölge boyları uzar.• Gölgeler doğuya düşer.

Ulusal (Ortak) Saat: Ulaşım, ticaret, haberleşme ve sosyal hizmetlerin daha düzenli yapılabilmesi için ülke içerisinde ortak saat belirlenir ve tüm merkezlerin saatleri bu zamana göre ayarlanır.Türkiye’nin Doğu -Batı genişliği fazla olmadığı için bir tek ortak saat kullanılır.

Not-

o

o

30° D

Kış mevsiminde Yaz mevsiminde

Iğdır(İleri saat dilimi)

İzmit(Geri saat dilimi)

45° D

Coğrafi anlamda bir ülke ve bölge için dört özel tarih var-dır. Şimdi bu özel tarihlerde Türkiye’de yaşanan özellik-leri haritada verilen şehirlere bakarak inceleyelim.

21 Mart tarihinde 12 saat olan gündüz süresi, 21 Haziran’a kadar sürekli uzar.

7

ÖZEL TARİHLERDE TÜRKİYE

Güneş ışınları Yengeç dönencesi-ne öğlen vakti dik (90°) düşer.

Kuzey yarım kürede yaz mevsimi yaşanır.

Aydınlanma çemberi kutup daire-lerine teğet geçer.

Kuzey yarım kürede en uzun gün-düz, en kısa gece süresi yaşanır.

Türkiye için:

Güneş ışınlarını yıl içerisinde ala-bileceği en büyük açıyla alır (Ha-tay 77°- Sinop 71°).

Yaz mevsimi yaşanır.

Yıl içerisinde gölge boyunun en kısa olduğu tarihtir.

Bu tarihten itibaren gölge boyları uzamaya başlar (21 Aralık’a ka-dar).

En uzun gündüz, en kısa gece sü-resi yaşanır.

Bu tarihten itibaren gündüzler kı-salmaya, geceler uzamaya başlar (21 Aralık’a kadar).

Türkiye’nin güneyinden, kuzeyine doğru gidildikçe gündüz süreleri-nin daha da uzun olduğu görülür (En uzun gündüz, en kısa gece Sinop’ta yaşanır.)

Güneş ışınları Oğlak Dönen-cesi’ne öğlen vakti dik (90°) dü-şer.

Kuzey yarım kürede kış mevsimi yaşanır.

Aydınlanma çemberi kutup daire-lerine teğet geçer.

Kuzey yarım kürede en uzun gece, en kısa gündüz süresi ya-şanır.

Türkiye için:

Güneş ışınlarını yıl içerisinde ala-bileceği en küçük açı ile alır (Ha-tay 31°- Sinop 25°).

Kış mevsimi yaşanır.

Yıl içerisinde gölge boylarının en uzun olduğu tarihtir.

Bu tarihten itibaren gölge boyları kısalmaya başlar (21 Haziran’a kadar).

En uzun gece, en kısa gündüz süresi yaşanır.

Bu tarihten itibaren geceler kısal-maya, gündüzler uzamaya başlar (21 Haziran’a kadar).

Türkiye’nin güneyinden kuzeyine doğru gidildikçe gece sürelerinin daha da uzun yaşandığı gözlenir (En uzun gece, en kısa gündüz Sinop’ta yaşanır.).

Güneş ışınları Ekvator’a öğlen vakti dik (90°) düşer.

Dünya’nın her yerinde gece-gün-düz eşitliği yaşanır.

Aynı boylam üzerindeki tüm mer-kezlerde Güneş aynı anda doğar, aynı anda batar.

Aydınlanma çemberi kutup nokta-larından geçer.

Türkiye için:

21 MART 21 MART

İlkbahar mevsimi yaşanır.

Aynı boylam üzerindeki merkezler-de Güneş aynı anda doğar, aynı anda batar.

Türkiye’nin bütün merkezlerinde 12 saat gece, 12 saat gündüz ya-şanır.

Bu tarihten itibaren gündüz süre-leri gece sürelerinden daha uzun olmaya başlar (23 Eylül’e kadar).

