1

Good examples from a safe community; Wiangsa Sub district Municipality บทเรยนชมชนปลอดภย เทศบาลต าบลเวยงสา อ.เวยงสา จ.นาน ขอมล Date: 28/12/2018 ตดตอสอบถาม: ศนยวจยเพอสรางเสรมความปลอดภยและปองกนการบาดเจบในเดก คณะแพทยศาสตรโรงพยาบาลรามาธบด โทร 02 6449080 ตอ 14 , (ชฎาพร สขสรวรรณ Email: suksiriwan@hotmail.com)

เรอง แขงเรอปลอดภยและปลอดเหลา อ าเภอเวยงสา

สถานการณปญหา อ าเภอเวยงสา ไดมจ ดงานประเพณตานกวยสลาก พรอมกบจดการแขงขนเรอเปนประจ าทกป เปนประเพณทม มาตงแตดงเดม โดยมหมบานตางๆ ในอ าเภอเวยงสา และ อ าเภอใกลเคยงในจงหวดนาน น าเรอมารวมแขงขน ซงเรอทน ามาแขงขนใชไมตะเคยนมาขดเรอและแกะสลกหวเรอเปนหวพญานาคอวดเขยวยาวนาเกรงขาม ตามความเชอทวาพญานาคเปนสงศกดสทธดแลแมน า ซงในการแขงเรอจะมการจดเลยงอาหารและเครองดม แกฝพายและกองเชยร โดยเฉพาะเครองดมแอลกอฮอล ท าใหเกดเหตทะเลาะววาทและเกดอบตเหตจากการเดนทางบนทองถนนเกดการบาดเจบและเสยชวต ทางทมผจดจงเกดความตระหนกในความเสยงทเกดขนจากการดมเครองดมแอลกอฮอล เหลา เบยร ในงานแขงเรอ จงไดจดท าโครงการประเพณแขงเรอวนออกพรรษา อ าเภอเวยงสา (ปลอดเหลา - เบยร) ขน มาตงแต ป พ.ศ. ๒๕๕๔ เพอสรางวฒนธรรมทดงานแขงเรอใหมบรรยากาศทสนกสนานและปลอดภย มพนทปลอดเครองดมแอลกอฮอล ปลอดการพนน อนเปนจดทจะกอใหเกดการทะเลาะววาท และอบตเหตทงทางน าและทางบก การด าเนนงาน

1. การประสานการด าเนนงาน รวมกบส านกงานเครอขายองคกรงดเหลาจงหวดนาน , เครอขายองคกรงดเหลาระดบภาคเหนอ, ส านกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ , ปกครองอ าเภอเวยงสา , ส านกงานสาธารณสขอ าเภอเวยงสา โรงพยาบาลเวยงสา , สรรพสามตเวยงสา , สถานต ารวจภธรเวยงสา , เทศบาลต าบลเวยงสา , อาสาสมครสาธารณสขมลฐาน(อสม.) และ กลมเยาวชนในพนท เพอวางแผนการรณรงคประชาสมพนธ ก าหนดเขตปลอดเครองดมแอลกอฮอล และตรวจสอบพนทจดงานใหปลอดแอลกอฮอล

2. รณรงคและประชาสมพนธการด าเนนงาน ดวยสอประชาสมพนธและปายผารณรงค, การจดงานแถลงขาว, สปอตวทย, รถประชาสมพนธ และสอสงพมพตางๆ เกยวกบเรอง การแขงเรอปลอดเหลาเบยร กฎหมายเกยวกบการจ าหนายเครองดมแอลกอฮอล พนทหามดมเครองดมแอลกอฮอล

3. ก าหนดเขตพนทหามจ าหนาย จาย แจก และดมเครองดมแอลกอฮอลรอบบรเวณงาน โดยก าหนดใหสวนสาธารณะของเทศบาล ถนนสาธารณะ ตลงแมน า ซงเปนสถานทจดงานเปนเขตหามขายหามดมเครองดมแอลกอฮอลตามกฎหมาย และขอความรวมมอผจ าหนายสนคาในงานหามจ าหนายเครองดมแอลกอฮอล

4. จดกจกรรมสงเสรมการปลอดเหลา และบหรในพนทการจดงาน ไดแก จดเดนรณรงคใหความรเรองเกยวกบกฎหมายควบคมเครองดมแอลกอฮอล ในบรเวณงาน , จดชดเฉพาะกจตรวจสอบพนทบรเวณงานเพอใหค าแนะน าเกยวกบการหามจ าหนาย ดมเครองดมแอลกอฮอล ในบรเวณงาน

