ve açıklamaları türkçe from 11_KPSS... · 2014-11-20 · 2014 kpss’de 94 soru yakaladık...

2014 kpss’de94 soruyakaladık

türkçesözel akıl yürütmedil bilgisiyazım kuralları

2015kpss

tarzına en yakınözgün sorular

ve açıklamaları

ÖSYM

konu anlatımlıayrıntılı çözümlü

örnekleruyarılar

pratik bilgilerçıkmış sorular ve

açıklamaları

Editör: Savaş DOĞAN

KPSS Türkçe

ISBN 978-605-364-848-2

Kitapta yer alan bölümlerin tüm sorumluluğu yazarına aittir.

© Pegem AkademiBu kitabın basım, yayın ve satış hakları

Pegem Akademi Yay. Eğt. Dan. Hizm. Tic. Ltd. Şti.ne aittir.Anılan kuruluşun izni alınmadan kitabın tümü ya da bölümleri,kapak tasarımı; mekanik, elektronik, fotokopi, manyetik, kayıtya da başka yöntemlerle çoğaltılamaz, basılamaz, dağıtılamaz.

Bu kitap T.C. Kültür Bakanlığı bandrolü ile satılmaktadır.Okuyucularımızın bandrolü olmayan kitaplar hakkında

yayınevimize bilgi vermesini ve bandrolsüz yayınlarısatın almamasını diliyoruz.

“Bu kitapta yer alan geçmiş yıllarda ÖSYM'nin yapmış olduğu sınavlardaki ÇIKMIŞ SORULAR'ın her hakkı ÖSYM'ye aittir. Hangi amaçla olursa olsun, tamamının veya bir kısmının kopya edilmesi, fotoğraflarının çekilmesi, herhangi bir yolla çoğaltılması ya da kullanılması, yayımlanması ÖSYM'nin yazılı izni olmadan yapılamaz. Pegem Akademi Yayıncılık telif ücreti ödeyerek bu izni almıştır.”

24. Baskı: Kasım 2014, Ankara

Yayın-Proje Yönetmeni: Ayşegül EroğluDizgi-Grafik Tasarım: Merve Koşar

Kapak Tasarımı: Gürsel AvcıBaskı: Ayrıntı Basım Yayın ve Matbaacılık Ltd. Sti

İvedik Organize Sanayi 28. Cadde 770. Sokak No: 105/A Yenimahalle/ANKARA

(0312-394 55 90)

Yayıncı Sertifika No: 14749Matbaa Sertifika No: 13987

İletişim

Karanfil 2 Sokak No: 45 Kızılay / ANKARAYayınevi: 0312 430 67 50 - 430 67 51

Yayınevi Belgeç: 0312 435 44 60Dağıtım: 0312 434 54 24 - 434 54 08

Dağıtım Belgeç: 0312 431 37 38Hazırlık Kursları: 0312 419 05 60

İnternet: www.pegem.netE-ileti: [email protected]

Değerli Adaylar;

Bu kitap; Kamu Personeli Seçme Sınavı (KPSS) Genel Yetenek Testinde önemli bir ağırlığı bulunan Sözel Akıl Yürütme, Dil Bilgisi ve Yazım Kuralları kapsamındaki 30 sorunun pratik ve hatasız bir şekilde çözümü hedeflenerek hazırlanmıştır.

Kitap, sorulmuş ve sorulması olası soruların titizlikle incelenmesiyle hazırlanmış olup;

Sözel Akıl Yürütme kapsamındaki;■ Sözcükte Anlam,■ Cümlede Anlam,■ Paragraf ve Anlatım Biçimleri,■ Sözel Mantık,

Dil Bilgisi kapsamındaki;■ Ses Bilgisi,■ Yapı Bilgisi,■ Sözcük Bilgisi,■ Cümle Bilgisi,■ Anlatım Bozuklukları ve

Yazım Kuralları kapsamındaki■ Noktalama İşaretleri,■ Yazım Kuralları

bölümlerinden oluşmaktadır.

Konuların sınav formatına uygun ve soru çözümünü kolaylaştıracak bir şekilde, açık ve anlaşılır bir dille ifade edilmesine; bilgilerin resim, şekil, şema, kavram haritaları, tablo, grafik ve etkinliklerle somutlaştırılmasına özen gösterilmiştir.

Her ünitenin sonunda;■ bulmaca, ■ çözümlü testler,■ cevaplı testler ve■ çıkmış sorularayer verilmiştir.

Bu kitabın hazırlanmasında yardım, destek ve katkılarını esirgemeyen meslektaşlarıma, PEGEM AKADEMİ yayınevi ve dershanesi çalışanlarına ve öğrencilerime teşekkürü bir borç bilirim.

Bu kitap, uzun bir birikimin ve yoğun bir emeğin ürünüdür. Kitapla ilgili görüş ve önerileriniz bu ürünün niteliğini daha da arttıracaktır. Değerli görüş ve önerilerinizi lütfen bizimle [email protected] aracılığıyla paylaşınız.

Kitabın çalışmalarınızda yararlı olmasını temenni eder, KPSS’de ve meslek hayatınızda başarılar dilerim.

Savaş Doğan

SUNU

İÇİNDEKİLER

1. BÖLÜM Sözcükte Anlam

Sözcüğün Anlam Özellikleri ......................................................................................... 3

Gerçek Anlam ......................................................................................................... 3

Mecaz Anlam .......................................................................................................... 4

Terim (Terimsel) Anlam ........................................................................................... 5

Mecaza Dayalı Söz Sanatları ...................................................................................... 6

Benzetme (Teşbih) .................................................................................................. 6

Eğretileme (İstiare) .................................................................................................. 6

Kişileştirme (Teşhis) ................................................................................................ 7

Kinaye (Değinmece) ............................................................................................... 8

Mecaz-ı Mürsel (Ad Aktarması) .............................................................................. 8

Dokundurma (Tariz) ................................................................................................ 9

Mübalağa (Abartma) ............................................................................................... 9

Dolaylama ............................................................................................................... 9

Güzel Adlandırma ................................................................................................. 10

Sözcükler Arasındaki Anlam İlişkileri ......................................................................... 10

Eş - Yakın Anlamlı Sözcükler ................................................................................ 10

Karşıt (Zıt) Anlamlı Sözcükler ............................................................................... 11

Eş Sesli (Sesteş) Sözcükler .................................................................................. 11

Somut - Soyut Anlamlı Sözcükler ......................................................................... 12

Nitel-Nicel Anlamlı Sözcükler ................................................................................ 12

Genel-Özel İlişkili Sözcükler ................................................................................. 12

Yansıma Sözcükler ............................................................................................... 13

Kalıplaşmış Söz Öbekleri .......................................................................................... 13

İkilemeler ............................................................................................................... 13

Pekiştirmeler ......................................................................................................... 14

Deyimler ................................................................................................................ 14

Atasözleri .............................................................................................................. 15

Kalıplaşmamış Söz Öbekleri ..................................................................................... 17

Bulmaca..................................................................................................................... 19

Çözümlü Test ............................................................................................................. 20

Cevaplı Test ............................................................................................................... 25

Çıkmış Sorular ........................................................................................................... 28

vi

2. BÖLÜM Cümlede Anlam

Cümlenin Yorumu .......................................................................................................37Cümlenin İletisi .......................................................................................................37Cümlede Vurgu ......................................................................................................38Eş - Yakın Anlamlı Cümleler ..................................................................................38Anlamca Çelişen Cümleler .....................................................................................38Cümleden Çıkarılacak Kesin Yargı ........................................................................39

Anlamlarına Göre Cümleler ........................................................................................39Olumlu Cümleler ....................................................................................................39Olumsuz Cümleler .................................................................................................39Soru Cümleleri .......................................................................................................40Ünlem Cümleleri ....................................................................................................40Emir Cümleleri .......................................................................................................41

İçerdiği Duygu, Düşünce ve Duruma Göre Cümleler .................................................41Çıkarım ..................................................................................................................41Kanıksama .............................................................................................................41Saptama .................................................................................................................41Beğenme - Takdir ...................................................................................................42Yakınma - Sitem .....................................................................................................42Pişmanlık ...............................................................................................................43Ön Yargı .................................................................................................................43Olasılık ...................................................................................................................43Varsayım ................................................................................................................44Tahmin ...................................................................................................................44Şaşırma ..................................................................................................................45Kuşku .....................................................................................................................45Uyarı ......................................................................................................................45Öneri ......................................................................................................................46

Anlatım Özelliklerine Göre Cümleler ..........................................................................46Öznel ve Nesnel Anlatım .......................................................................................46Neden (Gerekçe) Bildiren Cümleler .......................................................................47Amaç Bildiren Cümleler .........................................................................................47Koşul (Şart) Cümleleri ............................................................................................48Tanım Cümleleri .....................................................................................................48Karşılaştırma Cümleleri ..........................................................................................48İçerik ve Üslup (Biçem) Bildiren Cümleler ..............................................................49Doğrudan Anlatım Cümleleri ..................................................................................49Dolaylı Anlatım Cümleleri .......................................................................................50Cümle Analizi .........................................................................................................50

Cümlenin Yapısı .........................................................................................................51Cümle Tamamlama ................................................................................................51Cümle Oluşturma ...................................................................................................52

Bulmaca......................................................................................................................53Çözümlü Test ..............................................................................................................54Cevaplı Test ................................................................................................................59Çıkmış Sorular ............................................................................................................62

vii

3. BÖLÜM Paragrafta Anlam

Paragraf Sorularının Genel Özellikleri ve Soru Çözümünde Dikkat Edilecek Hususlar ...................................................................................... 77

Paragrafın Yapısı ....................................................................................................... 77

Paragrafın Bölümleri ............................................................................................. 77

Paragrafın Yapısıyla İlgili Soru Tipleri ................................................................... 78

Paragrafın İçeriği ....................................................................................................... 81

Konu ...................................................................................................................... 81

Ana Düşünce ........................................................................................................ 81

Yardımcı Düşünceler ............................................................................................. 82

Paragrafta Anlatım Özellikleri .................................................................................... 82

Anlatım Biçimleri ................................................................................................... 82

Açıklayıcı Anlatım ............................................................................................. 82

Tartışmacı Anlatım ............................................................................................ 82

Betimleyici Anlatım ........................................................................................... 83

Öyküleyici Anlatım (Öyküleme) ........................................................................ 83

Düşünceyi Geliştirme Yolları ...................................................................................... 83

Tanımlama ............................................................................................................ 83

Karşılaştırma ......................................................................................................... 84

Örnekleme ............................................................................................................ 84

Tanık Gösterme (Alıntılama) ................................................................................. 84

Soru Sorma ........................................................................................................... 84

Sayısal Verilerden Yararlanma .............................................................................. 84

Duyulardan Yararlanma ........................................................................................ 84

