Elisabeth Watson, Zofia Zajkowska) Władysław 15, 22-25, 30-33,...

Elisabeth Watson, Zofia Zajkowska) "Sulica'; "Zelma'; "Zo" passim

Zawacka Elżbieta z d. Maron 246 Zawacka Franciszka 23 Zawacka Hanna 276 Zawacka Katarzyna 23 Zawacka Katarzyna z d. Kochalska 23,

246 Zawacka Katarzyna z d. Meyer 23, 246 Zawacka Klara zam. Gołembska "Bianka"

15,38,39,82, 108,110,111,188,189, 196-199,201,215,245,291,294,297, 298

Zawacka Korencja 22 Zawacka Maria 23 Zawacka Marianna Marta 24, 30, 38 Zawacka Marianna z d. Nowak "Matka" 15,

24,25,30,33,97, 108 Zawacka Waleria 23 Zawacka Zofia z d. Popławska 91, 92 Zawacka-Wakarecy Dorota 7, 8, 15, 18, 21,

23,124,166,194,195,246,247,249, 253,256,267-270,275,280,286

Zawacki Adam 22 Zawacki Alfons Jerzy (Ali) 25, 30, 31, 38,

40,91,92 Zawacki Andrzej 22 Zawacki Bolesław 23 Zawacki Bronisław 23, 246 Zawacki Bronisław, syn Bronisława 246 Zawacki Egon 15, 33, 38, 40, 161 Zawacki Eryk (Erik) 25 Zawacki Franciszek 23 Zawacki Jan 23

Zawacki Władysław 15, 22-25, 30-33, 97 195-199,201,203,205,206,212

Zawadzki Wojciech 288, 289 Zawierta Ludwika "Luiza" 99, 100 Zawirski Zygmunt 42 Zawisza-Kern Zofia 58 lawodzińska Celina 76, 111, 133, 134 lawodzińska Maria "Sabina" 76, 77, 83,

103, 113, 133, 134, 148 lawodzińska Stefania 76 Zborowski Stanisław "Grzegorz" 99 Zbyszewska Gizela "lza" 97 Zdunek Adam 241 ZdunekJózef240,241 "Zelma" zob. Zawacka Elżbieta Zembatowa Julia 54 Zerzoń Jadwiga 64 Zerzoń Joanna 64 Zerzoń Maria zam. Szewczyk "Marysia" 64,

78, 108 Zgierun Marzena 34, 35, 37, 54, 276 Zielińska Jadwiga zam. Sobierajska 163 Ziętek Ferdynand 265 Ziobroń Ryszard 73 Ziółkowski Bogdan 284 Znamierowska-Priifferowa Maria 250 Znowski Zenon "Grom" 81. 82 "Zo" zob. Zawacka Elżbieta "Zoja" zob. Zastocka Wacława "Zosia" zob. Kaleta Zofia Zybertowicz Andrzej 250 "Zych" zob. Nowak- Jeziorański Jan Zygałski Henryk 44

Zawacki Jan Leon Władysław (Hans) 24, Ż 30, 38 Żaryn Jan 182

Zawacki KaroliS Żelazna (Łangowska) Sala 38 Zawacki Karol, dziadek Elżbiety 22, 23, "Żmudzin" zob. Kontrym Bolesław

246 "Żubr" zob. Litwinow Eugenia Zawacki Konstanty 23 Zawacki Stanisław 23

"Żur" zob. Żuralski Jerzy Żuralski Jerzy "Żur" 15, 125. 126, 139. 153

http://grzbiet.pl/ksiazki/cichociemna-general-elzbieta-zawacka-zo

Przykładowy rozdział książki: Cichociemna Generał Elżbieta Zawacka "Zo"

Książki historyczne, wydawnictwo: Rytm Uwaga! Próbka wygenerowana automatycznie, oryginalne wydawnictwo może wyglądać inaczej.

Internetowa księgarnia historyczna Grzbiet.pl

SPIS TREŚCI

SŁOWO DO CZYTELNIKA............................................................... 7

PRZEDMOWA........................................................................................ 9

WSTĘP ...................................................................................................... 11

Rozdział 1- DZIECIŃSTWO I MŁODOŚĆ 1909-1939........... 21

Dom rodzinny i lata szkolne................................................................... 21

Rodzina Zawackich ............................................................................. 21

Edukacja szkolna (1915-1927) ........................................................... 27

Studia na Wydziale Matematyczno-Przyrodniczym Uniwersytetu

Poznańskiego ( 1927-1936).. .... ......... ........ .......... ............ ........... ..... 39

Praca nauczycielska (1930-1937).......................................................... 47

W Przysposobieniu Wojskowym Kobiet (1930-1939)...................... 55

Rozdział 2 - W LATACH DRUGIEJ WOJNY ŚWIATOWEJ.... 69

Mobilizacja i służba w kampanii polskiej 1939 roku......................... 69

W konspiracji na Śląsku (1939-1940) .................................................. 75

Zaprzysiężenie..................................................................................... 75

Budowanie sieci konspiracyjnej ......................................................... 77

W sztabie Podokręgu ZWZ Zagłębie................................................. 80

W "Zagrodzie'; tajnym nauczaniu i w "Czytelni"(1940-1944) ........ 84

Służba kurierska i organizacja placówki "Cyrk"................................ 84

W tajnym nauczaniu........................................................................... 100

Organizowanie Referatu WSK Komendy Okręgu ZWZ-AK Śląsk..... 106

Misja do Sztabu Naczelnego Wodza w Londynie.............................. 113





W Centrali........................................................................................... 125 Usprawnienie łączności: Centrala-Bazy-Kraj................................. 125 Prawne uregulowanie sytuacji żołnierzy kobiet .............................. 134 Powrót do Kraju............................................................................. 140 Ponownie w .. Zagrodzie"................................................................ 148

Kwarantanna, walka w powstaniu warszawskimi odbudowa "Zagrody"(1944-1945).................................................................... 151

Rozdział 3- W "WOLNEJ" POLSCE .............................................. 161

W Delegaturze Sił Zbrojnych i w Zrzeszeniu "Wolność i Niezawi-słość"(1945-1946)........................................................................... 161

Praca zawodowa i społeczna w latach 1946-1951............................. 165

Aresztowanie, śledztwo, proces i więzienie(1951-1955).................. 176

Działalność dydaktyczna, naukowa i społeczna w latach 1955-1978....................................................................................................... 209 Praca nauczycielska w latach 1955-1965 .......................................... 209 W Wyższej Szkole Perlagogicznej w Gdańsku i na Uniwersytecie

Gdańskim oraz działalność społeczna w latach 1965-1975 ..... 219 Na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu 1975-1978 ........ 231

Rozdział 4- NA EMERYTURZE 1978-2009................................ 245

Działalność społeczna w latach 1978-1990 ........................................ 245

Fundacja "Archiwum Pomorskie Armii Krajowej" w Toruniu (1990-2009)....................................................................................... 259

Awanse, odznaczenia i honory dla Elżbiety Zawackiej ..................... 298

ZAKOŃCZENIE..................................................................................... 307

KALENDARIUM ŻYCIA ELŻBIETY ZAWACKIEJ (19 III 1909-10 I 2009) ................................................................. 313

BIBLIOGRAFIA..................................................................................... 321

INDEKS NAZWISK I PSEUDONIMÓW ........................................ 349





>\utor. tytuł --~ --

WYDAWNICTWA WLASNE

FUNDACJI GENERAL ELtBIETY ZAWACKIEJ

W TORUNIU

Eltbieta Zawacka. Szkice z dziejów Wojskowej Służby Kobiet, Toruń 2000 (wmowienie).

Armia l\. rajowa na Pomor.:u. Materiały 11 sesji naukowej\\' Toruniu 14--15 XI 1992, pod red. E. Zawackiej i M. Wojciechowskiego, Toruń 1993. Słownik Biograficzny 1\.onspiracji Pomorskiej 1939-1945, cz. l, pod red. E. Zawackiej i H. Maciejewskiej-Marcinkowskiej, Toruń 2002 (wmowienie). Pomorskie Organizacje Konspirac,1jne (poza AK) 1939-1945. Materiały lJJ sesji naukowej w Toruniu 6-7 XI 1993. pod red. S. Salmonowicza i J. Szilinga, Toruń 1994.