5. จดตรวจสขภาพฝพายเรอแขงทกคน หากพบเปนโรคความดน หรอโรคทเสยง จะแนะน าไมใหลงแขงขน 6. เจาหนาทใหค าแนะน าเรองการออกก าลงกายโดยการพายเรออยางถกวธ การยดเหยยดกลามเนอ

2

ผลลพธทเกดขน

1. ไมมการจ าหนาย จาย แจก หรอ ดมเครองดมบรเวณการจดงานประเพณแขงเรอ 2. ฝพายเรอมสขภาพแขงแรง ไมดมเครองดมแอลกอฮอล ท าใหไมเกดอบตเหต หรอการบาดเจบจากการพายเรอ

แขงขน 3. ไมเกดการทะเลาะววาทจากการดมเครองดมแอลกอฮอล ในบรเวณงาน 4. ไมพบอตราการเสยชวตจากอบตเหต ลดการสญเสยทางเศรษฐกจคาใชจายในการดแลชวยเหลอผประสบ

อบตเหต 5. สามารถเปนแบบอยางแกสนามแขงเรออน และการจดงานประเพณแขงเรอปลอดเหลาเบยร

เรอง เตรยมความพรอมรบมอภยพบต(น าทวม) โดยชมชนทองถนเปนศนยกลาง สถานการณปญหา เทศบาลต าบลเวยงสา เปนพนทราบลมและเปนพนทเศรษฐกจของอ าเภอเวยงสา เปนเสนทางคมนาคมหลกของจงหวดนาน ตองเผชญปญหาอทกภยซ าซากเกอบทกป สรางความเสยหายแกทรพยสนของประชาชนเปนอยางมาก ทงบานเรอราษฎร พนทการเกษตร โบราณสถาน สถานทราชการ ธนาคาร สถานประกอบการ ตลาด รานคาในชมชน และยงท าใหประชาชนในพนทอนๆหลายต าบล และอ าเภอใกลเคยงทางตอนใต เชน อ าเภอนานอย และอ าเภอนาหมน ไดรบผลกระทบดวย ซงมมลคาความเสยหายหลายสบลานบาท ประกอบกบประชาชนในพนทขาดการเตรยมพรอมในการรบมอและรอรบความชวยเหลอจากทองถนเพยงอยางเดยว รวมทงทองถนเทศบาลขาดแคลนเจาหนาทในการใหความชวยเหลออพยพเคลอนยายกลมเปราะบางในพนท เนองจากเจาหนาทบางสวนเปนผประสบภยเอง การด าเนนงาน

1. สรางความตระหนกใหประชาชนรจกพงพาตนเอง กระตนใหชมชนตระหนกถงความส าคญของการพงพาตนเอง ปญหาภยพบต (น าทวม) ไมไดเปนปญหาของใครคนใดคนหนง แตเปนปญหาของชมชนเองทคนในชมชนตองรวมมอกนแกไข ทกคนมสวนรวมในการเปนเจาของปญหา

2. สรางเครอขายศนยด าเนนการปองกนภยพบตอ าเภอเวยงสา สนบสนนใหมเครอขายศนยด าเนนงานปองกนภยพบต อ าเภอเวยงสา ของ 8 อปท. ใน 7 ต าบล เพอรวมกนขบเคลอนการด าเนนการปองกนภยพบต (น าทวม) ในพนท อปท. เครอขาย

3. สรางจตอาสาในชมชน การสรางกลไกชมชน จดใหมการแตงตงคณะท างานดานภยพบตชมชนโดยชมชนเอง เขามามบทบาทในการรวมบรหารจดการทรพยากรทมอยในชมชน มาใชในการเตรยมความพรอมรบมอภยพบต ทงกอนเกดภย ระหวางเกดภย และหลงเกดภย

3

4. สอสารและแจงเตอนภย สนบสนนการใหมเครอขายการแจงเตอนภยโดยอางองขอมลทางวทยาศาสตรทเชอถอ

ไดจากหนวยงานราชการ และ มสเตอรเตอนภยทอยในพนทตนน า ผานทางแอพพลเคชนไลน (ไลน เวยงสารบมอภยพบต) และผานทางระบบโทรศพทเคลอนท (มอถอ) ผลลพธทเกดขน