Kişileştirme ............................................................................................................ 85

Benzetme .............................................................................................................. 85

Parçaya Dayalı Sorular.............................................................................................. 86

Anlatım Nitelikleri ....................................................................................................... 88

Özgünlük ............................................................................................................... 88

Özlülük (Yoğunluk) ................................................................................................ 88

Yalınlık (Sadelik) ................................................................................................... 88

Akıcılık .................................................................................................................. 88

Sürükleyicilik ......................................................................................................... 88

Açıklık ................................................................................................................... 88

Duruluk .................................................................................................................. 88

Tutarlılık ................................................................................................................ 88

Bulmaca..................................................................................................................... 89

Çözümlü Test ............................................................................................................. 90

Cevaplı Test ............................................................................................................... 96

Çıkmış Sorular ......................................................................................................... 100

viii

4. BÖLÜM Sözel Mantık

Sözel Mantık ............................................................................................................129

Mantıkla İlgili Temel Kavramlar ...........................................................................129

Sözel Mantık Sorularının Kapsamı .....................................................................129

Sözel Mantık Soruları Hakkında .........................................................................129

Soru Çözümünde Yararlanılabilecek Yöntemler ......................................................129

Simgeler Kullanma ..............................................................................................130

Tablo Oluşturma ..................................................................................................130

Sözel Mantık Soru Tipleri ve Örnek Çözümleri ........................................................131

Sıralama Soruları ................................................................................................131

Çıkarım Soruları ..................................................................................................131

Şifreleme Soruları ...............................................................................................132

Yer - Yön - Konum Bildiren Sorular .....................................................................133

Eşleştirme ...........................................................................................................135

Tablo Yorumlama Soruları ...................................................................................136

Karma Sorular .....................................................................................................137

Çözümlü Test ...........................................................................................................139

Cevaplı Test .............................................................................................................145

Çıkmış Sorular .........................................................................................................148

5. BÖLÜM Ses Bilgisi

Sesler ...................................................................................................................... 153

Ünlü Harfler ve Ünlü Uyumları ............................................................................ 153

Ünsüz Sesler ....................................................................................................... 153

Ses Olayları ............................................................................................................. 154

Sert Sessizlerin Yumuşaması ............................................................................. 154

Ünsüz Benzeşmesi (Sertleşme) .......................................................................... 154

Ses Düşmesi ....................................................................................................... 155

Ses Türemesi ...................................................................................................... 156

Ulama .................................................................................................................. 156

Dudak Ünsüzlerinin Benzeşmesi ........................................................................ 157

Ünlü Daralması ................................................................................................... 157

Bulmaca................................................................................................................... 158

Çözümlü Test ........................................................................................................... 159

Cevaplı Test ............................................................................................................. 164

Çıkmış Sorular ......................................................................................................... 167

ix

6. BÖLÜM Yapı Bilgisi

Kökler .......................................................................................................................171

Ekler .........................................................................................................................171

Yapım Ekleri .........................................................................................................171

Çekim Ekleri .........................................................................................................172

Yapılarına Göre Sözcükler ........................................................................................173

Bulmaca ..................................................................................................................................174

Çözümlü Test ............................................................................................................175

Cevaplı Test ..............................................................................................................179

Çıkmış Sorular ..........................................................................................................182

7. BÖLÜM Sözcük Bilgisi

İsim (Ad) .................................................................................................................. 185

Varlıkların Türüne Göre İsimler ........................................................................... 185

Varlıkların Sayılarına Göre İsimler ...................................................................... 185

İsmin Hâlleri ........................................................................................................ 185

İsim Tamlamaları ................................................................................................. 186

Zamir (Adıl) .............................................................................................................. 187

Zamir Çeşitleri ..................................................................................................... 187

Sıfat (Ön Ad)............................................................................................................ 188

A) Niteleme Sıfatları ............................................................................................ 188

B) Belirtme Sıfatları ............................................................................................. 188

Zarf (Belirteç) ........................................................................................................... 189

1. Durum Zarfları ................................................................................................. 190

2. Yer-Yön Zarfları ............................................................................................... 190

3. Zaman Zarfları ................................................................................................ 190

4. Ölçü-Miktar Zarfları ......................................................................................... 190

5. Soru Zarfları .................................................................................................... 190

Edat (İlgeç) .............................................................................................................. 191

Bağlaç...................................................................................................................... 191

Ünlem ...................................................................................................................... 192

Fiil (Eylem) ............................................................................................................... 192

x

Çekimli Fiiller ........................................................................................................192

Fiillerde Kip ..........................................................................................................192

Fiillerde Kişi ..........................................................................................................194

Fiillerde Olumsuzluk .............................................................................................194

Fiillerde Anlam (Zaman) Kayması ........................................................................194

Fiillerde Çatı .........................................................................................................195

Fiilimsiler ...................................................................................................................197

Yardımcı Fiiller ..........................................................................................................198

Ek Fiil (Ek-Eylem) .....................................................................................................198

Bulmaca....................................................................................................................199

Çözümlü Test ............................................................................................................200

Cevaplı Test ..............................................................................................................205

Çıkmış Sorular ..........................................................................................................208

8. BÖLÜM Cümle Bilgisi

Cümle Türleri ........................................................................................................... 217

Yüklemlerine Göre Cümleler ............................................................................... 217

Öge Dizilişine Göre Cümleler .............................................................................. 217

Yapılarına Göre Cümleler ................................................................................... 218

Cümlenin Ögeleri ..................................................................................................... 219

Yüklem ................................................................................................................ 219

Özne ................................................................................................................... 220

Nesne .................................................................................................................. 220

Dolaylı Tümleç .................................................................................................... 220

Zarf Tümleci ........................................................................................................ 221

Edat Tümleci ....................................................................................................... 221

Bulmaca................................................................................................................... 222

Çözümlü Test ........................................................................................................... 223

Cevaplı Test ............................................................................................................. 228

Çıkmış Sorular ......................................................................................................... 231

xi

9. BÖLÜM Yazım Kuralları

Büyük Harflerin Kullanıldığı Yerler ...........................................................................237

Kısaltmaların Yazımı .................................................................................................240

Sayıların Yazımı .......................................................................................................241

Deyimlerin ve İkilemelerin Yazımı .............................................................................241

Birleşik Kelimelerin Yazımı .......................................................................................242

Bitişik Yazılan Birleşik Kelimeler ..........................................................................242

Ayrı Yazılan Birleşik Kelimeler .............................................................................243

Yabancı Özel Adların Yazımı ....................................................................................247

Ses Olaylarıyla İlgili Yazım Kuralları .........................................................................248

Yazımı Karıştırılan Bazı Sözcükler ...........................................................................249

Bulmaca....................................................................................................................251

Çözümlü Test ............................................................................................................252

Cevaplı Test ..............................................................................................................257

Çıkmış Sorular ..........................................................................................................260

10. BÖLÜM Noktalama İşaretleri

Nokta ( . ) .................................................................................................................265

Virgül ( , ) .................................................................................................................265

Noktalı Virgül ( ; ) ......................................................................................................267

İki Nokta ( : ) .............................................................................................................267

Üç Nokta ( ... ) ..........................................................................................................268

Soru İşareti ( ? ) ........................................................................................................268

Ünlem İşareti ( ! ) ......................................................................................................269

Kısa Çizgi ( - ) ...........................................................................................................269

Uzun Çizgi (–) ...........................................................................................................270

Tırnak İşareti ( “ ” ) ....................................................................................................270

Parantez ( ) ...............................................................................................................271

Kesme İşareti ( ’ ) .....................................................................................................271

Bulmaca....................................................................................................................274

Çözümlü Test ............................................................................................................275

Cevaplı Test ..............................................................................................................280

Çıkmış Sorular ..........................................................................................................283

xii

11. BÖLÜM Anlatım Bozuklukları

Anlama Dayalı Anlatım Bozuklukları ........................................................................291

Gereksiz Ek ve Sözcük Kullanımı ........................................................................291

Anlamca Çelişen Sözcüklerin Bir Arada Kullanımı ..............................................292

Yanlış Ek ve Sözcük Kullanımı ............................................................................292

Sözcüğün Yanlış Yerde Kullanımı ........................................................................292

Deyim-Atasözü Yanlışları .....................................................................................293

Anlam Belirsizliği ..................................................................................................293

Mantık Hataları .....................................................................................................294

Dil Bilgisine Dayalı Anlatım Bozuklukları ..................................................................294

Fiil ve Yüklem Yanlışları .......................................................................................294

Özne - Yüklem Uyuşmazlığı ................................................................................295

Özne Eksikliği ......................................................................................................295Çatı Uyuşmazlığı ..................................................................................................296

Nesne Eksikliği .....................................................................................................296

Dolaylı Tümleç Eksikliği .......................................................................................297

Edat Tümleci Eksikliği ..........................................................................................297

Tamlama Yanlışları ...............................................................................................297

Bulmaca....................................................................................................................299

Çözümlü Test ............................................................................................................300

Cevaplı Test ..............................................................................................................305

Çıkmış Sorular ..........................................................................................................308

Bulmaca Çözümleri .................................................................................................314

Genel Yetenek’te

bizden

...soru55

yakaladı

sordu

2014 KPSS

xiii

PEGEM AKADEMİ SORULARIÖSYM SORULARI

TÜRKÇE

2014PEGEM AKADEMİ SORULARI

1. Romancıyla şairin eserleri çoğu zaman kıyaslanır. Oysa bu kıyaslama doğru değildir. Romancının alanı çok geniştir. O, sözcük seçiminde ve sayısında serbesttir. Eserini dilediği kadar uzatabilir. Fakat şairin işi o kadar da kolay değildir. Şairin eser oluşturması, telefon kulübesinde halay çekmek gibidir.

Bu parçadaki “telefon kulübesinde halay çekmek” sözü ile anlatılmak istenen aşağıdakilerden han-gisidir?

A) Şiirin üstünlüğünü okuyucuya gösterme

B) Romanla boy ölçüşecek eserler verebilme

C) Elindeki az imkânla çok şeyi anlatabilme

D) Farklı konuları tek bir türle ifade edebilme

E) Okuyucuyu etkileyebilecek yapıtlar ortaya koyabilme

2. “Bazı konuların anlaşılması için belirli bir zamana ihti-yaç vardır. Fakat benim bu konuyu size anlatabilmek için yeterli zamanım yok.” diyen biri karşısındakiyle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisini anlatmak istemiş olabilir?

A) Konuya yabancı olmadığını

B) Konunun anlaşılmaz derecede güç olduğunu

C) Anlama yetisinin sınırlı olduğunu

D) Konuya aşina olduğunu

E) Konuyu farklı şekilde anlayabileceğini

23. Yalnızca bir şair olarak değil, bir aydın olarak da hem kendini hem de şiirimizi ileriye götürmüştür. Şiirimize yeni konular, görüşler, biçimler getirmiştir. Şiir diline, konuşma dilinin canlılığını, genişliğini aşılamıştır. Bunu yaparken de sadelik içinde, en az sözcükle derinliğe varmanın yolunu bulmuştur.