PowoJenne losy konspiracji na Pomorzu. Materiały IV sesji naukowej w Toruniu l 9 XI 1994 r., pod red. E. Za-wackiej i R. Kozłowskiego. Toruń 1995. Organizacje paramilitarne i pokrewne na Pomorzu w pr.:ededniu l/wojny światowej. Materiały V sesji na-ukowe} w Toruniu 18 XI 1995 r., Toruń 1996.

Słownik Biograficzny Konspiracji Pomorskiej 1939-1945, cz. 2, pod red. E. Zawackiej, Toruń 1996. Okręg Pomor.:e Armii Krajowej, cz. l, Jaszowski T., Podokręg Poludniowo-Wschodni, Toruń 1996.

S::lak parryzancki Armii Krajowej w Borach Tucholskich. Przewodnik, Toruń 1995. Slo1111ik Biograflory Konspiracji Pomorskiej, cz. 3, pod red. A. Zaknewskiej i E. Zawackiej, Toruń 1997. Andrzej Gąsiorowski, Pafska Armia Powstania. Największa tajemnica pomorskiej konspiracji, Toruń 1997.

Bogdan Chrzanowski, Miecz i Plug, Toruń 1997. Słownik Biograficzny Konspiracji Pomorskiej 1939--1945, cz. 4, pod red. A. Zakrzewskiej i E. Zawackiej, Toruń 1998. Służba Polek na frontach 11 wojny światowej, cz. 2, Materiały VI sesji populamonaukowej w Toruniu 16-17 XI 1996, pod red. E. Zawackiej, Toruń 1998. Slrćba Polek na frontach 11 wojny światowej, cz. 3, Materiały VI sesji popularnonaukowej. .. , pod red. E.

:Zawackiej, Toruń 1999. ! Grzegorz Górski, Polskie Państwo Podziemne, Toruń 1998. , Slużba Polek na frontach 11 wojny światowej, cz. 8, Z dziejów PWK i WSK (materiały), pod red. E. Zawa-iCkiej. Toruń 1999. :z dziejów lł)>dzialu Łączności Zagranicznej KG ZWZ-AK .. Zagroda". Materiały VIII sesji populamonau-i kowej połączonej z VI Zjozdem Kurierów i Emisariuszy w dniu 14 XI 1998 r., pod red. K. Minczykowskiej ~ i J. Szilinga, Toruń 1999.

: Polskie Państwo Podziemne na Pomor.:u, pod red. G. Górskiego, Toruń 1999. 'Służba Po/ek na frontach 11 wojny światowej, cz. 4, Wojenna służba Polek w 11 wojnie światowej. Materiały IX sesji populamonaukowej połączonej z 11 Zjozdem Kombatantek w Toruniu w dniach 6-7 listopada 1999

:r .. pod red. M. Golona i K. Minczykowskiej, Toruń 2000. r-Materiały do dziejów Pomorskiego Okręgu ZWZ-AK, oprac. K. Minczykowska i J. Sziling, Toruń 2000. Informator o zbiorach Fundacji .. An:hiwum Pomorskie Armii Krajowej", pod red. K. Minczykowskiej, To-ruń 2000.

: Re/ocje członków konspiracji pomorskiej w latach 1939-1945, oprac. E. Kwiatkowska-Dybaś, Toruń 2000. Wkład archiwów w rozwój badań nad polskim czynem zbrojnym 1939-1945. Materiały X sesji popularno-naukowej w Toruniu w dniu 18/istopada 2000 r., pod red. K. Minczykowskiej i J. Szilinga, Toruń 2001. Jan Sznajder, Wspomnienia partyzanta AK z Borów Tucholskich 1939-1945, oprac. B. Chrzanowski, Toruń 2001.

:Bogdan Chrzanowski, Andrzej Gąsiorowski, lł)>dzial Marynarki Wojennej .. A/fa" KG AK, Toruń 2001. Słownik Biograficzny Konspiracji Pomorskiej 1939-1945, cz. 5, pod red. E. Skerskiej, Toruń 2001.

:Marcin Owsiński, Polscy więźniowie polityczni w obozie StulihoJ 1939-/945, Toruń 2001. ,--------Terenowe struktury Delegatury Rządu RP na Kraj 1939-~1945. Materiały XI sesji naukowej w Toruniu w l~iu 17/i.J!_Of_ado 2001 r., pod red. G. Górskiego, Toruń 2002. :_~iej Krzyżanowski. Wspomnienia tolnierza Pomorskiego Okręgu AK, Toruń 2002.

Cena w zł l egz.

23,00

5,00

20,00

15,00

10,00

10,00

15,00 10,00 10,00

17,00 15,00

15,00 20,00

15,00

15,00

15,00 15,00

15,00

18,00 15,00

15,00 10,00

25,00 10,00

15,00

20,00 20,00

15,00

15,00

5.00





http:/ /www.pmk-muenchen.de/kalendarium-lat-1945-2011/lata-1950-1959.html [dostęp: 20.08.2013]

http:/ /www.rafmuseum.org.uk/research/online-exhibitions/women-ofthe-air-force/air-chief-commandant-dame-katherine-trefusis-forbes. aspx [dostęp: 14.08.2013]

http:/ /www.sempa. pl/index.php ?id1 =szkola&id2=historia [dostęp: 18.07.2012] http:/ /www.sw.gov. p l/ p l/ okregowy-inspektorat -sluzby-wieziennej-by d-

goszcz/zaklad-karny-grudziadz-nr-1/ [dostęp: 22.08.2013] http:/ /www.ug.edu.pl/pl!o_ug/o_nas/?tpl=40_lat/tradycja [dostęp: 12.06.2013] http:/ /www. ug.edu. p l! p l! o_ u g/ o_ nas/?tpl =kalendarium [dostęp: 12.06.20 13] http:/ /ug.edu.pl/strona/18153/historia_powstania_uniwersytetu_gdanskiego

[dostęp: 12.06.2013] http:/ /www.zawacka.pllwystawy.html [dostęp: 30.07.2013] http:/ /www.zmichowska.pl!s_hist.html [dostęp: 19.02.2013] http:/ /www.zspsompolno.internetdsl.pl!historia_ vx.html [dostęp: 21.11.20 14]





INDEKS NAZWISK I PSEUDONIMÓW

A Abramowicz Kazimierz 42 "Adam" (N.N.) 157 Adamczyk Ewa 274 Adamowicz Ludwik 53 Adamski Stanisław, ksiądz 31 .. Agnieszka" zob. Kaszyńska Urszula Siru-

ta "Agnieszka" zob. Puchalska jadwiga Ajnenkiel Andrzej 304 "Ala" zob. Wiślińska Helena Anders Paweł 31, 32 .,Andre'' zob. Kop}tko Andrzej Andrzejewski Marek 220 "Antek" zob. Lasota Antoni .,Antoni" zob. Iranek-Osmecki Kazimierz Antonowicz Kazimierz 250 ,.Arew" zob. Cubertówna Weronika Arszyński Marian 237 ,.Aruś" zob. Lipowski Andrzej Augustowska Helena 248, 273, 274

B "Babcia" zob. Radlińska Helena Backer Roman 250 Baliszewski Dariusz 147 Bałuk Stefan 258 Bandura Ludwik 215, 218-220, 222, 224,

226,230,304 Bartosik Wanda 78 Bartoszcze Piotr 250 Bartoszewski Władysław (J. Kowalski,

Z.Z.Z.) 154,155,177,190,258 "Basia" zob. Zastocka Wacława "Beata" zob. Hajkowiczowa Stefania

-

Bednarska janina Urszula zam. Kentzer "Ula" 63

Bełkot jan 241, 247 Berak Marek 250 Beriing Zygmunt 224 Berlitz Maximilian 117 Będkowska Celina 163 Bętkowski Rafał 175 Białoszewicz Włodzimierz 255 "Sianka" zob. Zawacka Klara Bielak Monika 73 Bielecki Wacław 243 Bieniewska Wanda 107 Bieńkowski Wiesław 11 Bierut Bolesław 198 Bilski Kazimierz "Rum" 15, 123, 125, 126,

