เวทเสวนาเพอการพฒนาระบบสขภาพชมชน

สถาบนพฒนาสขภาพอาเซยน มหาวทยาลยมหดล ส านกงานวจยและพฒนาระบบสขภาพชมชน (สพช.)

สถาบนวจยระบบสาธารณสข (สวรส.) ส านกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ (สสส.)

๒๓ สงหาคม ๒๕๕๔

บทบาททองถน กบ

หนวยบรการสขภาพ

๒ ครงท

จะรวมกนพฒนาระบบสขภาพอยางไร ..

เวทเสวนาเพอการพฒนาระบบสขภาพชมชน ครงท ๒ บทบาททองถนกบหนวยบรการสขภาพจะรวมกนพฒนาระบบสขภาพไดอยางไร .. บรรณาธการ แพทยหญงสพตรา ศรวณชชากร

คณะท างาน สมพร ใชบางยาง I ดวงพร เฮงบณยพนธ ส านกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ (สสส.) ทศนย ญาณะ I พฤกษา บกบญ I ผการตน ฤทธศรบญ ส านกงานวจยและพฒนาระบบสขภาพชมชน (สพช.) เรงวชญ นลโคตร I ณฐพชร ทองค า I ณฐกา สงวนวงษ สถาบนพฒนาสขภาพอาเซยน มหาวทยาลยมหดล

พมพครงท ๑ กนยายน ๒๕๕๔ จ านวนพมพ ๑,๐๐๐ เลม พมพท บรษท พ.เอ.ลฟวง จ ากด / กรงเทพฯ โทรศพท ๐ ๒๘๘๑ ๙๘๙๐

รวบรวม เรยบเรยง เรงวชญ นลโคตร ศลปกรรม ณฐพชร ทองค า ประสานการพมพ ศราวธ ปรชาเดช

จดพมพและเผยแพร ส านกงานวจยและพฒนาระบบสขภาพชมชน (สพช.) สถาบนพฒนาสขภาพอาเซยน มหาวทยาลยมหดล ต.ศาลายา อ.พทธมณฑล จ.นครปฐม ๗๓๑๗๐ โทรศพท ๐ ๒๔๔๑ ๙๐๔๐ โทรสาร ๐ ๒๔๔๑ ๙๐๔๔ www.aihd.mahidol.ac.th

๑ -------------------------------------------------------------- เวทพฒนาระบบสขภาพชมชนครงท 2

เวทเสวนา

รวมพฒนาระบบสขภาพชมชน ครงท 2

“บทบาททองถนกบหนวยบรการสขภาพ

จะรวมกนพฒนาระบบสขภาพชมชนอยางไร” วนองคารท 23 สงหาคม 2554 หองประชม 2108 สถาบนพฒนาสขภาพอาเซยน มหาวทยาลยมหดล

*******************

วทยากร : 1. ศาสตราจารยเกยรตคณ นพ.ประเวศ วะส

กรรมการสภามหาวทยาลยผทรงคณวฒ 2. นายศานต กลาแท

นายกองคการบรหารสวนต าบลโพนทอง

อ.เมอง จ.ชยภม 3. นางสวรรณา เมองพระฝาง

นกวชาการสาธารณสขช านาญการ รพ.สต.นาบว อ.นครไทย จ.พษณโลก

ผด าเนนการเสวนา :

แพทยหญงสพตรา ศรวณชชากร

ผอ านวยการสถาบนพฒนาสขภาพอาเซยน

๒ --------------------------------------------------------------

ทองถนกบหนวยงานสขภาพจะรวมมอกนไดอยางไร

เกรนน า และเปดประเดนเวท

ศาสตราจารยเกยรตคณ นายแพทยประเวศ วะส

เวทนใชชอวา เวทพฒนาระบบสขภาพชมชน ครงท 2 เราจะใชเวทประชมซงเกดขนเดอนละครงนเปนจดเรมตนและถกทอไปสการพฒนาระบบสขภาพชมชนใหเตมประเทศไทย วธการท างานของเรา ประการแรก เราจะน ากรณตวอยางดๆ ทเกดขนมากมายในหลายพนทมาเลาสกนฟงเปนล าดบไป เพอเปนก าลงใจ เปนตวอยางแกผคน โดยจะท าตามหรอไมกเปนเอกสทธ และเปนความสนใจของแตละคน ประการทสอง ควรจะมการท างาน Action ในพนท การประชมของเราตองม Action ถาไมม Action ประชมไปมนกจะเซง ตองมคน Action และมาเลาสกนฟงเพอน าไปสการพฒนาตอไป วธการท างานงายๆ เชนในมหาวทยาลยมหดลมหนวยงานเยอะ ควรจะมกลมลงไปท าและเชอมโยงกน ตองไปท า Mapping ทต าบล หนงหนวยงานตอหนงต าบล เชน อาจารยวระพงษ (ศาสตราจารย ดร.วระพงษ ปรชญาสทธกล ) คณะเทคนคการแพทย ประจ าต าบลหนง ของอาจารยดวงพร (รองศาสตราจารย ดวงพร ค านณวฒน) ประจ าต าบลหนง ตองมการลงไปเกบขอมลดวาในแตละต าบลมใครท าอะไรดๆ บาง

๓ -------------------------------------------------------------- เวทพฒนาระบบสขภาพชมชนครงท 2

สถานอนามยท าอะไร ทองถนท าอะไร ใชขอมลทงหมดไปเชอมโยง ถาไมมขอมลเราไปเชอมโยงไมได อยางนายกปด า (นายธนาวฒ ถาวรพราหมณ) นายก อบต. ปากพน ทมาคราวทแลว เขาบอกวาขอมลคอเชอเพลง เชอเพลงเปนพลงทจะตองเชอม เรองขอมลนเปนเรองส าคญ หนาทของสถาบนฯ ในเวทนจะตองท าหนาทเชอมโยงคนลงไปท างาน อาจจะหนงหนวยงานหนงต าบล แลวท า Mapping เพราะมหาวทยาลยตองท าวจย ใหเหนวาต าบลนใครท าอะไรใหรหมด นเปนตวอยางหนงของการสรางชมชนเขมแขง เพราะแตละวนคนพนทเขากยง แตถามคนมาท าขอมลให วาใครท าอะไร และจดการขอมลตวนนใหเชอมโยงกนไดจะชวยไดมาก เพราะฉะนนมหาวทยาลยมหดล โดยอาจารยดวงพร (รองศาสตราจารย ดวงพร ค านณวฒน ) ผอ านวยการสถาบนวจยภาษาและวฒนธรรมเอเชย ทไดรบมอบหมายใหเปนหวหนากลมภารกจวจยชมชน ตองถามอาจารยดวงพรวาจะจดกนเปนกกลม กลมหนงอาจจะเปนต าบลหนงกได เพราะการท าต าบลจะเชอมโยงถงโรงพยาบาลชมชนดวย และจากขอมลตวนนกจดประชมต าบลในสวนทเกยวของ แลวน าขอมลมาดกน หลงจากนนกสรางวสยทศนและเปาหมายรวมของระบบสขภาพชมชน พอท าไปแลวน ามาแลกเปลยนกนวาใครท าอะไรอยางไรกนบาง ประการทสาม ถาจะท าวจยตองท ามากกวานน ท า