Bu parçadaki “en az sözcükle derinliğe varmak” sözüyle anlatılmak istenen aşağıdakilerden han-gisidir?

A) Yoğun bir anlatım biçimi kullanma

B) Geniş kitlelere seslenme

C) Yeni ve değişik ürünlerle şiiri geliştirme

D) Alışılmış deyişleri bir yana bırakma

E) Şiire yeni duygu ve düşünceler katma

Lisans Mezunları İçin Konu Anlatımlı KitapSayfa 53 / 23. Soru

Ör. “Ben bir çırağım, sadece ustamın yaptığı heykelleri parlatıyorum.” diyen bir yazarın asıl anlatmak iste-diği aşağıdakilerden hangisidir?

A) Özgün eserler meydana getirdiği

B) Mevcut eserler üzerine çalıştığı

C) Kalıcı eserler verdiği

D) Kendinden öncekileri beğenmediği

E) Eserlerinin teknik yönden kusursuz olduğu

Lisans Mezunları İçin Konu Anlatımlı KitapSayfa 45 / Örnek Soru

xivxiv


TÜRKÇE

20143.

I. Ökse otu, kendisini barındıran ağacın yüksek dallarının üstünde yuvarlak bir top biçiminde ye-tişir.

II. Her zaman yeşil olan yaprakları deriyi andırır ve sarımsı yeşildir.

III. Bu beyaz yapışkan madde insanlar için zehirli-dir ama onları iştahla yiyen kuşlara hiçbir zararı dokunmaz.

IV. Meyveler bezelye veya nohut büyüklüğünde, parlak, beyaz renkli ve cama benzer, içi kaygan ve yapışkandır.

V. Kışın kelebek kanatlarını andıran bu yapraklarını dökmez.

Bu cümlelerin anlamlı bir bütün oluşturması için numaralı cümlelerin hangileri yer değiştirmelidir?

A) I. ile II. B) II. ile III. C) III. ile IV.

D) III. ile V. E) IV. ile V.

4. Plastiğin kolay ----, rengi, parlaklığı, otomatik istihsale uygun oluşu, plastiği çok çeşitli sahalarda kullan-ma ---- doğurmuştur. Plastik ayrıca çok ucuza mal edilebilmektedir. İklim şartlarına ---- metallerden daha iyidir.

Bu parçada boş bırakılan yere sırasıyla aşağıdakilerden hangileri getirilmelidir?

A) işlenebilirliği - imkânını - dayanıklılığı

B) uygulanırlığı - fırsatını - uygunluğu

C) imal edilebilmesi - çalışma - mukavemeti

D) taşınabilmesi - işlevselliği - elverişliliği

E) üretilmesi - şansı - olanağı

2.

I. Türklerde minyatür geleneğinin, Orta Asya’da Uygurlar Dönemi’nde ortaya çıktığı anlaşılmak-tadır.

II. Alman araştırmacı A. Von Le Coq’un Haço’da yaptığı kazılar sırasında bulunan minyatürlü Ma-niheist yazma yaprakları, bugün Berlin Devlet Müzeleri Koleksiyonu’nda korunmaktadır.

III. Günümüze uluşan bazı minyatür parçaları, bu dönem kitap resminin şekillenişinde Maniheizmin etkili olduğunu gösterir.

IV. 8. ve 9. yüzyıllara ait Uygurca yazılmış bu Mani-heist yazma yaprak parçalarının ikisinin üzerine yapılan minyatürler, konu ve kompozisyon bakı-mından dikkat çekici özelliklere sahiptir.

V. Bu minyatür parçalarında bir Uygur hakanının Mani dinini kabul edişi, beyaz giysileriyle dinsel metinleri kopya eden Maniheist Uygur kâtipleri ve Mani anısına yapılan ayinsel kutlamaya katılan Uygur rahipleri betimlenmiştir.

Yukarıdaki numaralanmış cümlelerin anlamlı bir bütün oluşturabilmesi için hangileri yer değiştirmelidir? A) I ve IV B) II ve III C) II ve V

D) III ve IV E) IV ve V

Genel Yetenek Genel Kültür Yaprak TestTest 7 / 2. Soru

10. Müzik, ---- bağımlıdır ancak bu gerekli koşuldur ve hiçbir zaman yeterli değildir. Doğru seslendirme ya da doğru yorum ancak kuramın iyi kavranmış olması ile olasıdır. Bestecinin, yapıtını oluştururken kullandığı müzik etkenleri ne kadar iyi anlaşılmış ve ---- ise icra-cının yorumu da o oranda başarılı ve ---- olur.

Bu parçada boş bırakılan yere sırasıyla aşağıdakilerden hangileri getirilmelidir?

A) birikime – yorumlanmış – sıradan

B) yeteneğe – özümsenmiş – doyurucu

C) çalışmaya – kavranmış – itici

D) özveriye – vurgulanmış – niteliksiz

E) duygusallığa – pekiştirilmiş – sarsıcı


xv


TÜRKÇE

20145. Şiirde her türlü ideolojik sapmanın dışında kalarak

sadece okuyucuda estetik haz uyandıran şiir yazma eğilimi, birçok şair gibi Cahit Külebi’yi de her türlü mektepleşme eğiliminin dışında kalıp müstakil şahsi-yetler olarak şiir yazmaya yöneltmiştir.

Bu cümleden hareketle aşağıdakilerden hangisine ulaşılabilir?

A) Şiir tarzının bir yöntemle sınırlı olmadığına

B) Şiirin diğer türlere göre zengin anlatım olanakları olduğuna

C) Her şairin özgün bir üslup oluşturamayacağına

D) Şiirlerin duyguları anlatmadaki en iyi araç oldu-ğuna

E) Farklı konuların farklı türlerde anlatılması gerek-tiğine

6. Yeryüzünün yalnızca belirli bölgelerinde yayılış göste-ren canlı tür ya da cinslerine endemik denir. Ende-mikler, iklim değişmelerinde ve izolasyon koşullarında oluşur. Daha önce geniş alanlara yayılmış bir tür, iklim değişimi sonucu, ekolojik özelliklerine uygun belli bir yere çekilerek yaşamını sürdürür. Örneğin, Kazdağı göknarı, yalnızca Kazdağı’nda görülür.

Bu parçaya göre bir türün endemik olması onun daha çok hangi özelliğine bağlıdır?

A) Yaşam alanının belirli bir bölgeyle sınırlı olma-sına

B) Sadece bitkilere has bir özellik olmasına

C) Araştırılmış türlerde görülmesine

D) Türün tüm bireylerinde görülmesine

E) Türün neslinin tükenmeye başlamış olmasına

16. "Şöyle dikkatlice bakarsan bir şeye benzetemezsin. Kısacık, incecik, koca kafalı, yirmi yaşında gösteren, hep düşünceli duran bir çocuktur." diye tanıttığı fakat âleme hayat veren yiğitliği ve atıcılığıyla efsane hâline koyduğu İnce Memed, yazarının göze çarpmayan fakat kendisinde üstünlükler sezen kişiliğini düşün-dürmektedir. Yazarın erken yaşta yitirdiği babası da "Akçasaz'ın Ağaları"nda Yusufcuk Yusuf olarak yaşamaktadır.

Bu parçadan hareketle aşağıdakilerden hangisine ulaşılabilir?

A) Edebî eserler yaratıcılarının hayatından bazı izler taşır.

B) Yazarların kendilerinde bazı üstünlükler görmesi doğal bir tutumdur.

C) Edebî eserleri anlamak, yazarının hayatını da bilmekle mümkündür.

D) Yazarların yazmaktaki amacı, kendilerini anlatmak istemeleridir.

E) Bir eserde yazarın ayak izlerini aramak boşuna bir çabadır.

Lisans Genel Yetenek Genel Kültür Türkiye Geneli 416. Soru

17. Ulusal bir hastalığımızın “aydın üretmemek” olduğu-nu düşünürsek ve bunun tarihsel nedenleri arasında aydın üretiminin kitap üretiminin bir türevi olduğunu ve esas burada başarısız kaldığımızı düşünürsek bu yayın çabaların değeri anlaşılacaktır.

Bu parçaya göre ülkemizde aydın yetişmemesi aşağıdakilerden hangisiyle açıklanmaktadır? A) Bilimsel çalışmaların yetersizliği

B) Aydınlara önem verilmemesi

C) Yayın alanındaki yetersizlik

D) Millî eğitim politikaları

E) Bilime olan saygının azalması


xvixvi


TÜRKÇE

20147.

I. Sanat tarihi araştırmalarının ikinci önemli ilgi alanı, sanat geleneklerinin üslupsal ve biçimsel gelişimlerinin büyük ölçekte ve geniş bir tarihsel perspektif içinde kavranmasıdır.

II. Sanatın bu tanımına dair fikirler de tarih boyunca sürekli değişmektedir.

III. Sanat tarihi, görsel sanatların tarihsel evrimini in-celeyen bilim dalı olarak tanımlanabilir.

IV. Sanat tarihi araştırmalarınınsa başlıca iki ilgi ala-nı vardır.

V. Bunlardan birincisi, belli bir sanat yapıtını kimin yaptığını bulmaktır.

Yukarıdaki numaralı cümlelerle anlamlı bir parag-raf oluşturulduğunda baştan dördüncü hangisi olur?

A) I B) II C) III D) IV E) V

8. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yazım yanlışı yapılmıştır?

A) Etkisini uzun süredir hissettiren bu akım, sanat-çılara farklı anlatım olanakları sunmuştur.

B) Yazarın “Aşk ve Barış” romanı gerçek hayattan bir öyküye yer veriyor.

C) Son kazılarda bulunan Roma Sikkesi, ait olduğu yere gönderildi.

D) İki ayağını birbirine vurup komutana selam verdi, sonra da odayı terk etti.

E) Türkçenin anlatım olanaklarını tartışmak bile dilimize büyük saygısızlıktır.

3.

I. Bu denemede ateşle oynamayı seven bir Çinli çocuğun rastlantı sonucu kızarmış domuz etini tadan ilk insan olduğu mizah yollu anlatılıyordu.

II. Bu türün en önemli özelliği belki de konu sınırla-maması olmamasıdır.

III. Edebiyat, sanat, insanlar, gelenekler hatta gü-lünç olaylar gibi değişik konular ele alınabilir.

IV. Deneme, yazarın belli bir konuda görüşlerini kısa biçimde anlattığı edebiyat türüdür.

V. Örneğin İngiliz yazar Charles Lamb 19. yüzyılın başlarında, "Domuz Rostosu Üzerine" adlı bir de-neme yazmıştı.

Yukarıdaki numaralanmış cümleler anlamlı bir bütün oluşturacak biçimde sıralandığında hangisi baştan dördüncü olur?