23 EYLÜL23 EYLÜL

Sonbahar mevsimi yaşanır.

Aynı boylam üzerindeki merkezler-de Güneş aynı anda doğar, aynı anda batar.

Türkiye’nin bütün merkezlerinde 12 saat gece, 12 saat gündüz ya-şanır.

21 Haziran(Yaz Gün Dönümü)

21 Aralık(Kış Gün Dönümü)

21 Mart - 23 Eylül (Ekinoks)

8

Aşağıdaki haritada verilen şehirlerin enlem ve boy-lam değerlerine bakarak şu özellikleri söyleyebiliriz:

21 Haziran’da en uzun gündüz Sinop’ta yaşanır. Çünkü Türkiye’nin en kuzeyindedir.

21 Aralık’ta en uzun gündüz Hatay’da yaşanır. Çünkü Türkiye’nin en güneyindedir.

Bütün tarihlerde yerel saatin en ileri olduğu yer Iğdır’dır. Çünkü Türkiye’nin en doğusundadır.

Antalya ve Hatay'da yıl boyu gündüz süresi birbiri-ne yakındır. Çünkü yaklaşık aynı enlemdedirler.

Samsun’da gündüz süresi 21 Haziran’da Ankara, Bingöl ve Mersin’den daha uzundur. Çünkü Sam-sun daha kuzeydedir.

Bingöl ve Rize’de sadece 21 Mart ve 23 Eylül tarihle-rinde güneş aynı anda doğar.

23 Eylül tarihinde 12 saat olan gece sü-resi 21 Aralık’a kadar sürekli uzar.

Not

Not

Süre

(saat)

Gündüz Süresi

21 Mart 21 Haziran 23 Eylül 21 Aralık 21 Mart

24

21

18

15

12

9

6

3

0

En uzun gündüz

En kısa gündüz

Türkiye’de Gündüz Süresi Değişim

Grafiği

Süre (saat)

Gece

21 Mart 21 Haziran 23 Eylül 21 Aralık 21 Mart

2421

1815

129

630

En kısa gece

En uzun gece

Türkiye’de Gece Süresi DeğişimGrafiği

Aşağıdaki haritada İzmit, Antalya ve Sinop’un coğrafi koordinatları verilmiştir.

Yalnızca haritadaki bilgilerden yararlanarak aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılamaz?

A) 21 Aralık’ta Antalya’da gündüz süresi Sinop’tan uzundur.

B) 21 Haziranda Sinop’ta İzmit’ten daha uzun gündüz yaşanır.

C) En uzun gündüzle en kısa gündüz arasında-ki farkın en fazla olduğu yer Antalya’ dır.

D) Verilen kentlerin hepsinde 21 Mart’ta güneş doğduktan 12 saat sonra batar.

E) İzmit’in yerel saati Sinop’unkinden geridir.

Türkiye’de 21 aralıkta güneye, 21 haziranda kuzeye doğ-ru gündüz süresi uzadığı için A ve B şıklarında verilen-ler doğrudur. 21 martta gece – gündüz süresi her yerde eşit olduğu için D şıkkı da doğrudur. İzmit, Sinop’un ba-tısında olduğu için yerel saati geridir. E şıkkı da doğru-dur. En uzun gündüz ile en kısa gündüz arasındaki fark Ekvator’dan kutuplara doğru arttığı için Türkiye’nin kuze-yine doğru bu farkın artması gerekir. Bu fark Antalya’da fazla değil, daha azdır. Cevap C

Türkiye’nin Matematik Konumu ve SonuçlarıAşağıdaki şekilde görüldüğü gibi Türkiye 36o - 42o Ku-zey Enlemleri ile 26o - 45o Doğu Boylamları arasındadır.

Orta

Kuşak

Başla

ngıç

Meridyeni

kpss from 2_KPSS...2014 kpss’de 94 soru yakaladık coğrafya 2015 kpss tarzına en yakın özgün...

Documents

Transcript of kpss from 2_KPSS...2014 kpss’de 94 soru yakaladık coğrafya 2015 kpss tarzına en yakın özgün...