๔ --------------------------------------------------------------

ทองถนกบหนวยงานสขภาพจะรวมมอกนไดอยางไร

Mapping ขอมลใหหมดทงประเทศไทยและในโลกดวย ถาจะท าอะไรดๆ เราจะตองรโลกทงโลก รวามอะไรดๆ บาง แลวน ามาสรป การประชมทกครงถาท าเอกสารออกมาไดจะชวยไดมาก ผทไมไดเขามาประชมกจะไดสอบทานได การประชมสวนใหญเสรจแลวจะหายไปเลย การท าเอกสารจะชวยท าใหเรองนกาวหนาตอไปได จะเหนถงความพยายามทก าลงเกดขนเกยวกบเรองระบบสขภาพชมชน ในขณะนคณะแพทยศาสตร ศรราชก าลงสงนกศกษาแพทยไปท างานโรงพยาบาลชมชน 60 แหง เขาจะลงไปหนนโรงพยาบาลชมชนใหมความสามารถในการวจยระบบสขภาพชมชน เปนเรองใหญมากถาคณะแพทยศาสตรศรราช จะท า อกเรองหนงคอเรองของการเชอมโยงสรางพลงเครอขายพยาบาลเพอเยยวยาประเทศไทย พยาบาลมแสนหาหมนคน หากเชอมโยงกนทงหมด จะเปนรางแหจากครรภมารดาจนถงเชงตะกอน วธการทพยาบาลใกลบานใกลใจ ไปดแลคนไขทกบาน คนแก คนพการ เราตองสรางตรงนขนมาใหได อาจารยขนษฐา นนทะบตร คณบดคณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน คนใหมจะเขาใจเรองนมาก จากแผนน เราตงเปาหมายไววานกศกษาพยาบาล จากวทยาลยพยาบาลทงหมดกวา 10,000 คน จะไปท างานในโรงพยาบาลชมชน ไปอยสถานอนามย และสง

๕ -------------------------------------------------------------- เวทพฒนาระบบสขภาพชมชนครงท 2

หนงทพวกเราอยากจะท าคอใหพยาบาลในทกจงหวด สามารถเปนอาสาสมครท างานโรงพยาบาลชมชนได เดอนหรอสองเดอนครงแลวแตเวลา โดยมเบยเลยงให นานๆ เขาพยาบาลทงหมดจะเปนพยาบาลเวชปฏบต พยาบาลจะเชอมโยงเปนจงหวด ตงแตสถานอนามย ระดบอ าเภอ ระดบจงหวด เขาจะรจกกนหมด เชอมโยงกนไป เพอการสงตอคนไข เรองการสงตอคนไขในระยะเวลาทผานมาเราวางตวบคคลไวผด เรานกวาแพทยจะเปนผสงตอ แตแพทยก ไมม เวลา และจะตองไปย งกบเทคโนยเครองมอเปนหลก พยาบาลจะใชเรองใจและสงคมเปนหลก ท าใหเรองการสงตอ เปนเรองใจ และเรองสงคมทจะเชอมโยงกนทงหมด อนนยกตวอยาง เราจะใชเวทนเปนเวทถกทอกน ทกคน ทกฝาย ทกหนวย ซงลวนแตมความส าคญใหมารวมเรยนรถกทอ รวมกน ปฏบต และขยายตวออกไปเรอยๆ หนกเขาเรากมระบบสขภาพชมชนทดทงประเทศ ตรงนจะมความหมายมาก จะท าใหบรการสขภาพเขาลกษณะบรการทด มลกษณะ EQE ซง E ตวแรกคอ equity มความทวถง Q ตวทสอง quality มคณภาพ ลองนกดเวลาคนไขไปโรงพยาบาลรามา ศรราช หรอจฬา ไมมเลยทตรวจถง 10 นาท คณภาพจะดไดอยางไรถาตองรอนาน คณภาพจะดตองใกลบานใกลใจ E อกตวหนงมาจากค าวา efficiency ประสทธภาพ คอ

๖ --------------------------------------------------------------

ทองถนกบหนวยงานสขภาพจะรวมมอกนไดอยางไร

คาใชจายตองคมคา หรออาจมอกนยหนง ใชจายนอย แตไดผลมาก cost efficiency ประสทธภาพมความหมายมากทางเศรษฐศาสตร ระบบสขภาพชมชนตองเปนแบบนนคาใชจายนอย คณภาพด และคมคา สงนจะชวย save ประเทศจากการลมสลายได ทกวนนหลายประเทศ ไมมเงนเลย ทะเลาะกนมาก มนจะเกดจราจลเพราะความไมเทาเทยมกนมสงเชนทองกฤษหรอเหมอนทอเมรกา เวลาไซโคลนแคทรนาเขาเมองนวออรน ขณะทญปนเกดสนามไมเกดจราจลเลย ญปนกบสแกนดเนยเวยนจะไมเกดความยงยากทางสงคม จราจล เพราะมความเทาเทยมกนสง ทงเศรษฐกจ สงคม สงแวดลอม สขภาพ และประชาธปไตย

เพราะฉะนนระบบทพวกเรามาพดกนไมใชเรองเลนๆ มความหมายตอความเปนความตายของประเทศ และเราอยในฐานะทจะรวมกนท าได เพราะระบบการเมองเรองอ านาจเปนความละเอยดออนทตองใชความชงใจ จะเขาไปท าอะไรไมได ความเปนจรงอยขางลางอยทชมชน สงทอยขางบนเปนมายาคต ขางบนไปไมรอด เหมอนอเมรกานาสงสารเรองเศรษฐกจไปไมรอด ทศวรรษทผานมา คนจนในประเทศสหรฐไมไดดขนเลย เพราะฉะนนเราใชงานเรองสขภาพชมชนน าไปสการสรางความแขงแรงของประเทศ เราสรางพระเจดยจากฐาน ถาฐานพระเจดยเขมแขงแลวกจะท าใหประเทศทงหมดมนคง อนนก

๗ -------------------------------------------------------------- เวทพฒนาระบบสขภาพชมชนครงท 2

พดเพอทจะใหก าลงใจทานทงหลายทท างาน เพราะขณะนเรามเครองมอเยอะแยะไปหมดเลย สปสช . สวรส. สสส. สช. เปนการเมองทใชความร ความสนใจ และการศกษา

แพทยหญงสพตรา ศรวณชชากร ผอ ำนวยกำรสถำบนพฒนำสขภำพอำเซยน ม.มหดล

เวทนเปนเวทครงทสอง บางทานอาจมาครงแรก ครงนเปนการคยตอเนองมาจากครงทแลว จะเปนเวทการเรยนรรวมกนวาระหวางทองถนกบคนท างานสขภาพสามารถขบเคลอนสขภาพชมชนรวมกนไดอยางไร หลายคนอาจจะงง แตกไมตองงง ลองมาฟงดวาแตละทานทมาฟงแลวจะหยบอะไรมาเปนบทเรยนเพอขบเคลอนตอไดบาง อยางไร ในครงน เราม 2 ทานมาคย เราพยายามดวาเปนตวอยาง อาจจะไมไดดทงหมด แตกถอวาด และคดวาจากบทเรยนทงสองสวนนนาจะรวมเรยนรกนได และระหวางคยไปกขอฝากกนและกนไปดวยวาในมตสขภาพเราจะชวยกนและกนไดอยางไร เปน topic ของวนนวาเรองของกองทนหลกประกนสขภาพ จะชวยกนท า จะรวมกนอยางไร หรอจะทะเลาะกนอกหรอเปลา หรอเราเลกทะเลาะกนแลว แตเรามารวมท างานกนเปนหลก เรากจะไดดวามาเปนบทเรยนของพวกเราไดอยางไร

๘ --------------------------------------------------------------

ทองถนกบหนวยงานสขภาพจะรวมมอกนไดอยางไร

๙ -------------------------------------------------------------- เวทพฒนาระบบสขภาพชมชนครงท 2

ทองถนกบการท างานสขภาพชมชน นายศานต แกวแท

นำยก อบต. โพนทอง อ ำเภอเมอง จงหวดชยภม

บทบาททองถนกบหนวยงานพฒนาสขภาพจะรวมกนพฒนาระบบสขภาพชมชนไดอยางไร ขอเรยนวา ปจจบนทองถน ไมวาจะเปน อบต. เทศบาล. และ อบจ. จากการทไดท าความรวมมอ หรอ MOU กนในหลายๆ ท รวมทงการท อบต.กบเทศบาลไดเขารวมกบ สปสช. เพอทจะน าเงน 40 บาททเปนคารายหวน ามาใชในการสงเสรม ปองกน และฟนฟผปวยในต าบล ตองเรยนวาในปจจบนทองถนไดมฐานขอมลอยในระดบหนง คอเรมรจกวาคนปวยเปนอยางไร อยตรงไหน ผมมองวาคนในทองถนมองเหนปญหาตรงนมากขน จากการท างานรวมมอกบ สปสช.