10. İznik 14. yüzyılın ortalarından 17. yüzyılın sonlarına I

değin Osmanlı Çiniciliğinin merkeziydi. Romalılar II III IV

zamanından kalma 1 metre yüksekliğindeki surlarıyla

bu kent, bir açık hava müzesine benziyor. Kente

girmek için hâlâ sağlam olan İnegöl Kapısı’nı V

kullanabilirsiniz.

Bu cümledeki numaralanmış sözcüklerin hangi-sinde büyük harflerin kullanımıyla ilgili bir yanlış-lık yapılmıştır?

A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.

Genel Yetenek Genel Kültür 30 DenemeDeneme 9 / 11. Soru

xvii


TÜRKÇE

20149. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde büyük harflerin

kullanımı yanlıştır?

A) MÖ 123 yılında, burada büyük bir deprem oldu-ğu biliniyor.

B) Bilge Kağan anıtının onarım işleri ülkemiz ku-rumlarınca yapılmaktadır.

C) Cumhuriyet Bayramı, yurdun her yanında görkemli törenlerle kutlandı.

D) Mehmet Bey, her zamanki gibi sakin bir tavırla konuşmaları dinliyordu.

E) Her yıl olduğu gibi bu yaz tatilinde de hep birlikte Tokat’tayız.

18. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yazım yanlışı yapılmamıştır?

A) Dinsel ve siyasal otoriteler arasındaki savaş batıda yüzyıllarca sürmüştür.

B) Bilge Karasu’nun “beyoğlu” kitabı, meraklıları için, çok geç buldukları bir define gibi.

C) Uzakdoğu’da ipek üretimi ve pamuk lifi kullanımı ise MÖ 2500’lü yıllarda başlamıştır.

D) Ona, Murat beyin yanında nasıl davranması gerektiğini anlatacağım.

E) Orhan Veli’nin ilk şiirleri 1 Aralık 1936 tarihinde Varlık adlı dergide yayımlandı.

Lisans Mezunları İçin Tamamı Çözümlü Soru BankasıSayfa 225 / 18. Soru

4. Son romanı Pembe Otobüs’le Yunus Nadi Roman I IIÖdülü’nü kazanan Yazar Mehmet Anıl’ın yeni kitabın- IIIda sıra dışı bir hırsızlık öyküsü anlatılıyor. Buca’da

Forbes caddesinde bulunan Güneş apartmanında IV Vbüyük bir hırsızlık yaşanır. Hırsız bütün katları dolaş-

mış, altı eve girmiştir. Polisin bütün çabalarına rağmen

suçlular bulunamaz, dosya kapatılır ve aradan yıllar

geçer.

Bu parçadaki numaralanmış sözlerin hangilerinde yazım yanlışı vardır?

A) I ve III B) I ve V C) II ve V

D) III ve V E) IV ve V


xviiixviii


TÜRKÇE

20149. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde büyük harflerin

kullanımı yanlıştır?

A) MÖ 123 yılında, burada büyük bir deprem oldu-ğu biliniyor.

B) Bilge Kağan anıtının onarım işleri ülkemiz ku-rumlarınca yapılmaktadır.

C) Cumhuriyet Bayramı, yurdun her yanında görkemli törenlerle kutlandı.

D) Mehmet Bey, her zamanki gibi sakin bir tavırla konuşmaları dinliyordu.

E) Her yıl olduğu gibi bu yaz tatilinde de hep birlikte Tokat’tayız.

10.

Sabah saatleriydi ve güneş ısıtmaya başlamamıştı. I

Çiğ damlaları henüz daha güneş doğmadan nilüfer IIçiçeklerinin üzerinde nazlı nazlı salınmaya başlamıştı. IIIÇiğ damlaları arttıkça nilüferler daha da parlıyordu.

Çiçek tomurcukları yavaş yavaş açılıp güzel bir günü IV Vkarşılamaya hazırlanıyordu.

Yukarıdaki numaralı sözlerden hangisi farklı türde bir tamlamadır?


14. Lefkoşa Atatürk meydanındaki Venedik sütunu I II

Venedikliler tarafından 1550’de dikildi. Bu granit III IVsütunun, Salamis’teki bir mabetten getirildiği sanılıyor.

Lefkoşa, uzaklarda ise Beşparmak Dağları’nı Vseyrediyor.

Bu parçadaki altı çizili sözlerden hangilerinin yazımı yanlıştır?

A) I ve II B) I ve III C) II ve III

D) III ve IV E) IV ve V

5000 Genel Yetenek Genel Kültür Soru BankasıSayfa 87 / 14. Soru

13. Son bir iki yıldır 70’li, 80’li yılları anlatan güzel romanlar I IIve anı kitapları yayımlandı, şimdi kırk elli yaşlarına III giren yazarlar o dönemi, bugüne nasıl gelindiğini, IVgençlik yıllarını anlatma gereği duydular. V

Bu cümledeki numaralı sözlerden hangileri farklı türde bir tamlamadır?

A) I ve II B) I ve III C) II ve V

D) III ve V E) IV ve V


xix


TÜRKÇE

201411. Aşağıdakilerden hangisi sıralı cümledir?

A) Cam; 4.000 yılı aşkın zamandır kum, çakmak taşı ya da kuvarstan yapılmaktadır.

B) Arabalardaki çok katlı ön camlar, iki levhanın arasına bir plastik tabakası koyularak üretilir.

C) Pürüzsüz bir yüzey elde edilmesi için cam, kalay üzerinde kalınlığı her yerde eşitlenene kadar sıvı hâlde tutulur.

D) Vitraylar; küçük, renkli cam parçalarının kurşun şeritlerle birbirine eklenmesiyle yapılır.

E) Cam üfleme ustaları sıcak, erimiş cam madenini keser; içine borudan hava üfleyerek şekillendirir

12. Hayatın ve insanların gülünç yanlarının sergilen-mesine dayanan komedyada amaç, güldürürken düşündürmektir. Bunun için de üslûpta bir serbestlik göze çarpar. Her türlü kaba söze ve şakaya yer verilir. Kahramanlar genellikle halkın arasından seçilir. Konu-lar günlük hayattan alınır.

Bu parçada aşağıdakilerden hangisine yer veril-memiştir?

A) Bağlaç

B) Edat

C) Zamir

D) Zarf

E) Belirtili Nesne

8. Aşağıdaki cümlelerden hangisi sıralı bir cümle-dir?A) Baktığı antika aynada, gülüşünün ışıltısıyla

yüzünün çizgileri de kayboluyordu.

B) Her fırtınadan sonra gemilerin daha çok yaşlandığını anlatan bir şarkı söylüyordu.

C) Gözlerim uzaklara, ta uzaklara denizin maviliğine takılıvermişti.

D) Çocuk sonsuz bir mavide yitip giden şarkıyı söylerken gözümün önünde büyüyordu.

E) Kızağını arkadaşlarına bırakmış, kardan adamın gövdesini şişmanlatıyordu ağır ağır karla.


16. Avrupalılar çok eskiden beri doğudan gelen ipek, porselen ve baharat gibi mallara çok ilgi göstermiş-lerdir. Ancak o zaman dünyanın en büyük ticaret yolları sayılan “İpek” ve “Baharat” yollarının denetimi Müslümanların denetiminde bulunuyordu. Bazı Avru-palılar, bu Müslüman ülkelerine giderek zengin olmak istiyorlardı.

Parçadaki altı çizili sözlerden hangisi, aşağıdaki sözcük türlerinden birine örnek oluşturmaz?

A) Edat B) Bağlaç C) Sıfat

D) Zamir E) Fiilimsi


xxxx


TÜRKÇE

201413. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde nesnelerden biri,

diğerinin açıklayıcısıdır?

A) Hayatının en önemli insanını, annesini çok özlüyordu.

B) Bu şehri, arkadaşlarını unutması hiç de kolay olmayacaktı.

C) Çalışmasını onlarca kişinin önünde sunması gerekiyor.

D) Ağaçların, güllerin yapraklarını özenle budadı.

E) Sözlerini oldukça dikkatli seçen bir öğretmendi o.

16. Aşağıdakilerin hangisinde dolaylı tümleç açıklayı-cıyla birlikte verilmiştir?

A) Genç yazarlar, eline kalemi yeni alanlar, hemen ödül peşindeler.

B) İstanbul’a, gençliğimin geçtiği şehre, her yıl gidiyorum.

C) Bütün şehir, eğlencelerin başlamasını dört gözle bekliyor.

D) Yazarın son eseri, iki farklı dalda ödül aldı.

E) Tatil beldeleri, özellikle de Bodrum, dolup taşıyor.


12. Aşağıdakilerin hangisinde ara söz farklı bir öge-nin açıklayısıdır?

A) Son işlediğimiz konuyu, birleşik fiilleri, pek anlamadım.

B) İşte ben tam da bu saatleri, akşam saatlerini, seviyorum.

C) Beni serinleten doğa olayını, yağmuru, özledim.

D) Bir zamanlar, bundan on yıl önce, sahalarda fırtına gibiydim.

E) Doğduğum ayı, martı, üç gün sonra geride bırakacağım.

Önlisans Genel Yetenek Genel Kültür Türkiye Geneli 1012. Soru

xxi


TÜRKÇE

201414. (I) Mali imkânsızlıklar basın mensupları ve kuru-

luşlarının bağımsız hareket etmesinin önündeki en büyük engeldir. (II) Özellikle yerel basın mensupları, mali sorunların altında nefes alamamaktadır. (III) Maddi sıkıntı öncelikle basın kuruluşlarının önemli bir sorunudur. (IV) Maddi sıkıntı çeken basın mensupları zaman zaman mesleki etik kurallarını ihlal edebil-mektedir. (V) Maddi sıkıntı çeken gazeteler, tecrübeli ve eğitimli eleman çalıştıramayacak, bu da gazetenin içerik olarak kalitesizleşmesine neden olmaktadır.

Bu parçadaki numaralı cümlelerin hangisi parça-nın anlam bütünlüğünü bozmaktadır?


15. Siz ‘potansiyel’ nedir bilmezseniz, bilinciniz potansiyel farkındalığıyla donanmamışsa, elimde tuttuğum bu iki şeyi potansiyel açısından ayırt edemezsiniz; her ikisini de bir ‘nesne’ olarak görürsünüz. Potansiyelin ne olduğunu bilen biri, meşe palamudu ve çakıl taşını farklı algılar ve bunlarla ilgili farklı düşünür. Bu kişi, bir tek meşe palamudunda, tüm Türkiye’yi meşe ağacıyla donatacak bir potansiyel olduğunu bilir ve bu gözle meşe palamaduna bakar. Potansiyelin ne olduğunu bilmeyen biri ise, çakıl taşı ve meşe palamudu aynı şeylermiş gibi düşünür. Örneğin, ona göre, her ikisi de fırlatılacak bir nesnedir ve eline geçirdiği zaman bilinçsiz olarak meşe palamudunu da çakıl taşı gibi fırlatır, atar.