ประชาชนทประสบภยในเขตเทศบาลต าบลเวยงสา มการเตรยมพรอมรบมอภยพบต และสามารถดแลตนเองได มคณะท างานดานภยพบตชมชน เขามามบทบาทในการบรหารจดการภยพบตในชมชน ท าใหเทศบาลต าบลเวยงสา สามารถปองกนความเสยหายจากน าทวม คร งลาสด ไดอยางมประสทธภาพ ลดความเสยหายทงดานทรพยสน ความปลอดภย พนทการเกษตร และพนทเศรษฐกจของเทศบาลต าบลเวยงสา ไดเกอบ 100 % และมยอดผประสบภยในพนท เปน 0

เรอง เวทการแลกเปลยนเรยนรและประสบการณกบชมชนอน สถานการณ

การเตรยมความพรอมรบมอภยพบต (น าทวม) โดยมชมชนทองถนเปนศนยกลาง เทศบาลต าบลเวยงสา ไดเรมด าเนนการตงแตป พ.ศ. 2556 โดยทไดมการแลกเปลยนเรยนรรวมกน ในกรอบความคดทวา ท าไม?...ตองเสรมศกยภาพชมชนและทองถนในการจดการภยพบต และชมชนจะอยอยางไร?..ใหปลอดภยจากความเสยงภย จงเกดแนวคดในการจดการกบความเสยงภยพบต โดยการสรางความเขมแขงใหกบกลมเปราะบางในชมชน เพอใหเกดความสญเสยนอยทสด จากแนวคด “การบรหารจดการกบความเสยงภยพบต” จงไดมการจดท าบนทกความรวมมอ หรอ MOU รวมกนของผบรหารทองถน ทง 8 อปท. ทไดรบผลกระทบจากปญหาน าทวมซ าซากเกอบทกป ใน 7 ต าบล 8 องคกรปกครองสวนทองถน และไดจดใหมการอบรมเชงกระบวนการและเชงปฏบตการ ใหแกกลมแกนน าและผน าชมชน ทง 28 หมบาน ใน 7 ต าบล ในการวเคราะหปญหาและความเสยงภยในพนท จนน าไปสความส าเรจของเครอขายศนยด าเนนงานปองกนภยพบตอ าเภอเวยงสา การด าเนนงาน

ไดเผยแพรและแลกเปลยนเรยนรผลการด าเนนงานใหกบหนวยงานภายนอก และ อปท. ใกลเคยง ทงระดบอ าเภอ ระดบจงหวด และระดบประเทศ ในเวทสาธารณะ โดยใชประเดนในการแลกเปลยนเรยนรในหวขอตางๆ ดงน

1. การจดกระบวนการเพอวเคราะหความเสยง คนหาขอมลความเสยง ประเดนปญหาและระดบความรนแรงของอทกภยในพนท พรอมทงจดใหมการปรบปรงระบบฐานขอมล ใหเปนปจจบน อยางตอเนองและสม าเสมอ

4

2. การจดท าบนทกขอตกลง (MOU) รวมกนของผบรหารทง 8 อปท. ในการบรหารจดการภยพบต 3. การสนบสนนใหมคณะท างานดานภยพบตชมชน ขนมาบรหารจดการภยพบตในพนทชมชน โดยชมชนเอง และให

มการเชอมโยงและสรางความรวมมอในการจดท าแผนปฏบตการจดการภยพบตชมชน กบ แผนปฏบตการจดการภยพบตหนวยงาน/องคกร และ อปท. พรอมทงจดใหมการซอมแผนรบมอ/แผนจดการภยพบตเครอขายระดบต าบล/อ าเภอ ดานการชวยเหลอผประสบอทกภยและดนโคลนถลม ผลลพธทเกดขน

1. มชมชนอ าเภอทาวงผา จงหวดนาน ใหความสนใจและขอรวมในกระบวนการสรางเครอขายเรยนรโดยไดขอรบการสนบสนนทมวทยากรจากเทศบาลต าบลเวยงสา ไปรวมในเวทถอดบทเรยนและแลกเปลยนเรยนร

2. มองคกรปกครองสวนทองถนใกลเคยง ทงต าบลน ามวบ และต าบลยาบหวนา ทมปญหาน าปาไหลหลากและดนโคลนถลม ใหความสนใจขอเขารวมเปนเครอขายเพอสรางกระบวนการเรยนรรวมกน

3. มชมชนอ าเภอแมสอด จงหวดตาก ไดใหความสนใจทจะเขามาศกษาดงานและรวมเรยนรกระบวนการท างานของเครอขายศนยด าเนนงานปองกนภยพบตอ าเภอเวยงสา