เกยวกบงบประมาณ 40 บาท จากรายหวพนองประชาชนทรฐบาลจดสรรใหคอ 2,800 บาท กสงใหทองถนทเซนต MOU เชนต าบลผมม 8,000 คนกสสบบาทคณเขาไปเลย และทองถนสมทบใหไมนอยกวา 20 % แตหลายทองถนเทศบาลสมทบไมนอยกวา 50 % ถาเปน อบต. หลายทองถนจากทผมมเครอขายเรยนรกบเพอนทวประเทศ กทราบวาสมทบกไมนอยกวา 20%

๑๐ --------------------------------------------------------------

ทองถนกบหนวยงานสขภาพจะรวมมอกนไดอยางไร

อยางเชนในปจจบนผมสมทบไป 120% จากการทไดรบเงนเพยง 260,000 บาท ผมสมทบไป 350,000 บาท ผานขอบญญตของ สภา ฯ มาเรยบรอยแลว ยงไดท าความรวมมอโดยการท สสส. ใหเปนเหมอนต าบลเรยนร ท าใหเกดอะไรขนหลายๆ อยาง อยางตอนนไดสงนกศกษาเรยนพยาบาลอก 2 คน ซงกจะเปนตนแบบใหเพอนในอกหลายทองถนทตองการจะเรยนรดวย เรยนรแลวกเรยนอยางรวดเรว ทองถนแตละแหงมาเรยนรรวมกนแลวเขาบอกวากมาท าการ Apply กนรวดเรวมาก เขากจะบอกวา กลบไปบานแลวตองท าแบบน กลบไปแลวตองรบท าใหเหมาะกบบรบทของตนเอง มนจะท าใหศกยภาพทองถนในการดแลพนองประชาชน จะทวถง และควรจะมเจาภาพมาชวยกนหลายๆ ดานนอกจากทเราจะท างานรวมกบ สปสช. สสส. หรอจะเปนการหนนเสรมจาก อบจ. อยาง พมจ. บางคนยงไมรเลยวา ผปวย ตดเตยงสามารถทจะไปเบกกบ พมจ. ได Case ละ 50 บาท ซงหลายทองถนไมร ซงทองถนจะตองกระจายขอมลและประชาสมพนธเชงรก และตองท างานเชงรกดวย ในสอของสมาคมองคการบรหารสวนต าบล กตองแจงกน ตวผมเองเปนกรรมการหลกประกนสขภาพแหงชาตกตองชวยกน งบประมาณกหนนเสรมกน ตรงนมการบรณาการกบการ MOU กบสวนตางๆ ทรวมมอกนไมวาจะเปนส านกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต หรอ สสส. สงหนงทเราได ไมวาจะ

๑๑ -------------------------------------------------------------- เวทพฒนาระบบสขภาพชมชนครงท 2

เปนเรองของการท าเสนทาง การก าหนดทศ หรอการรวบรวมขอมล ตรงนทองถนของเราจะไมแมน แตหลงจากทไดมารวมมอกบ สสส. แลว ท าใหพวกเราไดรบรเสนทางประวตศาสตรของเราวาเปนมาอยางไร สงหนงทมองเหน คอวาหากชมชนใดมทนทเขมแขง ไมวาจะเปนทนทางภมปญญาทองถน แมกระทงขาราชการทเปนเจาหนาทอนามย ทเกษยณแลว หรอขาราชการกระทรวงสาธารณสขของต าบลนนเขามารวมดวย สงนจะชวยใหการแกปญหาสขภาพของประชาชนอยบนฐานทเขมแขงยงขน

ในสวนของการมสวนรวมน สสส. จะเดนมากเรองการท าเครอขายต าบลและเนนการมสวนรวมของชมชน ใหชมชนไดเขามามสวนรวมแกปญหา เรยนร และมาเปนเจาของรวมกน พอเขามารวมเรยนรแลว เขาน าไปใชไดเลย และเขามสขภาพดขน การมสวนรวมระหวางชมชนกบทองถน และกมการหนนเสรมงบประมาณไมวาจะเปน สปสช. หรอขอมลทเปนการหนนเสรมจาก สสส. ตรงนกจะท าใหชมชนเขมแขง ถายอนไปถงเสนทาง กอนกระจายอ านาจ องคกรทองถนยงไมม มแคศนยสาธารณสขมลฐานทจะดแลประชาชน มการตง อสม ขนมา แตกยงไมมอะไรชดเจนมาก แตหลงจากม อปท . ขนมา มนท าใหเกดเวท ทองถนจะตองม เวทประชาคม มการน าปญหาเขามาพดคย เรมแรกปญหาเลกๆ ทองถนไมคอยมองกน จะมองแตปญหา

๑๒ --------------------------------------------------------------

ทองถนกบหนวยงานสขภาพจะรวมมอกนไดอยางไร

โครงสรางพนฐาน ไมนานหลายพนทเกดการเรยนรวาไมใชแคนน จากเวทประชาคมทเรมตน เรมมาสรางชมชนเขมแขง อนนเปนเรองใหญเลย และมภาครฐตองเขามาหนนเสรม ซงชมชนเขมแขงตางจากประชาคม ประชาคมปหนงท า 2 ครง แตวาชมชนเขมแขงในแตละหมบานทผมไดจดมประชมกนทกเดอน แตละชมชนกไมเหมอนกน บางเดอนน าเอาปญหาเรองการศกษามาคยกนวาท าไมตองเสยคาเลาเรยนดวย ท าไมตองเสยคาหนงสอดวย การพดคยกนบนเวทชมชนเขมแขงทกเดอนน ามาสการแกปญหาชมชน การคยทกเดอนจะมาสการแกปญหาชมชนไดทกเรอง โดยเฉพาะถาทองถนเอาใจใสตอปญหาเรองน ภาคเครอขายทเปนภาคหนนเสรมกจะเขามาเชอมโยงใหเราไดองคความรหรอสามารถน างบประมาณไปแกปญหาใหกบชมชนได

๑๓ -------------------------------------------------------------- เวทพฒนาระบบสขภาพชมชนครงท 2

คนพการทเกดขนในอสาน มองอยางตาสบปะรด อยาง ผมมลกบานทนอนตดเตยงอย 56 คน ตอนน 36 คนทเราเขามาดแล เราเหนสภาพปญหาและสงแวดลอม ความทกขทรมานและความนอยอกนอยใจ คอมาจากโรคความดนเบาหวาน และยงทองถนบางแหงอยหางไกลความเจรญ มาถงมอหมอสวนใหญสงกลบบานครบ เสรจแลวกกลบไปเปนอมพฤตอมพาตทบาน สวนใหญกเปนญาตๆ กนครงหมบาน แรกกมาดแลกนเตมเลย เดอนทสองเหลออย 2 คน เดอนท 3 ถกปลอยปละละเลย