129, 132-134, 146, 147, 150, 152, 153

Binek józefa 107 Bińkówna Stanisława zam. Szelak 82, 107,

108, 110 Biskup Marian 23, 25, 33 81omberg Maria 19 Błachowski Stefan 42 Boczula Władysław 187 Bogucki Mieczysław 187 "Bogusław" zob. Werner Andrzej Bohr Krystyna 276 Bohr Ryszard 233, 239, 242 Borowicz Ryszard 14, 236 Borowski Adam 251 Borzobohaty Wojciech 255, 256, 258 "Bór" zob. Komorowski Tadeusz "Bradl" zob. Leski Kazimierz Bredei janina "Marianka" 104, 160

349





Bredei Irena 104 Breyer Albert 49, 50 Breza Edward 21 Broniewski Stanisław 255 "Bronka" zob. Karasiówna Janina Bruliński Władysław 255 Bruski Rafał 296 Brzoza Halina 243 Brzuzek Aleksander 97 Brzuzek Karin 97 Burzyńska-Wentland L. 28 Bystrzycki Przemysław 143 Bzowska Wanda 83

c Calhecki Piotr 296 Celty Teodor 255 Chałasiński Józef 105 Chendyński Leon "Gruda" 76, 87 Chinciński Tomasz 249 Chmiela Jadwiga (Giga Chmielanka) "Roz-

alka" 163 Chmielanka Giga właśc. Chmiela Jadwiga Chmielarska A. 105 Chmielarz Andrzej 258 Chmielewska Anna 168 Chmielewski Bohdan 292 Choszcz Elżbieta 250 Chruściel Antoni "Monter" 154 Chrzanowski Bogdan 18, 93, 94, 97, 116,

265,283,284,286,287 Chrzanowski Wiesław 255 Chrząszczewski Wincenty 255 Chyleński Aureliusz 296 Cichy Marian "Wojciech" 89 Ciechanowska Maria 149 Ciesielska Karola 267 Ciesielska Maria 300 Ciesielska Teresa 265 Cieślak E. 24 Cieślikowa Agnieszka 56, 57, 286 Ciotkoszowa Lidia 195 Courvoisier Helena 116 Cubertówna Weronika "Arew" 99 Cybulska Hanna 136 Cyprian T. 69 Cywiński Czesław 296 Czajka Wojciech 73 Czarnocka Halina 83, 139, 154, 233

350

Czarnota Adam 250 Czaykowska Halina z d. Kryńska 180 Czaykowski Andrzej 16, 174, 175, 179-183,

185-190,193,208 Czepek Tomasz 252 Czermiński Jan 251, 253 Czerniłowska, s. urszulanka 52 Czerwiński Zenon 243 Czubiński Antoni 31, 32, 40, 41, 45, 47, 119,

165 Czyżniewski Marcin 215

D D. Jaromir 252 Danek Władysław 226 "Danka" zob. Szczurowska Maria Dargacz Stefan 194 Dąbkowska-Cichocka Lena 300 Dąbkowski, red. radiowy 72, 73, 75, 121 Dąbrowski Zdzisław 235 Dejewska Adela 267, 273, 274 Delekta Teresa "Janka" 73, 84, 108, 113 Dembiński Stanisław 243 Deubel Tadeusz 148 Dmochowska Maria 296 "Doktor" zob. Franio Zofia Dominiczak Henryk 177 "Dorota" zob. Korniak Halina Drabina Jan 54 .,Drabina" zob. Serafiński Ferdynand Drozdowski Marian M. 154 Drzal Teresa 13 Drzycimski Andrzej 15, 23, 24, 26, 30-35,

37, 38,49, 50, 52,59-64,66,67, 83, 85, 90, 93, 94, 96, 97. 100, 101, 103. 105,110,112,114,116.117,119.120. 122-124, 127, 128. 131, 136, 137, 140-143,154,158,159,162-164,166. 169, 174-176, 179, 180

Dubiel P. 69, 78 Duczkowska-lvloraczewska Henryka 247 Duda Czesław 183, 186 Dudek Antoni 176 Dunin-\X'ąsowicz Krzysztof 154 Dutkiewicz Tadeusz 187 Dyktyński Tadeusz 191 Dymska Monika 62 Dziowgo Józef 208 Dzwonkawska Małgorzata 250





E "Emilia Skała" zob. Makowsl.a Irena Ena Maria, s. niepokalanka 150 "Ewa" zob. Hajkowiczowa Stefania "Ewa" zob. Korczyńska Ewa "Ewa" zob. Michałska Hanna

F Fieldorf August Emil "Maj'; "Nil" 85 "Figa" zob. Kwiecień Władysława Filarska Maria "Marysia" 97 Fłaczyk Roman 80 Franio Zofia "Doktor" 15, 83, 162 Frąckowiak Anna 12, 13, 14, 48, 49, 222,

305 Furtak Zbigniew 208

G Gajda Antoni 49 Gajewska Wanda 95, 163 Gałij-Skarbińska Sylwia 231 Gałiński Jerzy, ksiądz 193 Galon Rajmund 243 Gałaś Mieczysław 235 "Gapa" (N.N.), radiotelegrafista 157 Gapińska Zofia "Ela Weber" 93 Garłiński Józef 64, 67 Gaulle Charles de 119 Gawin Hubert 252 Gawroński Jerzy 255 Gąsiorowski Andrzej 94, 116, 283, 284 Gąstał Piotr 10 Gertz Wanda 57 Gerżabek Adam "Wincenty" 99 Giernatowska Zofia 274 Gieysztor Aleksander 258 Giraud Henri 121 Gliniak Aniela 273, 274 Głuchowski Piotr 13 Głuszek Zygmunt 256, 257 Godlewski Edward 158 Godlewski Jerzy 191 Godzińska Ktotylda 54, 55, 95, 101 Golon Mirosław 18, 181, 183, 185, 215, 234,

248,265,283,284,296 Gołdyn Piotr 50 nGołdyn" zob. Pluta-Czachowski Kazi

mierz Gołembiowski Maciej 247

--

Gołembski Maksymilian 201 Gołębiewski Jan 256 Gołębiowski Zdzisław 188 Gorczykiewicz Aniela 104, 155 Góralska Renata 12, 13, 49, 305 Górnowicz H. 21 Górski Grzegorz 259, 262, 265-267, 270,

283,284 Grabarczyk Zenon 243 "Grabica" zob. Rowecki Stefan Grabowska Irena "Ewa Kalinowska" 99 Grabowski Gustaw 255 Grajek Marek 45 Gralewski Jan "Pankrac" 99, 119, 131 "Grażyna" zob. Skrobacka Barbara "Greta" zob. Nowak-Jeziorańska Jadwiga Groch Mirosława 277 Grochmałicki Jan 41 Grochowina Sylwia 118, 135, 215, 234, 284,

287 Grochowska Elżbieta 162 Grodner Michał 178, 179, 184, 185, 191 "Grom" zob. Znowski Zenon "Gromski" (N.N.) 157 Gross Zygmunt 190 Grot Z. 32, 40 "Grot" zob. Rowecki Stefan "Gruda" zob. Chendyński Leon Grudziński Tadeusz 243 Gryciuk Franciszek 296 G rygiel Krzysztof 250 Gryz Tadeusz 183 "Grzegorz" zob. Zborowski Stanisław Grzelak Czesław 74, 75 Grzeszkiewicz Jerzy 250 Grześkowiak Alicja 250 Grześkowiak Kalina 244 Gurnański Leon 237, 239

H Haberbusch Błażej 155 Haering Gilbert 121 Hajkowiczowa Stefania z d. Fedkowicz, 2•

voto Frołowiczowa "Beata': "Ewa" 73, 83,84

"Halina" zob. Konieczna Michalina Haller Józef 32, 37, 136 Hanka (N.N.) 201 "Hanka" zob. Kaszyńska Urszula Biruta

351





"Hanka" zob. Michalska Hanna "Hanka" zob. Niczewska Hanna Hejka Małgorzata 276 "Heller" zob. lranek-Osmecki Kazimierz Heliwig Jan 168, 169 "Henryka" zob. Piwońska Halina Hitler Adolf 69 Hochberg Leo 188 Hołberg Borje 225 Horbaczewski Bohdan 249, 254, 256 Hułsz Edmund 194

I lranek-Osmecki Kazimierz "Antoni': "Hel-

ler': "Makary" 90 "Irena" zob. Antonowicz Kalina "Irka" zob. Klassa Irena Iwaszkiewicz N. 90 "lza" zob. Zbyszewska Gizeła