4. ส านกงานสมชชาสขภาพแหงชาต (สช.) ไดเขามาศกษาขอมลและสมภาษณบคลากรในพนท และเผยแพรผานสอสงพมพ ในวารสาร สานพลง (สานพลงปญญา สรางสรรคนโยบายสาธารณะ) ปท 10 ฉบบท 96 ประจ าเดอนสงหาคม 2561 หวขอ น าทวม “อยได” อ าเภอเวยงสา จงหวดนาน

5. รายการ ปฏบตการ ลก ปลก เปลยน ซงเปนรายการเรยนรกบชมชนปฏบตการ ลกขนแกไข ปลกพลงรวมใจ เปลยนชมชนใหยงยน ไดใหความสนใจและไดตดตอประสานงานเพอถายท ารายการ การขบเคลอนกระบวนการท างานการเตรยมพรอมรบมอภยพบต (น าทวม) ของเทศบาลต าบลเวยงสาและเครอขาย เพอออกอากาศทางสถานโทรทศน ชอง NOW 26

5

เรอง สวมหมวกกนนอค สถานการณปญหา

ถงแมการรณรงคเรองของการขบขเมาไมขบ จะท าใหปญหาผขบขเมาแลวขบมแนวโนมลดลงบาง แตปญหาการบาดเจบ พการและเสยชวตของคนในพนททเกดจากอบตเหตทางถนนกยงคงมอยทกๆ ป และทราบกนดวาเกดจากการใชยานพาหนะรถจกรยานยนตเปนสาเหตส าคญ เทศบาลต าบลเวยงสาจงเกดแนวความคดวา แมปจจบนการจดการใชรถจกรยานยนตของคนในพนทจะเปนมาตรการทไมสามารถด าเนนการได แตหากมหนทางหนงทชวยลดปญหาการบาดเจบรนแรง ลดอตราการพการหรอทพพลภาพ ลดอตราการเสยชวต และลดความสญเสยทางเศรษฐกจของคนในพนทได ตองมการรณรงคและสงเสรมใหประชาชนในพนทสวมหมวกนรภยในการขบข และประชาสมพนธใหประชาชนรบรวา การสวมหมวกนรภยเปนพฤตกรรมความปลอดภยทส าคญ ทใชทนนอยแตใหผลตอบแทนสงทคมคาอยางมหาศาลตอชวตและทรพยสนของประชาชนในพนทได

ดงนน เทศบาลต าบลเวยงสา จงไดจดโครงการสวมใสหมวกกนนอคอยางปลอดภยในศนยพฒนาเดกเลกเทศบาลต าบลเวยงสา ขนเพอใหเดกเลกศนยพฒนาเดกเทศบาลและประชาชนทวไปทสญจรไปมาโดยการขบขรถจกรยานยนตไดยมใช เพอลดความเสยงจากอบตเหตทางถนนและใหความรแกประชาชนในเขตเทศบาลต าบลเวยงสาใหตระหนกถงความเสยงและอนตรายขอลดอบตเหตจากการใชรถจกรยายนตวาเกดไดในทกคร งทงเดกและผใหญ ไมวาจะเดนทางใกลหรอไกล ชาหรอเรว ทกเวลาทขบขหรอซอนทาย โดยเนนไปยงกลมเดก เยาวชนในศนยพฒนาเดกเลกเทศบาลต าบลเวยงสาและประชาชนทวไป วตถประสงค

1. เพอลดความเสยงและอนตรายของอบตเหตจากการใชรถจกรยานยนต 2. เพอลดปญหาการบาดเจบทรนแรง ลดอตราการพการหรอทพพลภาพหากมอบตเหตเกดขน 3. เพอสงเสรมใหเดกเลก/ผปกครอง/คณะครและประชาชนในพนทสวมหมวกนรภยกอนการขบขทกคร ง 4. เพอขยายเครอขายการด าเนนงานไปยงศนยพฒนาเดกเลกในเขตอ าเภอเวยงสา

6

การด าเนนงาน

1. ประชาสมพนธผปกครองเดกเลกเทศบาลต าบลเวยงสาประชาชนในชมชนสนใจเขารวม

2. จดอบรมใหความรผปกครอง คณะกรรมการศนยฯและเดกเลก เรอง การสวมหมวกกนนอค สรางความปลอดภยในการขบข และเรอง การรกษากฎหมายจราจรและมารยาทในการใชรถใชถนน