Bu parçada aşağıdakilerin hangisinden yakınıl-maktadır?

A) Eğitimin küçük yaşlarda verilememesi

B) Bireylerin yeteneklerinin göz ardı edilmesi

C) Eğitim hizmetlerinin yaygınlaştırılmaması

D) Her insana aynı muamele yapılmaması

E) Çocuklara çocukluklarının yaşatılmaması

9. (I) Belki de şanslıyımdır; dün hafif bir yağmur eşli-ğinde karanlık bastırdıktan sonra buraya vardım ve sonra yağmur seli bütün gece durmadan boşaldı. (II) Ama bu sabah kahvaltıdan sonra yağmur dindi ve gün ışığı fırtına bulutlarının katmanları arasından parça parça açtı. (III) Nedense böyle havalar bana ayrı bir keyif vermiştir çocukluğumdan beri. (IV) Bu yüzden şimdi bulutların kenarları parlak ışıklar saçar-ken deniz görkemli bir gümüş parlaklığıyla ışıldıyor. (V) Kasvetli bulut kümesinde verilmiş şanslı bir ara mı, yoksa tatilim için gümüşten ince bir astar mı?

Bu parçada numaralı cümlelerden hangisi parça-nın anlam bütünlüğünü bozmaktadır?



10. Felaketlere uğruyoruz, bu doğru; ama Avrupa’da ve Rusya’nın batısında 1914-1945 arasında ölen 100 milyon kişiden sonra, asıl tuhaf olan bizim oturup hâlâ insan öldürme adına teknoloji geliştirmemiz. Neden acaba bilimde ve teknolojide olağanüstü bir hız geliştiren beynimiz ahlaksal düzlemde o kadar yavaş ilerliyor? Winston Churchill, kariyerinin başında bir savaşta yalın kılıç bir süvari birliğinin başına geçmiştir. Yaşamının sonunda, hidrojen bombasının kullanılmasına ilişkin bir belge imzaladı. Aynı adam… Kusursuz bir gelişim… Ne yazık ki yalnızca silahlar ve iletişim için.

Bu parçada yakınılan durum aşağıdakilerden hangisidir?A) Teknolojinin baş döndürücü bir hızla ilerlemesiB) Teknolojinin yalnızca Batı’da görülmesiC) İnsanlığı felaketlere sürükleyecek çalışmaların

yapılmasıD) Barış içinde yaşamak dururken savaş

çığırtkanlığı yapılması

E) İnsanların her türlü gelişmeye tepkisiz kalması


xxiixxii


TÜRKÇE

201416. (I) Destanların zaman içinde değişime uğramış

biçimleri sayabileceğimiz halk hikâyeleri gerçeğe daha yakın olmaları bakımından destandan ayrılır-lar. (II) Bu hikayelerin büyük bir çoğu anonimdir. (III) Halk hikâyelerinde şiirle düzyazı iç içedir. (IV) Halk hikâyeleri konuları yönünden iki grupta incelenebilir.(V) Tek olay çevresinde gelişen halk hikayeleri olduğu gibi, kişi ve olay sayısı çok halk hikayeleri de vardır.

Bu parçadaki numaralı cümlelerin hangisinden sonra “Yazarlarının kim olduğu büyük ölçüde biline-memektedir.” cümlesi getirilebilir?


17. - 18. soruları aşağıdaki parçaya göre cevaplayınız.

Sosyolojik olarak, kültür bizi saran, insanlardan öğrendiğimiz toplumsal mirastır. Kültürün oluşmasın-da ikili bir süreç vardır; birinci süreçte insan pasif ve alıcı konumdadır. Belli bir coğrafi çevrede yaşıyor, beslenme ve barınma ihtiyaçlarını orada gideriyordur. Doğayla kurulan bu öncül ilişki, yani ihtiyaçları doğ-rultusunda edindiği bilgi, dili, davranışları ve maddi üretim ve tüketim aletleri kültürün yaratılmasında birinci aşama olarak karşımıza çıkar. İkinci aşamada ise insan alıcı konumdan çıkar ve üretmeye başlar; yani yaşadığı çevreye etkin ve aktif bir güç olarak ka-tılır. Kültür birikimle birlikte ivmesi artan bir toplumsal yapı bileşenidir. Giderek her nesil miras aldığı kültüre maddi ve manevi bir katkı yapar ve onu kendinden sonrakilere miras bırakır. Fakat bazen miras bırakılan kültürel unsurlarda nicelikle nitelik ters orantılı olarak karşımıza çıkar.

17. Bu parçada kültürle ilgili aşağıdakilerden hangisi-ne değinilmemiştir?

A) Toplumsal bir kaynağı olduğuna

B) Birikimli olarak ilerlediğine

C) Her neslin katkısıyla genişlediği

D) Her toplumda benzer unsurlar taşıdığına

E) Çevrenin etkisiyle şekillendiğine

1. (I) Teknoloji nano ölçeğe doğru ilerledikçe, üreti-len elektronik cihazlar da gittikçe küçülüyor. (II) Bu cihazlar o kadar küçüldü ki artık insanların üzerlerine giydikleri kıyafetlerle veya aksesuarlarla bütünleşik hâle geldiler. (III) Bu bilimsel ve teknolojik gelişme giyilebilen teknoloji olarak biliniyor. (IV) Çoğunuz Demir Adam filmini izlemişsinizdir. (V) Demir zırhla kaplanmış bu giysinin silah gibi atış yapabilme ve bilgisayar gibi kullanılabilme özelliklerinin olması ve bu giysiyi giyen kişinin uçabilmesi hayal gücümüzün sınırlarını zorluyor.

Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangisinden sonra “Peki, bu giyilebilen teknoloji ne kadar ileri gidebi-lir?” cümlesi getirilebilir?

A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.


24. - 25. soruları aşağıdaki parçaya göre cevaplayınız.

Yirmi yıl önce kim derdi ki şu bildiğimiz edebiyat der-gilerinin yahut elimize alıp kokladığımız kitapların dı-şında, başka bir âlem ortaya çıkacak ve orada insan-lar gönüllerince yazılar yazacak, alabildiğine özgür bir alanda yayınevine, editöre, kağıda, baskıya takılma-dan edebiyatın dünyasına giriverecek! Şimdi böyle uçsuz bucaksız bir âlemin tanığıyız. Sanal ortamda edebiyat ya da e-edebiyat diyebileceğimiz bu sınırsız yazı alanı, düşüncenin özgür bir ifade ortamı bulması adına sevindirici bir durum ama bunca üretim, bazı soruları da sormayı gerekli kılıyor. Yayınevlerinin ince eleklerinden geçemeyen yazar ve şairler için internet bir imkân olabilir mi? Sanal ortamdaki bu edebî üretim ne kadar gerçeklik taşıyor? Burada yazıp çizen herke-se yazar, şair diyecek miyiz? Bu âlemin başıboşluğu giderek bir yazı çöplüğüne mi dönüşecek? Buradan gerçek bir edebiyat çıkabilir mi?

24. Bu parçaya göre aşağıdakilerden hangisi sanal ortamın edebiyat üzerinde yarattığı olumsuzluk-lardan biri değildir?

A) Nitelikli eserlerin ayırt edilememesi

B) Yazar, şair ölçütünün belirsizleşmesi

C) Her türlü yazının kontrolsüzce yayımlanması

D) Eserlerin eleştiri süzgecinden geçirilememesi

E) Herkesin düşüncelerini ifade edebilmesi

xxiii


TÜRKÇE

201418. Bu parçada “nicelikle nitelik ters orantılı olarak karşı-

mıza çıkar” sözüyle anlatılmak istenen aşağıdaki-lerden hangisidir?

A) Kültürel unsurların sayıca çok olmasına rağmen işlevsel olmaması

B) Her kültürün ait olduğu topluma has özellikler taşıması

C) Kültürel unsurların zaman içinde değişip gelişti-rilmesi

D) Kültürün toplumun gelişmesinin temel unsuru olması

E) Farklı toplumlarda benzer kültürel ögelere rastlanması

20. - 22. soruları aşağıdaki bilgilere göre cevaplayınız.

Tarihlendirme, kabaca bir kalıntının, fosilin var olduğu dönemin hesaplanması, yaşının belirli aralıklara sığdırılmasıdır. Arkeolojik bulgularda tarihlendir-me, kıyaslamalı ve mutlak olmak üzere iki biçimde gerçekleştirilmektedir. Bilim adamları buldukları fosilleri stratigrafik bir dizin içine yerleştirilebildiğinde etrafında bulunan diğer fosillere ilişkin olarak yaşlarını belirleyebilirler ki bu şekilde belirlemeye kıyaslamalı tarihlendirme denir. Özellikle bir tabakada bulunan fo-sillere ilişkin jeolojik özellikler ve tikel bitki ve hayvan-ların kalıntıları bize fosillerin oluştuğu iklim hakkında bilgi verir ve kıyaslamalı bir tarihleme yoluna gidebili-riz. Ayrıca buluntular üzerinde birçok metotla yaşının hesaplanması söz konusu olabilir. Böyle radyoaktif veya radyoaktif olmayan bir yöntemin kullanılmasıyla belirlenme de mutlak tarihlendirme olarak adlandırılır ve kıyaslamalı tarihlendirmeye göre daha sağlam bir yoldur.

20. Bu parçanın anlatımında aşağıdakilerden hangisi yoktur?

A) Açıklayıcı anlatım

B) Tanık gösterme

C) Olasılık bildiren sözler

D) Karşılaştırma

E) Koşul belirtme

25. Bu parçada geçen “ince eleklerinden geçemeyen” sözüyle anlatılmak istenen aşağıdakilerden han-gisidir?

A) Eleştiri aşamasından olumsuz sonuç alma

B) Her türlü yayının sergilenebilmesi

C) Sanatçıların kendini özgür hissetmesi

D) Sınırsız bir yazı alanının oluşması

E) Sanatçı üzerinde hiçbir baskının olmaması

Lisans Genel Yetenek Genel Kültür Türkiye Geneli 124 ve 25. Sorular

24. - 26. soruları aşağıdaki bilgilere göre cevaplayınız.