J Jabłczyńska Urszula 274, 286 Jabłońska Regina 27 4 Jabłoński Tadeusz "Jan" 99, 116 "Jagoda" zob. Kossobudzka Jadwiga Jakubianiec Alfons "Kuba" 93, 94, 97 Jakubowska Łucja 190 "Jan" zob. Jabłoński Tadeusz "Jan" zob. Rowecki Stefan Janecki Łukasz 150, 152 "Janka" zob. Dełekta Teresa Jankowski (N.N., nazwisko konspiracyjne)

123 Jankowski Stanisław 255-257 Jankowski Wiesław 250 Janowski W. 170, 172 "Jarach" (N.N. nazwiska konspiracyjne:

Antoni Mazurkiewicz, Rudolf Zaśdei), agent gestapo 99, 145, 148-151, 154, 155, 161

Jarmusz Czesław 21, 279 Jarocka Marzena 13, 305 Jaros Tadeusz 156 "Jasiek" zob. Litwinow Eugenia Jastrzębski Włodzimierz 117, 118 Jasudowicz Tadeusz 250, 251 Jaszowski Tadeusz 283 "Jaś" zob. Litwinow Eugenia Jaśkowiak Grażyna 220

352

"Jaworski" (N.N.) 157 Jaxa-Bykowski Ludwik 42 J ąkalska l. 13 Jerzewski Leopold właśc. Łojek Jerzy Jeziorski Herbert, ksiądz 54, 55 Jonca Karol 55 Jonkisz Antonina zam. Danko 107, 108 Jonkisz Mieczysław 107 Jundziłł Irena 227 Jurkiewicz Anna 289 Justyńska Maria 243

K Kabzińska Krystyna 284, 293 Kaczmarek Ryszard 69, 71, 72, 78-80 Kaczor Jan 35, 53 Kaczorawska Maria "Maryla" 79, 80, 107 Kaczorawski Jerzy 45 Kaczorawski Ryszard 278-280 Kajka Paweł, ksiądz 193 Kałembka Sławomir 13, 218,247, 304 Kaleta Zofia "Zosia" 109, 110 "Kalina" zob. Rowecki Stefan "Kalinowska Ewa" zob. Grabowska Irena Kałlas Marian 250 Kałamańska-Liszcz Katarzyna 249 Kamińska Maria 179 Kamińska Stełła 241 Kamiński Aleksander 218 Kamiński Franciszek 255 Kamiński Łukasz 176 Karasiówna Janina "Bronka" 76, 77, 87, 88,

113, 114, 118, 121. 132, 155,246,247 Karaszewicz-To karzewski Michał 76, 77.

85,86,135 Karczewski Erwin 193 Kardasz Stanisław, ksiądz 250 Karnasiewicz Wiktoria 104 Karpiesiuk Renata 247, 274 Karwat Maria z d. Szczaniecka 258, 273.

274,277 Kaschube Emil49, 194 Kasprzyk Leszek 227 Kaszyńska Urszula Biruta .. Agnieszka",

.,Hanka" 72 Kawula Stanisław 235, 238 Kazimierczak Jan 183 Kazimierska Janina 101 Kersten Krystyna 165





Kędzierski Andrzej 250 Kiernik Zofia 101 Kiernikowa Maria 101, 102 Kijas Henryk 187 Kilarski, dr 42 .. Kinga" zob. Wiślińska Helena Kirtiklis Anna Barbara 53 Kirtiklis Maria Magdalena 53 Kirtiklis Stefan 53 Klassa Irena "Irka" 94, 101, 109 Kławiński Marcin 204, 205, 214, 240, 310 Kleeberg Franciszek 75 Klein Edmund 55 Klimaszyk Paweł 235 Klimek Karol 177 Kłoczowski jerzy 255, 258 Klonczyński Arnold 220 Kolejanka Zofia 83 Komorowski Krzysztof 85 Komorowski Tadeusz "Bór", "Lawina"

133/134, 139, 143, 145, 152, 154, 156, 157,246

Konieczna Michalina "Halina" 84, 109 Konieczny Alfred 55 "Konrad" zob. Stolarski Stanisław Kontrym Bolesław "Żmudzin" 280 Kopański Stanisław 127, 130, 131, 147 Kopik Genowefa .. Pająk'; "Spajdka" 81, 82 Kopytko Andrzej "Andn?" 99 Korczyńska Adela 99, 112, 158, 159 Korczyńska Ewa "Ewa" 90, 91, 162 Korfanty Wojciech 31 Kornacka Dobrosława 276 Kornatowski Wiktor 243 Korniak Halina .. Dorota" 104 Kosakowski Czesław 235 Kossobudzka jadwiga "Jagoda" 95, 162 Kostyło Hanna 14 Kotas Jerzy 250, 252 Kowałówka Henryk "Oset': "Skała'; "Topo-

la" 80-82, 106 Kowalska Janina "Ninka" 82, 97, 108, 110 Kowalska-Piwońska Julia 57 Kowalska-Tomalakowa Irena 57 Kowalski J. zob. Bartoszewski Władysław Kowalski Marcin 13 Kozłowski Ryszard 283, 304 Kozłowski Stanisław 190 Kozubowska Irena "Ludka" 108

-----

Koźmińska Anna zam. Kubarska "Maja" 99

Kożuchowski Leszek 232 Krajewski Henryk 255 Krajewski Kazimierz 73 Krolł Bogdan 105 Kromp Dorota 13, 18, 61, 243, 244, 268,

284,287,292,294,299 Król Stanisław 142 "Król" 193, 194 "Królowa" 193, 194 Krupecka Małgorzata 62 Krupski Janusz 296 Krygier Romuald 51 Krygowski Zdzisław 41, 42, 44, 45, 164,

167 Kryńska Wanda 16, 180-182, 185, 187,

189,190,193 Krypel Władysław 250 "Krysztar' zob. Polończyk Bolesław "Krzysztof" zob. Walewski Juliusz Krzysztofiak Mirosław 228 Krzywański Wojciech, ksiądz 49 Krzyżanowska Olga 250 Krzyżanowski Maciej 284 "Księżna" 193 "Kuba" zob. Jakubianiec Alfons Kubica Elizabeth zob. Zawacka Elżbieta

Magdalena Kuciński Stanisław 212 "Kuczaba" zob. Pluta-Czachowski Kazi-

mierz Kuczyńska Izabela 86 Kudełska Stefania 57 Kujawski Jan 284 Kukieł Marian 136, 139, 146 Kula Witold 105 Kulikowska Anna 235 Kunert Andrzej Krzysztof 76, 87 Kupczyński T. 105 Kuropatwa Wacław 276 Kutta Janusz 37 Kwaśniewski Aleksander 305 Kwiatkowska Bożena 19 Kwiatkowska Wiesława 267, 275 Kwiatkowska-Dybaś Elżbieta 284 Kwiatkowski Tadeusz 252 Kwiecień Władysława zam. Garstka "Figa"

108

353





Kwieciński Zbigniew 236, 237

L Lachowicz Jan 235 Langner Władysław 7 4 Laskowska Regina 151 Laskowski Jerzy Wiesław "Sławek" 151 Lasota Antoni "Antek" 150 Latkowska-Rudzińska Helena 86, 87, 89,

98, 113, 150, 151 Laudowiczowa Wanda 53 "Lawina" zob. Komorowski Tadeusz Lebicka Elżbieta 262 "Lech" zob. Pawela Franciszek Ledóchowska Józefa 50-52 Ledóchowska Maria Teresa "Matka Afryki"

62 Ledóchowska Julia Maria (imię zakonne s.

Urszula) 50-52, 62 Ledóchowski Ignacy 62 Ledóchowski Ignacy Hilary 62 Ledóchowski Mieczysław 62 Ledóchowski Włodzimierz 62 Leiiwa Roycewicz Henryk 255 Lepalczyk Irena 103 Lepińska Maria 72, 83 Lesiakowski Krzysztof 168 Leski Kazimierz "Bradl" 99, 118-120 Leszkiewicz Hanna 118 Leśniakowa Maria 136, 137 Leśniowska Zofia 136, 137 Lewandowski Henryk 267, 286 "Lidia" zob. Pyttelówna Maria "Lili" zob. Lovell Lipczewski Wojciech 256 Lipowicz-Nowosielska Zofia 58 Upowska Maria 235 Upowski Andrzej "Aruś" 99, 121, 123,