๑๔ --------------------------------------------------------------

ทองถนกบหนวยงานสขภาพจะรวมมอกนไดอยางไร

หลงจากทเรามาสรางความรวมมอกบชมชน เราไดเสรมพลงใหกบ อสม. ในเรองของการนวดสขภาพแผนไทย และพยายามมองวาเราจะเชอมโยงตรงนอยางไร พบวาคนพการทนอนตดเตยงถาไมไดขยบเขยอนจะเกดอาการเกรง ชวตทอแท สวนใหญกถกปลอยปละละเลยสภาพย าแย แลวกเสยชวต แตหากเขาใจ หนนเสรมและน ากลมอสม.หรอญาต เข ามาเ รยน รอบรมเ รองกายภาพบ าบดจนน าไปสการดแลผพการไดกนาจะเปนประโยชน จงเรมอบรมคนและเขาไปดแลคนปวยตามทไดเรยนรมา บางทกเสรมใชนวตกรรมทใหเขาไดออกก าลงกาย ไดใชการเคลอนไหว เมอผปวยไดรบการดแล จากผดแลทสวนมากกเปนสภาพสตร เขาตดอกตดใจ เรมจะพยายามชวยเหลอตวเอง ในเดอนหนงเราจะไปดแลเขาอยางนอย 3 ครง โดย อปท. จะลงไปคกบ อสม.ทเปนจตอาสาไปเปนทมอยางนอย 2 คน มการจดบนทกและรายงานทกวนอยางมองคความรตงแตไปวดความดน แลวกชวนคยไป พอดอาการเสรจแลวกคอยนวด และมการจดบนทกจากเจาหนาท อบต. และกมอบหมายใหไปดทมละสองคนใน 2-3 คน และหลายคน พฒนาตนเองจนสามารถเดนเขาหองน าได การท าหองน ากงายๆ กคอวา เรามองแลวเรากเหนวาสงทจะท าใหเขาเดนทางสะดวกไดกคอตองมราวใหเขา เรามเรองกบเขมร กเลยพดกนเลนๆ วาอยาไปพดกบเขมรเลย คยกบราวดกวา เพราะราวนนจบไดงาย กท า

๑๕ -------------------------------------------------------------- เวทพฒนาระบบสขภาพชมชนครงท 2

ใหเกดกจกรรมเหลาน เกดขน เจาหนาทธรการ อบต . เปนเจาหนาททยายมาจากกรงเทพฯ คนนมาท าเรองของการท าเอกสาร ท าโครงการใหแกกลมเขา

:

•

• •

• • /

•

• • • •

•

:

• • •

• •

•

• • •

จดเรมตนทส าคญของพวกเรากคอมาจากเวทชมชนเขมแขง เปนจดเรมทน ามาสความรวมมอ และจดเรมทส าคญทพวกเรามองกนวาเปนเรองใหญกคอเรองสขภาพ เปนจดทจะไปเชอมโยงเรองตางๆ เขามาดวยกนได และทองถนกมงบประมาณ

๑๖ --------------------------------------------------------------

ทองถนกบหนวยงานสขภาพจะรวมมอกนไดอยางไร

สวนหนงเพอใหการบรการจดการตรงน พดงายๆ กคอทองถนเปนผทจะตองเขามาดแลประชาชนตงแตเกดจนตาย เปนหนาทของทองถน ในเวทปรกษาหารอพวกเรากมาพดคยกนวาพวกเราเองจะดแลสขภาพพนองประชาชนของพวกเราไดอยางไร โดยอาศยความรทางวชาการจากเครอขายตางๆ ไมวาจะเปน สปสช . สสส. และ อบต. ตางๆ และ อบต.ไดจดใหมพนททเปนแหลงการเรยนรจากการหนนเสรมของเครอขาย เปนศนยขอมลการจดการตางๆ ของพนท สงทเราอยากน าเสนอกคอกลมจตอาสา ทไดน าเสนอไปแลวเปนกลมจตอาสาผพการ ผลกคอท าใหผพการเกดความพงพอใจ และญาตกเกดความพงพอใจ ญาตผปวยเกดความพงพอใจ เราใชเงน สปสช. นดเดยว ไมไดใชเปนแสน ใชไปประมาณ 2,000 บาท เฉลยแลวก case ละ 20 บาทเทานนเอง อยางจตอาสาเรากสอบถามเขาวาคมมย เขากบอกวาเขาอยากท างานใหกบชมชนของเขา เปนค าตอบทเราไดรบมา กลมทคดวาเปนพลงใหกบชมชนมากคอกลมเพอนชวยเพอน ในหนงเดอน กลมเบาหวานเขาจะมการรวมกลมกนเพอพบหมอท รพ .สต. เจาะน าตาล ชวงระยะเวลาทรอคอย และนานๆ มาเจอกน กลมเพอนชวยเพอน กลมเบาหวานกเลยคดกนวาไมใชแลวนะ เราควรจะมกจกรรมอะไรบางในระหวาง 1 เดอนกอนทจะมาเจอกน กลมน

๑๗ -------------------------------------------------------------- เวทพฒนาระบบสขภาพชมชนครงท 2

กอนทจะมารวมเปนกลมเพอนชวยเพอน เขากจะไดรบองคความรจาก รพ.สต. และจากโรงพยาบาลชยภมมากอน เรองการดแลผปวยเบาหวานในชมชนวาควรจะดแลกนอยางไร กจะเชญวทยากรมาสอน ดแลอยางไร ตดเลบอยางไร สวมรองเทาอยางไร ดแลผทเปนแผลยงไง องคความรตรงน อสม.จะมอยแลว พอลงพนทกลมเพอนชวยเพอนกจะปรกษากนวา 1 เดอนมาเจอหมอครงเดยว หมอมาแปปเดยวกกลบแลว แลวชวยระยะเวลาทเหลอละ เราจะอยกนอยางไร กมาคดกน เกดเปนพลงขนมา เชน การตดเลบกไปสอนสามใหไปตดเลบใหภรรยา เรองราวแบบนเกดขนไดอยางไร เปนสงทชมชนไดความรมาวาผทเปนเบาหวานจะเกดอาการเหนบชา มอไมไมมเรยวแรง ถาตดเลบเองจะไมรเลยวาทควรระวงอยตรงไหน แตให เพอนตดใหจะเกดความระมดระวงและดแลกน เรองการทานยากเชนกน ผสงอายบางทานเกดอาการหลงๆ ลมๆ กตองไปดแล และเรองเลกๆ นอยๆ อยางเรองการทานขาว ชาวอสานสวนมากจะทานขาวเหนยว อยางการจกขาวเหนยว 1 ก า ผมกจะแนะน าวาพอแลว เพราะใน 1 ก านนปรมาณสารอาหารพอเพยงแลว หากรสกวาไมอมใหกนน าตามเยอะๆ ความรเหลานเปนสงทกลมเพอนชวยเพอนกจะบอกตอกบเพอนๆ วากนอยางไรจะใหน าตาลไดลดลง หรอแมแตกจกรรมอนๆ เชน กจกรรมการนวด กจกรรมการออกก าลงใจ

๑๘ --------------------------------------------------------------

ทองถนกบหนวยงานสขภาพจะรวมมอกนไดอยางไร

กจกรรมการนงสมาธ ทกอยางเขาจะท ากนในรอบเดอน สงทเหนกคอผลการตรวจตอนสนเดอน เบาหวานลด ก าลงใจทพวกเราใหกคอพดลม ใบพด เปนก าลงใจทเราใหกน เปนกจกรรมในแตละเดอน แตไมใชใหทกเดอน ตองมผลการตรวจอยางตอเนอง เบาหวานลดตอเนอง สขภาพด อะไรตอมอะไรทเราดกน กจกรรมอนกมการเดน เราจะมลานหน เราไมใชกะลามะพราว ซงกเปนเรองบรบทของพนทท อปท. เหนวาพนทเราไมมตนมะพราว ไมเหมอนปากพน ปากพนจะมกะลาเยอะ และสงทไดเรยนรอกอยางกคอการบรโภค ชาวบานเขาจะรวาควรกนผกแบบไหน น ามนพชปรงอาหารควรใชแบบไหน เขากจะชวนกนเองในกลมเพอนชวยเพอน อกกลมหนงกคอกลม CTW เปนกลมทเกดมาจากปญหาชมชนเรองเอดส เรองเอดสเปนเรองทท าใหชมชนไดตระหนกและไดเรยนร มเดกคนหนงถกโรงเรยนปฏเสธจะไมใหเขาชนเรยน เพราะเดกตดเอดส แตทเขาไดเขาเรยนกเพราะทองถน และชมชนเขมแขงครบ และมภาคตางๆ ออกมาใหความรกบชาวบาน ทนชมชนวาอยางไร กยงไมเหนดวย และไมอยากใหเรยน เพราะเกรงวาเรยนแลวจะตองยายลกออกจากโรงเรยนทงหมด ทนกเปนหนาทของ อบต. อบต. มสทธทจะจางเหมาบรการ ใชวธการจางเหมาบรการจากคร ภารโรงในโรงเรยนเพอใหดแลเดกคนน ตอนนเดกคนนอย ป. 5 แลว เดกคนนม