(I) Üniversiteler, birçok işlevinin yanında, ulusal bilincin diri kalması yolunda yararlı faaliyetler ger-çekleştiren kurumların başında gelir. (II) Onca emek ve zahmet sonucu ortaya konan etkinlikler, ne yazık ki çoğu zaman görmezden gelinir, hafife alınır ya da medyanın popüler tutkusuna malzeme olmadığı için gözlerden nihan kalır. (III) Geçtiğimiz günlerde Erciyes Üniversitesi'nce gerçekleştirilen "Ölümünün 85. Yılında Ömer Seyfettin'i Anma Toplantısı", takip edebildiğim kadarıyla edebiyat ortamlarının dahi ilgi-sine mazhar olmadı. (IV) Uzun süren bir araştırma ve büyük bir emek sonucu Ömer Seyfettin'in hikâyelerini, mektuplarını, hatıralarını, şiirlerini ve diğer yazılarını büyük ölçüde tamamlayarak yedi kitap hâlinde yayıma hazırlayan Hülya Argunşah'ın gayretleriyle gerçek-leştirilen toplantının başlığı "Ömer Seyfettin'i Yeni-den Okumak"tı. (V) Çeşitli üniversitelerden sahanın uzmanı olan akademisyenler, gün boyu bildiriler sunup Türk hikâyeciliğinin bu genç kalemini tanıttılar. (VI) Toplantıya iştirak edenler, Ömer Seyfettin ve eserleri üzerinde yeniden düşünmeyi ya da onun yazdıklarını yeniden okumayı gerekli görmüş olabilirler.

24. Bu parçanın anlatımı için aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

A) Sayıp dökmelere yer verilmiştir.

B) Deyimler kullanılmıştır.

C) Tanık göstermeye yer verilmiştir.

D) Anlatıcının yorumlarına yer verilmiştir.

E) Bir konudaki eleştiriler, bir örnekle pekiştirilmiştir.

xxivxxiv


TÜRKÇE

201421. Bu parçada aşağıdakilerden hangisine değinilmiş-

tir?

A) Mutlak değerlendirmenin sadece arkeoloji ala-nında kullanıldığı

B) Mutlak tarihlendirmenin kıyaslama yöntemine göre daha güvenilir olduğu

C) Bütün bilim dallarının benzer yöntemleri kullan-dığı

D) Sosyal bilimlerin kendine has yöntemleri olduğu

E) Mutlak tarihlendirmenin kesin sonuç verdiği

22.

I. Kıyaslamalı tarihlendirmenin nasıl yapıldığı

II. Kıyaslamalı tarihlendirmenin kalıntılarda daha et-kili olduğu

III. Fosillerden ne tür bilgilere ulaşılabildiği

Bu parçada yukarıdakilerden hangisine yönelik bir bilgi yoktur?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II

D) I ve III E) II ve III

25. Bu parça iki paragrafa ayrılmak istenirse ikinci paragraf numaralı cümlelerin hangisiyle başlar?

A) II B) III C) IV D) V E) VI

26. Bu parçadaki numaralı cümlelerin hangisinde karşılaştırma yapılmıştır?

A) I ve II B) I ve III C) II ve V

D) III ve V E) V ve VI

Lisans Genel Yetenek Genel Kültür Türkiye Geneli 624 - 26. Sorular

xxv


TÜRKÇE

201422 - 24. SORULARI AŞAĞIDAKİ BİLGİLERE GÖRE CEVAPLAYINIZ.

Tankların tarihi I. Dünya Savaşı'na dayanıyor. Tarihi kayıtlara göre ilk olarak Eylül 1916'da İngiliz Ordusu tarafından kullanılmaya başlandı. Çeşitli kaynaklar-daki paletli ve zırhlı bu savaş aracına "tank" adının, üretiminden hiç kimsenin haberdar olmasını isteme-yen İngiliz Ordu yetkilileri tarafından bilinçli olarak verildiği ve böylece söz konusu aracın yapımında çalışan İngiliz işçilere bile sadece paletli su depoları ürettikleri izlenimi verildiği söyleniyor.Kısa sürede I. Dünya Savaşı'nın ana unsurlarından biri haline gelen tanklar, aynı zamanda siper savaşı taktiğine de tarihin derinliklerine gömerek orduları hareketli savunma düzenine geçmeye zorlamış ve klasik süvari görev-lerini üstlenmeye başlamıştı. Sonraki yıllarda İngiliz Ordusu'nun yanı sıra özellikle Alman,Fransız,ABD ve Rus orduları tarafından da geliştirilen zırhlı araçlara dayalı savaş biçimi, geçerliliğini günümüzde de büyük ölçüde koruyan ana muharebe tanklarının II. Dünya Savaşı sırasında Alman orduları tarafından Yıldırım Savaşları (Der Blitzkrieg) kapsamında ana silah olarak kullanılmaya başlanmıştır. II. Dünya Savaşı sonrasında hakim olan Soğuk Savaş sırasında da önemini koruyan ana muharebe tankları, her nekadar Siber Savaş dönemine girildiği günümüzde önemini göreceli olarak biraz yitirmiş olsa da hâlen her mo-dern ordunun vazgeçilmez ana unsurlarından biridir ve yakın gelecekte de öyle olacaktır.

23. Bu parçada tanklarla ilgili olarak aşağıdakilerden hangisine değinilmemiştir?

A) Başlangıçta farklı amaçlar için kullanıldığınaB) Bir savaşın sonuçlanmasında etkili olduğuna

C) Önemini hala koruduğuna

D) Başlangıçta amacının gizli tutulduğuna

E) İlk kez kimlerce kullanıldığına

24.

I. Siper savaşına son vermeleri

II. Süvarilerin görevlerini üstlenmeleri

III. Askerlerin işlevselliğini azaltmaları

Bu parçaya göre yukarıdakilerden hangisi tankla-rın işlevlerinden değildir?

A) Yalnız I B) YalnızII C) Yalnız III

D) I ve II E) II ve III


Tarih boyunca birkaçı hariç bütün toplumlar coğrafi açıdan diğerlerine yakın olduklarından, birbirleriyle iliş-kide bulunmuşlardır. Komşu toplumlar arası ilişkilerin ara ara ya da daima düşmanca olduğu görülmüştür. Bir toplum gücünü koruyabildiği sürece ve çevresel zarar dâhil herhangi bir nedenden ötürü zayıflayana kadar düşmanlarını uzak tutmakta başarılı olabilir. Böylesi durumlarda çöküşün doğrudan nedeni, askerî fetihlerdir. Ancak altta yatan temel unsur, toplumun zayıflamasına neden olan genel süreçtir. Buna göre ekolojik, toplumsal veya başka nedenlerden ötürü meydana gelen çöküşler, sıklıkla askerî hezimetler olarak maskelenmiştir. Buna verilebilecek en iyi örnek, Batı Roma İmparatorluğu’nun çöküşüdür. Roma, bin yıl boyunca sınırlarını kuşatmış olan Kuzey Avrupa ve Orta Asya’da yaşayan kavimleri başarılı bir biçimde defetmeyi bilmiştir. Fakat en sonunda savaşı kazanan-lar Romalılar değil, karşı taraf olmuştur. Orta Asya'dan gelen kavimler, nüfusları arttıkça daha iyi silahlar, atlar edinip daha iyi örgütlenmiş, diğer kavimlerin geçirdiği değişimden veya Orta Asya’daki steplerin iklim değişi-minden olumlu etkilenmiş ve başarılı olmuşlardır.

25. Bu parçadan aşağıdakilerden hangisi çıkarılabilir?

A) Askerî yönden güçlü olan topluluklar diğer toplulukları hakimiyeti altına almaktadır.

B) Bazı imparatorluklar ayaklanmalar sonucu tarih sahnesinden silinmiştir.

C) Dünya tarihinde yıkılmayan imparatorluk yoktur.

D) Siyasi gelişmeler; toplumsal yapı ve doğadan bağımsız değildir.

E) Kuraklık ve savaşlar tarihin her döneminde görülmüştür.

26. Bu parçaya göre Orta Asya’dan gelen kavimlerin başarılı olmasında;

çok sık savaşmaları,

silah güçlerinin iyi olması,

örgütlenmelerinin kuvvetli olması,

doğa olaylarıyla mücadele etmeleri

etkenlerinden hangileri rol oynamamıştır?

A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve III

D) I ve IV E) II ve IV

xxvixxvi


TÜRKÇE

201425. Bu parçada tanklarla ilgili olarak aşağıdakilerden

hangisine değinilmiştir?

A) Savaşların belirleyici gücü olduğuna

B) I. Dünya Savaşı’nda yaygınlaştığına

C) Tüm ülkelerde ordunun önemli bir unsuru oldu-ğuna

D) Günümüzde eski işlevini kaybettiğine

E) Sadece güçlü devletlerce kullanıldığına


Bir restoran et, balık ve tavuk yiyen Ahmet, Burcu, Cemre, Deniz, Emre, Fatih, Hakan ve Gizem adında şahısların bu yemekleri tam veya yarım porsiyon sipariş etmeleri ile ilgili olarak şunlar bilinmektedir:

Tam porsiyon yiyenlerle yarım porsiyon yiyenlerin sayısı eşittir.

Burcu ve Emre farklı porsiyonlarda yemek yemişler-dir.

Burcu ve Hakan aynı porsiyonlarda yemek yemişler-dir.

Balık yiyen iki kişiden biri Cemre’dir.

Ahmet yarım porsiyon tavuk yiyen tek kişidir.

26.

I. Emre

II. Deniz

III. Fatih

Bu bilgilere göre yukarıdakilerden hangileri balık yemiş olabilir?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II

D) II ve III E) I, II ve III

27. Bu parçanın anlatımıyla ilgili olarak aşağıda veri-lenlerden hangisi yanlıştır?

A) Konunun somutlanması için örneklere başvurulmuştur.

B) Bilgi verme amacı güdülmüştür.

C) Bazı yargılar gerekçesiyle verilmiştir.

D) Öznel ifadelere yer verilmiştir.

E) Tanımlamalara yer verilmiştir.

Lisans Genel Yetenek Genel Kültür Türkiye Geneli 325 - 27. Sorular

8. - 10. SORULARI AŞAĞIDAKİ BİLGİLERE GÖRE BİRBİRİNDEN BAĞIMSIZ OLARAK CEVAPLAYINIZ.

Bir restoranda öğle yemeği yiyen Ahmet, Belgin, Ce-mil ve Deniz’in yedikleri ile ilgili şunlar bilinmektedir:• Herkes en az iki, en fazla üç parça sipariş

vermiştir. • Bir kişi çorba, bir kişi meyve, iki kişi içecek ve iki

kişi tatlı almamıştır.• Cemil sadece içecek almamıştır. • İçecek alanlardan biri meyve almamıştır. • Ahmet meyve almamıştır.• Çorba alanlardan bir kişi meyve almamıştır.

8. Deniz çorba ve meyve siparişi verdiyse aşağıdakilerden hangisi kesinlikle doğrudur?A) Belgin çorba almamıştır.

B) Ahmet meyve almıştır.

C) Belgin tatlı almıştır.

D) Deniz içecek almıştır.