137 Lipska-Koziołowa Halina 257, 258 Lis Hanna 61, 83, 175 Liszewski Karol 7 4 Litmanowicz Władysław 191 Litwin Małgorzata 297 Litwinow Eugenia (Jadwiga) zam. Juchnie-

wicz "Jaś'; "Jasiek'; "Wilki'; "Żubr" 91 Lovell, mjr "Lili" 97 "Ludka" zob. Kozubowska Irena "Luiza" zob. Zawierta Ludwika

354

L Łapińska Sabina "Sabina" 93, 97 Laszewski Ryszard 237 Łątkowska Mirosława 251 Łęgowski Władysław 35 Łojek Jerzy (Leopold Jerzewski) 74 Łopuski Jan 250, 252, 255 Łopuszański Janusz 93, 97, 276 Łoza Stanisław 45 Łuczak Wanda 294, 297 Łuczywek Agnieszka 34 Łukaszewicz Witold 13, 218 "Łupaszka" zob. Szendzielarz Zygmunt

M Machnikowska Anna 187 Maciejewska-Marcinkowska Hanna 267

268,276,282,283,286 Maciejawski Zygmunt 255 Maculewicz Emilia (imię zakonne s. Ałma)

52 Maczek Stanisław 104 Madajczyk Czesław 79 Mahrburg Janina 248, 275, 277 "Maj" zob. Fieldorf August Emil "Maja" zob. Koźmińska Anna "Majeranek" zob. Majeranowski Tan Majeranowski Jan "Majeranek': .,Mar" 15,

126, 153 Majewski A.J. 13 Majka Jerzy 90 Makarenko Anton Siemionowicz 204, 205 "Makary" zob. Iranek-Osmecki Kazimierz Makowska Irena z d. Wiśniewska "Emilia

Skała': "Urszula Rakieta" 280, 293 Makowska Janina 100. 101 Makowski Piotr 100 Malessa Emilia Marcelina z d. Izdebska, l o

voto Piwnik, 2' voto Staniu) "!\laniuta': "Marcysia': .,Miłasza" 85, 86. 90, 91. 94, 97, 112, 114. 116. 118, 121, 125, 145, 148, 149, 152. 153, 155. 158, 160,164,165,181,186,247

Malinowska, uczennica 60 Malinowski Jan 235 Maliszewski Tomasz 222-225, 229-231 "Małgosia" zob. Szerocka Maria Maniakówna Maria 154 "Maniuta" zob. Malessa Emilia Marcelina





Manteuffel Edward l 05 Manteuffel Tadeusz 105 "Mar" zob. Majeranowski )an Marcelina Darowska, bł. 149 Marchocka, sąsiadka Klary Zawackiej 110 "Marcin" zob. Targ Alojzy Marciniak Józefa 86 Marcinkiewicz-Gołaś A. 56 "Marcysia" zob. Małessa Emilia Marcelina Maresch Eugenia 15, 19, 124, 145, 147,

286 Maria (N.N.), współwięźniarka E. Zawa-

ckiej 180 .. Marianka" zob. Bedel Janina Marokini Wanda "Stefa" 77, 78 Marszałkowska Maria zam. Kaniewska

.. Wanda': "Ruta Wagner" 95, 96 Martin Halina 233 .. Maryla" zob. Kaczorowska Maria "Marysia" zob. Filarska Maria "Marysia" zob. Zerzoń Maria Mateiski Dariusz 50 Materne Jerzy 236 Materski Wojciech 74 .. Matka Afryki" zob. Ledóchowska Maria

Teresa Matułajtis Janina (imię zakonne s. Dolores)

52 Matusak Piotr 73, 95 Matuszewicz Hanna 93, 97 Matuszewski J. 174,210 Matzówna, nauczyciełka 33, 35 Maziarz Czesław 12, 220 Mazurek Stefania 101 Mazurkiewicz Antoni zob. "Jarach" Mederic Gilbert 119 Medyńska-Wojewska Gertruda 194 Męcłewska Marta 13, 302 Michalik Marian B. 13, 247 Michalska Hanna "Ewa·: Hanka" 84, 148,

162 Michalski Leszek 262, 275 Mieczowska Kazimiera 35 Mieleszyńscy, rodzina 99, 100 Miennicki H. 25 Mikielewicz Zbigniew 297 Mikołajczyk Stanisław 136 Mikos Stanisław 38 Mikulska Anna 277,294, 296, 298

-

Mikulski Krzysztof 54 "Miłasza" zob. Malessa Emilia Marcelina Miłobędzki Tadeusz 42 Minczykowska Katarzyna 14, 48, 49, 93,

117,135,169,181,185,215,244,247, 248,250,252,254,262,267,268,272, 274,283,284,286,289,290,294,305,

310 "Mira" zob. Wittek Maria Misiorna Pełagia 95, 96 Misztal Wiesław 293 Miśkiewicz Ben on 41, 45 Mitek Jan 208 Moczulska Zofia 57 Molin Jerzy, ksiądz 297 Momodt Stefania 96 "Monter" zob. Chruściel Antoni Morawski J. 171 Morawski Lech 250 Mościcki Ignacy 65, 69 Mroz 236, 237 Mrózek Andrzej 250 "Mucha" zob. Szerocka Maria Muchlińska Daniela 275 Muchłiński Zbigniew 250, 266, 267, 271,

274 Musiałowa Stefania 110

N Nadoiski Bronisław 218 Nałaskowski Aleksander 14, 240 Nałaskowski Stanisław 235, 240 Nałęcz-Komornicki Stanisław 296 Narębska-Dębska Barbara 243 Neumann Ewa 251, 252 Ney-Krwawicz Marek 76, 85-90 Niczewska Hanna "Hanka" 99 Niedbałski Tadeusz "Seweryn" 100 Niedzielska Magdalena 28 Niekrasz Juliusz 81, 82, 99 Nieniewska Hanna 58 Niepokółczycki Franciszek "Teodor" Niezgoda Bolesław 73 "Nil" zob. Fieldorf August Emil "Ninka" zob. Kowalska Janina Norrman Sven "Szirer" 97 Nowak Andrew 296 Nowak Elżbieta zob. Zawacka Elżbieta

Magdalena

355





Nowak-Jeziorańska Jadwiga "Greta" 159 Nowak-Jeziorański Jan "Zych" 15, 140, 157,

159,161,194,246 Nowakowski Józef, ksiądz 249, 250 Nowicka Maria 63 Nowicka-Kuczyńska Izabela 292 Nowicki Marcin 202

o Ochendal Dominik 96 Ochendal Stefania z d. Horst 96 Okulicki Leopold 104 Olejniczak Władysława (Włada) 60 Olstowski Piotr 33, 34, 37, 52 Olubiński Andrzej 235 Orszt Felicja 276 Ortowski 42 "Oset" zob. Kowalówka Henryk Ostasz Grzegorz 90 Otremba Zbigniew 22 Otwinowska Barbara 13 Owsiński Marcin 284 Ozierobalanka Genowefa 83

p Paczkowski Andrzej 165, 176, 181 "Pająk" zob. Kopik Genowefa Pałubicki Janusz 250 Pancer Anna 220 "Pankrac" zob. Gralewski Jan Papież Jan 231 "Paprzyca" zob. Pluta-Czachowski Kazi-

mierz Paquo Bonnet 121 Paruzel Eugeniusz 235 Paturalska Katarzyna 276, 286 Paturalski Krzysztof 267, 268 Pawela Franciszek "Lech" 93 Pawłowicz Zaręba Helena 57/58 Pawłowska Janina 58 Pepłoński Andrzej 124 Perska Krzysztof 176 Petelicki Sławomir 9 Petrykowska (Petrynowska) Hanna "Rana"

103, 104 Piątkowski, mjr 168, 169 Pietraszczyk Maciej 258 Pietrzak Roman 250 Pietrzyk Tomasz 289

356

Piłsudski Józef 37 Piwońska Halina z d. Kowalska "Henryka"

58, 152, 160, 162 Pleszyńska Helena 105 Pieśniarski Bolesław 233, 235, 237-239,

242 Pluta-Czachowski Kazimierz "Gołdyn';

"Kuczaba': "Paprzyca" 87 Podgórski Tadeusz 193, 194 Podhorska Maria 57 Podlaszewska Krystyna 271/272, 277, 286 Pokorska Maria 243 Poksiński Jerzy 187 Polak Bogusław 31 Polak Wojciech 253 Polończyk Bolesław "Krysztar 15, 141-144 Popiel Tadeusz 82 Popiełuszko Jerzy, ksiądz 251 Półturzycki Józef 12-14,49,240,305 Prinke Rafał 21-23, 194, 246 "Profesor" zob. Radwan Wacław Protasewicz Maria 116, 117 Protasewicz Michał "Rawa" 114, 121. 127.