๑๙ -------------------------------------------------------------- เวทพฒนาระบบสขภาพชมชนครงท 2

พฒนาการดขน กนยา เรยนหนงสอ เลนกบเพอน แตตองมพเลยงดแลอยตลอด สงเหลานเปนเกรดเลกเกรดนอยททองถนท ากน กลม CTW นเองททางมลนธไดเลอกออกมาใหความร พนทของผมเปนบรบทชมชนเมอง ไดมาใหความรและท าความเขาใจใหกบชมชน จนความคดไดเปลยนไป เขาใจกนมากขนวาเอดสไมไดตดกนงาย ชาวบานเองเหนถงยางอนามยกไมเปนเรองแปลกแลว มความเขาใจ เราจะมเครอขายการท างานรวมกบ อบต. กบก านน และผใหญบานจะท างานเปนเนอเดยวกน ใชวชาการตางๆ มาหนนเสรม จงไดเกดกลม CTW

๒๐ --------------------------------------------------------------

ทองถนกบหนวยงานสขภาพจะรวมมอกนไดอยางไร

กลมดแลผพการ เครองไมเครองมอตาง ๆ มกรณหนงทไดรบอบตเหต กเกดจากการดมเหลาแลวขบ ท าใหเกดอบตเหต คดอยากจะฆาตวตาย กมกลม อบต. กไดเขาไปดแล และใหก าลงใจเขา ชวยเหลอแม ซงตองเปนผดแล ตองลวงทวารชวยลกเพราะวาขบถายเองไมได ทกวนนเขมแขง รองเพลงใหพวกเราฟงได และแตงเพลงของเขาไปเรอย

บรบทของชาวอสานจะมผสงอายอยทหมบานเยอะ ลกหลานไปท างาน สงทตามมากคอผสงอายบางครงกลมในหองน า พการ เปนอมพฤตอมพาต อผส. จะเขาไปดแลเรองการเปนอย การกน การจดสภาพแวดลอมในบาน อยางหากไมมราวจบ กตองท า หองสขาหากเปนทนงยองๆ กจะใหมทเกาะ เกรดเลกเกรดนอยเหลาน เราไมรหากไมเขาไปใกลชดกบชมชนจรงๆ เรากเขาไปด เรากน าเอาขอมลจาก อผส. มาเสรมกน ปจจบนผสงอายในต าบลโพนทอง ทรบเบยยงชพมจ านวน ประมาณ 1,267 ราย ทน าเสนอกเปนรปแบบของการเรยนรเรองของสขภาพ ทพวกเราท าไดกดวยการหนนเสรมจากภาคเครอขาย พอไดรบการหนนเสรมกเกดการเรยนร โครงการตางๆ ในปจจบนชมชนเปนคนเขยนเองโดยมภาควชาการคยหนนเสรมเปนพเลยงให และสภาฯ เปนผอนมตสนบสนนให ชาวบานเขากมความรสกอยาก

๒๑ -------------------------------------------------------------- เวทพฒนาระบบสขภาพชมชนครงท 2

เปนเจาขาวเจาของ ญาตพนองกออกมาชวยกน เวลา อบต. จดประกวดอะไร พวกเรากจะออกมากน ออกมาเพอแสดงพลงการประกวดอะไรตางๆ นานา ผลการท าอยางนกตองเรยนวา เปนต าบลหนงทไมไดใชเงนในการซอเสยง ชาวบานกจะบอกวายายไมเอาหรอกเงน 200 บาทหลานเอย ยายล าบากล าบนขนาดไหน นายกฯ มนกพาไปลอกกระจกตา นคอสงทบอกกลาวออกมาจากชมชนต าบลโพนทอง

๒๒ --------------------------------------------------------------

ทองถนกบหนวยงานสขภาพจะรวมมอกนไดอยางไร

หนวยงานบรการสขภาพกบการขบเคลอนสขภาพชมชน นางสวรรณา เมองพระฝาง

นกวชำกำรสำธำรณสขช ำนำญกำร รพ.สต.นำบว อ.นครไทย จ.พษณโลก

คนนาบวพนฐานความคดกอยางทอาจารยหมอประเวศ

พดถง เราเปนคอมมวนสตเกา เราไมไดเปนคอมมวนสตโดยตรง แตเราเปนผสงเสบยง สวนผพดกเตบโตมาจากเวทมอบ พอ 2 สวนมาเจอกน ครงแรกชมชนไมเอาเลย ชมชนไมรบ ไปบอกนายอ าเภอวา ไมยอมรบคนนเลย ยอมรบเรองการพดจาไมได จะเอาคนเกาไว เพราะสมยกอนสาธารณสขจะขนได กตอเมอคนเกาออกไป คนใหมเขามา

จากการทตวเองไมไดรบการยอมรบและตวเองกเคยท าผดกบชมชน ไปพฒนาอยทหนง และใชตวเองเปนตวตง พอยายออกมาจากทนน 6 เดอน แกนน าแตก มาถงนาบวกเลยคดวาหากเราจะใชเรองการพฒนาระบบสขภาพชมชนอยางทนายก อบต.โพนทอง พดถงเรองสาธารณสข และตอไปสาธารณสขจะพดถงเรองการพฒนาทองถน ตองใหความส าคญกบทกวถชวต เรองสาธารณสขและเรองสขภาพจงเขาไปยงกบทกเรอง เพราะครอบคลมทกเรอง ครอบคลมทกปจจยทเกยวของ เพราะฉะนนกระบวนการการพฒนานาบวทผานมา 16 ป 16 ปทมหาดไทย

๒๓ -------------------------------------------------------------- เวทพฒนาระบบสขภาพชมชนครงท 2

พฒนามา เปนชมชนลาหลง มพฒนากรคนหนงลกขนมาพดวาชาวนาบวเปนชมชนทลาหลง แตพอเราลงไปคยกบชาวบาน เราจงพบวาชาวบานไมศรทธากบระบบการพฒนาของภาครฐ ชาวบานบอกวาไมยงยน เพราะฉะนน ฐานคดของการพฒนาจากความลมเหลวของตวเองและขอดของชมชน พวกเราจงคดวา เราจะพฒนาระบบสขภาพชมชนคนนาบว ขอเนนย าวาเราท าทนาบว วฒนธรรมความดงามของชมชนคอวฒนธรรมการลงแขก ปลกฝงการมสวนรวม ท างานดวยการสรางทมสรางเครอขาย เราจะไมสรางศลปนเดยวโดยเดดขาด เพราะฉะนน จากปญหาของนาบวกกลบมามองวาพนทนาบวเดมทเรามพนทวดเปนพนทกลาง ปจจบนพนทวดไมมแลว ความออนแอกเกดขเน เราจงคดวาเราจะท าอยางไรใหพนทสาธารณะและพนทกลางเกดขน ท าอยางไรจะสามารถสรางการมสวนรวมในการบรหารจดการทองถน เราจะไมใชแคผยกมอ แตการมสวนรวมตองเกดจากเราผเปนเจาของ และเราจะชวยกนไดอยางไร นเปนขอตกลงรวมกน ความเปนเจาของเปนเรองส าคญทกระบวนการพฒนานาบว เพราะความเปนเจาของคอคนตองเปนคนลงแรง ลงทนความเปนเจาของ รวมคดรวมวางแผน รวมท า นนคอการเปนเจาของ เพราะฉะนนกระบวนการท างานเราจงใชเครองมอจากชมชน งายๆ แตไมไดหมายความวาเราปฏเสธเครงมอ แนวคด ทฤษฎทเปนทางวชาการ