E) Deniz tatlı almıştır.

xxvii


TÜRKÇE

201427. Bu bilgilere göre Gizem ve Hakan tavuk yemişse

aşağıdakilerden hangisi kesinlikle doğrudur?

A) Cemre tam porsiyon yemek yemiştir.

B) Emre et yemiştir.

C) Cemre yarım porsiyon yemek yemiştir.

D) Emre yarım porsiyon yemek yemiştir.

E) Deniz balık yemiştir.

28.

I. Deniz

II. Cemre

III. Burcu

Bu bilgilere göre Deniz ve Emre yarım porsiyon yemek yemişse yukarıdakilerden hangilerinin tam porsiyon yemek yediği kesindir?

A) Yalnız I B) Yalnız II C)Yalnız III


29. Burcu ve Cemre yarım porsiyon bir yemek yemiş-se aşağıdakilerden hangisi kesinlikle yanlıştır?

A) Hakan ve Gizem aynı porsiyonda yemek yemiş-tir.

B) Gizem tam porsiyon bir yemek yemiştir.

C) Emre ve Fatih aynı porsiyonda bir yemek yemiştir.

D) Burcu balık yemiştir.

E) Deniz tam porsiyon tavuk yemiştir

9.

I. Belgin’in içecek aldığına

II. Çorba alanlardan birinin içecek aldığına

III. İçecek alanlardan birinin çorba almadığına

Bu bilgilere göre yukarıdakilerden hangilerine kesinlikle ulaşılabilir?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III


10. Tatlı alanlardan biri meyve almadıysa aşağıdakilerden hangisi kesinlikle doğrudur?A) Ahmet tatlı almıştır.

B) Belgin tatlı almıştır.

C) Deniz meyve almamıştır.

D) Ahmet çorba almamıştır.

E) Belgin çorba almamıştır.

Genel Yetenek Genel Kültür Yaprak TestTest 30 / 8 - 10. Sorular

20113

20102

20095

20082

20074

20065

20053

20121

20132

20142

"Dilimin sınırları, dünyamın sınırlarıdır."

LUDWİNG WİTTGENSTEİN

SÖZCÜKTE ANLAM

SÖZCÜĞÜN ANLAM ÖZELLİKLERİ

MECAZA DAYALI SÖZ SANATLARI

SÖZCÜKLER ARASINDAKİ ANLAM İLİŞKİLERİ

KALIPLAŞMIŞ SÖZ ÖBEKLERİ

İKİLEME

PEKİŞTİRME

DEYİMLER

ATASÖZLERİ

KALIPLAŞMAMIŞ SÖZ ÖBEKLERİ

SÖZCÜKTE ANLAM

SÖZCÜĞÜN ANLAM

ÖZELLİKLERİ

PÜR DİKKAT

Bu konudan KPSS’ye her yıl ortalama 2-3 soru gelmektedir.

Sözcükte Anlam ünitesi, gelen soru sayısından ziyade, cümle ve paragrafların tam olarak anlaşılmasında bir te-mel olması açısından çok önemlidir.

Anlamı olan ya da anlamı olmadığı halde cümle kurulu-şunda görev üstlenen ses birliklerine “sözcük” denir.

Zengin bir söz dağarcığına sahip dilimizde bazı söz-cükler tek bir kavramı karşılarken bazıları birden çok anlam karşılamaktadır.

Tek anlamlı sözcükler: Sadece bir kavramı karşıla-yan sözcüklerdir.

kaldırım: Yollarda taşlarla yapılan döşeme:“Araba bozuk kaldırımların üstünde sallanıyor, devrilecek gibi oluyordu.”

testere: Ağaç, demir vb. şeyleri kesmeye yara-yan, genellikle üçgen biçiminde dişleri olan, dar ve uzunca çelik araç:“Ağaç testeresiyle koca kütükleri doğradı tek başına.”

(Kaynak: tdk.gov.tr)

Görüldüğü gibi yukarıdaki sözcüklerin başka anlamla-ra gelebilecek kullanımı yoktur.

Çok anlamlı sözcükler: Kullanıldığı yere ve duruma göre birden çok anlam kazanabilen sözcüklerdir.

düşmek:1. Yer çekiminin etkisiyle boşlukta, yukarıdan aşağı-

ya inmek:Havada uçan kuş vurulmuş gibi birdenbire sokağa düşüyor.

2. Bulunduğu yerden ayrılarak veya dengesini yitire-rek yukarıdan aşağıya inmek:Çocukken ağaçtan düşüp ayağım kırılmıştı da ağlayamamıştım.

3. Yere devrilmek, yere serilmek:Çocuk koşarken yere düştü.

4. Yağmak:Dağlara kar düştü.

1. BÖLÜM

5. Vurmak, değmek, rastlamak:İnce uzun dallı badem ağaçlarının alaca gölgeleri sahile inen keçi yoluna düşüyordu.

(Kaynak: tdk.gov.tr)

“Düşmek” sözcüğü kullanıldığı cümleye göre farklı anlamlar kazanmıştır. Sözcüğün yukarıda belirtilenler dışında da kazandığı daha birçok anlam vardır. Dilimiz-deki sözcüklerin büyük bir bölümü çok anlamlıdır, yani temel anlamı dışında kullanılmaya uygundur. Dilimizde sözcüklerin kullanıldıkları cümleye göre kazandıkları bu farklı anlamlara da “yan anlam” ya da “mecaz anlam” denir.

Gerçek Anlam

Temel Anlam

Bir sözcüğün, akla gelen ilk anlamına temel anlam denir. Bir sözcük tek başına duyulduğunda ya da okunduğunda o sözcüğün temel anlamı akla gelir.

ağız: Sindirim sisteminin başlangıcı olan, üst ve alt çene arasındaki boşluk:

Ağzındaki lokmayı bir türlü yutamıyordu.

boyun: Gövdenin başla omuz arasında kalan kısmı: Sabaha kadar boynum ağrıdı.

durmak: Hareketsiz kalmak, kımıldamamak: Babası odanın ortasında durup biraz düşündü.

Yukarıdaki cümlelerde “göz, boyun, durmak” söz-cükleri akla gelen ilk anlamlarıyla kullanılmıştır.

Yan Anlam

Bir sözcüğün ancak temel anlamıyla ilişkili olarak ka-zandığı yeni anlamlardır.

Dilberin başında siyah saç olur. (temel anlam)

“Baş” sözcüğünün temel anlamı, “insan ve hayvan bedenlerinin en yukarı, en önemli kısmı”dır. Dolayı-sıyla sözcük, yukarıdaki cümlede temel (ilk) anlamıyla kullanılmıştır.

“Baş” sözcüğünün, temel anlamıyla bağlantılı olarak kazandığı yeni anlamlar, yani yan anlamlar ise aşağı-da verilmiştir:

4

Bir şeyin en yukarısı, en yüksek noktası: Çıkam dağlar başına, vatana doğru bakam.

Bir şeyin başladığı, çıkıp yayıldığı yer, kaynak: Bu sonbahar başında bir gün onunla Beykoz çayı-

rına gittik.

Bir şeyin yanı, yakını, çevresi: Fakat nedendir Ya Rab bu susuzluğumuz / Suyu gü-

rül gürül akan çeşme başında.

Yukarıya, üste gelen yön: Yatağın başında oturmuş ağlıyordu.

Mecaz AnlamBir sözcüğün gerçek anlamından tamamen sıyrılarak kazandığı yeni anlamlara mecaz anlam denir.

Sıcak sobanın yanında uzun uzun sohbet ettiler.(Gerçek anlam: Yakmayacak derecede ısı veren, üşümeyi önleyecek kadar ısıtan)

Müdür, öğrencilerini çok sıcak karşıladı.(Mecaz anlam: Dostça olan, sevgiyle dolu olan, şefkatli)

Örneklerde görüldüğü gibi mecaz anlamlı kullanımlar-da, sözcük farklı bir anlama geçmiştir.

Aşağıdaki altı çizili sözcükler de mecaz anlamda kul-lanılmıştır:

Feryadı bırak, kendine gel çünkü zaman dar.(“Dar” sözcüğü, “yetersiz, az” anlamında kullanılmış.)

Gülen gözlerinin manası pek derin.(“Derin” sözcüğü, “anlaşılması, kavranılması zor” anlamında kullanılmış.)

Bu sözlerinle hepimizi çok kırdın.(“Kırmak” sözcüğü “gücendirmek, üzmek, incit-mek” anlamında kullanılmış.)

Aldanma cahilin kuru sözüne.(“Kuru” sözcüğü “soğuk, sevimsiz, hissiz” anla-mında kullanılmış.)

Not

-

PÜR DİKKAT !

ÖSYM’nin yaptığı sınavlarda “temel anlam” ve “yan an-lam” değil, “gerçek anlam” ve “mecaz anlam” ayrımı so-rulmaktadır. Sorularda, seçenekler arasında yan anlamda kullanılmış sözcük de verilebileceği için dikkatli olunma-lıdır. Yan anlam, temel anlamla bir şekilde ilişkilidir ve gerçek anlam başlığında ele alınır; oysa mecaz anlam tamamen düşsel, gerçek dışı bir anlamdır.

Temel, yan ve mecaz anlam ilişkisini daha iyi anlayabilmek için aşağıdaki tabloyu inceleyiniz:

Sözcük

Gerçek Anlam Mecaz Anlam

Temel Anlam Yan Anlam

1. Çene kemiklerininüstüne dizili, ısırıp koparmaya veçiğnemeye yarayan sert, beyaz organlar-dan her biri

2. Çark, testere, tarak,vb. çentikli şeylerdeki çıkıntılardan her biri

3. Sarımsak dilimi, karanfil vb.nde dişe benzetilen tane

4. Bazı dantel veişlemelerin kenarla-rındaki yuvarlak sivri bölüm

5. Güçlü olduğunubelli etmek, tehdit etmek(diş göstermek)

6. Kötülük yapmakiçin fırsat beklemek (diş bilemek)

7. Zorla veya inatlaistediğini yaptırmak (diş geçirmek)

“Diş” sözcüğünün anlamları (tdk.gov.tr)

5

PÜR DİKKAT !

ÖSYM’nin son yıllarda sıkça sormaya başladığı “düşsel öge” kavramı da mecazla aynı doğrultudadır. “Mecaz”da da “düşsel ögeler”de de gerçek dışı unsurlara yer verilir.

Aşağıdaki cümlelerdeki altı çizili sözcükler-den hangisi temel anlamda kullanılmıştır?

A) Çevresindekilerin sevgisini kazanan mü-kemmel bir insandı babam.

B) Onu, herkese örnek olan tavırları ile tanıdık.C) Güneş doğmadan bir saat kadar önce yola

çıktık.D) Bu sevimli çocuğa hemen kanım kaynadı.E) Dalları çıplak ağaçların arasında bir süre

oturduk.