128, 131, 132, 143-145, 147 Przewoźnik Andrzej 243, 296 Przybylski Jerzy 250 Przybyszewski Kazimierz 30, 54, 262 Przybyszewski Waldemar 296 Przykucki Marian, bp 249 Puchalska Jadwiga zam. Kowalska "Ag

nieszka" 91. 104 Pyttelówna Maria "Lidia" 97

R Raczkiewicz Władysław 136 "Radecki" zob. Rowecki Stefan Radlińska Helena "Babcia" 103, 104, 163,

167-169. 179. 199, 201, 214, 215, 222

Radliński Zygmunt 103 Radomyski Andrzej 252, 256 Radroziński Jan 205 Raciwan Wacław .. Profesor" 89 Radzimiński Andrzej 296 Rafiński Stefan 23 Rajchman Aleksander 103 Rajchman Melania z d. Hirszfeld 103 Rakoczy Ewa 276 "Rakoń" zob. Rowecki Stefan





.. Rana" zob. Petrykowska H;mna

.. Rawa" zob. Protasewicz Michał Rejewski Marian 44, 45 Rembowski Józef 227 Reuttówna Krzystyna 136 Rezler Marek 31 Rezmer Waldemar 73, 265, 284 Riviere Elise zob. Zawacka Elżbieta Mag-

dalena Rojewska Anna 277,280 Roman Wanda 233 Romanow Andrzej 24 Romanowski Teodor 189 Rospond Stanisław, ksiądz 62 Rostalska Eleonora (Irena Zakrzewska)

"Rozalia" 99, 112 Rostworowski Emanuell l Roszko Ludmiła 243 Roszkowski Wojciech 165 "Rotm.Sum" 157 Rowecka-Mielczarska Irena 86 Rowecki Stefan "Jan", "Grabica': "Grot':

"Kalina·: "Radecki': "Rakoń'; "Torwid': "Tur" 85, 100, 106, 113, 114, 118, 119, 122,135,144,169,299

"Rozalia" zob. Rostańska Eleonora "Rozalka" zob. Chmiela Jadwiga "Róża" zob. Antonowicz Kalina Różycki Jerzy 44 Rudnicki Stanisław 256, 258 Rudnicki Tadeusz 94 Rulka Kazimierz, ksiądz 49 "Rum" zob. Bilski Kazimierz Rutkowiak Joanna 231 Rychter Maurycy 187, 188 Rymut Kazimierz 22 Ryszewski Bohdan 242 Rzepecki Jan 163, 181

s "Saba" zob. Z. Jadwiga "Sabina" zob. Łapińska Sabina "Sabina" zob. Zawodzińska Maria Sabkówna Stanisława 110 Sadowska Janina 108 Sadowski Lech 255, 258 Sadurska Wanda 87 Salmonowicz Stanisław 243, 255, 258, 259,

262,270,282,283,287,305

·---

Samsonowicz Henryk 255, 258, 262 Sanojca Antoni 255 Sapieha Maria (imię zakonne s. Assumpta)

152, 157 Sawicka Irena 12, 66, 135 Sawicki Jacek 258 Sawie ki Jerzy 69 Schmidt Bernadetta z d. Gałecka 204, 205 Schulz Aleksander 255 Segit Roman 231 Sekulski Jakub 171 Serafiński Ferdynand "Drabina" 141, 142,

144 Serafiński Fryderyk 15 "Seweryn" zob. Niedbaiski Tadeusz Sieracki Władysław 208 Siecosławska Anna 276 Siewierska Stefania 180-183, 185 Sikorska Hanna 292, 293 Sikorska M. 54 Sikorski Antoni 73 Sikorski Władysław 127, 130-132, 136,

147,299 Sikorski Zygmunt 286 "Skała" zob. Kowałówka Henryk Skerska Elżbieta 195, 276, 283, 284, 286,

297 Skierawski 194 Skłodowska-Antonowicz Kalina "Irena·:

"Róża"267,274,277,288,289

Skapowski C. 171 Skowronek Katarzyna 22 Skrobacka Barbara "Grażyna" 276, 310 Skrzypczyński Wiesław 250 Skrzypek Maria 250 Skubała-Tokarska Zofia 40 "Sławek" zob. Laskowski Jerzy Wiesław "Słowik" zob. Tomalak Irena Snoch Bogdan 80 Sobkowiak Andrzej 250 Sokołowski Janusz 226, 227 Solarczyk-Szwec Hanna 12-14, 49, 305 "Soidau" zob. Tomalak Irena Sosnkowski Kazimierz 57, 74, 132, 136,

147 Soszyński Stanisław 258 "Spajdka" zob. Kopik Genowefa Sroczyńska Z. 124 Sroczyńska-Wyczańska Krystyna 99

357





Stafford David 124 Stan Maria 54 Staniszewski Adam 97 Stankiewicz Lech 275 Stańczyk Henryk 74, 75, 162 Stasiak Remigiusz 253, 295, 296, 298-301 Stawikawski Antoni 250, 251 "Stefa" zob. Marokini Wanda Steyer Donald 216, 218 Stępiński W. 12,37,93, 117,177 Stokawska Wiktoria 58 Stolarski Stanisław "Konrad" 80-82 Stoliński Krzysztof 19 Stoliński Zygmunt 28, 48 Stopień Maria 136 Stpiczyński Aleksander "Wił ski" 99, 117-

120 Strzelecka Aleksandra 275 Strzelecka Małgorzata 48, 169-171 Strzembosz Tomasz 85, 154, 255, 256, 258 Stuart Duncan 124 Suchodolski Bogdan 40 Sudziński Ryszard 18, 215 Sulej Mirosław 293 "Sulica" zob. Zawacka Elżbieta Supruniuk Anna 289 Szafraniec Krystyna 235 Szambelan U.E. 102 Szarota Tomasz 86, 258 Szatsznajder Jan 143 Szczurowska Maria "Danka" 83 Szendzielarz Zygmunt "Łupaszko" 187 Szerocka Maria "Mucha'; "Małgosia" 61,

91 Szewczyk Józef 64 Sziling Jan 19, 93, 117, 118, 135, 262, 267,

274,282-284,286,287,290,304 "Szirer" zob. Norrman Sven Sznajder Jan 284 Szprenglewska Maria 52, 53 Sztejnówna Zofia 58 Szuba Ludwik S. 168 Szubarczyk Piotr 37 Szulakiewicz Władysława 14, 227 Szumiakowski Marian 122 Szwagrzyk Krzysztof 165, 176, 187, 208 Szymczak Eugeniusz 292 Szymkiewicz Maria 104 Szymkowski Antoni 243

358

ś Ślebodziński Władysław 42 Śliwowski Jerzy 243 Świderski Krzysztof 180, 182, 183, 212

T T. Maksymilian, o. 297,298 Taczak Stanisław 31 Targ Alojzy "Marcin" 69, 95, 101 Targowski Michał 19 Teleszyńska Grażyna 231 "Teodor" zob. Niepokólczycki Franciszek Terlecki Ryszard 177 Tessica Aldis 137 Theiss Wiesław 103, 243 Tłok-Kłosowski Zbigniew 297 Tomalak Irena z d. Kowalska, l • voto Ję

drychowska "Soldau'; "Słowik" 163, 283

Tomaszewski Aleksander 188 Tomczak Andrzej 232, 243, 244, 255, 258,

259,262,265,267,272,275,282,286, 287,304

"Topola" zob. Kowałówka Henryk Topyło Jacek 177, 179, 190 "Torwid" zob. Rowecki Stefan Trefusis-Forbes Katherine 137 Trzciński Jerzy 190 Trzebiatowski Klemens 227 Tucholska-Domańska B. 42 Tucholski Jędrzej 137, 141-143, 152, 153 Tumidajscy 162 "Tur" zob. Rowecki Stefan

u U.D. Małgorzata 252 "Ula" zob. Bednarska Janina Urszula Urbańczyk Franciszek 226 "Urszula Rakieta" zob. Makowska Irena Utnik Marian 98, 130

w "Wagner Ruta" zob. Marszałkowska Maria Wajda Kazimierz 25, 304 Wakarecy Karol Bronisław, syn Karola R.