๒๔ --------------------------------------------------------------

ทองถนกบหนวยงานสขภาพจะรวมมอกนไดอยางไร

เราน ามาใชเปนเครองมอในการเทยบเคยง เครองมอของคนไทยคอวฒนธรรมไทย ทเราน ามาใชคอวฒนธรรม และวถชมชน เราพบวาวฒนธรรมเอาแรงในวถชมชนชวยใหเกดความยงยนในกจกรรมและกตรงนเองเปนบทพสจนการท างาน การรวมคน เรากใชรปแบบพธกรรมแทนพธการ เราพบวาพธกรรมบอกใครบางกจะมากน พธการสงหนงสอเชญ คนไมวางเขากจะไมมา พวกเรากจะร ไดกลมจ ากด เพราะฉะนน วธการนเองจงไดมาเปนเครองมอการรวมพลคนของเรา

การใชวฒนธรรมและสงแวดลอม ตรงนจะเปนเรองทพวกเราทมงบประมาณทองถนสวนของสาธารณสขและทองถนในการท างาน มอะไรกเอามาชวยกน เพราะฉะนน การสรางคน

๒๕ -------------------------------------------------------------- เวทพฒนาระบบสขภาพชมชนครงท 2

จงเปนเรองส าคญน าการมสวนรวม การมสวนรวมกจะเกดผน า ตองมรนใหมทกป ตอนนผน าทนาบวม 14 แถว มาจาก 14 ปทจดเวทวชาการระดบชาวบาน การสรางการเรยนรและการมสวนรวม วนนเจอทานสมพรกบคณดวงพร ทนสวนใหญทคณดวงพรใหกพสจนการเรยนรของคนนาบว โครงการต าบลนาอยไปลงหมบ าน มความรสกวา เหมอนโดนบงคบ แตพอได เกดกระบวนการเรยนร และเตมเตมประสบการณตรงนแลว ตอนนชาวบานสคะ และกสามารถพาทมท างานได เพราะฉะนน เรองของกระบวนการเ รยน รจ ง เปน เ รองส าคญทท าใหชมชน กระบวนการสรางการเรยนร และเครอขายการท างานรวมกน คนนาบวตางจากท อนคอเราจะไมเอาคนเกง เราปฏเสธคนเกง เพราะวาคนเกงมอตตา มความเปนตวตนสง พอความเปนอตตาของตวเองสง มกจะไมคอยฟงเพอน และมกจะใหเพอนฟงตวเอง เราจะพฒนาคนจากคนธรรมดา และพยายามสรางจากแกนน ารนใหม ผน านาบวจะถกสรางจากการดวาคนนนคดและท าอะไรแลวคนนนจะเปนหวขบวน แลวกพาเพอนท า เพอนกจะเปนผตาม อนนเปนรปแบบของการพฒนาคน เราใชศกดศร สงคมไทยเราแปลกอยอยางหนงวา หมดเทาไหรไมวา ทมเทเทาไหรไมวาขอศกดศรของหมบานตองชนะ เพราะฉะนน เวทวชาการชาวบานจงหมนเวยนเปลยนไป อาจารยหมอชาง (แพทยหญงสพตรำ ศร

๒๖ --------------------------------------------------------------

ทองถนกบหนวยงานสขภาพจะรวมมอกนไดอยางไร

วณชชำกร) ไปเมอปท 10 และตอนนเปนปท 14 การจดการของชาวบานเกดจากการลงขนของแตละหมบาน หมบานละ 2,000 บาท ทองถนตองการมาน าเสนองานของทองถนตองออกหนวยงานละ 20,000 บาท เพราะรวย ทงหมดชาวบานจะเปนเจาภาพ ภาครฐเปนแคผสนบสนน และเปนผรบฟง เพราะฉะนนพอถงปวาระของชมชนใดเปนเจาภาพกจะมการดวาปทแลวเขาท ากนยงไง ความเปนเจาภาพกจะบอกกนเองวา “เรำแพไมได” ปทแลวเขาจดกนแบบนแลว ปนฉนตองยงใหญ ทงหมบานจะรวมกนเปนเจาภาพ

กระบวนการมสวนรวมจงเกดจากการสรางการเรยนร

รวมกน เราไมไดรวมกนท าจากสงทเปนปญหา แตเราท าในสงท

๒๗ -------------------------------------------------------------- เวทพฒนาระบบสขภาพชมชนครงท 2

เปนสงด ๆ จากชมชน อนนไดรบค าแนะน าจากอาจารยหมอประเวศ หากเรมท าจากปญหาคนท ากทอ คนเจอปญหากทอ เพราะฉะนนเรมตนจากสงดๆ สงเลกๆ เปนการตกตวงก าลงใจใหกบคนนาบว เรากจะเหนชยชนะในแตละป เปนก าลงใจในแตละป เปนการสรางพลงในการท างาน ทกภาคเครอขายเรยนรไมวาจะเปน พมจ. หมออนามย พฒนาชมชน ใครจะท าเรองอะไร ใครจะใชขอมลเรองอะไร พดคยและรวมกนท า จดทมเวทวนน และมกระบวนการพฒนามา 16 ป โดยภาคประชาชน โดยใหพนทเปนเจาของกระบวนการ ภาครฐเปนผหนนเสรมการท างาน ตลอดเวลา 14 ปของการท างานเปนบทพสจนใหเราไดเหนวา กระบวนการท าแผนชมชนในชวง 5 ปทผานมาเกดการเรยนรอยางมสวนรวมทกภาคสวน เดกเยาวชนไดรวมกนเกบขอมล ไดเรยนรบานตวเอง ไดเรยนรชมชนของตวเอง หลงจากนนกมการท าประชาคม คนขอมลใหกบคนใหญคนโตผอาวโสของชมชน จากนนกรบรองขอมลกนกอนทจะเขามาสกระบวนการท าแผนชมชน เปนการตอกย าและสรางจตส านกของชมชนทกคน เวทวชาการของชาวบานเปนเหมอนไมใหญทรากของมนกคอการสรางการเรยนร การสรางแนวคดใหเกดการสรางผน ารนใหม การสรางพนทการยอมรบซงกนและกน ใครเกงเรองไหน

๒๘ --------------------------------------------------------------

ทองถนกบหนวยงานสขภาพจะรวมมอกนไดอยางไร

เขามาเปนหวหนา ใครพดเรองอะไรเหนประเดนอะไรกตองเปนผน าเรองนน สงคมไทยมกพดแตไมคอยไดท า

แนวคดเรองการจดการสขภาพ เปนเรองของคนนาบวทกคนตองท า ยกตวอยางเรองไขเลอดออก ทองถนเปนเจาภาพเรองสารเคม เมอม case การระบาดเกดขน ชาวบานกระดมทนกนเพอเปนคาใชจาย สาธารณสขทหนาทในเรองการใหความรและการสมตรวจประเมน อกเรองคอ Home stay หากนกสาธารณสขจะถอโอกาสในการสรางเสรมสขภาพ กฎเกณฑการตง Home stay เรองอนามยสงแวดลอม ชาวบานเขามองลกกวาเราเยอะ เขามองถงการสรางคน เรองการสรางจตใจ ชมชนเขามองลกกวาเรา

๒๙ -------------------------------------------------------------- เวทพฒนาระบบสขภาพชมชนครงท 2

อกเรองคอการใชดน เราพบวาชาวบานไมรจกการใชดน เมอไมรจกดน คาใชจายกหมดไปกบคาปย อนนเกบจากบญชครวเรอน เราตองสอนเรองดน ใหเขาไดเรยนรดวยตวเอง ขอมลตองมาจากวถของพวกเรา ขอมลบญชครวเรอนจะบงบอกไดวาพฤตกรรมสขภาพของเขาเปนอยางไร และตนทนการผลตจะบอกถงอาชวอนามย เพราะฉะนน เวทวชาการของชาวบาน จะบอกเขาวา เขาจะแกปญหาของชมชนไดอยางไร