3. สงเสรมการสวมหมวกกนนอคทกคร งกอนการขบขโดยใหยมหมวกจากกองทน 4. ตดตามประเมนผล

7

ผลด าเนนงาน

ลดความเสยงจากอบตเหตบนทองถนนและใหความรแกประชาชนในเขตเทศบาลต าบลเวยงสาใหตระหนกถงภาวะเสยงและอนตรายจากอบตเหตบนทองถนนจากการใชรถจกรยานยนต ซงปจจบนเดกเลกผปกครองไดหนมาสวมใสหมวกกนนอค 100 %

เดม ผปกครองมาสงเดกเลกไมสวมใสหมวกกนนอค ปจจบน สวมใสหมวกกนนอคทงเดกและผปกครอง

บทสรป

ผลด าเนนงานเกดการรวมตวและรวมมอกนของหนวยงาน องคกร และชมชน ทเขามามสวนรวมในการขบเคลอนในประเดนเรองการสรางวฒนธรรมความปลอดภยบนทองถนน โดยผลของโครงการสามารถ

1. ลดความเสยงและอนตรายของอบตเหตจากการใชรถจกรยานยนต 2. ปญหาการบาดเจบรนแรง จากอบตเหตลดลง 3. ประชาชนในพนทสามารถสวมหมวกกนนอคกอนการขบขทกคร งเพอลดอบตเหต 4. มการขยายเครอขายการด าเนนงานไปยงศนยพฒนาเดกเลกในเขตอ าเภอเวยงสา โดยจดท า MOU รวมกน

เรอง สรางสรรค และน าวฒนธรรมปลอดภยจากรนสรน เทศบาลต าบลเวยงสา ปลกฝงทศนคตทดดานความปลอดภยแกคนในชมชนตระหนกวาความปลอดภยมความส าคญตอการด ารงชวต ท าใหบคคล ครอบครว และชมชนชวตความเปนอยทด การไมระมดระวง ฝาฝนกฎความปลอดภยตางๆ ถอวาเปนเรองไมถกตอง จงสนบสนนใหคนในชมชนเขามามสวนรวมในการรบผดชอบตอกระบวนการสรางเสรมความปลอดภยใหมากทสด และมการสรางวฒนธรรมความปลอดภย ใหชมชนตองก าหนดกฎเกณฑ ระเบยบปฏบตและมการสบทอดพฤตกรรมดานความปลอดภยตางๆ จากรนพอแมสลกหลานสบตอไป

8

โครงการชมชนปลอดภยเทศบาลต าบลเวยงสา ด าเนนการอยางตอเนองเพอใหเกดความยงยน โดยเลงเหนวาบคคล

จะเกดพฤตกรรมดานความปลอดภยทถกตองตองมความร ความเขาใจและมทศนคตเรองของความปลอดภย หรอตระหนกในเรองของความปลอดภยในดานตางๆ ซงสามารถสรางความตระหนก ระมดระวงภยอนตรายและปองกนความไมปลอดภยคนของชมชน ดงน

1. สรางความรความเขาใจทถกตอง และเผยแพรความรแกคนในชมชน เชน ฝกอบรมการปองกนภยจากโจรผราย ฝกซอมหนไฟ และปฐมพยาบาล มการแจงเตอนถงอนตรายของอบตเหตทเกดขนในชมชนอยางสม าเสมอ เพอใหเหนปญหาและผลกระทบทมตอสขภาพ ชวต และทรพยสน

2. ปลกฝงทศนคตทดดานความปลอดภย คอ ตระหนกวาความปลอดภยมความส าคญตอการด ารงชวต ท าใหบคคล ครอบครว และชมชนมสขภาพทด และการไมระมดระวง ฝาฝนกฎความปลอดภยตางๆ ถอวาเปนเรองไมถกตอง โดยสนบสนนใหคนในชมชนเขามามสวนรวมในการรบผดชอบตอกระบวนการสรางเสรมความปลอดภยมากทสด

3. สรางวฒนธรรมความปลอดภย ใหชมชนตองก าหนดกฎเกณฑ ระเบยบปฏบตและมการสบทอดพฤตกรรมดานความปลอดภยตางๆ จากรนพอแมสลกหลานสบตอไป

มการก าหนดนโยบายในการใชหมวกกนนอครวมกน

จดท าสญญายมหมวกกนนอค มอบใหผปกครองท าสญญาเพอยมหมวกกนนอคใหเดกเลกสวมใสมาโรงเรยน ถาเดกคนไหนลมจะโดนปรบครงละ 5 บาท และไดขยายมายงกลมผปกครอง