276,289 Wakarecy Karol Michał 276, 286 Wakarecy Karol Roman, syn Karola M. 15,

23,166,253,275





\Valentyn Żaneta 110, 112 Walewski Juliusz "Krzysztof" 150 Walkawski Zygmunt 154 Walter-Janke Zygmunt 81 Wałęsa Lech 246, 301, 302, 305 \X'anatowicz Maria Wanda 54 "Wanda" zob. Marszałkowska Maria "Ward" (N.N.) 157 Wasilewska Halina 58, 74 Watson Elisabeth zob. Zawacka Elżbieta

Magdalena Wawrzynowicz Barbara 294 "Weber Ela" zob. Gapińska Zofia \\'eber Maria 86, 158 Weber Stanisław 255 Welker Lesław 258 Werner Andrzej "Bogusław" 99 Wesołowski M. 22 Wesołowski Tadeusz 99, 112 Węcki Mirosław 69,71 Węgierski Jerzy 187, 255 Widaj Mieczysław 187, 188 Widarski Marek 12, 138, 161 Wieczorek Leokadia 109 Wierszyło Wanda 258 Wierzbawski Błażej 243 Wieszczycka Zofia 189 Więckowski 236, 237 WiJczyński G. 203 "Wilki" zob. Litwinow Eugenia "Wilski" zob. Stpiczyński Aleksander Winawer Władysław 229 "Wincenty" zob. Gerżabek Adam Wincławski Włodzimierz 236 Winiarz Jan 237 Wirowska Barbara 289 Wiślińska Helena zam. Ratyńska "Ala';

"Kinga" 104, 105, 160, 162, 196, 197 Wiśniewski Józef 190 Wiśniewski Ryszard 237 Witkowski Henryk 85 Witkowski Józef 42 Wittek Maria "Mira" 12, 17, 56, 57, 64, 73,

77,82,83,95, 105,106,111,112,119, 135,154,160,164,210,255,258,292

Władyka Jan 187 Włoch Łukasz 19 Wiodarski Franciszek 41 "Wojciech" zob. Cichy Marian

Wojciechowska Bronisława 95, 96 Wojciechowski Kazimierz 216 Wojciechowski Mieczysław 23, 26, 32, 117,

283,304 Wojdyło Witold 12, 13, 49, 240, 305 Wojnowski J. 93 Wojtczak Michał 235 Wojtczak Zbigniew 267 Wojtowicz Jerzy 218, 242 Wojtowicz Krystyna 265 Wojtowicz Stanisława 108 Wolińska Helena 186, 191 Woźniak Marian 95 Woźnicki Michał 13 Woźnicki Wiesław 237,239,240 Wrembel Henryk 265 Wroczyński Ryszard 28, 215, 218, 226 Wróblewska Irena 268, 276 Wróblewska Marzenna 293 Wróblewski Witold 250, 304 Wryk R. 32 Wyrowiński Jan 19, 249, 250, 252, 254, 256,

262,265,269 Wysznacka Wanda 148

z Z. Jadwiga "Saba" 108-111, 161 Z.Z.Z. zob. Bartoszewski Władysław Zaborski Zdzisław 155 Zagórski Andrzej 165 Zajkowska Zofia 15 Zajkowska Zofia zob. Zawacka Elżbieta

Magdalena Zakrzewska Anna 104, 275/276, 283, 286 Zakrzewska Irena właśc. Rostalska Eleo-

nora Zakrzewski Tadeusz 25 Zaleski Michał 291, 294, 297 Zacakowski Stanisław 189 Zaremba Marcin 165 Zaśdei Rudolf zob. "Jarach" Zastocka Wacława "Basia'; "Zoja" 15, 58,

59, 153, 154, 156, 157, 159, 162 Zawacka Adela 15, 38, 40, 161, 196-199,

201,203,209,245 Zawacka Balbina 23 Zawacka Barbara 22 Zawacka Elżbieta Magdalena (Elizabeth

Kubica, Elżbieta Nowak, Elise Riviere,

359





której szefem był płk Tadeusz Rudnicki106• Stamtąd poczta była wysyłana do Londynu. Z kolei od "Kuby" otrzymywała "Zo" pocztę szefa Bazy "Anna" oraz pocztę i pieniądze ze Sztabu Naczelnego Wodza, które jako środki na cele charytatywne były dostarczane do ambasad w Szwajcarii i Szwecji. Przesyłki pieniężne transportowała w walizkach (najczęściej zniszczonych, niewzbudzających podejrzeń) oraz w pasach zapinanych pod odzieżąw-. Pewnego razu, gdy wracała z pieniędzmi, tuż przed przejściem granicznym w Poraju była zmuszona pozbyć się bagażu z uwagi na mającą się odbyć rewizję osobistą, o której ją wówczas ostrzeżono. Udała się więc do toalety, gdzie związała banknoty sznurkiem i wetknęła do otworów wentylacyjnych. Rewizja odbyła się. "Zo'; jadąca wówczas "na polskich papierach'; została wyproszona z pociągu. Gdy pozwolono jej ponownie wejść, okazało się, że wagon, w którym zostawiła pieniądze, został opatrzony tablicą "Tylko dla Niemców': Tym razem jednak Zawacka dysponowała tylko polskimi dokumentami. Zapamiętała jednak numer wagonu i gdy dotarła do Sosnowca, poprosiła swoją łączniczkę, Irkę Klassę, by ta poszła do tegoż wagonu i wyciągnęła schowane banknoty. Irka wykonała zadanie, znaczna część banknotów porwała się jednak podczas wyciągania z wentylacji. Wówczas Irka, jak gdyby nigdy nic, poszła do banku, a trzeba dodać, że przecież banki były tylko niemieckie, i poprosiła o wymianę gotówki, którą rzekomo miał jej zniszczyć pies. Kasjerka bez wahania wymieniła całą kwotę, a "Zo'; dzięki odważnej łączniczce, udało się wykonać zadanie108.

Wracając jednak do berlińskich zadań "Zo'; to - w związku z tym, że "Marcysia" oceniała pracę "Kuby" jako "nie dość ostrożną" 109 - zadaniem "Zo" było także zorganizowanie w Berlinie niezależnej placówki, o której istnieniu ani "Kuba'; ani żaden z jego ludzi nie byłby poinformowany. Od początku zatem swoich wypraw do Berlina "Zo" montowała własną siatkę współpracowników i własne lokale110• Próbowała odszukać krewnych ze strony ojca (jego przyrodnią siostrę i kuzyna ojca, który był w Berlinie księdzem), by wciągnąć ich do pracy konspiracyjnej. Niestety, bez powo-

106 Tadeusz Rudnicki- ppłk dypl., szef wydziału VI "S" Sztabu Naczelnego \X'odza od grudnia 1941 do czerwca l Y42; FGEZ, Sp. E.Z., Relacje szersze Elżbiety Zawackiej o służbie konspiracyjnej, ,.Relacja własna .. :; !988, k. 16, "Zagroda': t. os. Rudnicki Tadeusz, sygn. 228-l\l/Zagr.; B. Chrzanowski, Organiza(jfl ijimkcjonowanie systemu łączności ... , s. 58-62; B. Chrzanowski, A. Gąsiorowski. Wydział Marynarki Wojennej .. Alfa" Komendy Głównej Armii Krajowej, Toruń 2001. s. 1:2-t

107 FGEZ, Sp. E.Z., Drzycimski, t. 17 /99; Elżbieta Zawacka, Miałam szczęśliwe życie, rez. Marek Widarski, Fundacja Filmowa AK, 2005 (dalej cyt.: "Miałam szczęśliwe życie").

JoR FGEZ, Sp. E.Z., Drzycimski, t. 15/92. 109 FGEZ, Sp. E.Z., Relacje szersze Elżbiety Zawackiej o służbie konspiracyjnej, .. Relacja

własna .. :: 1988, k.17;AKwdokumentach .. ., t. l [1973], s. 495. 110 FGEZ, Sp. E.Z., Relacje szersze Elżbiety Zawackiej o służbie konspiracyjnej, .,Relacja

własna .. :: 1988, k. 17.