๓๐ --------------------------------------------------------------

ทองถนกบหนวยงานสขภาพจะรวมมอกนไดอยางไร

ศาสตราจารย นายแพทยประเวศ วะส

โดยสรปสงทไดเรยนรดวยกนคอ การทชมชนและคนไทยไมทอดทงกน ชวยเหลอเกอกลกนและกน พยายามควบคมสงทไมดไมใหเกดขน การชวยกนดแลคนพการ ลองนกดวาเรามทงหมดประมาณ 8,000 ต าบล เราสามารถชวยกนไดจะเหมอนเปนสวรรคบนดน ปจจบนเราเหมอนดงนรก ขางลางเกดงายกวาเยอะ สวรรคบนดน และกมกนจรงๆ ฟงดแลวจะเหนไดวา สสส. ไดลงไปดวาต าบลไหนบางทมความแขงแรง ท าเรองดๆ แลวชวนต าบลอนมาด เรยนรกนและกน และกลบไปท างานกน แบบนกจะขยายออกไปเรอยๆ เรยนรจากการท างานจรง เรยนรจากการท างานรวมกน สงทไดเรยนรกนเปนเรองของศลปวฒนธรรมชมชน เหมอนทอาจารยดวงพร ค านณวฒนไดลงไปท ากบชมชนกวา 20 แหง เปนการใชพธกรรมน าพธการเหมอนอยางทคณสวรรณา กลาวถง ตองใชพธกรรมในการรวมคน รวมแบบพธการมนท าไดไมส าเรจ พวกเรามนกเรยนทนอานนทมหดลหลายคน วนหนงเรากคดกนวาอยากจะเชญนกเรยนทนจากทตางๆ มารวมกน กเชญกนไป แตกไมส าเรจ แตพอมพธกรรมบางอยาง มากนเยอะเตมไปหมด ตองใชพธกรรมรวมพล ใชพธการนนยาก

๓๑ -------------------------------------------------------------- เวทพฒนาระบบสขภาพชมชนครงท 2

เรองคณภาพเดกและเยาวชนกเปนเรองส าคญตออนาคตของประเทศ คณภาพของเดกและเยาวชน เราไมมค าตอบเลยกบระบบการศกษาในปจจบน อาจารยดวงพร และทมงานไดไปท าว จ ย ในชมชน จะ เหนได ว า ในชมชนจะมกระบวนการศลปวฒนธรรมชมชน คนจะมารวมกนเยอะแยะมากมาย ในชมชน ไมวาจะเปนหนงตะลงกด คนทงชมชนมารวมกนหมด พอ แม ผเฒา ผแก ผน าชมชน เดกกไดมารวมท ากจกรรมเหมอนอยางทคณสวรรณาไดเลาใหฟง เปนเครองมอการพฒนาคน งานวจยของอาจารยดวงพร คนเฒาคนแกอยบานเหยวเฉา รอคนวน แยไปหมดเพราะเราแยกสวนกน แตเมอไดมโอกาสมารวมกน มชวตชวา ไดพบปะเรยนรกน มความสขมาก เดกกไดฝกเปนโฆษก เปนพธกร เปนนกพากษ สงส าคญคอการไดความมนใจในตวเอง ในขณะทหองเรยนนนมกจะสรางความไมมนใจใหแกเดก สงหนงทคณสวรรณาพดถง และเปนแนวคดทส าคญกคอ เขาบอกวา ผมเคยพดวาการพฒนาคอการรวมตวกนท าสงทด ไมใชการแกปญหาเกา อนนเปนหลกส าคญ หากเราคดวาการพฒนาคอการแกปญหา ยงแกยงทะเลาะกน การพฒนาคอการรวมตวท าสงใหมทด การท าสงเกาจะมจ าเลย แตการท าสงใหมจะไมมจ าเลยใหทะเลาะกน

๓๒ --------------------------------------------------------------

ทองถนกบหนวยงานสขภาพจะรวมมอกนไดอยางไร

เสยงสะทอนจากเวท .... รองศาสตราจารย ดวงพร ค านณวฒน

ผอ ำนวยกำรสถำบนวจยภำษำและวฒนธรรมเอเชย

จากทอาจารยหมอประเวศไดกลาวถง โครงการทท าคอโครงการสอพนบาน ทเราลงพนทไปท ากบชมชนกวา 20 ชมชน ทวประเทศ ท าอย 3 ป พบวาผลการท างานไดสรางความมมนใจใหแก เดก ชดเจน เรยนรจากสงท เขามอย สงทผใหญเขาม โครงการไดใหเขากลบไปเรยนรตวเขาเอง บทเรยนไมไดสรางขนมาเอง เปนสงทมอย เปนการสรางสขภาพชมชน ประเดนส าคญคอ เปนการท าสงดๆ และท าสงทดๆ นนใหชดเจน และอกเรองคอเรองของการมสวนรวม ท าใหเขาไดมความรสกตอการเปนเจาของชมชนของเขาเอง....

๓๓ -------------------------------------------------------------- เวทพฒนาระบบสขภาพชมชนครงท 2

นพ.โภคน ศกรนทรกล

กลมงำนเวชกรรมสงคม โรงพยำบำลล ำพน สงทวทยากรไดเลาเปนสงทกระตนใหพวกผมทท างานในพนทจะไดเสรมตอ แตไมใชวาสงทท าไมมกระบวนการเหลานอย โดยสวนตวดแลทงอ าเภอเมองล าพน มความแตกตาง มความเปนอตสาหกรรม และเกษตรกรรม เราจะพบวาพนททมความเ ออเฟอจะสามารถท างานไดง าย แตพนทถกระบบอตสาหกรรมไดย ายวฒนธรรมชมชนลงไป การท างานในพนทชมชนเมองจะยากในการจดการ ครงนกอยากจะเรยนรวาพนททมความยากในการจดการพวกเราจะมวธการท าอยางไร จาก 2 ตวอยางทเหน จะเหนไดวาจะเรมทพนททมความงายกอนแลวคอยขยายออกไป สงทท าในปจจบนกคอไดมการตงคณะท างานระหวางชมชนกบเจาหนาทเพอท างานในพนทเมอง แตขอจ ากดกมอย ซงกตองหาวธการเพอใหเกดการแลกเปลยนเรยนรซงกนและกน กเปนเรองส าคญทเราตองอภปรายกนตอ

๓๔ --------------------------------------------------------------

ทองถนกบหนวยงานสขภาพจะรวมมอกนไดอยางไร

ดร.นายแพทยคงเดช ลโทชวลต สสจ จงหวดนครปฐม

พนทจงหวดนครปฐมไมไดถกเหยยบย าเหมอนล าพน แตสงทเหนคอปนปไปหมดแลว ภาพรวมสงทขาดหายไป คอวฒนธรรมรวมกน ชนบทไมไดหายไปแตถกลมไป แตชมชนเมองเปนชมชนทคนตางพอตางแมมารวมกน จะไมมวฒนธรรมวดเปนศนยกลาง การเปดพนทเพอใหเกดการมสวนรวมจงเปนโจทยรวมทส าคญ

นายแพทยอมร รอดคลาย นกวชำกำรอสระ

คดวาบทเรยนท 2 ชมชนไดน าเสนอมาจะเปนบทเรยนส าคญและขยายผลตอไป แตสงทจะกลาวถงคอเรามกจะไมคอยเหนครหมอหรอพยาบาลออกไปชมชน ผมคดวาการท างานชมชนเมองเปนเรองงาย ผมคดวาความยากอยทเรา อยาไปคดวาอยทสงคมเลย ผมคดวาสงทโพนทองหรอนาบวท า ความส าเรจคอสงทชมชนมอย และมพวกเราท เปนหมอ พยาบาล เจาหนาทสาธารณสข คนทมศกยภาพไปรวมกบเขาและเกดความส าเรจ

๓๕ -------------------------------------------------------------- เวทพฒนาระบบสขภาพชมชนครงท 2