B seçeneğinde “tavır” sözcüğü “davranış, vaziyet, hâl” anlamlarında, yani temel anlamıyla kullanılmıştır. Diğer seçeneklerdeki sözcükler mecaz ve yan anlamda kulla-nılmıştır.

Cevap B

Aşağıdaki cümlelerde verilen altı çizili sözcük-lerden hangisi yan anlamda kullanılmıştır?

A) Acıyla zevki kullanmayı öğrenirsek başarılı oluruz.

B) Araştırmacılar tarafından incelenen hay-vanlar serbest bırakıldı.

C) Alabildiğince yeşilliğin uzandığı güzel bir köydü ilk burası.

D) Aynı zamanda güzel kumaştan bir boyun atkısı vardı.

E) Bilgi edinme yollarını öğrenmeyen insan ge-nellikle hazır bilgiyi tercih eder.

C seçeneğindeki “uzanmak” sözcüğünün temel anlamı “boylu boyunca yatmak” tır. Verilen cümlede ise “bir alana yayılmak” anlamında, yani yan anlamda (temel anlamla ilişkili) kullanılmıştır. Diğer cümlelerdeki sözcükler temel anlamlarıyla (ilk anlamlarıyla) kullanılmıştır.

Cevap C

“Kaçmak” sözcüğü aşağıdakilerden hangisin-de temel anlamda kullanılmıştır?A) Yeni aldığım bu kazak sanki biraz yeşile ka-

çıyor.B) Bir tehlike sezdiğin anda hemen eve kaçar-

sın.C) Bir aydır alacaklılardan kaçıyor dükkân sa-

hibi.D) Bütün gün havuzdan çıkmayınca kulağına

su kaçmış.E) Odanın halısı biraz sağa kaçmış, sen ne

düşünüyorsun?

“Kaçmak” sözcüğünün temel anlamı “hızla koşup bir yere saklanmak”tır. Bu anlam da B seçeneğinde kullanılmıştır.

Cevap B

Aşağıdaki cümlelerin hangisindeki altı çizili sözcük mecaz anlamıyla kullanılmıştır?

A) Gelecek hafta bugün yine buluşalım, dedi büyük bir sevinçle.

B) Beyaz at üstünde gelin görününce düğün başladı.

C) Çocuğu uyutmak için odaya götürdü yaşlı dadı.

D) Bu boş sözleri dinlemekten artık bıkmıştık hepimiz.

E) Akrabalarını görmek, onlarla konuşmak isti-yordu.

A, B, C ve E seçeneklerindeki altı çizili sözcükler mecaz anlamda kullanılmamıştır. “Boş” sözcüğünün gerçek anla-mı “içinde bir şey olmayan”dır. Bu sözcük, D seçeneğin-deki cümlede, gerçek anlamının dışında “değersiz, bir işe yaramayan” anlamında kullanıldığı için mecaz anlamdadır.

Cevap D

Terimsel AnlamBir bilim, sanat, spor ve meslek dalıyla ilgili özel ve belirli bir kavramı karşılayan sözcüklere terim anlam-lı sözcükler denir.

Öğretmenimiz bu hafta açıları anlattı. (matematik terimi)

Güreşçilerimiz minderde başarılı olamadılar. (spor terimi)

Sanatçı tiz sesiyle izleyenleri büyüledi (müzik terimi)

6

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde terim kulla-nılmıştır?

A) Adam iki dakika nefes aldırmıyordu bize.B) Arkadaşıma laf yok, o mert mi mert biridir.C) Başarılı olmak için yardımlaşmak şarttır.D) Düşünceleriyle herkese örnek oluyordu.E) Her şiirin cümle yapısı ve hece ölçüsü farklıdır.

E seçeneğindeki “hece ölçüsü” ifadesi şiirle, daha da genellenirse, edebiyatla ilgili bir ifade olduğu için terim anlamlıdır.

Cevap E

Not

MECAZA DAYALI SÖZ

SANATLARI

1. Benzetme (Teşbih)

Bir nesnenin, varlığın niteliğini daha etkili biçimde anlatmak için daha belirgin niteliği olan bir varlıktan yararlanma yöntemine “benzetme” denir. Tam bir benzetmede dört öge bulunur. Fakat bütün ögelerin kullanılması şart değildir.

“Zeytin gibi siyah göz” benzetmesinde şu ögeler vardır:Benzeyen: Asıl anlatılmak istenen, yani benzet-meye konu olan varlık: gözBenzetilen: Benzeyenin kendisine benzetildiği varlık: zeytinBenzetme Yönü: Benzeyenin benzetilene hangi yönden benzediği: siyahBenzetme Edatı: Cümleye benzetme anlamı katan sözcük: gibi

Selvi gibi uzun boy benzetilen benzetme benzetme benzeyen

edatı yönü

Kar gibi beyaz çamaşırlar benzetilen benzetme benzetme benzeyen edatı yönü

Tilki gibi kurnaz çocuk benzetilen benzetme benzetme benzeyen

edatı yönü

PÜR DİKKAT !

Benzetme, ÖSYM’nin tüm sınavlarında, en fazla sorulan sanatlardan biridir.

LYS (eski ismiyle ÖSS) tarzı sınavlarda, benzetme edatı, benzetme yönü, benzetme çeşitleri gibi detaylara girilse de KPSS’de sadece cümlede ya da paragrafta benzetme olup olmadığı sorulmuştur.

(I) Edebiyat sevgisi olmayınca kişi ister politika-cı, ister bilgin, ister mühendis, ister hekim olsun gerçek bir aydın sayılmaz. (II) Doğru dürüst dü-şünemez. (III) İyiyi kötüyü birbirinden ayıramaz. (IV) Batı’nın önemli politika adamlarını incelerse-niz hepsinin sanata, edebiyata yakınlıklarını, o konularda yazdıkları yazıların, yaptıkları konuş-maların değerli birer çalışma olduğunu görürsü-nüz. (V) General de Gaulle’ün anıları bir edebiyat anıtıdır; Mitterant’ın konuşmaları, kitapları da…

Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin han-gisinde benzetme yapılmıştır?


V. cümlede “Gaulle’ün anıları bir edebiyat anıtıdır.” ifade-sinde “anılar”, “edebiyat anıtı”na benzetilmiştir.

Cevap E

2. Eğretileme (İstiare)

Eğretileme (istiare), aslında benzetme sanatından çok da farklı değildir. Benzetmede de eğretilmede de amaç, bir kavramın özelliğini güçlendirmek için onu başka bir kavrama benzetmektir.

Eğretileme, yalnızca “benzeyen” ya da “benzetilen” ögeleriyle yapılan söz sanatı, aynı zamanda bir ben-zetme çeşidi olarak tanımlanabilir.

PÜR DİKKAT !

Benzetme örneklerinde hem “benzeyen” hem de “benzeti-len” telaffuz edilir. Fakat eğretilemede benzetmeden farklı olarak bu kavramlardan sadece biri söylenir.

Her yaz bu cennette tatil yaparım. benzetilen

(Benzeyen öge “tatil yeri”dir fakat söylenmemiştir.)

Meleğim beşiğinde uyuyor. benzetilen

(Benzeyen öge “bebek”tir fakat söylenmemiştir.)

Güneş bugün gülümsüyor bize.benzeyen

(Benzetilen öge “insan”dır fakat söylenmemiştir.)

7

PÜR DİKKAT !

Eğretileme de aslında bir çeşit benzetmedir. Kavramlar-dan biri gizlendiği ve benzetmeye göre daha fazla yorum gücü gerektirdiğinden daha nitelikli bir sanat kabul edilir. Fakat KPSS’de benzetme ve istiare ayrımına şu ana ka-dar yer verilmemiş, her iki sanat da “benzetme, benzerlik ilgisi” şeklinde tek başlık altında sorulmuştur.

Not

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde eğretileme (istiare) örneklenmiştir?

A) Ağalıktan ve ağalardan kurtulmuş, başka diyarlara gidiyordu.

B) Kültürün mayası, edebiyatta oluşup olgunlaşır.C) Bahçedeki söğüt ağacında yaşayan serçe

yavrusu daldan düşmüştü.D) Bu kitapta yedi yazarın hikâyeleri bulun-

maktadır.E) Eskiden, herkes birbirine selam verirdi.

B seçeneğinde, “kültürün mayası” ifadesinde “kültür” kavramı mayalanabilen bir kavrama (yoğurt, hamur vs.) benzetilmiş ama bu kavram söylenmemiştir. Dolayısıyla istiare (eğretileme) yapılmıştır.

Cevap B

Anlam Aktarmaları

1. Doğaya ait bir özellik insana aktarılabilir:

O, cıvık bir insandır ama belli etmiyor. sıvılara ait özellik

Babam geciktiğimi öğrenince yine esip gürleyecek. rüzgârın özelliği

2. İnsana ait bir özellik doğaya aktarılabilir, yani kişileş-tirme yapılabilir:

Yılların hüznünü taşıyordu yollar. insana ait özellik

Güneş gülmüyor bugün yine. insana ait özellik

3. Doğaya ait bir özellik, doğadaki başka bir varlığa ak-tarılabilir:

Yıldızlar akıyor damların üzerine. (suyun özelliği yıldızlara aktarılmış)

Bulutlar salkım salkım. (üzümün özelliği bulutlara aktarılmış)

4. Bir duyuyla ilgili bir kavram başka bir duyuyu anlatmak için kullanılabilir; buna “duyular arası aktarma” denir:

Sıcak bir gülümseyişi vardı. dokunma görme

Birbirinize tatlı sözler söyleyin. tatma işitme

Yumuşak sesiyle herkesi büyüledi. dokunma işitme

Dışarıdan acı bir fren sesi geldi. tatma işitme

PÜR DİKKAT !

Bu aktarma çeşitlerine bazı kaynaklarda “Deyim Aktarma-ları” da denmektedir.

3. Kişileştirme (Teşhis)İnsana ait özelliklerin insan dışındaki varlıklara veril-mesidir.

Bülbül, ağaran vakte kadar ağlarmış.

Bu cümlede “bülbül” kişileştirilmiştir, insana ait bir özel-lik (ağlama) insan dışındaki bir varlığa yüklenmiştir.

Poyrazla söyleşir yaprakların sesi. insana ait kişileştirilen özellik varlık

O kuşun ömrü bir güzel gecede kişileştirilen varlık

Bir güzel beste söylemekle geçer. insana ait özellik

Rıhtımda uyuyan gemiyi hatırladın mı? insana ait kişileştirilen özellik varlık

PÜR DİKKAT !

Kişileştirme, ÖSYM’nin sınavlarında sıkça çıkan bir konu-dur.

ve açıklamaları türkçe from 11_KPSS... · 2014-11-20 · 2014 kpss’de 94 soru yakaladık...

Documents

Transcript of ve açıklamaları türkçe from 11_KPSS... · 2014-11-20 · 2014 kpss’de 94 soru yakaladık...