94





dzenia 111 • Do zbudowani;\ siatki kontaktów posłużyły jej - jak zwykle -przedwojenne znajomości z czasów pracy w tzw. Liceum Raciborzanek. Już wiosną 1941 r. za pośrednictwem Alojzego Targa 112 "Zo" skontaktowała się z dawną dyrektorką tegoż liceum, Klotyidą Godzińską, dzięki której dotarła do byłych nauczycieli i uczennic tej szkoły, mieszkających zarówno na terenie Niemiec, jak i Śląska Opolskiego oraz Poznania. Najpierw zorganizowała pięć punktów przerzutowych w Poznaniu. Ich gospodyniami były: Wanda Gajewska (młodsza instruktorka PWK jeszcze z czasów pracy w Otorowie), Jadwiga Kossobudzka z matką (mieszkały w piwnicy swojej kamienicy, którą zajęli Niemcy), Pelagia Misiorna (Reichsdeutsch; dawna uczennica Liceum Raciborzanek), Bronisława Wojciechowska (Reichsdeutsch; dawna nauczycielka gimnastyki z Liceum Raciborzanek) i Maria Marszałkowska (nauczycielka francuskiego i angielskiego) 113• Do zadań gospodyń punktów należało przygotowywanie noclegów dla kurierów, towarzyszenie kurierowi w trasie po mieście w taki sposób, by obserwować, czy nie jest on śledzony oraz sprawdzanie adresów, pod które miał udać się kurier114•

Z czasem "Zo" skierowała Marię Marszałkowską do Marii Wittek w celu otrzymania nowego przydziału, przy przerzutach berlińskich jej praca nie była bowiem konieczna. Z rozkazu M. Wittek Marszałkowska zorganizowa-

111 FGEZ, Sp. E.Z., Drzycimski, t. 17/102. 11 ' Alojzy Targ, ps ... Marcin" ( 1905-1973) -przedwojenny nauczyciel, historyk, "wicewoje

woda podziemny w Katowicach" , jak go nazywała Zawacka, czyli zastępca Okręgowego Delegata Rządu na Śląsku (1943-1944). Aresztowany i osadzony w obozie koncentracyjnym. Powojnie także aresztowany ( 1947), skazany na 8lat więzienia. Wyszedł na wolność w 1954 r. Pracował w Bibliotece Śląskiej, zajmował się dziewiętnasto- i dwudziestowieczną historią Polski, zwłaszcza okresem okupacji niemieckiej. Biografista. Zmarł w 1973 r.; B. Snoch, op. cit., s. 215.

113 Maria Marszałkowska, zam. Kaniewska, ps. "Wanda'; "Ruta Wagner" - nauczycielka w Tarnowskich Górach, opiekunka szkolnego hufca PWK. W konspiracji od stycznia 1941 r., zaangażowana w tajne nauczanie. Zaprzysiężona przez E. Zawacką organizowała na terenie Warthegau siatkę wywiadowczą, w której działały kobiety- dawne pewiaczki. W 1943 r. została szefem Wydziału V-Kw Sztabie Okręgu Poznań. W tym samym roku gestapo rozpracowało komórkę "PWK" i doszło do licznych aresztowań, wiele osób straciło życie. Aresztowano też Marszałkowską, sądzona była w Lipsku. Otrzymała wyrok śmierci. Szczęśliwie nie zdążono go wykonać z uwagi na zakończenie wojny. Była jedyną osobą spośród aresztowanych w tej sprawie, która przeżyła. Po wojnie powróciła do Poznania, pracowała w handlu i szkolnictwie (uczyła angielskiego); FGEZ, Sp. E .Z., Relacje szersze Elżbiety Zawackiej o służbie konspiracyjnej, "Relacja własna .. :; 1988, k. 17, Drzycimski, t.17/102, AWSK, t. os. Gajewska Wanda, sygn. 952/WSK. t. os. Marszałkowska Maria, sygn. 216-K/Zagr.; M. Marszałkowska-Kaniewska, Działalność Ekspozytury Wywiadowczej Wojskowej Służby Kobiet (ZWZ) Armii Krajowej w Wielkopolsce, Biuletyn Informacyjny ŚZŻAK Okręg Wielkopolska, Poznań, grudzień 1991, nr 4/91 (8), s. 10-17; M. Woźniak, Działaczki wielkopolskie [w:] By nie odeszły w mrok zapomnienia. Udział kobiet polskich w II wojnie światowej, Warszawa 1976, s. 162-171; Sylwetki kobiet-żołnierzy, t. II, s. 142-147; Encyklopedia konspiracji wielkopolskiej 1939-1945, red. M. Woźniak, Poznań 1998, s. 148; P. Matusak, Wywiad Zwiqzku Walki Zbrojnej- Armii Krajowej 1939-1945, Warszawa 2002, s. 304.

114 FGEZ, Sp. E.Z., Drzycimski, t. 17/110.

95





niem zarówno samego skoczka, jak i całej akcji. Szczęśliwie "Zo" pozbyła się obciążającej metki, a po przespanej nocy udała się- już sama - do Warszawy. "Drabina" i "Krysztaf' musieli bowiem przejść etap aklimatyzacji w Kraju, czego "Zo" z oczywistych względów nie musiała przechodzić. Mogła od razu powrócić do swojej służby konspiracyjnej315•

Tymczasem już 10 września 1943 r., czyli w dniu przedostania się "Zo" do Polski, Michał Protasewicz ("Rawa"), wysłał do Komendanta Głównego AK, "Kaliny'; depeszę z dopiskiem "do rąk własnych'; w której sugerował, że Zawacka przekroczyła kompetencje. Pisał bowiem: "Emisariuszka »Zo« powołując się na mandat osobisty gen. Kaliny uzyskała zgodę Szefa Rytowników na zapoznanie się z wszystkimi aktami łączności. Przy okazji wniknęła również w sprawy polit.[yczne] i org.[anizacyjno]-wojsk.[owe], a-do czego nie miała upoważnienia-a. Meldunku o organizacW łączności we Kraju na użytek Rytowników nie złożyła powołując sie jedynie na posiadane już przez Centralę meldunki. Raport przedstawiony Profesorowi napisała na podstawie akt Centrali. Nawiązała kontakty poza wojskowe zwłaszcza wśród kobiet. Proszę o uwzględnienie powyższego przy użyciu jej do dalszych prac [ ... ]"316• Dalej "Rawa" poprosił o kolejnego kuriera, który mógłby Centralę zaznajomić z funkcjonowaniem łączności ze strony Kraju, sugerując, że "Zo" celowo nie przekazała wystarczających informacji na temat funkcjonowania "Zagrody': Tymczasem największe problemy łączności były wyraźnie po stronie Baz i Centrali, która przede wszystkim działała z opóźnieniem. "Rawa" jasno napisał, że większość "usterek" Centrali w sprawach łączności wynika z winy "Przyjaciół"31 ~, czyli Anglików, co było prawdą, nie zmienia to jednak faktu, że urzędnicze traktowanie swoich zadań przez pracowników Oddziału VI i Baz powodowało, że np_ depesze zalegały w biurach nierozszyfrowane lub niezaszyfrowane przez kilka, kilkanaście, a nawet kilkadziesiąt dni, zanim przekazywano je dalej - do Kraju lub do Centrali - w zależności od tego, w którą stronę były nadawane.

W aktach Elżbiety Zawackiej przechowywanych w Studium Polski Podziemnej znajduje się też rękopiśmienny, niepodpisany i niedatowany odpis opi-

315 FGEZ, Sp. E.Z., Relacje szersze Elżbiety Zawackiej o służbie konspiracyjnej, .,Relacja własna .. :: 1988, s. 39.

' W oryginale odręcznie przekreślone; SPP, Ruch kurierów, Depesza Rawy do KalinY z lll IX 1943 r., L.dz. 4846/tjn.43, sygn. 2.3.4.3.1.4, k. 143.

b Wyraz przekreślony 'znak wpisany odręcznie 316 SPP, Ruch kurierów, Depesza-szyfr L.dz. 4846/tjn.43 z dn. 10 IX 1943. sygn. 2.3.4.3.1.4,

k. 143. 317 Ibid.

144





Elisabeth Watson, Zofia Zajkowska) Władysław 15, 22-25, 30-33,...

Documents

Transcript of Elisabeth Watson, Zofia Zajkowska) Władysław 15, 22-25, 30-33,...