ความคดของผมตอนนอยากจะท าอะไรกลงไปเลย แตอยาไปคดวาจะตองไปเปลยนอะไรเขา เขตเมองกมอะไรใหท าเยอะ แตปญหาใหญทผมเหน คอผมฝกแพทย เวชศาสตรครอบครวมา 20-30 คน หลายปผานไปกไปถามพวกเขา พวกเธอเยยมบานกนไหม สงท primary care จะส secondary care ไดกคอ หมอเวชศาสตรครอบครวตองไปเยยมบาน ตองลงไปชมชน มมมองของผมอยากท าอะไรกเดนลงไป เดนออกจาก office ออกจากหองประชม ลงไปดสภาพแวดลอม ไปตลาด กลไกสงคมเขารอเราอย ความส าเรจคอการทเราสามารถออกไปครงท 2 ได และครงท 3 คอชมชนชวนกนขาวได เบองตนผมเรยกรองให หมอและพยาบาลหรอกระทรวงสาธารณสขเลกประชม แตตองออกไปท างานกบชมชน

คณอรอนงค ดเรกบษราคม

ศนยฝกอบรมและพฒนำสขภำพภำคประชำชน ภำคเหนอ

สงทไดเรยนรใน 2- 3 วนนคอ (1) เรองของโอกาส ไดมโอกาสไปรวมเรยนรกบทมโรงพยาบาลล าสนธ เหนการใหโอกาส สงทเหนคอ เรมตงแตการสรางโอกาส การจดโอกาส และการใหโอกาส ขนอยกบวาเราจะวางตรงนนไดอยางไร (2) ทไดเรยนรกบทองถนคอเรองของวธการคด วธการคดของเราตอง

๓๖ --------------------------------------------------------------

ทองถนกบหนวยงานสขภาพจะรวมมอกนไดอยางไร

เปลยนไป จากทคย ทองถนกมความหวงใยทองถน แตการลงไปท างานตองมความชดเจน อยางเ รองผสงอาย เขาก เหนถงความส าคญ เปนประเดนทสงคมตองชวยกนดแล แตการทจะท างานเปนเครอขายรวมมอกนรปธรรมการท างานกตองชดเจน (3) ยอนถงพวกเรา เครอขาย CUP และ รพ.สต. ตองใชวธคดเหมอนอาจารยอมร รอดคลาย คอตองลงพนทไปเรยนรดวยกนเลย แตประเดนยากคอผบรหาร ตองมการจดสรรเวลา และการบรหารจดการทด

๓๗ -------------------------------------------------------------- เวทพฒนาระบบสขภาพชมชนครงท 2

รายชอผเขารวมประชม “รวมพฒนาระบบสขภาพชมชน" ครงท ๒

“บทบาททองถน กบ หนวยบรการสขภาพรวมกนพฒนาสขภาพชมชนไดอยางไร”

วนองคารท ๒๓ สงหาคม ๒๕๕๔ เวลา ๑๓.๐๐-๑๖.๓๐ น. ณ หองประชม 2108 สถาบนพฒนาสขภาพอาเซยน

มหาวทยาลยมหดล

๑. ศ.นพ.ประวศ วะส มหำวทยำลยมหดล

๒. รศ.ดร.ขนษฐา นนทบตร คณะพยำบำลศำสตร มหำวทยำลยขอนแกน

๔.นพ.ณรงค สหเมธาพฒน รองปลดกระทรวงสำธำรณสขดำนบรหำร

๕. นพ.สมศกด ชณหรศม มลนธสำธำรณสขแหงชำต

๖. นพ.พงษพสทธ จงอดมสข สถำบนวจยระบบสำธำรณสข

๗. นพ.อมร รอดคลาย นกวชำกำรอสระ

๘. คณอรอนงค ดเรกบษราคม ศนยฝกอบรมและพฒนำสขภำพภำคประชำชน ภำคเหนอ

๙. พญ.ประนอม ค าเทยง รองอธบดกรมสนบสนนบรกำรสขภำพ

๓๘ --------------------------------------------------------------

ทองถนกบหนวยงานสขภาพจะรวมมอกนไดอยางไร

๑๐. นพ.กฤช ลทองอน ส ำนกงำนหลกประกนสขภำพแหงชำต

๑๑. นางอรจตต บ ารงสกลสวสด ส ำนกงำนหลกประกนสขภำพแหงชำต

๑๒. นพ.วนย สวสดวร เลขำธกำรส ำนกงำนหลกประกนสขภำพแหงชำต

๑๓. นพ.สวทย วบลผลประเสรฐ ส ำนกงำนหลกประกนสขภำพแหงชำต

๑๔. นพ.จเดด ธรรมธชอาร ส ำนกนโยบำยและแผน สปสช.

๑๕. นพ.อ าพล จนดาวฒนะ เลขำธกำรส ำนกงำนคณะกรรมกำรสขภำพแหงชำต (สช.)

๑๖. ผศ.ภก.พงษเทพ สธรวฒ สถาบนการจดการระบบสขภาพ (สจรส.)

๑๗. นพ.อนวฒน ศภชตกล สถำบนพฒนำและรบรองคณภำพโรงพยำบำล

๑๘. นพ.ธรวฒน กรศลป ส านกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต (สงขลา)

๑๙. นพ.โภคน ศกรนทรกล กลมงำนเวชกรรมสงคม โรงพยำบำลล ำพน

ภาควชาการมหาวทยาลยมหดล ๑. ศ.ดร.วระพงษ ปรชชญาสทธกล

คณะเทคนคกำรแพทย ๒. รศ.ดร.ฉตรเฉลม อศรางกร ณ อยธยา

คณะเทคนคกำรแพทย

๓๙ -------------------------------------------------------------- เวทพฒนาระบบสขภาพชมชนครงท 2

๓. ศ.นพ.ไพบลย สรยะวงศไพศาล คณะแพทยศำสตร โรงพยำบำลรำมำธบด

๔. พญ.บษกร อนชาตวรกล ภำควชำเวศำสตรชมชน โรงพยำบำลรำมำธบด

๕. อาจารย ดร.ศภลกษณ เขมทอง คณะกำยภำพบ ำบด

๖. รศ.ดวงพร ค านณวฒน สถำบนวจยภำษำและวฒนธรรมเอเชย

๗. อาจารย ดร.โสฬส ศรไสย สถำบนวจยภำษำและวฒนธรรมเอเชย

๘. อาจารย ดร.ชตชยางค ยมาภย สถำบนวจยภำษำและวฒนธรรมเอเชย

๙. ผศ.ดร.ชะนวนทอง ธนสกาญจน บณฑตวทยำลย มหำวทยำลยมหดล

๑๐. อาจารยประภพ ดานเศรษฐกล คณะเทคนคกำรแพทย ๑๑. ผศ.พญ.วไลรตน นชประมล

คณะเทคนคกำรแพทย

๔๐ --------------------------------------------------------------

ทองถนกบหนวยงานสขภาพจะรวมมอกนไดอยางไร

คณะด าเนนการ ๑. นางสาวดวงพร เฮงบณยพนธ

ส ำนกงำนกองทนสนบสนนกำรสรำงเสรมสขภำพ (สสส.) ๒. นายสมพร ใชบางยาง

ส ำนกงำนกองทนสนบสนนกำรสรำงเสรมสขภำพ (สสส.) ๓. นางสาวเนาวรตน ชมยวง

นกสอสำรมวลชนอสระ ๔. นางทศนย ญาณะ

ส ำนกงำนวจยและพฒนำระบบสขภำพชมชน ๕. นางสาวผการตน ฤทธศรบญ

ส ำนกงำนวจยและพฒนำระบบสขภำพชมชน ๖. นางสาวพฤกษา บกบญ

ส ำนกงำนวจยและพฒนำระบบสขภำพชมชน ๗. นายเรงวชญ นลโคตร

สถำบนพฒนำสขภำพอำเซยน มหำวทยำลยมหดล ๘. นางสาวณฐพชร ทองค า

สถำบนพฒนำสขภำพอำเซยน มหำวทยำลยมหดล วทยากร ๑. นายศานต กลาแท

นายกองคการบรหารสวนต าบลโพนทอง อ.เมอง จ.ชยภม ๒. นางสวรรณา เมองพระฝาง

นกวชาการสาธารณสขช านาญการ รพ.สต.นาบว อ.นครไทย จ.พษณโลก